Blog – Dingen anders doen

24 juni 2019

Eelco Eikenaar. Foto: SP

2

En dan komt zo maar het moment om iets

te zeggen op het afscheid van Eelco Eikenaar.

Zomaar, op een maandagmiddag. Weliswaar een hele warme. Zeker in deze bloedhete

GS-kamer in het provinciehuis. Maar verder gewoon de eerste werkdag van de week.

24 juni / Dingen anders doen

D

at het een receptie is waar ook stukjes vlees worden geserveerd, valt op.

Want dat is eigenlijk niet meer de gewoonte. Maar ik vind het eigenlijk wel tekenend dat Eelco daar een klein vraagteken achter heeft gezet. En aangaf dat hij het toch graag zo wilde.

Dat hij het anders wilde doen.

Vol vertrouwen Want dat is niet voor het eerst. Dat Eelco vindt dat dingen ook wel anders kunnen. En dat hij ze dan verandert. Het is waarvoor Eelco de politiek in is gegaan. Om dingen te veranderen. Niet zozeer de vegetarische hapjes. Maar de grote dingen.

Ik was er nog niet bij toen hij in 2015 als gedeputeerde begon. De verkiezing van Eelco tot gedeputeerde was de verzilvering van het klinkende verkiezingsresultaat. Veel mensen in de zaal zullen zich dat nog goed herinneren.

De provinciale verkiezingen in 2015 die van de SP de grootste partij in de Staten maakte.

Kortom, de weg lag voor de SP open om te laten zien dat de partij niet alleen Brabant, maar ook Groningen kan besturen. En dan is het ook nog eens altijd het lot van de grootste partij dat je de meeste concessies moet doen en de grootste verantwoordelijkheid draagt.

En dat ging gebeuren aan de hand van het collegeprogramma ‘Vol vertrouwen’. Partijen gaven elkaar en anderen veel ruimte. Nieuw was ook dat partijen van verschillende grootte allemaal één gedeputeerde leverden. Dat vergde zelfbeheersing van de SP, die bijna drie keer zoveel zetels had als de kleinste collegepartijen. Maar ook dat was dingen anders doen. En kennelijk was het een goede greep, want het is gebleven. → 3

Wie gaat het doen?

De SP kreeg wel een zware portefeuille.

Met het gaswinningsdossier. Maar ook leefbaarheid, wonen, welzijn en zorg. En arbeidsmarkt en onderwijs. Voor Groningen enorm belangrijk.

Vandaar dat iedereen nieuwsgierig was wie de SP-gedeputeerde zou worden. Lijsttrekker Sandra Beckerman zou niet het college ingaan. Maar wie wordt het dan wel? Het grote raden was begonnen.

Bij de bookmakers deed Eerste Kamerlid Tineke Slagter, tevens huisarts in Zuidhorn het goed.

Maar het werd Eelco Eikenaar. Eelco wie?

Henk Bouwkamp herinnerde zich dat hij in de gemeenteraad van Groningen had gezeten.

Maar helemaal scherp voor de bril had niemand Eelco - de partij natuurlijk uitgezonderd.

Diezelfde Henk Bouwkamp werd niet lang daarna de bestuursadviseur van gedeputeerde Eikenaar. Ze vonden elkaar omdat ze beide direct voor de volle 100 procent in het aardbevingsdossier zaten. Een veelkoppig monster dat je helemaal opeet. Vaak gaat het over schade.

Dan weer over versterking. Regelmatig over het winningsniveau of compensatie. maar altijd, altijd gaat het over mensen.

Met hart en ziel Het gaat natuurlijk vooral over mensen.

Over emoties. Over de diepe onzekerheid en frustratie die zich meester maakte van tienduizenden Groningers, sinds de klap bij Huizinge in 2012. Over het gevoel dat tamelijk bescheiden verlangens - een veilig huis, een snel en goed herstel van schade en iets dat opweegt tegen de doorstane rottigheid - in Den Haag niet werden gehoord. De machteloze woede toen duidelijk werd dat in het jaar na de klap een nieuw productierecord werd gehaald. En de uitvoering van ambitieus gepresenteerde programma’s, die zo sloom en zo systematisch in het nadeel van de benadeelde mensen was, dat het neerkwam op mishandeling.

‘Een Nederlands overheidsfalen van een onNederlandse schaal’, zou de volgende minister van Economische Zaken het noemen. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid en de Nationale ombudsman hadden er zo hun eigen typeringen voor. Maar met de erkenning alleen is het hardnekkige probleem niet opgelost.

Als er iets is wat Eelco heeft gedaan, is het aan de mensen die daarvan de dupe werden - onze inwoners - een stem geven. Dat dreef hem.

Dat deed hij met een grote gevoeligheid. Strijdbaar. In het volle besef dat dit geen sprint is, maar een marathon. Dat het vaak een strijd is.

Dat we niet naïef moeten zijn. Dat het is wat het is.

Nooit te beroerd om uit te leggen hoe de complexe materie in elkaar zit. Meestal vriendelijk, maar als het moet ook met stemverheffing, als hij het vermoeden had dat zijn geluid niet tot anderen aan de tafel doordringt. Dat zegt vooral iets over zijn inzet. Eelco was met hart en ziel gedeputeerde van gaswinning. Met leefbaarheid als goede tweede, de gaswinning was dominant in zijn werkweek. In zijn werkdag, in zijn werkuren.

4

En altijd stond dat onderwerp op de agenda.

Was het niet om de lobby voor te bereiden om de juiste teksten in het regeerakkoord van het nieuwe kabinet te krijgen, dan was het wel om een overleg met de minister voor te bereiden.

Om terug te kijken op weer een beving. Of om de voortgang te bespreken in de geboorte van het nieuwe schadeprotocol.

Eigenlijk gaat het in onze vergaderingen altijd over gas, ook als het níét over gas gaat.

Want gaswinning ligt als een soort onzichtbare laag over alle andere onderwerpen heen.

Soms heet het leefbaarheid. Dan weer ruimtelijke ordening. Of energietransitie. De associatie - ook bij anderen - van Groningen met gaswinning is heel erg sterk geworden. En dat heeft niet alleen voordelen. Niet voor Groningen, maar ook niet voor de gasgedeputeerde.

Dat je belangrijkste onderwerp altijd op de GS-agenda staat, is niet per se aangenaam voor een portefeuillehouder. Er zijn dus ook altijd vijf andere collegeleden die zich met je werk bemoeien. Het grootste en ingrijpendste onderwerp in de recente geschiedenis van de provincie kwam, kortom, op de schouders van het hele college. Samen we duwden we het langzaam maar zeker de goede kant op.

Collegiaal bestuur Ik vind het belangrijk om dat te zeggen. Collegiaal bestuur ontstaat elke dinsdag in de GS-kamer.

Dat was zelfs uitgangspunt bij de collegevorming: we doen het samen. En zo ging het ook. Natuurlijk was dat niet altijd makkelijk. In Vrij Nederland zei Eelco daarover ‘Ik heb een maatschappelijke visie die sterk afwijkt van de rest, Het is kluitjesvoetbal, en ik zit buiten het kluitje. Ik wil fundamentelere veranderingen dan de anderen. En dat heeft directe gevolgen voor mijn bestuursstijl.’

Ik denk dat dat zo is. Er zaten behoorlijk verschillende partijen om de collegetafel.

Maar de verschillen gingen meer over stijl dan over inhoud. Meer hoe we het zeiden dan wat we wilden bereiken. In de notulen van de GS-vergaderingen van de afgelopen vier jaar is maar één keer een tegenstem van het lid Eikenaar te vinden. Niet over gaswinning, maar over nieuwbouw in de Blauwe stad.

We trokken één lijn. We voerden actie.

We procedeerden en we wonnen. We lobbyden.

En we zetten stevig in in contact met het rijk.

24 juni / Dingen anders doen

Gedeelde smart Dat was ook verdriet. Maar gedeelde smart.

Want dat gaswinning prominent was, gold voor het college. Herhaaldelijk probeerden we in het tweede deel van de GS-vergadering te praten over belangrijke strategische onderwerpen, die dan weer van de agenda verdwenen vanwege de gaswinning.

Dat leidde tot de geboorte van het schadeprotocol.

Het leidde - indirect - tot het kabinetsbesluit om te stoppen met gaswinning in Groningen. Het leidde tot doorgaan met versterken in Appingedam, Delfzijl, Overschild en Ten Post. En veel meer afspraken die stuk voor stuk een beetje hielpen.

En die mede te danken zijn aan de inzet van Eelco in de afgelopen vier jaar. Nee, klaar is het nog lang niet. Maar zonder resultaten is het evenmin. →

5

En toen was het ineens voorbij Vier jaren zijn voorbij voordat je het weet.

Een periode die als een flits voorbij is gegaan.

Met letterlijk een daverende klap in je laatste dagen: de beving bij Westerwijtwerd, nu een maand geleden.

Waren de geesten na de beving in Zeerijp rijp voor het nieuwe schadeprotocol, Westerwijtwerd leverde extra druk om nu eindelijk eens tempo te maken. Ook met maatregelen die in Den Haag minder populair waren. Maar waar wij, en zeker Eelco, al tijden op aandrongen. We maakten afspraken op 5 juni, vlak nadat het nieuwe college aantrad.

Eelco heeft jarenlang hard gewerkt om dit te bereiken. Het voelt oneerlijk dat hij vlak voor de doorbraak een stap opzij moest doen. Maar Eelco weet als geen ander: dit is niet de doorbraak die alles oplost. Het gaat niet om dit ene moment.

Het gaat om de toekomst van Groningen. Daaraan wilde hij bijdragen. Het is zoals Adriaan Roland Holst dichtte: Ik zal de halmen niet meer zien / Noch binden ooit de volle schoven, / Maar doe mij in den oogst geloven / Waarvoor ik dien‌

Andere dingen doen Politiek is een hard vak. Voor de tweede keer op rij verlaat de grootste collegepartij het college.

En je kunt vraagtekens zetten bij de juistheid van de bewering dat de kiezer altijd gelijk heeft.

Maar dat heeft geen zin. Het neemt niet weg dat in een democratie de kiezer het wel voor het zeggen heeft.

Eelco draagt dat dapper. Sportief en loyaal.

Hij gaat nu andere dingen doen. We nemen afscheid van hem. Maar Eelco blijft een politiek dier. Ik ben er van overtuigd dat we hem vanzelf weer ergens tegenkomen.

Vier jaar gedeputeerde: het vulde een heel leven.

Je zou bijna vergeten dat hij nog snel even trouwde voordat hij begon en inmiddels vader is van twee kinderen. Dat betekent trouwens, dat hij toch nog tijd voor andere dingen had, bedenk ik me nu.

Historisch was de dag dat hij vanwege zijn trouwdag uit eten ging met Maaike. Het schijnt dat hij vanwege een aardbeving gedurende het hele etentje vooral romantisch buiten het restaurant stond te bellen. Getrouwd zijn met een politicus: het is wat het is! Dit verhaal maakte ons afscheidscadeautje niet moeilijk. Eelco gaat het anders doen. Hij krijgt voor die avond van ons een herkansing. Hopelijk van Maaike ook!

Eelco, dank je wel. •

6