Blog – 'Noorderlu' in Saaxumhuizen

20 april 2019

1

Noorderlu. Een aantal van de ‘kerkgangers’ die beeldend kunstenaar Noor Agter maakte.

2

Stille Zaterdag in Saaxumhuizen. Alsof ze het verstilde karakter van deze dag voor Pasen

willen benadrukken, zijn ze blauwe schimmen geworden. De ‘kerkgangers’ die beeldend

kunstenaar Noor Agter maakte. Ze reizen rond in Groninger kerken. Maar het zijn

kerkgangers uit Saaksumhuizen. Een meneer gaapt. Een oude man sukkelt langzaam in

slaap. En in het midden van de groep zit een 20 april / ‘Noorderlu’ in Saaxumhuizen

meisje dat omhoog kijkt.

Z

o heb ik als kind ook vaak in de kerkbanken gezeten. Omhoog kijken tijdens de preek om de ramen te tellen. Of de lampen. Of de pijpen van het orgel. Vooral de kleine zijn moeilijk: je slaat er al snel een over. In haar kan ik me verplaatsen. Maar de meeste kerkgangers – waaronder twee honden – kijken aandachtig omhoog naar de preekstoel. Zouden ze luisteren? Het zijn ‘Noorderlu’, zoveel is zeker. Maar hun gedachten zijn voor toeschouwers een raadsel. →

3

Het mysterie in tact laten Ik mag de tentoonstelling openen. En ik vertel de aanwezigen (een aantal van hen herken ik in hun blauwe silhouet) dat ik in cultuur, liefde en religie heb geleerd dat je het mysterie in tact moet laten.

Daarom heb ik ook mijn pogingen opgegeven om uit te zoeken hoe het nu echt zit. Met de kerkgangers, maar eerlijk gezegd ook met Saaxumhuizen.

Want het is eigenlijk ook wel mooi, dat er over een klein dorp als Saaxumhuizen allerlei verschillende cijfers de ronde doen.

De ene informatiebron weet zeker dat Saaxumhuizen een dorp is van nog geen twintig woningen. Maar wel met een kerk uit de dertiende eeuw, staat er dan bij. De andere geeft op dat het om 17 huizen gaat en acht boerderijen. En waar nog weer een ander vertelt dat er 40 inwoners zijn, houdt een volgende het juiste aantal op 47.

4

Waar het ligt? De vijf-sterren bed&breakfast ‘Finister’ situeert Saaxumhuizen op zijn website ‘ogenschijnlijk aan het eind van de wereld’. Dat laatste kan natuurlijk niet waar zijn. De wereld loopt tenminste door tot Pieterburen. En laten we de Noordpolder niet tekort doen! Daar eindigt de wereld en begint het werelderfgoed. Er gaat alleen niets boven Groningen als je met Groningen de hele provincie bedoelt.

Hoe dan ook: ik voel me welkom vandaag in Saaxumhuizen. Meer hebben we vandaag niet nodig. In dit juweel van een kerkje. Het is een goed bewaard geheim. Wie veel romaanse kerken wil zien, hoeft daarvoor niet naar Noord-Italië of Bourgondië. Die komt gewoon naar de Groninger wierden. Eindeloos vaak zijn die voorzien van middeleeuwse schoonheid. Als hagelslag gestrooid in ons weidse landschap.

Dat zagen we deze week in Parijs. De brand in de Notre-Dame laat ons zien hoe belangrijk het is om cultureel en religieus erfgoed te beschermen om het te kunnen doorgeven aan volgende generaties. Ook – of misschien moet ik wel zeggen, zelfs – in de seculiere samenleving die Parijs vormt werd tijdens de brand gebeden en gezongen in de hoop dat de catastrofe niet groot zou worden.

Dat was, midden in de ellende, hoopgevend om te zien. Het geeft aan dat ook in dit tijdsgewricht een kerk nog altijd een bijzondere plek is. Wat voor de een nog altijd een godshuis is, is voor de ander een verzamelplaats voor kunstschatten en een bewijs van menselijk kunnen – of het nu gaat om architectuur, verbeeldingskracht of doorzettingsvermogen.

Wij zijn de eersten niet…

Hoe je een kerk ook beschouwt, het is en blijft een plek waar het mysterie in tact blijft. Een plek die tientallen generaties op beslissende momenten in hun leven geborgenheid heeft geboden. Wij zijn de eersten niet die de zorg hebben voor deze kerken, en naar wij hopen niet de laatsten.

Door de eeuwen heen hebben Groningers hier hun gebeden uitgesproken. Hebben zij zich voorgenomen hun leven te beteren, beloftes afgelegd, berouw getoond en inzichten opgedaan. Mensen vonden hier troost en hoop. Hier zijn mensen herdacht en nieuwe levens gedoopt. Hier is, kortom, geleefd, gevierd, getrouwd en gerouwd.

‘Noorderlu’ maakt dat een beetje zichtbaar.

Saaxumhuizers zijn in dit project vereeuwigd in een blauw houten silhouet. Ze zijn de moeite waard om te komen bekijken. En met een mooie zomer in het vooruitzicht, is er grote kans dat Saaxumhuizen veel mensen trekt die voor Noorderlu een kijkje in de kerk nemen. En die dan tegelijk het geheim van Saaxumhuizen ontdekken: hoe vitaal en actief het dorp is. Hoe de kerk wordt gedragen door alle inwoners. Alle 40. Of 47.

En van sommigen heeft het alter ego langdurig plaats genomen in de kerkbanken.

20 april / ‘Noorderlu’ in Saaxumhuizen

Rijkdom die ook zorg is Oude kerken zijn een rijkdom die ook een zorg is.

We hebben reden om dankbaar te zijn voor het bestaan van de Stichting Oude Groninger Kerken.

De stichting die vanzelfsprekend betrokken was bij de restauratie van dit gebouw twee jaar geleden. Zodat de kerk ook vandaag de dag nog een spilfunctie kan vervullen in en rond Saaxumhuizen. Nee, dat spreekt niet voor zich. Daar moet je moeite voor doen. En het lot moet je ook een beetje goed gezind zijn.

Komt dat zien!

Er is volop kans om ze te bewonderen. En met hen de prachtige kerk van Saaxumhuizen. Op 11 en 12 mei bijvoorbeeld, maakt deze kerk uit van een fietsroute die langs meer kerken voert in Het Hogeland.

Ik reken erop, dat veel mensen op een van die dagen op de fiets stappen. Om te kijken hoe het intussen met de Noorderlu gaat.

Ook na 12 mei kun je de route nog fietsen. Hij brengt je bijvoorbeeld ook langs de Petruskerk in Leens, met zijn schitterende Hinsz-orgel.

En zo heeft eigenlijk elke kerk en elk dorp wel iets bijzonders.

Een eeuwenoud mysterie om te ondergaan. Dat is een enorme rijkdom om te koesteren. Noorderlingen, Noorderlu hebben geluk dat dat allemaal onder handbereik is. Komt dat zien! Om te beginnen in Saaxumhuizen. En daarna in heel Noord-Groningen. • 5