Tijdschriftattendering nr 3 2018 2019

2018‐ 2019 Reinwardt Academie Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Reinwardt Academy Amsterdam University of the Arts

[TIJDSCHRIFTATTENDERING NR.3] Inhoudsopgaven van recent verschenen tijdschriftnummers

)) I )

J

~

\--\

) }

I

sinds 1892

jaargang 122

2018 -

'v~

Inhoud 04 05 06 09 10 14 18 21 24 26 30

Van de redactie De archiefervaring Terug naar tijden van opstand in de Maand van de Geschiedenis, Nederlands Openluchtmuseum Column I Warm worstenbrood, Christian van der Ven Netwerk Oorlogsbronnen: van thematische aggregator naar thematisch netwerk, Tessa Free Van protestactie tot archief: de Maagdenhuisbezetting 2015, Tashina Blom en Mirjam Schaap Herverdeling Utrechtse hoogleraararchieven, Roosje Keijser Kostje gekocht? Kostkopercontracten in de middeleeuwen, Cees Tromp Digitale klantenkunde, Vera Weterings De Roermondse archiefkwestie. Het verleden en het heden, Michiel Knaps Een nieuw begin op oude voet? Archiefvorming in een tijd van revolutie (1750-1850), Carolien Boender en Oiederik Smit 32 Verborgen schatten in middeleeuwse archieven. Nieuwonderzoek in Utrechtse kapittelarchieven, Kaj van Vliet 34 Column I Wetenschap, snavels en struisvogeleieren, Hannie Kool-Blokland 35 Archiefmonument 36 Uitgelezen 38 Burgerlijke Stand I 'Archieven helpen bij het begrijpen van je leefomgeving.'

In gesprek met Bob Benschop, Nick Werring

nummer

8

2018

•

3

4

THE ART NEWSPAPER

Number 305, October 2018

Contents THE ART NEWSI'APEn

Issue 305, October 2078

REVIEW

Review Familyfortunes: are galleries based on dynasties built to last? (Left, a young Lucas Zwirner with the late artist Jason Rhoades, around 2000.)

Seepp60-61

FEATURES

4-5 ANNIALBERS How she challenged Bauhaus prejudice in her textile art

.......................................................

6-7 PAUL SMITH The fashion designer riffs on Anni Albers's textile designs

.......................................................

8-9 FRANCIS UPRITCHARD How the New Zealand-born artist is taking on the Barbican's quirky Curve gallery .

10 ICH BIN NICHT EIN BERLINER Why artists are moving away from the once-alluring German capital

DIARY LEADERS

CONSERVATION

5

41

COMMENT

EUROPE

Why the UK must start treating art as an academic subject-and why the archives in Brazil's National Museum devastated by fire, are irreplaceable '

The Shroud ofTurin chapel reopens, two decades after a disastrous fire

42 UNITEDSTATES

NEWS

Family reunion in Toledo for portraits by Frans Hals

8

12 LOUISA BUCK'S LONDON Paul Kindersley makes up with his mum at the Hayward and Mika Rottenbergshares the stage with protesters at the Goldsmiths Centre for Contemporary Art

13

LEONARDO DA VINCI Why the Mona Lisa is famous

21

UNITED KINGDOM

EUROPE

BOOKS

Refugees help to restore Germany's historic buildings

10

.......................................................

14

47

Bruegel's weird and wonderful worlds come alive in a landmark show uniting three-quarters of his paintings

ROYALTY

......................................................

The art collections of Charles I and II

George IV's seaside saloon gets its sparkle back

22

15

UNITEDSTATES

ABSTRACTEXPRESSIONISM

12 INDIA How an amateur sleuth is helping India retrieve its heritage

.......................................................

14

ART MARKET

An unintelligible explanation of Jackson Pollock's methods

Was the Swedish artist Hilma af Klint the real inventor of Modern abstract painting?

49

16

26

INTERNATIONAL

SILVERWARE

Stand prices: how do fees at major fairs compare?

All that you will ever need to know about Tudor and Elizabethan silversmiths in London

.......................................................

ISRAEL Culture minister wants budgetary power to control the country's historical narrative

52

17

EUROPE The implications of a no-deal Brexit for the UK's art market

MONKERY The Grand Tour described in letters by two Benedictines

MUSEUMS

60-61

23

18

INTERNATIONAL

UNITED STATES Meet the collectors behind Glenstone, one of the world's biggest private museums in suburban Maryland

EXHIBITIONS EUROPE

.......................................................

UNITED KINGDOM

A catalogue of Rajput arms and armour

2·Ö································ ················

Isabella Rossellinijoins a starry send-off in Brooklyn, while beads and bigwigs abound as Lehmann Maupin opens in Chelsea

The Tate's most popular show revealed-and it's not in the UK

US museums rally together in the run-up to next month's midterm elections

19 GUNSANDKNIVES

LINDA YABLONSKY'SNEW YORK

44

US&AMERICAS

How Anni Albers carved out a new category of textile art-and how Paul Smith has been inspired by her designs. See Review, pp4- 7

Can contemporary art galleries survive beyond their founders' generation?

VESTMENTS The use and abuse of Catholic objects

UNITED KINGDOM The relationship between brothers-in-law Mantegna and Bellini is explored at the National Gallery, while Horace Walpole's treasures are reunited at Strawberry Hill

CALENDAR

29-38 Our pick of exhibitions around the world

ENDNOTE

REGULARS

39

EUROPE

17

PHOTO FINISH

Directors past and present of Germany's Humboldt Forum discuss "Europe's most important museum project"

LETTERS

26-27

30

Loose women: the barely clad Sapphicsubtext of Jean-Baptiste Greuze's once- famous work

No end to the tyranny of contemporary art, plus the forgotten pleasure of art for art's sake

UNITED KINGDOM

18-19

Inspired by the example set in Berlin, Oxford's museums are welcoming refugees

........................................................

Aids activists Gran Furyfinally bring their rage to the UK

30

70

COMMENT

OBITUARY

A concept of "matrimony" could solve global heritage disputes

The Islamic art expert and dealer Oliver Hoare

.......................................................

IN THE FRAME

Joshua Reynolds's Portrait of the Ladies Waldegrave (1780-81)is making a temporary trip to its original home of Strawberry Hill. See Review, p26

~

THE ART NEWSPAPER

RICHARD STANKIEWICZ Sculpture/rom the 1950s - 1970s September 13 - October 27

AVAILABLE NOW: A NEW WEEKLY BLOG

BY MARTIN BAILEY

Adventures

cY~~

Colfisart,

LLC Frederick D. Hill Daisy Hill Sanders

Specialists in American Art by appointment New York 212.396.0099 www.collisart.com

WA S RB U RON 177 Tenth Avenue, New York, NY, 10011 (212) 397-6780 I jwashburn@earthlink.net

•

I washburngallery.com

TRENDS IN KUNST EN CULTUUR

Nummer 116 • Najaar 2018 • 30ste jaargang

Kunst en techniek Big data in het boekenvak Zijn machines creatief? Opmars online kunsthandel

ISBN 978-90-6650-149-2

111111111111111111111111111111 w~w.boekman.nl

€15

BOEKMAN

116

Inhoud

Redactioneel

3 38

42

Bjorn Schrijen De toekomst van digitale distributie?

48

Tom Ruette Online databank voor internationale concerten

Technologie geeft kunst nieuwe impuls 2

Auteurs

Joost Poort De invloed van digitalisering en andere technologische ontwikkelingen op het auteursrecht

Dossier Literatuur over de invloed van digitalisering en technologie op kunst en cultuur in de bibliotheek van de Boekmanstichting

Boekbesprekingen 58

Artikelen 54 4

PiekVossen Kunstmatige kunst

Paul Postma Het succes van de Museumkaart

Gaat AI de kunstenaar vervangen?

8

Sabine Zwart Nederlands e-cultuurbeleid niet langer toonaangevend Interview met Marleen Stikker (Waag), Michel van Dartel (V2_) en Anne Nigten (The Patching Zone)

14

19

Natasja Admiraal Het modeonderwijs van morgen

32

Dana Linssen VR is niet de olieverfpenseel naast het potlood van de cinema ToefJaeger Hoe literair is het idee: meten is weten?

Edo Dijksterhuis over Paul Kempers

'Het gaat om heel eenvoudige dingen': Jean Leering en de kunst

Columns/reportages 12

AndrĂŠ Nuchelmans De telefoon als stemvork

60

24

100 jaar branchevereniging van bioscopen in Nederland: van Nederlandse Bioscoopbond naar Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters

Lucas Nuchelmans Virtual reality maakt beleving realistischer Interview met architect Tim van der Grinten

36

Koert van Mensvoort Ouders, laat je kind kunstenaar worden!

62

46

Peter Bosma over FransWestra (et al.) (red.)

Het Smartphone Orchestra

Edo Dijksterhuis Ook voor kunst: klikken en kopen

Kunstacademies maken een digitale inhaalslag 26

59

Huub Wijfjes over Peter Schavemaker 100 jaar Hilversum mediastad

Richard Kofi

Jack van der Leden 'Langzaam boren in hard hout'

over Christina Johansson en Pieter Bevelander (eds.)

Interview met Suzanne Meeuwissen van het Nederlands Letterenfonds

Museums in a time of migration: rethinking museums' roles, representations, collections, and collaborations

,

• ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

30

Chef Dennis Huwaë en la Casa de Papel. Wie die Spaanse serie

De cover

Hele avonden spitten we portfolio's van fotografen door, op zoek naar uitmiddelpuntige eettoto's. Soms is de fotograaf echt verbouwereerd over onze uiteindelijke keuze. Lieve lezers, we presenteren jullie PASTA. een heel vroeg werk van Wout van Dee. Wij vinden 'm prachtig, maar Wout IS er van overtuigd dat hij inmiddels véél mooiere foto's maakt.

Kijk zelf maar eens op www.instagram.com/woutvandee/

gezien heeft, begrijpt het verhaal nog beter. De chef van restaurant Daalder in Amsterdam, heeft veel weg van De Professor die de hoofdrol speelt in het verhaalover de sensationele beroving van de Spaanse Munt. Jurriaan Geldermans schudt moeiteloos nog negen overeenkomsten uit zijnmouw.

8 Een restaurant met een aparte vlaflipkaart. een restaurant waar werkelijk alles roze is, een gelegenheid waar je bij het ochtendkrieken cocktails kunt drinken. Een avocadorestaurant annex yogaschool of oesters eten bij de fietsenmaker. Wanneer gaan we weer eens normaal doen, mafkezen? schrijft Kees Sterrenburg. Plaatsvervangend beschaamd vraag hij God om vergeving voor de hoofdstedelijke conceptuele Scheissdreck.

CJlYIHIM HYJlbrYPHO

98

KAUOro nOCET.TEJlJI r

De dood aan het thuiskoken. besloot het communistische regime in Bulgarije en alle kookboeken en alle kookboeken gingen in de ban. De vrouwen dachten daar anders over en begonnen recepten-uitwisselclubjes met aandoenlijke schriftjes met handgeschreven en uitgetypte recepten. Het communisme is verdwenen, de schriftjes zijn gebleven en in Bulgaarse verzamelwoede vertelt Berthold van Maris daarover.

.

1 Als mens ben je een tijdelijkeindproduct van een lang evolutionair proces, waarbij alle onderdelen van je lichaam op elkaar afgestemd zijn, zegt Michiel Korthals m Het nieuwe eten. Hoe kun Je experimenteren met diëten als voedingswetenschappers de langetermijngevolgen daarvan niet kennen, vraagt hij zich af. Ook Maurits en Jessica Tepper van de Eytemaheert en Tamara de Weijer van Artsen Voedingdoen een duit in het zakje van de nieuwe eet-ethiek

4

Bouillon! Najaar 2018 www.bouilloumagaz ine.nl

Linette Mak is een vrolijke eend in de bijt met haar voedselseksuologie.

Hoe kan eten je libido verhogen of juist dwars zitten 7 Ze wil dat we met zijn allen gaan after dinner wippen in plaats van dippen. Tijdens een van de hittegolven die Nederland teisterde, stapte Susette Brabander in haar auto om met De wilde boerin een spetterende vin naturel te drinken en dat maakte de tongen lekker los.

En verder: > 6 Berichten> 14 Het Ministerie van Umami - tekst Lot Piscaer > 22 Liefde loopt via de aders van de buik - tekst Mohammed Benzakour > 26 Confit de Canard _ tekst Renate van del Bas> 40 De Dr6me eet lekker weg - tekst Will Jansen> 54 Een hele, halve Japanner _ tekst FrediE Beckmans> 60 Sushi maar dan ànders - tekst Mark Wagemakers> 70 Lekker monnikenwerk _ tekst Eelco Schaap> 74 Grenache maakt heerlijke herfstwijnen - tekst Nicolaas Klei> 78 Knolselderij, de lelijkste groente - tekst Norbert Mergen> 81 Mais is beschaving - tekst Will Jansen> 90 Wijnomfietsenin Napa Valley- tekstJurriaan van Eerten > 123 De bouillonambassadeurs > 124 Bouillon Leest> 128 Wie werkten er mee Bouillon! Najaar :2018 w vvw.bouillonmugaztne.nl

Kenley Revival Project Amy Todd

The Box, Plymouth Adam Milford and Tom Davey

Reframing the Muse Lydia Woolley and Kelly Robinson

Whitefriars: Behind the Glass Hailey Baxter

Developing a heritage youth award scheme Kate Fowler and Rebecca Barclay

Mary Seacole Interpretation Hajra Williams Tiles Project: Archives Inspiring Art Chloe Phillips and Fleur Winter

ase Vol.21 2018

ç~;!!l

Open House: art and engagement in North Cambridge Karen Thomas and Liz Ballard

•

heritage learning

Philosophy in the museum Lucy Fulton

GEM champions excellence in heritage learning

Creative Court UK Dr Rebekah Wood

ISSN 1759-6378

•

les

Editor Holly Bee

Deputy editor Jessica Robertson GEM 54 Balmoral Gillingham, ME? 4PG

Road Kent

GEM Case Studies 22 Copy date: 12 September 2018 Publication: 30 November 2018

Case Studies is published twice a year by GEM but all opinions expressed remain those of the named authors.

Designed by Steers McGillan 01225465546

Cover: Kenley Revival

ŠGEM2018

casestudies@ gem.org.uk

A large print version is available on request. Please contact the GEM office.

n ex Vol.21 2018

3

Kenley Revival Project

Amy Todd 6 Reframing the Muse Lydia Woolley and Kelly Robinson 8

Developing a heritage youth award scheme Kate Fowler and Rebecca Barclay

10 The Box, Plymouth Adam Milford and Tom Davey 12 Whitefriars: Behind the Glass Hailey Baxter 14 Mary Seacole Interpretation Hajra Williams

Eves

16 Tiles Project: Archives Inspiring Art Chloe Phillips and Fleur Winter 18 Open House: art and engagement in North Cambridge Karen Thomas and Liz Ballard 20 Philosophy in the museum Lucy Fulton 22 Creative Court UK Dr Rebekah Wood

Project

Inhoud

19

20

De plek van ...

De burgemeester

van Hengelo,

Een reeks van buitenplaatsen

Vereeningsgebouw

landgoederen

op het voormalig

in Hengelo-Zuid.

van de zichtbare

herinneringen

Het is een aan de

NR 2, 2018

en

ligt in een brede gordel

langs de noordelijke land en Duitsland.

30

The European Heritage Tribune

rand van NederIn het internationa-

GeĂŻnspireerd

door de Olympische

Fakkel

Emotienetwerken: een nieuwe manier van erfgoed maken

Herbert Jan Hiep, oprichter van de

van Athene heeft FRH (Future for Religious

Erfgoedstem,

Heritage) het 'Torch of Cultureand Heri-

Erfgoedjaar aan om een pilot van een

met emoties.

tage' initiatief gelanceerd.

Europese versie van de nieuwsbrief

wordt niet alleen geconfronteerd

Als onderdeel

Wie met erfgoed werkt, krijgt te maken

grijpt het Europees

te

De erfgoedprofessional met heel

prominente rol die Stork heeft vervuld in

le onderzoeksproject de Noordelijke

van het Europese Jaar van het Cultureel

lanceren.

deze stad.

Lustwarande worden de kansen voor

Erfgoed 2018, is deze 'Torch' een schat-

is gewekt. Daarom acht vragen over

maar ook met zijn eigen emotie. Hester

deze gordel van groene parels in kaart

kist met herinneringen

de European Heritage Tribune.

Dibbits en haar collega Marlous Willemsen

gebracht. Dit is hoognodig, want nog

verhalen

altijd is er veelonbekend

Europa.

gedeelde verleden.

ERFGOEDMAGAZINE

28

Toekomst voor religieus erfgoed

Sander

Schelberg kiest zijn favoriete plek: het

Stork-terrein

4

24

Noordelijke Lustwarande

over dit

van mensen

en persoonlijke uit alle landen

van

De interesse van de redactie

uiteenlopende

gevoelens van anderen,

zien dit proces als een doorlopende onderhandeling

tussen belangen, waarden

en emoties.

ERFGOEDMAGAZINE

NR 2, 2018

5

De opmerkelijk opgang van tege de tegelerfgoedgemeenschap)

Alles wat u altijd alover FARO wou weten

Inhoud september 2018 Focus <II> 10 jaar FARO 4

De kracht van continuïteit,

10

De barensweeën en de blijde geboorte van een sector(steunpunt). Lang leve de bestuurders <ll>Marc Jacobs

14

Uw mede-werkers. Mensen met voluntarisme, deskundigheid en betrokkenheid <II> Marc Jacob.

22

'ne Zanger is ne groep'. Terugblik op tien jaar persoonlijke ervaringen <II> Roei Daenen

28

"Meer maar vooral ánders". 10 jaar FARO-vormingen in 10 shifts <II> Jacqueline van Leeuwen

33

Meten is nog steeds weten. 10 jaar onderzoek <II> Alexander Vander Stichele, Jeroen Walterus & Olga Van Oost

38

Moeder, waarom publiceren wij? Onze boeken, tijdschrift, brochures en e-documenten <II> Roei Daenen

42

18 keer Erfgoeddag. Een blijver die beklijft <II> Roei Daenen

46

Van FARO naar Faro (en terug). Het internationale

50

Het Groot Onderhoud. AI achtjaar het belangrijkste klankbord van de sector <II> Roei Daenen

•

maar ook verandering en differentiatie. 10 jaar FARO <II> Marc Jacobs

kader waarbinnen we werken <II> Marc Jacob:

COVERBEELD VOORZIJDE: © Freepik COVERBEELD ACHTERZIJDE: © Annemie Vanthienen BEELDEN INHOUDSTAFEL: © Vuurtoren van Alexandrië, Philips Galle, naar Maarten van Heemskerck, 7572. Collectie Rijksmuseum / © Memory of Mankind / © Koning Boudewijnstichting

_ COLOFON

faro I tijdschrift over cultureel erfgoed, 77 (2078) 3 ISSN 2030-3777 REDACTIERAAD

Roei Daenen, Bart De Nil, dr. Marc Jacobs, Julie Lambrechts, dr. Alexander Vander Stichele, Hildegarde Van Genechten. Iurqen vannoutie. dr Jacqueline van Leeuwen, dr. Olga Van Oost, dr. Gregory vereauteren en dr. Jeroen Walterus.

redactieccfarobe HOOFDREDACTEUR

Roei Daenen

roet.daenenïofarobe BEELDREDACTIE

Katrijn D'namers EINDREDACTIE

Birgit Geudens & Annemie Vanthienen VORMGEVING

Silke Theuwissen DRUK

Drukkerij Albe De Coker, Hoboken ADVERTEREN

Roei Daenen

roet.daenentofarobe ABONNEMENTEN

Een abonnement kost in België 25 euro (30 euro in het buitenland). Prijs los nummer: 8 euro. Meer informatie en aanmelding op wwvcforo.be/obonnementen.

TECHNISCH-ADMINISTRATIEVE

ONDERSTEUNING

FARO-secretariaat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

dt. Marc Jacobs, p.a. Priemstraat 57, BE-7000 Brussel

54

10 jaar website

<D>

BLIND PEER REVIEW

56

Welkom in de FARO-bibliotheek

57

De nieuwe ErfgoedApp

De artikels in dit tijdschrift worden aan een procedure van blind peer reviewonderworpen

<D>

© FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw

<D>

58

Tien jaar FARO in 12 projecten <D> Annemie Vanthienen en Jeroen Walterus

60

Van Frankenstein naar participatie. opvattingen _ Julie Lambrechts

66

De redactie heeft ernaar gestreefd de wettelijke bepalingen in verband met de intellectuele eigendom van de beelden na te streven.

Indien u meent dat voor een bepaald beeld het auteursrecht van de maker afzijn/haar erfgenamen werd geschonden, neem dan contact op met de redactie.

Andere tijden, andere

Ongeziene schoonheid. Naar een erfgoedgemeenschap de Belgische tegel _ Maria Baeck

ONTDEK MEER IN DIT TIJDSCHRIFT voor

72

Denken erfgoedwerkers te weinig na over de toekomst? Wat nucleair afvalons kan leren _ Julie Lambrechts en Alexander Vander Stichele

77

Digitaal tentoonstellen, hoe doe je dat? Veel meer dan 24/24 en 7/7 te bezoeken _ Martine Vermandere

82

Ten voeten uit

MET DE ERFGOEDAPP 1. DOWN LOAD de erfgoedapp.

2. SCAN de QR-code.

3. Ziet u een ? Scan de foto en ontvang meteen meer informatie.

www.faro.bejtijdschrift

folio ~ _ SDG'S: U vindt naast sommige artikels logo's die verwijzen naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN. Voor meer uitleg, zie wwwsdqsbe.

MAGAZINES MilT CULTUUR

WE

MEDIA

'.' ......

....... 1'.

Albe De £Q~.~.~

o£.YiJ

:.~~:

~\'._\ Vlaanderen {\:

\ verbeelding werkt

Inhoud

Vreemde ogen

door Sara Keijzer

Je bent zelf wat je maakt

3

lico Louis in het spoor van Gerard Fieret door Rose leneke van Kalsbeek

Van privé naar publiek domein en weer terug

Koninklijke privacy in de openbare ruimte door Niels Coppes

Negentiende-eeuwse door Suzanne Nellestijn

Fotobijschriften

8

De mediacode van het Koninklijk Huis

'3

Mahatma Gandhi in een privéalbum

Privé - Story

door Ingeborg Eggink

4

portretfotografie

door Elwin Hendrikse

,6

In de wereld van de Amersfoorters Wentzel en Tromp van Holst

20

"Aan Oome Wim van Jan" door Freek Baars

26

3'

fotografischgeheugen

1951 zomer

2018

Omslag voorzijde: 95.001. René Leveque. PausJohannes Paulus II amuseert zichzelf met de fotograaf, 1981

Omslag achterzijde: 95.034. Gerard Fieret. Zonder titel, 1965-'67

1 privé

vakblad vooli informatieP-rofessionals

+ Design thinking Denken in oplossingen Europeana Laveren tussen platform en netwerk Digitale transitie Polderen cruciaal NOE Verbinder in de erfgoedwereld

2018107

COLOFON

INHOUD

lP is samen met InformatieProfessional.nl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialistvan vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en erfgoedwereld.

Ethiek

ISSN: 1385-5328 lP is een uitgave (22ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-44 09 19 85 www.informatieprofessional.nl

Ethiek veronderstelt beter begrijpen, dan pas beter handelen, vindt Bert Mulder.

redactieadres

lp, Charlotte van Pallandtlaan 18, 2772 TR Voorburg, tel. 06-44 09 1985, e-mail redactie@informatieprofesslonal.nl, redactie

Maarten Brinkerink, Wilbert Helmus, Frank Huysmans, Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Alice de Jong, Evelien de Jonge, Andrea Langendoen, Leen Liefsoens, Edwin Mijnsbergen, Ronald de Nijs (eindredacteur), Matthijs van Otegem, Vincent Robijn, Eric Sieverts, Sjors de Valk en DaniĂŤl de Vette. vormgeving

Eric van den Berg, egfvdberg@upcmail.nl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl. medewerkers aan dit nummer

Marjo Bakker, Marc van den Berg, Marieke van Delft, Lily Knibbeler, Johan van der Knijff, Elsbeth Kwant, Bert Mulder, Melanie Peters, Marietje Schaake, Raymond Snijders en Harry Verwayen.

Foto omslag: Beeldstudio KB; bewerking: Eric van den Berg abonnementen

Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie InformatieProfessional.nl.

Lily Knibbeler over de vernetwerkte informatiesamenleving

Het verlenen van toestemmingtot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaarstellen.

2

De taken van Europeana vragen elk om een ander organisatiemodel.

Hoe gaat dat samen?

Wat betekent de vernetwerking voor de opdracht, missie en positionering van de KB? Ronald de Nijs

m

m

NDE als verbinder in erfgoedwereld

Polderen

Polderen is een beproefd recept om de digitale transitie ook maatschappelijk tot een succes te maken, stelt Melanie Peters.

vernetwerking in de erfgoedsector is het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE).

Ervaringen uit de praktijk.

Ronald de Nijs

~

Design thinking Hoe kunnen organisaties complexe problemen te lijf gaan?

Met design thinking.

Dafne Jansen en Sjors de Valk

RUBRIEKEN

advertentieverkoop

Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724.

Laveren tussen platform en netwerk

~

m

m

Foto van de maand

KB Onderzoekskroniek

lP lingo

Oude bronnen

G&A

Duppen

Sarah Coombs

Finse ode

Eerste Nederlandse webindex van cc-rem gered

Hoeder van het historische boek

lP I vakblad voor informatieprofessionals

I 07/2018

m

m

I

1

et is natuurlijk een hele eer om gevraagd te worden als gasthoofdredacteur voor lP. En dan nog wel als eerste. Toen ik dit voorjaar werd gevraagd, zegde ik gelijk toe. Mooie kans! Als directeur van de Koninklijke Bibliotheek ben ik veel bezig met de vraag hoe je maatschappelijke waarde levert in een digitaliserende samenleving en wat dat allemaal werkelijk betekent, ook voor onze eigen manier van denken en werken.

De kans om dat onderwerp verder te exploreren met en aan de hand van mensen die met dezelfde vraagstukken bezig zijn, nam ik dus graag aan.

We gaan in dit nummer dus kijken naar organisaties die in netwerken maatschappelijke waarde leveren, zoals het Netwerk Digitaal Erfgoed en Europe-

m

Vensters op een nieuwe werkelijkheid

m

Drie jonge professionals laten zien dat traditionele categorieën en denkkaders bijstelling verdienen.

Lessen in veranderen

In Iedereen verandert - nu Jü nog bundelt consultant Hans Vermaak de lessen die hij in dertig jaar veranderen heeft geleerd.

Ronald de Nijs

m

ana. We horen van Melanie Peters waarom polderen helemaal niet uit de tijd is, maar juist een voorwaarde voor een inclusieve digitale transitie. We denken met Bert Mulder mee over de ethische aspecten van die verandering. En van Hans Vermaak leren we waarom klein en meeslepend veranderen beter is dan proberen alles van bovenaf te bedenken.

Ik heb ervan genoten om zo weer meer perspectieven te krijgen op een onderwerp

Eisbeth Kwant

Naar een krachtig publiek knooppunt Met haar nieuwe informatiestrategie kiest de KB voor een andere richting.

4 favorieten Gasthoofdredacteur Lily Knibbeler koos vier objecten die veelover haar zeggen.

Marc van den Berg

dat ons allemaal aangaat, hoe we de menselijke maat behouden en zinvol werk doen in een gedigitaliseerde wereld. Ik hoop dat

~A

•

m

m

dat voor jullie ook geldt.

m

m

m

Juridische kwesties

Lifehacking

Column

Digitale hand-out

Inkt, pixels en modder

Wisselcolumn

Standplaats

Liefhebberij

Vechten voor het Europese model

Washington

Archiefkok

<

m

Online beeldmateriaal niet zomaar te hergebruiken

lP I vakblad

voor informatieprofessionals

I 07/2018 3

Collage Circulair glazuur van Daria Biryukova De invloed van een medium op de verflaag Anton Reijnders over de ontembaarheid van keramiek Identificatie van plastics en hun verval in kunst De ruimtelijke collages van Wineke Gartz

-.

00

0

N

a 02a c

...

III

C :::t

~

CD

."

C CD

."

ai

.

CD

..a

CD

>

0

CD

ooi:

a

.

E

.2 05

CD

.c u o~

c .c u

!

"'6 0i:a

!a

:e

-0......_ â&#x20AC;˘

www.kunstenaarsmateriaal.nl

kM 1073

Redactioneel

Inhoud

Collage In deze kM staan collages centraal, het combine4

Kamerplanten en erotiek - Harald Schole

ren of assembleren van uiteenlopende

materia-

len in of tot één kunstwerk. Vier kunstenaars

Maartje Jaquet over de wringende contrasten in haar collages

vertellen over hun werkwijze.

14 Collage als bevrijding - Monika Auch Anton Reijnders over de ontembaarheid

-

Terwijl Maartje Jaquet in haar collages van stadsbeesten botsende werelden wil samenbrengen,

van keramiek

verbeelden ook de collages van Anton Reijnders

17 'Ik kies toch elke keer weer olieverf' - Edith Rijnja

een spanning; namelijk die tussen de behoefte

Lieve Hakkers over de inzichten

aan controle over het materiaal en het toegeven

die The Fine Art Collective haar bood

aan de eigenschappen

22 Theekopjes met een feestneus - Anton Staartjes

van dat materiaal- in zijn

geval keramiek. Neely Schaap vertelt persoonlijke verhalen door natuurlijke materialen te

Met een unieke mix van materialen vertelt Neely Schaap haar verhaal

combineren met bestaande voorwerpen

32 Thank you plant - Edith Rijnja De ruimtelijke

viesgoed en feestneuzen.

als ser-

En speciaal voor de

Hortus botanicus in Haren maakte Wineke Gartz

collages van Wineke Gartz

de ruimtelijke videocollage

Cell Memory, Thank

you Plant.

Een ander aspect van collages tonen Carien van

10 De natuur als voorbeeld - Anton Staartjes

Aubel en Olivia van Rooijen in hun artikelover

Shahar Livne over 'haar materiaal'

de muurcollage Self-Heterotopia, Catching Up

lithoplast

with Seltvan Hüseyin Bahri Alptekin. Deze col-

11 Ijzersterk bamboe - Harald Schole

lage bevat namelijk diverse plastic objecten die

Chris Kabelontdekt

hij tijdens zijn reizen heeft verzameld: De twee

nieuwe mogelijkheden

met het 'poor mans timber'

-

onderzoekers buigen zich in het kader van

12 Hey Jute - Edith Rijnja

Project Plastics over de vraag hoe je plastics kunt

Alexander Marinus maakt met zijn jutevilt een ecologisch statement

identificeren

die in een kunstwerk zijn gebruikt.

En: welke zorg is er vervolgens nodig bij de res-

13 Circulair gl.aZUUr-MonikaAuch Daria Biryukova en Mineralz ontwikkelden

tauratie en conservatie van het materiaal?

In dit nummer schenken we tevens aandacht aan

een glazuur op basis van as

de New Material Award, een tweejaarlijkse

.

8

prijs

voor innovatief en duurzaam materiaalgebruik

~

en onderzoek in diverse design- en kunstdiscipli-

Collages in grafiek - Monika Auch

nes. Van de vijftien genomineerde jute, bamboe, een glazuurmateriaal

19 Mozaïek siert muren metrostation Rokin - Harald Schole Amsterdam door de ogen van twee beroemde buitenlandse

projecten

lichten we er vier uit, gericht op het gebruik van

Een workshop grafische technieken bij het AGA Lab in Amsterdam

as en een kleiachtig

op basis van

materiaal met de naam 'llt-

hoplast'. Op 20 oktober, de eérste dag van de

kunstenaars

Dutch Design Week, wordt in Eindhoven het

20 Het leven na de ezel- Monica Rotgans

winnende project bekendgemaakt.

In deze kM leesje verder over de samenstelling

De onzekere toekomst van een kunstwerk in de wereld van verval en restauratie

van mediums en de invloed van mediums op

26 Meer over mediums - Chris Herenius Kennis over de samenstelling

van mediums is onontbeerlijk

verflagen, over kunst in metrostation Rokin, vijf inspirerende projecten die we zagen tijdens het

bij het gebruik

innovatie-event Building Holland, en meer. Veel

3S Project Plastics - Carien van Aubel, Olivia van Rooijen De identificatie van plastics en hun degradatie

leesplezier!

in kunstwerken

Wouter de Vries wouter@dedoelenpers.nl

30 Kunst & Media 38 Unieke duo's - Anton Staartjes Werk van nieuwe en bestaande leden van Galerie De Ploegh samengebracht

in een expositie

42 Een boost op prinHechnieken - Harald Schole Vijf inspirerende projecten gezien op Building Holland

Colofon kM is een uitgavevan Uitgeverij De Doelenpers: Havinghastraat 32, 1817 DA Alkmaar, T 072-5275527, F 072-527 55 28, E info@dedoelenpers.nl,

www.kunstenaarsmateriaal.nl

Uitgever &

hoofdredactie: Wouter de Vries Eindredactie: Hedda Treffers Redactie: Monika Auch, Harald Schoie, Anton Staartjes, Sanneke Stigter Medewerkers: Carien van Aubel, Chris Herenius, Edith Rijnja, Olivia van Rooijen, Monica Rotgans Advertenties: Wouter de Vries, T 072-5275527,

E wouter@dedoelenpers.nl

Abonnementen: Prijzen voor vier nummers per jaar, incl. verzendkosten:

Nederland: € 32,50, België: € 35,50, elders: € 45,-. Instellingen Nederland en België: € 50,50, instellingen elders: € 63,-. Abonnementen

worden tot wederopzegging genoteerd. Opzeggen

kan schriftelijk, telefonisch en per e-mail Nabestellingen: € 9,- + verzendkosten Basisontwerp: Frits Deys Vormgeving en druk: MarcelisDekave, Alkmaar. Hoewel aan de uitvoering van deze publicatie de grootste zorg is besteed, zijn onvolkomenheden niet uitgesloten. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.ISSN:

Foto omslag: Daria Biryukova, FORZ®G/aze, 2017.

0927-1 058

-

SEPTEMBER/OCTOBER

2018

DEPARTMENTS 5

From the President and CEO

6

By the Numbers

8

First Look

12

Point of View Navigating the Fence Space

FEATURES 16

Full Engagement These museums are engaging underserved communities.

38 Alliance in Action 43 Tributes and Transitions

48 Reflection

By Yael Grauer

22

Medellin, an Urban Palimpsest The city is using its public spaces and cultural institutions to transform itself.

By Juan Luis Mejia Arango

26 i5tock.com/ Canonmark

Cover:

Dissent and Embracing Change How some museums in Northern Ireland are honestly assessing conflict.

WAIT, THERE'S MORE

I

For another thought-provoking read with a global outlook, check out Michael Conforti's post ''After Louvre Abu Dhabi: Dreams of Potential Partnerships for Cultural Exchange" on the AAM blog at bit.ly/AAMCulturaIExchange.

By Paddy Gilmore

32

Confronting Canada Telling the full story of the country's history and treatment of Indigenous peoples.

By Karine Duhamel

2

~

MUSEUM / September-October

2018 / aam-us.org

American Alliance of Museums

Contents

Profile Paul Reid, the director of the Black Cultural Archives

Features Free radicals

20

Rob Sharp finds museums are doing their bit to promote the acts of radicalism and protest that have influenced local and national politics Captive audiences Former prisons are proving to be a rich source of material for museums, says

26

Deborah Mulhearn Winds of change 32 Paul Reid, the director of the Black Cultural Archives in Brixton, talks activism, history and instigating change. By Eleanor Mills 14 Henrietta Street, Dublin 36 The changing fortunes of this building, from wealthy family home to tenement, have been brought to life, says Geraldine KendallAdams

~_.. ~

Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1ROAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org

••

Reviews

Regulars

University Museum of Zoology, 44 Cambridge The world-class specimens and exciting displays more than fulfil the venue's aim to encourage a passion for science and discovery, says Emma Shepley

News in brief

4

News analysis

6

MichaelJackson: On the Wall, 48 National Portrait Gallery, London The king of pop's impact on art and culture, including issues of race and gender, all feature in this fascinating show. By Tanya Nelson St Albans Museum and Gallery, Hertfordshire An emphasis on changing exhibitions and local partnerships makes this museum a breath of fresh air, writes Danny Birchall

Comment and letters

14

Museum of ...

39

Trendswatch

41

Books and digital

56

In practice

61

People

62

52 The List

66

Best in Show Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Website editor Patrick Steel Events and content programmer Alex Stevens Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Tara Srinivasan, Darren Kirkby Listings Louise Gray Display sales manager Nazneen Musafir Recruitment advertising Emma Mitchinson

Design Design by 8-T Printed by Wyndeham Roche Limited Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Amber Alferoff, Jack Ashby, Kevin Bacon, Danny Birchall, Paddy Gilmore, Tehmina Goskar, John Holt, Elspeth Jordan, David Mann, Jennifer Mcllreavy, Abigail Morris, Chris Mugan, Deborah Mulhearn, Tonya Nelson, Caroline Parry, E-J Scott. Rob Sharp, Emma Shepley

Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated.

Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.

For editorial values and submission guidelines see: http://www.museumsassociation. org/museums-journal/ news/16072013-editorial-valuesand-submissions ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2018 All rights reserved Vol118 No 10

October 20181 Museums joumalla

Contents

Features Historic houses in Northern Ireland

Home truths As Hillsborough Castle opens to the public, Patrick Kelly looks at how Northern Ireland's country houses are interpreting their fascinating but troubled history

20

Roll up, roll up 26 Museums are marking the 250th anniversary of the circus with a series of exhibitions and events. John Holt discovers its history Art of gold Eleanor Mills talks to Martin Clark, the director of Camden Arts Centre in London

HMS Caroline, Belfast The visitor experience has been enhanced by the restoration of the Pump House that sits next to this historically significant warship, says Alan Freeburn

44

Bristol Music: Seven Decades of Sound, M Shed, Bristol Liam Wiseman enjoys himself at this fun and inventive exhibition about the Bristol music scene through the ages

48

Frida Kahlo: Making Her Self Up, Victoria and Albert Museum, London This fascinating exploration of the Mexican artist's personal style would be even better with a stronger focus on her political activism, says Nicola Sullivan

52

News in brief

4

News analysis

6

Comment and letters

14

Museum of ...

39

Trendswatch

41

Books and digital

56

In practice

61

People

62

32

Nordic Museum, Seattle 36 Eric Nelson, the executive director of this new museum, gives Eleanor Mills a flavour of the Scandinavian history rooted in this US city Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1ROAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org

Regulars

Reviews

Features

The List

66

Best in Show Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Website editor Patrick Steel Online publications editor Rebecca Atkinson Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Tara Srinivasan, Darron Kirkby Listings Louise Gray Display sales manager Nazneen Musafir Recruitment advertising Emma Mitchinson

Design Design by S-T Printed by Wyndeham Roche Limited Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Simon Cane, Gillian Findlay, Adrienne Frances, Alan Freeburn, Louise Grav.Marqot Heller, Kirsty Hillyer, John Holt, Patrick Kelly, Jonathan Knott, Zara Matthews, Victoria Millar, Caroline Parry, Owen Rhys, Rob Sharp, Nicola Sullivan, Liam Wiseman

Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated, Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.

For editorial values and submission guidelines see: http://www.museumsassociation. org/museums-journal/ news/16072013-editorial-valuesand-submissions ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2018 All rights reserved Vol118 No 9

September 20181 Museums journal.ä

'. '. :. Lily van der Stokk . '. Ontembaar verlang naar decoratie Leiden

Egyptische goden Elke stad zijn eigen opperwezens

Andy Warhol Turbulent leven verbeeld + de tentoonstellingsagenda

40 pagina's gratis bijlage

1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1111Mmii

8 710966 570821

OUDE KUNST

22

Leonardo da Vinci Virtuoze tekeningen van menselijke eigenaardigheden door Adrienne Ouarles van Ufford HEDENDAAGSEKUNST

28

Lily van der Stokker Taboedoorbrekende muurschilderingen zijn optimistisch en behaaglijk door Edo Dijksterhuis OUDE KUNST

38

·Verborgen' schatten Mauritshuis toont Hollandse meesters uit Engelse landhuizen door Frank van der Ploeg INTERVIEW

13-20

MUSEUM-KORT

44

AndyWarhol Striptekenaar Typex brengt koning van de popart tot leven door Marina de Vries

30 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland.

ARCHEOLOGIE

52 Duizenden goden

79-85

Van kikker tot slang, de logica achter het Egyptische godsbesef door Thea Toebosch

MUSEUM & MEER hetatelier Charlott Weise de criticus Hilda Bouma de kunstenaar Puck Verkade boeken & meer

HEDENDAAGSEKUNST

56 Paula Rego Bizar universum van masculiene vrouwen en brutale meisjes door Nanda Janssen KUNST 6 ERFGOED

64

Nijmegen toont gebedenboek van de Máxima van de Middeleeuwen door Beo

COLUMNS

34 63

Oek de Jong De cultus van het atelier Maria Barnas Aimée Zito Lema

Maria van Gelre Ros

MODERNE 6 HEDENDAAGSE KUNST

68

Particuliere

collecties

Hartstochtelijk verzameld, maar hoe overleven ze? door Frits de Coninck

museumtijdschrift /

9