Tijdschriftattendering nr 2 2020 2021

20202021 Reinwardt Academie

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Reinwardt Academy

Amsterdam University of the Arts

[TIJDSCHRIFTATTENDERING NR.2] Inhoudsopgaven van recent verschenen tijdschriftnummers

--_--- ----

~---

INHOUD I

Rekesten als bron voor digitaalonderzoek Lokaal en regionaal historisch onderzoek is vaak gebaseerd op resolutieregisters. Rekesten vormen daar een goede aanvulling op, want die laten zien wat er onder burgers speelde. Door digitalisering worden rekesten steeds beter toegankelijk en dat biedt kansen.

Vier jaar strijd om 25 prentbriefkaarten Op 19 mei 2020 deed het Haagse gerechtshof uitspraak in de zaak Erfgoed Leiden/Uitgeverij Voet.

Het online publiceren door Erfgoed Leiden van 25 prentbriefkaarten was aanleiding voor een rechtszaak die tot relevante jurisprudentie heeft geleid.

De kracht van linked open data Afgelopen zomer ondertekende het Waterlands Archief het manifest van Netwerk Digitaal Erfgoed. Dit manifest beschrijft principes om digitaal erfgoed beter toegankelijk te maken. Linked open data speelt daarin een belangrijke rol.

39 BURGERLIJKE

STAND

'De archiefsector heeft de kans om agendazetter te zijn' In gesprek met Jan Kriek

ARCHIEVENBLAD

12020

I

NUMMER

5

3

OKTOBER 2020 JAARGANG41-NUMMERS-PRIJS€S.SO

MAGAZ I N E .

,

.

,

.

"

I ,

,

Inhoud

Coverfoto: Mijnwerker controleert de aanwezigheid van mijngas in 1962 [foto: Fotocollectie DSM].

10

27

Kanonnen van Nederland

opgedoken

overzicht van, letterlijk, kanonnen.

Duiker en zeeman

Nico Brinck begon zich dertigjaar

geleden

te interesseren

voor een gelicht kanon

bij Terschelling

en heeft sindsdien

ruim

ERFGOED MAGAZINE NR 5, 2020

35

Wissink's Möl

Leer je Erfgoed

38

Kastelen als onzichtbaar erfgoed

Door de eeuwen heen zijn veel kastelen

goedsector een initiatief voor de

verdwenen,

vrijwilligers rijker. 'Leer je Erfgoed' is

selen nog wel herkenbaar.

een online en erfgoedbrede leerom-

ming van dit onzichtbare

geving, gericht op alle vrijwilligers

voor de toekomst te garanderen,

vanwege de landschappelijke

die zich inzetten voor het beheren,

het van groot belang

waarde maar ook voor de

toegankelijk en beleefbaar maken van

levend erfgoed te maken.

kwalitéitVaR-leven

ons erfgoed.

voor onze levenssfeer jarenlang

miskend.

is

Niet alleen

zijn bom~n

200 exemplaren beschreven en getekend.

cruciaal.

Voor het Erfgoed Magazine licht hij zijn

van Schovenhorst staan

naslagwerk toe.

bijzondere en exotische

De Wissink's

Möl in Usselo is een bijzon-

dere molen die momenteel ondergaat.

een restauratie

Dat de molen anno 2020 nog

op deze plaats staat én gerestaureerd worden,

is minstens

net zo uniek.

kan

maar vaak zijn hun overblijfOm beschererfgoed is

deze plekken tot

In de bomentuinen

exemplaren.

4

32

Vanaf september dit jaar is de erf-

Het grote belang van bomen

Afgelopen zomer verscheen een alomvattend

Landgoed Schovenhorst is een levend museum

Verder in deze editie: • 3 Editorial·14ln beeld- 20 Schuilen onder de grond in openbare schuilplaatsen.

24 Uit het archief- 26 Column- 30 De plek van ... ·43 Boeken· 44 Nieuws· 46 Colofon

ERFGOED MAGAZINE NR 5, 2020

5

faro

tijdschrift over cultureel erfgoed Jaargang 13, nr 3, september 2020

IN DIT NUMMER

03

12

22

EDITO

BOVENLOKAAL SAMENWERKEN

06

Interview met Hilde Plas en Luc Martens

HET QUARANTAINEARCHIEF

VAN HUN SOKKEL GETROKKEN

17

Standbeelden onder vuur

U BENT GEWELDIG

20 jaar Erfgoeddag

26

58

MUSEA EN IDENTITEIT

BORGEN VOOR MORGEN

Een Mechels popje van ivoor

Levend erfgoed documentere

32

62

HET ARCHIEF VAN DE BODEM

INTERNATIONAAL ERFGOEDBELEID

36

CULTUREf

Masterscriptie van Djamila B<

BOTANISCH TEKENEN

Roem van Mechelen, Glorie van Wilryck en Praal van Duffel

40 DE CHARTERCOLLECTIE VAN DE OUDE UNIVERSITEIT VAN LEUVEN

Een avontuurlijke collectie

46 DE RIJKE HAMMAMCULTUUR

Stomende verhalen

52 OPDRACHTGEVER, KUNSTENAAR, BEMIDDELAAR

De Nieuwe Opdrachtgevers

EN OOK

04

31

TELEX

EX PAT

MIJN ERFGOEDPLEK

lona Leroy

Raymonda Verdyck

20 SPREKEND ERFGOED

50

Een facsimile van waarde

HET ATELIER

Angela Bitonti en Rombout Nijssen, Rijksarchief Hasselt

66

-»

Fotografisch

C"')

s ei.

N

~

C

I

geheugen

-

I 102

I

'.

november 2020

I

I

, , i::» , ,, i::» »

p. 11

I

NIOD, 211927

G.H. Cino - NSB propaganda op het Amstelveld, Amsterdam, april 1944

(01)

Ontwikkelgelatinezilverdruk

p. 14

Binnenzijde omslag van het album met etiket van fotograaf Nikola Drakulié met zijn adres te Soerabaja

"Tl 0

.....

0 (0

-

Q3

iii" o

p. 03 Redactioneel Verdwenen uitzicht

p.22 Drie wensen in twee talen

- door Sara Keijzer

Annie van Duyn en het Romeinse avontuur van de zomer van 1937 - door Soeluh van den Berg

:::T

(0

<1l :::T <1l C (0

<1l :J

0

I\.J

:J 0

<

<1l

3 0~ I\.J

0

I\.J

0

p.04 Het wandelende portret

p.28 Zeldzame fototijdschriften Nederlands Fotomuseum online toeqankelijk

Hans Sutor en de Scheveningse flaneur - door Daniël Hendrikse

p.08 Fotograferen voor de NSB

- door Loes van Harrevelt

Idealisme en opportunisme - door Jet Baruch

p. 30 Beeldest~fette Bevroren zomer

p.14 Een vergeten geschiedenis

- de keuze van Gisèle van Eick

Ontstaan en herkomst van een bijzonder fotoalbum - door Elwin Hendrikse

p.18 Uitgelicht Ik wil naar Almere - door Hans Aarsman c;::;: 0<1l <1l

a:

p. 20 Speuren in digitale Uit Beeld

archieven

- door Rose leneke van Kalsbeek

Productie: MANENTI

FILM. ROME·

.. DRIE

WENSEN

..

AIl",,,·.·II"lIi!lI~,Jt·o.:h! (,111.11'"

,'"or 111 ..\1.

:'\,d.·t!;unl: IJL::': II"AO.

INFORMAL LEARNING REVIEW

A PUBLICATION

OF INFORMAL

LEARNING

EXPERIENCES,

INC

NO.163 SEPTEMBER/OCTOBER

2020 ISSN 2642-7419

INSIDE:

HEALING

PLUS: EXAMINING PROFESSIONALS,

THROUGH

HANDS-ON

THE FUTURE OF MUSEUMS MOVING

SCIENCE AS EMERGING

FORWARD WITH ITERATIVE DESIGN,

AND MORE!

IN THIS ISSUE: 3

WHAT Now?

BY TIM RITCHIE

HEALING

THROUGH

4

HANDS-ON SCIENCE

By ANDREA REYNOLDS, JAYNE GRIFFIN,

SUZANNE NESS, JULIE PIAZZA, AND RACHEL HAMILTON

9

MOVING FORWARD WITH ITERATIVE DESIGN IN OUR TOOL.KIT

By CHARITY M. COUNTS

12

CRISIS TAKE Two

By C~ROL BOSSERT

THE MUSEUM OF WHALES IN ICELAND'S

You

MOST UNUSUAL

14

NEVER WILL SEE AND OTHER EXCURSIONS MUSEUMS:

BOOK REVIEW

BY ROBERT MAC WEST

15

WHERE Do WE Go FROM HERE? EXAMINING THE FUTURE OF MUSEUMS FROM THE PERSPECTIVE

OF EMERGING PROFESSIONALS

By EMILY CROWE, SHANTELLE JONES-WILLIAMS,

CAN MUSEUMS

AND ANNE MATLOCK

REALLY CHANGE?

22

TRIPS ON THE FRONT PAGE

26

BY PAUL ORSELLI

VIRTUAL FIELD

By ROBERT MAC WEST

AN HISTORIC

CHALLANGE-BEING

27

MET

By ROBERT MAC WEST

Publisher information: THE INFORMAL LEARNING REVIEW is bi-monthly in February, April, June, August, October, and December.

Learning Experiences, Inc., (Editor: Robert M. West, Associate Editor: address: 1776 Krameria Street, Denver, CO 80220. THE INFORMAL 7419.

a copyrighted publication of Informal Learning Experiences, Inc. It appears THE INFORMAL LEARNING REVIEW is edited and published by Informal Karen Wise) tel: 720.612.7476, email: ileinc@informallearning.com, mailing LEARNING REVIEW is designed and produced in house. ISSN 2642-

AT

o

SUBSCRIPTION

NFORM

THE INFORMAL LEARNING REVIEW 1 year, six issues, bimonthly, print and online: $65 in the U.S., $72 in Canada/ Mexico, $80 elsewhere. Online version ONLY, $55.

Individual electronic issues can be purchased for $12 and will be delivered via email. Please contact us at ileinc@informallearning.com if you would like to purchase a single issue.

TRAVELING EXHIBITIONS DATABASE 1 year, unlimited access: $85 worldwide.

There is no charge for listing exhibitions in the database. Please contact us at ileinc@ informallearning.com for more information.

Exhibitions with immediate availability may be placed on the 11th Hour Page.

You can sign up for the Informal Learning Review and the Traveling Exhibitions Databasevia our website at www.informallearning.com.

Online transactions are made securely via PayPal or Intuit.

N

+ Cultuurwerkgroep begeleidt intro AI 'Niemand wil een situatie als in I Robot' Data en denken: een logische link 'Kwaliteit van beide moet omhoog' Morele integriteit Rob van Es bepleit integer handelen en emoties volgen Desinformatie IP'er als gids in de i nfo rm ati e sto rm

2020107

KRITISCH VRAGEN,

PERSOONLIJK MORAAL

COLOFON

INHOUD

lP is samen met InformatieProfessional.nl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialist van vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en erfgoedwereld.

1m

AI-werkgroep

ISSN: 1385-5328 lP is een uitgave (24ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-223 75 759 www.informatieprofessional.nl

Overal doet van musea, Een speciale dit zachtjes van Nispen

I

van start Desinformatie

AI haar intrede, ook in de wereld erfgoed, media en bibliotheken. werkgroep van de NL AIC gaat begeleiden.

Kwartiermaker Eppo tot Sevenaer licht toe.

redactieadres lp, Charlotte van Pallandtlaan 18, 2772 TR Voorburg, tel. 06-223 75 75 9, e-mail redactie@informatieprofessional.nl.

en fake news

Corona heeft de zwakke plekken in onze informatievoorziening pijnlijk blootgelegd. Hoe zorgen we voor goed geïnformeerde burgers en hoe kunnen IP'ers daarin een rol spelen?

om daarna geruisloos in de archieven van Beeld en Geluid te verdwij-

m

redactie Marjo Bakker, Maarten Brinkerink, Wilbert Helmus, Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Evelien de Jonge, Leen Liefsoens, Cindy Lammers (hoofdredacteur), Matthijs van Dtegem, Mirjam Raaphorst, Vincent Robijn, Eric Sieverts en Daniël de Vette

Professionele

GlAM, Wiki en metadata

Nederlandse GLAM-instellingen willen zich graag digitaalopenstellen.

Wat komt daarbij kijken? Deel 2 in een serie van zes: hoe foute beschrijvingen verstrekkende gevolgen kunnen hebben.

nen. Tegenwoordig informeren veel mensen zich via de sociale media.

En noemen ze kranten en andere 'oude' nieuwsbrengers main stream media en fake. Ik zag zelfs de afkorting MSM op mijn tijdlijn voorbijkomen, bij een reactie van een ex-buurman waar ik ooit eens mee gelinkt ben geraakt. Dit hebben we mede aan Trump te danken. De man die we keer op keer aan de stoelpoten van de democratie zien zagen. Van media, wetenschap, recht. Die dit doet met

ethiek

Rob van Es breekt in zijn nieuwste boek Emotionele integriteit een lans voor kritisch denken en integer handelen - met films als metafoor. 'Integriteit is risicomanagement geworden.'

vormgeving Eric van den Berg, egfvdberg@upcmail.nl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl.

link tussen denken en data

medewerkers aan dit nummer Ronald Buitenhuis, Jos Damen, Anne van den Dool, Rob Feenstra, Danny Greefhorst, Jos van Helvoort, Marianne Hermans, Sjoerd van den Heuvel, Frank Huysmans, Marja Kinga, Johan van der Knijff, Yuri Meesen

~

lP I vakblad voor informatieprofessionals

Gevecht tegen onzinstatistiek

Datawetenschapper Stephan Smeekes kreeg van weekblad Observant de vraag wat hij zou doen met een zak geld en weet het wel: 'onzinverbanden' in big data onderzoeken.

tisch denken en vragen (blijven) stellen, zo kun je lezen in artikelen in dit blad. Ethiek begint bij jezelf. <

RUBRIEKEN ~

Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaar stellen.

Z

desinformatie en klinkklare leugens, en geen mens in zijn regering die hem terecht lijkt te wijzen. Waar is dan je persoonlijke moraal?

We hebben de mond vol van ethiek, zeker als die de informatietechnologie en het werkterrein van de IP'er betreft. Maar ethiek begint natuurlijk bij je eigen morele integriteit, bij kri-

m

Er is behoefte aan een hogere kwaliteit van (kritisch) denken én van data om niet te verdrinken in de toenemende stroom aan data, informatie en kennis, zo betoogt Danny Greefhorst.

abonnementen Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie Inform atieProfessiona I. n I. advertentieverkoop Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724.

k ben geen fan van Trump. Niet van zijn deplorabele staat van zakendoen, zijn waslijst aan faillissementen en zijn dubieuze contacten met nog dubieuzere gasten uit Verweggistan. Zembla maakte hier in 2017 nog een indrukwekkend drieluik over. Onderzoeksjournalistiek zoals het hoort. AI vermoed ik dat de tv-productie slechts door een handvol mensen werd gezien,

Data in beeld Nxt Museum

I

07/2020

~

m

lP Lingo

Column

Quaranzine

Bureaucratie als strategie

m

KB Onderzoekskroniek Nederlands webdomein in kaart gebracht

m

m

m

m

Update

m

Buitenland

Gelezen

m

Verenigingen

Lifehacking

Favorieten

Human Library

Lockdown in London

Studie- en leesvoer voor IP'ers

Beroepsverenlgingsnieuws

Maak eens een lijstje

Sjoerd van den Heuvel

lP I vakblad voor informatieprofessionals

I 07/2020

•

+ SmartHumanityTV op 30 november 'Schakel' in voor informatietrends en verdieping IL-taxonomie Digi leermateriaal beter vindbaar Desinformatie bij verkiezingen 'Probleem speelt nu ook op straat' Algoritmes m/v Over datakleur en genderongelijkheid

2020108

2

BILLIE

COLOFON

,

INHOUD

lP is samen met InformatieProfessional.nl het onafhankelijke platform voor de informatiespecialist van vandaag en morgen. De lezers werken in de informatie-, bibliotheek-, archief- en erfgoedwereld.

m

IP'ers in publieke sferen

ISSN: 1385-5328 lP is een uitgave (24ste jaargang) van Uitgeverij lP Charlotte van Pallandtlaan 18 2772 TR Voorburg tel. 06-223 75 75 9 www.informatieprofessional.nl

Gekleurde algoritmes

Informatieprofessionals drukken in toenemende een stempel op de manier waarop wij samenleven. Met alle gevolgen voor de publieke sfeer, waarschuwt Henriëtta Joosten.

Er is al langere tijd sprake van systematische vooringenomenheid van data en algoritmes en dit versterkt de genderongelijkheid, betoogt Maaike Harbers. 'Er is actie nodig:

redactieadres

lP. Charlotte van Pallandtlaan 18, 2772 TR Voorburg, tel. 06-223 75 759, e-mail redactie@informatieprofessional.nl.

~

GLAM,Wiki en auteursrecht

~

redactie

Marjo Bakker, Maarten Brinkerink, Wilbert Helmus. Dafne Jansen, Vincent M.A. Janssen, Evelien de Jonge, Leen Liefsoens, Cindy Lammers (hoofdredacteur), Matthijs van Otegem, Mirjam Raaphorst, Vincent Robijn, Eric Sieverts en Daniël de Vette

Digitaal 'kiezersbedrog'

Nederlandse GLAM-instellingen willen zich graag digitaal openstellen. Wat komt daarbij kijken? Deel 3 in een serie van zes: hoe het auteursrecht zowel nuttig als lastig kan zijn.

Met verkiezingen in Amerika maar ook elders staat de schijnwerper extra op ongewenste digitale inmenging en desinformatie richting kiezer. Eep organiseerde er een debat over.

vormgeving

Eric van den Berg, egfvdberg@upcmail.nl, Tom van Staveren, graphicisland@upcmail.nl.

m

m

SmartHumanityTV

medewerkers aan dit nummer

Het bekende event Smart Humanity gaat dit jaar online; de hele dag informatietrends in de vorm van televisieprogramma's.

'Schakel' in op maandag 30 november.

Jos Damen, Rob Feenstra, Suzan Folkerts, Maaike Herbers, Frank Huysmans, Henriëtta Joosten, Marja Kingma, Harrie van der Meer, Marijn Post abonnementen

Voor abonnementsprijzen en andere informatie zie InformatieProfessional.nl.

Taxonomie informatievaardigheid

Harrie van der Meer en Marijn Post hebben een taxonomie ontwikkeld waarmee digitaal leermateriaal beter kan worden gezocht en gevonden.

Een reconstructie van het proces.

advertentieverkoop

Voor informatie over adverteren in blad of op de site: Rajin Roopram, e-mail rajin.roopram@kbenp.nl, tel. 06-15201724.

~

Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaar stellen.

lP I vakblad voor informatieprofessionals

n de Volkskrant stond een lezersbrief: we moeten stoppen met de demonisering van het algoritme.

Want er zijn ook algoritmes die je leven kunnen redden, en die je auto en ook jou - zonder papieren kaart - beter laten rijden. Helemaal waar. Maar helaas kan wit niet zonder zwart, goed niet zonder slecht.

Er kleven hoe dan ook nadelen aan deze technische verworvenheid en die moeten we durven bespreken.

Het gaat natuurlijk om balans, zoals bij zoveel in het leven. En zinnigheid. Technologie is prachtig als ze mens en samenleving ondersteunt.

In het woordduoSmart Humanity is dit mooi samengepakt. Maar als het desinformerenden meningondermijnend wordt is alertheid geboden. Soms duwt ze ook 'offline' naar de achtergrond, zoals bij jongeren die steeds minder boeken lezen. Evengoed geen fijne ontwikkeling.

Persoonlijk heb ik me verbaasd over het livestreamen van concerten. En dan vooralde reactie dat 'optredens best kunnen vanaf het scherm'. Billie Eilish, 18 jaar en politiek geëngageerd as hell, zette met een techniek die extended reality (ER) heet een online show neer als ware kunst. Maar de complete zintuigprikkeling, inclusief plasticbekerbiertje, werd node gemist. Nee, doe Billie maar 'gewoon' live. Maar wellicht kunnen we haar wel weer een boek laten lezen op een of andere social.

Wie weet waar dat toe leidt. <

RUBRIEKEN

~

m

m

m

m

Data in beeld

lP Lingo

Column

Bible The

Brokkelbrein

Leescapitulatie

Juridische Kwesties Censuur van sociale media?

I 08/2020

m

m

m

m

m

Buitenland

Gespot

Gelezen

Verenigingen

Lifehacking

Favorieten

AI at the Library

Adidas' dataschoen

Stud ie- en leesvoer voor IP'ers

Beroepsverenigingsnieuws

Haal alles uit je klembord

Suzan Folkerts

lP I vakblad voor informatieprofessionals

I 08/2020

:3

:D

""" rn Al H

:D :D r-

""" rn (")

I ::::l H Cf> (")

I

rn H ::::l

o Al :3

:D

"""

H r-n

o

< r-n Al

r-n ::::l

<

o

Al :3 G)

r-n

< H ::::l G)

::::l

:D t.J :D :D Al

CD

en

#

1 1

5

Inhoud

H

=> ::r: o c o

i.a.,

KunST nATUUR

ALS LEIDRAAD

& mEDIA

1A_

Josua Wechsler over de natuur in zijn leven en werk

HET DIEPE DE Kosmos

BLAUW

VAn

Christina Hallström maakt cyanotypieën van zeewier i.a..

REAnImATIE VU IL

VAn

GROF-

Sara Bjarland componeert sculpturen van afval

natuur

z_a_ HOE PRInT PARK?

JE EEn

Jeroen Doorenweerd printte een heel park as., RIVIER

En REGEnWORm

Koos Buist onderzoekt het landschap vanuit zijn zelfvoorzienend paviljoen

JonG: mALGORZATA

ZDAnIO

De Poolse kunstenaar aquarelleert in dromerige stijl 2__6_

ORAL

HISTORY

Sjoerd Buisman over de restauratie van zijn groeisculptuur ~ VERRASSEnD

En

FRIVOOL

GiJS Assmann ontwierp Pendulum voor de Europese Medicijn Autoriteit 3_2___

RESIDEnTIE DE VERBORGEn DE KunSTEnAAR

HAnD

VAn

Natuur en cultuur volgens Semà Bekirovié

Villa Belmonte een woon- en werkplek in Drenthe 3.A___

BACK

TO BLACK

Een onderzoek naar het Bourgondisch zwart

s.a..

VIJF

~ COLOFon REDACTIE

EXPOSITIES

Als kind had de van oorsprong Zwitserse Josua Wechsler veel natuur om zich heen, en bergen natuurlijk. Dat deze omgeving voor hem bepalend is geweest, blijkt wel uit de organische vormentaal in zijn werk. 'De kleuren of het materiaalgebruik lijken misschien een beetje onnatuurlijk', vertelt Josua, 'maar de fascinatie voor dat groeien, die kracht in de natuur zit er altijd in.' Met zijn werk wil Josua, die momenteel vanuit Zwitserland op een zelfgebouwde houten SUP over de Rijn naar Nederland peddelt, mensen opnieuw sensibiliseren voor de natuur.

Ook Koos Buist heeft zich als kunstenaar laten inspireren door zijn omgeving. Opgegroeid in het Groningse wierdedorp Ezinge raakt hij al vroeg gefascineerd door de kolk langs de oude dijk. 'Mijn moeder waarschuwde me regelmatig om niet te gaan schaatsen of zwemmen bij de kolk. Er heerste een algemeen gevoel dat het er "niet pluis" was. De wierde, met de kerk in het midden, staat voor veiligheid.' Zijn Grondwerkgaat over het ontstaan en de cultivering van het Groninger land, met haar rivieren, dijken en kolken.

Sara Bjarland laat zich inspireren door het grofvuil in de straten van Amsterdam - en de sculpturale kwaliteiten ervan.

Voor haar is het van belang dat de objecten die ze van het grofvuil maakt, organisch lijken, 'bijna als dode palmbomen en woekerende planten.' Met haar werk reflecteert Sara op onderwerpen als waarde en (over)consurnptie.

We spreken ook Semà Bekirovié die bezig is met de eerste voorbereidingen voor haar bijdrage aan de tentoonsteling 'Into Nature' dat in het voorjaar van 2021 in Drenthe zal plaatsvinden. Ze wil een massieve suikerbol van anderhalve meter doorsnee maken. Buiten, in weer en wind, zal de sculptuur langzaamaan vervormen. Uiteindelijk zal er door osmose sprake zijn van een balans tussen cultuur en natuur - waarbij het natuurlijke proces de rol van curator inneemt.

Dit is slechts een klein greep uit de inhoud van dit natuurnummer. Veelleesplezier' Wouter de Vries

wouter@dedoelenpers.nl

Inhalt 5-6 6,7 34

Naehrichten aus der Museumswelt Literatur; Namen Impressum; AutorInnen

. Neue Museen 8-13

Michael Stanic Zwischen Anspruch und Realität: Das neue Musée Atelier in Le Brassus

14-18

Otto Hochreiter Graz Museum Schlossberg: Ein neues Museum, das der Krise trotzt

Konservieren Die Ernst von Siemens Kunststiftung fördert seit Anfang April unter dem Stiftungsmotto "Machen statt Twittern" freiberuflich Tätige mit Museumsaufträgen für annähernd 100 Projekte. Für selbständige Restauratoren sind Aufträge wichtiger als Kredite, die sie im Zweifel nicht mehr zurückbezahlen können. Antragsberechtigt sind nur öffentliche Museen und Sammlungen. Geeignet sind Projekte von kleineren Restaurierungsarbeiten oder abgrenzbare Teilaufträge an kunsthistorisch relevanten Objekten in Museumseigentum (2.000 € bis 25.000 €), Zuarbeiten oder SchluBsteinfinanzierungen für Bestandskataloge, Werkverzeichnisse oder Ausstellungskataloge (2.000 € bis 15.000 €), die an Selbständige vergeben werden. Nicht gefördert werden MaBnahmen der Denkmalpflege, investive MaBnahmen, die Museumspädagogik, Anfertigung von Kopien, Aufträge zu zeitgenössischen Künstlern, bereits laufenden oder finanzierten Projekten.

Irn Rahmen der Stiftungs-Förderlinie wurde etwa die im Augsburger Maximilianmuseum aufbewahrte Wappentafel des GroBen und Kleinen Rates von Augsburg ausgewählt. Als eines der gröBten Werke der Augsburger Buchmalerei fügt es sich ein in die einzigartige Reihe der Familien- und Ehrenbücher Augsburger Patrizier und Kaufleute aus der Zeit zwischen 1540 bis 1620.

Die Wappentafel von 1549 stammt vermutlich aus der Werkstatt von Jörg Breu dem Jüngeren, einem der renommiertesten Augsburger Buchmaler der Renaissance. Die Tafel weist zahlreiche Risse und Fehlstellen auf. Die Malschicht zeigt bereits an etlichen Stellen Verluste. Alte Reparaturen sind optisch unbefriedigend und mit nicht alterungsbeständigen Materialien ausgeführt worden. Nach ihrer Restaurierung wird die Wappentafel in der Ausstellung "Dressed for Success. Matthäus Schwarz. Ein Augsburger Modetagebuch des 16. Jahrhunderts" der Öffentlichkeit präsentiert.

-

Restaurieren

19-24

Inga Pelludat Die 38 "Schönheiten" in SchloB Nymphenburg: Joseph Stieler oder Friedrich Dürck?

25-31

Gerald Ziegenbalg; Claudia Dietze Nanokalk in der Restaurierung: Möglichkeiten, Grenzen und Erfahrungen beim Einsatz feindisperser Calciumhydroxid-Sole

32-33

Leserbriefe

Zum Titelbild Highlight: Das ägyptische Fayencefläschchen aus Jericho (Ashmolean Museum, Oxford) ist noch bis zum 15.

November in der Ausstellung "Leben am Toten Meer" im LWL-Museum in der Kaiserpfalz Paderborn zu sehen.

LWL-Museum in der Kaiserpfalz Am 1kenberg, 33098 Paderborn Mehr dazu unter www.instagram.com/lwl_kaiserpfalzmuseum www.kaiserpfalz-paderborn.de/de/sonderausstellunAnzeige gen

Adelheid Straten

Wappentafel des GroBen und Kleinen Rates.

Augsburg, 1549. Unbekannter Miniaturmaler, Werkstatt des Jörg Breu d. J. (um 1510-1547). Deekfarben auf Papier, auf Lwd. 126 x 170 em. Foto: KuMA

MUSEUM AKTUELL Ausgabe 266

I

2020

â&#x20AC;¢

el

56 winter 2020

INHOUD 06 voorMuseumvereniging in Nederland komt op de belangen van honderden musea. Door is Oe

in het coronatijdperk hoge nood aan. Een gesprek met directeur Mirjam Moll.

Franklin

van der Pols

Laatste Alarmnum

Minuut Taal\ " .... -

merl12

271n den beginne was er. .. het depot, de basis van alles. In West-Vlaanderen ging men bij twee nieuwe depots aan de slag, met Scandinavische inspiratie.

d

controleer eerst d erkzaamhe en, h den rdat je start met e w . t met de werkzaam e V00 d punten. start rue onderstaan e . voordat alles in orde .'5. 'ezelt en die van anderen. e veilighe,d van) d Denk aan t ik moet doen? b chermingsmiddelen?

II> Weet ik w~.' _"

•

:I •...

ft....llll~tE!

es

.

42 Roosmarijn

Wouter Lammens

_

16 Oot veiligheid niet altijd en overal de eerste

45, Uit de boeken

30 Een halve eeuw Behoud en Beheer, zeg

prioriteit is, ervaart Renate van Leijen elke dog opnieuw. Mevrouw Gevaar weet alles van, wel jo, gevaren die erfgoed bedreigen. Oe cijfers zijn soms onthutsend. Een gesprek.

moor: Veilig Erfgoed. Oot wilook zeggen: veranderende normen en (letterlijk) woorden. Leon Smets, man met tonnen ervaring, vertelt erover. Of beter: laat erover vertellen ...

Franklin van der Pols

Leon Smets

Ubink

Podcasts zijn aan een ferme opmars bezig. Wat kunnen ze betekenen voor musea?

Vera Weterings

46

22 ICT, het heeft ook het museumleven veranderd. Oe zegeningen zijn talrijk.

Moor wat doe je als klein museum dot digitaal afhankelijk is van één persoon?

09 Blockbusters: zijn ze een gevaar voor musea of

Hilde van den Berg

net een zegen? Oe meningen in Nederland zijn verdeeld, zo blijkt. Stof voor een pittige discussie.

Steven Engelsman keert terug in de tijd.

Oe aanleiding? Corona!

gigant in museumland.

Hoe renoveer je zo'n reus?

En vooral: hoe is Collectiebeheer omgegaan met de recente renovatie en de bijbehorende risico's?

Een praktijkverhaal uit de eerste hond, twee jaar na de heropening.

47

36 Art handlers, ze zijn onmisbaar in de tentoonstellingswereld.

Museumpeil sprak met hen: waar moeten musea (meer) op letten?

Oe

12

Oe nieuwe museumdefinitie, komt die er of komt die er niet? En wat moeten we ervan denken?

Twee stemmen, twee meningen

kwetsbaarder don de andere. Het Museum van de Stad Brussel - Broodhuis nam zijn verzameling vlaggen en vaandels onder honden.

Bernice Brigou en Marieke De Baerdemaeker

Luc Eekhout en Paul van Brakel

4

Museumpeil 56

40 Artificiële Intelli-

FACE2

... is iedereen welkom. Het is geen geheim dat de eisen die worden gesteld aan educatie en publiekswerking voortdurend veranderen, samen met de samenleving. Hoe ga je daar als museum mee om? Wat betekent inclusiviteit in de praktijk van alledag? Spreek je doelgroepen aan, en hoe? En wat doe je dan concreet? Wat betekent 'diversiteit' eigenlijk voor een museum? Een open nummer over en door musea die ervaringsdeskundig zijn. Die het hebben over hun vallen en opstaan.

Over wat werkt en wat minder goed werkt. En ja, over hoe corona ook dit facet van de werking mee bepaalt.

Op de cover

Tonia Dhaese

ene deel26 collectie is ol

Een blik op 2019,2020 en 2021. Het zijn turbulente tijden.

In het volgende nummer van Museumpeil

Vera Weterings

Siska Genbrugge en Marieke Van Es

o

museum /\/\ vereniging

33 Kinderen in musea: natuurlijk wil je de toekomst in huis. Moor hoe verzoen je kindvriendelijk en honds-on met behoud en beheer? Drie ervaringsdeskundige musea, zeven tips.

23 InHetTervuren AfricaMuseum IS een

Vera Weterings

Point final

FACE3

In Naturalis zijn kinderen en hun (groot)auders meer dan welkom. En ja, dmgen aanraken, dat wil iedereen wel. Hoe het museum daarmee omgaat lees je op de bladzijden 29-37. Foto: Koen Mol.

gentie lijkt veelbelovend, ook in de museumwereld. Een experiment dot uitgoot van het FOMU, het FotoMuseum in Antwerpen.

Moeten registratoren vrezen voor hun job?

Alexander Derveaux, Henk Vanstappen en Nastasia Vanderperren

Museumpeil 56

5

Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1R OAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org

Regulars

Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Events programmer and content editor Rebecca Atkinson Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editor Darron Kirkby Listings Louise Gray Account manager Abigail Lasisi Recruitment advertising Emma Randall Design Esterson Associates Printed by Walstead UK Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Holly Black, William Blair, Michelle Charters, Imogen Clarke, Rachel Ellis, Lynsey Ford, Michael Fryer, Heledd Fychan, Juliana Gilling, John Holt, Sam Jenkins, Jonathan Knott, Gilbey Lund, Peter Mason, Ellie Miles, Deborah Mulhearn, Oonagh Murphy, Javier Pes, Tamsin Russell, Amy Shakespeare, Anne Sherman, Jon Sleigh, Verity Smith

ro People

Editorial

4 Analysis Removing statues of slave traders; engaging communities with collections during the pandemic; getting capital projects back on track after loekdown

rz Comment 66 Best in Show

Features 16 Facing Covid-19 As museums reopen after lockdown, we investigate what the sector has learned from collecting coronavirus material and how it has been telling people's stories of the pandemic 26 The bigger picture Mark Sealy, founder of London photography agency Autograph, talks to Simon Stephens 30 Get on board A more representativeset of trustees will provide diversity of thought and life experience that makes for a better museum, says Juliana Gilling 34 Albertina Modern The museum, in Vienna, opens its doors after loekdown. By Geraldine Kendall Adams 36 Museum of... Comedy, London. By LynseyFord Political content on show at the Museum of Neoliberalism

Reviews 40 Culture Lab, Ulster Museum, Belfast Oonagh Murphy visits a risky and thought-provoking exhibition about identity in Northern Ireland 44 Museum of Neoliberalism, London It's not easy to tell what's real and what's parody in this unusual museum, says Ellie Miles 48 Museum of Barnstaple and North Devon, Barnstaple A successful extension has modernised and improved this içth-century museum. By Peter Mason

'1\

.... l

Museums Association

Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated.

Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.

For editorial values and submission guidelines see: mus.ms/MJGuidelines ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2020 All rights reserved Vol120 No 5

Navigating our way through uncertain times

52 Books and digital

In Practice 56 Focus Wising up to the value of digital fundraising 61 Guide Supporting wellbeing as staff return to work

he last printed issue of ~useull1sJournalwas produced in very difficult circumstances as we raced to finish the magazine before the we closed the Museums Association (~A) offices because ofthe coronavirus pandemic. Five months later, our office is still closed but so much else has changed.

The sector has been profoundly impacted by the pandemic, as has the whole of society. We have also seen the Black Lives Matter movement, which followed the murder of George Floyd in the US, reverberate around the world as it exposed the racism, injustice and discrimination that blights our societies.

We have tried to reflect this remarkable period in the magazine but it is obviously an impossible task to cover all the changes we have seen in one publication. Nevertheless, we hope we have captured some of the key issues and debates that you have been important to you in the past few months.

The ~A itself has had to adapt to the challenges created by the pandemic by moving rapidly to support our members in new ways; a lot of this has been about digital engagement. We have launched a series of webinars, online professional development initiatives and our annual conference will be online-only (2-6 November). We have also completely redesigned our website; next on the list is a new members' app.

And behind the scenes, we have been busy advocating on behalf of the sector across the four UK nations.

As we continue to expand our digital output, Museums Journal will be published six times a year from now on. We have refreshed the magazine to reflect the bi-monthly schedule, including a greater focus on practice-led articles, which have long been requested by ~A members.

We hope you like the changes - please do tell us what you think.

Like you, we have been working hard to adapt to the upheaval caused by the pandemic. It has not always been easy but we have found some new and exciting ways to engage with our members and the whole sector, which we will continue to evolve so we can support and inform you in these uncertain times.

62 Trendswatch Engaging families online 63 Case study #HastingsDigitalMuseum 64TheList

Simon Stephens, editor, Museums Journal simon@museumsassociation.org @simonastephens September/October

2020

I Museumsjoumal

l

ä

Museums Journal, 42 Clerkenwell Close, London EC1R OAZ journal@museumsassociation.org Editorial 020 7566 7820 Advertising 020 7566 7830 Subscriptions 020 7566 7800 Fax 020 7566 7836 www.museumsassociation.org

Regulars

Editorial

4 Analysis how the sector has coped with reopening; redundancies; museums becoming more sustainable

Editor Simon Stephens Deputy editor Eleanor Mills Events programmer and content editor Rebecca Atkinson Staff writer and researcher Geraldine Kendall Adams Sub-editors Darron Kirkby, Tara Srinivasan Listings Louise Gray Account manager Abigail Lasisi Recruitment advertising Emma Randall Design Esterson Associates Printed by Walstead UK Subscription rates £110 UK; £170 overseas Contributors Danny Birchall, Kate Burnett, Sam Cairns, Antonia Canal, Chris Cullen, Jan Freedman, Louise Gray, Maggie Gray, Abigail Godfrey, John Holt, Caroline Ikin, Patrick Kelly, Jonathan Knott, Haley Moyse Fenning, Deborah Mulhearn, Mark O'Neill, Rob Sharp, James Steward, Jamie Taylor, Mark Taylor, Anna Ward

12Comment

Finding a path through our contested past

to People

66 Best in Show

Features 16 Making space Deborah Mulhearn on how makerspaces can create connections with local communities 22 A new approach to repatriation The museums that are nurturing relationships with communities of origin.

By Geraldine Kendall Adams 28 Rewriting history Digitising Ireland's lost public records will aid the study of the nation, says Patrick Kelly 32 Welcome shift Melanie Keen, the director of the Wellcome Collection in London, talks to Maggie Gray 36 Kulturstiftung Basel H Geiger A Swiss foundation unveils a new exhibition space. By Rebecca Atkinson 38 Museum of... The River Tweed Salmon Fishing Museum, Kelso. By Louise Gray The benefits of makerspaces.

Page16

Reviews 42 Robert Paul: The Forgotten Showman, National Science and Media Museum, Bradford This amusing show spotlights a forgotten inventor of films and scientific instruments, saysjamie Taylor 46 Brightlingsea Museum, Essex james Steward on a reimagined venue that has overcome major challenges to tell the story of a maritime community 50 Among the Trees, Hayward Gallery, London This exhibition coaxesvisitors to examine their complex relationship with nature, says CarolineIkin

'1\

.....l

Museums Association

Museums Journal is published by the Museums Association (reg charity no 313024) and is editorially independent. Nothing should be taken to be the view of the MA unless stated.

Museums Journal strives to avoid inaccuracies: if readers have a query or complaint they should contact the editor.

For editorial values and submission guidelines see: mus.ms/MJGuidelines ISSN 0-027-416-X © Museums Association 2020 All rights reserved Vol120 No 6

54 Books and digital

In Practice 58 Focus Diversifying volunteers 61 Case study The Royal Armouries in Leeds

s if we have not had enough to deal with recently, what with a pandemic and a huge global economic downturn, we are also apparently involved in a culture war. Debates around the removal of colonial-era statues, cancel culture and lots more came to a head with a letter sent in September by culture secretary Oliver Dowden to national museums and cultural bodies that outlined the government's position on contested heritage. The letter stated that "the government does not support the removal of statues or other similar objects".

The Museums Association responded to the letter by stating: "We believe that all museums must be able to make decisions relating to the care, presentation and interpretation of our cultural heritage in discussion with their communities. This principle is a vital factor in ensuring that museums build and retain public trust."

In fact, museums, and others looking at colonialism and the public realm, have been entering sometimes difficult and complex conversations in a thoughtful and nuanced way as they consult widely with local communities and other stakeholders.

The process is important even though the final outcomes might vary. Some trustees will disagree with recommendations made by their museum management, and communities might not support all decisions made by museums. But if these debates are entered into in a spirit of openness, transparency and inclusivity, without political interference, at least we are starting in the right place.

One of the great strengths of our museums is their ability to sensitively address complex and difficult subjects, leading to a richer and deeper understanding of our history.

Ultimately, as we all know, this is not just about statues. They are the physical manifestation of a wider debate about \ how we understand and interpret our history and the impact that history has on our lives today. Using the language of war, with battles and winners and losers, is not helpful. Perhaps instead, with the right approach, we can all be winners.

62 Guide Making learning environments Covid safe 63 Trendswatch Recipes for success 64 The List

Simon Stephens, editor, Museums journal simon@museumsassociation.org @simonastephens November/December zozo I Museums journal l S

11\1 HUU U

2

.

4

I

De essentiële lepel

Kan één tinnen lepel de identiteit van een gezonken schip aantonen?

Het zou goed kunnen dat het om de Eendracht gaat, die in 1665 is vergaan.

16 I Weer naar huis Pallets vol bouwfragmenten van historische gebouwen staan er in een depot opgeslagen. Ze verhuizen nu naar de plaatsen waar ze vandaan komen.

I

22 Terug van weggeweest Deze zomer is een sfeervolle vergadertafel met stoelen teruggekeerd naar De Inktpot. Dit icoon van Utrecht uit 1921 is nog steeds een spoorkantoor.

I

28 Het spoor van de fluit Een dwarsfluit uit het begin van de zestiende eeuw. Die doken archeologen op uit een scheepswrak in het Markermeer. Van wie kan hij geweest zijn?

VERDER IN DIT NUMMER 3 I In Kort Bestek 8 10 11

12 15 18

I I I

20

Hoe restaureer je in coronatijd?

25

Kunst Zoekt Plek Nieuwe kunst voor oude kunstenaars Van akkers naar natte natuur Aangenaam Kennis Te Maken Kijk!

26

31 32 34 36

I I I

De schilferende schachten Drie Dingen Een van de grootste verhuizingen ooit Het Monster De briljante honingraat Publicaties Voor& Na

Susan Lammers algemeen directeur Foto voorzijde In de voorkant van Willem Halkeets lepel is een kompasroos gekrast.

Op welk schip voer Haikeet? Zie pagina 4 FOTO RESTAURA