Herfst 2020

herfst 2020

Mechels Rivierengebied Ontbijt 4 Nature Natuur.avontuur Verhalen bomen Dierenmanieren 28 en struiken 29 13

Warme Winteravonden 29

 colofon N atuurpunt Mechels R ivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. D ankzij meer dan 3 900 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt N atuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. L eden van de afdeling ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis. Andere N atuurpuntleden kunnen voor 2021 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE 4 2 0013 64 68 87 54 met als vermelding ‘ tijdschrift 2021’ .

C ontactpersonen

K ern Mechelen N ils I wens, 04 68 3 6 14 4 6, nils.iwens@ natuurpunt.be K ern Bonheiden D iane Appels, 015 51 69 97 , diane.appels@ skynet.be K ern S t.- K atelijne- Waver G odelieve J anssens, 015 20 97 02, godelieve-jans@ telenet.be K ern Willebroek Wim Candries, 04 7 2 29 87 3 2

D iane Appels, Wim Candries, I ne Colpaert, Kurt Crauwels, Bert D elanoeije, Peter D elvaux, Stefan den H artog, F rank D e R oover, F rank H adermann, N ils I wens, G odelieve J anssens, E tienne L arock, J immy L uyckx, Ann Pinceel, T ony V an den Broeck

Adreswijzig ing en

O nline ( geregistreerde leden) : www.natuurpunt.be/controlepaneel/mijn- g eg evens

Contactformulier: www.natuurpunt.be/contacteer- natuurpunt

G ele knolamaniet ©

F acebook en T witter www.f acebook.com/N atuurpuntMechelsR iviereng ebied twitter.com/N atuurMechelen

Dig itaal af deling snieuws

www.mechelen.waarneming en.be

ti iteite flits: aa rage ia e startpagi a a o ze website www.natuurpunt.be/np- mrg

G if ten - R eservatenf onds Schrijf je gift over op rekening BE 56 293 0 2120 7 588 van N atuurpunt met vermelding ‘ project 3 7 99 Mechels R ivierengebie a a e ro wor t ee s aal attest a gele er it jaar is a e gi t s aal a trekbaar L id worden

H et lidgeld bedraagt 3 0 euro per jaar en per gezin.

O verschrijven op rekening BE 17 23 00 04 4 2 3 3 21 BI C G E BABE BB van N atuurpunt, met vermelding ‘ ( nieuw) lid via Mechels R ivierengebied’ .

D iane Appels

 in dit nummer 3

woordje vooraf 5

terugblik 9

nieuwtjes

15

wist je dat

16

kalender

18

beheer

22

gesignaleerd

23

wandelen in de natuur

26

dank je wel

27

beheerteam in de kijker

28

kinderhoek

29

vorming

3 0

waarvan akte

3 1

natuurgebieden

2

Buroform nv Z andvoortstraat 6 - 2800 Mechelen - 015 28 89 99 info@ buroform.be - www.burof orm.be

Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio:

Werkten mee aan dit nummer

O plag e: 4 100 exemplaren

Druk

O ntbijt 4 N ature ©

N atuurpunt

Bezoekerscentrum Muizenhoekstraat 7 , 2812 Muizen - www.natuurpunt.be/bc-mrg Ann Pinceel - 015 4 3 61 09 - bc.mechelsrivierengebied@ natuurpunt.be

Bezoekerscentrum open

©

D iane Appels

O p donderdagnamiddag van 13 u3 0 tot 17 u3 0 en zondag van 10u tot 17 u3 0.

I n herfst- en kerstvakantie ook op zaterdag van 13 u3 0 tot 17 u3 0.

- info over de lokale natuurgebieden en activiteiten - wandelbrochures - inkijk-veldgidsen en kleine winkelhoek - gezinsspeurtochten

D

Woordje vooraf... ©

e lange warme zomer in het rivierengebied loopt stilaan op zijn laatste beentjes. V oor het derde jaar op rij braken de grondwaterstanden in V laanderen trieste diepterecords, ook zelfs in onze riviervalleien... H eel wat planten en dieren krijgen het nu wel heel erg moeilijk door de combinatie van lange hete dagen met dat gebrek aan water.

G ewoon afwachten tot het misschien keert of tot iemand er iets aan doet is geen optie voor N atuurpunters, dat weten jullie al lang.

We zetten alle zeilen bij om alvast in onze natuurgebieden zoveel mogelijk water vast te houden en langzamer in de bodem te laten trekken.

D aar zal overigens de hele regio wel bij varen.

I n de Barebeekvallei zetten we daarvoor een groot vernattingsproject op stapel waar we dit najaar, meteen als we de omgevingsvergunning ontvangen hebben, de werken van de eerste fase willen starten. D at is meteen de verklaring als jullie binnenkort graafmachines en grondkarren in de natuurgebieden naast de D ijle in Muizen aan de slag zien gaan. N atuurbeheer is inderdaad een heel groot werkwoord geworden.

N atuurbeheer is inderdaad een heel groot werkwoord geworden.

E n intussen leggen we met heel veel mensenenthousiasme de laatste hand aan een erg ambitieus project dat N atuurpunt samen met de Stad Mechelen, de V laamse Milieumaatschappij, en onze collega’s uit N ederland bij E uropa willen indienen; ook al om de verdroging in die hele regio van antwoord te kunnen dienen. Z elfs al zijn de kansen om deze E uropese middelen te pakken te krijgen helemaal niet evident, geduren-

T ony V an D en Broeck

de het bijeenschrijven van dit project raakten al onze partners steeds meer overtuigd dat we zelfs wanneer er geen projectmiddelen goedgekeurd zouden worden, zo snel mogelijk moeten starten met grote, concrete en duurzame acties om die verdroging terug te draaien.

D e zomer van 2020 was niet alleen droog en heet, alle N atuurpunt vrijwilligers deden hun uiterste best om hem zo coronaproof mogelijk te maken voor de altijd maar groeiende groep mensen die onze natuurgebieden ontdekten.

E n soms was dat wel heel erg moeilijk, of maakte de regelgeving van de dag het zelfs onmogelijk om onze geplande activiteiten om jullie te ontvangen te laten doorgaan. H et deed pijn bij al onze vrijwilligers die klaar stonden, om soms pas op de laatste nipper te moesten vaststellen dat de wilde buitendagen, de kinderdriedaagse, de Walk 4 N ature, onze grote natuur happening op 1 mei, en nog heel wat andere natuurfeestjes… , niet konden doorgaan. We beloven dat we de uitgewerkte scenario’s bewaren om er zo snel mogelijk, nog straffer mee naar jullie toe te komen.

D e innovatieve alternatieven die onze vrijwilligers bedachten werden erg gesmaakt en gewaardeerd. O nze virtuele versie van de nacht van de vleermuis, waar F ilip ons meenam op een reis door de gangen van het fort van Walem werd een megasucces waar vele duizenden mensen, zij het op afstand, in meegingen. E en opsteker van formaat!

O m de uitdagingen om é é n groot aaneengesloten stuk natuur, een N ationaal Park R ivierenland, en onze vernattingsacties concreet vorm te kunnen geven en te realiseren, blijven we met jullie 3

steun heel actief terreinen aankopen en in beheer nemen. D at is een noodzaak om de huidige natuurgebieden naar mekaar toe te laten groeien en aaneen te sluiten. H et verwerven van de terreinen lukt dankzij onze vrijwilligers aankopers nog steeds prima.

Corona maakt het ons echter heel wat lastiger om e o ige e te oor e a ieri g a deze aankopen bijeen te sparen.

We verloren heel wat inkomsten uit spijs en drank en giften bij onze activiteiten die niet door konden gaan en een aantal belangrijke sponsoractiviteiten zoals E xpeditie N atuurpunt en de Walk 4 N ature moesten jammer genoeg afgeblazen worden. E en aantal bedrijven kunnen, gezien een wat onzekere toekomst, minder gul sponsoren. D at sloeg alvast een gaatje in onze “ portemonnee” ...

N atuurpunters laten zich echter niet zomaar van de wijs brengen. N et in deze tijden van Covid-19crisis en klimaatopwarming blijkt nog explicieter hoe belangrijk deze aankopen wel zijn.

e s ale a trekbaar ei a gi ten werd verhoogd tot 60% G elukkig kon de overheid overtuigd worden van et probleem e wer e s ale a trekbaar ei van giften aan N atuurpunt ( en ook anderen uiteraard) verhoogd tot 60% . O p die manier bepaal jij zelf dat een deel van jouw belastinggeld naar natuur moet gaan. V oor elke gift die jij in 2020 nog doet ( vanaf 4 0 euro) wordt 60% van jouw te betalen belastingen afgetrokken en betaal jijzelf dus maar ongeveer 4 0% van het gestorte bedrag.

L aat ons met z’n allen op die manier de aankopen en de natuur in onze buurt die broodnodige boost geven.

Storten mag dus op rekening BE 56 293 0 2120 7 588 van N atuurpunt voor het Mechels

R ivierengebied project 3 7 99 .

Maar corona hakte ook in op onze grote ledencampagne die vanaf 1 mei zou starten. Al onze geplande live leden-events en acties op de straat konden niet doorgaan. Allicht verschuift een heel groot deel van onze acties nu naar volgend jaar.

O nze nieuwe wandelgids voor het hele rivierengebied “ Beleef jouw natuur in de buurt“ , die we speciaal voor deze ledenactie bijeenschreven, werd gelukkig wel een enorm succes. Alvast enkele honderden mensen die via deze gids verrassende plekjes en vooral de overweldigende natuur in ons rivierengebied konden ontdekken, lieten hun appreciatie en dankbaarheid voor de natuur kennen en kozen er prompt voor om nieuw lid te worden van N atuurpunt.

Schoon om te kunnen zeggen dat heel wat mensen die lid werden, ons lieten weten dat het enkel een beetje jammer was dat er een coronacrisis nodig was om hen opnieuw van het belang van onze natuur dichtbij te overtuigen.

J ullie allemaal, N atuurpunters, zijn zonder twijfel de beste ambassadeurs en de grootst mogelijke motor voor onze ledenactie. Als we hier en nu kunnen afspreken dat ieder van jullie minstens é é n iemand overtuigt om resoluut mee te kiezen voor meer natuur in onze regio en lid te worden van onze N atuurpunt familie, geven we onze natuur een stem die bij al onze besturen en beleidsmakers oorverdovend luid zal klinken!

D e natuur rekent, zeker in deze coronatijden, opnieuw en meer dan ooit op jullie.

G eniet van een prachtige herfst met ongeziene kleurenpracht in het Mechels R ivierengebied.

H opelijk mag dit tijdschrift er hier en daar jouw gids toe zijn.

T ot heel binnenkort, ergens in de natuur van onze riviervallei of ons Waverwoud!

4

©

T ony V an D en Broeck

Terugblik De nationale vlindertelling van 4 tot 26 juli V an 4 tot 26 juli 2020 vond de G rote V lindertelling van N atuurpunt plaats. N ooit eerder waren er zoveel deelnemers: in 7 .3 80 tuinen werden tellingen verricht.

H elaas was juli dit jaar geen bijzonder vlindervriendelijke maand aangezien het weer te wisselvallig was.

H et klein koolwitje, de atalanta en de dagpauwoog werden het meest geteld en bezetten dus de ereplaatsen op het podium. D e laatste krijgt een speciale vermelding want hij heeft zich goed herpakt na de droge jaren 2018 en 2019. E r werden ook relatief veel warmteminnende soorten geteld, een verschijnsel dat nog weinigen zal verwonderen.

H eel wat soorten doen het echter niet goed bijvoorbeeld het landkaartje en de kleine vos. Beide vlinders zijn sterk afhankelijk van netels want ze leggen er hun eitjes op.

H opelijk volgen veel tuinbezitters de vraag van N atuurpunt om hun tuin meer te voorzien van verwilderde hoekjes en voedselplanten voor vlinders.

Dagpauwoog © Pixabay

F acebook L ive Vleermuizenwandeling , een primeur voor N atuurpunt E lk jaar eind augustus zet N atuurpunt tijdens de N acht van de V leermuis onze enige vliegende zoogdieren in de kijker. N atuurpunt Mechels R ivierengebied zorgde dit jaar voor een primeur voor N atuurpunt: de eerste F acebook L ive Wandeling. V ia de F acebook app kon iedereen virtueel mee wandelen door het fort van Walem.

O p 29 augustus, bij het vallen van de avond, begon het. V leermuizenkenner F ilip V an D en Wyngaert opende live de beveiligde toegang tot het F ort van Walem, een fascinerende plek met een rijke geschiedenis. D rie kwartier lang nam hij de kijker mee voor een vleermuizenwandeling door het fort in het schemerduister. O ndertussen vertelde F ilip enthousiast tal van wetenswaardigheden over deze mysterieuze nachtdiertjes en de wonderlijke omgeving van het fort, af en toe onderbroken door N ils om de kijkersvragen voor te leggen die op © Tony Van Den Broeck F acebook binnenliepen.

D at deze live wandeling een succes was, bewijzen de F acebookstatistieken: bijna 4 2.000 mensen werden bereikt, het hoogste aantal kijkers tijdens de wandeling was 4 01, en bijna 5.000 betrokkenheidsacties ( likes, emoji' s, reacties, shares...) werden geteld.

Wie de wandeling live gemist heeft, kan de opname nog bekijken op www.f acebook.com/watch/live/?v= 6 276 9 9 20 8179 6 3 1

5

 terugblik Moerassprinkhanen nu ook waarg enomen in den Battelaer T ijdens een wandeling in den Battelaer werden recentelijk meerdere moerassprinkhanen aangetroffen. D e laatste jaren zijn er op waarneming en.be ook meer meldingen in Mispeldonk ( Bonheiden) en Cassenbroek ( R ijmenam) . D oor bedijkingen van rivieren en drainering van gronden verdwijnen natte weiden en moerassen, zijn typische biotoop, en zijn waarnemingen vrij zeldzaam geworden.

H et diertje is gemakkelijk te herkennen aan de geelgroene kleur, de rode onderzijde van de achterdijen en de zwarte doorns op de achterschenen met een zwarte ring onder de knie. D e voorvleugels hebben een gele lengtestreep. D e moerassprinkhaan wordt tot 4 cm groot en is daarmee de grootste van onze inlandse veldsprinkhanen. Kenmerkend voor de mannetjes is hun tikkend geluid, dat doet denken aan een schrikdraad die kortsluiting maakt met de grond.

D e levenscyclus van de moerassprinkhaan duurt een heel jaar. I n de zomer legt elk wijfje meerdere pakketjes ( 15 mm x 6 mm) van eieren tussen de vegetatie of tot enkele cm diep in de bodem. V oor hun ontwikkeling is tijdens herfst en winter een vochtige omgeving nodig, maar vanaf maart lijkt direct contact met water eerder ongunstig te zijn. Pas in mei komen dan uiteindelijk de eitjes uit.

Maaibeheer beï nvloedt in hoge mate de populatiegrootte. Maaien in juli veroorzaakt een grote sterfte onder de larven. Moerassprinkhanen worden pas relatief laat in het jaar volwassen: vanaf half juli met een piek in augustus. I ndien gemaaid in september worden vele eipakketjes verwijderd. Bij twee maal maaien per jaar verdwijnt zelfs de soort. H et optimale maaitijdmoerassprinkhaan © Kurt Crauwels stip is begin tot half augustus, ofwel moet een rotatiebeheer worden toegepast. I n den Battelaer laten we daarom een strook ongemaaid en maaien we die strook tijdens de daaropvolgende zomer.

V oor de moerrassprinkhaan moet de vegetatie vrij open blijven maar toch voldoende beschutting bieden voor de larvale stadia. I n den Battelaer komen we daaraan tegemoet door é é n weiland extensief te laten begrazen, zonder te maaien.

V olgende lente gaan we ongetwijfeld op zoek naar de eitjes van de moerassprinkhaan...

H uiszwaluwen blijven het g oed doen in R ijmenam E r werden dit jaar weer exact evenveel bezette huiszwaluwnesten geteld in R ijmenam dorp als vorig jaar, 113 om precies te zijn. R ijmenam is dus een toplocatie voor huiszwaluwen in onze regio.

E r waren wel minder tweede legsels dan vorig jaar maar het eerste was heel succesvol.

6

huiszwaluw © Diane Appels

terugblik  De G asthuisbossen trokken veel wandelaars aan tijdens de zomer T ijdens de zomermaanden waren de G asthuisbossen een echte publieksmagneet. T alrijke wandelaars met kinderen zochten en vonden er koelte en rust. D e paddenstoelenwandeling was daarbij een topattractie.

Kinderen konden zich ook uitleven in de bouw van een egelhuis dat intussen al ruim een meter hoog is. I n de wintermaanden en het vroege voorjaar biedt het de egels een droge en beschutte plek waar ze hun nest kunnen maken, kunnen overwinteren en hun jongen grootbrengen.

D e kinderen hebben ook de eekhoorns gelukkig gemaakt want zij hebben nu genoeg proviand voor de winter.

egelhuis © Godelieve Janssens

proviand eekhoorns © Godelieve Janssens

De slechtvalken van de S int- R omboutstoren kreg en een inf obord Al sinds 2004 nestelen slechtvalken op de SintR omboutstoren te Mechelen. Z e leggen er hun eieren en brengen er hun jongen groot. V ele Mechelaars kennen deze gevleugelde stadsgenoten, maar nu is eind juni ook een infobord geplaatst.

O p de feestelijke inhuldiging was veel schoon volk aanwezig; Patrick Princen, schepen van N atuur- en G roenontwikkeling verwoordde het zo: “ Z e nestelen zich hier al vijftien jaar. H oog tijd dus dat we er ereburgers van maken.” © Frank De Roover

De 2de editie van “ Boom zoekt g rond” N a een succesvolle eerste editie van “ Boom zoekt grond” in 2019 werd dit jaar de samenaankoop voor bomen uitgebreid met hagen en regentonnen, en dit in samenwerking met Klimaan, N atuurpunt, de Al Buraq Moskee en V elt. Mechelaars konden heel de maand september intekenen op " Boom zoekt grond" om hun tuin te vergroenen en CO 2 te verminderen.

200 Mechelaars en meer dan 550 bomen: dat is de balans van “ Boom zoekt grond” van vorig jaar. Bij het uitbrengen van dit nummer van Mechels R ivierengebied waren nog niet alle bestellingen binnen, maar de ambitie van de organisatie ligt hoog...

Meer info op www.mechelen.be/boomzoektg rond 7

 terugblik

©

Ann Pinceel

boven: 14 juni - E erste kalenderwandeling na de lockdown ( K auwendaal)

©

midden: 20 juni - Buitenles cursus natuurg ids

8

Ann Pinceel

onder: 14 september - E xcursie zoog dierencursus Mechels Broek

©

Ann Pinceel

Nieuwtjes G evlekte ring slang en in de Dijle en de L euvense Vaart Sinds vorig jaar werden er enkele waarnemingen opgetekend van gevlekte ringslangen in de D ijle aan het Mechels Broek en in de L euvense V aart. D eze dieren maken een grote kans afkomstig te zijn van de uitgezette populatie in de Z egge in G eel. gevlekte ringslang© Wim Dirckx Waarnemingen op waarneming en.be wijzen erop dat deze populatie in eerste instantie langs het kanaal Bocholt-H erentals gekomen is tot L ommel en voorbij G robbendonk. H et is niet ondenkbaar dat er dieren via de N ete tot in Mechelen geraakt zijn.

D e gevlekte ringslang is een inheemse soort voor onze regio. T och is ze hier zeldzaam.

Z e is ongevaarlijk en niet giftig voor de mens. H et is een schuwe en rustige slangensoort die zelden bijt. N atuurpunt Mechelen bekijkt hoe het deze nieuwkomer een permanente plaats kan geven in onze natuur.

G roendak met biodiversiteit H et extensief groendak is gekend omdat het op bijna elk plat dak toepasbaar is. D e beplanting ervan bestaat uit Sedum-soorten die op een dunne bodem met weinig water gedijen.

Wist je dat een extensief groendak kan aangevuld worden met bloemen en kruiden?

O ntdek het en neem deel aan onze actie! V raag uw vrijblijvende offerte met N atuurpunt-korting via: www.natuurpunt.be/g roendak

Per groendak schenkt onze partner G roendaktwerpe ook ee a i le bij rage waarmee we ruim het dubbele aan nieuwe natuur kunnen aankopen. D e inwoners van Mechelen hebben recht op 3 1 €/m² subsidie, zowat de helft van de kostprijs!

Verbod nachtelijk g ebruik robotmaaiers in politiereg lement?

H et aantal egels in V laanderen gaat pijlsnel achteruit. D e belangrijkste oorzaken zijn nog onbekend, maar uit onderzoek bleek alvast dat robotmaaiers onnodige slachtoffers maken. E gels zijn immers nachtdieren en een confrontatie met een robotmaaier leidt steevast tot schrijnende taferelen.

N atuurpunt raadt robotmaaiers met een lage rand aan en het toestel alleen overdag te laten maaien, wat overigens ook in de handleiding van de meeste fabrikanten staat. E en verbod op nachtelijk gebruik van robotmaaiers zou ook perfect kunnen worden verankerd in het politiereglement, net zoals al het geval is voor het ‘s zondags gebruik van tuinmachines om de weekendrust in de buurt te vrijwaren. H elaas volgen weinig gemeenten dit advies van N atuurpunt.

Welke gemeente in onze afdeling durft wel in de bres te springen voor de egel?

9

 nieuwtjes Word jij nieuwe vrijwillig er bij N atuurpunt?

E lk jaar verwelkomt N atuurpunt zo’ n 9.000 nieuwe leden. D ie krijgen allemaal een welkomstpakket: een mooi doosje met een ledenblad, wandelgids, sticker, lidkaart en tal van andere ledenvoordelen.

D ie welkomstpakketten worden al jarenlang geplooid en gevuld op het N atuurpunt-secretariaat in de Coxiestraat in Mechelen. D at gebeurt door vrijwilligers die een of meerdere ( halve) dagen per week komen meehelpen. D oor de grote ledengroei van de afgelopen maanden zoeken de huidige vrijwilligers versterking!

H eb jij zin om hieraan mee te helpen? O m de huidige piek op te vangen of om het team op langere termijn te ondersteunen?

Wees gerust: momenteel gelden er coronamaatregelen op het kantoor om een veilige werkplaats te kunnen bieden.

Als je het niet ziet zitten om tijdens de kantooruren op ons kantoor te komen helpen, dan kunnen we ook bekijken of je die pakketten bij je thuis kan plooien.

I nteresse? N eem contact op met Kristien V ercauteren op het secretariaat: 015 29 7 2 50 of kristien.vercauteren@ natuurpunt.be.

De koning rust…

E rgens diep verborgen, op é é n van de vele mystieke plekjes in de G asthuisbossen staat hij… de koningsvaren. Met de zeer koninklijke naam O smunda R egalis. E r staan wel enkele koningen in het bos, elk in hun eigen koninkrijk.

E n zoals elk jaar krijgt hij een bezoekje, deze keer bij valavond. V er van de gebaande paden, midden in et speelterrei a ree e er o er e este a b izer s ile e eel klei ere l ta robate o t ij zi staa e aar e ko i g r st ij lij t i elijk o er e awee a e zomer itte D e sierlijke pluimen zijn niet meer. D e anders zo ranke bladeren zijn verlept tot iele schriele dorre dingen. Maar… de koning leeft nog. Z ijn drie kleine stammetjes – met dank aan de voorouders boomvarens – houden het vol. H oe oud hij is weet niemand echt en hoe oud hij worden zal, is even raadselachtig. D e oudste bosbezoeker is ruim de tachtig voorbij en kende hem al als kind. Weinig koningen regeren zo lang…

Maar het avondlijk avontuur door de bramen, netels, grachten en takken stelde ons gerust. O ok dit jaar heeft hij overleefd.

10

koningsvaren © Jimmy Luyckx

nieuwtjes  Van bron tot monding

Meerloop R aambeek Z wart Water Boeimeer Vrouwvliet E en nieuw boek van J ulien V an G oethem met het verrassende verhaal van een schijnbaar doodgewone beek.

H et rattenkot en de muskusratten in Begijnendijk, de overstromingen in T remelo, het creatief omgaan met de beekvallei in Keerbergen, de schitterende natuurgebieden in Bonheiden en de verregaande ingreep in Mechelen tonen aan hoe boeiend zo’ n beek wel kan zijn.

D e getuigenis van hoe de jeugd vroeger in deze beek leerde zwemmen is een tijdsdocument.

Meer dan zestig foto’s tonen de grote verscheidenheid van deze boeiende beek.

H et boek is voor 10 euro te koop in ons bezoekerscentrum of bij J ulien zelf, Schoolstraat 7 7 , Bonheiden, 015 51 3 8 19, juliaan.vangoethem@ telenet.be.

K alender 20 21 D e N atuurpuntkalender 2021 is een verzameling van 13 adembenemende natuurfoto’s van de lens van bekende natuur- en landschapsfotografen.

H ij is overzichtelijk ingedeeld en bevat voldoende schrijfruimte met even grote vakjes voor alle dagen van de week.

D oor de kalender te kopen in het bezoekerscentrum of via vrijwilligers van onze afdeling, steun je bovendien de projectrekening voor aankopen van natuur in het Mechels R ivierengebied. O ok leuk als cadeautje.

Prijs: 10 euro

Waverwoud breidt uit H et beheerteam van het Waverwoud, afdeling Brede Z eyp is in zijn nopjes met de uitbreiding van het natuurgebied door aankoop van enkele percelen met een totale grootte van 4 ,5 ha. D eze percelen bevinden zich rond de Bosmolen aan de D onderheide.

D e Bosmolen was een oude korenwindmolen aan de noordzijde van D onderheide ( nr 23 ) aan de rand van de Koningsbossen ( nu Brede Z eyp genoemd) . D e molen werd gebouwd in 1617 waarbij het uitzonderlijk sterke hout uit de Koningsbossen werd gehaald. H et huidige restaurant ‘D e Bosmolen’ staat op de plaats waar graan verhandeld werd en is hiernaar vernoemd.

O p deze percelen zullen in de toekomst ook struiken en bomen geplant worden, waarschijnlijk in het najaar van 2021 of het voorjaar 2022. D e coronamaatregelen laten het nu niet toe.

J ammer, maar belangrijk is wel dat de G asthuisbossen en de Brede Z eyp hierdoor meer en meer naar elkaar toegroeien.

11

 nieuwtjes N ationaal park R ivierenland D ankzij jullie, onze ( meer dan 3 .900! ) leden, heeft onze afdeling intussen al heel wat natuur kunnen veiligstellen voor de toekomst en er door gepast beheer de biodiversiteit kunnen herstellen.

Momenteel hebben we zo’n 600 ha natuurgebied in beheer, waarvan ongeveer de helft in eigendom. D e uitdagingen en bedreigingen voor onze kostbare natuur blijven niet min en daarom is de tijd aangebroken om een versnelling hoger te schakelen.

Met N atuurpunt Mechels R ivierengebied zijn we de drijvende kracht geweest om enkele sterke partners samen te brengen met de ambitie om een aaneengesloten natuurgebied van minstens 3 .000 hectare uit te bouwen in onze streek. Samen met stad Mechelen, Agentschap N atuur en Bos, en N atuurpunt vzw werd er een ambitienota opgesteld en afgesproken zeer nauw samen te gaan werken zonder dat elke partner zijn identiteit moet opgeven. O ok O R I O M en het R egionaal L andschap R ivierenland brengen hun waardevolle expertise in en werden betrokken in de gesprekken om de ambitienota tot stand te brengen. r wer e rie oo oele ge e ieer oor et proje t V ooreerst het uitbreiden van de bestaande zeer waardevolle en robuuste natuur om de biodiversiteit te behouden en te vergroten. O ok zeer belangrijk is het verbinden van de bestaande kerngebieden met elkaar zodat dieren en planten niet geï soleerd geraken.

E en tweede doelstelling is het toekomstbestendig maken van onze regio voor de klimaatverandering, en dit via natuur gebaseerde oplossingen. We denken hier aan het vastleggen van CO 2, et re re a ka se oor waterb eri g e et tege gaa a roogte e ittestress e er e oel at zeker met e oro a risis iet te roeg komt is et re re a ee gezo e leefomgeving met plaats voor ontspanning, stilte en beweging. D it moet authentieke, duurzame natuurervaringen in eigen regio terug mogelijk maken.

V oor de realisatie van dit beschermd natuurpark hebben we uiteraard de samenwerking nodig van buurgemeenten en andere instanties en organisaties. D e samenwerking verruimen op basis van de ambitienota is een van de stappen op korte termijn, net zoals het uitvoeren van al enkele concrete realisaties.

H et is de bedoeling om jullie in elk tijdschrift een update te geven van de realisaties en vorderingen in de samenwerking.

Woensdag 16 december

N atuur.atelier K erstkransen maken

D e kerstsfeer in je huis is niet compleet zonder kerstkrans. Wil je dit jaar een zelfgemaakte krans en zoek je nog inspiratie om creatief aan de slag te gaan? L aat dan dit atelier niet aan je neus voorbijgaan.

Ann O ngena geeft je de nodige tips en zorgt voor materiaal. H eb je zelf een lijmpistool of kleine versieringen en linten die je in de krans wil verwerken, breng die dan zeker mee.

Afspraak: 19u3 0, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen. E inde rond 21u3 0.

D eelnemen kost 16 euro ( materiaal inbegrepen) .

V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg

12

© Ann Ongena

nieuwtjes  Z werf vuil in de H ondsbossen Z werfvuil vormt in onze natuurgebieden meer en meer een probleem. Klachten van regelmatige wandelaars zijn schering en inslag. G rit H eirich ( foto) wandelt dagelijks door het bos en ergert zich hieraan. Spontaan raapt ze het afval op. H et beheerteam is haar hier uitermate dankbaar voor.

We zijn er ons echter goed van bewust dat onze lezers natuurliefhebbers zijn en dus niet verantwoordelijk voor zwerfvuil.

We zijn eerder slachtoffer, net als de natuur zelf. Misschien helpt het als we allemaal mee onze minder milieuvriendelijke medemens sensibiliseren, elk van ons op zijn of haar eigen manier...

Z ondag 25 oktober

O ntbijt 4 N ature

© Sonia Mertens

E en lekker ontbijt aan huis geleverd, voor meer natuur in je buurt!

T ijdens de coronacrisis is nog maar eens gebleken hoe hard we de natuur nodig hebben. O m in onze regio nog meer natuur te kunnen beschermen voor de toekomst, hebben we centen nodig, veel centen.

Andere jaren kunnen we met de opbrengst van onze eetdagen ons aankoopfonds spijzen. J ammer genoeg hebben we deze dit jaar niet kunnen laten doorgaan.

Creatief als we zijn, pakken we het deze keer anders aan. I n samenwerking met een bakker van biobrood en N iky' s bakery zorgen we voor een coronaproof ontbijt aan huis.

We leveren in heel ons afdelingsgebied tussen 8u en 9u of tussen 10u en 11u. J e kan ook zelf je bestelling afhalen tussen 8u en 11u op de speelplaats van het Busleyden Atheneum - Campus Pitzemburg, Bruul 129, Mechelen.

D e prijs is 16 euro voor een volwassene, 9 euro voor een kind. e meeste pro te zij bio et is mogelijk om og extra s te bestelle zoals ee flesje b bbels een fairtrade boeketje, allerlei zoetigheden, …

I N S C H R I J VE N Maak snel je keuze op www.ontbijtnatuurpunt.be en laat je verwennen!

I nschrijven kan tot en met zondag 18 oktober of tot het maximum van 500 ontbijten bereikt is.

D e opbrengst van dit ontbijt gebruikt N atuurpunt integraal voor de aankoop van natuur in het Mechels R ivierengebied. Per ontbijt kunnen we een extra vierkante meter natuur aankopen!

Meewerken?

Wil je de avond voordien of de dag zelf helpen om alles in te pakken, te sorteren, rond te rijden, …

L aat het ons weten via bc.mechelsrivierengebied@ natuurpunt.be.

13

 nieuwtjes Brandhout te koop O m onze gebieden goed te kunnen beheren dienen hier en daar bomen gekapt te worden. E en deel van het hout laten we liggen voor de natuur. Want dood hout brengt leven! H et andere deel wordt verkocht ten voordele van onze gebieden.

We verkopen liefst per container van 8m³ maar het kan ook in andere volumes.

H ardhout ( Amerikaanse eik, Amerikaanse vogelkers, eik en beuk) : meterhout: 4 5 euro/m³ blokjes 3 0-4 0 cm: 55 euro/m³ Z acht hout ( berk, els, populier, es) : meterhout: 3 5 euro/m³ blokjes 3 0-4 0 cm: 4 5 euro/m³ D it hout is nog niet gedroogd of gekloven.

We hebben ook een aanbod van g emeng d g edroog d hout.

N iet gekloven en verschillende maten door elkaar. D it verkopen we gewoon in bulk. Wordt dus los in de container geschept. D at is zo' n 5 m³ en kost 125 euro.

Meer info en bestellen via philip.jackson@ natuurpunt.be, 04 92 89 87 3 7 .

H aag plantacties

in Willebroek I nheems plantgoed voor een goede prijs. D at is al wat we al vele jaren aanbieden met de haagplantactie ‘B ehaag… natuurlijk’. D aarmee willen we iedereen aanmoedigen om inheemse planten in de tuin te zetten. O p die manier breng je de natuur tot in je tuin.

Bestellen kan tot 3 0 oktober aan het onthaal van het Administratief Centrum.

H et bedrag stort je op BE 4 7 97 95 53 22 7 680 van ‘N atuurpunt kern Willebroek’ met vermelding: ‘B ehaagactie Willebroek 2020 + je naam’.

D e bestelde pakketten kunnen afgehaald worden op 28 november tussen 10 en 11u3 0 op de G emeentelijke werkplaats, J ozef Wautersstraat 92, Willebroek. © Pixabay

Meer info over deze actie

via

www.willebroek.be/_ uploads/milieu/downloads/I nf obrochure20 20 _ web.pdf

in S int- K atelijne- Waver N et als de voorbije jaren verkoopt onze kern Sint-Katelijne-Waver in samenwerking met de gemeente haagplantpakketten.

I nwoners kunnen tot 20 oktober bestellen via www.sintkatelijnewaver.be/haag plantactie.

Afhalen op 21 november.

Meer info bij frank.hadermann@ skynet.be.

14

vliegenzwam en boom

wist je dat? 

een onafscheidelijk koppel

D

f oto' s ©

Diane Appels

e vliegenzwam is een makkelijk herkenbare paddenstoel. D e mooie kleuren spreken tot onze verbeelding. Als kleuter leerden we al het liedje ‘ O p een grote paddenstoel, rood met witte stippen, zat kabouter Pinnemuts heen en weer te wippen’.

D e bekendste vorm is inderdaad die met donkerrode hoed met witte stippen. D e witte stippen zijn resten van het omhulsel waarin de paddenstoel opgesloten zat voor hij uit de grond kwam. D e stippen spoelen bij regen vrij snel van de hoed. D e kleur van de hoed kan ari re a roo tot ora je met gele ti te H et vlees, de plaatjes en de sporen zijn wit.

O p de witte steel zit meestal een duidelijke ring en aan de onderkant een beurs.

D e vliegenzwam is minder giftig dan veel mensen denken. Aanraken is geen probleem!

Wel bevat de huid van de hoed de gifstof muscarine die insecten doodt. D e vliegenzwam bevat nog een aantal andere gifstoffen, waarvan sommige hallucinogeen zijn en andere hevige buikpijn veroorzaken.

beuk ( 15% ) en eik ( 14 % ) . O ok werd hij gezien bij den, spar en linde.

V liegenzwammen leven namelijk in ‘ symbiose’ met deze bomen. Paddenstoel en boom hebben elkaar nodig.

Bomen hebben bladgroen. Met water en CO 2 en de hulp van zonlicht maken ze suikers.

V an die suikers maakt de boom andere stoffen zoals vetten en eiwitten. O m die te kunnen maken heeft hij mineralen uit de bodem nodig want van water alleen kan een boom niet leven.

D ie mineralen ontstaan bij het afbreken van organisch materiaal, zoals dood hout, bladeren,…

Schimmels breken dit organisch materiaal af en zetten het om in anorganische verbindingen die de boom kan opnemen.

J e kan de vliegenzwam vanaf september overal zien: in bossen, parken, tuinen en zelfs langs wegen. D e vliegenzwam is een algemene soort op zandgronden.

D e zwam bestaat voornamelijk uit een wirwar van ondergrondse draden, mycelium genoemd. O mdat schimmels geen bladgroen hebben, kunnen ze zelf geen voedsel maken.

D e myceliumcellen van de vliegenzwam hebben suiker nodig om in leven te blijven. D ie suikers vinden ze in de wortelharen van de boom.

Schimmeldraden van de schimmels en haarwortels van de boom vergroeien met elkaar en wisselen stoffen uit.

N atuurpunt deed eens een oproep om te melden bij welke boom de vliegenzwam stond.

I n 4 5% van de gevallen stonden vliegenzwammen in de buurt van een berk, gevolgd door

O ok zonder hun onmisbare partner te kennen, is de soortenrijkdom van deze paddenstoelen steeds de moeite waard voor een pittige herfstwandeling. E en aanrader!

15

 activiteitenkalender V oor alle activiteiten is het aantal deelnemers beperkt. Steeds vooraf inschrijven dus!

oktober Z O

4 oktober

K auwendaal 10u, thv D uivenstraat 7 7 , Mechelen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

WO

7, 14 , 21 en 28 oktober

N atuurwerkdag Mechels Broek 9u3 0 tot 12u I nfo en aanmelden: tonynatuurpunt@ gmail.com

WO

7 oktober

Z O

18 oktober

Paddenstoelen in Broek van Blaasveld 14 u, parking Broekstraat, Blaasveld I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

Z A 24 oktober N atuurwerkdag Biezenweiden 9u tot 12u I nfo en aanmelden: ine.colpaert@ gmail.com

Z A 24 oktober N atuurwerkdag Bonheiden

Warme Winteravond ( volzet)

10u tot 13 u I nfo en aanmelden: diane.appels@ skynet.be

‘ De natuur in met Pim’ 19u3 0, H et Predikheren, G oswin de Stassart Stassartstraat 88, Mechelen

Z O

Z A 10 oktober ‘ N acht van de Duisternis’ Broek van Blaasveld I nfo: www.nachtvandeduisternis.be I nschrijven voor 2 oktober: omgeving@ willebroek.be

Z O

11 oktober

H erf st in de H ondsbossen

25 oktober

O ntbijt 4 N ature Aan huis geleverd I nfo en inschrijven ( tot 18 oktober) :

www.ontbijtnatuurpunt.be

Z O

25 oktober

H erf st in de Bruinbeekvallei 14 u, kerk, D orp, Bonheiden I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

14 u, banken voor kerk, Markt, Sint-KatelijneWaver I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

november

Z A 17 oktober N atuurwerkdag Waverwoud 9u3 0 tot 16u info en aanmelden: natuurpunt.skw@ gmail.com

Z O

18 oktober

H erf st in de Barebeekvallei 10u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg 16

WO

4 november

N atuur.avontuur Mechels Broek Dierenmanieren voor gezinnen met kinderen 13 u3 0, 13 u4 5, 14 u, 14 u15, 14 u3 0, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

herfst 2020  WO

4 , 18 en 23 november

december

N atuurwerkdag Mechels Broek 9u3 0 tot 12u I nfo en aanmelden: tonynatuurpunt@ gmail.com

Z O

8 november

H erf st in de stad 10u, ingang Kruidtuin, V iaV ia reiscafé , Z andpoortvest 50, Mechelen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

WO

18 november

Warme Winteravond ' Mechelen aan zee' 19u3 0, H et Predikheren, G oswin de Stassartstraat 88, Mechelen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

Z A 21 november ‘ Dag van de N atuur’

WO

2, 9 en 16 december

N atuurwerkdag Mechels Broek 9u3 0 tot 12u I nfo en aanmelden: tonynatuurpunt@ gmail.com

WO

2 december

Warme Winteravond ‘ N ooit nog nacht’ ( ef f ecten van lichtvervuiling ) 19u3 0, H et Predikheren, G oswin de Stassartstraat 88, Mechelen I nschrjiven: www.natuurpunt.be/np- mrg

Z O

6 december

N atuurwerkdag H eindonk

N og - net- g een- winter in het Mechels Broek

9u tot 16u, kerk, D orpsplein, H eindonk I nfo en aanmelden: Wim Candries, 04 7 2 29 87 3 2

14 u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

Z O

Z O

22 november

Broek De N aey er 14 u, ingang Biezenweiden thv de Z warte Beek, Stuyvenbergbaan, H eindonk I nschrijven: 015 4 5 13 80 of broekdenaeyer@ provincieantwerpen.be.

DI 24 november L ezing ‘ Weetjes en verhalen over bomen en struiken’ 19u3 0, D orpshuis, Magdalenasteenweg 4 9, Muizen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

vanaf DO

26 november

C ursus ‘ R oof vog els’ ( volzet) 19u3 0 tot 22u, N atuurpunt, Coxiestraat 11, Mechelen

Z A 28 november N atuurwerkdag Bonheiden 10u tot 16u I nfo en aanmelden: diane.appels@ skynet.be

13 december

Winterwandeling Biezenweiden 14 u, ingang Biezenweiden thv Z warte Beek, Stuyvenbergbaan, H eindonk I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

WO

16 december

N atuur.atelier ‘ K erstkransen’ 19u3 0, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg

Z A 19 december N atuurwerkdag Bonheiden 10u tot 13 u I nfo en aanmelden: diane.appels@ skynet.be

Z A 19 december N atuurwerkdag Waverwoud 9u3 0 tot 16u I nfo en aanmelden: natuurpunt.skw@ gmail.com 17

Beheer H et Mechels Broek deze zomer C ovid- 19 zet onze natuurreservaten onder druk D at het coronavirus een ongeziene repercussie heeft op onze natuurreservaten zal iedereen wel opgevallen zijn. Mensen zoeken massaal de echte natuur op, met heel wat problemen tot gevolg.

N iet alle bezoekers lijken vertrouwd met de geldende regels bij ons en ja, over de zelfdiscipline van sommige bezoekers valt ook wat te zeggen. I n al onze natuurgebieden is zwerfvuil ruimen voor de beheerders een acute noodzaak geworden. zwerfvuilopruiming ©

T ony V an den Broeck

I n pret- en sportparken worden bezoekers nog beperkt toegelaten, wat maakt dat heel wat mensen voor hun amusement uitwijken naar de vrij toegankelijke natuurgebieden en zich daar niet altijd correct gedragen. Z wemmers in de watervogelvijver, picknickers en zonnebaders in de gemaaide weiden, doorgeknipte afsluitingen om de weg te verkorten... G evolgen voor dit natuurgebied: verstoring van e ree e e broe ogelpop latie i et gebie geagiteer e allowa k es ie e ke kal jes te moeten verdedigen en jonge G allowayvaarzen die op avontuur gaan door de openingen in de vernielde omheining. R ecent ging zelfs ‘ s nachts het maaisel van é é n van onze weiden in de vlammen op. D e brandweer kon gelukkig erger voorkomen. afgebrand maaisel ©

T ony V an den Broeck

J e begrijpt dat wij - net als zovelen - dromen van een snelle terugkeer naar normale tijden.

18

beheer  E en veilig e leuning aan de trap naar de kijktoren Al langer was er aan het beheerteam gevraagd om de trap naar de kijktoren veiliger te maken. Bezoekers voelden er zich niet altijd zeker daar er geen leuning was op het onderste deel ervan. D e oplossing van het probleem was evident maar altijd vooruit geschoven in de planning, omdat andere opdrachten prioritair waren voor het beheerteam.

Covid-19 dwong ons echter om al ons werk te reorganiseren: nog alleen klussen met enkele vrijwilligers in plaats van met werkgroepen werden toegestaan. E n deze klus paste per e t i at pro el D us de leuning staat er! L iefst niet allen daarheen, want in deze Coronatijden mogen maar 4 bezoekers gelijktijdig in de kijktoren. ©

T ony V an den Broeck

De wandelaars in K auwendaal onderhouden mee het wandelpad...

N et zoals in andere natuurgebieden hebben veel nieuwe bezoekers de afgelopen maanden Kauwendaal ontdekt. H et beheerteam had begin maart een deel van het nieuwe wandelpad voorzien van een laag houtsnippers. Z e verwachten toen immers een klein aantal bezoekers en zo kon vermeden worden elke maand te moeten maaien. D it bleek een overbodig initiatief te zijn aangezie a a a et pa a zel wer ope gewa el et was er zel s bij tij e wijle le wa elen. ©

Stefan den H artog

Kauwendaal werd door deze ( al dan niet) nieuwe bezoekers enorm gewaardeerd, getuige daarvan de talrijke positieve reacties en de aangroei van volgers op de F acebook pagina www.f acebook.com/kauwendaal

19

 beheer Bedankt J N M! E ind juli gaf J N M tijdens zijn jaarlijkse Cassenbroekkamp weer het beste van zichzelf. D oor corona waren er weinig J N M-ers op reis, er waren dus veel deelnemers want jeugdkampen waren toegestaan.

E r werd dit jaar nog meer werk verzet dan de vorige jaren. H et trilven werd volledig onderhanden genomen. E r werd ook een extra stuk ontstronkt zodat het veen nog kan uitbreiden.

O ok de Z urenaad kreeg een grondige maaibeurt.

Allemaal modderige stukjes natuur waar wij oude werkers niet aan toe geraken. E n J N M doet niet liever dan ploeteren in de modder.

Moerasviooltjes, ronde zonnedauw, snavelbies… zijn jullie heel dankbaar! ©

D iane Appels

H et beheer van stadsbos K auwendaal zoekt versterking ...

Stadsbos Kauwendaal is dringend op zoek naar Mechelaars die mee willen helpen met het gefaseerd verwijderen van Amerikaanse vogelkers en R obinia. D eze twee invasieve exoten woekeren en maken het voor inheemse planten en bomen onmogelijk om er te groeien. E r zijn enkele olmen, zomereiken en meidoorns die staan te wachten op jullie helpende handen.

R obinia werd er vroeger aangeplant omdat zijn wortelgestel de grond goed vasthoudt en zo ers i i ge i e spoorwegberme oorkomt ij wortels xere e ter ook stiksto wat de grond vruchtbaarder maakt en het is net verschraling/verarming van de grond die diversiteit in begroeiing mogelijk maakt.

I ndien je ons team wil komen versterken kan je mailen naar de verantwoordelijke van het beheerteam: Stefan den H artog: stefannelies@ gmail.com.

en ook het F ort van Walem zoekt hulp H et F ort van Walem is integraal natuurgebied van N atuurpunt. Sluikstorting, vuurtje stoken en zwerfafval zijn er geen zeldzaamheden D aarnaast moet de natuur zowel op als rond het fort beheerd worden en ook hier moeten Amerikaanse vogelkers en R obinia gefaseerd verwijderd worden.

O m deze problematiek in te dijken zijn we ook hier op zoek naar ambassadeurs, gemotiveerde omwonenden die het nieuwe beheerteam mee vorm willen geven.

H et fort is zelden open voor het grote publiek en met de rust die er heerst en de hoogteverschillen waan je je al gauw in de Ardennen. H et exclusieve karakter van deze plek is zeker een surplus om mee deel uit te maken van dit beheerteam.

I ndien je ons team wil komen versterken kan je mailen aar e era twoor elijke a et be eerteam: ilip a © D 20

iane Appels

©

e

gaert: lip

Wim D irckx

w tele et be

Werk je mee? ©

T ony V an D en Broeck

J ong en oud is welkom op onze herf stwerkdag en. Als er een hele dag g ewerkt wordt, trakteert het beheerteam ‘ s middag s op een g ratis picknick.

H et is momenteel verplicht om je aan te melden voor al onze activiteiten, ook voor werkdagen. D at maakt het mogelijk om je te verwittigen als de werkdag zou geannuleerd worden. Maar daar gaan we niet van uit!

Bonheiden Z aterdag 24 oktober ( 10u tot 13 u) , zaterdag 28 november ( 10 tot 16u) en zaterdag 19 december ( 10u tot 13 u) Mail vooraf naar D iane Appels om je aan te melden en voor de afspraakplaats, diane.appels@ skynet.be Battel O ok in den Battelaer spreekt het beheerteam regelmatig af om een klus aan te pakken.

Wil je graag uitgenodigd worden? Mail of bel dan naar Patrick V anherp, 04 97 7 3 55 4 4 , patrick.vanherp@ hotmail.com S int- K atelijne- Waver Z aterdag 17 oktober en zaterdag 19 december ( 9u3 0 tot 16u) Mail vooraf naar natuurpunt.skw@ gmail.com om je aan te melden en voor info over de afspraakplaats.

Muizen - Mechels Broek D it najaar geen maandelijkse werkdag op zaterdag. E nkele mensen van het beheerteam steken nu bijna elke woensdagvoormiddag de handen uit de mouwen.

Wil je graag meewerken? Mail of bel dan vooraf naar T ony V an D en Broeck om je aan te melden en voor meer info: 04 7 9 08 3 5 12, tonynatuurpunt@ gmail.com Afspraak: 9u3 0, schuur naast Muizenhoekstraat 25, Muizen Willebroek - Biezenweiden Z aterdag 26 september ( 9u tot 12u) en zaterdag 24 oktober ( 9u tot 12u) Mail vooraf naar ine.colpaert@ gmail.com om je aan te melden en te weten waar we werken en wat er te gebeuren staat.

Z aterdag 21 november, 9 u tot 16 u: DAG VAN DE N AT UUR N atuurbeheer is een werkwoord. O m onze natuurgebieden in conditie te houden is immers een aangepast beheer nodig. D at beheer gebeurt voor een deel door vrijwilligers en zeker op de D ag van de N atuur is iedereen welkom.

We gaan opnieuw wilgen knotten. D at betekent dat er veel hout en takken op te ruimen zijn. I edereen kan meedoen. ’s Middags voorzien we een lunchpakket. V oorzie aangepaste werkkledij.

Afspraakplaats: 9u, kerk, D orpsplein, H eindonk Bel vooraf naar Wim Candries, 04 7 2 29 87 3 2, om je aan te melden en voor meer info.

21

Gesignaleerd D e schoorsteenwesp, een wesp met een bijzonder huisje D eze zomer waren de zeldzame schoorsteenwespjes weer van de partij op Mispeldonk. D eze slank gebouwde wespjes met geel-zwarte tekening behoren tot de leemwespen.

O p Mispeldonk liggen wel wat omgewaaide populieren en de lemige rechtopstaande wortelkluiten zijn een ideale nestelplaats. D e schoorsteenwesp weekt vaste lemige grond op met water dat ze verzamelt en neemt het materiaal mee naar de nestopening.

T erwijl de eigenlijke ondergrondse nestgang in lengte toeneemt, ontstaat voor de nestingang een boogvormig naar beneden lopend buisvormig pijpje, een ‘ schoorsteentje' . D e nestgang verbreedt zich op het eind in een lange broedkamer. D e broedkamer wordt bevoorraad met larven van snuitkevers en bladkevers. Als het nest helemaal gevuld is, wordt het dichtgemetseld.

V aak wordt daar het materiaal van het schoorsteentje voor gebruikt.

gewone schoorsteenwesp ©

D iane Appels

T ijdens zijn bouw- en bevoorradingsactiviteiten wordt de schoorsteenwesp echter bespied door een piepklein nog zeldzamer goudwespje dat alleen maar een L atijnse naam heeft ( Chrysis viridula) .

Chrysis virindula ( goudwesp) ©

D iane Appels

G oudwespen doen hun naam alle eer aan en behoren wat kleur betreft tot onze mooiste wespensoorten. H et zien er echt juweeltjes uit maar ze zijn niet zo lief als ze eruit zien. H et zijn namelijk koekoekswespen. Z e zorgen zelf niet voor hun kroost maar leggen hun eitjes in de nesten van andere bijen of wespensoorten. D e larfjes van de goudwesp komen direct uit en eten de larven van de gastheer en de voedselvoorraad op.

G oudwespen hebben ook een hard pantser, dit komt van pas wanneer ze betrapt worden in het nest van de gastheer tijdens het afzetten van hun eitjes.

22

Wandelen in de natuur H onden mogen aangelijnd mee ( behalve in Broek D e N aeyer ) .

het Agentschap voor N atuur en Bos en de N atuurgidsen van ’t Broek een avontuurlijke ontdekkingstocht.

Voor alle activiteiten is het nu verplicht om vooraf in te schrijven. H et aantal deelnemers is beperkt. E lk g ezinslid moet zich apart inschrijven via de vermelde link.

We duimen dat alle g eplande excursies kunnen doorg aan. Als we toch een activiteit moeten annuleren, worden de mensen die zijn ing eschreven, verwittig d via mail.

Z ondag 4 oktober K auwendaal

O ok in de herfst is Kauwendaal een bezoekje waard. ©

Stefan D en H artog

Afspraak: 10u, ter hoogte van D uivenstraat 7 7 , Mechelen I nfo: Peter D e R idder ( gids) , 015 20 55 7 2, peter.petra@ telenet.be V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg

Maximum 15 deelnemers.

Z aterdag 10 oktober N acht van de Duisternis Broek van Blaasveld

O p deze 25ste editie van de N acht van de D uisternis staat zoals gewoonlijk de impact van lichtvervuiling op mens en natuur in de kijker.

D e gemeente Willebroek organiseert - als de coronamaatregelen het toelaten - samen met Sterrenkunde Klein-Brabant, N atuurpunt,

D e natuurgidsen nemen je mee vanop de parking van ’t Broek en vertellen je onderweg over het nachtleven in de natuur. Aan boswachterswoning Scheyvaertshof kan je de schitterende sterrenhemel bewonderen door grote telescopen. I n de wijde omgeving van het natuurgebied wordt de openbare verlichting gedoofd zodat je de sterren beter kan zien.

N atuurpunt neemt je op sleeptouw met een korte activiteit rond “ zien” in het donker.

‘ Z ien in het donker’ D onker is niet voor iedereen even donker.

Mensen hebben het moeilijk om dingen te onderscheiden ’ s nachts maar voor veel dieren is dat geen enkel probleem. H oe kan dat? O p welke manier “ zien” dieren als de zon gaan slapen is?

We nemen jullie mee op stap rond de boswachterswoning en gaan op zoek naar ingenieuze manieren van de natuur om het donker te verschalken.

Misschien heb je wel meer dan é é n zintuig nodig?

D e gemeente trakteert op verwarmende chocomelk en soep.

Meer info op nachtvandeduisternis.be H et inschrijvingsformulier kan je aanvragen via omgeving@ willebroek.be vanaf 14 september.

I nschrijven vó ó r 2 oktober.

Natuurstudiewerkgroep Beneden-Dijle D e groep gaat opnieuw elke dinsdagvoormiddag op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms iets verder weg. I n de herfst wordt vooral naar paddenstoelen gekeken. I edereen is welkom.

Meer info bij Marie-L ouise Selleslach, ml.selleslach@ telenet.be, 015 51 59 02.

23

 de natuur in Z ondag 11 oktober H ondsbossen

H erfst is genieten van kleuren é n geuren bij bladeren en vruchten.

H erfst betekent ook… paddenstoelen.

We bekijken enkele soorten en gaan dieper in op de standplaats, het samenleven met andere organismen ( bomen) en de manier waarop je paddenstoelen kan herkennen. Kijken kan, maar betasten, proeven en ruiken is er omwille van corona niet bij dit jaar. Meer tijd dus om aandacht te besteden aan volksgeloof en legendes.

R odekoolzwam ©

Clem Stas

Afspraak: 14 u, banken aan de kerk, Markt, SintKatelijne-Waver I nfo: G odelieve J anssens ( gids) , 015 20 97 02, godelieve-jans@ telenet.be V ooraf inschrijven verplicht:

Afspraak: 10u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nfo: Peter D e R idder ( gids) , 015 20 55 7 2, peter.petra@ telenet.be V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg

Maximum 15 deelnemers.

Z ondag 18 oktober

Paddenstoelenwandeling Broek van Blaasveld J os en V era kennen het Broek als hun broekzak.

Z e weten wat er waar te vinden is. I n twee groepen van 15 personen leiden ze je door het bos en brengen je in contact met de wonderbaarlijke wereld van de zwammen.

I n tegenstelling tot de voorbije jaren voorzien we dit jaar G E E N pannenkoeken na de wandeling.

Afspraak: 14 u, parking Broekstraat, Willebroek V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg Afspraak: 14 u, parking Broekstraat, Blaasveld Maximum 3 0 deelnemers

Z ondag 25 oktober

H erf stwandeling Bruinbeekvallei

www.natuurpunt.be/np- mrg

Maximum 15 deelnemers.

Z ondag 18 oktober Barebeekvallei

V olop herfst. Kom mee genieten van al het moois dat de natuur ons nu toont.

©

D iane Appels

We gaan op ontdekking in de mooie Bruinbeekvallei, een voor velen nog ongekend stukje Bonheiden. We wandelen langs kleine wegeltjes, mooie dreven, bossen en langs weilanden. G eniet mee van de eerste herfstkleuren en -geuren.

24

©

T ony V an D en Broeck

de natuur in  Afspraak kerk Bonheiden 14 u, einde rond 17 u I nfo: G lenn D eliè ge ( gids) , 015 3 3 63 06, glenndeliege@ hotmail.com V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg Maximum 15 deelnemers.

V ooraf inschrijven verplicht: 015 4 5 13 80 of broekdenaeyer@ provincieantwerpen.be.

Z ondag 6 december

N og - net- g een- winter in het Mechels Broek ©

Wim D irckx

Woensdag 4 november

N atuur.avontuur in het Mechels Broek Meer info over deze activiteit voor gezinnen met kinderen vind je in de kinderhoek op blz. 28.

Z ondag 8 november H erf st in de stad

E en volwaardige bomenwandeling langs de mooiste bomen van de binnenstad, de bomen met de knapste verhalen en ook enkele lelijke exemplaren. Mis dit niet!

V eldesdoorn ©

Peter D e R idder

Afspraak: 10u, ingang Kruidtuin, V iaV ia reiscafé , Z andpoortvest 50, Mechelen I nfo: Peter D e R idder ( gids) , 015 20 55 7 2, peter.petra@ telenet.be V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg Maximum 15 deelnemers.

Z ondag 22 november Broek De N aey er

D eze wandeling wordt verzorgd door een gids van de provincie.

H onden zijn niet welkom in het Broek D e N aeyer. Sorry.

Afspraak: 14 u, ingang Biezenweiden thv de Z warte Beek, Stuyvenbergbaan, H eindonk

D e herfst loopt stilaan op zijn einde. J ohan vertelt je hoe dieren en planten zich aanpassen aan het slinkende voedselaanbod en de lagere temperaturen.

Afspraak: 14 u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen I nfo: J ohan D enonville ( gids) , 04 7 8 27 7 6 97 , johan.denonville@ telenet.be V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg Maximum 20 deelnemers.

Z ondag 13 december

Winterwandeling Biezenweiden Wil je even ontsnappen aan de dagelijkse drukte? O f op adem komen om de drukke eindejaarsperiode aan te kunnen? I n de eenvoud van het kale bos is het makkelijk om rust te vinden.

We wandelen door de Biezenweiden en staan hier en daar stil voor een woordje uitleg over het beheer van het gebied of een spoor van een dier. We blijven niet altijd op de wandelpaden, voorzie aangepaste schoenen en kledij.

H onden kunnen niet mee tijdens deze wandeling.

Afspraak: 14 u, ingang Biezenweiden thv de Z warte Beek, Stuyvenbergbaan, H eindonk I nfo: Wim Candries ( gids) , 04 7 2 29 87 3 2 V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg 25

dank je wel

VAN DE NATUUR VOOR DE NATUUR

Biosano – www.biosano.be – info@biosano.be – tel. 03/664 17 69

Ontdek het vlees van de Galloway runderen van natuurpunt!

Bestel via de webshop van Veeakker, kies voor levering via de maandelijkse Toer Mechelen en je ontvangt het pakje thuis of in het afhaalpunt Natuurwinkel Fit in Rijmenam.

Van elke bestelling van Natuurpunt-leden gaat 10% van de opbrengst naar Natuurpunt!

De eerstvolgende levering is op zaterdag 17 oktober.

Bestellen kan tot zondag 11 oktober.

Meer info: www.veeakker.be 26

beheerteam in de kijker 

H

Beheerteam Bonheiden ©

et is de eerste keer dat we schriftelijk een interview afnemen van een beheerteam.

E n ja, werkers zijn niet noodzakelijk schrijvers. T och hebben Ben D e Cauwer, Walter V aes en J an R otsaert van het beheerteam in Bonheiden gereageerd en met hun schriftelijke antwoorden enorm bijgedragen bij het tot stand komen van deze rubriek.

Wat doe je het liefst tijdens de beheerwerken? alter ee t gee spe i eke oorke r maar e en J an verzetten graag het fysische werk. J an vermeldt nog expliciet dat hij geen werk doet met machines omdat hij daartoe geen cursus gevolgd heeft.

Waarom doe je mee aan de beheerwerken?

Ben geniet van het rustig werken in de gezonde lucht en de open natuur, het optimaliseren van conditie en gezondheid, meer leren en te weten komen van natuur. E n hij verwijst ook naar J an: het resultaat op het terrein mag gezien worden. e eerwerk gee t alter e a et j ge oel een steentje bijgedragen te hebben in de onmiddellijke omgeving. I mmers, we hebben allemaal in coronatijden gezien hoe belangrijk de natuur voor de mensen is.

Welk is je favoriet gebied waar je meehelpt?

H un favoriete plekjes zijn ’t V en, trilven, Cassenbroek en Mispeldonk met zijn weidse vergezichten.

Waarom zou iemand anders ook deelnemen aan de beheerwerken in Bonheiden?

Ben keert de vraag om: waarom zou men niet

D iane Appels

deelnemen aan de beheerswerken? H et is kwestie van prioriteit en tijd vrijmaken. H ij sluit zich aan bij de overweging van J an, dat beheerswerken een uitzonderlijke kans bieden aan jongeren om zich goed in hun vel en in de natuur te voelen.

J an begrijpt wel dat het voor werkende mensen moeilijk is om zich vrij te maken, alhoewel de freq uentie van de werken echt niet hoog is. T och doet hij een oproep naar de jongeren: had ik het geweten, ik zou vroeger vrijwilliger geworden zijn.

“ H ad ik het geweten, ik zou vroeger vrijwilliger geworden zijn.”

Z ijn er gebeurtenissen, speciale waarnemingen of unieke momenten tijdens de beheerwerken?

Ben geniet van de ontspannen sfeer met de mogelijk ei om i ee it te wissele e ook a de positieve lichaamstaal en empathie. D it geeft energie.

J an vindt het tof dat de beheerders ook het beheerteam consulteren en erbij betrekken. D at is pas democratie.

Z aken die zeker moeten vermeld worden en waar geen vraag over gesteld werd?

D e hulp van bepaalde jeugdbewegingen zou soms beter kunnen. Soms lijkt het voor hen enkel speeltijd. oor e moge ia e e oost er zij op werk. Wel had hij graag ook meer andere beheerders op de werkdagen aanwezig gezien.

E n tenslotte een mooie afsluiter van J an: “ Soms denk je: ' Waar zijn we mee bezig' , maar het resultaat mag gezien worden” .

27

K I ND E R HO EK O ktober N og tot eind oktober kan je in het Mechels Broek op stap met de speurkaart ‘ Bo is jarig ’ . J e vertrekt vanuit het bezoekerscentrum en zoekt langs het wandelpad ( 2 km) de ronde libellenplaatjes. Bij elk plaatje hoort een leuke opdracht en bovendien kom je heel wat te weten over het leven van een libel.

D e kaart is te koop in het bezoekerscentrum voor 3 euro.

H erf stvakantie Woensdag 4 november - N atuur.avontuur in het Mechels Broek Dierenmanieren

E lk dier in het Mechels Broek heeft zijn manier om de komende koudere maanden te overleven.

Kruip in de huid van enkele bewoners en voer zelf opdrachtjes uit om hun trucjes te leren.

Afspraak: bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7 , Muizen T ussen 13 u3 0 en 14 u3 0 vertrekt om het kwartier een groepje van 20 mensen. E en begeleider neemt je mee naar de posten langs het wandelpad ( 2 km) .

V ooraf inschrijven: www.natuurpunt.be/np- mrg L euk voor gezinnen met kinderen van 5 tot 10 jaar. bosmuis ©

Pixabay

K erstvakantie

Winterspeurtocht in het Mechels Broek Bossie zoekt haar vriendjes Bossie, de koe, is haar vriendjes kwijt. Waar zijn ze toch naartoe? Kom jij Bossie helpen zoeken?

D e bundel voor de speurtocht kan je ontlenen tijdens de openingsuren van het bezoekerscentrum voor 3 euro.

28

Lezingen cursussen Dinsdag 24 november

L ezing ‘ Weetjes en verhalen over bomen en struiken’ V an H ans V ermeulen, medewerker van N atuurpunt CV N , verneem je heel wat over verdwenen en nog bestaande tradities rond bomen en struiken en hun oorsprong.

Waarom bijvoorbeeld plaatsen we een kerstboom en halen we met Kerstmis hulst in huis? O p deze en vele andere vragen krijg je tijdens deze lezing een wetenschappelijk onderbouwd antwoord.

Afspraak om 19u3 0 in het D orpshuis, Magdalenasteenweg 4 9, Muizen. E inde rond 22u.

V ooraf inschrijven verplicht: www.natuurpunt.be/np- mrg D eelnemen kost 7 euro ( 10 euro voor niet-leden) . Max. 3 0 deelnemers.

hulst ©

Pixabay

C ursus R oof vog els ( volzet)

O p donderdag 26 november start de cursus roofvogels.

Warme winteravonden in Mechelen I nfo en vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/np- mrg

Woensdag 7 oktober ( volzet) De natuur in met Pim Woensdag 18 november Mechelen aan zee N ieuwsberichten staan er vaak vol van: gletsjers krimpen en ijskappen smelten af. Maar wat wil dat nu zeggen? V alt het allemaal wel mee of ligt Mechelen binnenkort aan de zee?

Stef L hermitte is klimaatwetenschapper aan de T U D elft en onderzoekt met behulp van satellietbeelden de veranderingen op de ijskappen van G roenland en Antarctica.

Aan de hand van zijn persoonlijke reisverhalen op Antarctica, zijn onderzoek en zijn bredere kijk op de klimaatwetenschap, zal Stef een blik werpen op wat we weten over ijskappen en hoe belangrijk ze zijn voor de zeespiegel in een veranderend klimaat.

Woensdag 2 december N ooit nog nacht ( de ef f ecten van lichtvervuiling ) R obert Schepers, medewerker natuur bij R egionaal L andschap Schelde D urme, schetst op een laagdrempelige wijze de problematiek van lichtvervuiling op onze biodiversiteit en geeft concrete tips hoe wij als samenleving en als individu dit probleem mee kunnen oplossen.

29

waarvan akte waarvan akte 

Kauwendaal

H

ons stadsbos groeit stukje bij beetje... ©

F rank D e R oover

eel dikwijls zijn het net de kleine dingen die het grote verschil kunnen maken! I n Kauwendaal, op de grens van Mechelen en E lzestraat, draait ons beheerteam intussen al enkele jaren met een grote sterke motor van enthousiasme en engagement.

We schrijven daar met veel succes het natuurverhaal van een heus stadsbos.

T egen é é n van de bosjes aan die N atuurpunt reeds aan de oevers van de O tterbeek beheert, kwam ee klei maar j st kje grasla te koop et om at et elemaal gre st aa o s ree s bestaande broekbos wil N atuurpunt deze kans niet laten passeren. We zien er opnieuw een mooie kans in om er ons stadsbos mee uit te breiden .

Als alles even mee wil zitten, willen we er nog dit najaar de eerste nieuwe bomen planten.

Als jij het ook een goed idee vindt dat Kauwendaalbos weer een stukje groter wordt, stort dan snel op rekening BE 5 6 29 3 0 2120 75 88 van N atuurpunt voor het Mechels R iviereng ebied project 3 79 9 K auwendaal.

Verg eet niet dat je bij g if ten vanaf 4 0 euro nu uitzonderlijk 6 0 % belasting svermindering g eniet, J ij betaalt dus eig enlijk maar 4 0 % van jouw g if t, de rest past de overheid dan bij.

H eel veel dank in naam van de natuur.

uitzonderlijk dit jaar alle giften N atuurpunt

s aal a trekbaar i.p.v. 4 5%

3 0

natuurgebieden 

Bonheiden Bruinbeekvallei G lenn D eliè ge, glenndeliege@ hotmail.com, 015 3 3 63 06 C assenbroek, Mispeldonk en Pikhakendonk G eert V an D ’ huynslager geert.van.dhuyns@ scarlet.be, 015 51 3 1 88, J oost D ewyspelaere joost.dewyspelaere@ skynet.be, 015 51 69 97 Mechelen Barebeekvallei Philip J ackson philip.jackson@ natuurpunt.be, 04 87 3 4 4 7 02 Battelaer, O ude Dijlearm en Z uur Bemke Patrick V an H erp, patrick.vanherp@ hotmail.com, 04 97 7 3 55 4 4 F ort van Walem F ilip V an den Wyngaert lip w tele et be K auwendaal Stefan den H artog natuurpunt.kauwendaal@ gmail.com, 04 7 9 95 55 09 Mechels Broek T ony V an den Broeck tonynatuurpunt@ gmail.com, 04 7 9 08 3 5 12 G ust D e Weerdt august.de.weerdt@ telenet.be, 015 4 1 97 27 Willebroek Biezenweiden Wim Candries, 04 7 2 29 87 3 2

S int- K atelijne- Waver G asthuisbossen, H ondsbossen en Z uurbossen J immy L uyckx, jimmy.luyckx@ gmail.com, 04 7 0 7 2 66 84 Vossenberg bos Simon J acobs sim.jacobs@ gmail.com, 04 95 4 3 7 4 98 O ude S poorweg berm F rank H adermann frank.hadermann@ skynet.be, 015 3 1 55 05

O P DE G R E N S N atuurpunt Boortmeerbeek: Pikhakendonk F rans D haenens, 015 61 7 9 61, frans.dhaenens@ telenet.be, N atuurpunt De Putter:

Peultenbossen T heo V loerberghs vloeberghstheo@ skynet.be, 015 7 5 51 01 Peulisbossen L ucien V erschoren lucien.verschoren@ telenet.be, 04 96 98 64 3 9 N atuurpunt O ude S poorweg :

G oorbosbeekvallei ( bos 3 ) Peter G eschier peter.geschier@ telenet.be, 04 7 7 69 96 7 6 Mosterdpot ( retentiebekken G oorbosbeek en F ermerijbos) L utgarde V an D riessche lutgarde.van.driessche@ telenet.be, 04 85 55 97 13

3 1

Afgiftekantoor 2800 Mechelen 1 P206001

bpost PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

driemaandelijks tijdschrift van N atuurpunt ‘M echels R ivierengebied’ Afzender en V U : E tienne L arock - p/a Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen oktober - november - december 2020

ONTBIJT 4 NATURE

zondag 25 oktober 2020

25kt o

Een lekker ontbijt om de dag mee te beginnen aan huis geleverd voor meer natuur in je buurt! wanneer?

prijs?

levering aan huis tussen 8u en 9u of tussen 10u en 11u of zelf afhalen tussen 8u en 11u waar? levering: Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek, en alle deelgemeenten afhalen: speelplaats van het Busleyden Atheneum Campus Pitzemburg, Bruul 129, Mechelen

volwassene: € 16 / kind: € 9 extra opties mogelijk (zie website): flesje bubbels, fair trade boeketje... hoe inschrijven? tot en met 18 oktober of tot maximum van 500 ontbijten bereikt is via www.ontbijtnatuurpunt.be

De opbrengst van dit ontbijt gaat integraal naar de aankoop van natuur in het Mechels Rivierengebied.

V.U. Ann Pinceel, p/a Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen Beeldmateriaal: Wim Dirckx, Wim Meus