Zij en Zeeuws nr.57

Geloven met Zeeuwse nuchterheid

NO. 57 DECEMBER 2023 €7,95

Na jaren eindelijk zwanger!

Sandra: ‘Het verdriet was dan ook enorm toen zij bij de geboorte overleed’

Waarom psychisch lijden vaak onbespreekbaar blijft

‘Het is soms een dunne grens tussen leven en dood’ Portretten van verpleegkundigen

AFWEER ALS OVERLEVINGSMECHANISME, HET BESCHERMT MAAR BELEMMERT OOK

T he ma

(over)leven

VROUWEN AAN DE TOP

86 RECEPT

88 26 PORTRETTEN

38

BEAUTY VAN EEN BED & BREAKFAST

54 VOOR JOU GESPOT

4 | Zij & Zeeuws

inhoud

NO. 57, 2023

INHOUD

Th e ma

(over)leven

Columns 3

19

Welkom Sonja

37 Jan en Patrick 45 Margreet 63 Corien 95 Willy

Rubrieken

20 Psyche - Afweer als overlevingsmechanisme 38 Beauty van een Bed & Breakfast 73 Mode - Op & Top

Lezen

10 Pleegzorg - Samenwerken is het sleutelwoord 26 Portretten - Met liefde aan het bed 48 Gezondheid - De schaamte voorbij 56 Geloven

64 Het leven is niet zo vanzelfsprekend

10

“Vroeger wist ik niet eens dat er pleegzorg was tot ik het zelf nodig had”

74 Maatschappij - Leven na dit leven 80 Buren, collega's én vriendinnen

88 Maatschappij - Vrouwen aan de top

Inspiratie

16 Blijmakers

24 Lekker lezen

54 Voor jou gespot 71

Illustratie

86 Recept

99 Zeeuws gedicht

En ook 7

8

Zeeuwse vrouwenpraet Even bijpraten

62 Bemoedigingslijn van Zij en Zeeuws 91

Sing a song - Avond van lofprijzing en aanbidding

97 Een proefabonnement op Zij en Zeeuws 98 Volgende keer en colofon

Zij & Zeeuws | 5

Uit de praktijk ‘Afweer als overlevingsmechanisme’ Niemand houdt van pijn. Zodra we iets voelen, willen we dat er iets aan gedaan wordt. Een pleister. Een pijnstiller. Iedereen heeft wel een verbandtrommel in huis en een medicijnkastje vol potjes en flesjes.

Maar er bestaat ook zoiets als psychische pijn. Dat ervaren we als we worden afgewezen, geminacht of niet worden begrepen. En zo is er nog een hele rij. Al die dingen kwetsen ons tere zieltje en zorgen voor onaangename gevoelens. Die willen we natuurlijk niet en ook dan grijpen we naar een EHBO-trommel, want die hebben we allemaal, zonder dat we het weten: een doos vol afweermechanismen.

Onaangename gevoelens en zelfs onaangename herinneringen kunnen we afweren, wegduwen, aanpassen of verdraaien. We hebben een heel scala aan mogelijkheden en de meeste daarvan gebruiken we zonder dat we het doorhebben. Het zijn onbewuste processen. Kleine kinderen doen dit al, want onaangename ervaringen kunnen we al hebben in onze babytijd.

Overleven

Die afweermethodes helpen ons om

denken dat hun ouders goed zijn en

Of omdat je er mensen mee kunt

door te kunnen gaan met ons leven.

zijzelf slecht. Op die manier voelt

afstoten. Of omdat het je persoonlijke

Ondanks het feit dat we afgewezen

de wereld nog een beetje veilig.

ontwikkeling belemmert. Want

worden of zelfs gepest of misbruikt.

Maar het kan zich ontwikkelen

afweermechanismen kunnen in

We houden onszelf een beetje - of

tot een destructieve zelfhaat. Je

bepaalde situaties helpend zijn, maar

heel erg - voor de gek om er niet

wordt je eigen vijand en dan wordt

wanneer je ze altijd blijft gebruiken,

aan onderdoor te gaan. Sommige

het wel erg moeilijk om jezelf te

drijf je weg van je gevoelens en van

vormen van afweer helpen maar

beschermen.

wie je eigenlijk zou kunnen zijn. Je

een tijdje. Dan zijn er nieuwe nodig.

blijft als het ware zitten in een veilig

Veilig holletje

holletje, terwijl er een hele wereld

Ik zal een aantal afweermechanis-

te ontdekken is. Afweer beschermt,

hangen in kinderlijke en volwassen

men gaan noemen met voorbeelden

maar het belemmert ook.

manieren van afweer. Anderen

erbij. Wees niet verbaasd als je ze

ontwikkelen zulke sterke afweer-

bij jezelf herkent. Het kan namelijk

mechanismen dat die zich juist

zijn dat je – zonder dat je het weet

tegen hen gaan keren. Een bekend

– bepaalde tactieken hanteert, die

is vermijding. Als het ergens

voorbeeld: kinderen met foute

eigenlijk niet zo handig zijn. Omdat

onaangenaam is, blijf je daar zoveel

ouders kunnen hardnekkig blijven

je jezelf daarmee voor de gek houdt.

mogelijk van weg. Als dat tenminste

Helaas komt niet iedereen tot dat inzicht. Er zijn mensen die blijven

20 | Zij & Zeeuws

Vermijding

De simpelste vorm van afweer

psyche

Cocky Minderhoud is psycholoog op het platteland van Walcheren. Ze deelt ervaringsverhalen uit de praktijk en geeft daarover achtergrondinformatie. www.cockyminderhoud.nl

kan. Want sommige situaties of personen zijn niet te vermijden. En dan heb je andere manieren nodig om te overleven.

“Afweer beschermt, maar het belemmert ook”

Ontkenning of loochening van de realiteit

vorm van afweer. Mensen kunnen

onszelf of tegen anderen, terwijl we

zich dan de gruwelijke gebeurte-

diep van binnen weten dat het niet

Deze kennen we allemaal. Kleine

nissen niet meer herinneren, wat

klopt?

kinderen gebruiken hem veel. Mijn

hen helpt om door te kunnen gaan

kleinzoon van bijna drie weet dat

met leven. Helaas kan de afweer

hij bij ons in de tuin rode of oranje

af gaan brokkelen en komen de

tomaten mag plukken, maar geen

herinneringen, samen met de nare

op iemand, tegen wie we niet op

groene. Toch kan hij het soms niet

gevoelens, tevoorschijn door middel

kunnen, bijvoorbeeld onze leiding-

laten om zo’n verboden, gifgroene

van nachtmerries en herbelevingen,

gevende. Als we dan thuiskomen,

vrucht te plukken. ‘Is owanje’,

waardoor de kwaliteit van leven

blaffen we onze kinderen af. Of een

beweert hij dan tegen beter weten in.

toch weer wordt aangetast.

ander onschuldig schepsel. We

Verplaatsing

Ook een heel bekende. We zijn boos

verplaatsen onze boosheid naar

Bij zo’n kind heeft het iets schattigs.

Rationalisering

iemand die ons geen kwaad kan

Als we iets doen, waarvan we weten

doen. Heel begrijpelijk, maar niet zo

doen. Hoe vaak hoor je mensen niet

dat het niet klopt, kunnen we gaan

fraai.

beweren dat ze iets ‘helemaal niet

ontkennen, zoals mijn kleinzoon

erg vinden’ terwijl het tegendeel

dat deed. Maar volwassen mensen

waar is. Zo houd je jezelf groot naar

gebruiken meestal slimmere

anderen toe en nog erger: je houdt

methodes. Zij geven een andere

de schuld bij de ander leggen. Als

jezelf voor de gek.

betekenis aan hun gedrag. Zoals

dingen misgaan, als je fouten maakt,

Je weet dat hij niet anders kan.

Maar veel volwassenen blijven het

Projectie

Heel simpel gezegd is projecteren:

politici die geconfronteerd worden

als je je slecht gedraagt, het ligt altijd

Verdringing

met hun eigen leugens. ‘Ik heb

aan iets of iemand anders. Meestal

Bij verdringing gaan we nog een

er geen actieve herinnering aan’,

gebeurt dit onbewust en hebben

stapje verder. We beweren dan niet

beweren ze dan. Daarmee nemen ze

mensen niet door dat ze projecteren.

alleen meer dat we iets niet erg

heel listig afstand van hun daden en

Ze geloven het echt. Iedereen doet

vinden, maar we geloven het ook

kunnen ze zichzelf een goed mens

het wel eens, maar mensen die het

echt. Het gevoel van afwijzing wordt

blijven vinden. Met rationaliseren

heel vaak doen, zijn niet in staat

verdrongen en zo houden we ons

kun je ook een positieve draai geven

om fouten of kwetsbaarheden bij

zelfbeeld overeind. Bij trauma’s is

aan je daden. ‘Ik bedoelde het goed.’

zichzelf te zien. Dat zou voor hen te

verdringing een veel voorkomende

Hoe vaak zeggen we dat niet tegen

confronterend zijn.

Zij & Zeeuws | 21

4

PORTRETTEN

Met liefde aan het bed tekst Arine de Visser en Keetie Verschoore, fotografie Klazien Dijkhuizen www.kgnfotografie.nl

Hoe kwetsbaar is het leven als je ziek wordt en je niet meer in de kracht

staat waarin je gewend was te staan.

Alles verandert, je wordt afhankelijk van artsen, verpleegkundigen,

behandelingen en medicijnen. In

deze serie gaan we in gesprek met de mensen die dan voor je klaar

staan, die naast je staan, een stukje met je meelopen. We spreken met

vier verpleegkundigen. Allemaal met hun eigen vakgebied, hun eigen

verhaal, hun eigen drijfveren om dit

werk te doen. Hoe houden ze dit vol, waar halen ze kracht vandaan als

ze mensen op hun meest kwetsbare moment zien?

26 | Zij & Zeeuws

portretten

Zij & Zeeuws | 27

BB & beauty van een

Aan de rand van Koudekerke staat ‘t Veersch Logement, de B&B die

Matty samen met haar man runt. Sinds 2020 wonen zij hier met hun twee nog thuiswonende kinderen. Naast de B&B hebben ze ook een

guesthouse, waar de gasten volledig zelfvoorzienend kunnen verblijven.

tekst Jeanine Kwant, fotografie Klazien Dijkhuizen www.kgnfotografie.nl

38 | Zij & Zeeuws

bed & breakfast

Zij & Zeeuws | 39

De schaamte voorbij Jarenlang worstelde ik met ernstige psychische problemen. Voordat ik hulp

zocht heb ik lang gedacht dat ik het alleen wel kon oplossen en hoopte ik dat het vanzelf over zou gaan. Ik schaamde me voor mijzelf en mijn problemen

en wilde niet bij ‘die groep mensen’ horen die als ‘zwak’ gezien wordt. Ik was

niet gek of gestoord. Juist het steeds uitstellen van het zoeken naar hulp heeft mijn problemen zoveel groter gemaakt. Uiteindelijk kwam ik terecht in een situatie waarvan ik dacht nooit meer uit te komen.

tekst Eline Hollebrandse

48 | Zij & Zeeuws

gezondheid

In totaal ben ik bijna drie jaar opgenomen geweest in de GGZ. Het grootste

gedeelte op een gesloten afdeling. Dit is de meest heftige periode van mijn leven geweest. Dat ik hier nu weer kan en mag functioneren als moeder

en inmiddels zelf therapeut mag zijn zie ik als een wonder van God. Dit is

tegelijkertijd ook de reden dat ik jou wil aanmoedigen om je uit te spreken,

wel hulp te durven vragen en niet alleen te blijven worstelen. Schaamte is zo

onterecht. Afgelopen jaren is het aantal mensen met psychische problemen gestegen. Uit onderzoek van NEMESIS* blijkt dat bijna de helft van de

Nederlandse volwassenen (48%) ooit een psychische aandoening heeft gehad.

Wat maakt dat er toch nog zoveel psychisch lijden onbespreekbaar blijft en mensen het zo moeilijk vinden om juist dit lijden bespreekbaar te maken?

Niet gek

Op jonge leeftijd had ik, naast een heel

ook nooit steun gekregen in wat ik voelde en dacht. Het is

en was ik chronisch moe. Dit zorgde

kunnen het niet ‘ruiken’, terwijl gezien en gehoord worden

laag zelfbeeld en depressieve gevoelens, ook diverse lichamelijke problemen

ervoor dat ik als jongere moest stoppen met mijn opleiding. Ik kan me nog

herinneren dat op mijn 18e een huisarts tegen mij zei dat het waarschijnlijk goed zou zijn om hulp te gaan zoeken. Ze

vermoedde dat ik meer nodig had dan

alleen lichamelijke zorg. Ik weet nog dat mijn eerste gedachte was: “Maar ik ben

niet gek!” In mijn directe omgeving heb ik veel gezien van ernstige psychische problemen en ik wilde daar absoluut niet bij horen. Ik heb er nooit met

iemand over gesproken en zodoende

belangrijk om je ervan bewust te zijn dat mensen er niet

voor je kunnen zijn als je niet deelt waar je mee worstelt. Ze essentieel is in het doorstaan van psychisch lijden. We

hebben elkaar nodig en ik geloof dat God niet voor niets mensen aan elkaar geeft om er voor elkaar te zijn. Jezus

Zelf laat ons in de bijbel zien hoe ontzettend bewogen Hij is

met mensen die lijden. Het pad van mentale problemen kan zo eenzaam zijn. Nu zou ik willen dat ik toen wel hulp had

aanvaard. Mijn visie is inmiddels: hoe eerder je kunt delen

en hulp zoekt hoe minder diep overlevingspatronen zitten.

Hoe korter chronische stress aanwezig is hoe minder groot de kans op schade in brein en lichaam is. Des te beter zijn

klachten te behandelen. Ik geloof dat het onnodig langer en dieper lijden voorkomt als je op tijd mensen om je heen in vertrouwen neemt en de juiste hulp krijgt.

Zij & Zeeuws | 49

Wees niet bang, want ik kom jullie goed nieuws brengen dat het hele volk met grote blijdschap zal vervullen. ( Lucas 2 : 10 ) tekst Arenda van der Maas

56 | Zij & Zeeuws

geloven

WEES NIET BANG 2023 was een jaar van superlatieven.

In Turkije en Syrië vond een grote

aardbeving plaats met tienduizenden

doden. De Oekraïne startte een uiterst

Dat was Jezus, de Zoon van God, geboren in Bethlehem. Bijna 2000 jaar geleden in een onbelangrijk land, dat Palestina heette. Zijn leven was een wonder.

moedig tegenoffensief tegen de

Herders hoorden het eerst over Hem.

binnen en zaaide dood en verderf.

De engel zei: “ Wees niet bang, want ik kom jullie

Russen. Op 7 oktober viel Hamas Israël Een ongeteld aantal immigranten die de EU probeerden te bereiken, kwam

om het leven. Koning Charles III werd eindelijk gekroond. Koning Willem

Alexander bood namens een deel van

goed nieuws brengen dat het hele volk met grote vreugde vervullen zal.” (Lucas 2: 10) Typerende woorden voor engelenverschijningen. De boodschap was niet alleen voor de herders bedoeld, maar voor het hele volk van Israël.

de Nederlandse regering zijn excuses

De situatie van de herders en het volk van Israël

kosten van het levensonderhoud

eeuwenlang geen profetie meer geweest. De

aan voor het slavernijverleden. De

stegen ongekend hard. De polarisatie in de maatschappij steeg enorm.

zag er niet bepaald rooskleurig uit. Er was al mensen zaten met elkaar in duisternis en schaduw van de dood ( Lucas 1: 78, 79). Het leek alsof de Messias nooit meer zou komen.

December is in de reclamefolders een sprookjes-

Het was donker in de nacht dat Jezus geboren werd.

maand. Sprookjes vertellen een verhaal dat te mooi

De mensen sliepen, of ze hadden de handen vol aan

is om waar te zijn. Een groot deel ervan is niet echt

hun dagelijkse problemen. Lijkt dat misschien op de

gebeurd. Wat wij in 2023 meemaakten, is wél echt

omstandigheden waarin jij je bevindt? Zorgen over

gebeurd, dus het was geen sprookje. Wie nadenkt

je werk, je gezin, je gezondheid of je relatie. Zorgen

over het leven moet toegeven dat er geen volmaakte

over de wereldproblematiek, de vluchtelingencrisis.

maanden voorbij vlogen. Er waren teveel oorlogen,

Is er wel ruimte en tijd om uit te zien naar Jezus`

teveel rampen, teveel vluchtelingen, teveel zieken en

komst?

doden. Teveel narigheid. We konden met z'n allen het

Op bevel van de Romeinse keizer Augustus was er

tij niet keren en de wereld niet redden.

een volksverhuizing op gang gekomen (Lucas 2: 1). Het was de bedoeling van de keizer om de hele

Eén Mens is het gelukt om het volmaakte tot

wereld bekend te maken hoeveel onderdanen hij

uitdrukking te brengen. Mens-zijn uit te beelden

had. Maar God bestuurde het zo dat de hele wereld

zoals God dat bedoeld had. Wie Hem hier op aarde

te weten zou komen dat de grote Redder geboren

ontmoette, had dat gelijk in de gaten. Hij was anders

werd op een plaats die Hij al eeuwen eerder

dan alle anderen.

uitgekozen had.

Zij & Zeeuws | 57

64 | Zij & Zeeuws

interview

Het leven is niet zo vanzelfsprekend Tim Keller schrijft dat lijden rechtvaardig is omdat het een gevolg is van de zonde, van de keuze tegen God. En onrechtvaardig

omdat God de wereld anders heeft bedoeld en omdat lijden in een specifieke situatie niet eerlijk is. Er is geen verklaring voor specifiek

lijden, daarom bestaat de waaromvraag. Wat kan het leven vragen

geven. Als de wens om een gezin te stichten groot is en blijft groeien, maar niet in vervulling gaat bijvoorbeeld. De podcast van Zij en Zeeuws ging erover en dit artikel ook. Lees en leef mee met het verhaal van Jan-Willem en Sandra. God is groot.

tekst Kristine de Regt, fotografie Arie Jongman www.defotograafonline.nl

Zij & Zeeuws | 65

Buren, collega’s én vriendinnen!

BUURVROUW •

janneke

BUURVROUW •

wilma

Janneke Roos (40), woont ruim negen jaar aan de

Wilma van der Slik (52), is sinds ruim drie jaar

Oostdijk in Middelharnis. Ze is single en werkt als

de buurvrouw van Janneke aan de Oostdijk. Wilma

verpleegkundige op de afdeling

is getrouwd, moeder van vier kinderen en werkt

neurologie-cardiologie van het Van Weel-Bethesda

in de centrale keuken van het Van Weel-Bethesda

ziekenhuis in Dirksland.

ziekenhuis in Dirksland.

tekst Jolanda Driesse, fotografie Arie Jongman www.defotograafonline.nl

80 | Zij & Zeeuws

buurvrouwen

Janneke: “Aan een enkel woord hadden we genoeg om elkaars emoties in deze intense periode te begrijpen”

Zij & Zeeuws | 81

(Over)leven…

Ut leven is soms moeiluk, de holven bin zoa hroat Z’ overspoele eal je wezen, je voel je zoa in noad Ravijnen bin zoa diepe, de kloove liek zoa lank Je worstelt in je ploetert, soms tehen wil in dank Ma ineans schient dan de zunne, krieg je je leven trug Je weet nie mi precies wannear, de omslag hieng zoa vlug Bedank dan steeds de Vôdur, al hieng dur zoavee fout, Ie zal de wegt wee wieze, omdat Un van je oudt.

tekst Heleen de Koning

Zij & Zeeuws | 99