Natuurbeheer in het Noordhollands Duinreservaat september 2018 tot maart 2019

Puur Water & Natuur

Natuurbeheer in het

Noordhollands Duinreservaat www.pwn.nl

Gezonde natuur, gezond drinkwater De duinen in het Noordhollands Duinreservaat zijn essentieel voor de zuivering van drinkwater.

Het is daarom van het grootste belang dat ze gezond en vitaal worden gehouden. Een schone natuur is een schone bron voor drinkwater. PWN werkt daar dagelijks aan.

Als beheerder van het terrein zorgt PWN ervoor dat de oorspronkelijke duinvegetatie in balans blijft.

Daarvoor worden er ieder jaar beheerwerkzaamheden uitgevoerd.

Welke werkzaamheden we in het najaar 2018 en het voorjaar 2019 uitvoeren leest u in deze brochure.

Zuiver water uit een schone natuur, zoals in het Noordhollands Duinreservaat.

2

www.pwn.nl

Grondwater Sinds het begin van de vorige eeuw werd door PWN grondwater uit de duinen opgepompt om er drinkwater van te maken.

Dit leidde tot uitdroging van het natuurgebied.

Hiervoor zijn nieuwe technieken ontwikkeld.

In de jaren vijftig werd het infiltratiegebied Castricum aangelegd, waar voorgezuiverd IJsselmeerwater via een ondergrondse pijpleiding wordt ingebracht en verdeeld wordt over diverse kanalen. Dit water zakt door de zandbodem van de kanalen tot ongeveer dertig meter onder de grond, waar het zich vermengt in een grote zoetwaterbel.

Na een ondergronds verblijf van drie weken zijn alle virussen en bacteriĂŤn uit het water verdwenen, waarna het weer wordt opgepompt en nogmaals wordt gezuiverd in de waterfabriek. Hierna wordt het drinkwater uit de duinen via het leidingnet verspreid over de provincie Noord-Holland.

In de jaren zeventig is bij Wijk aan Zee infiltratiegebied Kieftenvlak aangelegd.

Na de ingebruikname van deze infiltratiegebieden steeg het grondwater weer tot een aanvaardbaar niveau, waardoor de natuur geen nadelige gevolgen ondervindt van de waterwinning in de duinen.

Verstoring De laatste jaren is het evenwicht in de natuur verstoord door een aantal externe factoren.

Zo is luchtvervuiling er de oorzaak van dat veel stikstof in de bodem is terechtgekomen.

Daardoor wordt de typische duinvegetatie, die het beste gedijt op voedselarme gronden, overwoekerd door andere planten. Ook de open zandplekken groeien dicht, waardoor de dynamiek uit het landschap verdwijnt.

zandhagedis

Boszomen zullen opener worden, met meer ruimte voor bloeiende planten.

4

www.pwn.nl

Natuurherstel Aan de hand van een beheerplan werkt PWN aan natuurherstel.

Met succes, want we zien de laatste jaren dat de duinen vitaler en dynamischer worden. Planten als slangenkruid, geel walstro, grote tijm en duinviooltje groeien weer volop. De beschermde zandhagedis en de zeldzame duinparelmoervlinder worden weer vaker gezien.

grote tijm

Aanpak Om ervoor te zorgen dat de natuur gezond blijft, investeren we veel tijd in het beheer van het terrein. Deskundigen van PWN bepalen jaarlijks welke werkzaamheden moeten worden uitgevoerd, waarna gespecialiseerde bedrijven en vele vrijwilligers aan de slag gaan. Vanaf september tot medio maart vinden de meeste activiteiten plaats in het gebied tussen Wijk aan Zee en Bergen en in het duingebied Wimmenum bij Egmond.

6

4

Wijk Wijk aan Zee aan Zee

8

6

5 7

9

5

Limmen

Limmen

Bakkum-Noord

www.pwn.nl

148 * 420_PWN_WerkzNHD_JB.indd 1

9. Gebieden ten zuidwesten Zeeweg bij Castricum In de westelijke helft van het gebied ten zuiden van de Zeeweg zullen we dit najaar de zaaiers van de prunus, de Amerikaanse vogelkers, met een kraantje verwijderen. Hiermee wordt voorkomen dat deze soort zich verder verspreidt.

01-08-18 22:

8. Ligustervlak Op en rond het Ligustervlak verbeteren we het duingrasland. omvormen, waardoor zonnige zomen ontstaan. Deze zorgen voor een Dat doen weerdoor struiken en bosschages te verwijderen.

Daardoor krijgen geleidelijkeduineigen overgang van bos wandelpad. Verder vormen we naaldbos soorten weernaar kansen. om naar bos met meer duineigen soorten.

9. Gebieden ten zuidwesten Zeeweg bij Castricum In de westelijke helft 8. Ligustervlak Op en ten rond het Ligustervlak verbeteren het duingrasland. van het gebied zuiden van de Zeeweg zullen we we dit najaar de zaaiers van prunus, Amerikaanse vogelkers, met kraantje verwijderen.

Dat doen de we door de struiken en bosschages te een verwijderen.

Daardoor Hiermee wordt voorkomen dat deze soort zich verder verspreidt. krijgen duineigen soorten weer kansen.

7. De Kaag In het gebied De Kaag gaan we een deel van het bos langs de paden

naar bos met meer duineigen soorten.

een aantal stuifkuilen. Daardoor ontstaan zandverstuivingen, waardoor de 7. De Kaag In het gebied De Kaag gaanen wedieren een deel van hetkans bos langs de duinen verjongen en karakteristieke duinplanten weer een paden omvormen, waardoor er zonnige zomen ontstaan.

Deze zorgen voor een krijgen. Het zand gebruiken we voor het zeeveilig maken van het geleidelijke overgang van bos naar wandelpad.

Verder vormen we naaldbos om infiltratiegebied.

6. Ten noorden Kieftenvlak Tenzeeveilig noorden van het creëren we zand gebruiken we voor het maken vanKieftenvlak het infiltratiegebied.

verjongen en karakteristieke duinplanten en dieren weer een kans krijgen. Het

5. Kruisbergweg Langs de Kruisbergweg bestrijden we de invasieve exoten rimpelroos en sneeuwbes.

Wat verderop in het terrein gaan we ook aan 6. Ten noorden Kieftenvlak Ten noorden van het Kieftenvlak creëren we de slag met het verwijderen van mahonia. een aantal stuifkuilen. Daardoor ontstaan zandverstuivingen, waardoor de duinen

rimpelroos en sneeuwbes. Wat verderop in het terrein gaan we ook aan de slag met het verwijderen van mahonia.

moesten toennaaldbomen. worden uitgesteld. een aanzienlijk aantal Deze zijn aan het einde van hun levensduur. De werkzaamheden zouden aanvankelijk in het najaar van 2017 5. Kruisbergweg de Kruisbergweg bestrijden we de invasieve exoten plaatsvinden, maar moesten Langs toen worden uitgesteld.

4. Van Oldenborghweg Langs de Van Oldenborghweg we maar werkzaamheden zouden aanvankelijk in het najaar van verwijderen 2017 plaatsvinden,

aanzienlijk aantal naaldbomen. Deze zijn aan het einde van hun levensduur. De

Noorderstraat.

4. Van Oldenborghweg Langs de Van Oldenborghweg verwijderen we een

3. Noorderstraat We veranderen de inrichting van het parkeerterrein aan de

Noorderstraat.

van het eiland waar je vanuit de vogelkijkhut op uitkijkt. vormen bos om naar een meer gemengd bos, bestrijden exoten en maaien gedeeltes van het eiland waar je vanuit de vogelkijkhut op uitkijkt.

3. Noorderstraat We veranderen de inrichting van het parkeerterrein aan de

bos om naar een meer gemengd bos,een bestrijden exoten en maaien 2. Wimmenum In dit gebied leggen we zonnige boszoom aan, gedeeltes

2. Wimmenum In dit gebied leggen we een zonnige boszoom aan, vormen

1. Poel De poel bij De Uilenvanger wordt geoptimaliseerd.

1. Poel De poel bij De Uilenvanger wordt geoptimaliseerd.

September 2018 – maart 2019

Uitgeest

Uitgeest

Castricum

Castricum

3

Bakkum-Noord

Egmond-Binnen

Heemskerk Heemskerk

87

6

9

Alkmaar

Alkmaar

Bergen

Heiloo

1

Bergen

Egmond-Binnen Heiloo

4 3

Castricum aan Zee

Castricum aan Zee

2

Egmond aan Zee

Egmond aan Zee

2

Bergen aan Zee

Bergen aan Zee

1

Beheerwerkzaamheden in het Beheerwerkzaamheden in het Noordhollands Duinreservaat Noordhollands Duinreservaat September 2018 – maart 2019

Een overzicht van het gebied en de geplande werkzaamheden.

Wijk aan Zee/Bergen Tussen Wijk aan Zee en Bergen (zie kaart in het hart van de brochure) wordt deze winter op diverse plaatsen gewerkt. Het gaat daarbij onder andere om de volgende werkzaamheden: • Exotenbestrijding in het hele gebied.

• Kapwerkzaamheden aan de Van Oldenborghweg.

• Ophoging duinen naast infiltratiegebied Kieftenvlak.

• Aanleg stuifkuilen in het open duin.

• Aanleg zonnige zomen.

Exoten De nadruk in dit prachtige duingebied ligt dit jaar op de bestrijding van exoten. Dat zijn bomen en struiken die hier oorspronkelijk niet voorkomen en die nu het duingebied dreigen te overwoekeren. Om dat te voorkomen pakken we onder andere de Amerikaanse vogelkers, de gele ribes en de cotoneaster aan. Maar dat is niet alles. Sneeuwbes, mahonia en rimpelroos worden eveneens

8

verwijderd. Dit gebeurt deels machinaal en deels met de hand. Door handmatig te werken zorgen vrijwilligers ervoor dat de natuur zo min mogelijk wordt verstoord.

Stuifkuilen Door de aanleg van stuifkuilen komt de dynamiek weer op gang. Zo kan de wind het duinzand weer verspreiden. De dynamiek en het kalkrijke zand zorgen uiteindelijk voor meer biodiversiteit. Soorten als duinviooltje, tijm en de vele soorten duinpaardenbloemen krijgen hierdoor weer een kans om te groeien. Het zand dat vrijkomt bij de aanleg van stuifkuilen wordt gebruikt voor de ophoging van de duinen in het Kieftenvlak.

deze zonnige zomen. Bij de werkzaamheden wordt rekening gehouden met de eventuele aanwezige boommarters en vleermuizen.

Grote grazers moeten er na de werkzaamheden voor zorgen dat de opgeschoonde gebieden niet opnieuw snel dichtgroeien. Afhankelijk van het gebied zijn dit Schotse hooglanders, konikpaarden en New Forest pony’s. U kunt ook een schaapskudde tegenkomen. Schapen en geiten worden vaak gericht ingezet om op bepaalde plekken extra begrazing te laten plaatsvinden.

Bosvorming Naaldhoutbossen met weinig natuurlijke variatie vormen we om. Daardoor worden ze aantrekkelijker voor insecten en vogels. In de boszomen ontstaat eveneens ruimte voor plantengroei. De keizersmantel, een prachtige parelmoervlinder, profiteert hiervan. Deze soort zien we de laatste jaren weer vaker in

Schotse hooglander

www.pwn.nl

Wimmenum Ten noorden van Egmond aan Zee ligt het duingebied, genaamd Wimmenum. Lang was dit gebied in handen van particulieren. Er vonden weinig activiteiten plaats. Toen PWN het gebied overnam, verkeerden de duinen grotendeels in ongeschonden staat. Er lopen weinig paden door. Het is een bijzonder natuurgebied.

PWN beheert ook hier de natuur met de nodige voorzichtigheid. Uitgangspunt is dat de natuurlijke ontwikkeling van het oorspronkelijke duinlandschap bevorderd wordt. Dit betekent met name dat we ongewenst struweel verwijderen. Vroeger hielden de konijnen dit stuk duin op orde, maar deze kleine grazer is grotendeels uit het duinlandschap verdwenen. Daarom zijn andere maatregelen nodig om het open duinlandschap te behouden.

tapuit

Grazers Bij Wimmenum worden geen machines gebruikt om de plaatselijke overwoekering aan te pakken. Hier zal gericht gebruik gemaakt worden van geiten. Als die dieren hun werk gedaan hebben zijn de pony’s en Schotse hooglanders in het gebied in staat om het duin verder te onderhouden. Dichte struwelen verdwijnen en het natuurlijke proces van kleine zandverstuivingen zal weer op gang komen.

Ook wordt een poel uitgebaggerd. Libellen hebben daar voordeel van. Het bos dat er nog staat blijft. Roofvogels als buizerd en havik kunnen er schuilen en hun nest bouwen.

Voor een minder harde overgang naar het bos worden aan de bosrand enkele bomen gekapt. Ook daar kan weer een kruidenrijke vegetatie ontstaan.

Eilandje Het eilandje dat te zien is vanuit vogelkijkhut De Vlieger wordt eveneens aangepakt.

De boompjes en struiken worden in een Het unieke landschap blijft als het oprukkende struweel plaats maakt voor stuifkuilen en duingras.

10

tijdsbestek van drie jaar verwijderd, zodat daar weer vogels op de grond kunnen broeden.

Meer informatie Naast de beschreven werkzaamheden voeren we nog een aantal werkzaamheden uit in het duin. Dat zijn deels activiteiten die afgelopen jaar zouden plaatsvinden (onder andere de kap van het bos bij de Oldenborghweg), maar die om uiteenlopende redenen nog niet zijn afgerond.

Uitgebreide communicatie over bijvoorbeeld de projecten Papenberg, Zanderij, Voert, parkeerplaats Noorderstraat, vindt dit najaar plaats. Kijk voor meer informatie en een compleet overzicht op: www.pwn.nl/ werkenaandeduinen. viervlek

www.pwn.nl

Puur Water & Natuur

colofon tekst: Johan Bos illustraties: Frits-Jan Maas en Pepijn Hof fotografie: tiu.nl coรถrdinatie: PWN lay-out: tiu.nl productie: tiu.nl

www.pwn.nl