HIZ 9

Hongarije in Zaken inZaken.eu

Najaar 2007

Hongarije

Editie: 9 - â‚Ź 5,95

Hongarije logistiek: concurreren op kwaliteit

Ondernemen op het platteland van Hongarije Regionale ontwikkeling Hongarije desk als centraal aanspreekpunt

Interview met: Hongarije prominent Hongaars - Nederlandse partnersteden Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Bijzonder betrokken Voor bedrijven en instellingen zijn wij sinds jaar en dag als betrokken partner actief. Of het nu om een controle van de jaarrekening gaat, de begeleiding van een ingewikkelde overname of een fiscaal advies op maat. In alle gevallen heeft u te maken met professionals met verstand van zaken en hart voor uw zaak. Zowel lokaal als regionaal, nationaal en internationaal. Dat maakt ons in alle opzichten bijzonder betrokken. Kijk voor meer informatie op www.ey.nl.

Kronenburgsingel 12 • 6831 EX Arnhem • Postbus 30116 • 6803 AC Telefoon 026-320 95 00 / 06-21251491 (mobiel van Ernst-Jan) Contactpersonen: Mr. C.M. (Martin) Hommersom en Mr. drs. E-J. (Ernst-Jan) de Roest

!@#

Colofon Uitgeverij PublisherPartners - inZaken.eu Hidde van Erp (uitgever) e-mail: hiz@publisherpartners.com Bladmanagement en realisatie PublisherPartners Rogier Stam (bladmanager) hongarije@inzaken.eu Muhammed Tahtali (vormgever) muhammed@publisherpartners.com Redactieteam Rogier Stam Hidde van Erp Marco van Kamp Muhammed Tahtali Dionne Vugs (sales) Correspondenten Michel Daenen (zakelijk) Karin Gabor (zakelijk) Ernst-Jan de Roest (zakelijk) József Tóth (zakelijk) Mária Ballendux-Bogyay (taal-cultuur) Elvira Loomans (culinair) Correspondentie adres PublisherPartners Luchthavenweg 81.139 5657 EA Eindhoven Tel.: 040-214 69 55 (Hongarije in Zaken) Tel.: 040-235 02 50 (PublisherPartners) Fax: 040-848 49 30 e-mail: hongarije@inzaken.eu Aan dit nummer werkten verder mee H. Geerts E. van Beek J. van der Vis F. van der Biezen M. Rothmans H. van Doorn M. Brouwer R. Heeren J. van der Heijden Copyright PublisherPartners – inZaken.eu September/oktober 2007. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden. Aan de genoemde getallen, percentages en gebruikt fotomateriaal in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Disclaimer Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van advertenties. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen De uitgevers heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op. Overzicht: Hongaars verkeersbureau, EVD, Mediafacts, Emerce, www.hongarijevakantieland. nl, The Budapest Sun, The Budapest Property Finder, Economist Intelligence Unit 2005/06, Budapest Business Journal, Vlaams Toeristisch Informatiecentrum voor Hongarije, huntsman.com, resilux, adpic.de, fastcoolcars.com, Airliner.net, ITDH, TourInform Hungary, Havenbedrijf Rotterdam, regering.nl, De Telegraaf, RKnieuws. net, Luchtvaartnieuws, Nellis Gids, ANWB Goud, Nederlandse Ambassade in Hongarije, SXC.hu en eigen materiaal.

Copyright© voorbehouden PublisherPartners – inZaken.eu

In deze uitgave Hongarije logistiek: concurreren op kwaliteit

6

Ondernemen op het platteland van Hongarije.

10

Boedapest 2007 EDMM “an intensive course”

14

De Strijd voor vrijheid”

16

Het dagboek van Dzsingisz Gábor

18

Regionale ontwikkeling

22

Matchmaking

24

HBN event a’la Lagerhuis thema: Media in NL en HU

25

Hongarije desk als centraal aanspreekpunt

26

Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel

27

Hongaars – Nederlandse partnersteden

28

Twee gastronomische evenementen uitgelicht:

32

Kleintjes

34

10 6 22 29

18

HONGEST REIZEN heeft een aanbod dat recht doet aan de veelzijdigheid van Hongarije.

Wij verzorgen diverse rondreizen met de bus of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellnessreizen, stedenreizen, zakenreizen en helpen u ook aan een geschikte vakantiewoning in Hongarije.

HONGEST REIZEN is een daadkrachtige reisorganisatie die gespecialiseerd is in reizen naar en van Hongarije.

Hongarije is het land van de poesta’s, de zigeunermuziek, de pracht en praal van Boedapest, het romantische Balatonmeer, de vele kuuroorden, de uitgestrekte wijnstreken, de prachtige landschappen, zon, strand en vele gezellige terrassen.

Met reisbureau’s in Nederland ( Goor ) en Hongarije ( Boedapest ) heeft HONGEST REIZEN alle ingrediënten in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook voor uw zakenreizen vindt u in HONGEST REIZEN een vertrouwde partner.

Met onze hotels verspreid over heel Hongarije staan wij borg voor kwaliteit en service, u vindt dan ook altijd een hotel van uw keuze in de streek die u wilt ontdekken.

Wilt u reizen per vliegtuig, per luxe touringcar of met eigen vervoer?

U boekt wat u wilt bij HONGEST REIZEN! Wist u dat u al vanaf € 29,00 inclusief luchthavenbelasting, vliegt naar Boedapest vanaf Amsterdam en Brussel?

HONGEST REIZEN Schoolstraat 122 7471 XA GOOR Tel: 0547-275908 www.hongestreizen.nl E-mail: info@hongestreizen.nl

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

G

(ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey

“Wonen en kopen in Hongarije”

Wonen en kopen in H ongarije

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

VOOR DE

Gegevens aanvrager Naam

: ______________________________________________________

Contactpersoon

: ___________________________________________ Dhr. / Mw.

Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

Het totaal bedrag van 22,45 (19,95 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 22,45 (inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

: __________________________________________

JURIDISCHE VESTIGING , FISCALE EN PRA KTISCHE WE EN AANKOO GW P VAN ON ROEREND IJZER GOED IN HO NGA

RIJE

Gisela Bic skey

Guide

Lines

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl Wilt u uw Hongaarse huis verhuren kijk op: www.hureninhetbuitenland.nl Gelieve dit bestelformulier op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

Voorwoord De zomer is zo goed als voorbij en velen zijn weer hard aan het werk gegaan. Met hernieuwde frisheid van de geest zijn ook wij weer aan de slag gegaan. Voor u ligt dan ook de negende uitgave van Hongarije in Zaken. Hierin bespreken we de logistieke mogelijkheden die Hongarije heeft te bieden zoals u in het openingsartikel kunt lezen, gevolgd door een zakelijk nieuwsoverzicht met hierbij kerncijfers betreffende de handel met Hongarije, in onze Landenpagina.

We hebben hiernaast een begin gemaakt om Hongarije te rubriceren in economische regio’s. Hierbij is Boedapest de voornaamste economische regio en staat het Zuidoosten van Hongarije op de vijfde plaats.

Een overzicht hiervan kunt u zien onderaan deze pagina.

Deze uitgave gaan Michel en Karin in op de mogelijkheden voor ondernemers op het platteland (regio 4), aansluitend hebben we een artikel van studenten die in Boedapest een “Summerschool” hebben gevolgd.

Na onze vaste rubriek “Geschiedenis”, hebben we een interview met een “Hongarije prominent”. Om op het gebied van subsidies ook op de hoogte te blijven gaat József in op de mogelijkheden die vanuit “Brussel” beschikbaar zijn voor ondernemers.

Ook besteden we aandacht aan emigreren, hierbij kunnen we u mededelen dat wij op de Emigratiebeurs in Hardenberg aanwezig zullen zijn, begin december. Meer informatie hierover op pagina 23 en 31. Matchmaking zal niet ontbreken en ook niet de activiteiten van het Hungarian Business Network, die een naamsverandering hebben doorgevoerd. In hun e-mail nieuwsbrief schreven ze dat ze verder gaan als: “Hungarian Chamber Netherlands”. Dan verwelkomen wij graag een nieuwe correspondent. Ernst-Jan de Roest maakt zijn debuut met een artikel over de intensieve samenwerking tussen de Nederlandse en Hongaarse vestigingen van Ernst & Young.

De Nederlands-Hongaarse kamer van koophandel gaat in op hun activiteiten en leggen hun voordelen uit voor u als lezer. Ook Mária belicht internationale samenwerking en juist vanuit het culturele aspect. De stedenband tussen Castricum en Balatonfüred wordt beschreven. Wij vonden dit een perfecte basis voor onze vraagstelling “ in hoeverre kunnen stedenbanden verdere internationale samenwerking bevorderen?

In onze culinaire rubriek zijn twee evenementen beschreven en de Gastronomische agenda voor de komende drie maanden maken het geheel compleet. We bedanken hiervoor Elvira Loomans die ons buitengewoon goed heeft geholpen binnen een beperkt tijdsbestek. Graag maakt zij haar officiële debuut in de volgende editie als culinair correspondent.

Namens het team van Hongarije in Zaken wens ik u veel leesplezier. We hebben ons best gedaan om weer een fraaie uitgave te verzorgen en bedanken iedereen voor hun hulp!

Met vriendelijke groet,

Hidde van Erp uitgever

Hong

arij

e

Magazine

WWW. Internet

@

E-mail nieuwsbrief

De winnaars van de Kleintjes-actie zomer 2007: W. Strobbe M.S.J. Sahebali L. de Smet

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

5

Zakelijk

Hongarije Logistiek: Concurreren op kwaliteit Hongarije kan op weinig bogen. Het land heeft nauwelijks grondstoffen en de industrie moet opboksen tegen opkomende oosterburen. Maar de gunstige ligging maakt Hongarije een ideale ‘hub’ voor transport naar Oost- en Zuid-Europa. Voor logistieke bedrijven die slimme, intermodale oplossingen kunnen leveren, is het een interessante markt.

Vos Logistics zit sinds 1990 in Hongarije.

Het nam er een ander bedrijf over en bouwde de vloot door de jaren heen uit naar 77 trucks. De wagens komen alleen naar het park in Mezotur voor een beurt: de 125 chauffeurs rijden ver weg in West-Europa. Vos zit in Hongarije vanwege de lage lonen. Dat voordeel, geeft vestigingsmanager LaszloOrban toe, verliest langzamerhand aan kracht.

Transportbedrijven in de nieuwe lidstaten Roemenië en Bulgarije duiken onder de Hongaarse prijzen. Het helpt ook niet dat Hongarije een tamelijk ongunstig belastingsysteem heeft. Om voorsprong te houden haalt Vos al wel chauffeurs uit de buurlanden. Maar verder moet het alle zeilen bijzetten, zegt Orban. ‘We zullen moeten concurreren op kwaliteit.’

Ideale ligging Puur voor transport is Hongarije dus niet meer zo interessant. Maar dat doet nog steeds niets af aan de ideale ligging van het land. Ook nu Hongarije met de uitbreiding van de EU-grenzen iets verder naar links

6

Hongarije in Zaken | 2007 ed.9

opschuift, blijft het een van de beste toegangspoorten naar landen in Zuid- en Oost-Europa. De Hongaarse regering ziet dat ook en woekert met haar talenten.

Zij heeft een programma opgesteld voor miljardeninvesteringen in de aanleg en verbetering van internationale auto-, spoor- en waterwegen en de ontsluiting van de eigen regio’s. En de Hongaarse regering heeft de regie op zich genomen van de bouw en modernisering van dertien logistieke centra, verspreid over het land. Dáár immers kan Hongarije zijn voordeel van geografische spil uitspelen: op het moment dat het vervoer dus eigenlijk even stilstaat, bij de inklaring, de verlading, de opslag en het inpakken.

Vorig jaar groeide de verpakkings- en verzendbranche bijvoorbeeld nog met 20 procent.

De extra’s Toegevoegde waarde, daar gaat het om.

Bedrijven die een kans willen hebben op de Hongaarse logistieke markt, moeten meer kunnen bieden dan alleen transport.

Een goed voorbeeld is Broekman Logistics, dat in Hongarije geen eigen vervoermiddelen heeft, maar wel loodsen en verpakkingsfaciliteiten. Van oorsprong actief met rederij-agenturen en in de automotive-logistiek, nam Broekman vier jaar geleden in Hongarije een bedrijf over dat was gespecialiseerd in opslag, distributie en wegvervoer en sloot dat aan op de eigen netwerken voor zeeen luchtvracht. Containers (onder meer textiel en speelgoed) en auto’s uit Azië gaan per spoor van en naar Rotterdam, Hamburg, Triëste en enkele andere havensteden. Vanuit de Hongaarse thuisbasis Törökbálint bedient Broekman Logistics vooral de Hongaarse markt, maar onder meer ook Servië, Kroatië, Slowakije, Roemenië en Oekraïne. ‘Alles binnen een reële radius’, zegt Matthieu Schaap van het bedrijf. De toegevoegde waarde zit in snelle aansluitingen, slimme overslag (intermodaal transport) en handlingcapaciteit. ‘Er is altijd wel iemand goedkoper’, zegt Schaap. ‘Dan komt het dus aan op kwaliteit. Wij garanderen dat

het op tijd en zonder schade op de juiste plek aankomt. Dat kan niet iedereen.’

Voor wie zijn netwerk op orde heeft en ‘iets extra’s’ kan bieden, is en blijft Hongarije volgens Schaap de ideale uitvalsbasis.

‘Het land kan, ook als de EU uitbreidt, een centrale functie blijven vervullen. Op termijn moet je dan als bedrijf je misschien ook vestigen in bijvoorbeeld Oekraïne, maar voorlopig zien we nog genoeg kansen om ons in Hongarije verder te ontwikkelen.’

Voor zover hij het kan beoordelen, zegt Schaap, vlot het wel met de Hongaarse aanpak van de infrastructuur. Wel betwijfelt hij of die aanpak ideaal is. De bouw van maar liefst dertien logistieke centra vindt hij te ambitieus. ‘Vier of vijf zijn waarschijnlijk ook genoeg. Intermodaal transport is gebaat bij grote stromen. Het heeft niet zo veel zin om een trein die kant op te sturen als die bij elf kleinere centra langs moet. Het is beter om het iets meer te concentreren.’

Goede infrastructuur Transportbedrijf Nijhof-Wassink is in Hongarije actief op drie van de logistieke parken, in Györ, Boedapest en Szekesfehervar. Drie keer per week rijdt een trein op en neer tussen Rotterdam en drie terminals die Nijhof-Wassink huurt op logistieke parken. Veertien chauffeurs brengen de aangeleverde goederen met elf vrachtwagens verder het land in naar onder meer Servië, Kroatië en Roemenië.

Bij het begin in 2000 reden er nog maar twee. ‘Een kwestie van je voelsprieten uitsteken’, zegt Henk Tijhuis van het bedrijf.

‘Dan komen de opdrachten vanzelf, ook voor de retourlading.’

Tijhuis is tevreden over de Hongaarse infrastructuur en is nooit op grote problemen gestuit. Heel anders dan in Polen, waar Nijhof-Wassink een veel grotere divisie heeft. ‘Daar timmeren ze nog flink aan de weg. Hongarije is al een stuk verder.’

Tijhuis moet overigens wel wennen aan de Hongaarse mentaliteit. ‘Het zijn

moeilijke mensen om mee te werken’, zegt Tijhuis over de chauffeurs waarmee hij vanuit Nederland contact onderhoudt.

‘Ze geven eerder tegengas dan Polen en gaan op hun strepen staan als het hen niet uitkomt. Het verloopt allemaal nét iets stroever.’

Matthieu Schaap heeft heel andere ervaringen met zijn zakenpartners.

‘Hongaren zullen net als Chinezen juist niet zo gauw nee zeggen.’ Niet dat dat niet lastig is. ‘De vraag is dan wel: heb je een ‘ja’ en gaat het ook echt gebeuren?’

NIEUWS uit de Media

Bvba, Nv, Ltd, ..en binnenkort EPC? One World komt met een geweldige actie.

Wanneer u lid bent van Malév – Duna Club komt u aanmerking om binnen 1 minuut kans te maken op een “miljoen miles” ! Deze actie is ook te horen op de radio en graag verwijzen wij u naar onderstaande website om direct kans te maken. www.oneworld.com/onemillionmiles/nl/en/

More information about DUNA CLUB Duna Club is the frequent flyer program of Malév Hungarian Airlines. Its aim is to give extra services and free Bonus tickets to Malév’s frequent flyers.

If you travel with Malév, you can earn so called Bonus and Club points depending on your flight’s destination and booking class. The points appear on your Duna Club account after the trip. How can you have a Duna Club account? Please read more information about it in the “Join Duna Club” menu.

You can earn Duna Club points not only by flying with Malév. In the Partners menu you can find out how to collect points by buying the services of our partner companies.

If you have enough points, you can get a free bonus ticket for them. Please read more about it in the Burning points menu.

Besides bonus tickets we offer you a wide range of special services depending on the level of your Duna Club points. You can read about them in the Services menu of the Duna Club website. Having more questions? Please do not hesitate to contact us in the “Client Services” menu of the website.

Om het internationaal zakendoen binnen de Europese Unie te vereenvoudigen, schuift de Commissie een nieuwe vennootschapsvorm naar voor, de European Private Company (EPC). De rechtstreeks betrokkenen worden eerst geconsulteerd. Geef uw mening!

VLAO Koloniënstraat 56 1000 BRUSSEL tel.: 02/227 60 20 e-mail: info@vlao.be Luchtvaartindustrie waarschuwt voor lagere koopkracht van de “gewone” man en verlies van banen De Nederlandse Vereniging van Luchthavens (NVL) reageert teleurgesteld op de uitgelekte plannen van de Nederlandse regering met betrekking tot de vliegbelasting.

In het openingsartikel hiervoor heeft u van alles gelezen over de logistiek in Hongarije.

Hierbij speelt de HungaRoExpress een grote rol. Dit is een trein die 3 keer per week heen en weer rijdt tussen Rotterdam en Sopron.

Het redactieteam van Hongarije in Zaken is op 18 september 2007 naar een bijeenkomst

8

Hongarije in Zaken | 2007 ed.9

geweest over deze treinverbinding bij de kamer van koophandel Rotterdam. Het doel van deze bijeenkomst was om de verschillende achterlandverbindingen voor de haven van Rotterdam te belichten en om de positie en mogelijkheden van railtransport naar Hongarije te bespreken.

Aanwezig onder andere waren dhr.

Peto (Rotterdam representative), dhr. A. van Eck (van de port of Rotterdam) en een 10-tal Nederlandse bedrijven uit de transporthoek.

Meer informatie over deze treinverbinding kunt u vinden op: www.railog.de R.S.

Foto: M.A Tahtali

Namens de organisatie Jacob van der Vis

Foto: M.A Tahtali

Check www.malev.hu and go to the “DUNA CLUB” menu for more information about joining us.

Landenpagina Samenstelling in- en uitvoerproducten In de loop van de tijd is de samenstelling van de Hongaarse uitvoer structureel veranderd door de steeds groter wordende rol van assemblage- en productiebedrijven in de Hongaarse economie. Machines en apparatuur (vooral elektrische, elektronische en telecommunicatieapparatuur en autoonderdelen) maakten in 2006 ruim 60 procent van de Hongaarse export uit (in waarde). Ook fabricaten zijn een belangrijk uitvoerproduct. Het aandeel van landbouwproducten en voedingsmiddelen, traditioneel een belangrijke exportpost, is teruggelopen tot 6 procent. Toerisme is de meest dynamische exportdienst. Deze sector liet na een groeivertraging in de periode 2002-2005 in 2006 opnieuw een nettogroei zien. De export van personenauto’s is verdubbeld in januari-februari 2007 in vergelijking met dezelfde periode in 2006.

De effecten van de industrialisering zijn ook zichtbaar aan de importzijde, aangezien de benodigde grondstoffen en halffabricaten veelal moeten worden ingevoerd.

74 procent van de Hongaarse export voor haar rekening en 68 procent van de import. Duitsland is verreweg de belangrijkste handelspartner met een aandeel van ongeveer 30 procent van zowel import als export. Ook Oostenrijk, Italië, Frankrijk en Polen zijn belangrijke handelspartners. Door de invoer van olie en gas is Rusland een belangrijk invoerland.

Chinese bedrijven kiezen Hongarije steeds vaker als productieland voor elektronische producten, wat de handel tussen de landen doet toenemen.

Nederland stond in 2006 met 3 procent op de zesde plaats van landen waar Hongarije naar exporteert. Als importpartner nam Nederland met 4,3 procent de zevende positie in.

Handelspartners Sinds begin jaren negentig is de buitenlandse handel van Hongarije zich steeds meer gaan richten op westerse landen. In 2006 nam de EU in totaal

Goederenstromen Uitvoer vanuit Nederland naar Hongarije Bij de uitvoer naar Hongarije vertegenwoordigen industriële goederen het grootste uitvoeraandeel (90 procent).

Hongarije: handel met Nederland De Nederlandse export naar Hongarije is sinds de EU-toetreding explosief gestegen.

Dit effect werkt onverminderd door, want in 2006 werd wederom een exporttoename van 3,6 procent gerealiseerd. In totaal werd voor 2,5 miljard euro uitgevoerd.

De invoer bedroeg in 2006 ca. 1,4 miljard euro.

Invoer vanuit Hongarije naar Nederland In 2006 werd voor ruim 1,3 miljard euro aan industriële producten uit Hongarije in Nederland ingevoerd, deze import uit Hongarije bestaat voor 90 procent uit industriële goederen: Nederland voert vooral machines en vervoermaterieel in.

De invoer van landbouwproducten is in 2006 licht gedaald tot 132,7 miljoen euro.

Chemische produkten blijven stijgen (in 2006 met 7 procent t.o.v. 2005).

Bronnen: CBS (definitieve handelscijfers 2006) + EIU Met dank aan: International Trade Centre (UNCTAD/WTO)

uit editie HiZ editie 1.

Hongarije in cijfers in 2006 Regeringsvorm Oppervlakte Hoofdstad Tijdverschil met Nederland Bevolkingsaantal Bevolkingsgroei Taal Religie tant BBP BBP hoofd van de bevolking Reële groei BBP Stijging consumentenprijzen Munteenheid

Belangrijkste uitvoerproducten zijn: machines en vervoermaterieel, chemische producten, diverse (half-)fabricaten.

Wanneer we verder “inzoomen” op de grootste exportpost “machines en vervoermaterieel” hebben de volgende productgroepen een belangrijk aandeel: elektrische apparaten (vooral elektronenbuizen, transistors e.d.), kantoormachines en automatische gegevensverwerkers, onderdelen en accessoires.

De uitvoer van Nederlandse landbouwproducten naar Hongarije neemt jaarlijks toe, maar is relatief beperkt (10 procent van de totale export). In 2006 werd voor 293,7 miljoen euro aan agrarische producten naar Hongarije geëxporteerd, een stijging van 7,9 procent ten opzichte van 2005.

parlementaire democratie 93.030 km2 (2,2 x Nederland) Boedapest geen 9,9 miljoen inwoners (juli 2007) -0,2% (2007) Hongaars 51,9% katholiek, 15,9% protes175,2 miljard US dollar (2006) 17,600 US dollar (2006) 3,9% (2006) 3,7% (2006) Hongaarse forint (HUF)1 euro: Is ongeveer 258 Hongaarse forint

Buitenlandse handel Totale invoer in Hongarije Totale uitvoer uit Hongarije

52,6 miljard euro (2006) 58,4 miljard euro (2006)

Uitvoer uit Nederland: Invoer in Nederland:

2,5 miljard euro (2006) 1,4 miljard euro (2006)

Voornaamste handelspartners Invoer: Uitvoer:

Duitsland, Italië, China, Oostenrijk, Rusland, Frankrijk, Nederland Duitsland, Oostenrijk, Italië, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Nederland en Roemenië Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

9

Zakelijk Michel Daenen Zakelijk correspondent

Karin Gabor Zakelijk correspondente

Ondernemen op het platteland van Hongarije.

In de winter van 2004/2005 kochten we een stuk land met opstal aan de rand van het BĂźkk gebergte in Noord Oost Hongarije. Oorspronkelijk was het alleen bedoeld als vakantiehuis, maar al gauw nodigde de plek ons uit tot grotere plannen. Inmiddels bouwen we er aan een kleinschalig conferentieoord met 10 gastenkamers, een woongedeelte voor onszelf, een conferentiezaal en een tuin met een aantal wellnessfaciliteiten. Als alles mee zit gaan we open in het najaar van 2008.

Na inmiddels drie jaar samen met Hongaren te hebben gebouwd aan deze plek leek het ons aardig om wat van onze ervaringen met u te delen. Natuurlijk is het niet generiek, maar wellicht dat onze ervaringen interessant zijn en tips bevatten waar de Nederlandse ondernemer op het Hongaarse platteland zijn voordeel mee kan doen.

Let op met wie je zaken doet Klinkt logisch, maar onze ervaring was dat je juist ook aan de Nederlandse kant op moet passen met wie je in zee gaat.

We waren onze zoekactie naar Hongaars vastgoed gestart via internet en kwamen zo met een Nederlandse ‘makelaar’ in contact die ons ook het object toonde dat we uiteindelijk gekocht hebben. Gelukkig hebben we zelf met de burgemeester in het dorp kunnen praten en die vertelde ons dat het bestemmingsplan heel anders was dan de Nederlandse makelaar ons wilde doen geloven. Ook hebben we met de toenmalige eigenaar gesproken en bleek de deal er toch anders uit te zien dan de Nederlanders zeiden. Als we via die makelaar zaken hadden gedaan, hadden we twee keer zoveel betaald als de eigenaar had gekregen, hadden we minder land dan ons was beloofd en was er geen garantie geweest op blijvend vrij uitzicht naar de bergen. Probeer dus altijd meer te weten te komen voordat je zaken doet, door bijvoorbeeld te praten met de burgemeester of met de buren.

Laat je niet afschrikken Toen we het dak van het hoofdgebouw wilden laten vervangen zijn we op zoek gegaan naar goede Hongaarse dakdekkers.

Er kwamen er twee langs en beiden gaven ons de indruk dat het onbegonnen werk was. Eerst dachten we dat ze het zeiden om de prijs wat op te voeren (als je doet of het erg moeilijk is, is een hogere prijs immers verantwoord) maar dat bleek niet het geval. Het was meer een uiting

10

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

van de algemene toch wel pessimistische houding van Hongaren. Laat je er niet door van de wijs brengen. Inmiddels is het dak vernieuwd en spreekt men in het dorp vol lof over het resultaat met de extra woonlaag die zo is ontstaan).

Andere omstandigheden vragen andere oplossingen Denk niet dat je met je eigen Nederlandse bouwkennis er ook wel komt. Wij wilden aanvankelijk een PVC-dakgoot aanleggen, maar gelukkig werden we er door de Hongaren op gewezen dat zulke dakgoten binnen een winter kapotvriezen door het soms extreme landklimaat. Wij hebben dus op hun aanraden voor aluminium gekozen. Een Nederlandse investeerder in de buurt van Boedapest was echter eigenwijs en heeft een grote loods ‘op z’n Nederlands’ gebouwd. Helaas had hij er geen rekening mee gehouden dat er in Hongarije meer sneeuw valt dan in Nederland en zijn dak is dan ook volledig ingestort de eerste winter na oplevering.

Aan de andere kant moet je ook weer niet met alle gewoonten meegaan. Zo hebben ze bij ons op het platte land nog nooit van grondverf gehoord. Men is gewend alles na een paar jaar weer te verven (mankracht kost toch niet veel). Daar zijn we niet in mee gegaan en we hebben de grondverf dus maar uit Nederland meegenomen.

Ons kent ons Netwerken zijn heel belangrijk in Hongarije.

In kleine dorpsgemeenschappen kent iedereen elkaar. En of je het in de gaten hebt of niet, er wordt naar je gekeken en over je gepraat. Of men je dan mag of niet maakt veel uit voor de medewerking die je kunt verwachten. Daar kun je dus zelf veel aan doen, door je open, vriendelijk en bescheiden op te stellen. Toen wij onze overbuurvrouw vertelden wat er allemaal in het hoofdhuis verbouwd zou worden zei ze ‘weet ik’… de aannemer bleek de man van een van haar kleindochters te zijn. Juist omdat iedereen op elkaar let kan het zakendoen in een dorp een groot voordeel opleveren: de Hongaar is trots en wil dus niet te boek staan in het dorp als iemand die slecht werk aflevert.

Zaken doen met een bekende uit het dorp is op die manier een ongeschreven en levenslange garantie voor geleverd werk.

Wachten tot je een ons weegt Het eerste jaar hadden we ramen en deuren afgenomen van een kennis van

de aannemer (belang van netwerken). Hij had het goed gedaan en wij wilden een jaar later voor de overige ramen ook wel bij hem terecht. Het waren er behoorlijk wat, dus wij dachten: ‘leuke klus voor hem, kan hij behoorlijk aan verdienen’. Hij beloofde binnen een week met een offerte te komen. Maar, ook na herhaaldelijk aandringen, hebben we geen papiertje gezien. Inmiddels –driekwart jaar laterzijn er wel ramen besteld en worden ze binnenkort ook geplaatst, maar dat gaat allemaal met mondelinge offertes.

Ondernemers zijn vaak niet gewend geschreven offertes uit te brengen. Daar kun je vaak lang en soms tevergeefs op wachten. De reden? We kunnen er alleen naar gissen. Mogelijk heeft het iets te maken met zichtbaarheid dan wel onzichtbaarheid naar de belastingdienst toe. Wij leggen zelf namelijk wel altijd afspraken met de mensen waarmee we werken vast op papier, om iets te hebben om op terug te vallen en daar zetten ze zonder problemen hun handtekening onder.

Check check dubble check Hoewel je offertes dus niet op papier krijgt, zijn officiële papieren weer wel heel belangrijk. Zo is er onlangs bij de aanschaf van een tweede pand door het ontbreken van een officieel papier een bijbehorend wijnkeldertje aan onze neus voorbij gegaan. De eigenaar van het huis bleek de kelder niet te kunnen verkopen omdat hij abusievelijk nog op naam van een zwager stond. Jammer, maar helaas. En het feit dat je transacties via een advocaat regelt, zegt ook niet alles. De ene checkt alles keurig, de ander maakt zonder jou of je paspoort gezien te hebben een acte op. Je moet zelf -of door iemand die je helemaal vertrouwt- de papieren checken voor je tot een transactie overgaat, (bijv. bij een object of het schuldenvrij is of dat er beperkende rechten/plichten op zitten) zodat je weet waar je voor tekent.

Spreek de taal Ja, Hongaars is een moeilijke taal om te leren, maar als je van plan bent langere tijd zaken te doen met Hongaren loont het zeker de moeite. Veel mensen op het platteland spreken geen andere taal dan het Hongaars (behalve een beetje Russisch dan), dus dan is het een ‘must’ basis Hongaars te kennen. Anders dan in sommige andere landen is de Hongaar op het platteland zeer bereid jouw ‘kinderHongaars’ te verstaan. Ze waarderen het

enorm als jij je best doet hun taal te spreken, helpen je met je zinnen, waardoor je in de praktijk snel kunt bijleren.

Waardigheid Eer is voor een Hongaar erg belangrijk.

Zorg dat hij zijn eer of waardigheid behoudt. Zo hadden we met een van de bouwers een lang gemaakte afspraak dat hij afgelopen augustus een aantal badkamers op zou leveren. Voor ons was die oplevering belangrijk, omdat die cruciaal was voor de voortgang van een aantal andere zaken. De bouwer liet zich de eerste weken van augustus niet zien en eind augustus begon hij mondjesmaat.

Toen we hem daarop aanspraken was de respons: “Ja, jullie familie liep hier de afgelopen weken rond en de bouw is heel gevaarlijk. We konden dus niet veel doen omdat zij er waren.” Een onzinsmoes, dat wist iedereen. De feitelijke reden was dat hij dubbel werk aangenomen had.

Ook dat wist iedereen, maar door wel het signaal af te geven, maar er verder niet op door te gaan, is zijn eer gered en onze boodschap overgekomen. We zijn overigens wel benieuwd of de badkamers in oktober wel klaar zijn (wat hij ons heeft verzekerd).

Praten, praten, praten Hongaren houden van gezelligheid en kletsen over van alles en nog wat. Dus weet dat als je met ze werkt dat het ook heel gezellig zal zijn en soms minder Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

11

efficiënt dan wij gewend zijn. Voor we zelf met bouwen begonnen zagen we bij wegwerkzaamheden geregeld groepjes mannen langs de weg staan, die druk met elkaar in overleg waren. Eenmaal zelf bezig, kwamen we er ook achter: als er een probleem is, wordt het werk neergelegd en gaan ze met z’n allen overleggen. Iedereen bemoeit zich ermee en ondertussen gebeurt er niets. Wel is de oplossing waar ze mee komen vaak erg goed en inventief, maar het kost ook veel tijd.

Drank hoort erbij Onlangs was er een programma op de Nederlandse tv waarin iemand verkondigde: “ik hoef natuurlijk niet uit te leggen dat drank en werk niet samengaan. Dat is vanzelfsprekend.” Nou, op het platte land is dat in Hongarije niet het geval. We durven zelfs te stellen dat het omgekeerd is. Palinka, witte of rode wijn, vaak huisgemaakt, het hoort erbij en het zal je vaak worden aangeboden.

Weet dat zakendoen vaak ook gebeurt tijdens het gezellig met elkaar drinken.

Al hou je niet van alcohol, toch is het verstandig niet altijd af te slaan wanneer het je wordt aangeboden. Maar, je kunt er wel een en ander aan doen om te zorgen dat er nog enige ‘nuchterheid’ is. Het eerste jaar gingen er bij ons liters wijn doorheen, omdat de werklui om het uur een glas wijn wilden, want ze hadden dorst. Op een gegeven moment kwam er een overbuurvrouw naar ons toe (ze zien alles) om te vertellen dat we de wijn prima met water konden aanlengen. ‘Dat is beter voor de mannen en ook beter voor het werk en ze merken het niet eens’, vertelde ze ons.

Elk nadeel heb z’n voordeel Er is veel werkloosheid op het platteland, zeker in het Nood Oosten van Hongarije.

Dat betekent ook dat mensen blij zijn met het werk dat er is. Biedt de mensen die willen en kunnen goede mogelijkheden bij je, behandel hen met respect en je hebt zeer loyale en bekwame werknemers en opdrachtnemers aan hen.

Zo hadden we afgelopen zomer een klusjesman die we voor een maand hadden ingehuurd. Hij had het zo op prijs gesteld dat hij de dag van ons vertrek om 5.30 uur ’s morgens bij ons voor de deur stond: “ik dacht, ik kom even helpen met inpakken voor jullie terugreis”.

12

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Ten slotte Heb geduld. Weet dat het allemaal langer duurt dan je wellicht in Nederland gewend bent. Aanvankelijk wilden we de zomer van 2007 volledig klaar zijn, maar nu zijn we blij als we volgende zomer het binnengedeelte af hebben. Ons streven is nu om het in het najaar van 2008 open te stellen voor workshops, trainingen en andere bijeenkomsten. Het bouwen kost veel tijd, maar als het eenmaal klaar is, is het een prachtige plek waar door veel mensen multicultureel en met grote toewijding aan is gewerkt èn waar hopelijk velen in de toekomst van zullen genieten.

Meer info? info@make-it-happen.nl of www.make-it-happen.nl info@movetobalance.nl of www.movetobalance.nl Tekst: ©Karin Gabor & Michel Daenen 2007

Hongarije Vakantieland www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: Recepten, Geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Vinologics, Dé leverancier van al úw Hongaarse wijnen.

Hongaarse wijnen, wijnfeesten, wijnreizen, wijnproeverijen, wijn & spijs momenten, teambuilding, en relatiegeschenken.

Voor alle lezers van Hongarije in Zaken

10% korting* (bij aankoop van 12 of meer flessen) * Deze actie is geldig tot 1-1-2008

Wij leveren door heel Nederland aan de betere slijters en Horeca, ook bij u in de buurt.

Voor verkrijgbaarheid kunt u altijd contact met ons opnemen.

Mail, bel of schrijf voor informatie, verkooppunten en prijzen naar: Vinologics Gooimeerpromenade 100 1277 ER HUIZEN 0031- (0)35-5336578 0031- (0)6-45084124 www.vinologics.nl info@vinologics.nl Indien gewenst verzorgen wij een complete wijnproeverij op uw lokatie, een verrassende ervaring om nooit te vergeten.

De Hongaarse Producten

Specialist

LEVENSMIDDELEN WIJNEN UNICUM PÁLINKA’S LIKEUREN TÚRÓRUDI TÉSZTA (PASTA) KERSTPAKKETTEN Bij bestelling van minimaal 50 dubbele wijnkisten, nu gratis bedrukking van uw logo.

U betaald dan alleen de zetkosten.

www.huned.nl

info@huned.nl

BOEDAPEST 2007 EDMM

“AN INTENSIVE COURSE” Boedapest 2007 – EDMM “an intensive course”.

In de zomer van dit jaar werd er in Boedapest door de Erasmus organisatie een Europees project georganiseerd met als basis het “European Digital Media Management”. Dit evenement vond plaats op de Technische Universiteit Budapest Tech. in Boedapest van 18 augustus tot en met 8 september 2007. Met 4, in Nederland studerende, studenten van de opleiding Technische Bedrijfskunde aan Avans Hogeschool in Tilburg waren we uitgenodigd om het project mee te doorlopen.

Tegen een geringe bijdrage en met wat reisvergoedingen op zak, zijn we naar het mooie Boedapest gevlogen. Eenmaal aangekomen werd aan ons getoond waar onze slaapplaatsen waren, en werd er kort uitgelegd wat het project inhield.

Kort samengevat was het project een 3 weken durend programma met tijdens de normale studie-uren lessen en leerzame excursies, en in het weekend een cultureel Hongaars programma aangevuld met de nodige vrije tijd.

De lessen stonden deels in het teken van technologieën, management, design,

EDMM07 EUROPEAN DIGITAL MEDIA MANAGEMENT

14

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

en “enviromental protection”. Studenten en leraren uit Engeland, België, Finland, Nederland, Slovenië, Duitsland en Hongarije namen deel aan het project.

De excursies waren eveneens erg interessant. We hebben plaatsen als het balatonmeer bezocht voor een frisse duik, Debrecen, waar zich de grootste drukkerij bevond en een kijkje in de keuken hebben genomen, Kecskemét, Gödöllö waar we een bezoek gebracht hebben aan Royal Castle, en Budafok waar we gezien hebben hoe er op het gebied van natuurbescherming gehandeld werd.

Tijdens het culturele programma hebben we onder andere het platteland “de Puzta” bezocht en een sightseeing door Boedapest gehad. Een afsluiting met een traditionele afsluitingsmaaltijd en een wijnexcursie mochten zeker niet ontbreken.

Het vrije tijd programma hebben we ingevuld door gezellig met de projectgenoten uit heel Europa te gaan stappen en heerlijk uit te gaan eten. Op de tweede dag was er een nationale feestdag, waar wij uiteraard bij waren en hebben op die dag de Red Bull air race bezocht.

Ook zijn er natuurlijk een aantal bekende spa’s bezocht waar er heerlijk genoten werd van de mineraalbaden met helende werking. Qua kosten is Boedapest in zijn horeca gelegenheden te vergelijken met de minder grote steden in Nederland, goed betaalbaar dus.

Al met al is het project zeer leerzaam geweest en heel goed voor de persoonlijke ontwikkeling. Er zijn contacten gelegd met de reisgenoten over geheel Europa waar we een maand na dato nog steeds een intensief contact mee onderhouden.

Een drie weken durende reis die echt voorbij is gevlogen. You know what they say, “time flies when you are having fun.�

Wij hebben als student een bijzondere ervaring achter de rug.

GET CONNECTED TO NEW FRIENDS NEW SKILLS AND NEW COUNTRY

Tekst: ŠRobbert Heeren & Jaap van der heijden 2007

Media Management is een afstudeerrichting binnen de hbo-opleiding Technische Bedrijfskunde.

Je wordt opgeleid tot bedrijfskundige, maar het accent ligt op media-industrie.

Wil je meer informatie over Media Management?

Of heb je een bedrijf in de mediasector en heb je interesse om een excursie of gastcollege aan te bieden? Neem dan contact op met: Martijn Brouwer, m.brouwer@avans.nl

Meer informatie op: www.avans.nl

Historie deel 3

“De Strijd voor vrijheid” Vrijheidsstrijd in de 19de eeuw De goede relatie tussen de Hongaarse adel en de Habsburgers werd verstoord toen ‘volkskeizer’ József II (1780-1790) de troon besteeg. Hij droeg meestal sobere uniforms en weigerde de Stephanuskroon. Voor hem was zij een museumstuk, een relict uit lang vervlogen tijden. Hij sloot alle kloosters die zich nog met scholing noch met sociale zorg bezig hielden en schafte – tot grote schrik van de adel – de lijfeigenschap van de boeren af. Daarnaast verleende hij burgerrechten aan protestanten en joden en voerde hij het Duits als ambtelijke taal in. Zijn opvolger Leopold II (1790-1792) had de grootste moeite om de woedende Hongaarse adel te kalmeren. Hij moest het grootste deel van de veranderingen terugdraaien en het zelfbestuur van de oude komitaten (provincies) opnieuw toestaan.

Onder Ferenc II (1792-1835) kwamen de Habsburgers terecht in de maalstroom van de Franse Revolutie. Oostenrijk en Hongarije gaven zoveel weerklank dat de Weense regering zich, onder invloed van een permanente angst voor een revolutie, steeds meer ontwikkelde tot een onverbiddelijk spionage en politieregime. Toen in 1794 enkele Hongaarse intellectuelen en patriotten zich verenigden in een republikeins gezind genootschap, sloeg de keizer genadeloos toe en liet de vermeende samenzweerders op het Vérmezö, het bloedveld in Boeda, onthoofden. Dat leverde weliswaar martelaars op, maar had ook het twijfelachtige resultaat dat er jarenlang geen openlijke verzetsbeweging meer opstond in Hongarije. Istvá Széchenyi,

16

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Sándor Petöfi, Lajos Batthyány en Lajos Kossuth echter, mannen wiens namen op de straatnaambordjes van iedere Hongaarse stad te vinden zijn, gaven de gedachte aan een nationale hervorming niet op. István Széchenyi (1791-1860) stichtte de Hongaarse Academie van Wetenschappen, liet de eerste brug tussen Boeda en Pest bouwen, reguleerde de Donau en Tisza en introduceerde de stroomvraat op de Donau. Hiermee legde hij de basis voor een economische opleving.

Een kring van jonge revolutionairen rond de populaire dichter Sándor Petöfi (18231843) kondigde een twaalfpuntenplan af, waarin onder meer gelijkheid van alle burgers voor de wet, kiesrecht werden geëist. De geniale redenaar en jurist Lajos Kossuth (1802-1894) werd leider van de beweging. In 1848, toen Ferdinand V in Wenen zijn handen vol had aan een revolutie in eigen land, lukte het Kossuth de toestemming van de keizer te krijgen voor een eigen Hongaarse regering.

Onder Lajos Batthyány (1806-1849) nam de nieuwe regering binnen een paar dagen het besluit tot het oprichten van een eigen leger, het invoeren van belastingplicht voor de adel, het afschaffen van de censuur en algehele afschaffing van de lijfeigenschap waarin nog altijd meer dan een derde van de bevolking leefde.

Verzet tegen de bevrijdingsbeweging kwam niet alleen uit Oostenrijk, maar ook uit Hongarije zelf. Kossuth was niet bereid de in het land levende Duitsers, Serviërs en Kroaten, die tezamen altijd nog zestig procent van de bevolking uitmaakten, een autonome status toe te kennen. Met steun van deze bevolkingsgroepen en een

200.000 man sterk leger, gestuurd door de Russische tsaar, lukte het keizer Franz Josef I de Hongaren vernietigend te verslaan.

De bevrijding van Hongarije was mislukt.

De helden van de revolutie ondergingen een vreselijk lot. Kossuth vluchtte naar het Osmaanse rijk, Petöfi sneuvelde op het slagveld, Batthyány werd geëxecuteerd en Széchenyi eindigde in een inrichting waar hij zelfmoord pleegde.

De Oostenrijkse – Hongaarse monarchie Na de mislukte opstand was Hongarije nog slechts een Oostenrijkse provincie, bestuurd door Ambtenaren uit Wenen.

Na moeizame onderhandelingen bereikte de Hongaarse jurist Ference Deák een compromis dat beide partijen tevreden stelde: het Habsburgse rijk werd een Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Op 18 juni 1867 liet Franz Josepf zich met pracht en praal plechtig tot koning kronen in de Mátyás-kerk in Boeda. Er begon voor Hongarije een nieuw gouden tijdperk.

De industrialisatie van het land nam een hoge vlucht, vooral in de sectoren machineproductie en verwerking van landbouwproducten. Ook ontstond er binnen een paar jaar een spoorwegnet.

De locomotieven en wagons werden in Hongarije gebouwd en de rails door Hongaarse bedrijven gelegd. Uit de vereniging van de oude steden Pest, Boeda en óboeda ontstond de nieuwe hoofdstad Boedapest, die in pracht en praal niet onderdeed aan Wenen. De opleving van het land leverde Hongarije ook een eigenzinnige architectuur op. Omdat de late barok en rococo uit Oostenrijk kwamen en werden geassocieerd met de katholieke Habsburgers, gaf men

in calvinistische en anti-Habsburgse kringen de voorkeur aan het soberder classicisme, dat werd beschouwd als nationale Hongaarse stijl. De belangrijkste classicistische bouwwerken in Hongarije zijn de imposante kathedraal van Eger en in Boedapest de evangelische kerk aan het Deák-plein en het Hongaars Nationaal museum. Aan de Donau, aan de kant van Pest, verrees naar Londens voorbeeld het neogotische monumentale Hongaarse parlement. In het centrum van de stad werden gehele huizenrijen verbouwd in historiserende stijlen (neorenaissance, neobarok). In de laatste jaren van de 19de eeuw ontwikkelde zich ook een echt Hongaarse variant van de Jugendstil.

Vrolijke kleuren, weelderige ornamenten, met glanzende tegels bedekte façaden en allerlei toegevoegde, kleurige folkloremotieven lijken een onbezorgde, nationale trots uit te drukken. De meeste Jugendstilgebouwen staan in Boedapest, zoals bijvoorbeeld het Gellértbad. Het originele en kleurrijke gemeentehuis Kiskunfélegyházá, het Palais Reök in Szeged, het hotel Savaria in Szombathely.

Maar ver weg van de fonkelende kroonluchters van de opera, het tumult op de beursen en de met fluweel geblindeerde kantoren leefden honderdduizenden in armoede. In de provincies zag het er al niet veel beter uit. 6000 grootgrondbezitters met elk meer dan 500 hectare land stonden tegenover een leger van kleine boeren, om te overleven, die als dagloners moesten werken in de mijnen, de scheepsvaart op de Donau of bij de spoorwegen. De tweedeling in de maatschappij leidde tot een solidariteitsbeweging onder

de arbeiders. De vertwijfeling dreef de mensen tot gewelddadige demonstraties en talloze stakingen, waarvan vele bloedig eindigden. In 1880 richtte Leó Frankel de Algemene Arbeiderspartij op, die een tien-urige werkdag, een verbod op kinderarbeid en gelijke beloning voor vrouwen eiste.

De Eerste Wereldoorlog Naast de sociale tegenstellingen bleef een ander probleem onopgelost: de al tijdens de vrijheidsstrijd voelbare, onvermijdelijke spanningen tussen de Hongaren en de andere in het land wonende nationale minderheden. De tegenstellingen verscherpten door een Magyariseringsprogramma dat het Hongaars als onderwijs- en ambtelijke taal had gapland, waarmee Duiters, Kroaten, Serviërs en andere minderheden de toegang tot overheidsambten werd ontzegd. Dit leidde met name onder de Serviërs tot ongenoegen. Extremisten die over een Groot-Servische staat droomden en door Servië werden gesteund, kregen steeds meer bijval. Nadat op 28 juni 1914 een Servische nationalist het Oostenrijke troonopvolgingpaar had vermoord, verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog.

Op 31 oktober 1918 kwam het tot een algemene staking. Twee weken later, op 16 november, riep de voorzitter van de Nationale Raad, graaf Mihály Károlyi, in Boedapest de Republiek Hongarije uit.

Bijna gelijktijdig verklaarden Roemenen, Slowaken, Kroaten en Serviërs zich onafhankelijk. Het Keizerrijk OostenrijkHongarije was niet meer.

Tekst: © Team HiZ EVB 2007 Bron: Nellis gids

Mátyás-kerk in Boeda Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

17

Foto: M. Daenen & K. Gabor

Dzsin Het dagboek van Dzsingisz Gábor Hongarije is sinds 2004 lid van de Europese Unie. Formeel voldoet het land aan de eisen om deel uit te kunnen maken van deze gemeenschap, maar hoe zit het als je wat verder kijkt?

Dzsingisz Gábor, oud staatssecretaris van Landbouw, die de laatste zeven jaren voor zijn pensioen in Hongarije heeft gewerkt als landbouwraad van Nederland heeft in die periode dagboekaantekeningen gemaakt over de situatie. Afgelopen jaar zijn deze aantekeningen in boekvorm uitgebracht. Hongarije in Zaken sprak met hem over zijn boek.

Voordat we het onderwerp aan de redactie voorstellen, hebben we als correspondenten onderling eerst nog enige discussie. “Kunnen we dat wel doen als correspondenten, in het kader van transparantie en belangenverstrengeling en zo?”

Uiteindelijk wint de motivatie ‘het is een boodschap waar de lezer wat aan heeft’ het van de twijfel. Dus een aantal dagen later zitten we met onze (schoon)vader op de bank om hem te interviewen. Na wat koetjes en kalfjes over ons kersverse ouder- en opaschap, gaan we over naar het boek.

18

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

ngisz “Je hebt een boek geschreven over je ervaringen die je in Hongarije hebt opgedaan tijdens de periode dat je daar landbouwraad was.”

“Nou, ik ben niet begonnen met het idee een boek te schrijven. Dat is meer vanzelf ontstaan.”

“Wat bracht je er dan toe?”

“De verbazing. Toen ik in 1998 in Hongarije aan de slag ging, had ik verwacht dat het land zich al veel meer aangepast zou hebben aan de Europese cultuur. Ik had een Civil Society verwacht die democratisch was, maar dat bleek helemaal niet het geval. Ik ben gaan opschrijven wat ik meemaakte.”

“Zoals?”

“Bijvoorbeeld een sessie in het Parlement.

Het parlement stemde een minister af nadat hij zijn beleid had verdedigd en de minister bleef gewoon zitten. Dat zou in Nederland ondenkbaar zijn. Als het parlement geen vertrouwen heeft in een bewindspersoon, dan moeten er maatregelen volgen. De verhoudingen kloppen niet als je het vanuit een democratie bekijkt.

Een ander voorbeeld van iets waar ik echt van stond te kijken gebeurde net vóór de toetreding tot de EU. De Nederlandse overheid stelde een aantal midden en oost Europese landen voor om een conferentie te organiseren over het hoe en wat binnen de EU (hoe onderhandel je?, wat zijn regels? etcetera). Ook de Hongaarse hogere ambtenaren hadden aangegeven dat hier belangstelling voor was. Nederland heeft veel tijd en moeite gestoken in de voorbereidingen voor die conferentie, een jaar ging eraan vooraf. Er was veelvuldig overleg met de Hongaarse vertegenwoordiger.

Alles leek prima te verlopen en 12 uur voordat het vliegtuig naar de conferentie vertrok kwam er een telefoontje dat de Hongaren niet kwamen. “Ik ga niet naar een kleuterschool”, was de uitleg die gegeven werd. Dat heeft de betrekkingen geen goed gedaan, maar het is wel typisch Hongaars. Vriendelijk, geen nee zeggen, maar als het puntje bij paaltje komt, toch je eigen weg gaan.”

“Gaat het dan over het functioneren van de overheid?”

“Nee, het gaat over het democratisch gehalte van het land. De overheid speelt daarin een belangrijke rol, maar het gaat om de manier van omgaan met elkaar.

De overheid intern, de overheid met z’n burgers, maar ook bedrijven en hun werknemers.”

“Voor mij gaat het in een democratie om menselijke waardigheid. Dat komt tot uiting in de verhoudingen op de werkvloer, de manier waarop je te woord gestaan wordt door officiële instanties, hoe men onderling met elkaar omgaat in het zakelijk verkeer.

Er is in de Hongaarse samenleving nog geen sprake van gelijkwaardige verhoudingen. Kijk naar instanties hoe die je behandelen als je als burger iets wilt regelen: je mag blij zijn als je geholpen wordt.”

“Heeft de titel “Hongarije halverwege in Europa” hier ook iets mee temaken?”

“Ja, aan de oppervlakte is Hongarije onderdeel van de Europese samenleving, maar eronder nog niet. De formele democratie moet met democratische inhoud gevuld worden. Dat gaat over mentaliteit, opstelling, verhoudingen, respectvol zijn naar elkaar.”

“Wat is de formele democratie?”

“Alles wat met regeltjes temaken heeft en de formele structuren. De financiële wereld en bedrijfsvoering en dergelijke heeft men razendsnel gekopieerd, maar de gedachten van de mensen werken nog heel anders.”

“Maar je kunt toch niet zeggen dat Hongaren geen respect hebben voor elkaar?”

“Je moet in de Hongaarse samenleving een onderscheid maken tussen het persoonlijke en het zakelijke. In het persoonlijke verkeer gaat men respectvol met elkaar om en als een Hongaar je als zijn vriend of zelfs als familie beschouwt, dan gelden er andere regels. Maar zodra het puur zakelijk wordt (dus zonder vriendschap) gelden er andere regels en normen. Dan gelden ‘afspraak = afspraak’ en transparantie niet. Dat zijn we in een democratie niet gewend.”

“Je ziet trouwens ook een groot verschil tussen de nieuwe generatie en de mensen van 35 jaar en ouder die nog onder het oude regime hebben gediend.

De oudere generatie denkt nog in “Wie is de baas?, je moet doen wat de baas wil, anders wordt je ontslagen”. Met angstgevoel eigen belangen verdedigen, dat is wat ze doen. De nieuwe generatie is daar wars van.”

“Is dat dan ook de doelgroep van het boek?”

“Ja, ik heb het gericht op de mensen die de situatie zouden kunnen veranderen.

Dat zijn de intellectuelen, de top van het bedrijfsleven, politici en de nieuwe generatie aan de universiteiten. De nieuwe generatie, onder de 35 is echt veel belovend. Hoog opgeleid, ze willen wat bereiken, weten van aanpakken.”

“Het boek is in het Hongaars geschreven.

Je hebt al vaker aangegeven dat je geen ambities hebt om het boek te vertalen, waarom?”

“Dat heeft met de doelgroep en de context temaken. Het boek bevat 400 dagboekaantekeningen waarin allerlei personen en plaatsen/straatnamen worden opgevoerd. Een Hongaar weet dan precies over wat of wie ik het heb.

Die context zegt een niet-Hongaar niets en daarmee verliest het boek z’n kracht.

Het is geen literair dagboek, maar een politiek bestuurlijk en maatschappelijk dagboek.”

“De intellectuele top en het bedrijfsleven kunnen dus dingen veranderen, maar moet er dan ook echt veranderd worden?”

“Tja, dat hangt er vanaf wat men wil.

Als Hongarije een democratisch land wil worden, dan moet er zeker veel veranderen, anders is het een lege huls.

Men kan er echter ook voor kiezen om een hiërarchische cultuur te houden, maar dan kunnen we niet spreken van een democratie.”

“We hebben het in dit gesprek tot nu toe over wat de Hongaren moeten doen om meer inhoud te geven aan hun ‘Europeaan zijn’, maar in het kader van gelijkwaardigheid, wat kunnen wij, de West-Europese landen, van de Hongaren leren in datzelfde licht? Uiteindelijk gaat het toch om een samensmelten waarbij je het beste over probeert te houden.”

“Václav Havel heeft daar een aantal boeken over geschreven, waarin hij aangeeft ‘we brengen ook iets mee’. Met hem denk ik dat ze het beschouwende en de ‘jeu van het leven’ meer meebrengen. Ze voegen een extra dimensie toe aan het rationele, dat voor ons vaak bepalend is. Ze leren ons meer te leven.”

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

19

Gàbor “En als je het over samenwerking hebt, wat zou een mooie Nederlands Hongaarse samenwerkingscombinatie zijn?”

“De Nederlandse rationaliteit gecombineerd met de Hongaarse creativiteit en het verrassende improvisatievermogen. Hongaren weten enorm creatief problemen op te lossen die gaande weg ontstaan.”

20

Foto: M. Daenen & K. Gabor

“En qua sectoren, waar zouden Nederlanders zich in Hongarije op kunnen richten?”

“Logistiek. In Hongarije gaat alles mis wat met logistiek temaken heeft. Zo hebben we in mijn tijd als landbouwraad bemiddeld in de appelteelt. We hebben Nederlandse knowhow naar Hongarije gehaald. Een aantal jaren later gingen we kijken hoe het op het bedrijf ging. Er hingen prachtige appels. Er was echter een probleem. De prachtige appels werden geplukt en vervolgens op een oude kar naar Boedapest gereden. Tegen de tijd dat men in de stad was, was het appelmoes en waren ze onverkoopbaar geworden. Logistiek, vermarkten van producten en diensten, Toerisme en PR zijn vakgebieden waar Nederlanders goed op in zouden kunnen springen in Hongarije. En landbouwtechniek, daar liggen prachtkansen, maar ik zal niet te veel over landbouw praten.”

“Heb je ook tips, wat wel en niet te doen?”

“Dat hangt erg van het soort onderneming af waar je het over hebt.

Een wat groter bedrijf moet je echter nooit op afstand runnen.”

“Nu zijn er geen maatregelen genomen en de volgende verkiezingen zijn in 2010 dus we kunnen stellen dat er voor 2013 geen Euro zal zijn?”

“Ik denk dat je die conclusie wel kunt trekken ja.”

“Hongarije halverwege in Europa, geldt dat ook voor de invoering van de Euro?

Wanneer verwacht je dat die er komt?”

“Tja, dat is moeilijk te zeggen. Op het moment dat een regering maatregelen neemt om aan de Europese normen te voldoen, duurt het nog minstens 3 jaar voordat de Euro ingevoerd mag worden (Brussel wil eerst resultaat zien voordat het instemt). Maar dan moet er wel eerst een regering zijn die het lef heeft om de maatregelen te nemen. En dat moeten ze dan in het begin van hun regeringsperiode doen, want anders stevenen ze bij de volgende verkiezingen af op een nederlaag.”

“Men zegt altijd: voordat een man kan sterven moet hij drie dingen gedaan hebben: een kind op de wereld zetten, een boom planten en een boek schrijven.

Een kind en een boom waren al gelukt, nu is er ook een boek, is het daarmee volbracht?”

“Zolang ik kan probeer ik mijn steentje bij te dragen en daarnaast geniet ik op dit moment ook erg van mijn familie.

Zo, mag ik nu mijn kleinzoon even op schoot?”

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Jenö Dzsingisz Gábor werd in 1940 geboren in de stad Györ in Hongarije.

Omdat zijn vader tot de intellectuelen behoorde, werd het Dzsingisz verboden goed onderwijs te volgen. Hij dook onder bij zijn zus en zwager om toch

naar school te kunnen gaan. In 1956 vluchtte hij met zijn moeder en zus naar Nederland. Vrijheid en democratie zijn voor hem belangrijke sleutelwoorden geworden. Daar is hij zich reeds in zijn studententijd en later als afgestudeerd econoom op verschillende manieren voor in gaan zetten. Zowel in het Nederlandse binnenlandsbestuur (rijks- en gemeenteambtenaar en burgemeester) en de politiek (gemeenteraad, provinciale staten, staatssecretarisschap en tweede kamer lidmaatschap voor het CDA) als ook in Europees verband (Pax Romana, Landbouwraad voor Nederland in Hongarije).

Ook na zijn pensioen is hij op het terrein van de democratie actief gebleven. Zo geeft hij vele lezingen die met dit thema verband houden en heeft hij zitting in diverse commissies, zowel in Nederland als ook in Hongarije.

Voor meer informatie over J.D. Gabor, zijn boek en visie: www.gaborvisie.nl Tekst: ©Karin Gabor & Michel Daenen 2007

Make It Happen

Move to Balance

Samen Leven – Samen Werken

Project Management Make It Happen realiseert bouw- en veranderprojecten in Nederland en Hongarije.

We zijn gespecialiseerd in: - Management van Bouwprojecten: Renovaties van kleinschalig zakelijk en particulier vastgoed

Door te investeren in de relaties met de mensen om je heen èn in je eigen evenwicht bereik je meer en ben je gelukkiger.

- Verandermanagement: Non profit en (semi) overheid

Together we make it happen Vierloper 17 * 2586KT Den Haag * info@make-it-happen.nl * 06-24229098 * www.make-it-happen.nl *

individuele coaching * conflictbemiddeling * relatiebegeleiding * themabijeenkomsten Vierloper 17, 2586 KT Den Haag * info@movetobalance.nl * www.movetobalance.nl * 070 3542066

Zakelijk József Tóth Zakelijk correspondent

Regionale ontwikkeling In mijn vorige artikel schreef ik kort over de ontwikkelingen in Miskolc aangaande nanotechnologie en de IT-sector. Beide sectoren zijn sterk in opkomst en worden dan ook op verschillende manieren gesubsidieerd cq financieel gesteund. Een van die instellingen die zich bezighoudt met het adviseren van Europese- en staatssubsidies is de Norda (Noord-Hongaars regionaal ontwikkelings agentschap). Norda heeft haar hoofdverblijf in Miskolc en beslaat de provincies Borsod-Abaúj-Zemplén, Heves en Nógrád.

Norda is verantwoordelijk voor de ontwikkelingspolitiek en -strategie voor de regio en de uitvoering daarvan. Norda initieert projecten vanuit de regio en ondersteunt tevens projecten vanuit Brussel voor de regio. Norda dient de NoordHongaarse Regionale ontwikkelingsraad van advies, waarna de Raad besluit om daadwerkelijk subsidies voor projecten te verlenen. Hierdoor is het een goed informatiepunt voor ondernemers als loket voor subsidiemogelijkheden. Bovendien beschikken ze over een uitgebreid netwerk aan regionale en Europese contacten die open staan voor geïnteresseerden.

Doelen van de Norda zijn het ondersteunen van de economische ontwikkeling van de regio, het bevorderen van samenwerkingsverbanden (netwerken) tussen bedrijven, het economisch versterken en bevorderen van de achtergebleven regio’s en grensregio’s, het aantrekken van ondernemingskapitaal en hiermee het creëren van werkgelegenheid.

Ook de sector toerisme heeft sterk de aandacht van de Norda. Voor de periode van 2007-2013 staat de Norda en de Regionale Ontwikkelingsraad iets meer dan 1 miljard Euro ter beschikking om bovengenoemde doelen te dienen.

momenteel geschonken aan samenwerkingsverbanden tussen bedrijven (zgn. “Klaszter”) om zo tot schaalvoordeel te komen en om samen efficiënter en slagvaardiger te kunnen werken. Bovendien wordt op deze manier sectorgerichte informatie beter toegankelijk. Het onderzoeken en ontwikkelen van dergelijke “Klaszters” is één van de terreinen van het IMKKK. Maar hierover meer in de volgende editie.

Bron: Drs. József Tóth meer informatie: www.hongarijeconsult.hu www.norda.hu www.imkkk.hu

Tekst: © Drs. József Tóth 2007

>>“meer dan 1 miljard Euro ter beschikking”<<

Een groot deel van dit bedrag is afkomstig uit de Europese structuurfondsen, dat gecomplementeerd wordt door de Hongaarse overheid. 22% van vermeld bedrag is bestemd voor toerisme, 30% voor gemeenteontwikkeling, 24% voor gezondheidszorg en onderwijs , het resterende bedrag voor onder andere de ontwikkeling van industrieterreinen en verbetering van het wegennet.

Veel aandacht wordt

22

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Hoofdkantoor Norda

Advertorial

Internationaal zakendoen: de Evenementenhal Hardenberg gaat met de Emigratie Vakbeurs de grens over Op dinsdag 4, woensdag 5 en donderdag 6 december 2007 opent de Evenementenhal Hardenberg voor het eerst haar deuren voor de Emigratie Vakbeurs, een vakbeurs voor ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf en de emigratiebranche. Een nieuwe vakbeurs op een vertrouwde locatie.

De Emigratie Vakbeurs Hardenberg vormt gedurende drie dagen het informatieplatform voor ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf die plannen hebben op het gebied van internationaal ondernemen. De Emigratie Vakbeurs biedt een grote diversiteit aan exposanten die ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf voorzien van informatie, advies en ondersteuning gedurende het traject van internationaal zakendoen.

‘Welke landen bieden voor mijn organisatie de beste kansen?’, ‘Welke sociale en juridische aspecten spelen een rol voor mijn organisatie?’. Op deze vragen krijgen de bezoekers een antwoord tijdens de Emigratie Vakbeurs Hardenberg 2007.

Ontstaan Emigratie Vakbeurs Steeds meer organisaties gaan de grens over. Exporteren wordt voor veel organisaties steeds meer noodzakelijk om het bestaansrecht te kunnen behouden.

Door de toetreding van diverse landen bij de EU verdwijnen veel handelsbarrières, waardoor de drempel tot internationaal zakendoen voor veel organisaties verlaagd wordt. Tevens bieden landen buiten de EU voor veel ondernemers nieuwe kansen en mogelijkheden.

Aanmelding ‘De inschrijvingen voor de Emigratie Vakbeurs Hardenberg verlopen zeer voorspoedig. Tot op heden zijn we verheugd met de deelname van veel bekende organisaties in de branche’, aldus Marit Rothman, de beursorganisator van de Emigratie Vakbeurs Hardenberg 2007.

‘Het is goed merkbaar dat internationaal

ondernemen een steeds belangrijkere rol inneemt in de bedrijfsvoering van veel organisaties. Er is vanuit ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf een grote vraag naar een informatieplatform voor internationaal ondernemen, hetgeen waar de Emigratie Vakbeurs op in speelt.

Ook de exposanten zijn verheugd met het creëren van een dergelijk platform. Dit is terug te zien aan het aantal inschrijvingen voor de vakbeurs.’

Landen Gedurende de Emigratie Vakbeurs Hardenberg zijn er diverse landen en internationale exposanten vertegenwoordigd.

‘Scandinavische landen hebben op dit moment veel behoefte aan Nederlandse ondernemers die in deze landen een nieuwe afzetmarkt ontwikkelen. Scandinavische landen zijn naast diverse andere landen dan ook ruim vertegenwoordigd op de Emigratie Vakbeurs Hardenberg 2007.

Symposia De Emigratie Vakbeurs Hardenberg biedt bezoekers de gelegenheid diverse symposia te bezoeken. De symposia worden verzorgd door de exposanten.

Een bezoek aan de symposia geeft bezoekers de gelegenheid specifieke informatie op te doen over diverse landen en de bijbehorende mogelijkheden. Een bijkomende kans om op deze wijze het traject van internationaal zakendoen tot een succes te maken.

Openingstijden Dinsdag 4 december 2007 13.00 – 22.00 uur Woensdag 5 december 2007 10.00 – 18.00 uur Donderdag 6 december 2007 13.00 – 22.00 uur

Bent u geïnteresseerd in deelname aan de Emigratie Vakbeurs Hardenberg, of wilt u deze vakbeurs bezoeken?

Stuur dan een e-mail naar info@ evenementenhalhardenberg.nl of neem contact op met de beursorganisatie; tel.

0031-523-289844. Voor meer informatie kijk op website:

www.evenementenhalhardenberg.nl

4-5-6 DECEMBER 2007

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

23

Matchmaking www.matchmaking.inzaken.eu FreeSoft is present in the Hungarian IT market since 1990. In the beginning it became well-known as an independent software vendor (ISV), for today, however, it has grown to one of the market-leader companies supplying complex IT solutions. FreeSoft has Hungarian owners.

9

10

We offer: 100% own-developed systems, they easily integrate into any corporate environment, capable of co-operating with several databases and they run on many operating systems. The Online Division has a rich portfolio and service repertoire from simple online appearance to complete e-business solutions. This division was established in 2005 by acquisition of BIG FISH and Mooltech Ltd. Since then with its excellent team it has developed five market leading products to cover market needs. The product line is still going by the name “BIG FISH”: BIG FISH Portal: dynamic portal solution, easily customizable and featuring various modules. Our customers consist of financial institutes, assurance companies, BIG FISH e-Shop is a solution to power professional and complex web shops. We are the proud supplier of the biggest Hungarian online bookstore “Libri”, BIG FISH Mobile Promo for completion of various events and managing mobile promotional campaigns.

We offer: turn-key online business solutions to its partners by performing conceptual planning, graphic design, development and integration as well as operation of the business applications. Our highly-qualified experts specialized in business consulting, marketing, creative design and technology are fully capable of providing services in different areas of online communications, graphic design and multimedia, consultancy, web development, as well as mobile and Pocket PC-based developments.

We are looking for new clients, partners and business opportunities for strategic co-operation. At your service, the team of the Online Division consists of designers, PHP and JAVA Developers, DB experts, testers, QC checkers and the management.

Interested? matchmaking@publisherpartners.com

Carnation Internet Consulting has been a leading online communications agency in the Hungarian market since 1997. Taking advantage of the highly qualified Carnation “think tank”, we place special emphasis on creativity and innovation our company is featured by award-winning projects and renowned Hungarian and international clients. We help our clients achieve their business goals using cutting edge Internet and mobile technologies.

In order to maintain high quality of our services and to ensure better conformance to our clients’ needs we have adopted a quality assurance model conforming to the ISO 9001:2000 quality standard covering the planning, implementation and support of online and mobile communications solutions.

We are looking for partners, who are interesting to get outsourced high-qualified experts on reasonable price from the EU, and Carnation also happy to get in touch investment funds as well as individual investors who are interesting to start up the Hungarian online communication market.

Interested? matchmaking@publisherpartners.com

11

eCon Engineering Kft. founded in 2002 with Hungarian management.

Our head office is in Budapest, and we have also a more western office in Munich, Germany. We have the following teams: FEA-team (with 8 engineers), Design-team (with 5 engineers) and our FEA-Support/reseller team (2 engineers).

We offer: Finite Elements Calculations (FEA/CAE-calculations); structural analysis, thermal analysis, transient analysis, dynamic studies, crash simulations, composite analysis, life-time calculations, CFX-studies.

Our other specialty is: Engineering: automatic assembly equipment, automatic robot cells, special tools.

We are looking for: partners/customers in The Netherlands (such as Philips). Other buyers of our products and all other business possibilities. Especially in the branches: automotive, aerospace, medical and shipping companies Interested? matchmaking@publisherpartners.com

In co-operations with the ITD Hungary, we give selected Hungarian companies the opportunity to reach out to the Dutch and Belgian market.

By contacting the ITD Hungary and providing them the information needed they have the possibility for free advertising in our magazine and on our website.

www.matchmaking.inzaken.eu

Hongarije in Zaken inZaken.eu

24

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

27th June 2007, HBN event a’la Lagerhuis thema: Media in NL en HU

The evening was opened by Ms Eva Fodor, the president of HBN. After her welcoming words, she introduced the moderator, Peter Olsthoorn ( Main Editor of Planet Media).

Mr Olsthoorn is working as journalist for several newspapers and management journals in the Netherlands and he used to work for 6 years in Hungary too. After Mr Olsthoorn’s introduction came the first presentation by AUREUS, a facultyassociation of students from the Free University of Amsterdam. They organised and participated in a study trip in Budapest this spring. The first guest speaker of the evening, Ms Éva Kronauer, (Kódex, International and Cultural Management Advisory) showed cased Hungarian articles and hypes related to the Netherlands, such as the Dutch ‘insurance model’ or the ‘donorshow’. Following Ms Kronauer came Mr. Pieter van Nispen, who is senior advisor at Fazili Consulting. He talked about the ways of gathering information about a country, how media influences the

AUREUS Tim Burggraaf

Foto: M.A Tahtali

image of a country, and what valueable sources can be used when gathering specific information about Hungary.

(Presentations could be seen on the HBN website/members).

HBN would like thank the Hungarian Embassy for providing both location as well as excellent dinner. Also a special thank to Angela Dedak (Hongaars Verkeersbureau) for giving the guest speakers Hungarian classical musicCD’s and to Bas Koppers (Vinologics) for contributing with Hungarian wine.

On the Agenda!

18 September the annual sponsor dinner will take place at the residentie of the Hungarian Ambassador, where HBN gets the opportunity to thank its sponsor for their support. The 2nd October HBN is organising an event on ‘business ethics’ (verantwoord ondernemen). This event is followed up by a ‘fund raising event’ on the 14th of December to gather support (instruments for early-born babies) for a Hungarian hospital. To sign up for these events please register online under www.huchamber.nl .

P.S. new post address of HBN: Postbus 1175, 3900 BD Veenendaal, info@huchamber.nl, www.huchamber.nl

E. Kronauer, Kodex

P. van Nispen, Fazili Consulting

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Foto: M.A Tahtali

The role of the media is impacting many aspect of society. Staying on top of news can be a great dooropener in business and media can be valuable channel to communicate to end consumers or potential business partners. At the annual ‘Lagerhuis event’ the role of the media in the Netherlands and Hungary were high lightened.

Eva Fodor

Foto: M.A Tahtali

journalist, Hoofdredacteur Netkwesties

Foto: M.A Tahtali

Peter Olsthoorn

Foto: M.A Tahtali

AUREUS presentation

Foto: M.A Tahtali

Advertorial

25

Zakelijk Ernst-Jan de Roest Zakelijk correspondent

Hongarije desk als centraal aanspreekpunt ¹Mr. drs. E-J. (Ernst-Jan) de Roest is werkzaam als belastingadviseur bij de Hongarije Desk van Ernst & Young Accountants, belastingadviseurs en juristen te Arnhem. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.

Beste lezer, Graag wil ik, Ernst-Jan de Roest¹ , van deze gelegenheid gebruik maken om mijzelf te introduceren als nieuwe correspondent van Hongarije in Zaken.

Ik ben werkzaam bij de Hongarije desk van Ernst & Young te Arnhem. Ernst & Young is met ongeveer 4.500 werknemers één van de grootste adviesorganisaties van Nederland. Wereldwijd heeft Ernst & Young ongeveer 106.000 werknemers verspreid over 140 landen, hierdoor behoort Ernst & Young nationaal alsmede internationaal bezien tot de zogenoemde ‘Big Four’ van de Accountants- en Belastingadvieskantoren.

Het internationale karakter van Ernst & Young komt in het bijzonder tot uitdrukking in de nauwe samenwerking die bestaat tussen de Hongarije desk in Nederland en onze collega’s in Boedapest. Door deze samenwerking zijn de leden van de Hongarije desk in staat om allerlei soorten vragen met betrekking tot het zaken doen in Hongarije snel en vakkundig te beantwoorden. Daarbij zijn wij in Nederland altijd op de hoogte van bijvoorbeeld relevante wijzigingen in de Hongaarse fiscale wetgeving. Voor u als geïnteresseerde in Hongarije betekent dit dat u snel en in uw eigen taal informatie kunt vergaren.

Vanaf 1 oktober 2007 zal ik gedurende een drietal maanden werkzaam zijn op ons kantoor te Boedapest. In Hongarije zal ik mij verder specialiseren in ondermeer de Hongaarse fiscale regelgeving, de investeringsmogelijkheden alsmede de Hongaarse zakencultuur. Dit is natuurlijk een mooie uitdaging.

26

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Naast deze uitdaging zal ik vanuit Boedapest alsmede na terugkeer in Nederland werkzaamheden verrichten als correspondent van Hongarije in Zaken.

De focus van de artikelen zullen met name gericht zijn op de fiscale aspecten van het zaken doen in Hongarije, hetgeen altijd een interessant onderwerp is. In de eerstkomende editie zult u dan ook de eerste artikelen tegenkomen.

Ik hoop u alvast voldoende te hebben geïnformeerd en kijk er naar uit om als correspondent van Hongarije in Zaken werkzaam te zijn. Indien u vragen en/of opmerkingen heeft kunt u te allen tijde contact met mij opnemen, telefonisch via 0318-627200 dan wel per e-mail: ernst-jan.de.roest@nl.ey.com.

Contact Ernst & Young Hongarije Desk is gevestigd aan de: Kronenburgsingel 12 6831 EX Arnhem Telefoonnummer: +31 (0)26 320 95 00 Faxnummer: +31 (0)26 323 68 23 Ernst & Young Boedapest is gevestigd aan de: Váci út 20 1132 Budapest Telefoonnummer: +36 1 451 8100 Faxnummer: +36 1 451 8199 Tekst: ©Ernst-Jan de Roest 2007

Vestigingen Nederland: Alkmaar Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Breda Den Bosch Den Haag Ede Eindhoven Emmen Groningen Haarlem Hengelo Leeuwarden Maastricht Naaldwijk Nijmegen Roermond Rotterdam Tilburg Utrecht Venlo Zwolle Vestigingen Buiten Nederland Australia Belgium Canada France Germany Hungary Japan Netherlands Antilles New Zealand Singapore South Africa United Kingdom United States of America

Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel

Advertorial

De Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel

De Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel is een non-profit organisatie opgericht in 2002 die tot doel heeft het Nederlandse bedrijfsleven in Hongarije te ondersteunen. De Kamer biedt een netwerk waar ervaringen uitgewisseld kunnen worden tussen Nederlandse, Hongaarse en internationale bedrijven en waar men in contact kan komen met potentiële klanten en zakenpartners.

De Kamer heeft twee medewerksters en een bestuur dat bestaat uit zeven afgevaardigden uit het Nederlandse bedrijfsleven in Hongarije. Daarnaast is er een “business committee” dat bedrijven ondersteunt bij het oplossen van vraagstukken betreffende regelgeving en belastingwetgeving.

Wat kan de Kamer voor u betekenen als bedrijf?

De Kamer brengt u in contact met potentiële klanten en zakenpartners. Door middel van: • The Bulletin.

The Bulletin is het tijdschrift van de Kamer dat twee keer per jaar uitgegeven wordt en informatie bevat over economische en politieke ontwikkelingen, interviews met vooraanstaande zakenmensen en een introductie van nieuwe leden.

• Evenementen . Aangezien vooral in Hongarije persoonlijk contact bij het zakendoen heel belangrijk is, organiseert de Kamer gemiddeld elke twee weken een evenement waarbij niet alleen de leden van de Kamer, maar ook alle partners en organisaties die in contact staan met de Kamer worden uitgenodigd.

De Kamer organiseert circa 20

evenementen op jaarbasis met een totaal deelnemersaantal van ongeveer 800 mensen.

ongeacht de grootte, nationaliteit en activiteit van het bedrijf. Binnen de Kamer wordt Nederlands, Hongaars en Engels gesproken.

Daarnaast kan de Kamer u op weg helpen indien u een bedrijf wilt opzetten in Hongarije.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website www.nlchamber.hu Wij heten u van harte welkom!

• De kamer beschikt over een lijst van leden die gespecialiseerd zijn in het opzetten van bedrijven in Hongarije, het aanschaffen van onroerend goed, de belastingwetgeving, vergunningen, vertalingen etc.

Deze professionals helpen u graag verder.

• Voor informatie over lokale bedrijven en industrie, investeringsmogelijkheden, ministeries en dergelijke voorziet de Kamer u ook graag met de juiste contactgegevens.

Florence van der Biezen & Veronika Albert Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel Dózsa György út 84/b, 1068 Boedapest, Hungary Telefoon: 00 36 1 3219371 Fax: 00 36 1 3219377 Internet: www.nlchamber.hu Email: nlchamber@nlchamber.hu

Lidmaatschap van de Kamer staat open voor iedereen, Hongarije in Zaken | 2007 ed.9

27

Cultuur Mária Ballendux-Bogyay Taal-cultuur correspondente

HONGAARS – NEDERLANDSE PARTNERSTEDEN De tweelinggemeentes organiseren uitwisselingen tussen mensen uit brede lagen van de maatschappij, waarbij de deelnemers bij elkaar logeren. Dit is de beste manier om elkaars cultuur te leren kennen en de wederzijdse vooroordelen opzij te zetten. Stedenjumelage wordt dan ook vaak “de diplomatie van het volk” genoemd.

Voor een land als Hongarije, is samenwerken met democratisch denkende mensen, een van de beste manieren om de juiste voedingsbodem voor een democratische mentaliteit te creëren. Op die manier kunnen de Hongaren zich tot “democratische Hongaarse burgers”ontwikkelen. Dit is zeer belangrijk, want er is geen democratische staat denkbaar zonder democratische burgers. Daarom moeten wij het toejuichen, dat er meer en meer Nederlanders - burgers van een land, dat al heel lang individuele en collectieve vrijheden kent - naar Hongarije gaan en Hongaren naar Nederland, terwijl ze contacten leggen. Van zijn kant heeft Hongarije op het gebied van menselijk kapitaal behoorlijk wat te bieden. Het land telt veel begaafde mensen en de meeste Hongaren zijn leergierig. Als werknemers zijn ze redelijk tot goed opgeleid. Dat ze niet zelden minder precies zijn, heeft te maken met het feit dat onder het communisme de werknemers geen affiniteit hadden met de staatsbedrijven, waar ze werkten. Daarom kon hun de kwaliteit van hun werk weinig schelen.

Maar de ondernemings– en werklust zijn niet helemaal verdwenen door decennia van staatscommunisme. Ook kan de kennismaking met bepaalde Hongaarse levenswaarden, zoals menselijke warmte, gastvrijheid, spontaneïteit, improvisatievermogen en creativiteit voor Nederlanders verrijkend zijn. De mensen leren dus zo van elkaar. In het kader van

28

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Vertegenwoordigers van de zusterstad Balatonfüred. dit leerproces over en weer vervullen de zusterstadrelaties een wel zeer bijzondere functie. Tweelinggemeentes organiseren uitwisselingen tussen mensen uit brede lagen van de maatschappij, waarbij de deelnemers bij elkaar logeren. Dit is niet alleen goedkoop, maar ook de beste manier om elkaars cultuur te leren kennen en de wederzijdse vooroordelen opzij te zetten. Zo zal men elkaar beter leren begrijpen en waarderen. Zo kunnen vriendschappen ontstaan. Deze contacten zijn dus veel gerichter en indringender

Foto: Maria Ballandux

“De diplomatie van het volk”

dan contacten op landelijk niveau.

Stedenjumelage wordt dan ook vaak “de diplomatie van het volk” genoemd.

Een goed voorbeeld In een gesprek heeft de heer Rob Brandsma me bovenstaande voordelen van een partnerstad - relatie bevestigd.

Hij is de erevoorzitter van een van de best lopende Nederlands - Hongaarse jumelages, de Stichting Jumelage Castricum – Balatonfüred en tevens

Foto: Maria Ballandux

Van links naar rechts Dhr. G. Hulsebosch – voorzitter Stichting Jumelage in Castricum Dhr. Lajos Fülöp – voorzitter Stichting Jumelage in Balatonfüred Dhr. Rob Brandsma - erevoorzitter Stichting jumelage in Castricum Dhr. István Bóka - burgermeester van Balatonfüred

ereburger van de Hongaarse zusterstad .

In ons gesprek vertelde hij, dat “ de aan de uitwisselingsprogramma’s deelnemende delegaties alle lagen van de bevolking vertegenwoordigen, zowel uit Castricum als uit Balatonfüred, zoals verschillende verenigingen, leden van dans- en muziekgroepen, scholieren en docenten etc. Natuurlijk worden er ook zaken gedaan tijdens de uitwisselingsprogramma’s tussen de zustersteden, maar de menselijke aspecten blijven zeer belangrijk.”

Er zijn ongeveer 30 stedenbanden tussen Hongarije en Nederland.

Bij de totstandkoming van vele jumelages hebben de in de jaren 1980 erg populaire vredesplatforms en de kerkgenootschappen, zoals de Gereformeerde Kerk, een belangrijke rol gespeeld. De achterliggende gedachte was dat contacten met de bewoners van de toenmalige Oost – Europese landen het “vijanddenken” zouden veranderen en dat door dialoog de mensen elkaar als vrienden zouden accepteren.

De officiële stedenbandovereenkomst

tussen Castricum en Balatonfüred werd op 23 april 1988 in Castricum getekend.

De in 1988 gemaakte afspraken om elk jaar een uitwisseling te houden is tot de dag van vandaag gehandhaafd.

“Wij proberen door elk bezoek als rode draad een thema te laten lopen, als waterbeheersing, de behandeling van afval of vrijwilligerswerk” - aldus de heer Brandsma. Hij benadrukte verder, dat in een succesvolle stedenband het echte werk door de vriendschapsverenigingen wordt gedaan. Deze verenigingen zijn als particulier initiatief opgericht. Hun belangrijkste taak is om er voor te zorgen dat er binnen de eigen stad voldoende draagvlak voor de samenwerking met de zustergemeente bestaat. Zonder draagvlak zijn er bijvoorbeeld geen gastgezinnen en zonder hen is een uitwisselingsprogramma praktisch onmogelijk. Hun verdere doel is om het met de bewoners van de zusterstad goede contacten te houden. Door de activiteiten van de Nederlandse stichtingen en verenigingen leren Hongaren in de praktijk wat een burgermaatschappij betekent:

burgerinitiatief, medezeggenschap in het leven van je stad enz. Dit gebeurde ook in Balatonfüred. Dankzij de vastberadenheid van beide vriendschapsverenigingen en de goede persoonlijke contacten tussen Hongaren en Nederlanders, kunnen deze twee partnergemeenten volgend jaar het twintigjarige bestaan van hun jumelage vieren . Zowel in Castricum als in Balatonfüred zijn de contacten tussen de stichting en de gemeente zeer goed. Dit is zeer belangrijk, want zonder een goede samenwerking en wat financiële steun van de gemeente kunnen de stichtingen hun doelen niet bereiken.

Toekomst van de Hongaars – Nederlandse stedenbanden Naast Castricum en Balatonfüred zijn er natuurlijk ook andere goed functionerende Hongaars – Nederlandse stedenbanden. Toch zijn deze jumelage contacten in de laatste jaren onder druk komen staan. Dit heeft met het EU lidmaatschap van Hongarije te maken.

“Verschillende Nederlandse gemeenten Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

29

Hij begroet hier in Balatonfüred de Nederlandse delegatie uit Castricum. (mei 2006) denken, dat landen als Roemenië of Bulgarije meer ondersteuning nodig hebben dan Hongarije of Polen”- vertelde me Jan Rijpkema, secretaris van het Landenkring Hongarije – Nederland. De realiteit is echter – zoals enkele Hongaarse burgemeesters op een conferentie van het Platform Europese Stedenbanden in april 2007 hebben benadrukt - dat de Hongaarse gemeenten nog veel behoefte hebben aan vooral kennisuitwisseling, hoofdzakelijk op terreinen als economie, milieu, gezondheidszorg, recreatie

en stadsontwikkeling. Het is te hopen dat de gemeentebestuurders en de vriendschapsverenigingen van de Hongaars – Nederlandse zustersteden een nieuwe inhoud aan hun contacten kunnen geven. Naast de sociaal – culturele functie, dat wil zeggen, de humane kant van een zusterstad band, zijn er nog tal van gebieden, waarop ook de bestuurders van de jumelage gemeenten samen kunnen werken en hun kennis kunnen uitwisselen. Twee of drie gemeenten kunnen ook samen een aanvraag in

De Hongaarse luchtvaartmaatschappij Malév heeft als thuishaven één van de modernste luchthavens in Midden-Europa.

30

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Foto: Maria Ballandux

De heer Lajos Fülöp, voorzitter van de stichting “Jumelage Balatonfüred-Castricum.

Brussel indienen om financiële steun voor hun project te krijgen.

Bij dit proces kunnen de Nederlandse gemeenten op de steun van de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) rekenen.

Tekst: ©Mária Ballendux 2007 Taal – cultuur correspondente Hongaarse taal – en cultuurtrainster

4, 5 en 6 december 2007

Hét informatieplatform voor internationaal ondernemen VAKBEURS De Emigratie Vakbeurs Hardenberg is hét business to business event op het gebied van internationaal ondernemen en emigratie.

Deze vakbeurs biedt ondernemers antwoorden op alle vraagstukken op het gebied van o.a.: • Internationaal ondernemen • Verantwoord ondernemen • Financieel en juridisch advies • Emigratiebegeleiding • Logistieke dienstverlening • Makelaardij Laat u tijdens de Emigratie Vakbeurs Hardenberg informeren over de mogelijkheden van het ondernemerschap in het buitenland.

Alle relevante informatie bijeengebracht op één locatie.

ORGANISATIE Wenst u meer informatie, neemt u dan contact op met de organisatie.

OPENINGSTIJDEN: DINSDAG

4 DECEMBER 2007

13.00 - 22.00 UUR

WOENSDAG

5 DECEMBER 2007

10.00 - 18.00 UUR

DONDERDAG

6 DECEMBER 2007

13.00 - 22.00 UUR

EVENEMENTENHAL HARDENBERG Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg T 0523 289 898 • F 0523 289 800 E info@evenementenhalhardenberg.nl I www.evenementenhalhardenberg.nl

Culinair

Twee gastronomische evenementen uitgelicht: uit Boedapest en Paks

32

Dat eten, drinken en muziek essentiële componenten zijn in de Hongaarse cultuur bewijzen de vele evenementen die er jaarlijks in Hongarije worden georganiseerd. In de zomermaanden was er in Hongarije op gastronomisch gebied dan ook weer van alles te beleven. Zo vond begin juli in Paks het Internationaal Gastro-Blues festival plaats. Dit slaperige plattelandsstadje wat voornamelijk bestaat bij de gratie van de grote en enige kerncentrale die het land rijk is, wordt dan in een feestelijk jasje gestoken. Rond het centrale marktplein gebeurt het allemaal.

De bezoeker wordt in de watten gelegd met heerlijke gerechten zoals het alom populaire pörkölt (hachee) en gulyásleves (gulashsoep). De Hongaren nemen er drie dagen de tijd voor om talloze artiesten aan hun trekken te laten komen en het beste van wat ze hebben hier aan het enthousiaste publiek te laten zien.

Hoofdkantoor voor Hongaarse Cultuur.

In dit laatste is een fototentoonstelling te bewonderen over het gastland ZuidAfrika.

Dit vijf dagen durende festival heeft flink wat op het programma staan. Het meest bezochte onderdeel is wel de wijnpresentatie en -markt die rondom het Koninklijk paleis in het Burchtkwartier plaatsvindt. Een locatie die op de wereld erfgoedlijst van de UNESCO staat. Hier zijn talrijke wijnhuizen uit het hele land vertegenwoordigd. Met trots presenteren ze hier hun beste wijnen.

Maar ook is er aandacht voor buitenlandse wijnvariëteiten. Gastland van dit jaar is Zuid-Afrika. Hier kan men kennismaken met wijnen van gerenomeerde wijnhuizen uit onder andere de regio Coastal: Anura Vineyards met het merk Anura; Cape Legends met verscheidene wijnen als Allesverloren en Tukulu.

Omdat september en oktober in Hongarije de oogstmaanden zijn is het niet verwonderlijk dat er juist nu veel wijnfestivals plaatsvinden.

Een internationaal hoogtepunt dat zeker niet onbesproken mag blijven is natuurlijk het jaarlijks terugkerende internationale wijnfestival van Boedapest dat plaatvond in september.

Hoewel er ieder jaar veel van dit soort wijnevenementen worden georganiseerd behoort deze tot de top. De (Hongaarse) bezoeker merkt dat dan ook aan zijn portemonnee. Een dagkaart kost Ft. 2200 maar daar staat dan wel wat tegenover.

Naast enkele welkomstgeschenkjes is met deze kaart ook vrije toegang te verkrijgen tot de Hongaarse Nationale Galerie, het Historisch Museum van Boedapest en het

Gastronomische lekkernijen mogen op zo’n evenement natuurlijk niet ontbreken.

Bezoekers worden overgehaald heerlijke Hongaarse gerechten te proeven: Zo is er een grillhoek, een kaaskraam waar men geiten- en schapenkaas verkoopt. Maar ook hartige eigengemaakte pogácsa en lángos doen het goed met een glas wijn erbij!

Een wijnwedstrijd maakt eveneens onderdeel uit van dit festival. Daarom mogen bezoekers in de VinAgora tent met hulp van een wijnexpert ook een uurtje een deskundig wijnproever zijn en mag men zo zijn of haar stem uitbrengen voor de beste wijn van het festival.

Andere noemenswaardige onderdelen zijn dans, muziek en cultuur. Buiten de

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

diverse podia in het Burchtkwartier vinden er ook op andere plekken in en rond de stad muzikale en culurele activiteiten plaats. Wie van Hongaarse folklore en cultuurgeschiedenis houdt kan z’n hart ophalen in het openluchtmuseum van Szentendre, Skanzen geheten. Niet alleen is er te zien hoe men vroeger in Hongarije op ambachtelijke manier wijn maakte, ook proeven kan hier!

In het Burchtkwartier zelf vindt er een oogstoptocht plaats. De oogst moet immers ook gevierd worden. Er wordt flink uitgepakt: Volksdans en klederdracht ontbreken hierbij niet!

Voor de leergierige in wijn geïnteresseerde leek is er een cursus van drie middagen om zijn of haar kennis grondig uit te breiden.

De feestelijkheden worden tot slot afgesloten met een galaconcert, die voor het eerst in het nieuwe gebouw: het Müvészetek Palota (Paleis voor de Kunsten.) plaatsvindt. Degenen die dit jaar niet in de gelegenheid waren, volgend jaar is er een nieuwe mogelijkheid om dit mooie wijnfeest te bezoeken!

Tekst: ©Elvira Loomans 2007

Gastronomische evenementen Hongarije

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

*Internationaal Eier Festival.

Balaton nemzetközi tojásfesztivál, Siófok.

13-14 oktober 2007

* Levensmiddelenbeurs.

IFE Foodapest élelmiszeripari kiállítás, Budapest, Hungexpo Vásárközpont.

20-22 november 2007

* Kerstmarkt in de hoofstad Budapest, Vörösmarty-plein.

1-29 december 2007

* Bio-dagen. Bio-napok, Budapest, Petöfi Csarnok.

14 oktober 2007 * Gastronomisch Festival.

A naturpark ízeí-gasztronómiai fesztivál, Köszeg, Jurisics-vár.

20-21 oktober 2007 * Worstenfestival. Csabai kolbászfesztivál, Békéscsaba, Sportcsarnok.

20-23 oktober 2007 * Visvangst uit het Oude meer. Öreg tavi nagyhalászat, Tata, Öreg-tó.

28 oktober 2007

* Visfestival. Halfesztivál, Tihány.

25 november 2007 * Concert in het parlementsgebouw Fritz Kreisler. (drietal muziekstukken) 9 november 2007 * Sint Maarten Nieuwe wijn en Ganzen Festival. Szent Márton Újborfesztivál és Libator Szentendre, Skanzen.

10-11 november 2007 * Sint Maarten Nieuwe wijn Feest. Szent Márton-napi Újbor Ünnep, Pápa.

11 november 2007

* Advent en nieuwjaar Szentendre.

1-31 december 2007 * Bonensoep Wedstrijd.

Jótékonysági Babgulyásfözö Verseny, Baja, Szentháromságtér.

21 december 2007 * Vissoepmarkt. Karácsonyi Szentölt Halászlé Vásár, Szeged, Roosevelt tér.

24 december 2007 * Galaconcert van het 100koppige zigeunerorkest, Budapest.

30 december 2007 * Europees oudejaarsavond Gala en bal in de Opera Budapest, Opera.

31 december 2007

Voor alle lezers van Hongarije in Zaken 10% korting* (bij aankoop van 12 of meer flessen) Gooimeerpromenade100 * 1277 ER HUIZEN * 0031- (0)35-5336578 * 0031- (0)6-45084124 www.vinologics.nl * info@vinologics.nl (actie is geldig tot 1-1-2008)

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

33

Consultancy

33329

Hotel

32862

Zakelijk

40036

PERFECT CRM Consultancy.

Business Consultancy.

Outsourcing and Recruitment.

CRM Task Delegation.

Localization and Translation. info@sapientia.nl T: + 31 ( 0 ) 73 6233833 F: + 31 ( 0 ) 84 8304217 Http://www.sapientia.nl

The Andrássy Hotel is located in the famous Andrássy Avenue called the Champs Elysées of Budapest, in the famous embassy and residential area, near the main tourist attractions like the National Opera House, Heroes’ Square, Art Gallery and Széchenyi Thermal Bath. The Andrássy Hotel was designed and built in a Bauhaus style, by Alfréd Hajós in 1937. It has spacious, beautifully designed rooms and suites, Andrássy Hotel is a unique 5 star gourmet boutique hotel and Hungary’s first acceptance to the collection of “Small Luxury Hotels of the World” and “Hotels & Préférence”.

Completely renovated in 2001 the Andrássy Hotel offers genuine and caring services for today’s traveler.

Kleding Reparatie

&

1063-Budapest Andrássy út 111 T +36-1-462-2100 www.andrassyhotel.com reservation@andrassyhotel.com

Stomerij www.kledingreparatie-perfect.nl Groteberg 39 5611 CK Eindhoven

Koop

33073

www.vastgoedhongarije.nl Vertrouwd zoeken naar koop en huurwoningen in Hongarije.

Taal - Coaching

20100

Kodex Begeleiding en Advies van Handels- en Cultuurrelaties

Bouwproject van 20 nieuw te bouwen vakantiewoningen ten noorden van de hoofdstad Budapest vlakbij Balassagyarmat in een zeer mooie natuur, bos, en waterrijke omgeving, vlakbij de grens met Slowakije.

Meer informatie en woningen of objecten kijk op onze website:

www.vastgoedhongarije.nl Tel: 0512-372723 of 06-50654053

www.balatonhuis.com 34

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 9

Alles dat Nederlandse en Hongaarse zaken en mensen dichter bij elkaar brengt: zakelijke relaties, communicaties, onderzoeken, marketing, projecten en organisaties, taal en culturele cursussen en seminars, kunst projecten en toerisme.

Kijk op onze website:

www.kodex.nl

Tel: + 31 30 2803911 E-mail: contact@kodex.nl Actueel: diensten voor zware en lichte industrie, zakelijke hongaarse taal cursus en coaching, international management-culture management, vakantiehuis in Hongarije cultureel geschiedenis in Leiden universiteit, kijk op: http://kulturhaz.blogspot.com

Geschenk

33015

Een uniek RELATIE geschenk

Het groot formaat fotoboek: Szemtõl szemben, Auge in Auge, Oog in oog, Eye to eye.

NAGYPALL tükörben, reflektiert, weerspiegeld, reflected, 200 pagina´s hartverwarmende zwart-wit fotografie van Eddy Smid met teksten in vier talen van Frouke Schouwstra Een verslag van een behoedzaam integratieproces, een heel bijzonder beeld van een klein dorp in Hongarije. Om zelf van te genieten, om “zo maar” weg te geven, maar bij uitstek geschikt als relatiegeschenk!

€ 34,90 (incl. verzending) bestellen via: uitgeverij@hongarijemagazine.nl

4x 19 49 e j i r a g n Ho

in Zaken

,

voor €.

ex. btw

VOOR UZELF OF ALS R E D N A N E E R O O V CADEAU

Hongar

Vinologics tegoedbon n ee n ee t ijg kr e ne elke nieuwe abon (t.w.v. € 5,50) ntjesactie een Spetter- of Klei(t.w en ss tu e uz .v. € 75,00) ke de k oo hiernaast

en

ije in Zak

.eu

inZaken

ije

Hongar

2007 Zomer 5,80 :8-€ Editie

Hongarije in Zaken inZaken.eu

Hongarije

Voorjaar 2007

Editie: 7 - € 5,70

Special: Miskolc

Hongar

en

ije in Zak

t kansen arije) id bied Hong amhe ken.eu ers...(in Duurza inZarn de em voor on

ije

Hongar

2007 Zomer 5,80 :8-€ Editie

ngarije k van Ho nd De smaa or in Nederla do dringt s che tip met Praktis omgang voor de Hongaren e zakelijk

ave ter

ngaarse met Ho Interview ckten specialist produ rol lkt hoofd ” rto ve Antonie admovie aarse “Ro in Hong en nbieding lezersaa nte ssa Intere

ering van

de inte

rna

ngarije met Ho erking samenw tionale

Thema Industrie en de invloed van toerisme

bevord

nsen Uitg ) biedt ka arije amheid s...(in Hong Interviews met Nederlands-Hongaarse organisaties er Duurza dernem Artikelen van onze Correspondenten voor on ngarije k van Ho nd De smaa or in Nederla do dringt

samenwerking met Hongarije Uitgave ter bevordering van de internationale

s che tip met Praktis omgang voor de Hongaren e zakelijk

Uitgave

ngaarse met Ho Interview ckten specialist produ hoofdrol vertolkt ” ie ton An admovie aarse “Ro in Hong iedingen nb aa nte lezers Interessa

ter bev

orderin

Bel

g van de

interna

voor maar € 19,49* op Hongarije in Zaken nt me ne on ab en em Ik ne maar € 19,49* Hongarije in Zaken voor op nt me ne on ab n ee * excl. btw Ik geef

tionale

ngarije met Ho erking samenw

5 23, 040-841 6bo n naar

stuur de , Hongarije in Zaken .139 Luchthavenweg 81 n 5657 EA Eindhove of surf naar

Mijn gegevens: Achternaam Adres Postcode Telefoon E-mail

M/V

Voorletters Woonplaats Geboortedatum

nt is bestemd voor: Het cadeau-abonneme Voorletters Achternaam Adres Woonplaats Postcode Geboortedatum Telefoon E-mail

M/V

ijze aan: atisch van Kruis hier de betalingsw t abonnementsgeld autom he rs ne art rP he blis Pu Ik machtig r: jven. Bank- of gironumme mijn rekening af te schri Handtekening

Datum

nk overschrijving Ik betaal vooraf met ba

/bestellen

eu www.hongarije.inzaken.