HIZ 4

Hongarije in Zaken Magyar Üzleti Piac

Hongarije in Zaken

Zomer 2006 € 5,50

Jaargang 1 - Nummer: 4

Special:

Pécs

Hongaarse belasting voor particulieren Interviews met Nederlandse bedrijven Thema: Hongaarse wijnen Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking

HONGEST REIZEN heeft een aanbod dat recht doet aan de veelzijdigheid van Hongarije.

Wij verzorgen diverse rondreizen met de bus of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellnessreizen, stedenreizen, zakenreizen en helpen u ook aan een geschikte vakantiewoning in Hongarije.

HONGEST REIZEN is een daadkrachtige reisorganisatie die gespecialiseerd is in reizen naar en van Hongarije.

Hongarije is het land van de poesta’s, de zigeunermuziek, de pracht en praal van Budapest, het romantische Balatonmeer, de vele kuuroorden, de uitgestrekte wijnstreken, de prachtige landschappen, zon, strand en vele gezellige terrassen.

Met reisbureau’s in Nederland ( Goor ) en Hongarije ( Budapest ) heeft HONGEST REIZEN alle ingrediënten in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook voor uw zakenreizen vindt u in HONGEST REIZEN een vertrouwde partner.

Met onze hotels verspreid over heel Hongarije staan wij borg voor kwaliteit en service, u vindt dan ook altijd een hotel van uw keuze in de streek die u wilt ontdekken.

Wilt u reizen per vliegtuig, per luxe touringcar of met eigen vervoer?

U boekt wat u wil bij HONGEST REIZEN! Wist u dat u al vanaf € 29,00 inclusief luchthavenbelasting, vliegt naar Boedapest vanaf Amsterdam en Brussel?

HONGEST REIZEN Schoolstraat 122 7471 XA GOOR Tel: 0547-275908 www.hongestreizen.nl E-mail: info@hongestreizen.nl

In deze uitgave Voorwoord

5

Pécs, stad met een mediterrane sfeer

6

Pécs 2010, Culturele hoofdstad van Europa

9

Investeringsmogelijkheden in Pécs

10

6

Pécs, opstap naar de Balkan en de Italiaanse regio’s

11

De Zsolnay Fabrieken, “kunstige werken”

12

Bedrijfsinterview

Festivals in Pécs en omgeving

13

Nieuws uit de media

14

Interview met Martin Adema

16

Neerlandistiek in Boedapest, een dappere keuze!

18

Networking Event van de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel een groot succes

19

Interview met Wolters Kluwer

20

Hongarije: “wellness” en plastische chirurgie gecombineerd?

22

26

Belastingen voor particulieren

23

Agrarische vernieuwingen vanuit traditie

24

Evenementen

Hongarije: wijnland bij uitstek

26

Nieuwe wijn in nieuwe glazen

28

Gastronomische evenmenten: juli t/m september

29

Oh, heilige Moeder der Marketing!

30

De Juliana School in Boedapest

32

Bureaucratie

33

Kleintjes

36

Colofon

38

Special: Pécs

20 Culinair

29 Taal en cultuur

32

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

3

>> Ê i ÃÊ iÌÊ`iÊ vÊ-V Ài >>ÀÌ /Ê* , / Ê "Ê6"",Ê 1< Ê" Ê Ê -tÊ

iÊ vÊ-V Ài >>ÀÌÊLië>>ÀÌÊÕÊ «Ê`iÊL>> Êii Ê «Ê`i Êi Ê Ài i ÜiÀ °Ê iÌÃÊ ÃÊ >ÃÌ }iÀÊ`> Ê «Ê`iÊ} vL>> Ê`iÊL>> «>ÀÊ >>ÀÊ ÕÜÊ«iÀà iÊ > ` V>«Ê ÊÌiÊ Ài i i °Ê iÌÊLi Õ «ÊÛ> Ê âiÊ vÊ-V Ài >>ÀÌÊLiÀi i ÌÊÕÊ«ÀiV iÃÊ iÛii Êà >}i Êi iÊëi iÀÊ ÛiÀÊii Ê iÊ >}Ê` i °Ê iÌÊ`iÊ vÊ-V Ài >>ÀÌÊÜ À`ÌÊ iÌÊÀi} ÃÌÀiÀi ÊÛ> Ê`iÊ} vÃV ÀiÃÊ ii ÊÃÌÕ Êii Û Õ` }iÀ°Ê,Õ Ê£ÎäÊ } vL> i Êâ Ê «}i i Ê Ê âiÊ`>Ì>L>ÃiÊi Ê`iâiÊÜ À`ÌÊ Û ÀÌ`ÕÀi `ÊÕ« Ì `>ÌiÊ}i Õ`i °Ê

6 ÀÊ iiÀÊ v À >Ì iÊLi Êä£ÈxÊ ÊÎn ÈÇ{]Ê vÊ Ê «Ê

ÜÜÜ°} v ÃV Ài >>ÀÌ° Ê

Voorwoord Met veel plezier presenteren wij u hierbij de vierde editie van Hongarije in Zaken, het zakelijke magazine dat Hongarije en Nederland dichter tot elkaar blijft brengen.

In deze editie vertellen wij meer over de stad Pécs en de kansen die daar momenteel liggen. Vanuit de stad zijn er diverse stimuleringsmaatregelen voor bedrijven aanwezig, ook in cultuur opzicht is er in de stad een hoop te doen.

Vooral de Italiaanse invloeden hebben de stad een uniek karakter gegeven. Onlangs is Pécs verkozen tot culturele hoofdstad van Europa in 2010, ook hier leest u meer over.

In het kader van de special Pécs vertellen wij over de befaamde Zsolnay fabrieken en we geven u een overzicht van de zomerevenementen in Pécs, maar ook in de rest van Hongarije.

Over het thema Hongaarse wijnen is veel te vertellen. Waar deze wijnen vroeger als minderwaardig werden beschouwd, komen veel van de betere wijnen nu uit Hongarije. Het is dan ook geen wonder dat er veel geïnvesteerd wordt op dit gebied.

Ook hebben wij weer een aantal

leuke interviews opgenomen. Zo hebben we gesproken met een Nederlandse kantoorinrichter die met zijn bedrijf al veel kantoorconcepten succesvol heeft geïmplementeerd in Hongarije. Daarnaast hebben wij een interview met Danielle Landesz-Campen van Wolters Kluwer over haar ervaringen met het werken in Hongarije.

De agrarische sector in Hongarije is in beweging. Vandaar dat wij hier meer informatie over geven. De verwachting is dat Hongarije vooral in de biosector behoorlijk gaat scoren.

Ook al staat Hongarije bekend als land van de “Wellness”, krijg zij ook steeds meer bekendheid op een ander gebied. Daarover meer in het magazine.

Verder hebben wij artikelen opgenomen over particuliere belastingen, een beschrijving over het ontstaan van de Juliana school in Boedapest en over de Hongaarse bureaucratie.

Wij wensen u veel leesplezier en fijne zomermaanden toe.

Rolf Neleman & Hidde van Erp

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

5

Pécs, stad met een mediterrane sfeer Pécs, hoofdstad van de provincie Baranya ligt in het zuiden van Transdanubië aan de voet van het Mecsekgebergte en is met 180.000 inwoners de grootste stad van Zuid-Transdanubië. Pécs is de vijfde stad van Hongarije. De stad is moeilijk te omschrijven. Pécs is Pécs. Je kunt het moeilijk met een andere Hongaarse stad vergelijken. De vele festivals met de zuidelijke sfeer geven de stad een unieke karakter.

Nog steeds is de Duitse naam van de stad Fünfkirchen. Pécs behoorde van 1541 tot 1687 tot het Osmaanse rijk en werd in 1780 tot Koninklijke vrijstad verheven.

Geschiedenis De geschiedenis van de stad Pécs gaat terug tot de prehistorische tijden. Beschermd door de Mecsek Bergen trok het gebied al vroeg vele mensen aan.

Zo’n 2.000 jaar geleden ontstond de Romeinse stad Sopianae. Pécs, al in de Romeinse tijd van belang als verkeersknooppunt, was als Sopianis of Sopianiae hoofdstad van de Romeinse provincie Valeria.

Vandaag de dag zie je nog steeds de Italiaanse invloeden, het lijkt soms net alsof je in Italië bent.

Pécs was van de 9de eeuw tot de late middeleeuwen de grootste Hongaarse stad, bisschopszetel (sinds 1009) en een belangrijk cultureel centrum.

Pécs stond bekend als “Quinque Ecclesiae”, naar de vijf grote kerken die de stad haar aanzien gaven.

6

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Midden in het centrum staat de kerk van St. Augustinus, voorheen een moskee. Dat is aan de bouw ook wel te zien.

Wijnen Pécs is bekend om haar wijnen. Als je door de smalle straatjes omhoog gaat, zie je grote bomen vol met fruit achter stenen muren. Er zijn nog vele soorten wijngaarden op de heuvel, al zie je deze minder worden door de groei van de stad. Toch zijn er nog veel wijngaarden aanwezig. De stad wordt niet voor niets de stad van de druiven en wijn genoemd. En het is zeker niet toevallig dat de inwoners van de stad zichzelf “tüke” noemen, wat afgeleid is van het woord “tőke” (in het Hongaars: wijnstok).

Pécs heeft een Domkerk waar verschillende pausen in het verleden een bezoek brachten. Bij de Dom worden momenteel opgravingen gedaan uit de Romeinse tijd.

Deze opgravingen zijn ook te bezichtigen. Verder heeft de stad een prachtig oud centrum, dat elk jaar leuker wordt, want veel gebouwen en pleinen worden opgeknapt.

Winkelen In het centrum zijn veel nostalgische winkeltjes. Het is een genoegen daar op je gemak rond te kuieren.

Pécs is ‘n levendige universiteitsstad met prachtige monumenten, gezellige markten en zeer veel historische panden. Terrasjes zijn volop te vinden in het centrum.

Aan de rand van de stad zijn de moderne warenhuizen zoals de Tesco (reuzensuper). Ook is er de Plaza, een overdekt winkelcentrum met restaurantjes en een bioscoop.

Interessant is ook de vlooienmarkt op zondag. Dat is een rommelmarkt waar je werkelijk alles kunt kopen, nieuw en gebruikt, alle soorten goederen, maar ook auto’s en dieren.

Je kunt er gemakkelijk een dag doorbrengen.

Bezienswaardigheden Gezien haar rijke verleden biedt Pécs veel bezienswaardigheden. De stad is rijk aan historische bouwwerken, waaronder de van oorsprong Romaanse Dom St. Petrus (11de–12de eeuw), een drieschepige basiliek met vier torens en een middeleeuwse

crypte. Deze Dom is 70 meter lang en 22 meter hoog met vier hoektorens. De oudste gedeelten van de Dom zijn het koor uit de 11de eeuw en de benedenkerk; de kerk werd diverse malen ingrijpend verbouwd en gerenoveerd. .

Uit de Turkse tijd stammen enkele voormalige moskeeën, waarvan de Pasja Kasim Gasi-moskee wel de fraaiste is. Op de moskee van Pasja Hassan Jakovali in de Rákóczi út 2 verrijst een slanke, twaalfhoekige minaret, symbool van het best bewaard gebleven Turkse bouwwerk uit de 16de eeuw. De türbe van de Idris Baba, een achthoekige grafkapel op Nyár utca 8, staat in de tuin van het huidige kinderziekenhuis.

Uit de Romeinse tijd stammen diverse graven en grafkamers, waaronder een met fresco’s gedecoreerde kamer uit de 4de eeuw (gerestaureerd in 1930), die in 1783 bij het domplein werd gevonden.

Aan de westzijde van het plein staat het Bisschoppelijk Paleis; de oudste gedeelten hiervan dateren van de

12de eeuw. Aan de oostzijde zijn oudchristelijke grafkamers uit de 4de eeuw blootgelegd. De muren zijn met schilderingen versierd zoals u ze verder alleen maar in de beroemde Romeinse catacomben aantreft. Aan de zuidzijde - dat wil zeggen aan het

Szent István tér - staat de Barbakán, de stadsmuur uit de 15de eeuw.

Een absolute aanrader is het Tettyeplateau.

Om vanuit het park te kunnen genieten van het schitterende uitzicht op de stad, moet u wel een half uurtje lopen of een eindje de bus nemen (buslijn 34 en 35). Wie van een wandeling houdt, volgt het wandelpad dat met geel is aangegeven en bereikt de 534 meter hoge Misina-top. Het allermooiste uitzicht op Pécs heeft u echter vanaf de televisietoren.

Ook de moeite waard is het “Széchenyi tér” te bezoeken. Hier komen twaalf straten uit op het plein, dat beheerst wordt door de moskee van pasja Kassim Gasi uit de 16de eeuw. Bezoek ook eens de volgende bezienswaardigheden: - De Janus Pannonius Universiteit, oorspronkelijk gesticht in 1367, werd heropgericht in 1922; de universiteitsbibliotheek dateert uit 1774.

- De Medische Universiteit van Pécs (1951).

- Het porseleinmuseum en ook het geboortehuis van de beeldend kunstenaar Victor Vasarely dat ingericht is als museum (1976).

- Janus Pannoniusmuseum (1904; natuurwetenschappen, archeologie, moderne Hongaarse kunst.

- Kunstgalerieën, waaronder het “Uitz Museum”.

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

7

Buiten Pécs Ook buiten Pécs valt een hoop te doen. Zo is het leuk het bos van Gemenc te bezoeken. Het grootste wildreservaat van Hongarije beslaat 50.000 ha en ligt 55 km ten oosten van Pécs. Er leven hier veel zeldzame vogelsoorten, de zilverreiger bijvoorbeeld.

Natuurliefhebbers en andere belangstellenden kunnen het reservaat alleen in groepsverband en per smalspoor bezichtigen.

Ook de stad Harkány is een prima vakantieoord. Daarnaast zijn er mooie thermaalbaden in Gyula en Gyogy Furdo. Maar Gyula is zeer geliefd bij de eigen bevolking en mensen uit het Hongaarse toeristenwezen gaan zelf ook graag naar Harkány.

Ten zuiden van de weg PécsBudapest, ligt (bij km 178), liefelijk beschut door de heuvels, Nagypall / Pahl, een deels Schwabisch, deels Hongaars dorp. In dit dorpje, direct langs de weg, staat een enorme

oude vrijstaande wijnkelder. In deze sfeervolle en monumentale ruimte vindt u de Nagypalli Pince Galéria.

Het bijzondere van deze Galerie is het Nederlandse management. Eddy Smid en Frouke Schouwstra zorgen ervoor dat tot eind september de alweer vijfde seizoenstentoonstelling te bezoeken is.

Eddy Smid, alias Oszkar heeft in deze tentoonstelling gekozen voor een grote serie zwart-wit foto’s waarin hij de bewoners van Nagypall op wel heel bijzondere wijze op de gevoelige plaat heeft vastgelegd. De inwoners hebben er op hun beurt voor gezorgd dat in het huis ruimtes zijn ingericht met gereedschappen, voorwerpen en andere materialen die in deze plattelandsomgeving tot voor kort nog gebruikt werden.

Een prachtig schouwspel waarin u oog in oog komt te staan met de gebruiken en tradities van het Hongaarse platteland.

Motto van de Nagypalli Pince Galéria: “Alleen samen is het leven mooi!”. Uitgebeeld door twee Volendammertjes...

Het is zeker de moeite waard om dit eens te gaan zien.

Wanneer u na uw bezoek trek heeft gekregen kunt u ook nog eens uitstekend eten bij het restaurant “Asztrik Vendéglõ”, dat u vindt bij de afslag Mohács naar de weg (nummer: 6, km 178). Hier vindt u nog een kleine expositie van Eddy Smid met typisch Nederlandse “Waterfoto’s”. Deze is ontstaan op speciaal verzoek van de eigenaar.

PAS VERSCHENEN! Een uniek RELATIE geschenk: Het groot formaat fotoboek: Szemtõl szemben, Auge in Auge, Oog in oog, Eye to eye NAGYPALL tükörben, reflektiert, weerspiegeld, reflected 200 pagina´s hartverwarmende zwart-wit fotografie van Eddy Smid met teksten in vier talen van Frouke Schouwstra ISBN 963229659 1 Een verslag van een behoedzaam integratieproces, een heel bijzonder beeld van een klein dorp in Hongarije.

Om zelf van te genieten, om “zo maar” weg te geven, maar bij uitstek geschikt als decembergeschenk!

Voor 34,90 euro (incl. verzendkosten) te bestellen via: uitgeverij@hongarijemagazine.nl Bij afname van meer dan vijf stuks: neem contact op met: kovacs@wxs.nl! Voor een eerste indruk en meer informatie

http://www.oszkar-photography.info

8

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Bronnen: hongarijevakantieland, Hongaars verkeersbureau

Pécs 2010, Culturele hoofdstad van Europa De Hongaarse stad Pécs is vorig jaar verkozen om samen met Istanbul in Turkije en de Duitse stad Essen een van de drie culturele hoofdsteden 2010 te zijn. Pécs wil de brug vormen van West- naar Oost-Europa en de landen van de Balkan. Gelegen op de voormalige noordelijke grens van het Romeinse rijk, later op die van het Ottomaanse rijk en al honderden jaren een belangrijk migratiegebied voor Duitstaligen die naar Centraal-Europa kwamen, vormt Pécs haast vanzelfsprekend nu en in de toekomst de poort naar de landen op de Balkan die in 2010 zelf nog geen lid van de EU zullen zijn.

de organisatie van Pécs 2010, legt uit dat juist in de keuze voor de culturele hoofdsteden Pécs, Essen en Istanbul het karakter van Pécs met haar geschiedenis, toekomst en locatie zich letterlijk manifesteert. Pécs is als geen andere stad in Europa in staat om zowel met Oost- als met WestEuropa te communiceren.

In de afgelopen vijf jaar hebben deskundigen en de autoriteiten in Pécs in een openbaar debat samengewerkt om de eervolle titel van Culturele Hoofdstad van Europa te verdienen. Onder het motto’ brug tussen West en Oost’ werd bij de eindronden in Hongarije in april 2006 de stad Pécs door een internationale jury uitgekozen om deze titel te gaan dragen. In 2010 zal Pécs met de grootschalige manifestatie haar multiculturele en internationale geschiedenis en toekomst laten zien.

Van oudsher is Pécs een stad waar veel verschillende culturen, religieuze stromingen en sociale klassen samenleven in een symbiose met de wijde omgeving. Aan de ene zijde ligt de Hongaarse regio en West-Europa en aan de andere zijde de Balkan, Oost-Europa en Turkije. Omdat Pécs al eeuwen een belangrijke handelsstad is waar men over grenzen heen kijkt en iedereen uit andere landen welkom is, maakt dat Pécs tot een bijzondere stad in Europa. Ondanks de onderdrukking en ellende die door zowel Turkse, Habsburgse en Russische overheersing er is geweest, hebben diezelfde onderdrukkers ook positieve invloeden gehad op de regio. Ildikó Tropa, projectmanager in

Zo ligt niet ver van Pécs tussen Szigetvár en het dorpje Szulimán het park van de Turks-Hongaarse vriendschap, genoemd naar Suleyman de Eerste.

Het mausoleum waarin hij begraven ligt vormt de basis voor dit park.

Sinds 1994 staat zijn standbeeld naast dat van Miklós Zrinyi opgesteld. Hij was de Hongaarse verdediger in de slag om het fort Sziget in 1566. Een slag die voor Suleyman de Eerste uitliep op zijn definitieve Waterloo. De Duitse immigranten die zich later in Pécs en omgeving vestigden hebben tot op vandaag eigen scholen en sociëteiten en de oude Duitse naam voor deze regio is dan ook Schwabische Türkei.

In 2010 zal de manifestatie bestaan uit beeldende kunst, muziek, architectuur en laat men het industrieel erfgoed en de ontwerpen daarvoor zien. De overgang van West- naar Oost- Europa en vice versa is daarbij de rode draad.

Accenten komen vooral te liggen op de geschiedenis van de laatste decennia en de toekomst. De huidige gebouwen van de wereldberoemde Zsolnay porseleinfabrieken bijvoorbeeld, worden verbouwd voor exposities, evenementen en manifestaties.

Pécs 2010 wil de geslaagde overgang illustreren van een samenleving die vroeger nog was gericht op mijnbouw en industrie naar de huidige samenleving van cultuur en diensten nu. De stad herwaardeert ook haar cultureel erfgoed uit de socialistische periode, zoals zichtbaar in woonwijken en industriegebieden.

Dit erfgoed wordt aangepast aan de eisen van deze tijd met onder meer de aanleg van nieuwe parken.

Park van de vriendschap tussen Hongarije en Turkije.

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

9

Ook in de regio wordt Pécs 2010 gedragen. De wijnroute Villány-Siklós krijgt hierbij een stevig accent. Met Pécs 2010 is ook de lancering van de broodnodige decentralisatie in Hongarije begonnen.

De hoofdstad Boedapest trekt meestal alle cultuur en economie naar zich toe. Maar Pécs heeft nu de kans om cultuur en economie van een grensstreek met haar grensoverschrijdende culturele en economische inter-activiteiten

eindelijk aan Europa te tonen.

Verschillende culturen en religies zijn met respect voor elkaar in Pécs geïntegreerd.

Het christelijke kruis en de islamitische halve maan schitteren in ieder geval al gebroederlijk naast elkaar op de koepel van de Dom in het centrum van de stad.

Tekst en foto’s, Lidewijde de Smet 2006

Mevrouw Ildikó Tropa, organisator van Pécs 2010

Investeringsmogelijkheden in Pécs Pécs is in ontwikkeling en we hebben hieronder 7 investeringskansen geselecteerd, die voor u interessant zouden kunnen zijn.

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar onze website: www.hongarijeinzaken.nl 1)

Aankoop van een stuk grond met industriële vergunning (logistieke basis of productiefabriek). Oppervlakte 14.000 m2.

2)

Aankoop van gebouw op het “Pécs industriële park”. De gebouwen zijn nog in gebruik en liggen naast route 6 en 57/58.

3)

Investeringsproject voor een logistiek centrum binnen het “Pécs industriële park”.

4)

Te koop: de voormalige OTP Bank aan de Király u. 11 te Pécs, vraagprijs 200.000.000.- HUF.

5)

Te koop: een landgoed in Pécs met een oppervlakte van 4,500 m2 waarin straks allerlei commerciële- en dienstverleningsbedrijven kunnen worden gevestigd.

6)

Ter renovatie aangeboden: een historisch gebouw in het centrum van Pécs, waar 29 appartementen, een restaurant, een kantoor en een ondergrondse garage in kunnen worden ontwikkeld.

7)

Te koop: Pécs Expo, een multifunctioneel centrum voor nationale en internationale tentoonstellingen

€ 1,00 ≈ 250 HUF (juni 2006)

10

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Pécs, opstap naar de Balkan en Italiaanse regio’s Pécs ligt in de warmste regio van het land en heeft een mediterraan klimaat. De stad heeft de status van stedelijk district (145 km2) en is het centrum van een uitgestrekt mijnbouwgebied, waar onder meer steenkool en uraniumerts gewonnen worden.

De industrie omvat de raffinage van aardolie, machinebouw, chemische en elektrotechnische industrie, verwerking van tabak en vervaardiging van porselein, lederwaren, meubelen en voedingsmiddelen.

Er bestaan nog veel fabrieken maar sinds de val van het ijzeren gordijn hebben de meesten de overgang niet gehaald. Pécs heeft een bekende porselein-industrie en een zeer bekende Hongaarse brouwerij (Pécsi Sörfőzde (Pécs Brewery)). Een groot deel van de elektriciteit en gasvoorziening is afkomstig uit Pécs zelf.

De stad wordt ook wel de stad van de kennis genoemd. In het jaar 1367 werd de universiteit opgericht, als eerste universiteit binnen Europa.

Door dit erfgoed zijn er momenteel veertig basisscholen, drieëntwintig middelbare scholen en negen faculteiten. De populatie van studenten ligt rond de 25.000. Op alle middelbare scholen worden buitenlandse talen onderwezen.

Naar schatting spreken 5.000 studenten Duits, Engels of Italiaans op bijna vloeiend niveau. Ondanks het feit dat het aantal mensen dat naar de stad trekt nog steeds groeiende is, neemt tegelijk de werkloosheid af.

Men slaagt er prima in om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.

Door haar geografische ligging is de stad een perfecte ontmoetingsplaats voor Noord, Zuid, Oost en West. Daarom speelt Pécs ook een belangrijke rol in wetenschappelijk onderzoek.

De stad is verder een duidelijk financieel centrum. Eenendertig banken en verschillende verzekeringsmaatschappijen hebben hun hoofdkantoren in de stad. Daarnaast is het

hoofdkantoor van de telecommunicatie in Hongarije in de stad gevestigd.

De gemeente vindt in haar beleid dat de bereikbaarheid van haar industrie zeer belangrijk is. In Pécs zijn zogenaamde industriële zones te onderscheiden. Deze twee gebieden zijn de oostelijke industriële zone en de centrale industriële zone.

De bedrijven die gevestigd zijn in de centrale industriële zone zijn de oudere industrieën zoals producenten van machines, fabrieken voor lederbewerking en gereedschapsvervaardiging.

Een andere regeling is de volgende: bedrijven krijgen 50 procent korting op de te betalen belasting als zij zich met export bezighouden.

Als een bedrijf beneden de 3 miljoen HUF omzet heeft, betaalt het geen belasting. Als een bedrijf boven de 3 miljoen omzet uitkomt, betaald het 1,7 tot 2 procent belasting.

Voor meer informatie hierover verwijzen wij u graag naar de volgende website: http://www.pip.hu/en/index_ked.html Kortom, er liggen veel zakelijke kansen in Pécs.

De oostelijke zone is van oudsher meer actief op het mijngebied. Vanuit dit gebied vindt nu ook uitbreiding plaats naar het zuiden waar het zogenaamde Pécs Industrial Park is aangelegd. De stad biedt percelen aan langs de belangrijkste snelwegen en probeert via kortingen op belastingen en subsidies, bedrijven naar zich toe te trekken.

Zo worden bedrijven die opereren binnen het Pécs Industrial Park voor tweeënhalf jaar ontzien van lokale belastingen en kunnen zij zichzelf aanmelden voor extra voordelen.

Om de lokale werkgelegenheid te bevorderen kunnen ondernemingen extra subsidies ontvangen gebaseerd op het aantal medewerkers dat ze in dienst hebben en de groei die zij in het personeelsbestand hebben ten opzichte van het voorgaande jaar.

Als een bedrijf 20 procent groei in haar personeelsbestand heeft doorgemaakt, krijgt het een reductie van 10 procent op bepaalde personeelskosten. Het minimum aantal personeelsleden voor deze regeling bedraagt vijf personen. Een bedrijf ontvangt een reductie van 25 procent op bepaalde personeelskosten als zij 25 procent groei doormaakt in het aantal personeelsleden. Hier geldt een minimum van zeven personen.

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

11

De Zsolnay Fabrieken, “kunstige werken” Liefhebbers van porselein kennen het merk ongetwijfeld: Zsolnay. De stad Pécs is mede groot geworden dankzij Miklós Zsolnay. Hij is de oprichter van de Zsolnay fabrieken die inmiddels internationaal zijn uitgegroeid tot een ware multinational.

Al in 1852 werden de fabrieken opgericht. Miklós Zsolnay was een handelsman actief in keukengerei en terracotta elementen om gebouwen te verfraaien. In de Oostenrijks-Hongaarse monarchie is deze fabriek tot bloei gekomen.

Het was een periode waarin veel geld werd uitgegeven aan uiterlijkheden. De kracht van Zsolnay was dat hij heel creatief was maar ook praktisch. Hij bracht een aantal buitenlandse werkers naar de fabrieken vervaardigde zijn eigen basismaterialen, huurde of kocht mijnen op, was in staat alle uitvindingen te doen op zijn gebied, waardoor hij internationaal steeds meer roem kreeg. De fabriek heeft een aantal significant prijzen in buitenlandse exposities en wereldexposities gekregen (Wenen, 1873; Parijs, 1878; Sydney, 1879; Chicago, 1893; Brussel, 1897).

Hierdoor kwamen er orders binnen uit Wenen, Londen en New York.

Oprichter: De heer Miklós Zsolnay

12

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

In deze jaren kwam men met unieke stilistische en hoogwaardige producten dat een compleet andere definitie gaf aan porselein. Door persoonlijke samenwerking met een aantal bijzondere Weense / Hongaarse architecten als Otto Wagner, Max Fabiani, Imre Steindl, Ödön Lechner, etc. werden hele bijzondere producten ontwikkeld. In de jaren daarna werd in artistiek en economisch oogpunt de piek bereikt.

De jaren daarna werd porselein ontwikkeld in de geest van art nouveau en Art Deco. Dit leidde ook met allerlei prijzen wereldwijd.

In de periode van de Eerste Wereldoorlog heeft de fabriek behoorlijke klappen opgelopen.

Men verloor haar internationale contacten, markten en controle over haar mijnen. Deze jaren is de fabriek zich steeds meer gaan richten op de productie van porselein.

Na de nationalisatie in 1948 hield het artistieke werk gedurende een periode van vijf jaar volledig op. Nadat het dictatorschap was geëindigd kwam de creativiteit weer volledig terug en kreeg de fabriek haar internationale faam weer snel terug.

In 150 jaar oude geschiedenis komt naar voren dat een iedere markt altijd een creatief antwoord ligt. De fabriek heeft het overleefd en laat het typische zien van de Oost-Europese culturele en industriële ontwikkeling.

Door continu aan te passen aan de omstandigheden en haar unieke en industriële karakter te behouden en open te staan voor traditie en nieuwe ideeën heeft ze haar unieke positie behouden.

Festivals in Pécs en omgeving De stad Pécs heeft de komende zomer een flink aantal festiviteiten op de agenda staan. In het kort worden zij hier toegelicht. Voor meer informatie verwijzen wij graag naar de volgende (Engelse) website: www.pecsiszabadteri.hu Bonnie en Clyde een co-productie van het Pécs ballet en het buitenfestival van Pécs Muziek: Zoltán Bókai Choreografie: Balázs Vincze Data: 23, 24, 25 juni en 4, 5 juli entreeprijs: 1.200 HUF Het internationale dansfestival met groepen uit Hongarije, Turkije, Bulgarije, Italië, Griekenland, Roemenië en Spanje Data: 29, 30 juni en 1 juli entreeprijs: 1.000 HUF Onze danshistorie, een traditionele balletavond Datum: 2 juli entreeprijs: 1.000 HUF De graaf van Luxemburg met Ferenc Lehár Dirigent : Tamás Balikó Datum: 14, 15, 16 juli en 20, 21, 22 juli entreeprijs: 1.800 HUF

Ron Aldridge Je bent maar één keer jong- comedy coproductie met het nationale theater van Pécs Producent: Gyula Bodrogi Data: 6, 7, 8, 9 juli en 11, 12, 13 juli entreeprijs: 1.400 HUF De visser en zijn ziel: poppentheater Het verhaal van Oscar Wilde door Zsolt Pozsgai.

Producent: János Szebeni Data: 21, 22, 23 juli entreeprijs: 1.000 HUF Mihály Csokonai Vitéz: liefde voor de oude vrouw coproductie met de lokale televisie van Pécs televisie Producent: László Bagossy Data: 4, 5, 6 , 8, 9, 10 augustus entreeprijs: 1.400 HUF

Een verhaal over musicals De meest populaire “Broadway songs” voorgedragen door Danijela Pintaric. Datum: 12 augustus entreeprijs: 1.400 HUF Vrijdag, dan naar Villány” - “Ha péntek, akkor Villány” Tweewekelijks op de Vrijdag een festival met wijn, eten en andere vermakelijkheden Villány, Diófás tér, 23 juni 2006 Data: 7, 21 juli, en 4, 8 augustus Mediterrán Tenkesalja Fesztivál Helyszín: Villány - Diófás tér Idõpont: Data: 4 t/m 8 augustus

Het internationale Blues & Jazz Festival met Kálmán Fekete, Barcs Jazz Band (Barcs), Török Ádám & Mini (Boedapest), Joana Troullidou & No More Blues (Ciprus-Pécs), Pribojszki Quartet (Békéscsaba, gast: Mike Sponza - Italië), Second Hand Band (Zagreb), Berki Tamás Band (Boedapest), Deák Bill Blues Band (Boedapest), Eb Davis & PMD Daniel Speer Brass (USA - Pécs) Data: 27, 28, 29 juli entreeprijs: 1.500 HUF

In Pécs is een speciaal hek en als u de foto’s hiernaast ziet dan valt u op dat deze helemaal vol hangt met sloten.

Het is voor ons nog raadselachtig waarom inwoners en bezoekers van Pécs hun oude sloten aan dit hek hangen. Wij hopen erop dat u er wellicht wat meer van weet? Graag uw reacties naar: info@hongarijeinzaken.nl we verloten een fraaie fles wijn.

Alvast onze dank!

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

13

Nieuws uit de media Ambtenaren Kroes doen inval bij energiebedrijven Ambtenaren van Europees Commissaris Neelie Kroes (concurrentiebeleid) hebben woensdag invallen gedaan bij gasen elektriciteitsbedrijven in zes Europese landen. Dit gebeurde in het kader van een onderzoek naar het mogelijk afschermen van de markt voor grote contracten.Het gaat om invallen in Duitsland, Frankrijk, België, Italië, Oostenrijk en Hongarije Kroes kondigde eerder al aan dat zij meer concurrentie wil in de energiesector en mogelijke kartels of monopolies aan gaat pakken. Het is nog onduidelijk of de huiszoekingen direct te maken hebben met die nieuwe prioriteit van de Europese Commissie.

Bij het onderzoek naar gasmaatschappijen gaat het vooral om de toegang tot pijplijnen voor concurrenten van vroegere nationale monopoliehouders en het maken van prijsafspraken. De invallen bij elektriciteitsbedrijven vonden alleen in Hongarije plaats. Bron: Dagblad Bron: De Telegraaf

Jongeren naar de Balkanlanden Kamperen is uit en de zon opzoeken doen jongeren vooral in Europese warmtestreken als Griekenland, Italië, Spanje en Portugal. Stranden blijven aantrekkelijk, maar actieve vakanties en cultuur winnen terrein bij jongeren tussen de 16 en 25 jaar.

Zo blijkt uit onderzoeken van GoGo Tours en Trendbox.

GoGo Tours, met 50 procent aandeel marktleider in jongerenreizen, en onderzoeksbureau Trendbox signaleren dat de Balkanlanden in

14

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

opkomst zijn onder de jeugd.

De Balkan dankt haar populariteit aan de combinatie van prijs, zon en cultuur. Jongeren geven gemiddeld 500 euro per persoon uit aan hun vakantie (reis en verblijf).

Volgens onderzoeksdirecteur Richard Werkhoven zoeken jeugdige cultuurliefhebbers meer en meer oostelijk Europa op. „Het gaat dan om landen als voormalig Joegoslavië, Bulgarije, Polen, Hongarije en Tsjechië”, aldus Werkhoven die ook een lichte tendens ziet naar verre bestemmingen als Australië, Mexico en Afrika.

Bron: De Telegraaf

Hongaren zijn hekkensluiters in hoogte topsalarissen De salarissen van marketing- en HRdirecteuren in Nederland behoren tot de top van Europa. Met een basissalaris van 132.200 euro voor de marketingdirecteur en 117.200 euro voor de HR-directeur bezetten zij positie drie en vier in de Europese top. De financieel directeur blijft mondiaal met een elfde plaats aanzienlijk achter bij zijn collega’s.

De hoogste salarissen worden betaald in Amerika en het Verenigde Koninkrijk. De Amerikaanse CFO verdient tweemaal zoveel als de Nederlandse CFO. Ook minder vanzelfsprekende landen zijn te vinden in de wereldtop. Een Braziliaanse financieel directeur verdient meer dan zijn Nederlandse collega. Hongarije en India zijn de hekkensluiters op de ranglijst.

Bron: Dagblad De Telegraaf

Marktgerichte socialistische partij grijpt overwinning bij verkiezingen Bij de parlementsverkiezingen heeft de socialistische partij MSzP van de zittende premier Gyurcsány, met coalitiepartij SzDSz, de overwinning behaald. Het is voor de eerste keer sinds de val van de muur in 1989 dat een zittende partij een aansluitende termijn aan de macht blijft. Premier Gyurcsány heeft een team jonge ministers de opdracht gegeven om een sterk marktgeoriënteerd programma door te voeren.

Veel staatsbedrijven zijn reeds geprivatiseerd of zullen dat worden.

Op de agenda staan de privatisering van ziekenhuizen en een nieuw ziektekostensysteem. Daarnaast moeten de staatsschuld en jaarlijkse overheidstekorten drastisch omlaag geschroefd worden om de geplande invoering van de euro in 2010 te behalen. Radicale hervormingen zijn dan ook te verwachten in het staatsbestuur, het terugbrengen van bureaucratische regelingen en het aantal ministeries. Het doel is om Hongarije een eerlijker land te maken met meer concurrentiekracht.

Bron: EVD

Gyurcsány (r)

Omzetmarkt voor risicodragend kapitaal bereikt record in 2005 De omzet van de Hongaarse markt voor risicodragend kapitaal is in 2005 flink gestegen naar 191 miljoen euro. Deze omzetstijging is mede het gevolg van de aanpassingen op de Hongaarse ‘Capital Markets act’.

De Hongaarse regelgeving rond risicofondsen is versoepeld om beter aan de marktbehoeften te voldoen en beter aan te sluiten op internationale gebruiken. Vanaf nu kunnen ook (lokale) institutionele organisaties investeren in risicofondsen. Voor meer informatie: Hungarian Venture Capital Association.

Nieuws uit de media Het is onmogelijk op eerlijke wijze te leven

Verfmarkt groeit komende jaren sterk

Uit onderzoek is gebleken dat 4 van de 10 Hongaarse volwassenen aangeeft dat je soms minder eerlijk moet zijn om goed te kunnen leven (Tárki opinion poll and research institute). Het blijkt zelfs dat eenderde gelooft dat je helemaal nooit eerlijk moet zijn om geld te verdienen. De zuidelijke regio’s zijn meer “corrupt” dan de andere regio’s, 54% geeft aan dat het voeren van oneerlijke acties af en toe noodzakelijk is. Overigens scoort Hongarije in het midden ten opzichte van andere Europese landen. De Hongarije blijken eerlijker te zijn dan de Belgen. Tot de meest eerlijke landen worden gerekend Denemarken, Noorwegen, Zweden en Nederland.

De omvang van de wereldwijde verfmarkt zal tot 2010 groeien met bijna 6 procent per jaar. Met name in Oost-Europa, Turkije, Mexico en China zal de afzet van verf en industriële coatings snel toenemen.

Bron: bbj

Amerikanen investeren meer dan $200 miljoen in Hongarije Volgens het “Investment and Trade Development Hungary” (ITDH) investeren Amerikaanse bedrijven meer dan 200 miljoen dollar in Hongarije. Deze investeringen leiden tot een banengroei van 4000 banen. Eind juli dit jaar zullen meer dan 40 investeringen hebben plaatsgevonden. Amerika is de vijfde grootste investeerder na Duitsland, Nederland, Frankrijk en Oostenrijk.

May 25, 2006 - Volume XIV, Issue 21 Bron: ITDH

Het József Kiprich Fun Championship 2006 vindt plaats vlakbij de Oostenrijkse grens Het Nederlands-Hongaarse bedrijf Duna Incentives-Events Kft verwacht op 24-25 juni allerlei amateur voetbalteams voor het toernooit dat 160 km ten westen van Boedapest plaatsvindt (Mosonmagyaróvár).

Op grote schermen zullen alle WK voetballen wedstrijden te volgen zijn. (160km west of Budapest).

Het evenement is genoemd naar een van de beste voetbal spelers uit Hongarije, ook bekend als de tovenaar van Tatabánya”. Kipricht, die speelde bij Feyenoord zal na afloop de winnaars feliciteren.

Bron: Volkskrant

Dat blijkt uit een donderdag verschenen onderzoeksrapport in opdracht van Akzo Nobel. Het bedrijf is wereldwijd marktleider in verf.

De echte groei komt uit het oosten van het continent. Voor Oost-Europa voorzien de marktonderzoekers in diezelfde periode een groei van maar liefst 68 procent. De regio profiteert sterk, net als Azië, van de verplaatsing van fabrieken.

Zo reizen de fabrikanten van autolak hun Duitse en Italiaanse afnemers achterna naar Polen en Hongarije. De lage arbeidskosten in het Oost-Europa trekt daarnaast producenten van houten meubels en verpakkingsmaterialen.

Consumenten in het voormalige Oostblok kopen meer verf, onder meer via de sterk uitbreidende doehet-zelf-ketens.

Bron: De Telegraaf 2006

Italiaanse wijnmakers mogen geen gebruik maken van de naam Tocai Vanaf 1 april 2007 is het definitief afgelopen met de benamingen Tocai Friulano en Tocai Italico voor wijnen uit het noordoosten van Italië.

Alleen Hongaarse Tokaj(i) mag dan nog Tokaj(i) heten. Dat heeft het Europese Hof van Justitie op 12 april bevestigd in een uitspraak die volgde op een in 2002 gestarte poging van Italiaanse zijde om een eerder gesloten akkoord tussen de Euopese Unie en Hongarije uit 1993 ongedaan te maken. Dit akkoord behelsde dat beide partijen wederzijds wijnnamen zouden beschermen. In het geval van Hongarije was dat uiteraard vooral Tokaj. De Friulanen zijn niet de enigen die hiermee te maken hebben gekregen. In de Elzas kan men er ook over meepraten, en wel waar het om de Tokay gaat. Maar anders dan de Elzassers die eigenlijk zonder al te veel problemen konden overschakelen op het alternatief

Pinot Gris hebben de Friulanen nog steeds geen bruikbaar alternatief weten te bedenken voor hun Tocai.

De in Friuli van oudsher als ‘tocai’ benoemde druif is mogelijk een mutatie van de sauvignon vert en heeft helemaal niets te maken met de furmint uit het Hongaarse Tokaj.

De rechters in Luxemburg waren van mening dat men sinds 1993 voldoende bedenktijd had gehad om met een nieuwe naam te komen en dat men daarom ook geen recht op schadevergoeding kon laten gelden.

Bron: Wijninformatiecentrum

Hongaarse vliegtuigen naar Aviodrome Lelystad Het luchtvaartthemapark Aviodrome bij Luchthaven Lelystad ontpopt zich steeds meer als de grootste luchthaven van de vliegende historische luchtvaart in Europa. In 2003 tijdens de laatste Dakota fly-in bij Hamburg kwamen slechts 4 toestellen. Nu komen zeker 10 toestellen uit Hongarije, Zweden, Denemarken, Engeland, Frankrijk en Nederland. Het Hongaarse toestel is het laatste van de paar honderd die aan het eind en vlak na de Tweede Wereldoorlog in de toenmalige Sovjet-Unie werden gebouwd, onder de naam Lisunov Li-2. Ook in Japan werden ze na de oorlog gefabriceerd.

Daar droegen ze de naam Showa.

Bron: De Telegraaf 2006

© Kováts István

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

15

Interview met Martin Adema Nadat grote multinationals hun posities in Hongarije hebben ingenomen, zie je na de aansluiting van Hongarije bij de EU momenteel een interessante ontwikkeling van het Nederlandse Midden- en Kleinbedrijf. Martin Adema van aRTI Kantoorinrichting ziet daarom grote kansen om met bedrijfsinrichting op maat en het ontwikkelen van nieuwe marktstrategieën een belangrijke plaats in te nemen op de Hongaarse markt.

Waarom zette je het bedrijf in Hongarije op?

“Om zowel familieredenen als de mogelijkheid om een groot deel van de productie van meubelen in eigen hand te kunnen hebben, heb ik samen met Robin Veen, medeeigenaar en met zijn Nederlandse bedrijf tevens leverancier van meubelen, inrichting en apparatuur in de gezondheidszorg, vorig jaar besloten aRTI Kantoormeubelen in Hongarije te vestigen. Ook is in Hongarije veel vakkennis te vinden en worden degelijke meubelen nog steeds ambachtelijk gemaakt. Deze houten meubelen leveren wij ook aan andere bedrijven in Europa.

Natuurlijk is de verhouding prijs/ kwaliteit medebepalend voor deze keuze. Daarnaast vind ik het een prettig land om te wonen en heb ik banden met Hongarije door mijn familie. Ik ben directeur en eigenaar van het bedrijf en kan hier mijn eigen stijl van bedrijfsvoering opzetten.

Eind juli 2005 ben ik dan ook zelfstandig op eigen vleugels hier naartoe gekomen”.

Je hebt voor Boedapest gekozen, was dat een logische stap?

“Natuurlijk is het vanzelfsprekend om met mijn bedrijf in Boedapest te gaan zitten. Hier gebeurt het, nieuwe kantoren worden hier gebouwd en hier vinden de grote en vernieuwende internationale bouwprojecten plaats. Ik sluit daar mooi op aan, want al die gebouwen moeten worden ingericht.

Door op mijn eigen persoonlijke manier een inrichting op maat, ‘Complete Interior Design’, aan te bieden, ben ik een van de vernieuwers in Hongarije. Ondanks dat de top van het marktsegment

16

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

hier al is gevestigd, betekent dit niet dat ik grote concurrentie heb.

Omdat de markt nog niet verdeeld is, is het voor mij juist een uitdaging om op een creatieve manier dat deel van de markt te pakken wat zij nu laten liggen. Ook ben ik flexibel in het aanbod, ik kan voor elk budget op alle niveaus leveren wat de klant wil. Want behalve onze Hongaarse producten bieden wij kantoormeubelen aan van leveranciers uit Duitsland, Nederland, Denemarken en Groot-Brittannië.

Zo staan wij garant voor een moderne, frisse en kwalitatief hoogstaande inrichting van het kantoor”.

Hoe zou je het bedrijf verder willen ontwikkelen?

“Het bedrijf heeft sinds we hier gevestigd zijn zes werknemers aangenomen, zo groot is de vraag.

Ook heb ik de interieurstiliste Constanse Mul uit Nederland erbij gehaald. Zij geeft onafhankelijke interieuradviezen, maakt ontwerpen en gaat langs de bedrijven om projecten uit te werken.

In mei van dit jaar openden wij onze showroom aan de statige Andrassy út in Boedapest. In de grote winkel van 3F Studio Home Interior hebben wij een eigen gedeelte waar wij klanten kunnen ontvangen en onze producten laten zien. Zo kan ik behalve het leveren van producten mij meer en meer gaan richten op het leveren van diensten. Want daarin zit veel groei, om naast de meerwaarde van een product, alles wat er omheen nodig is te kunnen leveren.

Daarom zet ik het project ‘Procility’ (Professionele Facility, redactie) op.

Verschillende bedrijven die nodig zijn om een kantoor te bouwen, in

Een sterk en creatief bedrijf met sterke groei te richten en van praktische nazorg te voorzien, kunnen zich hierbij aansluiten om een zo breed en divers mogelijk pakket te kunnen bieden. Van glazenwasbedrijven tot computerleveranciers, van vloerenleggers tot koffiemachineleveranciers, klanten kunnen voor hun projecten bij deze kring van grotere en kleinere bedrijven keuzes maken uit onze ‘Menukaart’.

Daarom werkt aRTI ook met andere bedrijven samen om gemeenschappelijke verkoopbrochures te maken”.

Toch zullen er zaken zijn waar je tegen aanloopt.

“Hongaren zijn geen langetermijndenkers, dat zie je overal in terug. Met groot enthousiasme kunnen zij dingen in gang zetten zonder over de consequenties na te denken. Dat stoort mij wel eens.

Want wie is er dan verantwoordelijk voor nazorg en service?

Tegelijk biedt dat mij de mogelijkheid om Hongaarse vakkennis en goede producten met mijn Nederlandse kennis van marketing, logistiek en organisatie te combineren.

Zo ontstaat een sterk en creatief bedrijf wat over vijf jaar op deze markt een groot merk zal zijn.

Toen ik in de jaren tachtig, als kleine jongen mijn opa hielp bij het leveren van kantoormeubelen aan de firma Parma in Amsterdam, op de Herengracht, had ik niet kunnen weten dat ik nu hier in Hongarije zou zitten. Toch is toen de liefde voor dit vak onstaan. Ik ben later bij dat bedrijf waaraan mijn opa leverde zelfs gaan werken!

Daarna werkte ik bij Perla in Haarlem en nu run ik aRTI in Boedapest.

Kantoormeubelen zijn mijn hart en ziel geworden zou je kunnen zeggen, alleen in sommige weekenden niet.

Dan ga ik op het platteland lekker op karper en snoekbaars vissen en bakken we die op open vuur. Alleen daarom al is mijn keuze de juiste geweest!”

ARTI IRODABERENDEZÉS info@arti.hu www.arti.hu

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

TdS 2006

17

Neerlandistiek in Boedapest, een dappere keuze!

Als je de Hongaarse Emese Mézes en Erzsébet Harkai hoort spreken, denk je eerst dat ze Nederlands zijn. Zo helder en accentloos spreken deze jonge vrouwen onze taal. Zoals deze vijfdejaarsstudenten aan de Gáspár Károli Universiteit in Boedapest het Nederlands beheersen, is echt bewonderenswaardig.

de studenten het Nederlands op gevorderd niveau leren spreken, schrijven, lezen en gebruiken in de praktijk. Taalvaardigheden worden later tot een near-native niveau ontwikkeld. In de tweede fase van de opleiding volgen de studenten colleges over taalwetenschap, literatuur, kunstgeschiedenis, filosofie, religieuze stromingen en culturele gewoonten in Nederland en Vlaanderen. Daarna is er in de specialisatie-fase de mogelijkheid om de eigengemaakte kennis verder te verdiepen en in de praktijk te brengen. Degenen die les willen gaan geven in het Nederlands kunnen aan de lerarenopleiding deelnemen.

Om de studenten van actualiteiten en nieuwe ontwikkelingen in het Nederlandse taalgebied op de hoogte te houden worden regelmatig Nederlandse en Vlaamse gastdocenten uitgenodigd om lezingen te geven.

Hoofdingang Nederlandse faculteit, Károli universiteit.

Vorig jaar vierde de Gáspár Károli Protestantse Universiteit dat zij honderdvijftig jaar bestaat. Ook minister-president Jan Peter Balkenende was hierbij aanwezig, hij kreeg een eredoctoraat uitgereikt. Hij was niet de eerste en zeker niet de laatste Nederlander die dit doctoraat ontving. De Nederlands-Hongaarse contacten gaan namelijk tot lang terug in de geschiedenis. Daarom ook is na de politieke omwenteling in 1989 de vakgroep Nederlands aan de Károli Universiteit opgericht.

Deze vakgroep is nu ruim tien jaar bezig de studie van de Nederlandse taal te ontwikkelen en contacten met Nederlandse en Vlaamse instellingen verder uit te bouwen.

Op de vakgroep Nederlands worden colleges gegeven in geschiedenis, de vroegere en huidige cultuur van de Lage Landen maar worden ook de toenmalige Nederlandse en Belgische koloniën behandeld. Als hoofdvak neemt de studie Neerlandistiek vier jaar, als bijvak vijf jaar in beslag. De basisopleiding heeft als doel dat

18

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Ook is er veel contact met de Nederlandse en de Belgische Ambassade om te zorgen dat boekbesprekingen, tentoonstellingen, theater-en dansvoorstellingen en andere Nederlandse en Vlaamse culturele programma’s door de studenten kunnen worden gevolgd.

Dankzij Erasmus studiebeurzen en van Ceepus (Central European Exchange Programme for University Studies) is het mogelijk om een studie in het buitenland te doen. Ter afsluiting van de studie Neerlandistiek schrijven de studenten een wetenschappelijk afstudeerscriptie in het Nederlands.

“Als afgestudeerd Neerlandicus kun je veel kanten op”, denkt Emese Mézes. “Want na de toetreding van Hongarije tot de EU is de vraag naar jonge, energieke werknemers die de talen van ‘kleine’ landen spreken, sterk toegenomen. Veel van de al eerder afgestudeerde studenten bekleden nu functies bij grote bedrijven en multinationals. Maar ook bij de kleinere en internationale ondernemingen met Nederlandse betrekkingen is er vraag naar ons.

Verder kun je je ontwikkelen tot tolk of vertaler en gaan werken voor de overheid of in de culturele sector.

Natuurlijk kun je ook het onderwijs in, maar dat doe ik nog even niet. Eerst wil ik in Nederland gaan werken, omdat ik het daar erg prettig vind. En natuurlijk om nog meer te leren over de Nederlandse cultuur en taal!”

Ook Erzsébet Harkai denkt dat er genoeg mogelijkheden zijn om aan het werk te gaan. “In juli krijg ik mijn diploma, daarna wil ik aan een middelbare school of taleninstituut Nederlands les gaan geven. Omdat ik een opleiding heb gedaan voor gids Hongaars-Nederlands, zou ik ook Nederlanders rond kunnen gaan leiden in Hongarije. Ik heb al een paar keer Nederlandse groepen begeleid en vond het hartstikke leuk om hen wat van Hongarije te laten zien. Op dit moment studeer ik nog Cultureel Management aan een andere universiteit. Als ik mijn kennis na deze drie studies met elkaar weet te combineren, kan ik bij reisbureaus gaan werken en culturele bijeenkomsten organiseren.

Want graag wil ik de Hongaren en Nederlanders dichter bij elkaar brengen. Bij een Nederlands bedrijf kan ik ook gaan werken, of gaan tolken en vertalen. Maar hoe dan ook, dat ik iets met het Nederlands ga doen, dat is zeker!”

Emese Mézes & Erzsébet Harkai 2006

In gesprek met Mária Ballendux-Bogyay, een van de gastdocenten.

Emese en Erzsébet

Networking Event van de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel een groot succes Op 6 April hield de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel haar eerste networking evenement. De kamer houdt gemiddeld elke twee weken een evenement, maar dit was de eerste keer dat er geen specifiek thema of geen lezing was. De ruim 100 deelnemers kregen de kans om onder het genot van een hapje, drankje en sfeervolle achtergrondmuziek potentiële klanten en zakenpartners te ontmoeten. De avond werd verder opgesierd door een prijsuitreiking.

editie van “The Bulletin” onder andere een interview met de Nederlandse ambassadeur Hongarije, de toekomst van goederenvervoer per trein tussen Nederland en Hongarije, het steunen van goede doelen en veranderingen in de Hongaarse arbeidswet.

Naast het uitgeven van de nieuwsbrief heeft de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel een nieuwe website geïntroduceerd waar alle leden met een link naar hun bedrijf te vinden zijn in alfabetische volgorde en per branche waarin zij actief zijn. Ook het nieuwe bestuur van de Kamer dat in april gekozen is stelt zich voor via de website en natuurlijk geeft de site informatie over de services en lidmaatschap mogelijkheden die de Kamer biedt.

Nieuw dit jaar binnen de Kamer is het zogenaamde ‘business committee’ dat in nauwe samenwerking met de Nederlandse ambassade te Hongarije is opgezet.

Alle gasten kregen de kans om hun visitekaartje in te leveren en halverwege de avond werden er indrukwekkende prijzen verloot zoals een weekend hotel in Bratislava en teambuilding trainingen.

Naast bestaande thema’s als belastingworkshops, bedrijfsbezoeken, business lunches met politici, investeringsmogelijkheden in de regio, etc. werd dit nieuwe thema ‘networking’ zeer positief ontvangen.

Dit evenement is zeker voor herhaling vatbaar.

Ook in de nieuwe editie van “The Bulletin”, de half jaarlijkse nieuwsbrief van de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel, is aandacht besteed aan dit evenement. Naast een overzicht van wat de Kamer organiseert bevat de meest recente

Aangezien er nog hier en daar valkuilen zijn met betrekking tot zaken doen in Hongarije is er een ‘business committee‘ dat helpt met het oplossen van geschillen met lokale autoriteiten en het geven van advies betreffende lokale en EU wetgeving.

Lidmaatschap van de NederlandsHongaarse Kamer van Koophandel staat open voor iedereen, onafhankelijk van de grootte, nationaliteit en de activiteiten van het bedrijf.

Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel De Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel is een relatief jonge Kamer van Koophandel. Onze missie is het promoten en faciliteren van de economische verbanden tussen Nederland en Hongarije en het bieden van een platform waarin inzichten en ervaringen uitgewisseld kunnen worden tussen Nederlandse en Hongaarse bedrijven.

Wij organiseren evenementen als workshops, seminars en symposia, met thema’s die interessant zijn voor het bedrijfsleven. Hierbij nodigen wij belangrijke beleidsmakers uit. In aanvulling op onze evenementen en communicatie via email brengen wij halfjaarlijks een nieuwsbrief uit genaamd ‘The Bulletin’ De Kamer van Koophandel wordt toegezien door een bestuur dat bestaat uit vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven in Hongarije. Het lidmaatschap staat open voor iedereen, ongeacht de grootte, nationaliteit en de activiteiten van het bedrijf. Binnen de Kamer wordt Nederlands, Hongaars en Engels gesproken.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Netherlands-Hungarian Chamber of Commerce Dózsa György út 84/b 1068 Boedapest, Hongarije Mw. Florence van der Biezen – Secreatry General Telefoon: +36 1 321 9372 Fax: +36 1 321 9377 Email: nlchamber@nlchamber.hu Web:www.nlchamber.hu

Ook niet-leden kunnen op onze mailing lijst geplaatst worden en ontvangen dan gratis de nieuwsbrief en uitnodigingen voor evenementen.

Neemt u gerust contact met ons op! www.nlchamber.hu

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

19

Interview met Wolters Kluwer Hongarije in Zaken spreekt met Danielle Landesz-Campen, thans werkzaam bij Wolters Kluwer te Amsterdam als Vice President, Global Internal Controls. Danielle is gedurende vijf jaar in Hongarije werkzaam geweest, waarvan 2,5 jaar voor Wolters Kluwer. In dit interview beschrijft zij haar ervaringen over het werken in Hongarije.

Hoe bent u destijds in Hongarije terechtgekomen?

Na mijn studie aan de UvA te Amsterdam, waar ik de postdoctorale accountancy opleiding heb gedaan, ben ik bij KPMG gaan werken.

Net nadat ik als accountant was ingeschreven, kreeg ik de kans om in Hongarije te gaan werken. Zodoende heb ik in 1996 de stap naar Hongarije gezet.

KPMG was het eerste Westerse accountants- en advieskantoor dat in Hongarije is gestart. Al in 1989 opende KPMG daar een vestiging.

Mede door deze vroege start is KPMG momenteel een zeer grote speler in Hongarije geworden, met meer dan 1.200 klanten en 400 medewerkers. Het kantoor in Hongarije fungeert tevens als Hoofdkantoor voor Oost Europa.

U was destijds verantwoordelijk voor de DutchDesk, wat hield deze baan in?

Veel multinationals en MKB bedrijven zien kansen in Hongarije. Veel bedrijven overwegen in Hongarije

een vestiging te starten of via Hongarije toetreding te zoeken tot Oost Europa. Via de DutchDesk beoogd KPMG antwoord te geven op vragen die bedrijven hebben in hun internationaliseringproces. Tevens begeleidt de DutchDesk bedrijven naar Hongarije. Voor vragen op financieel-, juridisch- , fiscaal- of consultancygebied kan men bij KPMG terecht. “Het leuke van deze functie was dat je met allerlei verschillende bedrijven te maken had en direct met het management sprak.”

Wanneer bent u gaan werken voor Wolters Kluwer?

Ik heb twee jaar voor KPMG in Hongarije gewerkt en ben in 1998 in dienst getreden bij Wolters Kluwer.

Hier werd ik CFO ofwel financieel directeur voor een regio. In het jaar 2001 ben ik teruggekeerd naar Nederland. Momenteel voer ik voor Wolters Kluwer wereldwijd systemen

in die betrekking hebben op risico management en interne controle als onderdeel van de corporate governance code, ook wel code Tabaksblat genoemd. Doel van deze systemen is het identificeren van significante bedrijfsrisico’s en een effectief beheer ervan. Als op de AEX genoteerde onderneming geldt voor ons de Tabaksblat code. In Amerika bestaat een vergelijkbare wet, SarbanesOxley . Het verschil tussen deze methodieken is kort gezegd de mate van gedetailleerdheid vastgelegd in de wetgeving. De Sarbanes-Oxley wet geeft heel nauwgezet weer waaraan de sleutelcontroles moeten voldoen. De code Tabaksblat is meer op risicobenadering geschreven.

In de literatuur lees ik dat veel Amerikaanse financiële afdelingen momenteel 30% van hun tijd besteden aan de Sarbanes-Oxley wet.

Waarom is Wolters Kluwer destijds naar Hongarije gegaan?

Om verder te groeien en nieuwe markten aan te boren, is Wolters Kluwer in 1990 begonnen in Oost Europa. De organisatie is bewust op zoek gegaan naar over te nemen bedrijven gelieerd aan de kernactiviteiten en heeft hiervoor destijds de DutchDesk ingeschakeld.

Ik heb hen destijds via de DutchDesk begeleid.

In de loop der jaren heeft Wolters Kluwer een zestal bedrijven in Hongarije op het gebied van educatie, recht en wet- en regelgeving overgenomen, welke nu zijn samengevoegd tot twee bedrijven.

In eerste instantie zijn deze bedrijven onder eigen naam doorgegaan. De nieuwe merkstrategie, ingevoerd in 2005, is om de herkenning en samenhang van gerespecteerde en bekende merken te vergroten en zodoende wordt tegenwoordig

20

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Het logo van Wolters Kluwer en de merknaam toegevoegd aan de lokale naam.

Hoe heeft het personeel zich opgesteld ten aanzien van de overname en fusie?

Er is veel overleg geweest met het personeel en de mensen hebben veel inspraak gekregen. Hierdoor verliep de samenvoeging naar twee bedrijven relatief eenvoudig.

Het viel mij wel op dat er relatief weinig gebruik werd gemaakt van de mogelijkheid tot inspraak.

Bij het overnemen van de bedrijven ben ik onder de indruk geraakt van de geavanceerdheid van de bedrijven, zeker op het gebied van ICT. Wat ziet u als verschillen tussen Hongaarse en Nederlandse medewerkers?

De Hongaren zijn nauwkeurig en secuur ingesteld. Men wil genomen beslissingen goed vastgelegd hebben. De Hongaren hebben ook een serieus arbeidsethos. Tevens is de talenkennis in Hongarije uitermate belangrijk, dit omdat veel buitenlandse bedrijven zich momenteel in Hongarije vestigen. Als je als Hongaar je talen goed spreekt ligt de wereld voor je open.

Wat viel u verder op in Hongarije?

Verder zijn de Hongaren gesteld op uiterlijkheden, hier besteden ze veel aandacht en geld aan. Ook is de familie in Hongarije zeer belangrijk.

In de weekenden draait feitelijk alles om de familie. Tevens houd men een intense band met het dorp en de middelbare school. Zo worden er iedere vijf jaar bijeenkomsten van oud studenten georganiseerd en hier komt iedereen op af. Zelfs mensen die ver weg wonen in het buitenland.

verplicht is een medewerker die met zwangerschapsverlof is gegaan na 3 jaar terug te nemen!

Tenslotte is me opgevallen dat er relatief veel Hongaars-Nederlandse huwelijken zijn. Dit kan te maken hebben met het netwerk waarin ik me heb bewogen. Overigens ben ik zelf ook met een van origine Hongaarse man getrouwd. Al hebben we elkaar niet in Hongarije ontmoet.

handelen gezien. Het feit dat wij soms “te kort door de bocht zijn” en minder gedetailleerd zijn wordt als minpunt gezien.

Wat zijn uw toekomstplannen, gaat u op termijn weer terug naar Hongarije?

Ik heb het momenteel zeer naar mijn zin bij Wolter Kluwer. Ik heb nog voldoende uitdagingen binnen de organisatie. Wat de toekomst brengt laat ik gewoon op me afkomen.

Wat vinden de Hongaren van Nederlanders?

De Nederlanders worden met open armen ontvangen. Als pluspunten worden onze commerciële vaardigheden en snelheid van

RN 2006

Daarnaast viel me op dat in Hongarije relatief veel vrouwen op “hoge posities” werkzaam zijn, meer dan in Nederland.

Uitzondering daarbij is overigens Wolters Kluwer, waar relatief wel veel vrouwen op topposities werkzaam zijn. De meeste functies zijn op fulltime basis, in Hongarije kent men geen deeltijdarbeid.

Overigens nog belangrijk voor de Nederlandse bedrijven om te weten is dat een werkgever Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

21

Hongarije: “wellness” en plastische chirurgie gecombineerd? hoger dan in menig ander Europees land. Een Hongaarse chirurg moet tenminste acht jaar studeren voordat hij gekwalificeerd is; vijf jaar om een algemene chirurg te worden en drie jaar om zich te specialiseren.

Het merendeel van de mensen kent Hongarije als het land van de thermaalbaden, het is een land waar het woord “wellness’” min of meer is uitgevonden.

Wat velen niet weten is dat Hongarije steeds meer het land wordt van de plastische chirurgie en dat dit een ware toeristenindustrie aan het woorden is.

Hongaarse plastische chirurgen bieden momenteel neuscorrecties, liposuctie, borstvergrotingen, facelifts, etcetera aan. Als gevolg daarvan is de Hongaarse gezondheidssector momenteel een van de sterkst groeiende industrieën in Hongarije.

Plastische chirurgie wordt steeds populairder. Vroeger was plastisch chirurgie alleen voorbehouden aan de hogere klassen, door verregaande verbeteringen in procedures en systemen kunnen nu kleine operaties voor lagere prijzen worden aangeboden. Plastische chirurgie raakt ook steeds meer geaccepteerd.

Daarnaast ziet men dat sociale druk meer en meer leidt tot plastische aanpassingen.

De reden waarom plastische chirurgie in Hongarije zo populair is, heeft alles te maken met de kwaliteit en de prijs. Hongaarse chirurgen rekenen maar eenderde van de prijs van wat zij in andere Europese landen rekenen. Hier zijn zelfs reiskosten en kosten voor overnachting inbegrepen. En ook het niveau van de chirurgen ligt

22

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Uit onderzoek komt naar voren dat in Hongarije jaarlijks tussen de achthonderd en duizend borstvergrotingen worden uitgevoerd. Het is heel normaal dat over plastische chirurgie openlijk gesproken wordt en deze ingrepen worden gedaan.

Uit een ander onderzoek blijkt dat in een groep van 630 mannen en vrouwen, 382 mensen tevreden zijn met de ingreep. Van deze groep wilden 101 vrouwen grotere borsten, 45 vrouwen wilden neusaanpassingen en 72 mannen een geslachtscorrectie.

Van de buitenlanders die voor een operatie naar Hongarije komen, laat het merendeel een facelift uitvoeren. De vraag van hen naar deze behandelingen neemt nog steeds toe. In de maanden januari en februari van dit jaar heeft zich zelfs een verdubbeling in aantal faceliften voorgedaan ten opzichte van 2005.

Wellicht dus een goede tip om als u toch naar Hongarije gaat de “wellness”en de plastische chirurgie met elkaar in één bezoek te combineren! bbj 2006

Belastingen voor particulieren

Ook in Hongarije betaal je als particulier belastingen ofwel inkomstenbelasting. Dit is belasting die betaald over alle verworven inkomsten die in een bepaald belastingjaar zijn ontstaan. De wet maakt een onderscheid tussen opbrengst en inkomsten.

Als inkomsten worden gezien vermogenswaarden die door de particulier zijn verworven. Hierbij kan gedacht worden aan salaris, pensioen, huurinkomsten, etcetera.

Voor wat betreft de uitgaven worden alleen die uitgaven erkend als zij samenhangen met de verwerving van inkomsten.

Een particulier wordt belastingplichtig op de dag waarbij een recht verhouding tot stand komt en inkomsten geworven worden. De afdracht van de belastingen vindt plaats in de maand mei.

Net als in Nederland heeft de Hongaarse overheid belastingschijven samengesteld.

De tabel geeft in hoofdlijnen een overzicht: Bovenstaande tabel gelt voor inkomsten uit een dienstverband.

Voor wat betreft inkomsten verworven uit de verhuur van onroerend goed gelden andere regels. In 2005 was de belasting over inkomsten verworven uit de verhuur van onroerend goed 25 procent.

In tegenstelling tot Nederland dient in Hongarije ook over de overdracht van onroerend goed belasting betaald te worden. Vanaf 1 maart 2005 is dat 25 procent. Voor buitenlanders geldt dat dit alleen van toepassing is als men het onroerend goed onder natuurlijke naam heeft gekocht.

Een buitenlandse vennootschap of Hongaarse vennootschap met buitenlandse aandeelhouder wordt niet belast met een particuliere inkomstenbelasting. Voor ondernemingen gelden de regels van de vennootschapsbelasting.

In Hongarije kent men ook gemeentebelastingen. In Hongarije krijgt men te maken met voertuigen belasting, communale belasting, bouwwerkbelasting, perceelbelasting, vreemdelingenverkeerbelasting en luxebelasting. De voertuigen belasting is vergelijkbaar met de wegenbelasting in Nederland.

Op basis van het gewicht van het voertuig wordt de belasting bepaald.

Voertuigen die milieuvriendelijk zijn kunnen korting krijgen, voertuigen die bedoeld zijn voor invaliden zijn

vrijgesteld van belasting. Onder de communale belasting ofwel gemeentebelastingen vallen de zaken als perceel belasting en huurrecht.

Onder bouwwerkbelasting worden belastingen verstaan die toegepast worden op een woningen en gebouwen die niet als woonruimten worden aangemerkt. Ook ruimten die toebehoren aan een woning of vakantiehuis worden hier toe gerekend.

Ook kent Hongarije een vreemdelingenverkeerbelasting.

Dit geldt voor particulieren die niet in Hongarije wonen en als gast tenminste ĂŠĂŠn dag verblijven. Als eigenaar van een vakantie huis die niet als een woning gekwalificeerd wordt krijgt u hiermee te maken.

Tenslotte kent Hongarije een belasting op luxegoederen bedoeld voor woon- en recreatieonroerende goederen met een hoge waarde zoals huizen, woningen, flats, recreatieoorden en kastelen. De luxebelasting is verplicht voor de gemeentes, de inkomsten hieruit gaan naar de gemeenteraad van de nederzettingen. De belastingmate wordt bepaald aan de hand van de marktwaarde van het onroerende goed, en is geregistreerd in de wet op luxebelasting.

De basis van de belastingbetaling is de aangifte door de particulier.

De eigenaars van belastbaar onroerend goed waarover belasting betaald moeten hun aangifte indiene bij het gemeentebestuur. Hierna wordt door de belastingautoriteit

van het gemeentebestuur de grondslag voor de belasting en prijs bepaald. Om dubbele belastingbetaling te voorkomen mag van de luxebelasting, gebouw-, gemeentelijke-, en vreemdelingenverkeersbelasting afgetrokken worden.

HiZ 2006

Ook voor percelen wordt de belasting geheven percelen met een bouwverbod zijn gedurende het bouwverbod vrijgesteld van belasting.

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

23

Agrarische vernieuw Tom de Smet Culinair redacteur

Dat de oprechte woede van Hongaarse boeren in maart 2005 voor burgers van Boedapest aanleiding zou geven voor een leuk uitje in de kou, hadden de boeren niet voorzien. Wekenlang gingen hele gezinnen, opa en oma er achteraan, de honderden tractoren van de ontevreden boeren bekijken. Zowel op het plein bij het parlementsgebouw als op het terrein naast het Heldenplein stonden de tractoren, in keurige rijen opgesteld, zwijgend maar indrukwekkend te wezen.

De boeren waren boos, op de EU en de landen die het beter voor elkaar hebben wat betreft de Europese landbouw. Maar vooral op de toenmalige minister van Landbouw, Imre Németh. Deze minister had ondanks toezeggingen de EU-gelden nog steeds niet uitbetaald. Aan József Gráf, die na het ontslag van Németh als nieuwe minister werd benoemd, de eer om de boze boeren met hun tractoren weer terug naar het platteland te krijgen. En om te zorgen dat EUgelden alsnog zouden worden uitgekeerd. De herontwikkeling van de Hongaarse land- en tuinbouw gaat gepaard met groeistuipen. Veel geld, overheidsteun en investeringen zijn hierbij nodig. Bij het omvormen tot een meer op de markt gerichte bedrijfstak vallen dan ook grote klappen. Kleine boeren worden, net als in andere EU-landen, als eerste het slachtoffer. Maar ook grotere bedrijven zijn afhankelijk van EU-gelden om de omslag naar de nieuwe economie te kunnen maken.

Want niet voor elk bedrijf staan buitenlandse investeerders klaar.

Gouden tijden, nieuwe tijden Hongarije is nog steeds een sterk op de agrarische sector gerichte natie. In de jaren van de Habsburgse Monarchie was Hongarije niet alleen de graanschuur van Midden-Europa, ook wijnbouw, bosbouw, fruit- en

24

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

groenteteelt en veeteelt vormden het goud van die dagen. Toen na het Trianon in 1920, waarbij Hongarije een groot deel van haar grondgebied moest afstaan aan omringende landen, veel van de bosbouw én de winning van delfstoffen in de berggebieden wegviel, kwam de nadruk sterker op veeteelt en landbouw te liggen.

Helaas zijn in de communistische jaren veel bedrijven en sectoren die juist in die tijd groot geworden zijn, kapot gemaakt. De kwaliteit, diversiteit en het imago van Hongaarse producten zijn daardoor beschadigd. Maar in weerwil van alle beperkingen en veranderingen binnen Europa is Hongarije nu weer dapper bezig aan haar agrarische come-back.

Dat is geen lichte taak. Alle landen in Europa beschermen hun eigen agrarische sectoren.

En de concurrentie van landen buiten Europa is groot. Zie daar maar eens tegen op te boksen als nieuw lid van de EU. Hongarije zal zich moeten onderscheiden door unieke hoogwaardige land- en tuinbouwproducten en veeteelt. Juist die sectoren waarin veel kracht zit, moeten worden gestimuleerd.

Zo kan Hongarije haar eigen nieuwe gezicht laten zien. Verbaast kijken wijnboeren uit andere wijnlanden al hoe Hongarije in snel tempo uitgroeit tot een echt wijnland. Steeds meer producten worden naar andere landen van Europa geëxporteerd.

Hongaarse producten zijn beroemd om de kwaliteit en smaak. Meloenen, tomaten, paprika’s, appels en ander fruit gaan naar Groot-Brittannië, Scandinavische landen en Middenen Oost- Europese landen. Ook biologisch geteelde granen, zonnebloempitten en zelfs biologisch vlees vinden hun weg naar het buitenland.

Want dat Hongarije met haar biologische landbouw een echte schat in handen heeft, dringt nu pas door. In Hongarije zelf, maar ook in het buitenland.

To Bio or not to Bio Veel stukken land lagen tientallen jaren braak. Voor de biologische landbouw is zo de noodzakelijke schone grond ontstaan. Rudolf van Nunen, (chef-kok van het Kempinski Hotel in Boedapest) denkt daarom dat Hongarije zich zal ontwikkelen tot een van de grootse biologische landbouwlanden van Europa. Hij volgt de ontwikkelingen op de voet en gebruikt, trendsettend voor zijn branche, veel Hongaarse biologische producten in de keuken van het hotel. Daartegenover zet László Ivány van de Landbouwraad van de Nederlandse ambassade in Hongarije wel zijn vraagtekens. De kleine bio-boeren zullen het niet volhouden als ze geen beschikking hebben over veel hectaren grasland en landbouwgrond. Hij gelooft niet dat zij met idealisme en enthousiasme alleen het kunnen redden. Maar de kleine kaasboer Olivér Valiskó uit Nagyréde ziet het niet zo somber in. Met vijfentwintig geiten en samenwerking met horeca en wijnboeren in het dorp en directe omgeving, is er genoeg te verdienen.

Meer dan wat hij nu bereikt heeft hoeft hij niet. Hoewel hij wel te klagen heeft over de nieuwe regels van de EU, houdt hij samen met zijn vrouw Judit Valiskó de moed erin. “Dit was onze eigen keuze, als bijdrage aan een beter gebruik van ons land”,

ngen vanuit traditie zegt Olivér. Ook Attila Péter, die ten noorden van Boedapest een middelgrote bio-farm met schapen en koeien voor zowel melk als vlees runt, denkt er zo over.

In veel Europese landen is te zien dat, ondanks dat de totale oppervlakte bestemd voor landbouwen veeteeltbedrijven afneemt, de bio-sector juist groeit. Al maakt de bio-sector op zijn beurt slechts 0,2 % uit van het totale landbouwareaal, door grote vraag met name uit Duitsland en Oostenrijk kan de sector zich gestaag uitbreiden. Biologische honing, vleeswaren zoals salami en worst, fruit, pompoenen, pitten en granen zijn zeer gewilde producten.

Vet gezond man!

Ook voor de biologische veeteelt zijn er veel mogelijkheden. Het Mangalica varken, een typisch Hongaars krulharig ras en verwant aan het Spaanse Ibérico varken en de Szürkemarha (grijs rund) dat al ruim duizend jaar op de poesta’s graast, zijn nu symbool van het hervonden agrarisch bewustzijn.

Overigens komen niet alle grijze runderen en Mangalica varkens op echt biologische wijze aan hun kostje. Hoewel de controle op de voedselketen bij het Mangalica varken streng is en bijna al deze varkens het predikaat Bio mogen dragen, wordt er met het grijze rund

wel wat gesjoemeld. Zelfstandig grazen op grote bloemenweiden met verse kruiden is nog geen garantie dat aan alle voorwaarden is voldaan.

Vanaf het midden van de negentiende eeuw tot aan de jaren vijftig van de twintigstige eeuw was het Mangalica varken, vooral de blonde variant (Szöke Mangalica), favoriet. Net na de Tweede Wereloorlog waren er nog ruim 30.000 van deze vette ‘teddyberen’ te vinden, maar in de communistische jaren zijn ze bijna uitgeroeid. Na 1989 zijn maar een paar honderd teruggevonden bij kleine boeren.

De Szürkemarha runderen zijn beter in stand gehouden. Op de poesta’s deden ze dienst als aanvulling op een rustiek plaatje voor toeristen die het ‘echte’ Hongaarse land wilde zien. Dankzij herfokprogramma’s zijn de aantallen krulhaarvarkens en grijze runderen weer aan het groeien.

Maar de aandacht gaat vooral uit naar dit mooie varken. Behalve dat zij zelfstandig scharrelend in bossen en op akkers voedsel zoeken, zomer en winter buiten kunnen blijven, ze resistent zijn tegen de meest voorkomende ziekten, blijkt uit onderzoek dat het witte vet van dit varken ook nog goed is voor hart en bloedvaten. Het cholesterolgehalte in de bloedvaten wordt er door hersteld en vaten worden schoongehouden.

Dat moet je tegen Hongaren zeggen!

Vet en toch gezond, dat is koren op hun molentje. Bij consument en in horeca wordt de vraag naar Mangalica dus groter. Nog groter is de vraag vanuit het buitenland, vooral uit Spanje. Want een groot deel van de zogenaamd typische Serrano hammen en de Pata Negra wordt nu van Mangalica varkens gemaakt. Omdat de kwaliteit uitmuntend is en in Spanje de vraag groter dan in Hongarije zelf.

Kleine maar enthousiaste kaasboer, Olivér Valiskó, uit Nagyréde.

Als Hongaren de agrarische en vooral de biologische sector goed gaan structureren wacht hen een goede toekomst. Maar logistiek en marketing zijn niet hun meest sterke punten. Ook laten ze luxe producten

Szürkemarha, verwant aan het Indiase rund

naar het buitenland verdwijnen omdat ze de waarde er niet van herkennen.

Frankrijk en Italië importeren nu Hongaarse producten omdat ze goedkoper zijn, de kwaliteit goed is en omdat de vraag in die landen groot is. Wijngaardslakken gaan tegen dumprijzen naar Frankrijk om daar als ‘Franse’ slakken te worden ingeblikt. ‘Franse’ ganzenlever is vaak Hongaars en ‘echte’ Italiaanse porcini, (eekhoorntjesbrood) en witte en zwarte truffel gaan naar fabrieken in Umbrië, om met dezelfde kleuren van de Hongaarse nationale vlag, rood, wit en groen, op het etiket als ‘Italiaans’ verkocht te worden. Tijd dus voor de Hongaren om snel aan de slag te gaan, want straks zien ze de eigen producten niet meer op hun eigen tafel. Of slechts tegen hele hoge prijzen, via een omweg heringevoerd.

In het komende septembernummer meer over biologische landbouw en de Hagyomános Izek, de Tradionele Smaken.

TdS 2006 Bronnen: The Hungarian Mangalica, Dr. Radnóczi László. OMNI, Hungary. Meat quality and fatty acid composition of Mangalitsa, Holló Gabriella, University of Kaposvár Beschrijving van de landbouw in Hongarije, juli 2005.

Landbouwraad te Wenen, Ministerie Vlaamse Gemeenschap, Administratie Land- en Tuinbouw. Agrár Marketingcentrum, Boedapest. Fotomateriaal: AMC, Agrár Marketingcentrum Hongarije, René van Kempen, Entra Meat Kft.

In de winter blijft het Mangalica varken buiten

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

25

Hongarije: wijnland bij uitstek In de Hongaarse wijnsector is veel aan het veranderen. Hier mag dat niet echt doordringen, Nederlandse detailhandelaren, horeca en wijnliefhebbers denken nog steeds dat wat daar vandaan komt niet kan tippen aan wijnen uit de gevestigde wijnlanden, maar schoorvoetend begint toch interesse en waardering voor Hongaarse wijnen te ontstaan.

Dat werd ook wel tijd. Hongarije is al sinds de Romeinen er woonden en wijnen maakten, maar vooral sinds de middeleeuwen en later door de immigratie van Duitse minderheden naar Hongarije, een Europese wijnnatie bij uitstek. Wijsneuzig cynisme van veel Nederlanders zegt meer over eigen vooroordelen dan dat Hongarije haar positie als wijnland niet terug zou kunnen veroveren. Behalve Egri Bikavér (Stierenbloed) en Tokaj wijnen, die tijdens de communistische jaren door de staat redelijk overeind zijn gehouden, zou er niets goeds uit Hongarije komen. Andere landen dan Nederland zijn wel overtuigd van de potentie van Hongarije.

Fransen, Italianen en Spanjaarden investeren al jaren in Hongaarse wijnregio’s. Omdat zij geloven in de specifieke eigenschappen en smaken van Hongaarse wijn.

Investeringen, geld en onderwijs zijn nodig om de standaard van voor de Tweede Wereldoorlog weer op hoog, zelfs nog hoger niveau te brengen.

Er worden wijnen ontwikkeld die nergens anders in de wereld te krijgen zijn. Vanwege het klimaat en bodemgesteldheid, maar ook omdat in Hongarije typische druivensoorten worden gebruikt die niet in andere wijnlanden zijn te vinden.

Een van de ‘wijnambassadeurs’ in Nederland op dit moment is Paul Op ten Berg. In april was hij nog op een wijnreis door Hongarije met negen andere Nederlandse sommeliers. Hij ziet wijnproducenten en de wijnen zich in sneltreinvaart ontwikkelen. De tien jaar geleden nog onbekende huizen en kleine boeren in zogenaamd mindere regio’s zijn zich flink aan het roeren en maken prachtige wijnen. Uit regio’s waar vroeger slechts simpele landwijn vandaan kwam, komen nu uitzonderlijk goede wijnen. Overal ontstaan festivals, proeverijen en wedstrijden en Hongaarse wijnen winnen belangrijke internationale

26

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

prijzen. Hongarije was in de middeleeuwen een welvarend land met koningshuizen die erg gesteld waren op wijn en goed eten. In die

je makkelijk over naar eetcultuur, naar het daaruit volgende toerisme, andere economische sectoren en, niet onbelangrijk als natie, naar internationaal aanzien. Eind jaren negentig zag je in de wijnregio rond Villány, ten zuiden van de stad Pécs, een enorme opleving van de wijnindustrie ontstaan. De streek is nu derde beste wijnregio van het land en voor rode wijnen zelfs de eerste. Want ondanks de Duitstaligen (Schwaben) die daar al honderden jaren wonen en op

Roland Gál, wijnmaker uit Villány

tijd ontwikkelde zich de Tokaj wijnen, beroemd om de geconcentreerde smaak, waarvan de Tokaji Aszú wel ‘Koning der wijnen, wijn der koningen’ werd genoemd.

Benedictijner monniken hebben in het klooster van Pannonhalma nieuwe technieken ontwikkeld en druivenrassen veredeld die een grote impuls aan de wijnbouw gaven. In hun klooster zijn de schriftelijke akten daarvan nog steeds te bekijken. Nu is Pannonhalma de stad waar sinds vijf jaar de winnaar van de beste wijn van Hongarije wordt gekozen. Als enige Nederlander is Paul Op ten Berg lid van de internationale jury.

Net als in andere landen in Europa is in Hongarije een nieuw nationaal bewustzijn aan het ontstaan. Het hervinden en opnieuw gebruiken van specifieke producten en technieken uit vroeger tijden helpt daarbij. Hongarije hoopt zo weer een belangrijke wijnnatie in Europa te worden. Daarom wordt veel tijd, energie en geld gestoken in deze sector. En vanuit wijn stap

Twee festivalbezoekers drinken rode wijn uit Villány

Duitse leest geschoeide witte wijnen maakten, worden er nu meer en meer rode wijnen gemaakt die nu al beroemd zijn in Hongarije en daarbuiten. Dankzij het Phare samenwerkingsproject, opgezet door de EU, heeft de streek vanaf 1996 veel kansen gekregen om onder meer de marketing en organisatie te verbeteren. De allereerste wijnroute van Hongarije werd tussen Villány en het stadje Siklós opgezet. Later sloten andere dorpen zich bij deze route aan. Concurrentie tussen de vele wijnboeren en producenten schijnt mee te vallen. Roland Gál, zelf zo’n nieuwe maar zeer veelbelovende wijnmaker, ziet andere wijnmakers niet als concurrentie.

“In Villány helpt iedereen elkaar omdat men samen sterk wil staan.

Ook ‘mindere’ wijnmakers worden geholpen”, verteld hij trots over zijn wijndorp. Villány, met ruim 2300 zielen, is een hechte en zelfbewuste gemeenschap geworden met een internationale uitstraling voor de hele regio.

Internationale uitstraling voor de hele regio Dat het belangrijk is om juist de wijnsector te ondersteunen, was reden voor André Peer om samen met FNV Bondgenoten en de Hongaarse Landbouwvakbond MEDOSZ drie jaar geleden het samenwerkingsproject Striking Deals op te zetten. Bij de aanvragen voor zulke samenwerkingsprojecten in diverse landbouwsectoren kwam de MEDOSZ met de beste papieren.

Ze hadden een goed beleidsplan en stonden open voor nieuwe ontwikkelingen. Hun wil tot samenwerking tussen werkgevers en werknemers, en vooral het streven naar goede opleidingen en trainingen voor de wijnsector, gaf de doorslag.

Dit is niet zo vanzelfsprekend voor Hongaren, vaak wordt in tegenstellingen in plaats van in samenwerking gedacht.

werknemers samen met elkaar te laten bepalen hoe de toekomst er uit zal zien. Zonder bemoeienis van de overheid hebben zij nu hun eigen opleidingscentrum in de stad Miskolc opgericht. Hier worden voor de hele Noordoostelijke wijnregio trainingen en projecten opgezet.

Die opleidingen zijn onderdeel van gezamenlijk op te stellen Cao’s. De branche kan zo naar eigen behoefte met eigen middelen de vraag naar en aanbod van geschoolde werknemers sturen.

Met steun van FNV Bondgenoten en financiële bijdragen van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse zaken is nu een compleet nieuwe organisatievorm ontstaan. Ze moeten zich nu wel zelf gaan bedruipen.

ondersteuning om projecten en opleidingen in het hele land op te gaan zetten is wel binnen.

Want dit ministerie ziet de noodzaak in om de wijnregio’s samen tot een sterke economische tak te laten groeien. Ook is het doel dat andere sectoren in de land- en tuinbouw dit soort samenwerkingsverbanden gaan overnemen. André Peer en FNV Bondgenoten zullen vanaf de zijlijn deze ontwikkelingen blijven volgen.

Er zijn echter meer sectoren, en zeker niet alleen in Hongarije maar ook in andere nieuwe en toekomstige EU-landen, waar ze maar wat graag zulke ondersteuning krijgen om deze projecten op te zetten.

TdS 2006

Een flinke omslag in denken was nodig om werkgevers en

Toezegging van het Hongaarse Ministerie van Arbeid tot financiële

FNV impressie

De deelnemers aan dit studiebezoek, onder meer van Tokaj Trading House, De Cer-Coop Kft, Borpalota Kft en Research Instituut Eger, zijn allen werkzaam in de Hongaarse wijnbouw, productie en research. Ze kwamen hier kennis nemen van de Nederlandse cultuur en de Nederlandse aanpak wat betreft vakopleidingen en samenwerking tussen werkgevers en vakbonden in de landbouw. Zo werd een vakopleiding voor Landbouw en zelfs een Nederlandse wijnproducent bezocht. Het initiatief voor dit studiebezoek kwam van Human European Consultancy en FNV bondgenoten. Zij ondersteunt al drie jaar Hongaarse werkgevers en vakbonden in deze sector. Behalve met adviezen over hoe vakopleidingen op te starten en werknemers beter te scholen voor de arbeidsmarkt hebben zij de Hongaarse vakbond MEDOSZ ook voorgelicht over het opzetten van Collectieve Arbeidsovereenkomsten. Want van een echte CAO voor deze bedrijfstak zoals wij die kennen, is in Hongarije nog geen sprake. Dat is niet vreemd omdat in de afgelopen vijftig jaar de staat alles voor de Hongaarse werknemer regelde. En hoewel zij het Nederlandse systeem niet helemaal willen kopiëren, willen zij wel graag leren hoe het zelf verder voort te zetten. Zelfbewuster hebben ze nu werkelijk iets te vertellen in de Hongaarse economie. Iets wat in het verleden ondenkbaar was.

Als afsluiting van het vierdaagse studiebezoek van Hongaarse wijnproducenten aan Nederland en tegelijk einde van het Striking Deals project, werden in ieder geval lekkere Hongaarse wijnen gedronken. Op het kantoor van FNV bondgenoten kwamen alle betrokkenen samen op de feestelijke wijnmiddag. De Hongaren konden hier hun wijnen promoten, contacten leggen en ervaringen uitwisselen met Nederlandse wijnhuizen.

De Hongaren kennen een lange wijntraditie, zij hebben de nodige ervaring om prachtige wijnen te produceren. Dat Hongaarse wijnhuizen niet zouden kunnen concurreren met die in Frankrijk, Spanje, Italië en Zuid-Afrika is maar ten dele waar.

Sander van ‘t Hoofd

Ook al exporteert Hongarije slechts een kwart van de totale productie, door de recent gelegde contacten met andere wijnhuizen in de wereld is het maar een kwestie van tijd voordat iedereen kan genieten van deze fantastische wijnen.

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

27

Nieuwe wijn in nieuwe glazen Hongaars, Frans als Italiaans eten en een podium voor muziek. En met de oude kastanjebomen die tevoorschijn kwamen bij de sloop van de schutting en nu machtig uit het verse grind vandaan steken, werd het terrein omgetoverd tot een sfeervol dorp midden in de stad.

Geen festival zonder prijzen, dus werd ook de prijs voor beste Stadswijn 2006 uitgereikt. De keuze hiervoor werd niet bepaald door gorgelende en smakkende heren bij een blindproeverij maar door een groep kunstenaars, acteurs en musici. In een openbaar debat moesten zij elkaar overtuigen welke wijn de beste was. Aan Tamás Linczmayer de eer om met zijn Sárga Lászlo Kocsis, organisator van het festival.

“Het gaat je nooit lukken jongen.

Op die plaats in de stad, met dat aanbod aan wijnen”. Dat was de strekking van de boodschap die László Kocsis te horen kreeg toen hij het allereerste Lente Wijnfestival van Boedapest ging organiseren.

Want de organisatoren van de grote wijnfestivals in Boedapest hadden er geen vertrouwen in. Maar László zette door. De opdracht om in samenwerking met het Hongaars Bureau voor toerisme en de plaatselijke horeca dit festival op te zetten was bij hem in goede handen.

Muskotály de Eerste Prijs in de wacht te slepen. Vorig jaar al schonk hij op het Borfalu naast het Heldenplein heerlijke Olászriszling en een andere Muskotály. Maar nu liep hij pas echt trots handen te schudden en de glazen vol te schenken.

Met weinig middelen heeft hij op de plaats waar rond het bouwterrein een lange saaie schutting stond, een sober maar stijlvol park annex plein gemaakt. Tussen de lelijke gebouwen langs een grote straat met razend verkeer ontstond een moderne oase van steen, hout en knalgroene heuveltjes bedekt met gras die boven het grijze plaveisel van kinderkopjes uitsteken.

Drie dagen lang stonden hier rond de twintig houten paviljoens met daarin de onbekendere wijnboeren en pálinka-stokers, kramen met zowel

En terecht, want zijn Sárga Muskotály (Gele Muskaat) mag er wezen. Maakte men vroeger in Hongarije vaak zoete witte wijnen en dus ook zoete Muskaatwijnen, nu maken ze van veel witte druiven juist droge wijnen. En dat levert flinke smaaksensaties op. Hoewel droog zijn de wijnen vol van smaak en hebben ze een lange afdronk.

Zelfs Italianen en Fransen die deze wijn van Tamás dronken van gingen overstag. Zoiets hadden ze in eigen land nog nooit geproefd.

László Kocsis was zichtbaar

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Want behalve verdwaalde toeristen waren er juist veel jongeren, gezinnen en bejaarden uit de stad gekomen. Vooral de jongeren waren erg vrolijk, want in plaats van verplicht de Pasen bij familie in de provincie door te brengen konden ze hier drie dagen lang van goede wijn en lekker eten in elkaars gezelschap genieten. De groene grasheuveltjes leken wel speciaal voor dit festival en de Pasen bedacht. Als konijntjes zat jong en oud parmantig boven op de heuveltjes van de dienst Parkbeheer.

Op mijn vraag wie volgend jaar de Stadswijn 2007 zal gaan uitkiezen begint Lászlo te lachen. “Ach, volgend jaar ga ik sportmensen, van voetballers tot atleten, de keus laten maken. Daarna denk ik dat het bouwvakkers en stratenmakers gaan worden, ook die hebben een eigen smaak”.

Omdat met de Pasen de stad meestal leegloopt en er weinig te doen is voor toeristen met die dagen, is dit kleine wijnfestival bedacht.

Op een wat surrealistische plaats, op een rafelrandje in het centrum waar eigenlijk een parkeergarage moet verschijnen, is vorig jaar door deze zelfde László een tijdelijk parkje ingericht. Hij is hoofd van de Tuinendienst in Boedapest.

28

opgelucht toen op de derde dag de organisatoren van de andere wijnfestivals langs waren gekomen.

Want ondanks hun eerdere scepsis, jaloezie misschien, waren ze enthousiast over de opzet, de sfeer en het bezoekersaantal.

Dhr. Linzmayer, winnaar van de “Stadswijn 2006”.

En als de beroepsgroepen op zijn? “Wel, bejaarden en kinderen misschien, dat is een grote bevolkingsgroep in stad. Die zullen vast een heel bijzondere keuze maken!” En zo is een nieuwe traditie geboren in Boedapest. Moest in eerste instantie iets voor verveelde toeristen worden opgezet, nu blijkt dat de stad en haar burgers juist behoefte hebben aan zo’n festival.

Niet te groot en massaal, maar vriendelijk en eigen van sfeer. En wijn en lekker eten, dat kunnen Hongaren en dus ook de burgers van Boedapest het hele jaar door wel zeer waarderen, ook op een rafelrandje in de stad!

TdS 2006

Gastronomische evenmenten: juli t/m september Er valt de komende maanden weer veel te eten en te drinken in Hongarije. Plan uw vakantie of zakenreis dus goed, zodat er een paar festivals zijn mee te pikken. Hier een kleine selectie, het wordt anders te veel om te plaatsen. Meer festivals en gastronomische feesten kunt u wel vinden op: www.gasztrostudio.hu of www.konyhamester.hu In het Hongaars!

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

Internationaal Gastro-Blues Festival.

Nemzetközi GasztroBlues Fesztivál Paks, Új Hullám Sörözõ, 30 juni-01 juli. Blues en eten tegelijk!

Koninklijke Koks Festival.

Nemzetközi Királyi Szakácsverseny Nagyszakácsi, 4-5 augustus 2006 Koks koken zoals aan het middeleeuwse hof.

Pörkölt koken in Budapest.

Budapesti Pörköltfõzõ (SzeptEmber Fesztival) Budapest, Bókay, 2-4 september 2006

Paprikastoof Festival.

Lecsófesztivál Békéscsaba - TESCO parkoló, Szarvasi út, 05-06 augustus 2006

Pruimendagen. IX. Szilvanap Szarvas, Kossuth utca, Kossuth tér, 08-09 september 2006

10e Hongaarse Broodfeest.

Aratófalatok Ünnepe, Magyar Kenyérünnep Rákóczifalva, központ, 30 juni-02 juli 2006 Vissoepfestival in Balatonlelle.

Balatonlellei Juliális Halfõzõverseny Balatonlelle Mûvelõdési ház (park), 01-02 juli 2006 Kersenfestival.

Cseresznyefesztivál Nagykörû 01-23 juli 2006 11e Vissoep Volksfeest. XI Bajai Halászléfõzõ Népünnepély Baja, Történelmi belváros, 07-08 juli 2006 Honderden mensen koken vissoep op straat.

Balaton Vissoepwedstrijd.

Balatoni Halászléfõzõ Verseny Balatonboglár, Platán strand és környéke, 22 juli 2006.

Bonenparade in het dorpje Babócsa. Babparádé Babócsa, 12 augustus 2006.

Landelijke Tisza Vissoepwedstrijd.

Országos Felsõ-tiszai Halászléfõzõ Verseny Tiszabercel, Tisza-part, 12 augustus 2006 Hongaarse Pálinka en Hopfestival.

Magyar Ágyaspálinka és Komlófesztivál Újszilvás, Vásártér, 18-19 augustus 2006

Biologisch Eet en Wijnfestival. IV. Bioétel- és Borfesztivál Hajdúszoboszló, Mátyás Király sétány, 16-17 september 2006 Paprikadagen in Kalocsa.

Kalocsai Paprika Napok és Fözöverseny Kalocsa, 23-24 september 2006 Eten & drinken in Etyek. Etyeki Kezes-Lábos Etyek, op diverse plaatsen, 24 september 2006 Koolfestival. Káposztafesztival Vecsés, 25 september 2006

Broodfestival in Zalaegerszeg. V Zalaegerszegi Kenyérfesztivál Zalaegerszeg, Göcseji Falumúzeum, 20 augustus 2006

Abrikozendagen in Kisnána.

Kisnánai Baracknap Kisnána, Béke u. 1Vár, 22 juli 2006 Strudelfestival. Rétesfesztivál Mesztegnyõ, Faluház, 23 juli 2006 Festival van de Vegetarische Keuken. Vegetárius Ételek Fesztiválja Somogyvámos, Krisna-völgy, 30 juli 2006

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

29

Oh, heilige Moeder der Marketing!

Wijn is een zaak voor mannen en vrouwen moeten zich niet met wijn bemoeien. Zo wordt vaak gedacht. Wijnwinkels, wijnjury’s, wijnbedrijven, het aantal mannen, eventueel met snor en lichtgrijzende bakkebaarden, is in deze branche altijd groter. Tijd dus voor een pittige emancipatiegolf in de wijnkelders!

Uitgenodigd voor een wijnprogramma door de heer Zsigmond Csoma, conservator landbouw- en wijngeschiedenis in het Landbouwmuseum in Boedapest, dacht ook ik heel cliché, op een bijeenkomst voor heren te komen.

In het zaaltje met donker houten lambriseringen in de neo-romaanse vleugel van het museum zaten inderdaad middelbare en oudere heren in pak geduldig te wachten tot het programma begon.

Maar ook veel vrouwen waren aanwezig. Pers en media stonden met microfoons en camera’s in de aanslag. En terwijl de hitte toenam onder de kroonluchters werd me duidelijk dat hier iets anders te gebeuren stond. Zomaar een wijnproeverij met wat speeches en interessante hapjes zou het niet worden.

Nee, vrouwen hadden het die middag voor het zeggen. Ik was in een spirituele seance van alcoholische tovenaressen beland.

In Hongarije zijn namelijk vrouwen opgestaan om zich met de wijnbranche te bemoeien. Volgens Szarolta Szatmári, adjunct directeur van het Landbouwmuseum in Boedapest en voorzitter van de allereerste Hongaarse Wijn Orde voor vrouwen, werd dat tijd. “Heel leuk hoor, die mannen die wijn maken en daar interessant over kunnen vertellen.

Maar het zijn de vrouwen in Hongarije die de traditie van eten en drinken overbrengen op volgende generaties. Wie staat er in de keuken? Wie beheert het huishoudbudget? Wie leert de kinderen eten en genieten van eten en drinken?

Dat zijn de vrouwen.” vertelt ze met een glimlach. “Mannen zijn erg goed in dronken worden in hun opgeknapte wijnkeldertjes, maar van promotie, marketing en doorzettingsvermogen hebben zij geen kaas gegeten!”

30

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Vandaar dat in 1996 de Eerste Hongaarse Dames Wijnvereniging is opgericht. Deze vereniging is niet de enige in Europa. Samen met die in Spanje, Frankrijk, Duitsland en Griekenland zijn zij aangesloten bij

Ook Comenius kwam er vaak, hij schreef er twee boeken over protestants onderwijs.

Volgens een legende zou de predikant Szepsi-Laczkó Máté, die een wijngaard had, voor Zsuzsanna zijn eerste fles aszú wijn hebben gemaakt en die aan haar hebben opgedragen.

Hongaarse protestanten hebben ondanks calvinistische regels dus heus geen moeite met wijn drinken.

Nederlandse gereformeerden die naar Sárospatak kwamen om de reformatie kracht bij te zetten, zullen op bezoek bij Zsuzsanna vast een lekker wijntje hebben meegedronken.

Al zullen zij dat, terug in streng en koud Nederland, aan de thuis gebleven ouderlingen zeker niet hebben verteld.

Szarolta Szatmári, voorzitster van de Zsuzsanna Lorrántffy Wijnorde

het IFWW (International Federation of Women of Wine). Toen in 2002 vanuit deze vereniging de ‘Orde van Lorrántfy Zsuzsanna’ voortkwam, is Szarolta Szatmári voorzitter van die Orde van pittige Hongaarse dames geworden.

Met een eigen banier trekken ze door het land om op openbare bijeenkomsten, uit naam van de zeventiende eeuwse Lorrántffy Zsuzsanna, Hongaarse wijnen te promoten.

Ze dragen ook jurken uit de tijd van hun beschermvrouwe Lorrántffy Zsuzsanna. Zij was een zeer belangrijke vrouw in het Hongarije van de zeventiende eeuw. Samen met haar man, György Rákóczi, vorst van Erdély, stichtte zij het eerste protestantse Gymnasium in Sárospatak.

Dat bestaat nog steeds en het is een belangrijk centrum voor gereformeerden.

Hoewel ik de vele speeches en anekdotes die voor het publiek werden voorgedragen maar met moeite kon verstaan, hoorde ik één woord helder en luid, als een diep gevoelde en haast heilige spreuk er bovenuit.

Het woord “Marketing” viel, het enige niet Hongaarse woord die middag.

Een serene stilte volgde. Hongarije moet zich meer richten op marketing zowel in het land zelf als naar buiten.

Terwijl dames in zeventiende eeuwse jurken stukjes brood, appel en kaas uit manden ronddeelden en weer andere dames de glazen bijschonken met de wijnen die die middag centraal stonden, werd het me duidelijk.

Tovenaressen uit vroeger tijd

De tovenaressen bleken normale vrouwen, die winkels runnen, wijn maken, in de horeca werken etcetera.

Ondanks dat de tovenaressen uit vroeger tijd me bijna deden geloven in de heilige belofte van marketing, was het natuurlijk gewoon een middag ter promotie van Hongaarse wijnen. Folders met adressen van waar de wijnen te verkrijgen zijn werden uitgedeeld en toen de dames, eenmaal omgekleed van achteren uit een deurtje terug kwamen, viel de betovering definitief weg.

De geest van Moeder Marketing zelf, vloog met een kirrend lachje langs mij heen. Over de binnenplaats het pand uit. Een stuk of vijf van deze Vrouwelijke Wijn Orden zijn nu al opgericht in Hongarije. Zou het matriarchaat dan juist hier opnieuw beginnen? In het midden van Midden-Europa, waar Moeder Aarde de mannen laat drinken tot ze tollen, maar zelf beslissingen neemt over hoe het werkelijk verder moet?

TdS 2006

De Juliana School in Boedapest Wist u dat de allereerste Juliana School niet in Nederland maar in 1926 in Boedapest is opgericht? Maar waarom juist in Hongarije? Hoe is dat gekomen?

1926 de Hongaarse harten. De Juliana School begon haar eerste jaar met 40 kinderen. Het was een gemengde school. Hoewel deze school van gereformeerde gezindte was, sloot het kinderen uit andere kerkgenootschappen niet uit.

Mária Ballendux-Bogyay Taal-cultuur redactrice

Dit heeft alles te maken met de zogenoemde “kindertreinacties” aan het begin van de twintigste eeuw. De eerste wereldoorlog had Hongarije verarmd. Het land verloor toen tweederde van haar grondgebied.

Hongarije, ooit voorraadschuur van Europa, leed na de oorlog honger, in het bijzonder de kinderen. In deze rampzalige situatie bood het neutrale Nederland als eerste land Hongarije hulp aan. Onder auspiciën van koningin Wilhelmina werd daarvoor in Nederland de Landelijke Kinderbeschermingsliga opgericht.

De koningin steunde het werk van de Liga ook uit haar privé vermogen.

Deze Liga organiseerde rond 1920 de “kindertreinacties” tussen Hongarije en Nederland. Treinen die tijdens de oorlog nog gewonde soldaten vervoerden, werden geschikt gemaakt om kinderen te vervoeren. Met deze treinen zijn ongeveer 30 tot 40 duizend arme Hongaarse kinderen naar Nederland en België gehaald om hier bij gezinnen aan te sterken. De meeste kinderen gingen na een aantal maanden of soms na jaren weer terug naar Hongarije. Maar er zijn ook veel kinderen in Nederland of in België gebleven, vaak geadopteerd door hun pleegouders.

Naast de kindertreinacties zetten de Nederlanders zich ook in voor andere vormen van hulp in Hongarije. Dit gebeurde via de organisatie “Gereformeerde Voedselvoorzieningsactie voor Kinderen”. Een van de leiders van deze organisatie was Catharina Kuyper, dochter van de bekende Nederlandse theoloog en staatsman Abraham Kuyper. Op een tiental plaatsen in Boedapest deelde deze organisatie voedsel uit.

Het personeel deed zijn werk uit liefdadigheid. De donaties in natura van Nederlandse scholen en van de gereformeerde gemeentes

32

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

werden door de Hongaarse Gereformeerde Kerk in het Bethesda Kinderziekenhuis in Boedapest in ontvangst genomen. Om hun dankbaarheid aan de Nederlanders te tonen, hebben de Hongaren toen een van de mooiste lanen van Boedapest naar koningin Wilhelmina genoemd: de huidige “Városligeti Fasor” (De Stadsbosjes Laan) die uitkomt op de Dózsa György út in het zevende Arrondissement.

In de tweede helft van de jaren twintig van de twintigste eeuw werden de levensomstandigheden in Hongarije iets beter.

Daarom hebben de Nederlanders voor een andere vorm van de hulp aan Hongarije gekozen. Met toestemming van de bevoegde Hongaarse autoriteiten hebben zij met het overgebleven geld uit eerdere hulpacties de eerste gereformeerde Hongaarse basisschool opgericht. Deze school werd genoemd naar toen nog kroonprinses Juliana, de “Gereformeerde Lagere School Juliana”.

Met haar openingstoespraak in het Hongaars, in de schaduw van de mooie grote bomen in de tuin van de gereformeerde kerk aan de Wilhelmina Laan, verwarmde Catharina Kuyper in september

In 1936 werd de toen al te kleine en verouderde school gesloopt. In plaats van het oorspronkelijke gebouw kwam er een ruimer gebouw met twee verdiepingen. Bij de ingang van de school werd het persoonlijke cadeau van Catharina Kuyper, een marmeren gedenkplaat aangebracht.

Op de plaat staat: “Laten jullie de kinderen tot mij komen”.

Uit bijdragen van de ouders van de Hongaarse scholieren werd later een grote klok naast de ingang van de school geplaatst. Volgens oude calvinistische gewoonte kondigt het klokgelui het begin en het eind van de lessen aan.

Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden de nauwe contacten tussen Hongarije en Nederland verbroken, al zijn de “kindertreinacties” tot aan de communistische machtsovername in Hongarije in 1948 doorgegaan.

In dat jaar werd ook de Juliana School genationaliseerd en kreeg zij de naam: “Basis School aan de Gorkylaan”, want de naam Wilhelminalaan moest ook verdwijnen.

Het Bethesda kinderziekenhuis in Boedapest

Bureaucratie BUREAUCRATIE HEEFT DIEPE WORTELS Na de omwenteling in 1989 is ook het leven op deze school veranderd.

De nieuwe democratische Hongaarse staat heeft het door de communisten geconfisqueerde vermogen aan de kerk teruggegeven. Zo werd de Gorky school weer eigendom van de Hongaarse Gereformeerde Kerk.

Gelijktijdig met deze veranderingen kreeg de school haar oude naam terug: Juliana School. Om dit te kunnen doen, hebben de Hongaren zich in een brief tot prinses Juliana gewend, die toestemming gaf om haar naam weer aan een van de meest populaire basisscholen in Boedapest te verbinden. De school heeft haar poorten in september 1992 na 44 jaar gedwongen onderbreking opnieuw als kerkelijkchristelijke instelling geopend.

Zonder Nederlandse hulp had de vernieuwde Hongaarse Juliana basisschool haar tweede leven niet kunnen beginnen.

Bron: Sándor Fónod: Fasori Juliana Református Iskola/ Juliana Gereformeerde School op de Laan, 1994. Budapest Tekst en foto’s: Maria Ballendux – Bogyay Hongaarse taal- en cultuurtrainingen www.alfold.nl

Rob, een van mijn buren, vertrok dit jaar in januari naar Boedapest met het plan om drie jaar in de Hongaarse hoofdstad te blijven werken. “Een prachtige stad”, vertelde hij me toen hij vorige week even thuis was in Nederland. “Maar”, ging hij verder, “het was winter en bitter koud en ik had in Hongarije allerlei vergunningen nodig om mijn werk daar te legitimeren.

Op een dag was het weer eens zover dat er een vergunning gehaald moest worden.Voor het betreffende gebouw stond een lange rij wachtenden.

Er was binnen kennelijk geen wachtkamer. Gelukkig was ik zo wijs geweest mijn dikste jas aan te doen en bontmuts op te zetten, maar het bleef erg koud. We stonden daar met z’n allen te klappertanden. Je zult het niet geloven maar ik heb daar drie uur lang staan rillen! Eindelijk was het dan zover, ik mocht naar binnen.

Nors en kortaf werd ik te woord gestaan. Maar na drie minuten had ik wel mijn papieren! Drie uur in de kou gestaan en binnen drie minuten mijn vergunning gekregen.

O, die Hongaarse bureaucratie! Dat hebben ze vast van de Oostenrijkers geleerd!”

Lange traditie Inderdaad, 400 jaar Habsburgse overheersing heeft zijn sporen nagelaten in Hongarije. Het communisme sloot wat dat betreft goed aan bij de traditionele Habsburgse politieke cultuur. De neiging om vast te houden aan eenmaal ingesleten gewoonten is groot.

Naast de ingang van de school hangt deze klok

zelf achteraan. En, je moet voor alles tientallen formulieren invullen.

Dit stimuleert corruptie. Wat doe je als een Hongaarse gemeente ambtenaar, die je bouwvergunning behandelt, de vraag stelt: “Wilt u een behandeling van twee weken of van zes maanden?”, zoals onlangs met een goede Nederlandse kennis van me gebeurde.

De Nederlander snapte er eerst niets van. Hij begreep het pas toen zijn tolk uitlegde dat dit een kwestie van een enveloppe met wat geld was. Dit zou helpen om de behandeling van zijn bouwvergunning te versnellen.

Ja, deze kleine corruptie is bij veel Hongaren verankerd. Dit wil echter niet zeggen dat de mensen er geen hekel aan hebben, of dat zij er niet van af willen.

Of Hongarije ideologisch nu rechts of links is, we kunnen in het gedrag van de mensen op allerlei terreinen van het leven - zoals bureaucratie, ontzag en angst voor de autoriteiten of het onzorgvuldig omgaan met het nemen van een ziektekostenverzekering - nog steeds veel herkennen uit vroeger tijden.

Onder het communisme trad de staat bevoogdend maar ook verzorgend op. Nu ben je meer op jezelf aangewezen. Dit is voor veel mensen pijnlijk en veel mensen kunnen zich niet zomaar losmaken van het eigen verleden. Mentaliteitsverandering is een langdurig proces. Toch moet die er komen, want de toekomst van Hongarije ligt in de Europese Unie.

MB 2006

Dat is menselijk. Zo kun je zeggen dat Hongarije ook anno 2006 een zeer bureaucratisch land is. Van de werkende bevolking van 4,2 miljoen op 10 miljoen inwoners zijn er maar liefst achthonderdduizend ambtenaren. Dit grote en kostbare openbaar bestuur vormt een zware last.

Je bent veel tijd kwijt in Hongarije om iets te regelen en je moet overal Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

33

Vierde druk van Hongaarse Taalcursus!

Er komen meer en meer contacten tussen Hongarije en Nederland. Dit blijkt uit het feit dat de Hongaarse Taalcursus van Mária Ballendux – Bogyay aan een vierde druk gaat toekomen. Uitgever Coutinho plant in november de verbeterde vierde versie op de markt te brengen.

Hongaarse Taalcursus Ten opzichte van de derde druk is de opzet en structuur niet veranderd.

Wel zijn er enkele verbeteringen aangebracht, zoals vereenvoudiging van enkele moeilijke zinnen in de Hongaarse leesteksten. Ook zijn sommige korte teksten aangepast omdat het leven in Hongarije de laatste jaren aanzienlijk veranderd is.

Hongaars – Nederlandse Bespiegelingen en Magyar – Holland Találkozások Maria Ballendux – Bogyay vindt dat Nederlanders, zeker die met Hongaren werken, meer over de Hongaarse cultuur en gedragspatronen zouden moeten weten. Daarom heeft ze het boek Hongaars – Nederlandse Bespiegelingen geschreven (Lemma, Utrecht, 1998).

Ook de Hongaren, die met Nederlanders werken op hun beurt meer over de Nederlandse aard moeten weten.

Voor hen heeft ze Magyar – Holland Találkozások/ Hongaars – Nederlandse ontmoetingen ( Aduprint, Budapest, 2001), de Hongaarstalige tegenhanger van Bespiegelingen geschreven.

Ook in de grammatica zijn er sommige stukken met nieuwe uitleg en informatie aangevuld respectievelijk preciezer geformuleerd.

Ten slotte zijn de woordenlijsten na de leesteksten en aan het eind van het boek beter afgestemd op de teksten en uitgebreid.

Eerste handelsmissie HBN naar Boedapest, maart 2006 De deelnemers hadden er zin in op dinsdagmorgen 28 maart. Op Schiphol was de opwinding te lezen in de nog slaperige ogen. Een schoolreisje werd het natuurlijk niet, er moest gewerkt worden. Al was deze werkreis naar Boedapest te verkiezen boven een vergadering in een droog kantoor. De stad staat garant voor lekker eten en drinken. Zo maak je elke Nederlander blij!

Na aankomst met lunch in hotel Unio, vertrokken we voor het officiële gedeelte van het programma: een bezoek aan de residentie van de Nederlandse ambassadeur. Na speeches en presentaties was er een receptie in de balzaal. Niet alle genodigden waren gekomen, zodat sommige deelnemers niet de juiste matches vonden. Maar het onderling groepsgevoel werd zeker door de wijn, hapjes en het mooie uitzicht tijdens de gesprekken versterkt.

v.l.n.r: J.Rédey, I. Kiss, G. Bezuijen en F. Gál

34

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Bij de PMKIK, Kamer van Koophandel van Pest-Megye, werden wij de volgende morgen ontvangen. Met presentaties van de heer Kupcsok van de PMKIK en mevrouw Sziráki van de Fortis Bank begon de werkdag. Via een film over de regio en de presentatie van Bas van Doorn van Malév schoven we vanzelf de lunch in. Naar eigen branches ingedeeld konden wij met Hongaarse bedrijven praten en onderhandelen. Ondanks de goede organisatie vooraf hadden niet zoveel Hongaarse bedrijven besloten mee te doen. Toch heeft meer dan de helft van de deelnemers nieuwe contacten gemaakt en handelspartners voor de toekomst gevonden.

Bij het ontbijt op donderdagmorgen namen we afscheid. Sommigen bleven voor werk in Hongarije, anderen moesten naar zakelijke afspraken die ochtend.

Op weg naar het vliegveld was een bedrijfsbezoek aan de firma Trigranit gepland. Dat werd een interessante middag, niet alleen uit zakelijk oogpunt, ook omdat er weer te eten en te drinken was! De deelnemers vielen dus tevreden in het vliegtuig in slaap.

De HBN Handelsmissie is geslaagd.

De match-making kon specifieker, meer

Presentatie door Bas van Doorn van Malév bij de PMKIK

Hongaarse bedrijven en Nederlandse bedrijven in Hongarije hadden erbij betrokken kunnen worden. Maar uiteindelijk was het een goede missie.

Netwerken zijn opgezet of uitgebreid en toekomstige zaken liggen in het verschiet. Zonder de organisatie van het HBN, Eva Fodor, Mária Vermes en de anderen, was dit niet gelukt!

TdS april 2006

27-06-2006: discussieavond à la Lagerhuis op de Hongaarse Ambassade in Den Haag.

Meer informatie: www.huchamber.nl

Hongarije Vakantieland www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: Recepten, Geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Hungary Holiday Paradise Kft. Hungary Holiday Paradise Kft. is een organisatie met Nederlands man-

agement die zich heeft gespecialiseerd in de verkoop van (vakantie) woningen, Tanya’s, Villa’s, Campings, Hotels en bedrijfspanden. Tevens hebben wij een bouwbedrijf dat samenwerkt met de lokale bedrijven zodat de loonkosten laag zijn. Wij zijn gevestigd in het Puszta gebied oostelijk van Boedapest. Op onze site vindt u ons actuele aanbod. Tevens treft u nuttige informatie aan over de Hongaarse regelgeving omtrent de aanschaf van vastgoed en onze werkwijze.

Vinologics, Dé leverancier van al úw Hongaarse wijnen.

Hongaarse wijnen, wijnfeesten, wijnreizen, wijnproeverijen, wijn & spijs momenten, teambuilding, en relatiegeschenken.

Voor alle lezers van Hongarije in Zaken

10% korting (bij aankoop van 12 of meer flessen) *

Nieuwbouw: bouwprojecten al vanaf € 60.000

* Deze actie is geldig tot 1 oktober 2006

Makelaardij: voor aankoop van grond, voordelige Tanya’s, Villa’s uit de

Wij leveren door heel Nederland aan de betere slijters en Horeca, ook bij u in de buurt.

Verhuur: van uw woning

Voor verkrijgbaarheid kunt u altijd contact met ons opnemen.

hogere prijsklasse en bedrijfsruimten, als ook investeringsprojecten.

Onderhoud: in en rondom uw huis

www.HungaryEstate.com

Hungary Holiday Paridise Kft. Sarhalom Dulo 107, 6060 Tiszakescke Tel. +36 30 5492669 Fax. +36 76 719716

Mail, bel of schrijf voor informatie, verkooppunten en prijzen naar: Vinologics Gooimeerpromenade 100 1277 ER HUIZEN 0031- (0)35-5336578 0031- (0)6-45084124 www.vinologics.nl info@vinologics.nl

Indien gewenst verzorgen wij een complete wijnproeverij op uw lokatie, een verrassende ervaring om nooit te vergeten.

Kleintjes Hotel

Budapest Hotel Info Secure hotel booking service: get info and book hotels, spa hotels, apartments and any other accommodation in Budapest.

• Non-stop local care while in Budapest, Hungary • Reserve airport hotel transfer to hotels or rent a car • Tickets to concerts, opera, programs booking... even out of Budapest!

• Group hotel reservation: save up to 50%

Culinair

Importeur en distributeur van Hongaarse wijnen van topkwaliteit.

Onze wijnen staan op de wijnkaarten van de beste restaurants in Limburg (o.a. met Michelin ster).

Wij leveren ook aan horeca en groothandel.

Wij zijn distributeur van enkele van de meest gerenommeerde Hongaarse wijnhuizen, onder andere Bock en St Andrea.

T: 043 354 0287 F: 043 354 0286

www.hungarianwines.nl

Huur

ZIE voor meer info; http://www.vakantieparadijs.com http://www.ferienparadiesresort.de

36

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

CRM Consultancy.

Business Consultancy.

Outsourcing and Recruitment.

CRM Task Delegation.

Localization and Translation. info@sapientia.nl T: + 31 ( 0 ) 73 6233833 F: + 31 ( 0 ) 84 8304217 Http://www.sapientia.nl Koop

www.vastgoedhongarije.nl

www.budapesthotels.info.hu

Villapark Várgesztes 4/5* het eerste familie-vakantieresort in HONGARIJE, inmiddels het 4e Vakantieland van Europa, met een ongekend te genieten diversiteit van vakantiemogelijkheden!

Het park heeft 125 royale 8-persoons vakantievilla’s ( 2 types) in een fraai ruim opgezet villapark met alle faciliteiten “een begrip in Hongarije” gelegen 65 km westelijk van Boedapest en 185 km van Wenen.

Zakelijk

LekkersUitHongarije brengt al het lekkers dat Hongarije op culinair gebied te bieden heeft in Nederland op de markt.

Kwaliteit staat bij ons hoog in het aandel en dat combineren wij met een aantrekkelijke prijs.

Ons assortiment bestaat uit diverse typisch Hongaarse producten als Szalami, Kolbasz, Paprika poeder en natuurlijk mogen de wijnen en sterke dranken ook niet ontbreken.

Naast de bekende Palinka hebben wij uiteraard ook Unicum en St. Hubertus, voor de Hongarije kenners een begrip!

Neem een kijkje op onze website www.lekkersuithongarije.nl en laat u verrassen door al het lekkers!

Wij leveren tevens kerstpakketten en relatiegeschenken op maat; geef eens iets anders!

Adresgegevens: Reeweg Zuid 61 3317 NH Dordrecht T: +31(0)78 6148 123 F: +31(0)84 7388 763

Vertrouwd zoeken naar koop en huurwoningen in Hongarije.

Bouwproject van 20 nieuw te bouwen vakantie woningen ten noorden van de hoofdstad Budapest vlakbij Balassagyarmat in een zeer mooie natuur, bos, en waterrijke omgeving, vlakbij de grens met Slowakije. Verder hebben wij nog diverse andere objecten te koop: www.vastgoedhongarije.nl Voor verdere info: H.J. Vosmeijer: 0512-372723, 06-50654053 M.J. Hegedüs: 0518-411293, 06-54304523

BEDRIJF STARTEN IN HONGARIJE? VOOR VELEN EEN PROBLEEM MAAR VOOR ONS NIET MEER! meer dan houten speelgoed alleen…

Het adres voor alle soorten houten speelgoed. Leuke, schattige en originele cadeau-ideetjes die je in geen enkele andere speelgoedwinkel zult vinden.

U wilt ook een bedrijf starten in Hongarije maar loopt stuk op: de taal, de cultuur, de vele wetten en regelgeving.

Neem dan vrijblijvend contact met ons op of maak direct een afspraak.

Wij geven advies of begeleiden in: - het oprichten van een b.v.

- aankoop van gronden t.b.v.: industrie, vakantieparken, campings en utiliteitsbouw.

- het aanvragen van alle benodigde vergunningen - bouwbegeleidng en eventuele uitvoering daarvan - administratie, boekhouden en personeelszaken, vertalen en tolken.

Kortom TURN-KEY met AFTER SALES

10% korting voor alle HiZ-lezers!

Actiecode: HiZ-0604 bij uw bestelling.

www.hetspeelplein.nl

E-mail nu naar: jgv-advice@invitel.hu Ontloop vele valkuilen, bespaar tijd en veel leergeld. Wij bouwen op 10 jaar ervaring.

LET OP: mooi project aan het Balatonmeer voor grote projectontwikkelaar.

Eind 2006 zal een verouderde jachthaven te koop aangeboden door de curator.

Mogelijkheden: nieuwe jachthaven, (vakantie)woningen aan water en hotels

PERSBERICHT

Te koop: twee mooie appartementen in Jugendstil villa, gemakkelijk samen te voegen tot één grote woning.

Het ene app. 88 m2: 2 1/2 kamer, badkamer, woonkeuken. Het andere app. 68 m2: 2 kamers, balkon, Amerik.keuken, badkamer.

Ideaal gelegen aan de voet van de Orbánheuvel, dichtbij Deli pu. en Moskva tér, bus en tram op loopafstand.

Totale vraagprijs; 75 Milj. HUF, m2 500.000 HUF Jutka Rona (Ned/Hong) jutka@hetnet.nl tel:+31 (0)20 6738885 Perczel Anna (Hong/Frans) anna_perczel@freemail.hu tel: +36 1 3759838

Malév meest punctuele airline Volgens de Association of European Airlines (AEA) is Malév Hungarian Airlines de meest stipte Airline van Europa, in het eerste kwartaal van 2006. Malév neemt de 1ste plaats in van het onderzoek onder 25 Euorpeese airlines op korte en middel lange vluchten. 95% van alle Malév vluchten, ligt binnen een bereik van 3.000 km Het onderzoek nam ook de bagageafhandeling onder de loep. In dit onderzoek komt Malév op de 3e plaats, eveneens onder 25 Airlines.

Malév 1 miljoen passagiers Op 30 maart 2006 heeft Malév de 1 miljoenste passagier aan boord verwelkomd, bijna 1 maand eerder dan vorig jaar. In lijn met de ingezette trend van de tweede helft van vorig jaar, blijft het aantal Malév passagiers groeien: 13% groei in de eerste 4 maanden van dit jaar en meer dan 15% in mei t.o.v. vorig jaar. Hierdoor is de grens van 1 miljoen passagiers een maand eerder bereikt dan in 2005.

Malév en British Airways code-share agreement De CEO’s van Malév en British Airways hebben een code-share agreement getekend op de oneworld persconferentie in Parijs op 4 juni jl. De code-share agreement gaat in op 1 november 2006. Vanaf begin volgend jaar zal Malev, als oneworld lid de banden met British Airways verder ontwikkelen.

Colofon Uitgeverij: Hongarije in Zaken Rolf Neleman Hidde van Erp e-mail: info@hongarijeinzaken.nl

in de volgende uitgave: Special: Győr-Moson-Sopron megye

Bladmanagement en drukwerk: PublisherPartners Ontwerp en concept: PublisherPartners Behrad Alborz Redactieteam: Tom de Smet (culinair redacteur) Maria Ballendux-Bogyay (taal-cultuur redactrice) Helen Zoethout Ilja Trines Behrad Alborz Dionne Vugs Correspodentieadres: Hongarije in Zaken Postbus 1431 5602 BK Eindhoven Tel.: 040-214 69 55 Fax: 084-710 00 91 e-mail: info@hongarijeinzaken.nl Aan dit nummer werkten verder mee: E. Mézes E. Harkai F. Schouwstra M. Adema L. de Smet D. Landesz-Campen F. van der Biezen

Thema: logistiek Győr is de hoofdstad van de provincie Győr-Moson-Sopron, met ruim 131.000 inwoners.

De gehele provincie ligt enorm centraal tussen Wenen en Boedapest mét hierbij de belangrijke haven in Gönyö, aan de Donau.

De logistieke sector heeft zich enrom ontwikkeld in deze regio en krijgt de volle aandacht in de vijfde editie van Hongarije in Zaken.

U vindt Hongarije in zaken ook op het internet:

www.hongarijeinzaken.nl Copyright Hongarije in Zaken Juni 2006. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden. Aan de genoemde getallen, percentages en gebruikt fotomateriaal in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van advertenties. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen De uitgevers heeft zo adeguaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal.

Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Bronnen: Hongars verkeersbureau, EVD, Mediafacts, Emerce, vakantieland.nl, The Budapest Sun, The Budapest Property Finder, Economist Intelligence Unit 2005/06, Budapest Business Journal, Vlaams Toeristisch Informatiecentrum voor Hongarije, huntsman.com, resilux.com, adpic.de, fastcoolcars.com, Airliner.net, en eigen materiaal. Copyright© voorbehouden.

38

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 4

Advies in Communicatie Marketing

Management

Doelgerichte marketing vraagt om accurate informatie over uw doelgroep. PublisherPartners maakt handig gebruik van de mogelijkheden van het internet en de doeltreffendheid van e-mail.U kunt snel en krachtig vanuit uw database uw klanten informeren en deze tot bestellen aanzetten.

Naast het opmaken bestaat er juist behoefte aan een betere controle over de redactionele pagina’s, advertenties en rubriekpagina’s. Controle over de “plank” is onze expertise.

Hiernaast beheersen wij natuurlijk ook: - beeld + tekst - opmaak + lithografie - proeftraject + aanlevering

Drukwerk PublisherPartners heeft verstand van drukwerk en zal er met u naar streven om een zo ideaal mogelijke orderdoorloop te krijgen. Hierbij is het ook mogelijk om binnen een korte doorlooptijd te werken met buitenlandse grafische bedrijven.

| Luchthavenweg 81.136 | 5657 EA Eindhoven | t (040) 258 03 70 | | f (084) 718 97 86 | e info@publisherpartners.com | | i www.publisherpartners.com | Wij hanteren gunstige tarieven en gaan er vanuit dat u garant kunt staan voor betaling binnen een afgesproken betaaltermijn.

Op deze wijze kunnen we ons richten op onze expertise: perfecte verzorging van uw drukwerk.