HIZ 7

Hongarije in Zaken inZaken.eu

Hongarije

Voorjaar 2007 Editie: 7 - â‚Ź 5,70

Special: Miskolc

Thema Industrie en de invloed van toerisme Interviews met Nederlands-Hongaarse organisaties Artikelen van onze Correspondenten Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

HONGEST REIZEN heeft een aanbod dat recht doet aan de veelzijdigheid van Hongarije.

Wij verzorgen diverse rondreizen met de bus of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellnessreizen, stedenreizen, zakenreizen en helpen u ook aan een geschikte vakantiewoning in Hongarije.

HONGEST REIZEN is een daadkrachtige reisorganisatie die gespecialiseerd is in reizen naar en van Hongarije.

Hongarije is het land van de poesta’s, de zigeunermuziek, de pracht en praal van Boedapest, het romantische Balatonmeer, de vele kuuroorden, de uitgestrekte wijnstreken, de prachtige landschappen, zon, strand en vele gezellige terrassen.

Met reisbureau’s in Nederland ( Goor ) en Hongarije ( Boedapest ) heeft HONGEST REIZEN alle ingrediënten in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook voor uw zakenreizen vindt u in HONGEST REIZEN een vertrouwde partner.

Met onze hotels verspreid over heel Hongarije staan wij borg voor kwaliteit en service, u vindt dan ook altijd een hotel van uw keuze in de streek die u wilt ontdekken.

Wilt u reizen per vliegtuig, per luxe touringcar of met eigen vervoer?

U boekt wat u wilt bij HONGEST REIZEN! Wist u dat u al vanaf € 29,00 inclusief luchthavenbelasting, vliegt naar Boedapest vanaf Amsterdam en Brussel?

HONGEST REIZEN Schoolstraat 122 7471 XA GOOR Tel: 0547-275908 www.hongestreizen.nl E-mail: info@hongestreizen.nl

Advies in Communicatie Marketing Drukwerk Management

| Luchthavenweg 81.136 | 5657 EA Eindhoven | t (040) 258 03 70 | | f (084) 718 97 86 | e info@publisherpartners.com | | i www.publisherpartners.com | Wij hanteren gunstige tarieven en gaan er vanuit dat u garant kunt staan voor betaling binnen een afgesproken betaaltermijn.

Op deze wijze kunnen we ons richten op onze expertise: perfecte verzorging van uw communicatiemiddelen.

In deze uitgave Miskolc Stad in herstel en bekend om zijn zware industrie...

12

Waarom zouden ondernemers kiezen voor de regio Noord Oost Hongarije? special

Uitgever: Hongarije in Zaken ing. Hidde van Erp e-mail: hiz@publisherpartners.com

14

Het geschenk van Törökszentmiklós thema

Gast-hoofdredacteur: Jan van Kuijk

17

Nieuws uit de media ingezonden berichten

20

Historie Hongarije deel één van vier

22

Hongaarse vleesindustrie thema - culinair

26

De Hongaarse onroerendgoedmarkt zakelijk

30

Dos and don’ts zakelijk - cultuur

Colofon

Special: Miskolc

6

Bladmanagement en realisatie: PublisherPartners Vormgeving: Sebastiaan Stribos Redactieteam: Leendert Vree Hidde van Erp Sebastiaan Stribos Mark Spijkerboer Correspondenten: Jan van Kuijk (nieuws) Mária Ballendux-Bogyay (taal-cultuur) Tom de Smet (culinair) Karin Gabor (zakelijk) Michel Daenen (zakelijk) Henk Nijhof

Thema: Industrie

10 A Miskolc top

Culinair

18

22

Correspondentie adres: Hongarije in Zaken Luchthavenweg 81.136 5657 EA Eindhoven Tel.: 040-214 69 55 Fax: 084-710 00 91 e-mail: hongarije@inzaken.eu Aan dit nummer werkten verder mee: H. Geerts R. Kardos P. Gillissen

U vindt Hongarije in Zaken ook op het internet:

www.Hongarije.inZaken.eu Copyright: PublisherPartners - Hongarije in Zaken maart 2007. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden. Aan de genoemde getallen, percentages en gebruikt fotomateriaal in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van advertenties.

Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen De uitgevers heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Overzicht: Hongaars verkeersbureau, EVD, Mediafacts, Emerce, www.hongarijevakantieland.nl, The Budapest Sun, The Budapest Property Finder, Economist Intelligence Unit 2005/06, Budapest Business Journal, Vlaams Toeristisch Informatiecentrum voor Hongarije, huntsman.com, resilux, adpic.de, fastcoolcars.com, Airliner.net, ITDH, TourInform Hungary, Havenbedrijf Rotterdam, regering.nl, De Telegraaf, RKnieuws.net, Luchtvaartnieuws, Nellis Gids, ANWB Goud en eigen materiaal.

Copyright© voorbehouden PublisherPartners - Hongarije in Zaken

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

3

Synergy organiseert:

Atlasstudiereis naar Boedapest Thema: Toetreding van Hongarije tot de Europese en de overgang van een planeconomie naar markteconomie

Unie

Dit jaar organiseert de Atlascommissie van de studievereniging Synergy (Bedrijfswetenschappen) van de Radboud Universiteit Nijmegen een studiereis naar Boedapest. Gedurende een week (21-28 April 2007) zullen 38 studenten en 2 docenten deze stad verkennen door bedrijfsbezoeken en culturele activiteiten.

Bedrijven die bezocht zullen worden: Geometria - marktleider in geografische informatie voorziening in Hongarije Magyar Posta - het nationaal postbedrijf van Hongarije Nederlandse Ambassade in Hongarije - het onderhouden van goede bilaterale betrekking tussen Nederland en Hongarije en behartigen van de nederlandse belangen in Hongarije.

Corvinius University Budapest - verbonden met de Radboud Universiteit d.m.v. een Erasmus verdrag De nadruk zal liggen op onderzoek naar het volgende thema: toetreding van Hongarije tot de Europese Unie en de overgang van een planeconomie naar een markteconomie. Daarnaast wordt ingegaan op de kansen en bedreigingen die dit met zich meebrengt voor het bedrijfsleven. Door deze overgang zijn er bijvoorbeeld kansen ontstaan voor buitenlandse investeerders om toe te treden tot de Hongaarse markt.

Heeft u interesse in een bedrijfsbezoek, dan kunt u altijd contact opnemen via atlas@synergy.nu.

Tevens kunt u onze website bezoeken: www.synergy.nu/atlas

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

: ______________________________________________________

Contactpersoon

: ___________________________________________ Dhr. / Mw.

Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

Het totaal bedrag van 22,45 (19,95 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 22,45 (inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

: __________________________________________

nes

Naam

Guide Li

Gegevens aanvrager

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey -

“Wonen en kopen in Hongarije”

(ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

W onen en kopen in H ongarije

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

VOOR DE

JURIDISCHE VESTIGING , FISCALE EN PRA KTISCHE WE EN AANKOO GW P VAN ON ROEREND IJZER GOED IN HO NGA

RIJE

Gisela Bic skey

Guide

Lines

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl Wilt u uw Hongaarse huis verhuren kijk op: www.hureninhetbuitenland.nl Gelieve dit bestelformulier op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

Hongarije in Zaken Beste Lezer, Met deze eerste uitgave van het nieuwe jaar hebben we al te maken met een weer. Laten we hopen dat dit een voorbode is van een geweldig jaar voor zowel Nederland, België én Hongarije! Wij van Hongarije in Zaken hebben er zin in en met de restyle achter de rug is het magazine weer een flink stuk verbeterd.

We hebben in deze uitgave hulp gekregen van nieuwe correspondenten en een gasthoofdredacteur naast het bestaande team. Ons redactieteam in Eindhoven heeft zijn best gedaan om zoveel mogelijk ondersteuning aan alle correspondenten door het hele land te bieden.

Hiernaast hebben we onze samenwerking met Hongaarse instanties ook weten te versterken.

We hebben op 14 maart, per e-mail, een enquête naar onze relaties gemaild en met alle respons zijn we aan de slag gegaan om zoveel mogelijk aan de wensen en voorkeuren te voldoen. Graag willen wij u als lezer bij onze ideeën blijven betrekken. Zo hebben we een begin gemaakt met een rubriek “De Hongaarse onroerendgoedmarkt”. Deze is tot stand gekomen met hulp van een professional op dit gebied. Voor 2007 staan er nog verdere partnerships en intensievere samenwerkingen op de agenda. Zo zijn we op het gebied van internet en e-mail hard bezig om verdere berichtgeving over de ontwikkelingen binnen Hongarije (en waar gepast buurlanden) te kunnen delen met de steeds verder groeiende groep van geïnteresseerden. Er is gebleken dat er behoefte is aan frequentere en meer actuele nieuwsfeiten. Ook hierin willen wij vanuit onze multimediale aanpak verder uitgroeien. In het magazine kunnen we niet altijd het meest recente nieuws aanbieden, maar wel met hulp van de moderne media.

Leuk om te vermelden dat er een studiereis naar Hongarije deze week gaat plaatsvinden. De “Atlasreis” van studievereniging “Synergy” vanuit de Universiteit van Nijmegen verzorgt een leuk programma in Hongarije. U kunt op de linkerpagina wat meer informatie hierover vinden.

Hongarije blijft ‘Hot’ en aan ons om verdere internationale samenwerking met Hongarije te bevorderen. Wij bedanken iedereen die dit in deze uitgave weer mogelijk heeft gemaakt en nodigen u uit om verder met ons mee te denken.

Met vriendelijke groet,

ije gar

Hon

Hidde van Erp uitgever

@ Jan van Kuijk gast-hoofdredacteur

WWW. Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

5

Special Miskolc; een Miskolc is, wanneer de periferie wordt meegerekend, na Boedapest de grootste stad van Hongarije en een belangrijk industrieel centrum. Meer dan honderd fabrieken, onder andere staal, cement en levensmiddelen, met bijbehorende arbeiderswijken hebben het laatste stukje stedenschoon al lang geleden naar de achtergrond gedrongen.

Miskolc

werd in de 15e eeuw een zelfstandige stad. De veelvuldige invallen door Mongolen in de 13e eeuw, Turken in de 16e en 17e eeuw en de Duitsers in de 17e en 18e eeuw) waren bepalend voor de geschiedenis van de stad.

De industrialisatie ving aan in de tweede helft van de 19e eeuw.

Bij het Verdrag van Trianon stond Hongarije de industriesteden en spoorlijn af aan Tsjecho-Slowakije.

Vervolgens ontwikkelde de Hongaarse overheid tussen de twee wereldoorlogen in dit gebied een industriestad, die onder het communistische regime verder tot bloei kwam. De eerste fabrieken verrezen en snel groeide de stad dicht, zeker na 1950, toen het accent werd gelegd op de zware industrie. In Miskolc vielen na de omwenteling van eind jaren ‘80/ begin jaren ‘90 harde klappen.

Veel bedrijven moesten sluiten en de werkloosheid nam snel toe.

Bezienswaardigheden Bezienswaardigheden zijn de Avas Gereformeerde kerk (15e eeuw), de restanten van het kasteel uit de 13e eeuw en een museum waar zich Scythian-kunst bevindt.

De stad heeft tevens een rechten universiteit en een technische universiteit.

Als we afgaan op het aantal bezienswaardigheden, lijkt Miskolc een van de aantrekkelijkste steden van Hongarije. Niets is minder waar. De stad is van een onthutsende troosteloosheid. Meer dan honderd fabrieken, waarvan er na de omwenteling talloze leeg zijn komen te staan, met bijbehorende grauwe arbeiderswijken

6

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

hebben het laatste stukje stedenschoon al lang geleden naar de achtergrond gedrongen. Miskolc omvat naast de eigenlijke stadskern onder aan de heuvel Avas de geannexeerde voorstad Diósgyőr, de bronnenbadplaats MiskolcTapolca, het mooi gelegen Lïllafüred en een handvol andere dorpen. Het zijn juist die ‘plaatsen’ die Miskolc toch nog bezienswaardig maken: de burcht, de grotten en de heuvels aan de rand van de stad leiden de aandacht even af van het ware karakter van het verpauperde Miskolc, dat tot het einde van de 18e eeuw nauwelijks een rol van betekenis speelde. Toen verrees de eerste (papier)fabriek en groeide de stad dicht, zeker na 1950, toen het accent werd gelegd op de zware industrie. Dat beleid blijkt achteraf fatale gevolgen te hebben. Miskolc ondergaat nu een grondige opknapbeurt, met name rond de autovrije Széchenyi Istvan utca in het centrum van de stad.

Miskolc – centrum Het centrum van Miskolc kent de volgende bezienswaardigheden: Avasi református templom (Toronyalja utca). In 1365 wordt Miskolc in een document genoemd als een marktplaatsje in het bezit van de heren van Diósgyőr. Het beschikte over een laatromaanse kerk, die op de heuvel Avas stond.

Hieruit ontstond de huidige hervormde kerk, die in de periodes 1365-1411 en 1470-1489 belangrijke uitbreidingen onderging en na een brand in 1544 bijna geheel moest worden herbouwd. Na de overdracht aan de protestantse gemeente werd het interieur flink

aangepakt, waarbij onder meer een netgewelf verloren ging. De barokisering is eigenlijk beperkt gebleven tot het voorportaal. De rest van de kerk ziet er nog gaaf gotisch uit. Het interieur is sober naar de normen van het calvinisme. Het enige ware kunststuk is het door een Italiaan vervaardigde koorgestoelte, dat afkomstig is uit de burchtkapel van Diosgyőr.

Tegenover de kerk staat een houten klokkentoren (1544) op een stenen fundament. Hij wordt bekroond door een zeshoekig piramidedak.

Harangtorony (Mendikás). In talloze, uitgehakte kelders onder de top van de Avas wordt al sinds honderden jaren wijn opgeslagen.

Op de 203 meter hoge heuvel staat een telecommunicatietoren (71 m); rond het onderste deel is een cafetaria gebouwd. Boven hebt u een weids uitzicht over de woonkazernes en de stilgelegde fabrieken, maar ook over het bosrijke Bükkgebergte.

Herman Ottó-múzeum De voormalige hervormde school werd verbouwd tot een barok herenhuis, waarin nu de collecties worden uitgestald van het gemeentemuseum.

Belangrijke museumstukken zijn enkele fragmenten van verdwenen kerkgebouwen uit de regio en neolithische vondsten. De laatste zijn vaak het resultaat geweest van onderzoek door de naamgever van het museum.

Minorita templom. G.B. Carlone, een van de grote barokarchitecten in Hongarije, bouwde in de de

stad in herstel

Het kasteel van Diósgyőr

periode 1729-1734 een kerk voor de orde der minderbroeders. Tot de interieurstukken behoorden een fraaie rococo preekstoel en barokke koorbanken. Alajos Sajósy kopieerde Titiaans Hemelvaart van Maria voor het altaarstuk.

Megyei tanácsház. Het provinciehuis behoort tot de stijlperiode van het classicisme. Het kwam gereed tussen 1809 en 1836. Een ouder deel dateert al van 1727. Ertegenover staat het barokke raadhuis.

Magyar orthodox templom. Ook de kerk van de Griekse en Servische immigranten laat weer een mooie combinatie zien van barokke architectuur en Byzantijnse

interieurkunst. De iconostase is het zoveelste pronkjuweel van meestersnijder Jankovich. In het gebouw ernaast is een museum voor orthodoxe religieuze kunst ingericht. De kopie van de icoon van de Zwarte Madonna van Kazan (Tatarstan) was een geschenk van tsarina Catharina II bij een bezoek aan de stad, op doorreis naar Wenen.

Mindszenti templom. De Allerheiligenkerk of parochiekerk van de binnenstad is opnieuw een schepping van Carlone.

Rákóczi-ház. De plaatselijke residentie van de aristocratische familie die zulke fameuze revolutionairen voortbracht, dateert

van het einde van de 18e eeuw.

Tegenwoordig heeft de stadsgalerie hier haar kantoor en expositieruimte.

Omgeving van Miskolc Boven de wijk Diósgyőr in het westen van de stad troont de ruïne van de met vier torens uitgeruste burcht. Onder meer de koningen Lajos de Grote en Mátyás Corvinus droegen bij aan de bouw van de vesting. Nadat de burcht eind 17e eeuw werd vernield, diende ze als leverancier van bouwmateriaal.

De binnenplaats van de burcht heeft een goede akoestiek. In de zomer kan men er concerten en theaterstukken bijwonen. Naast de burcht ligt een klein openluchtzwembad.

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

7

Special Miskolc; Een geweldige stad

Treintje op weg van Miskolc naar Lillafüred

Lillafüred Vanuit Diósgyör rijdt u door het dal van de rivier de Szinva naar het in het Bükk-gebergte gelegen kuuroord Lillafüred. In een park ligt een waar sprookjeskasteel, het Palasthotel (Hotel Palota), een luxueus hotel uit de jaren ‘30, dat tijdens het communistische tijdperk dienst deed als gastenverblijf voor functionarissen. Niet ver van het hotel zijn een paar druipsteengrotten.

In de Szeleta-grot, die in een wandeling van een uur is te bereiken, vindt u overblijfsels van mensen uit de ijstijd. 7 km ten zuidwesten van Miskolc ligt het kuurbad MiskolcTapolca. De licht radioactieve, 30 ºC warme bronnen, die al in de middeleeuwen bekendheid genoten, helpen bij klachten van het zenuwstelsel, de maag en darmen. De badcomplexen bestaan uit twee binnenbaden, een buitenbad en een bad in een grot.

Nationaal park Aggtelek Zo’n 60 km ten noorden van Miskolc ligt een van de wildste en meest afgelegen streken van Hongarije, het Nationaal Park Aggtelek. De kleine, rustige dorpen en vredige, groene dalen zijn perfect voor iedereen die de drukte van het massatoerisme wil ontvluchten. Aggtelek zelf is een klein dorp. De meeste bezoekers komen hier voor het grottenstelsel. Met een lengte van meer dan 22 km is het de grootste van Europa. De grootste stalagmiet van de wereld (25 m) staat in de Ba-

8

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

radla-grot, die deel uitmaakt van het Unesco-wereldnatuurgoed.

De grot kan vanuit Slowakije (daar heet ze Domica-grot), vanuit Aggtelek en vanuit het naburige Jósvafö worden bezocht.

Het Zemplén-gebergte Zemplén is de laatste bergketen op de rit door het noordoosten van Hongarije en in meer dan één opzichten de interessantste. In het zuiden strekken zich zonovergoten, vruchtbare heuvels uit, terwijl het noorden met de Nagy-Milic (894 m) op het Bükk-gebergte lijkt.

De weg naar het Zemplén-gebergte voert over hoofdweg 37 van Miskolc naar Szerencs. In deze stad werd in 1605 István Bocskai, leider van de Hajdoeken tegen de Habsburgers en de Turken, tot troonopvolger uitgeroepen. Deze gebeurtenis vond plaats in het kasteel van de familie Rákóczi, waar nu een museum over de plaatselijke geschiedenis en een grote collectie ansichtkaarten te vinden zijn.

Iets naar het noordwesten ligt Monok, een dorp met 2.000 inwoners, waar twee van de grootste Hongaarse leiders zijn geboren. De eerste was Lajos Kossuth, wiens geboortehuis in een museum is veranderd, de tweede was de laatste socialistische minister-president Miklós Németh, die in het historische jaar 1989 het roer in het land overnam.

Bükk-gebergte Het bosrijke heuvellandschap tussen Eger en de grote stad Miskolc is een geliefd recreatiegebied, waar vooral de bewoners van Miskolc ontspanning zoeken. De centrale hoogvlakte, met beukenbossen die rijk aan wild zijn, en de mooiste delen van het gebergte vormen het Nationaal Park Bükk (Bükki Nemzeti Park).

Tokaj – beroemd door de wijn ‘De wijn van koningen en de koning onder de wijnen’ werd de Tokajer genoemd, die groeit in het zuiden van het Zemplén-gebergte. Er zijn verschillende soorten Tokajer-wijn. Een bijzonder droge soort komt in de buurt van een droge sherry. De regio Tokaj dankt haar naam aan een klein, ooit welvarend dorp. Aan hoofdweg 37 waar de Tisza en Bodrog bij elkaar komen, ligt Tokaj. De plaats biedt volop gelegenheid om u te verdiepen in de wijn en de wijngeschiedenis, speciaal in het wijnkeldermuseum in de Petöfi utca en in het Tokaj-museum in de Gábor Bethlen utca.

Sárospatak Meer naar het noorden, in Sárospatak is de atmosfeer weer serieuzer. Het protestantse collegium, waar vooraanstaande personen als Kossuth, Kazinczy en Csokonai Vitéz studeerden, opende in 1531 zijn deuren en werd een belangrijk calvinistisch centrum.

De uit Moravië afkomstige pedagoog Johann Amos Comenius doceerde er vier jaar lang. De bibliotheek bezit nog meer boeken dan de bibliotheek in Eger, maar het illusionistische fresco kan niet tippen aan dat van Eger.

Binnen de muren van de voormalige burcht staat een kasteel

‘vernieuwer van de Hongaarse taal’ Steenfabriek aan zuidkant van Miskolc

dat wordt gekenmerkt door een zeldzame mix van renaissanceen barokelementen. De basis bestaat uit een vierkante rode toren uit vijf verdiepingen (mooi uitzicht over de vlakte) en stond er al in de 16e eeuw. Oorspronkelijk behoorde het slot de familie Perényi toe, later kwam het in handen van de Rákóczis, die het beroemd en berucht zouden maken. In de ‘onder vier ogen-kamer’ zweerden Ferenc I Rákóczi en zijn kompanen hier in 1670 tegen de Habsburgers samen. Ook zijn zoon Ferenc II, leider in de vrijheidsstrijd tegen de Habsburgers (1703-1711), riep hier in 1708 de laatste landdag bijeen. Nog later ging het slot over in het bezit van de familie Windischgrätz. Nu worden er in het kasteel vlaggen en wapentuig tentoongesteld.

boorteplaats van Ferenc Kazinczy, de ‘vernieuwer van de Hongaarse taal’. Nog noordelijker komt u langs Füzér, waar de burcht van Perénhyi met haar hoge ramen als een dunne naald uit het vulkanisch gesteente omhoogsteekt.

Hollóháza staat bekend om zijn aardewerk. Een rondleiding door de fabriek (met museum) laat u kennismaken met de schoonheid van de oude modellen en kleuren.

Telkibánya is in het bezit van een museum met een bezienswaardige collectie aardewerk, porselein en mineralen uit de omgeving.

Uit Gönc komen de eikenhouten vaten waarin de Tokajar wordt bewaard. De sacristie van de kerk in het kleine dorp Vizsoly bewaart een replica van de eerste bijbel in het Hongaars. Het orgineel werd vertaald door Gáspár Káspár Károlyi, een predikant uit Gönc, en Bálint Mantskovits drukte het werk in 1950 in Vizsoly.

In Felnémet, 4 km ten noorden van Eger, begint een kronkelweg, die in eindeloze bochten naar Miskolc (56 km) klimt. Onderweg vindt u overal parkeergelegenheden om in alle rust te genieten van het panorama van de bergen.

Een andere weg in het Bükk-gebergte voert van Eger noordwaarts naar Szilvásvárad. Op de rit er naartoe kunt u een pauze inlassen in Bélapátfalva. Een ongeasfalteerde weg voert naar de voet van de berg Belkö, waarop een Romaanse kloosterkerk staat, de enige bewaard gebleven cistercienzer kerk in Hongarije. Het bouwwerk dateert oorspronkelijk uit de 13e eeuw en is van buiten sober.

Ook het barokke interieur is echt zuinig. De Kerk dankt zijn charme aan de afgelegen ligging.

Team HiZ: LV, © foto’s JvK Bron: Spectrum.nl / Nellis ANWB gids / Schuring

Tegenover het slot staat hotel Borostyán, ooit een Dominicaans klooster, waarvan de cellen van de monniken in kamers zijn omgetoverd en waarvan de voormalige kapel nu dienst doet als restaurant. Midden in deze protestantse gemeente staan een katholieke kerk en een museum waarin religieuze voorwerpen worden tentoongesteld. In de stad vindt u drie zeer bezienswaardige voorbeelden van moderne architectuur uit de jaren ‘70/80. Van Imre Makovecz zijn het cultuurhuis en de Arpád Vezér-school, zij hebben een zeer moderne en tegelijk zeer organische en natuurlijke stijl.

Ernaast bouwde een leerling van Makovecz, Ervin Nagy, een origineel woon- en winkelcentrum.

Een excursie naar de hooggelegen delen van het Zemplén-gebergte brengt u naar interessante dorpjes. Sátoraljaújhely is de ge-

Nemzeti Színház

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

9

Michel Daenen Zakelijk correspondent

Vraag mensen die vóór de val van de muur in Miskolc geweest zijn naar een beschrijving van de stad en ze zullen ongetwijfeld de woorden grijs, grauw en vies gebruiken. In Miskolc en omstreken leefde men destijds van zware industrie en mijnbouw. Nu, bijna 20 jaar later doet de stad (en regio) verwoede pogingen om van het imago af te komen. Terecht?

Hongarije in Zaken ging op onderzoek uit.

Karin Gabor Zakelijk correspondente

Miskolc vecht Imago Met de val van de muur heeft de regio economisch gezien een zware klap gekregen. De mijnen gingen dicht en de enorme fabrieken die in de communistische periode hun hoogtij dagen kenden sloten hun deuren. De reden? Het wegvallen van de afzetmarkt in oostelijke richting. De regio kreeg te kampen met enorme werkeloosheid.

Inmiddels hebben de grote fabrieken plaats gemaakt voor kleinschaliger vormen van industrie en zijn er buitenlandse bedrijven van diverse aard naar de regio getrokken. Naast kleinschaliger wordt de industrie nu ook meer geconcentreerd. Dit levert een ander beeld op dan voorheen. Je vindt in de regio nu ook diverse industrieparken met de nodige infrastructuur en voorzieningen. Ook verschuift het accent steeds meer naar Research & Development (R&D), waarin nauwe samenwerking met de universiteit van Miskolc wordt gezocht. R&D zal in de toekomst een heel ander beeld geven dan de grote productiefabrieken uit het verleden. De stad Miskolc en omliggende regio richten zich nu naast de nieuwe behoefte aan R&D vooral op investeringen om het toerisme in de regio verder te ontwikkelen.

Mensen die al langere tijd in de regio verblijven zien een enorme verandering. Ze vertellen over de

10

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

aanpak van de binnenstad in Miskolc, waar je inmiddels een gezellig wandelgebied aantreft. Ook zijn ze enthousiast over alle mogelijkheden die je op toeristisch gebied in de regio hebt.

Het potentieel voor verdere ontwikkeling van de toeristische sector in een omtrek van 50 à 60 kilometer rondom Miskolc is zeker aanwezig. In het noorden vind je de door Unesco tot werelderfgoed aangemerkte druipsteengrotten van Agtellek. Het beschermde natuurgebied Bükk is het hart van de regio met vele uitgestrekte wandel- en fietsmogelijkheden. Ook niet te vergeten is het dorp Szilvásvárad waar regelmatig grote paardensport evenementen worden gehouden en de beroemde Lippizaners worden gefokt.

De wijngebieden van Eger en Tokaj nodigen uit tot mooie wijnroutes. En in het Noorden heb je het onbedorven Zempléngebergte met vele oude kastelen en burchten waar de tijd stilgestaan lijkt te hebben. Ook is het gebied vele muziek- en cultuurfestivals rijk.

Kunst De kunst is deze schatten zo te ontsluiten dat de charme en onbedorvenheid bewaard blijven.

Officiële instanties doen erg hun best met prachtige brochures, maar aan de kant van de klantgerichtheid ter plaatse en het promotie- en lobbywerk van de ondernemers zelf kan (hier spreken we uit eigen ervaring) nog heel wat verbeteren. Denk aan regels en prijzen vermelden in meer talen dan alleen het Hongaars, vindbaarheid op internet, sfeerverlichting en gepaste muziek in de eetzaal van het kasteelhotel in plaats van tl-verlichting en een radiozender met een erg luid Hongaars sprekende mannenstem die hooguit voor de kok interessante informatie verstrekt. Deze verbeteringen zijn van belang als men zich tenminste ook op de West Europese markt wil richten.

Regionaal Potentieel voor verandering van imago is er voor Miskolc en regio zeker, maar daarbij zijn een aantal punten van belang. Het is een ge-

tegen haar imago bied met een historie in de (zware) industrie. Deze industrie blijft een economische peiler en biedt ook kansen voor de toekomst. Dat moet men zeker niet verloochenen. Wel is het van belang om de positieve veranderingen in de sector beter zichtbaar te maken.

Naast de industrie biedt het toerisme ook veel potentieel. Om dat potentieel beter te benutten zijn er naast investeringen en marketing (waar men momenteel vanuit officiële instanties veel aan doet) ook investeringen in klantgerichtheid nodig.

De Hongaren zijn van huis uit een erg gastvrij volk. Dat zie je ook duidelijk terug als je privé met ze te maken hebt. Ben je echter klant en zijn zij werknemer van de leverancier, dan is de wereld opeens anders. Alsof daar de invloed van het oude regime nog erg aanwezig is en mensen zich niet persoonlijk met hun werk verbinden. Ze zijn netjes en beleefd, maar denken niet met je mee. Uitzonderingen daar gelaten natuurlijk.“Kan niet” is nog een te vaak gehoorde term.

Kortom, Miskolc en regio heeft alle potentie in zich om een ander imago te verdienen, maar om het ook echt te krijgen zal er nog wel wat werk verzet moeten worden.

En voordat het oude beeld van grote schoorstenen met veel beton eromheen uit het landschap verdwenen is, zullen we nog heel wat jaren verder zijn, al is het al-

leen maar doordat men de oude fabrieken, soms geheel desolaat, laat staan tot de grond een nieuwe bestemming heeft gekregen.

Tekst en Foto’s: © Karin Gabor, Michel Daenen

i

Algemene info over het gebied.

De regio Noord-Oost Hongarije bestaat uit diverse provincies. De ‘Miskolc regio’ omvat het gebied dat uit de provincie Borsod-Abaúj-Zemplén bestaat. Veelal wordt echter ook de regio Heves –waar Eger zich in bevindt en de Nógrád (met Hollókő) erin meegenomen als men het over Noord Oost Hongarije heeft.

Specifiek over de Borsod-Abaúj-Zemplén en Miskolc: Borsod Abauj Zemplén Miskolc Oppervlakte Inwoners Economisch actief Werkelozen (8,7 %) Bruto gemiddeld inkomen per maand (HUF) Blauwe boorden Bruto gemiddeld inkomen per maand (HUF) witte boorden Afstand van Boedapest Nederzettingen Steden

7.247 km2 731.854 271.000 55.433 (12 %)

237km2 174.416 108.921 9.351

101.504 195.849 180 km 357 23

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

11

Waarom zouden ondernemers kiezen voor de regio Noord Oost Hongarije?

Waarom zou het aantrekkelijk zijn om in deze regio te investeren?

Het Noord Oosten van Hongarije is in het verleden waarschijnlijk een aantal grote investeringen misgelopen, doordat de infrastructuur niet op orde was en de lokale overheden nog niet ingespeeld waren op het welkom heten van (buitenlandse) investeerders. De werkeloosheidscijfers zijn lange tijd enorm hoog geweest en liggen met 10 % nog steeds boven het landelijk gemiddelde van 7,1 %. Toch zijn er bedrijven die de aantrekkelijkheid van de regio zien.

Wat trok hen zo aan? Uw correspondenten deden een onderzoek.

Alle mensen die we spraken gaven aan dat er de laatste jaren veel veranderd is. De infrastructuur en logistiek zijn enorm verbeterd. Een aantal jaar geleden is de M3 snelweg tot Miskolc doorgetrokken, waardoor Boedapest gemakkelijk en snel bereikbaar is geworden. Ook zijn er verschillende industrieparken in de regio aangelegd en zijn de lokale autoriteiten zich meer bewust van het belang van investeringen van buitenaf. Daarnaast heeft het gebied zijn eigen charmes.

Carlo Holshuijsen van European Stone Trade is in dit gebied neergestreken vanwege de relatief lage lonen, de ruimte die er nog is, de lage criminaliteit (hij heeft ook in Polen gezeten waar de situatie naar zijn zeggen wat dat betreft minder prettig was) en daarnaast ook vanwege het feit dat zijn vrouw haar roots in deze regio heeft liggen. Elisabeth van Aerde van Move2hungary was samen met haar partner meteen overtuigd toen ze (na gedegen vooronderzoek) in het noordelijk deel van de provincie aankwamen. “Met onze makelaar reden we hier het dorp binnen en we wisten het meteen, dit wordt de plek voor ons toeristisch project. Het is een combinatie van de natuur, ligging van het dorp en de mogelijkheden die je in dit gebied geboden worden omdat de overheid in deze regio de ontwikkeling van ruraal toerisme wil stimuleren”.

ITDH, (het Hongaarse Investerings- en handelsontwikkelingsagentschap) geeft aan dat verschillende regelingen investeren in deze regio extra aantrekkelijk maken. Een aantal grote bedrijven zijn in het verleden naar deze regio gekomen juist vanwege de hoge werkeloosheid. Ze konden dus makkelijk werknemers vinden, die ook hun best wilden doen om hun baan te behouden.

Bosch heeft voor zijn Pheumatic factory voor de regio Eger gekozen omdat er goed geschoolde werknemers zijn, die voor relatief lage lonen (lager

12

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

dan in west Hongarije en rond Boedapest) werken met een lange traditie in de machine-industrie.

Bovendien maakt de M3 de aantrekkelijke stad goed toegankelijk.

De aanwezigheid van de universiteit in Miskolc speelt in de regio ook een belangrijke rol. Er is steeds meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en wetenschap, zeker op het gebied van Research &Development.

Een voorbeeld daarvan is de sponsoring door het bedrijf BorsodChem van de chemiefaculteit.

Het bedrijf heeft sterke behoefte aan goede chemici en hoopt deze door het financieren van onderwijs en onderzoek van deze faculteiten ook op de langere termijn te kunnen aantrekken.

Onze gesprekspartner van BorsodChem, de heer László Kézdi, business director Isocyanetes, geeft overigens aan: “Mochten jullie in Nederland nog chemici hebben die interesse hebben in een baan bij BorsodChem, dan zijn ze van harte welkom!” Is het er dan alleen maar fantastisch om in het Noord Oosten te investeren? Hoe zit het bijvoorbeeld met de algemeen bekende wirwar aan regeltjes en bureaucratie? Tja, geven zowel Carlo als Elisabeth aan: daar moet je mee om leren gaan. Carlo: “Als je het over regeltjes hebt: we waren in het bezit van een vergunning voor de aanschaf van een grote machine die absoluut noodzakelijk is voor ons productieproces. Toen er iemand langs kwam om de boel te inspecteren, bleek dat we niet alleen een vergunning nodig hadden om hem te bezitten, maar ook één om hem te laten werken. Tja, dat vraagt wel wat van je flexibiliteit. Officieel heb ik sowieso nog steeds een aantal vergunningen nodig, we zitten midden in het proces van aanvraag, maar als we pas zouden starten als alle papieren er waren, dan hadden we de afgelopen 2 jaar niets kunnen doen. We zijn dus maar gewoon begonnen en tot nu toe laten de autoriteiten het toe.”

Hoewel er dus veel regels zijn, is het ook een uitdaging om hier creatief mee om te gaan. Elisabeth: “Zo wilden wij twee zwembaden aanleggen. Het bestemmingsplan liet het niet toe dat we zwembaden zouden bouwen op de door ons bedachte plek.

Er bleek nog een ander probleem, waardoor we van de nood een deugd konden maken. Om de nodige vergunningen te kunnen krijgen, hadden we een brandveiligheidverklaring nodig. Echter, de waterdruk in het dorp was te laag om deze te krijgen.

Bij brand zou de brandweer niet kunnen blussen.

Een oplossing voor het probleem was de aanleg van waterbassins. U raadt het al: inmiddels zijn er twee helderblauwe waterbassins met vergunning aangelegd waar je op een zonnige dag heerlijk in

Waterbassins voor brandbestrijding waarin het heerlijk toeven is!

kunt vertoeven, met trapje en al. Mocht er ooit brand uitbreken, dan is er een pomp waarmee de brandweer het water uit de bassins kan pompen, mochten ze op tijd zijn tenminste, want ze moeten minimaal 20 minuten rijden voor ze in het dorp aankomen. Deze polderoplossing krijgt ook veel waardering van de Hongaarse ambtenaren.” Overigens is het creatief met de vele regels omgaan de Hongaren zelf zeker ook niet vreemd. In de volksmond staat het binnen de wet verzinnen van handige oplossingen bekend als ‘kis kapu’ (vrij vertaald ‘achterdeurtje’).

Waar liggen de kansen?

Naast de toeristische sector zijn er volgens László Kézdi van BorsodChem vele kansen om als specialist in de regio samen te werken. Sowieso wil de regering Hongarije tot logistiek middelpunt van Midden en Oost Europa maken en dan heb je in deze regio een erg goede positie. Er wordt veel geïnvesteerd in de snelwegen en het spoorwegnet. In de Noord Oost regio grens je aan Slowakije, de Oekraïne en Roemenië.

László Kézdi: “Algemeen kan gesteld worden dat de arbeidsmoraal hoog is, dat de lonen een stuk lager zijn dan in Boedapest en dat hier nog ruimte is. Bovendien hebben we als BorsodChem ook echt behoefte aan samenwerking.” Het bedrijf heeft voor de strategie gekozen om zoveel mogelijk activiteiten die niet tot de core van het bedrijf behoren (productie van plastic grondstoffen, isocyanate productie) af te stoten en in te kopen of over te laten aan anderen. Ze zijn op dit moment druk bezig met het realiseren van een ‘industrial value park’. Het verschil met een gewoon industriepark is volgens László Kézdi dat de bedrijven op dit terrein elkaar werkelijk iets te bieden hebben.

“Leverancier en afnemer zitten dicht bij elkaar, we delen allerlei faciliteiten en dit maakt het ook voor kleinere leveranciers en afnemers interessant. Ze kunnen ervan profiteren dat wij als grote firma (4.198 werknemers, 448 ha fabrieksterrein, omzet van € 700 miljoen) beschikken over de nodige infrastructuur en logistiek. We willen er echt een win-win park van maken.”

De vertegenwoordiger van ITDH Eger merkt op dat er naast industrie en toerisme ook een groot potentieel in de wijnsector zit. De kwaliteit van een aantal wijnen uit de regio is zo hoog dat het een sterke concurrent van de Franse en Californische wijnen zou kunnen zijn. De marketingactiviteiten zijn echter nooit goed opgepakt. Je merkt dat de Fransen, Belgen, Luxemburgers en Duitsers dit nu ook inzien en zij tonen dan ook steeds meer interesse om wijn af te nemen, dan wel zelf te investeren in de regio. Daar zijn nu goede mogelijkheden voor. Buitenlanders mogen sinds januari 2007 ook land buiten de bebouwde kom

kopen en daarnaast zijn er op dit moment een aantal wijnhuizen van zeer hoog niveau te koop.

Opvallend is dat er zich totaal geen Nederlanders op de Hongaarse wijnmarkt begeven (wel zijn er natuurlijk een aantal importeurs die Hongaarse wijn naar Nederland halen en rapporteert culinair journalist Tom de Smet over menig wijnfestival in Hongarije) terwijl er wel grote kansen lijken te liggen. Mogelijk is het te verklaren uit het feit dat we (op een paar plekken in Limburg na) zelf helemaal geen wijnbouwcultuur hebben en dat daar dus geen focus ligt.

Er zijn ideeën en plannen genoeg. Zeker in de toeristische sector liggen er vele uitgewerkte projecten van kabelbaan tot kasteelhotel tot sportcentrum klaar, die op een investeerder wachten. Vanuit Hongaarse MKB bedrijven in de regio wordt er over het algemeen (uitzonderingen daar gelaten) echter niet actief gezocht naar samenwerking met buitenlandse partners. Judit Kiss Vékei van de ITDH Miskolc verklaart dit deels uit de historie. “Als je vraagt of ze geïnteresseerd zijn in buitenlandse samenwerking, zegt iedereen ja, maar op het moment dat je meer bedrijfsinformatie vraagt om een goede match te kunnen maken, haakt een grote groep af. Wellicht nog een soort angstgevoel van vroeger, informatie kon altijd tegen je gebruikt worden.”

De ervaring van Joris van Aerde van Move2hungary is dat voor ondernemers belangrijke informatie niet zomaar voor handen is. Joris: “Met je Nederlandse achtergrond vermoed je wel dat er zoiets zou moeten bestaan als scholingsregelingen of loonkostensubsidies. Het ITDH is dan de ideale partner. Met hun hulp is er overleg gevoerd met het arbeidsbureau in Miskolc en maken wij nu gebruik van subsidieregelingen. Ook voor Hongaren trouwens is overheidsinformatie lang niet altijd toegankelijk. Voor ons is het belangrijk dat wij lokale mensen kunnen aannemen, mensen uit het dorp.

Zij zijn volstrekt onbekend met de mogelijkheden van bijvoorbeeld het Arbeidsbureau. Dan moeten ze van ons horen dat ze een beroep kunnen doen op (om)scholingsregelingen, als ze tenminste als werkzoekende staan ingeschreven.

Voor hen interessant, want ze leren een vak, voor ons interessant, want zo wordt een dame uit het dorp nu opgeleid tot kok die komend jaar in ons nieuw te starten restaurant zal gaan werken en weer anderen gaan komende periode een timmeropleiding doen.”

Gezien bovenstaande ervaringen krijgen we als Hongarije in Zaken de indruk dat er genoeg potentieel is, maar dat je het wel moet (op)zoeken.

Het wordt je niet op een presenteerblaadje aangereikt. We geven u dan ook graag het advies van Carlo Holshuijsen mee: “Als je interesse hebt om hier in de regio iets te starten, ga dan niet wachten, maar neem zelf initiatief”.

Tekst en Foto’s: © Karin Gabor, Michel Daenen Met dank aan: BorsodChem Kazincbarcika, Move2Hungary, EST European Stone Trade, ITDH Den Haag, Eger, en Miskolc Nederlandse Ambassade, NHCC

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

13

Henk Nijhof Correspondent

Altijd pakjesavond in Törökszentmiklós?

Törökszentmiklós lijkt in eerste instantie een moeilijke plaatsnaam, maar na een beetje ontleding valt het eigenlijk best wel mee: Török = Turk Szent = Sint Miklós = Nicolaas Vrij vertaald dus een Turkse Sinterklaas.

Een visie op de arbeidsmarkt voor productiebedrijven zoals ETNA Vending Technologies in Törökszentmiklós is een gezond ontwikkelde arbeidsmarkt van cruciaal belang om optimaal te kunnen functioneren. In dit artikel een beschouwing van de arbeidsmarkt in Midden Hongarije.

Om te beginnen ligt de werkloosheid in de regio Szolnok, waarin Törökszentmiklós ligt, met circa 10 % boven het landelijk gemiddelde van 7,1 %. De beschikbaarheid van (productie)personeel is daardoor zonder meer ruim te noemen.

Door deze hoge werkloosheid ligt het salarisniveau op of vlak boven het minimumloon. Inclusief sociale lasten bedraagt dat in dagdienst zo’n € 2,20 per uur.

Het opleidingsniveau van deze productiemedewerkers is redelijk tot goed en de motivatie om zichzelf verder te ontwikkelen is zonder meer groot te noemen. Ook op het gebeid van loyaliteit niets dan complimenten!

Voor leidinggevend personeel en kaderpersoneel geldt dat deze in wat mindere mate beschikbaar zijn, bovendien is deze groep niet erg breed opgeleid.

14

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

Ook hiervoor gelden relatief lage salariskosten.

Het topmanagement is een iets ander verhaal. Veelal trekken jongeren weg uit de regio om te gaan studeren in Boedapest, Kecskemét, Debrecen of Szeged. Na hun studie keren de meesten niet terug naar hun geboortegrond en zoeken hun toekomst in de grotere steden. Daar hebben ze een grotere kans op een redelijk salaris en kunnen ervaring op doen bij grote internationale bedrijven. Pas wanneer deze bedrijven zich in een regio als Törökszentmiklós willen vestigen, zijn ze bereid terug te keren.

Voor de invulling van topmanagementfuncties zijn in Hongarije vrijwel uitsluitend dertigers beschikbaar. Het land mist vrijwel een hele generatie omdat die tijdens het communistisch bewind geen Engels of Duits hebben geleerd en daardoor nu de boot missen. Gekwalificeerde veertigers zijn vrijwel niet beschikbaar.

Natuurlijk bestaat ‘de Hongaar’ niet, maar in zijn algemeenheid kan worden gesteld dat ‘de Hongaar’ een redelijk pessimistische natuur heeft en over een behoorlijke mate van zelfonderschatting beschikt.

Binnen ETNA Vending Technologies hebben we een ruime ervaring in het bouwen en ontwikkelen van een zeer professioneel, jong, enthousiast en loyaal management team. De kennis van de Engelse taal is zonder meer goed te noemen.

personalia Mijn naam is Henk Nijhof en ik werk sinds maart 2006 Voor ETNA Vending Technologies (EVT) uit Lichtenvoorde. EVT is producent van koffiesystemen en keukenapparatuur, zowel voor de professioneleals voor de huishoudelijke markt.

Ik ben plantmanager van ETNA Vending Manufacturing Kft. (EVM) in Hongarije, Törökszentmiklós.

EVM is in 1997 gestart als electronicaproducent, inmiddels omgeschakeld naar assemblage van koffiesystemen. In 2005 beginnen we met de productie van subassemblies en halfproducten, tegenwoordig ook complete koffiemachines. Ons bedrijf is gevestigd op het industrieterrein van Törökszentmiklós.

Zonder Nederlandse teams in Nederland te kort te willen doen, kan het Hongaarse team iedere vergelijking met Nederlandse teams glansrijk doorstaan.

Voor meer informatie neemt u contact op via:

www.etna-vt.com h.nijhof@etna-vm.com

Het geschenk van Törökszentmiklós Wat bevat het pakje van ’Turkse Sint-Nicolaas’ ?

De stad Törökszentmiklós ligt midden in Oost-Hongarije, 120 km van Boedapest in zuidoostelijke richting, halverwege in de richting van Roemenië en Oekraïne. Het comitaat Jász-Nagykun-Szolnok is een gunstig gelegen gebied van Hongarije met een heel gezond investeringsklimaat, omdat het blijk geeft van aanzienlijke ontwikkeling en goed bereikbaar is.

Dr. András Sziráki, voorzitter van de Kamer van Koophandel en Industrie van het comitaat JászNagykun-Szolnok verklaart: „De industrie van het comitaat JászNagykun-Szolnok maakt de laatste jaren een dynamische ontwikkeling door”. Dit wordt bevestigd doordat het comitaat in 2005 op de 3e plaats van de 19 comitaten van Hongarije stond met betrekking tot expansie, en in 2006 zelfs op de 2e plaats! In een jaar tijd is de productiviteit met 27 % toegenomen, waarbij de deelgebieden Szolnok, Jászság en Törökszentmiklós een belangrijke rol spelen.

nisniveau. Primair-, Middelbaar- en Hoger onderwijs kan naar behoefte van de arbeidsmarkt worden bijgestuurd. In het onderwijs is bovendien veel aandacht voor Engels en Duits. Törökszentmiklós is een karakteristieke, kleine stad in het hart van de Grote Hongaarse Laagvlakte, tussen Boedapest en Debrecen, 100 km van de twee luchthavens, gelegen aan de hoofdverkeersweg E76 en een hoofdspoorlijn. De naam van de stad betekent ’Turkse Sint-Nicolaas’. De gemeente telt 24.000 inwoners en de stad is het centrum van een deelgebied met landbouwtradities met 47.000 inwoners die potentiële werknemers zijn. Karakteristieke industrietakken zijn fabricage van landbouwmachines, electronica en levensmiddelenindustrie. Ook verbouw van graan, groenten en veeteelt zijn kenmerkend.

In 2006 is de export met maar liefst 28 % toegenomen, driekwart hiervan gaat naar Europa. Het grootste deel van de export wordt door de in totaal 600 buitenlandse multinationale firma’s geproduceerd.

Ten gevolgen van het cluster- en toeleveringsprogramma nemen ongeveer 15.000 SME’s (klein- en middelgrote bedrijven) aan de export deel.

De regionale bedrijven voldoen aan de hedendaagse kwaliteitsen leverbetrouwbaarheidseisen en kunnen zich ook prijstechnisch handhaven in de toenemende concurrentie. Het gebied is in staat gebleken kapitaal te werven, getuige de vestiging van een toeleveringsbedrijf voor de automotive industrie en een fabriek van zonnecollectoren die dit jaar wordt opgestart als „groen geld” investering.

Andere kenmerken en gunstige eigenschappen zijn de ongestoorde oevers van de rivier Tisza en de bron van thermaal water met een temperatuur van 68 °C, een nog onbenutte rijkdom. Mede hierop worden de ontwikkelingsplannen van de stad in verband met gezondheidstoerisme gebaseerd.

Het hoge ijzergehalte van het water is heilzaam voor patiënten met mobiliteitsproblemen, cardiovasculare en gynaecologische aandoeningen. et bestuur van de stad Törökszentmiklós bereidt ontwikkelingen voor, gebaseerd op een strategie waarbij volop gelegenheid en steun wordt geboden aan investeerders op gebieden als industrie, landbouw, energetica of wellness/gezondheidstoerisme. Ze onderkent hoe belangrijk innovatie, research & development en samenwerking met universiteiten is; deze ontwikkelingen scheppen nieuwe kansen voor de gevestigde en toekomstige ondernemingen.

In de afgelopen jaren is de infrastructuur in de deelgebieden grotendeels afgerond. Het arbeidersaanbod is concurrerend en beschikt over een adequaat ken-

Wat schenkt de ’Turkse SintNicolaas’ nieuwe investeerders?

Het industriepark (Ipari Park) van Törökszentmiklós heeft een oppervlakte van 25 ha. Indien nodig

wordt dit tot 100 ha. uitgebreid.

Koop of pacht op lange termijn is, om investeringen te bevorderen, onder zeer gunstige voorwaarden mogelijk. Hierbij wordt natuurlijk met individuele wensen van investeerders rekening gehouden. Het gebied beschikt over een moderne infrastructuur waaronder een hypermodern IT-netwerk. In de stad zij alle diensten zoals banken, post, restaurants, winkels, gezondheids- en onderwijsinstellingen snel en zonder verkeersoponthoud bereikbaar. Bij vergunningen zijn ambtenaren behulpzaam die Engels of Frans spreken, waarbij de procedures flexibel en relatief eenvoudig zijn. Bovendien zijn diverse deskundigen beschikbaar die bekend zijn met de lokale omstandigheden. Deze klantvriendelijke houding vereenvoudigt en versnelt de vestiging van investeerders en – niet onbelangrijk – verlaagd kosten en tijd. Hongarije, dus ook het gebied van Törökszentmiklós heeft het ontwikkelingsniveau bereikt dat van een EU-lidstaat verwacht mag worden. Het gebied beschikt over de dienstverleningspotentieel, arbeidskrachten en infrastructuur om volop concurrerend te zijn, tegen aantrekkelijke voorwaarden voor vestiging en lage loonkosten.

Op het industriepark van Törökszentmiklós worden drie Europese naties vertegenwoordigd, te weten ETNA (Nederland), CLAAS (Duitsland) en Lindström (Finland).

Een Franse landbouw- en levensmiddelenindustrieonderneming overweegt vestiging in dit gebied.

De jaaromzet van genoemde bedrijven is ongeveer EUR 66 miljoen en 98 % van hun productie gaat naar de EU-markt.

Er wordt al meer dan 20 jaar samengewerkt met Nederlanders op de markt van landbouwmachines en de hoop is erop gevestigd om spoedig andere Nederlandse bedrijven die willen investeren op het gebied van industrie-, landbouwof toerisme te kunnen verwelkomen.

Contact: info@ipariparktorok.hu - Gabriella Kocsis Tekst en Foto’s: © Henk Nijhof - JvK

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

15

Hongarije Vakantieland www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: Recepten, Geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Vinologics, Dé leverancier van al úw Hongaarse wijnen.

Hongaarse wijnen, wijnfeesten, wijnreizen, wijnproeverijen, wijn & spijs momenten, teambuilding, en relatiegeschenken.

Voor alle lezers van Hongarije in Zaken

10% korting* (bij aankoop van 12 of meer flessen) * Deze actie is geldig tot 1 juni 2007

Wij leveren door heel Nederland aan de betere slijters en Horeca, ook bij u in de buurt.

Voor verkrijgbaarheid kunt u altijd contact met ons opnemen.

Mail, bel of schrijf voor informatie, verkooppunten en prijzen naar: Vinologics Gooimeerpromenade 100 1277 ER HUIZEN 0031- (0)35-5336578 0031- (0)6-45084124 www.vinologics.nl info@vinologics.nl Indien gewenst verzorgen wij een complete wijnproeverij op uw lokatie, een verrassende ervaring om nooit te vergeten.

NIEUWS

uit de Media

Passagiersaantallen flink gestegen op Eindhoven Airport

Malév breekt oude record: 3.000.000ste passagier Voor de eerste keer in de geschiedenis van de Hongaarse luchtvaartmaatschappij heeft Malév de 3.000.000ste passagier mogen begroeten aan boord. Malév staat aan de vooravond van de toetreding tot de oneworld alliantie, kan rekenen op een groei van meer dan 9 % in passagiers aantallen, mede dankzij de kwaliteit, service, flexibel time table en moderne Next Generation B737’s.

In bijzijn van een notaris werden de 3 gelukkige prijswinnaars bekend gemaakt. De 2.999.999ste, 3.000.000ste en 3.000.001ste passagiers werden allemaal in het zonnetje gezet tijdens een ceremonie op Budapest Airport, in bijzijn van CEO Dr. János Gonci.

De 3 prijswinnaars kregen allemaal een ’once in a lifetime’ mogelijkheid van Malév. Alle 3 krijgen zijn een gratis vlucht per jaar op een Malév vlucht. Daarnaast mogen zij ongelimiteerde tickets kopen met een maximale korting van 90 %. Deze gereduceerde tickets zijn niet alleen voor de prijswinnaars, maar ook voor de directe familieleden; echtgenoot (ote) kinderen jonger dan 21 jaar, en kinderen tussen de 21-24 die nog studeren.

Malév begon haar groei in de 1ste helft van dit jaar.

De 1 miljoenste en 2 miljoenste passagier werden beide een maand eerder bereikt dan vorig jaar. Gedurende de afgelopen 11 maanden steeg het passagiers aantal met meer dan 9 %, de omzet steeg zelfs met 11 % ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Amsterdam, London en Bucharest zijn de top 3 bestemmingen van Malév. Als consequentie hiervan heeft Malév haar aantal frequentie verhoogd op Bucharest en Amsterdam. Naar Bucharest wordt nu 4 keer per dag gevlogen en Malév voert alle 5 de vluchten uit tussen Amsterdam en Boedapest. Bucharest heeft een verhoging van 43 % in passagiersvervoer en naar Amsterdam stijgt Malév met 25 %.

Bron en lees verder: www.malev.com

Minister Donner wil vrij werknemersverkeer invoeren per 1 mei Vrijdag 6 april 2007 - Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is voornemens per 1 mei 2007 de grenzen te openen voor werknemers uit Polen en andere landen uit Midden- en Oost-Europa die op 1 mei 2004 tot de Europese Unie zijn toegetreden. Verder uitstel is schadelijk voor het Nederlandse bedrijfsleven en kan de relaties met de betrokken lidstaten nadelig beïnvloeden. De afspraken om te bereiken dat werknemers uit de nieuwe lidstaten gelijk loon voor gelijk werk en verantwoorde huisvesting krijgen, zijn gemaakt. Dit schrijft de minister vandaag in een brief aan de Tweede Kamer.

De Nederlandse arbeidsmarkt ontwikkelt zich bijzonder gunstig. Het aantal vacatures is nog nooit zo hoog geweest en de werkloosheid daalt snel. Verder uitstel van invoering van het vrij werknemersverkeer schaadt het Nederlandse bedrijfsleven en daarmee ook de Nederlandse arbeidsmarkt, schrijft de minister. Ook wijst Donner erop dat bij de nieuwe EU-lidstaten de afgelopen jaren de verwachting is gewekt dat Nederland de grenzen voor hun onderdanen op korte termijn zou openen. Langer uitstel kan de relaties met de lidstaten schaden.

Het eerste kwartaal van 2007 laat een passagiersstijging van 49 % zien ten opzichte van 2006. Gedurende de eerste drie maanden van dit jaar reisden 275.563 passagiers via Eindhoven Airport tegenover 185.097 in 2006.

Deze stijging komt vooral voort uit de toename van het aantal passagiers naar de zogenoemde low-cost bestemmingen, namelijk 249.631 in 2007 tegenover 139.054 in 2006. In de loop van 2006 zijn de volgende low-cost bestemmingen aan het assortiment toegevoegd: Alicante, Boedapest, Faro, Malaga, Madrid en Marseille. 22 % van de low-cost passagiers reist met zakelijke doeleinden.

Het aantal passagiers op lijndienstbestemmingen bleef achter vergeleken met vorig jaar; 9.415 tot en met maart 2007, 26.266 in het eerste kwartaal van 2006.

De belangrijkste reden van deze daling is het wegvallen van de vluchten naar Parijs Charles de Gaulle.

De vliegbewegingen stegen met 30 % vergeleken met 2006; van 2.834 in 2006 tot 3.690 vliegbewegingen in 2007.

De vertrekpunctualiteit liet een kleine verbetering zien ten opzichte van vorig jaar; 89 % van de vluchten vloog op tijd. De belangrijkste oorzaken van vertraging zijn terug te herleiden in de luchtverkeersleiding in het Europese luchtruim. bron en lees verder www.eindhovenairport.nl

Mededeling van de uitgever Winnaars KLEINTJES-actie voorjaar 2007: S. Wiersma E. Thümmler Dhr./mevr. Brink P. Janssens Met bovenstaande winnaars is reeds contact opgenomen.

Bron en lees verder: www.HongarijeVandaag.nl

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

17

A Miskolc top:

The Renaissance-Gothic The Castle of Diósgyőr, which has an important role among the monuments of Hungary, is situated at the foot of the Bükk mountains in a beautiful natural environment.

The Castle of Diósgyőr, which has an important role among the monuments of Hungary, is situated at the foot of the Bükk mountains in a beautiful natural environment, 8 kilometres from the centre of Miskolc. The Castle’s „golden age” was in the 14th century when King Louis the Great had it built as a magnificent gothic royal castle. From the time he came to the throne of Poland, as well, he had been spending several months of a year in the Castle with his entire royal court, half way between Cracow and Buda. After his death, the Castle of Diósgyőr became the Queens’ engagement gift and provincial residence. That is why it was widely known as „The Queens’ Castle”.

Exhibitions in the castle In the Castle’s Round Bastion, an exhibition shows the arms of the medieval Europe. In the northeast tower, waxworks demonstrate the ratification of the Peace Treaty of Turin that ended the King’s war with Venice. The Castle’s Kazamata boasts the largest wax museum of CentralEurope, which illustrates the life of the flourishing Middle Ages in six scenes (e.g. the shield-donating ceremony of Kassa city). In the north-west tower, there is a mint with a working pressing-machine, with which the guests may prepare coins on their own, and an exhibition of the Castle’s history.

The beautiful scenery of the surrounding forest attracts the visitors to climb the tower’s spiral stairs.

The „Castle Festival of Diósgyőr” starts in May and lasts until the middle of September in 2007 offering a diversity of joyful events for all tourists as follows:

18

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

12 May 2007 - „SPRING OF THE QUEENS” - renaissance dream in the Castle of Diósgyőr. It was a nice custom in the Middle Ages that the kings of Hungary gave the queens the Castle of Diósgyőr as an engagement gift. In the 15th century, King Mathias’ wife, Beatrix changed the palace into a real renaissance court. This atmosphere is evoked by the springwelcoming ceremony in the Castle that begins to awake from its Sleeping Beauty-dream. As if by a magic, the palace fills up with life, and the court-amusement begins in honour of the Queen...

1-3 June 2007 - „BORSOD SPINNERY” – international folklore festival The program, which recalls folk traditions, has a wide range of noted Hungarian and international performers. The visitors may get acquainted with the folk music, dances, the culinary and cultural traditions of the Carpathian basin.

28 July 2007 - „GOLDEN ARROW” - historical archery competition Archers in period dresses and coming from different places of the country and abroad pit their wits against one another with traditional bows.

The historical event, which revives the Castle’s „golden age”, illustrates the time of the knight-king, Louis the Great in the 14th century. This is a real historical travel through the ages: characters in period dresses and scenery of the time restore the past.

4-16 August 2007 - DIÓSGYŐR THEATRE EVENINGS The romantic surroundings, the sight of the towers above the open-air theatre, and the natural scenery of the ancient castle walls provide veritable summernight atmosphere for the cheerful, easy-flowing comedies, and the more serious plays, either.

14-15 September 2007 - GAME & WINE DAYS OF THE BÜKK FOREST The Castle of Diósgyőr, which is situated in the picturesque environment of the Bükk mountain, was also a fashionable hunting-seat for the monarchs. The program comprises culinary demonstration of game food, exhibition of greens, crops, and spices, jam cooking competition of forest fruits, winetasting and wine-growing consultation, wine-pressing, and musttasting.

11-12 August 2007 - MEDIEVAL CASTLE DAYS in the favorite castle of King Louis the Great

Sights in Miskolc and the region The centre of Miskolc and the historic Avas hill. The centre of Mis-

ADVERTORIAL

castle of Diósgyör tunnels, 30 ºC karst water, wellknown for its beneficial therapeutic effects, and the up-to-date spa and wellness complex that was built on the Cave Bath.

Lillafüred and the Bükk National Park It is a ten-minute bus journey from the Castle of Diósgyõr to reach Lillafüred, one of the country’s most beautiful resorts with a mountain climate. Visiting the Mathias Hall of the Hotel Palota on the bank of Lake Hámori, you should not miss out the period dishes served with a dash of renaissance music. Afterwards you can take a leisurely walk in the gorgeous hanging gardens and enjoy the sight of the country’s highest waterfall.

Bükkszentkereszt – the mountain holiday village The village lies at a height of 600 metres at the boundary of the Bükk National Park. The crystalclear curing air, and the subalpine climate is an excellent place for active tourism and calm recreation, either. Web: www.bukkszentkereszt.hu kolc is proud of numerous monuments. The Gothic Church of Avas is well worth a visit, where the clock in the medieval bell-tower signals the passing of time in every quarter of the hour with its characteristic chimes. It is a pleasant walk from the Church to reach the wine-cellars with their unique atmosphere on the Avas hill. Other recommended sights include the breathtaking iconostas of the Hungarian Orthodox Church Museum or the beautiful building and the theatre museum inside the first stone theatre of the country.

Miskolc-Tapolca A ten-minute car-drive from the centre of Miskolc takes you to the wonderful ancient park, the openair swimming pool, and the boating lake of Tapolca, which provides pleasant relaxation. Enjoy the services of the unique Thermal Cave Bath, which awaits you and your family with its natural cave

Tours around Northern Hungary “A World sets you free” – BorsodAbaúj-Zemplén County is surely like this: fantastically romantic, enrapturing diversified and radiating imperturbable tranquillity. People living here are friendly, sincere and open.

Borsod-Abaúj-Zemplén County is a four-season county, where one can find the programs and sights at any time of the year.

The heights of Bükk Mountain await the lovers of winter sports, ski tracks and ski lifts operate at Bánkút, and the longest chair-lift in the country is to be found at Sátoraljaújhely.

Szerencs is the gate to the Zemplén Mountains, the moment one enters through it, inviting intact nature tours await. In the castles of Sárospatak, Füzér and Diósgyőr, or in the castles of Boldogkőváralja and Regéc in Abaúj, your imagination may soar into remote historical periods. Hundreds of monuments, castles and museums offer a time of rich content.

Our natural medicinal and thermal waters help you preserve your health. You can enjoy the great power of water in a pleasant environment in the Thermal Bath Compound of Tiszaújváros, in the Cave Bath of Miskolc-Tapolca unique in Europe, in the Bath of Bogács, or in the Zsóry Medicinal Bath and Open-air Swimming Pool of Mezőkövesd.

An entrancing world unfolds itself before your eyes if you visit the world-famous Stalactite Cave of Aggtelek. The vast cave system including the complete realm of the caves of the Aggtelek Karst and the Slovakian Karst is the part of the World Heritage. Tokaj, the capital of Hegyalja, at the meeting point of the River Tisza and the River Bodrog, awaits you with the „the king of wines, the wine of kings”: Tokaji Aszu. The wine-growing region of Tokaj-Hegyalja is also part of the World Heritage.

Matyó Land is the cradle of folk culture - you encounter ethnographic traditions, the living reality of folk arts at Mezőkövesd and its vicinity.

Nearly all settlements of our county await visitors with rich offerings of cultural programmes round the year, including such prominent festivals as the Opera Festival of Miskolc, the Zemplén Festival, the Borsod or the Abaúj Art Days, the Vintage Days at Tokaj-Hegyalja and at several settlements of Bükkalja.

Bron: Géza Maczonkai manager of tourism professionaltourism@yahoo.com

The castle of Diósgyőr Hungary 3534 Miskolc, Vár u. 24.

Phone: +36 46 533 355, Fax: +36 46 530 463 Web: www.diosgyorivar.com E-mail: adymuvhaz@chello.hu Open: From 1 May – 30 September: from 9.00. am. to 6.00. pm.

From 1 October - 30 April: from 9.00. am. to 5.00. pm.

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

19

Historie Hongarije

Hoe het begon

Romeinen, Avaren en Magyaren Al 500.000 jaar geleden moeten er mensen hebben geleefd in het gebied rond de Donau. Tijdens de koper- en bronstijd (4000/3000 jaar v.Chr.) woonden er Indo-europese stammen in burchten van aarde en steen.

Later vestigden zich er Kelten en verschillende volkeren uit het gebied rond de Zwarte Zee. Rond 10 v. Chr. veroverden de Romeinen het gebied ten westen van de Donau en namen het als de provincie Pannonia in hun rijk op. Hoofdstad was allereerst Savaria (Szombathely) Nadat de provincie in tweeën was gedeeld werden dat Carnuntum en Aquincum.

Indrukwekkende resten van de laatste stad zijn bewaard gebleven aan de rand van de stad van Boedapest. Tijdens de ondergang van het Romeinse rijk veroverden de Hunnen en later Avaren, Turkse stam, het gebied. Zij konden zich meer dan tweehonderd jaar lang handhaven, tot rond honderd jaar lang handgaven, tot rond 803 Karel de Grote hun rijk veroverde. Pannonia werd een grensprovincie van het Frankische rijk. De huidige Hongaren voeren hun herkomst echter terug op de Magyaren, die oorspronkelijk ten oosten van de Oeral leefden. De Magyaarse stammen, die tot de Fin-Oegrische volken behoren, drongen in verschillende etappes door tot het westen en bereikten onder hun legendarische leider Árpád in de 9e eeuw het gebied rond de Donau. Op hun rooftochten in de omringende landen reden ze alles omver wat hen voor de voeten kwam. Toentertijd verwarde men ze met een ouder ruitervolk, de Onoguren, waardoor de Magyaren vandaag de dag in het Nederlands ‘Hongaren’ heten.

In 955 kwam aan deze rooftochten een abrupt einde, toen keizer Otto I de Magyaren in de slag bij Lechfeld vernietigd versloeg. Árpád opvolger Géza oordeelde dat het tijd was om vrede te sluiten.

Koning István I, de Heilige Na het vredesakkoord, nadat de stamvorsten uit hun macht waren ontzet en na de overgang tot het christendom werd het land een christelijk koninkrijk naar westers voorbeeld. In 1001 werd Géza’s zoon István I met de zegen van de paus tot eerste Hongaarse koning

20

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

gekroond. Esztergom en Székesfehérvár werden hoofdsteden. Het eerste doel van de jonge koning was zijn macht te verstevigen. Genadeloos bestreed hij rivalen uit de gelederen van andere Magyaarse stammen. Tegelijkertijd maakte hij een begin aan een efficient bestuursapparaat. Hij deelde het rijk op in provincies (comitaten), die tot op de dag van vandaag bestaan. István was een fanatieke christen. Overal in het land stichtte hij kloosters om monniken het land in te lokken die de resterende heidenen moest bekeren. Uit erkenning voor zijn verdiensten voor de kerstening van Hongarije werd István I op 20 augustus 1083 heilig verklaard. Deze dag is nu een Hongaarse feestdag.

Het Hongaarse koninkrijk en de Árpád-dynastie Na István zijn dood verviel het land in chaos. Zijn opvolgers verwaarloosden regeringszaken, waren niet in staat hun rivalen uit te schakelen en verwikkelden zich in intriges, moorden en oorlogen. In 1096 besteeg Kálmán I de troon. Zijn eerste daad als koning bestond eruit zijn broer en eigen zoon de ogen uit te laten steken om zo alle mogelijke troonpretendenten uit te schakelen. Hierna heerste hij met grote wijsheid. Dankzij zijn slimme politiek maakte Hongarije in de eerste helft van de 12e eeuw een rustige en relatief welvarende periode door.

De heersers na Kálmán trouwden deels westerse, deels oosterse prinsessen waardoor ze de vrede aan beide kanten van het rijk veilig stelden. Het land werd nog welvarender. Aan de welvaart kwam een

eind toen András II in 1205 de troon besteeg. Hij kreeg het met Rusland aan de stok en begon een kruistocht waarbij hij zware verliezen leed. Om zijn extravagante buitenlandse politiek te kunnen financieren plunderde hij de schatkist en verbeurde hij koninklijke bezittingen aan iedereen die genoeg geld had. De lage adel, die steeds armer werd, kwam in 1222 in opstand en dwong András II tot het ondertekenen van de Gouden Bul, waarin de rechten van de adel en hun relatie tot de koning werden vastgelegd. Tegen de aanval van de Mongolen had het verzwakte land weinig tegenstand te bieden.

In de slag van Muhi in 1241 leden de Hongaren een beslissende nederlaag. Meer dan de helft van de onversterkte nederzettingen in het Donau-Tisza-gebied werd door de Aziatische indringers verwoest en duizenden mensen gedood. Zo snel als de Mongolen waren gekomen, zo snel verdwenen ze weer, maar de angst voor de dreiging bleef. Daarom drong koning Bela IV (1235-1270) er bij de edellieden voortdurend op aan burchten te bouwen. Steden als Győr, Sopron, Esztergom en Pécs werden voorzien van vestigmuren, In Visegrád en andere plaatsen werden burchten gebouwd om het land te verdedigen. De wederopbouw van Hongarije verliep aanvankelijk voorspoedig, maar de opeenvolgende koningen hadden voortdurend te kampen met wisselende vijanden in binnen- en buitenland.

Toen András III (1290-1301) zonder erfgenaam stierf, was daarmee het lot van de Árpád-dynastie onherroepelijk beslecht.

Het Gouden Tijdperk De vrouwelijke lijn van de Árpáden zette de strijd om de troonopvolging met bloedige twisten voort, maar tevergeefs. Met behulp van Hongaarse edellieden en de steun van de paus kon ten slotte Karel I (1308-1342) uit de Napolitaanse Anjou-dynastie zich laten geleden.

Daarmee begon voor Hongarije tweehonderd jaar heerschappij onder buitenlandse koningshuizen.

Het duurde niettemin nog veertien

in de oudheid

jaar voordat Karel I zijn heerschappij in het hele land had gevestigd.

Hij verplaatste de koninklijke residenties naar Visegrád en Temesvár (tegenwoordig in Roemenië) en versterkte zijn macht door middel van nieuwe belastingen, invoerrechten en een monopolie op de handel in edelmetalen, die in het zuiden van Hongarije werden gewonnen. De vrede in het land en een handelsverdrag met Polen en Bohemen leidden tot een enorme economische opleving.

Hongarije begon aan en gouden tijdperk. Karels zoon Lajos I (13421382) maakte van Hongarije een grootmacht.

De groeiende welvaart lokte niet alleen huursoldaten en boeren het land in, maar ook zoveel geleerden, dat in 1367 in Pécs een eerste universiteit werd opgericht. De meeste bouwwerken uit deze tijd, gekenmerkt door de overgang van Romaanse naar gotische bouwkunst, overleefden de strijd met de Turken en de latere oorlogen niet.

De bekendste gotische bouwwerken van Hongarije ontstonden aan het eind van de 14e, begin 15e eeuw. Een voorbeeld van het hoge niveau van de bouwwerktechnieken in de 15e eeuw is het netgewelf van de protestantse kerk in Nyíbátor. Het huwelijk met de dochter van Lajos bracht Zsigmond (Sigismund van Luxemburg, 1387-1437) op de Hongaarse troon. Toen hij in 1410 ook nog keizer van het heilige Romeinse Rijk werd, nam het nationale bewustzijn en daarmee de

afkeer van het Duitse overwicht in Hongarije sterk toe. Tocht wist Zsigmond de vrede enigszins te bewaren. Zijn politiek bezorgde Hongarije opnieuw een halve eeuw van ongestoorde rust en economische bloei. Er ontstond pas een crisis toen Zsigmonds opvolger, Albert II van Habsburg (1437-39), stierf. Hij liet geen troonopvolger na, wel een zwangere vrouw. De rijksdag koos daarop de Pool Vladislav I Jagiello (1440-1444) tot nieuwe koning. Maar Alberts weduwe liet dit niet over haar kant gaan. Na de geboorte van haar zoon László V liet ze de koninklijke onderscheidingstekens stelen en haar kind op de prille leeftijd van twaalf weken tot koning kronen. Na de dood van Vladislav accepteerden de Hongaarse nationalisten weliswaar de aanspraak op de troon van de toen net driejarige Habsburger, maar benoemden ze niettemin de Hongaar János Hunyadi (14451452) tot regent. Met dit compromis waren beide partijen, Habsburgers en Hongaarse nationalisten, tevreden. De steeds sterker wordende dreiging van de Turken, die tot ver op de Hongaarse laagvlakte waren doorgedrongen, was echter niet bevorderlijk voor het overwinnen van de binnenlandse twisten.

Hunyadi was in de strijd tegen de Turken buiten gewoon succesvol.

Steeds opnieuw bracht hij hun militaire en diplomatieke slagen toe.

In 1456 ondernam hij zijn laatste veldtocht deze keer om Belgrado te bevrijden. Geholpen door een

pestepidemie, doorbrak hij de sterke verdedigingsring rond de stad.

Bovendien wist hij de Turken zo te intimideren dat ze decennialang niet meer zouden aanvallen. Ook Hunyadi echter werd elf dagen na de slag geveld door de pest. Volgens afspraak besteeg nu de jongen Habsburger László V (1453-57) de troon.

Maar de Hongaarse nationalisten protesteerden en toen László stierf, lukte het hen om de zoon van Hunyadi, Mátyás I (Mátyás Corvinus, 1458-1490), tot koning in te huldigen. Dit kon echter alleen met concessies aan de edellieden die aan de kant van de Habsburgers stonden. Mátyás moest een verdrag ondertekenen met daarin de clausule dat een Habsburger troonopvolger zou worden indien Mátyás zonder erfgenaam zou sterven. Mátyás zag dan ook de Habsburger Frederik III als zijn grote vijand. Hij was van plan om van Hongarije een machtige natie te maken, met Polen en Bohemen als bondgenoten, die hem, als het nodig was, ook in de strijd tegen de Turken konden bijstaan. In 1485, op het hoogtepunt van zijn macht, vielen Moravië en Silezië hem ten deel. Hij verdreef Frederiks leger uit Neder-Oostenrijk en de Stiermarken, rukte op tot aan Salzburg en nam Wenen na een korte belegering in. Hongarije koesterde zich onder Mátyás in pracht en praal.

Team Hiz: LV - SS - JvK Bron Spectrum.nl / Nellis

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

21

Culinair

‘‘Wie gaat dit Tom de Smet Culinair correspondent

Boven: Varkens in zuid-Hongarije. v.l.n.r. Persbezoek, Sjoerd Dijkstra voorzitter congres Ede, Worstenfestival

22

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

varkentje eens

even wassen?’’

Aan de honderden Hongaren die eind oktober 2006 verse worst stonden te draaien in de grote sporthal van Békéscsaba heeft het niet gelegen. Aan de tienduizenden vrolijke bezoekers ook niet. Op dit inmiddels beroemde Kolbászfesztivál (Worstenfestival) aten zij alsof er altijd worst zal wezen en alle Hongaarse tuinhekjes gemaakt zijn van gedroogde worst. Toch hangen donkere wolken boven de Hongaarse veehouderij en vleesindustrie.

Ook boven de steden Békéscaba en Gyula, in het zuidoosten. Die regio was in de achttiende en negentiende eeuw hét centrum voor veehandel in Midden-Europa en vanaf eind negentiende eeuw de bakermat van Hongaarse salami en vele soorten gedroogde worst.

Knorren achter de schuur In Hongarije wordt veel varkensvlees gegeten. In 2005 at men per inwoner 45,6 kilo en volgens de verwachting zal in 2011 de weegschaal op 54,3 kilo staan. Na een sterke daling, kip was lange tijd populair, stijgt de consumptie van varkensvlees. Maar Hongarije kan aan de binnenlandse vraag niet voldoen. De varkensstapel is in een aantal jaren gekelderd van 10 miljoen naar ongeveer 4 miljoen, waaronder slechts driehonderdduizend zeugen. Dit zijn officiële cijfers, echte aantallen zijn moeilijk te berekenen omdat, zoals in veel Midden-Europese landen, aan het zogenaamde ‘backyard farming’ wordt gedaan. Maar daar komt de klad in, veel kleine boeren gingen al over de kop.

Het gevolg is dat de Hongaarse varkensketen, die met scherpe controle en registratie jarenlang goed functioneerde, niet meer voldoet. Grote varkenshouderijen kunnen het niet bijbenen en van de duizenden kleine boeren die hun varkens naar dichtbij gelegen coöperaties, slachterijen en fabrieken brachten, zijn maar weinig over. En varkens van eigen erf blijven nu, ook vanwege strengere EU-regels, vaak in eigen kring. Er mag thuis geslacht worden maar er moet een keurmeester en/of dierenarts voor en na de slacht aanwezig zijn. De controle daarop is niet altijd even succesvol en kleine boeren kunnen het vaak niet betalen, dus wordt een deel van de varkens achter de schuur geslacht.

Een dierenpolitiek correcte Nederlander gruwelt daarvan, die wordt vegetariër of koopt, met gratis schuldgevoel, liever een lapje vocht in de supermarkt.

wat minder nauwkeurig uitbeent en eenmaal thuis niet altijd de juiste stukken op de juiste manier bereid, dat is wijsheid achteraf. En alles is van waarde. Ingewanden, neus en oortjes, huid en haar, alles wordt gebruikt, kom daar maar eens om in Nederland. Nog steeds kunnen veel Hongaren hun eigen worst en zure zult maken.

Maar een Hongaar kan daar echt niet mee zitten. De thuisslacht is zelfs aanleiding tot feest. Veel varkensvlees wordt nu geïmporteerd, maar Hongaren zijn er niet enthousiast over. Over smaak valt wel degelijk te twisten en hun visie op kwaliteit is anders dan in Nederland. Men klaagt over de in de supermarkt verkrijgbare, magere stukken onbestemd vlees uit West-Europa. Want ondanks communisme en grote staatsbedrijven is mede dankzij die ‘backyard farming’ de lijn tussen varken en consument altijd kort gebleven.

Geïmporteerd vlees haalt het niet bij dat van eigen boerderij of van de buurman uit het dorp. Hongaars veevoer wordt vaak samengesteld uit granen van eigen bodem, varkens worden gedurende langere tijd goed vetgemest en hoewel het er niet altijd ecologisch verantwoord tot in de puntjes aan toe gaat, benadert het vaak die status. Door goede hygiënewetten en transportregels die in de jaren tachtig van de vorige eeuw werden opgezet, beter nog dan wij ze toen in Nederland hadden, kwam er goed vlees op de markt.

Mooi diep roze, goed dooraderd en vooral met smaak. Dat men er

De slachtbank bankroet Niet alleen kleine boeren, grote varkenshouderijen gaan ook failliet met de slachthuizen in hun kielzog. De omschakeling van traditionele productieketens naar de nieuwe markteconomie gaat niet over rozen. Illustratief is de situatie waarin de Gyulai Húskombinát Rt., een van de grootste vleesverwerkende fabrieken in Hongarije, verkeert. Deze firma, ontstaan uit vele kleine bedrijven die de stad Gyula vanaf midden negentiende eeuw tot centrum van vlees en worst maakten, staat te koop.

Volgens de directie moest tegen te hoge prijzen vlees worden geimporteerd. Nu de prijzen weer dalen is het al te laat, de tent valt niet te redden. Dat doet de bevolking van Gyula verdriet, een groot stuk van hun geschiedenis loopt synchroon met dat van de Gyulai Húskombinát Rt. Uit interviews met gepensioneerde werknemers in het boek ‘Gyula, Régen és ma’, over de geschiedenis van veehandel en vleesverwerking in Gyula, blijkt dat ze het zagen aankomen.

De hoge prijs voor geïmporteerd vlees, zoals de directie beweert, was niet de enige reden. Het nieuwe management heeft volgens Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

23

Culinair

‘‘Neerlands Hoop in bange dagen?’’ hen de tent naar gort gedraaid.

De betrokkenheid waarmee deze werknemers spreken over het bedrijf en producten getuigt van liefde voor hun werk. Ondanks het communisme en de overname door de staat, met de daarmee gepaard gaande verbanning van de grondleggers van het bedrijf, wisten zij een redelijk onafhankelijke koers te varen, nieuwe producten te ontwikkelen en de export weer op te zetten. Deze mannen zijn nu teleurgesteld en terecht. Misschien zou een ondernemende Nederlander met lef en respect voor Hongaarse traditie in veeteelt en productie van goede vleeswaren daar eens langs kunnen gaan? Want Nederlanders uit de varkenssector en aanverwante branches zijn nieuwsgierig om kansen in Midden-Europa te verkennen. Zo bleek op het congres ‘Kansen in Centraal- en OostEuropa voor de Nederlandse varkenssector in De Reehorst te Ede op 15 februari van dit jaar. Ruim tweehonderd mensen uit de varkenssector en aanverwante branches zaten er bijeen.

Neerlands Hoop in bange dagen?

Kansen liggen daar zeker, ook in Hongarije. Al werd door diverse sprekers op het congres gewaarschuwd voor te groot optimisme.

Vanwege andere manieren van bedrijfsvoering, de verschillen tussen Hongaren en Nederlanders, maar ook omdat de Nederlandse mentaliteit daar niet altijd in goede aarde valt. Om er zomaar aan de slag te gaan en even de boel te veranderen, dat zou paternalistisch zijn. Zowel Hongaren moeten veranderen in hun denkproces, maar ook voor Nederlanders valt er veel te leren. Tijd nemen, geduld hebben, inlevingsvermogen; niet de sterkste eigenschappen van een snelle Hollander. Ei-

24

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

genschappen waar je daar niet zonder kunt. Het gaat dan ook niet op om eenvoudigweg gespeende biggen te exporteren, al valt daar op korte termijn goed geld mee te verdienen. Juist onze kennis van logistiek, stallenbouw, veevoeders en efficiënte productieprocessen zijn nodig. Nederlanders vinden waarschijnlijk de Hongaarse wijze van varkenshouderij ouderwets, maar sommige sprekers op het congres legden niet voor niets de nadruk op het dierenwelzijn. Dit aspect hangt nauw samen met een meer traditionele wijze van varkenshouderij.

Hoe om te gaan met dierziekten, transport et cetera zou ook op die manier benaderd kunnen worden, een uitdaging voor Nederlandse ondernemers. Zorg bijvoorbeeld dat varkenshouderijen dichter bij de bron liggen, des te korter het transport en steek tijd en geld in duurzaam ondernemen.

De Nederlandse ondernemer Carl van Zenderen, die zelf al een aantal jaren meedraait in Hongarije, gaf aan dat je flink moet investeren maar dat je niet zomaar de Hongaarse werkwijzen opzij kan zetten. Hij sprak op het congres en is enthousiast over de kansen en mogelijkheden in Hongarije. Over smaak van vlees en de consument werd op die dag trouwens niet gesproken. Volgens Alfred Braam die in Ede ook een presentatie hield, dierenarts en werkzaam voor de veterinaire raad van LNV te Boedapest, een gemiste kans.

“De Nederlandse veehouderij is in al zijn ijver om processen te perfectioneren los komen te staan van wat vlees zou moeten zijn. In Hongarije, maar ook in landen als Tsjechië en Slowakije kunnen we die draad misschien weer oppakken”, denkt hij. Met ook nog eens veel mogelijkheden voor biologische veeteelt, met rassen zoals

het Hongaarse Mangalica varken, goed bestand tegen weer en wind met een hoge weerstand tegen ziektes, redenen genoeg dus om de kansen te gaan benutten.

Zouden ondernemende Nederlanders, naast de daar ook aanwezige Denen, de stallen weer vol kunnen krijgen en de gehaktmolens weer draaiende?

Tekst en Foto’s: ©Tom de Smet2007

Meer informatie Over de varkenssector in Hongarije: Landbouwraad, Nederlandse ambassade Hongarije. Rapport met nieuwste cijfers verschijnt oktober 2007.

Productschap Vee, vlees en eieren, Afdeling Markt & Communicatie, Sectorafdeling Vee en Vlees.

Bronnen: Landbouwraad, Nederlandse ambassade Hongarije.

Gyula, régen és ma.(Geschiedenis vleesverwerkende industrie in Gyula) Durkó Károly 2005.

Rapport PVVE, Kansen in Centraal en Oost-Europa voor de Nederlandse varkenssector 2007.

Overview of the Hungarian Meat and Poultry Sector 2002, Royal Netherlands embassy.

Dr. Zoltán Ambrus, Csabai Kolbászfesztivál.

Euromonitor 2007,

Goede worst is goud waard Om meer te begrijpen van de status van worst in Hongarije moet je naar het zuidoosten toe. Overal in het land is vleesverwerkende industrie te vinden maar de grote laagvlakte, de Alföld, vooral richting Servische en Roemeense grens, vormt de nationale gehaktmolen van Hongarije. Daar komt het meeste vee vandaan en zijn vleesbedrijven met grote namen gevestigd. Zo is de stad Szeged in de provincie Csongrád beroemd om de door de firma Pick geproduceerde, Pick salami. En Békéscaba, in de provincie Békés met een groot aantal worstfabrieken is bekend onder meer door het Csabai worstenfestival. Het stadje Gyula, nog geen tien kilometer van Békéscsaba, was eeuwenlang de belangrijkste schakel voor veeteelt en veehandel met grote internationale veemarkten, vele veehouders, slachterijen en de daaruit volgende industrie. In Gyula ontstond de Gyulai kolbász die over de hele wereld wordt geëxporteerd. Dat het worstenfestival in Békéscsaba gehouden wordt zorgt wel voor scheve ogen. De burgemeester van Gyula, mevrouw Klára Perjési, had het festival graag in haar stad gezien. Maar aan het toerisme rond het festival valt ook te verdienen, dus wordt er pragmatisch samengewerkt. Nu de twee steden zowat aan elkaar gegroeid zijn wordt de samenwerking inniger, in tegenstelling tot vroeger tijden waarin slagers en uitbeners regelmatig van stad en bedrijf wisselden als waren zij topvoetballers.

De mensen in Békéscsaba waren net even slimmer en zo werd tien jaar geleden ter promotie van de stad en regio door Dr. Zoltán Ambrus en het Hongaars bureau voor toerisme dit festival opgezet.

Gyula had het nakijken. Worst en het varken als marketingsymbolen, zoiets als Goudse kaas en de kaasmarkt in Alkmaar. Volgens Dr. Zoltán Ambrus is worst van en voor iedereen.

Al van oudsher staan worst en andere zelfgemaakte producten van het varken symbool voor rijkdom. Heb je geen geld dan kun je altijd met worst betalen. Als teken van gastvrijheid, vriendschap en vertrouwen geef je een stuk worst als iemand bij je op bezoek komt. Lachend om de dubbelzinnigheid, komt Zoltán tot de conclusie dat je met het geven van een stuk worst ook een stuk van jezelf weggeeft.

“Maar we laten ons hier ook niet gek maken door de EU” vertelt de ruim zeventig jaar oude man met de grijns nog op z’n gezicht. “Natuurlijk is het toezicht op het festival strenger geworden en worden nu concessies gedaan. Zo wordt nu niet meer op het festivalterrein geslacht, maar in abattoirs. Het vlees waarvan de deelnemers worsten draaien komt keurig in kratten van 10 kilo gekoeld binnen op het moment dat de grote worstendraai-wedstrijd begint. Onze trots, de traditie, de thuisslacht en het ambacht vormen de drijfveer voor dit festival. Dat laten we ons niet afnemen. En ach, die EU”, verzucht Zoltán nog. “Laat ze maar komen uit Brussel, dan zullen ze zien wat een feest het hier is. Dan willen ze hier voor altijd komen wonen, zoveel worst hebben ze in hun leven nog nooit gezien!”

Tekst en Foto’s: ©Tom de Smet 2007

i

Meer informatie; Kolbásfesztivál Békéscsaba 20-23 oktober 2007 www.kolbaszfesztival.eu.

Hongaars verkeersbureau Den Haag, www.hongaarsverkeersbureau.nl

Foto van beenhouwer in het Pick museum, Szeged

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

25

De Hongaarse De Hongaarse onroerendgoedmarkt heeft sinds de omwenteling in 1989 een korte, maar heftige ontwikkeling doorgemaakt. Met name de liberalisering van de onroerendgoedmarkt in 1996 betekende dat de Hongaarse onroerendgoedmarkt open ging voor buitenlandse kopers. Vanaf dat jaar mogen Hongaarse staatsburgers zonder beperkingen of meldingsplicht in het buitenland onroerend goed kopen. Eveneens mogen buitenlanders – binnen bepaalde regels en voorlopig nog gebonden aan toestemming van het Provinciale Bestuursbureau – in Hongarije onroerend goed bezitten of handel drijven: zowel investeren, bouwen en verkopen als kopen.

De Hongaarse onroerendgoedmarkt kreeg na de toetreding van Hongarije tot de Europese Unie nieuwe impulsen. Het aantal buitenlanders die hier een woning kopen en de investeerders die oude panden renoveren of nieuwe woningen bouwen blijft stijgen.

Naast de voorheen gebruikelijke kopers van de buurlanden, (hoofdzakelijk Oostenrijkers en Duitsers) zijn er ook steeds meer Ieren en Spanjaarden op de markt te vinden. Ook stijgt het aantal Nederlanders, die van de mooie natuur, de gastvrijheid en het Bourgondisch leven in Hongarije willen genieten.

Makelaardij (ingatlanközvetitő) De makelaardij is geen vrij beroep in Hongarije. Een makelaar dient een opleiding te volgen, het makelaardiploma te halen en ingeschreven te worden in de naamlijst van makelaars. Beroepsmatige activiteiten, zoals de makelaardij mogen in Hongarije alleen in een ondernemingvorm worden uitgeoefend.

Een makelaar kan werken in een eigen bedrijf, in een V.O.F. of als lid van een franchise organisatie. De makelaardij moet ingeschreven worden in het Hongaarse handelsregister en tevens beschikken over een belastingnummer.

De courtage van een makelaar voor de bemiddeling ligt tussen de 1,5 % en 3 %.

De verkoopprovisie kent meestal een minimumbedrag van ca. € 1.000,- tot € 1.500,- ter dekking van de bemiddelingskosten. Over de makelaarscommissie is 20 % BTW (ÁFA) verschuldigd. De kosten van eventuele taxatie of bouwkeuring dienen door de koper te worden betaald.

Een aantal makelaars bieden hun woningen vrij op naam (v.o.n.) aan. Dat wil zeggen dat alle kosten van de koop in de prijs zijn inbegrepen. Te weten: het opvragen van eigendombewijs bij het kadaster, het honorarium van de advocaat en notaris, registratie van de eigendom bij het kadaster, de leges voor aanvraag voor de toestemming van het Provinciale Bestuursbureau en de courtage. De door de Hongaarse staat geheven overdrachtsbelasting moet apart worden betaald.

26

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

Koopproces van koopcontract tot overdracht De positie van de advocaat (ügyvéd) is vergelijkbaar met die van de notaris in Nederland. Zij zijn onmisbaar voor de ondertekening van het koopcontract en de inschrijving van uw eigendom in het kadaster. Boven de wettelijk voorgeschreven verplichte deelname van een advocaat bevordert zijn medewerking de voorspoedige en probleemloze afhandeling van het koopproces. De advocaat helpt zijn cliënt bij het aanvragen en interpreteren van het eigendomsbewijs, onderzoekt de juridische feiten rondom het object, formuleert en ondertekent de koopakte. Bovendien zorgt hij voor de aanvraag voor de toestemming aan het Provinciale Bestuur.

Het honorarium van de advocaat is onderwerp van vrije onderhandeling en ligt in het algemeen rond 0,5 % - 1,5 % van de waarde van het gekochte onroerend goed.

De rol van de notaris (közjegyzö) is beperkt tot het verifiëren van de officiële vertaling van het paspoort en het vaststellen van de identiteit van de buitenlandse koper. Dit is nodig voor het verkrijgen van de vergunning van de provincie. Het ho-norarium van een notaris is per handeling wettelijk geregeld en betreft een paar tientjes in euro.

Na een lange voorbereiding, bezichtigingen en onderhandelingen heeft men besloten het betreffende object te kopen. Wat moet er nu gebeuren? Eerst moet een eigendomsbewijs worden aangevraagd.

De advocaat zal de juridische gegevens die op het eigendomsbewijs staan controleren. Om latere verrassingen te voorkomen is raadzaam het bestemmingsplan van de omgeving te checken.

Indien de onderzoeken met positief resultaat worden afgesloten, kan het koop-contract worden opgesteld. Indien er nog bepaalde onzekerheden jegens de koop bestaan, is het nuttig om een voorlopig koopcontract af te sluiten. Anders wordt er een definitieve koopakte in samenwerking met de advocaat (en de makelaar) opgesteld. Voor een geldige koop is een schriftelijke koopovereenkomst nodig, waaruit het voornemen van verkoop en koop blijkt.

Verder dient de koopsom exact te worden vermeld.

De koopakte moet voldoen aan een aantal formele en inhoudelijke eisen. Er is geen verplichte vorm van een koop-contract. In geval van een buitenlandse koper moet in de koopakte worden opgenomen dat de koper een buitenlandse nationaliteit heeft. De koop is daarom afhankelijk van de toestemming van het Provinciale Bestuur.

Het verkrijgen van de toestemming dient in het contract als ontbindende voorwaarde te worden opgenomen. Als ontbindende voorwaarde kan ook de financiering in het contract worden opgenomen. Het conceptcontract moet door beide partijen worden gelezen en zo nodig bijgesteld.

Zowel de koper als de verkoper dienen zich te iden-

onroerendgoedmarkt

tificeren voordat de koopakte wordt ondertekend.

Een buitenlandse koper identificeert zich met een kopie van zijn paspoort, dat door notaris (of advocaat) moet worden geautoriseerd.

Het geaccepteerde contract moet door beide partijen worden ondertekend. Dit kan persoonlijk of door een gemachtigde - bijvoorbeeld de advocaat, of een ander vertrouwenspersoon – gebeuren. De advocaat zorgt voor ondertekening en afstempeling van de koopakte en laat de akte toekomen aan het kadaster.

In het kadaster wordt reeds een aantekening gemaakt dat het onroerend goed door de betreffende koper zal worden gekocht. Dit om te voorkomen dat het object nog aan andere kopers zal worden aangeboden. Gelijktijdig met de ondertekening van de koopakte is het gebruikelijk om de afgesproken aanbetaling (meestal 10 % van de koopsom) te voldoen.

Intussen moet de buitenlandse koper het verzoek aan het Provinciale Bestuur opstellen, waarin hij om toestemming vraagt het betreffende onroerend goed te mogen kopen. In de meeste gevallen verleent het Provinciale Bestuur de toestemming voor de koop. Tegen een afwijzend besluit kan bezwaar worden getekend. Na het verkrijgen van de toestemming is de koop rond.

De advocaat verzoekt dan het kadaster om het eigendomsrecht van de nieuwe eigenaar definitief in te schrijven. Hiermee is de juridische overdracht voltooid.

Het resterende bedrag van de koopsom, de kosten van de advocaat en eventueel de courtage van de makelaar moeten dan worden betaald. Dit is meestal het moment, dat het onroerend goed door de verkoper aan de koper gebruiksrechtelijk wordt overdragen. Met het overhandigen van de sleutels is het tevens gebruikelijk om de nodige bescheiden van het onroerende goed (ontwerp van de architect, vergunningen, contracten met nutsbedrijven, etc.) mee te geven.

De contracten met de nutsbedrijven moeten op de naam van de koper worden gezet en er dient

een woonverzekering te worden gesloten. De verandering van eigenaar moet ook bij de gemeente worden gemeld. Deze zaken worden meestal door de makelaar (gratis) geregeld.

De nieuwe eigenaar moet de betaling van de vaste lasten en onderhoud van het object (woning en/of tuin) regelen. De meeste Hongaarse makelaars hebben goede servicecontracten in het kader van “nazorg”. Circa één jaar na de koop krijgt de eigenaar een aanslag van de Hongaarse staat voor de overdrachtsbelasting.

Overdrachtsbelasting Over de marktwaarde van de gekochte woningen moet overdrachtsbelasting worden betaald. De mate van de overdrachtsbelasting van woningen is in het algemeen 2 % tot 4 Miljoen HUF (ca. € 16.000) van de marktwaarde. Over de restwaarde dient men 6 % betalen.

Bij het aanschaffen van een recreatiewoning of een kavel wordt de nieuwe eigenaar voor 10 % overdrachtsbelasting aangeslagen. De 10 % overdrachtsbelasting voor een kavel hoeft men niet betalen indien hij zich verplicht om binnen 4 jaar daarop een woning te bouwen.

Een recente regeling is van toepassing op nieuwbouw, wanneer de woning voor de eerste keer wordt verkocht door een projectontwikkelaar.

Hierbij geldt dat woningen tot 15 Miljoen HUF (ca. € 62.500) zijn vrijgesteld van overdrachtsbelasting en dat voor woningen tussen 15 Miljoen HUF en 30 Miljoen HUF (ca. € 125.000) slechts over het deel boven 15 Miljoen HUF overdrachtsbelasting wordt berekend.

Meer informatie over wonen en onroerend goed in Hongarije leest u in het handboek “Wonen en kopen in Hongarije” (zie pag. 4 voor bestelbon)

Tekst: Peter Gillissen en Gisela Bicskey-Bartos 2007

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

27

Matchmaking www.matchmaking.inzaken.eu

1

Company Profile: The Eurohod Fashion Ltd. is a leading enterprise of the Hungarian textile industry. It has a full verticuum of circular knitting capacity. Main product includes uniform and work-wear, flame, bacteria and chlorresistant fabrics, knitwear and underwear. The company utilizes own research and development results and the new European production technologies in its product development. The Company has ISO 9001 and ÖKOTEX 100 certification.

We offer the following products: * Uniforms and work wears * Protective clothes (flame resistant, antibacterial, chlorine resistant ) * Knitted clothes and underwear. * Own fashion brand for NOR COC brand. * Sport and street wears.

Company Profile: The UNIFY Ltd. was established in 1999 as a family business. In our production facility - located in northeastern part of Hungary - we do CNC machining for the automotive and machine industry.

Quality and customer satisfaction are always our priorities, we operate under ISO 9001:2000 certified.

2

We offer the following services: * CNC turning and milling (both from commercial and special grades as well as from pre-produced forged steel and cast) * Producing engineer sample products * Reproducing parts and make documentation designed by CAD * Assembling * Technical measurement (Coordinate Measuring Machine)

We are interested in the connection creating with distributors, department store-chain, knitting garment producers for cooperation in the researching and developing projects.

Interested?

Please send an e-mail to: 1@publisherpartners.com

3

Company Profile: Year of foundation: 2004 Management: Hungarian Family Business.

Office: in Budapest Clientele: 150 retail partners from whole Hungary The company has 3.000 m2 warehouse (it can be expanded with 2.000 m2), which can store products of dutch manufacturers and products can be forwarded to clients from here.

We offer the following product: * Pine Furniture And we are searching for: Furniture retailers and wholesalers

Interested?

Please send an e-mail to: 2@publisherpartners.com Company Profile: The company Váradi & Társai Kft. is a Hungarian company group. Owned by Mr. Váradi. Our main profile is CNC sheet metal working. Our office is placed in Dunaföldvár and we have 3 production plants. For over 10 years do we have partner contacts with foreign companies in Western Europe including The Netherlands. Export gives 85% of our annual income. Founded in 1994 and ISO 9001.

We offer the following services: * Laser cutting (2D and 3D) * Edge bending * Nibbling * MIG-MAG and WIG welding * General metal works * Assembling partial sections * Powder paintings * Manufacturing plate-constructions, * Processing of steel sheets, stainless materials, aluminium sheets We, as a supplier, would like to make long term business with Dutch partners.

Interested?

Please send an e-mail to: 3@publisherpartners.com

28

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

Interested?

Please send an e-mail to: 4@publisherpartners.com

4

Advertorial

Hungarian Business Network Het doel van het Hungarian Business Network (HBN) is het creëren van een interessante ontmoetingsplaats waar de in Hongarije geïnteresseerden elkaar kunnen ontmoeten en hun ervaringen met betrekking tot Hongarije met elkaar kunnen uitwisselen.

U krijgt dus: - Een unieke toegang tot (nieuwe) business contacten - Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen - Een platform voor actuele business informatie over Hongarije - Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken - Een manier om goede doelen te steunen in Hongarije Voorbeelden van onze plannen: 1. Thema bijeenkomsten, lezingen en seminars over verschillende business gerelateerde onderwerpen (alles wat met Hongarije heeft te maken); 2. Informatie bijeenkomsten bij overheidsinstanties die met Hongarije te maken hebben (zoals de Hongaarse ambassade, EVD, een ministerie etc.); 3. Discussie bijeenkomsten in de vorm van het Lagerhuis model over actuele vragen uit het Hongaarse bedrijfsleven of samenleving; 4. Andere ideeën zijn: - Introductie van een symbolische prijs voor nieuwe en innovatieve ideeën van het Nederlandse – Hongaarse MKB (Midden- en Kleinbedrijf). Het beste idee krijgt een attentie; - Bedrijfsbezoeken, bij interessante Hongaarse of Nederlandse bedrijven; - Netwerkborrels; - Oriëntatiereis naar Hongarije; - Het gezamenlijk in kaart brengen en steunen van goede doelen in Hongarije. Bijvoorbeeld aan inzamelingen via speciale galadiners.

HBN Events in 2007 23 januari - Nieuwjaarsreceptie op de Hongaarse ambassade 16 februari - Thema-avond “Hongaarse Architectuur” De avond ging onder meer over doorzichtig beton, een uitvinding van een jonge Hongaarse architect, Aron Losonczi (www.litracon.hu). Verder was er de gelegenheid tot speednetworking om op een “andere” manier te netwerken. mei - Bedrijfsbezoek (in Nederland) 27 juni 2007 Bijeenkomst in “Lagerhuis”-stijl thema: Media in Nederland en Hongarije september - Sponsordiner oktober - Themabijeenkomst 14 december - Bijeenkomst in het teken van een goed doel

Het volgende event 24 mei 2007 Bedrijfsbezoek (Broekman Group) Bekijkt u voor meer informatie hierover, en om in te schrijven, onze vernieuwde website:

www.huchamber.nl Het Bestuur van de Stichting:

i

Eva Fodor, voorzitter Pieter Rem, penningmeester Lucien van Gastel, bestuurslid Eva Balog, bestuurslid Marco Ördögh,voorzitter themacomissie Christopher Hager, voorzitter sponsorcomissie

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

29

Mária Ballendux-Bogyay Taal-cultuur correspondente

Dos & Don’ts in Hongarije Wie zaken doet in Hongarije, heeft ongetwijfeld wel eens zijn hoofd gestoten. Dingen gaan daar nu eenmaal net even anders.

Leven en werken in een andere culturele omgeving is complex. Om de juiste omgangsvormen in een vreemde cultuur te kunnen vinden, is een lijst van “dos en don’ts” niet voldoende. Dan zal men zich meer in de anderen moeten verdiepen. Wil men inderdaad de karaktertrekken, gewoontes, tradities, aardigheden en eigenaardigheden van een volk beter begrijpen, dan moet men meer over hun geschiedenis en religie weten.

Maar enige kennis van dos en don’ts in een vreemde cultuur kan ons wel zeker helpen om ons daar meer comfortabel te voelen en efficiënter zaken te kunnen doen.

Hongarije Wie denkt in Hongarije net zo zaken te kunnen doen als in Nederland, vergist zich. Zodra je de Hongaarse grens gepasseerd bent, blijkt dat je anders tegen de dagelijkse dingen aan moet kijken. Wat kun je dan maar beter weten voordat je in Hongarije gaat wonen en werken en met Hongaren te maken krijgt?

Enkele belangrijke dos voor Nederlanders in hun contact met Hongaren 1.

Wees minder direct en beleefder in je communicatie dan in Nederland gebruikelijk is. Geduld, indirectheid en tact zijn in Hongarije juist effectief.

Het komt regelmatig terug in de verhalen, dat Nederlanders bot zijn, het niet diplomatiek aanpakken, ongeduldig zijn en te snel beslissingen nemen. Hongaren hebben minder directe manieren. Je gezicht bewaren is daar in de omgang veel belangrijker dan in Nederland.

2.

Doe meer aan socialisering bij het zaken doen en stel je in contacten meer relatiegericht op.

Nederlanders houden vaak een snelle presentatie waarin ze bondig uiteenzetten wat ze willen bereiken en hoeveel het mag kosten. Hongaren willen

30

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

eerst een persoonlijk contact opbouwen, ze willen ook de toekomstige zakenpartner breder dan alleen maar zakelijk leren kennen. Daarom kunnen ze ook persoonlijke vragen stellen. Eerst de mens daarna de zakenman. Vertel dus eerder dan in Nederland gebruikelijke details over je persoonlijk leven. Het gaat uiteindelijk om het winnen van vertrouwen. Persoonlijke ontmoetingen zijn daar meer waard dan mails.

Vooral met mensen die nog onder het oude systeem zijn opgegroeid moet je meer tijd nemen. Een oudere Hongaar zal eerst trots zijn bureau willen laten zien en de foto’s waarop hij poseert met de plaatselijke prominenten. Bij jongeren kan je dat soort beleefdheden overslaan. Zakendoen in Hongarije betekent voor Nederlanders in allereerste instantie: leren afwachten.

Dus niet meteen recht op het doel afgaan of ter zake willen komen.

3.

Schroom niet om daar je eigen academische titels of hiërarchische positie te laten zien op je visitekaartje, ondanks het feit dat Nederlanders niet zo te koop lopen met hun academische titels. Hongaren, evenals de Duitsers en Oostenrijkers zijn erg titel – en statusgevoelig. Door het gebruik van titels krijgt men meer aanzien. Zelf laten Hongaren zich vaak met hun titel aanspreken. Dit hoor je ook regelmatig op de televisie tijdens interviews. Ook de Hongaarse echtgenotes pronken in het sociale verkeer met de titel van hun man: mevr. Prof. Dr. Nagy, en daar hoeft ze zelf niet voor gestudeerd te hebben! Zo’n titel voor een getrouwde Hongaarse vrouw kan er als volgt uitzien: dr. Kis Jánosné (-né = mevrouw). Dit betekent dat de echtgenoot van mevrouw Kis de “dr.” titel heeft. Heeft mevrouw Kis zelf die titel, en nam zij na het huwelijk de naam van haar echtgenoot over, dan noemt ze zich “Kis Jánosné dr”. Hongaren gebruiken hun “dr.” titel niet alleen in hun zakelijke briefwisseling maar vaak ook in hun privé – correspondentie. Overigens is de Hongaarse “dr.” (of Dr.) verwarrend, want deze titel wordt daar niet alleen gevoerd door mensen die gepromoveerd zijn. Hij staat in de meeste gevallen voor de Nederlandse “drs.”

Enkele belangrijke don’ts voor Nederlanders in hun contact met Hongaren Begin niet meteen met kritiek op wat er be1. sproken wordt. Noem eerst een aantal pluspunten voor je de minpunten aan de orde stelt. De meeste Hongaren zijn gevoelig voor kritiek. Ze ervaren dit als een persoonlijke aanval. Harde kritiek kan hen binnen de hiërarchische Hongaarse context in het nauw brengen. Plagen is uit den boze. Het wordt door Nederlanders als grapje gebracht maar Hongaren vinden er niets grappigs aan (andere volkeren trouwens ook niet.) Ga er niet automatisch van uit dat het achterwege blijven van kritiek van de Hongaarse kant daadwerkelijke instemming betekent. Hongaren zijn minder uitgesproken in hun oordeel. Een helder en duidelijk ‘nee” zul je niet gauw te horen krijgen.

Het lange onderdrukt zijn heeft de Hongaren geleerd zich “gedeisd” te houden.

2.

Wind je niet snel op. Als een Nederlander bijvoorbeeld een e-mail met een voorstel naar een Hongaarse collega stuurt, verwacht hij/zij binnen een paar uur een antwoord. Dat blijft uit. Want de Hongaar stuurt de mail eerst naar zijn baas, die hem weer doorstuurt naar zijn baas. Zo gaat je e-mail helemaal naar de top van de organisatie, en weer terug.

Weken later komt er een antwoord: goed voorstel.

Ondertussen denkt de Nederlander: met die Hongaren valt niet te werken, ze zijn zo traag. Bedenk, dat Hongaren risico mijdend gedrag en sterk gevoel

voor hiërarchie hebben. Aan Hongaarse zijde zijn veel meer mensen bij de besluitvorming betrokken op verschillende niveaus. Daarom vergt het proces ook veel meer tijd dan bijvoorbeeld in Nederland.

De Hongaarse molens draaien traag maar als het vertrouwen er eenmaal is, staat het hele bedrijf er ook achter. Wees dus niet te ongeduldig!

3.

Controversiële onderwerpen kunnen in het zakelijke verkeer maar beter worden vermeden. Zo zijn de opvattingen over homoseksualiteit bijvoorbeeld veel minder vrij dan in Nederland. En met het onderwerp politiek begeef je je in een mijnenveld.

Het land is sterk gepolariseerd en je weet niet van tevoren aan welke kant je gesprekspartner zal zitten.

4.

Vergeet niet dat humor zich moeilijk laat vertalen en dat de Nederlandse grappen geen exportproducten zijn.

Alles omvattend kan een overzicht als hierboven niet zijn. Zekerheid dat elke wrijving wordt vermeden bieden de genoemde do’s en don’ts niet. Maar de lezer is wel beter voorbereid op zijn contacten met mensen uit de Hongaarse cultuur om valkuilen te vermijden.

Tekst en Foto’s: ©Maria Ballendux – Bogyay Trainster Hongaarse taal – en cultuur

Een volle zaal tijdens de dos and don’ts presentatie aan de Volksuniversiteit in Amsterdam

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

31

De belangrijkste revolutie uit de Hongaarse geschiedenis

15 maart is de grootste nationale feestdag in Hongarije. Op die dag herdenkt Hongarije zijn revolutie tegen de Habsburgers. Deze belangrijkste revolutie en vrijheidsstrijd uit de Hongaarse geschiedenis vond plaats in de jaren 1848/49. Op 15 maart 1848 zwol vanuit Pest de revolutie aan als een onstuitbare storm. De keizer van Oostenrijk (Ferdinand V, de onbekwame oom van de toen achttienjarige Frans Joseph I)ging op alle Hongaarse eisen in. Het land kreeg zelfs een eigen regering. De Habsburgers wilden echter slechts tijd winnen. Intussen bereidden zij zich voor om de resultaten van de revolutie teniet te doen. Later stuurde de inmiddels tot keizer benoemde Frans Joseph troepen naar Hongarije.

De vrijheidsstrijd begon. Het Hongaarse leger boekte grote successen en in april 1849 proclameerde de regent Lajos Kossuth in Debrecen de Hongaarse onafhankelijkheid. De Russische tsaar schoot echter Oostenrijk te hulp en al na vier maanden moest de revolutionaire regering bij Világos (in Transsylvanië) capituleren. In deze gevechten sneuvelde ook Sándor Petőfi, wiens naam een symbool is geworden van de strijd voor de nationale zelfstandigheid. Na het neerleggen van de wapens werden dertien Hongaarse generaals op 6 oktober in Arad ( Transsylvanië) geëxecuteerd. Kossuth ging in ballingschap.

Sándor Petöfi op het marcus 15. tér in Boedapest

Het is erg pijnlijk te merken dat Hongarije anno 2007, nu bijna drie jaar na de toetreding tot de Europese Unie, nog steeds als een gespleten natie en vol van onderling wantrouwen de herdenking viert van de belangrijkste revolutie uit haar geschiedenis. De glorieuze maanden van 1848/49, toen de natie zonder onderlinge strijd één gezicht toonde, zouden als voorbeeld voor de huidige politieke elite moeten dienen.

Tekst en foto: Maria Ballendux – Bogyay Hongaarse taal – en cultuurtrainster

Come to the chocolate paradise Delicacies made to modern Dutch recipes.

More than fifty kinds of rich and spicy bonbons.

No added sugar or preservatives.

Taste our hot chocolate, different kinds of coffee and magic teas in our shop and coffeehouse!

Kom Kom Csokoládézó Open every day from 8.00 till 22.00 H-1077 Wesselényi U. 19. Budapest tel: +36-1-352 60 26 www.komkomchoc.com Contact in Holland: Tom de Klerk +31-(0)6-510 396 88

ADVERTORIAL

De Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel De Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel is een relatief jonge Kamer van Koophandel.

Onze missie is het promoten en faciliteren van de economische verbanden tussen Nederland en Hongarije en het bieden van een platform waarin inzichten en ervaringen uitgewisseld kunnen worden tussen Nederlandse en Hongaarse bedrijven.

De Kamer biedt een uitstekend mogenlijkheid tot netwerken en brengt Nederlandse bedrijven in contact met Hongaarse en internationale potentiele zakenpartners.

Wij organiseren evenementen als workshops, seminars en symposia, met thema’s die interessant zijn voor het bedrijfsleven. Hierbij nodigen wij belangrijke beleidsmakers uit. In aanvulling op onze evenementen brengen wij ‘The Bulletin’ uit: een tijdschrift dat tweemaal per jaar verschijnt en informatie verstrekt over de Hongaarse economische ontwikkelingen, wetgeving, nieuwe leden en interviews met prominente sprekers uit de politiek en de zakenwereld.

De Kamer van Koophandel wordt toegezien door een bestuur dat bestaat uit vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven in Hongarije.

Het lidmaatschap van de Kamer staat open voor iedereen, ongeacht de grootte, nationaliteit en de activiteiten van het bedrijf. Binnen de Kamer wordt Nederlands, Hongaars en Engels gesproken.

2006: een succesvol jaar voor de NederlandsHongaarse Kamer van Koophandel Het jaar 2006 was een jaar vol uitdagingen voor de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel en stond in het teken van verdere uitbreiding en verbetering van onze services aan onze leden en partners.

Een vernieuwde website, een vernieuwd tijdschrift, een aanzienlijke groei in het aantal leden, een groter aantal evenementen en het oprichten van een handelscommittee om bedrijven te steunen bij het oplossen van problemen hebben allemaal bijgedragen aan het uitbreiden en verder ontwikkelen van onze services om Nederlandse bedrijven en potentiele zakenpartners bij elkaar te brengen. De leden van de Kamer hebben door middel van het geven van feedback en suggesties een belangrijke rol gespeeld in het motiveren van het zakenleven in Hongarije. In samenwerking met de Nederlandse Ambassade en buitenlandse en Hongaarse Kamers van Koophandel hebben wij evenementen kunnen organiseren die tot doel hadden de deelnemers te informeren en in contact te brengen met potentiele klanten en zakenpartners. In 2006 hebben we 17 evenementen (co-)georganiseerd met in totaal ruim 600 deelnemers.

Voor meer informatie kunt u gerust contact met ons opnemen: Netherlands-Hungarian Chamber of Commerce Dózsa György út 84/b 1068 Boedapest, Hongarije Mw. Florence van der Biezen & Mw. Veronika Albert Telefoon: +36 1 321 9372 Fax: +36 1 321 9377 Email: nlchamber@nlchamber.hu Web: www.nlchamber.hu

In 2007 zijn we weer begonnen met een nieuwe reeks van evenementen: 30 januari 2007: algemene ledenvergadering 16 februari 2007: business lunch met europarlementarier László Kovács 20 februari 2007: business lunch met minister president Ferenc Gyurcsány 1 maart 2007: seminar over economische ontwikkelingen in Roemenie Ook voor de komende maanden staan er weer nuttige en boeiende evenementen op het programma bestaande uit business lunches, bedrijfsbezoeken, seminars, workshops en handelsmissies. Voor de actuele programma’s verwijzen wij u graag naar onze website www.nlchamber.hu Indien u vragen heeft over Hongarije en zakendoen in Hongarije, neemt u dan gerust contact met ons op. Wij hopen u snel te ontmoeten op een van onze opkomende evenementen.

Florence van der Biezen & Veronika Albert Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel

Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

33

Kleintjes Huren

25286

Vakantiewoningen in zonnig zuid-west Hongarije Wij hebben te huur: onze drie rustig en vrij gelegen vakantiewoningen van het type Tanya/Hongaarse boerderij in het zonnige Transdanubië.

Alle drie de huizen zijn onlangs compleet gerenoveerd met behoud van oude details, maar voorzien van alle comfort en gemakken. Gezellig ingericht en ruim geschikt voor 2 tot 8 personen, plus kind.

Tel. 06-24693330 www.hongaarsehuizen.nl info@hongaarsehuizen.nl

Eten

30179

Lekkers uit Hongarije brengt al het lekkers dat Hongarije op culinair gebied te bieden heeft op de Nederlandse markt. Kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel. Ons assortiment bestaat uit diverse typische Hongaarse producten zoals salami, kolbász (Gyulai en Csabai), paprika poeder en uiteraard de Hongaarse wijn. Ook Zwack Unicum, St. Hubertus en pálinka ontbreken niet.

Onze Hongaarse wijnen hebben de weg inmiddels gevonden naar diverse (Michelin sterren) restaurants! Kijk op onze site en laat u verrassen! www.lekkersuithongarije.nl Wij leveren tevens kerstpakketten en relatiegeschenken volledig op maat!

Ook voor een leuke en gezellige wijnproeverij bij u thuis of op locatie bent u bij ons op het juiste adres.

20103

Luxe Villa te huur met privé zwembad in Fertószentmilklós Hongarije. Ligging vlak aan de Neusiedlersee en Nationaalpark. 70 km van Wenen en 140 km van Boedapest. 300 meter van treinstation.

Centraal gelegen.

Zie site voor meer info: www.vakantiehuizenvillabouten.com

arnobouten@hotmail.com 0031(0)77 3073756

Hotel

Hongarije in Zaken | 2006 ed. 6

CRM Consultancy.

Business Consultancy.

Outsourcing and Recruitment.

CRM Task Delegation.

Localization and Translation.

23862

Koop

33073

www.vastgoedhongarije.nl Vertrouwd zoeken naar koop en huurwoningen in Hongarije.

Welcome to Andrássy Boutique Hotel Budapest!

The Andrassy Hotel is a little gem of a hotel, located in an exclusive Embassy neighborhood just off Pest’s Andrássy Avenue. With spacious, beautifully designed rooms and suites, Andrássy Hotel is a unique 5 star gourmet boutique hotel and Hungary’s first acceptance to the collection of “Small Luxury Hotels of the World” and “Hotels & Préférence”.

The Andrássy Hotel is located in the famous Andrássy Avenue called the Champs Elysées of Budapest, in the famous embassy and residential area, near the main tourist attractions like the National Opera House, Heroes’ Square, Art Gallery and Széchenyi Thermal Bath. The Andrássy Hotel was designed and built in a Bauhaus style, by Alfréd Hajós in 1937. Completely renovated in 2001 the Andrássy Hotel offers genuine and caring services for today’s traveler.

1063-Budapest Andrássy út 111 T +36-1-462-2100 www.andrassyhotel.com reservation@andrassyhotel.com

34

33329

info@sapientia.nl T: + 31 ( 0 ) 73 6233833 F: + 31 ( 0 ) 84 8304217 Http://www.sapientia.nl

LUH Lekkers uit Hongarije Grintweg 34 4782 AE Moerdijk T: +31 (0)61 3935774 F: +31 (0)84 7388763

Huren

Zakelijk

Bouwproject van 20 nieuw te bouwen vakantiewoningen ten noorden van de hoofdstad Budapest vlakbij Balassagyarmat in een zeer mooie natuur, bos, en waterrijke omgeving, vlakbij de grens met Slowakije.

Meer informatie en woningen of objecten kijk op onze website:

www.vastgoedhongarije.nl Tel: 0512-372723 of 06-50654053

www.balatonhuis.com

Kleintjes Vakantie

20106

Villapark Várgesztes 4/5* het eerste familie-vakantieresort in Hongarije, inmiddels het 4e vakantieland van Europa, met een ongekend te genieten diversiteit van vakantiemogelijkheden!

Het park heeft 125 royale 8-persoons vakantievilla’s (2 types) in een fraai ruim opgezet villapark met alle faciliteiten ‘een begrip in Hongarije’ gelegen 65 km westelijk van Boedapest en 185 km van Wenen.

Zie voor meer info; www.vakantieparadijs.com www.ferienparadiesresort.de

SPECIALE HOOGSEIZOEN-AANBIEDINGEN voor type COMFORT-VILLA 4 * * * * (van 7 Juli tot 18 Augustus 2007) ONZE 1e SPECIALE AANBIEDING;

Evenementen

B. 4 Aug. t/m 18 Aug. 10% korting op de weekhuur (alleen 2 weken aaneengesloten) ONZE 2e SPECIALE AANBIEDING; Wanneer u HALFPENSION bijboekt (“PRIMA kwaliteit” ontbijtbuffet én dinerbuffet) in het Villapark-Restaurant gelden totaalprijzen incl. weekhuur.

COMBINATIE: Huur en Halfpension geeft een ROYALE REDUCTIE per week !

33069

Hot Hungarian Summer: 14 Juni: Budapest Wunderground, de Melkweg, Amsterdam 4-7 Juli: VOLT festival, Sopron 12-15 Juli: Balaton Sound Festival, Zamárdi 2-5 Augustus: Intersputnik, Kapolcs 8-15 August: Szigetfestival, Boedapest www.boedapest.net

Taal - Coaching

20100

Geschenk

33015

Kodex Begeleiding en Advies van Handels- en Cultuurrelaties Alles dat Nederlandse en Hongaarse zaken en mensen dichter bij elkaar brengt: zakelijke relaties, communicaties, onderzoeken, marketing, projecten en organisaties, taal en culturele cursussen en seminars, kunst projecten en toerisme.

Kijk op onze website:

www.kodex.nl Tel: + 31 30 2803911 E-mail: contact@kodex.nl Actueel:

- Villa COMFORT geboekt t/m 4 personen per villa TOTAAL weekprijs incl.huur 1183.- Villa COMFORT geboekt t/m 5 personen per villa TOTAAL weekprijs incl.huur 1407.- Villa COMFORT geboekt t/m 6 personen per villa TOTAAL weekprijs incl.huur 1491.- Villa COMFORT geboekt t/m 7 personen per villa TOTAAL weekprijs incl.huur 1610.- Villa COMFORT geboekt t/m 8 personen per villa TOTAAL weekprijs incl.huur 1694.-

Automatisering

Boedapest.net: Thuis in Boedapest Accommodatie, tickets, informatie en evenementen

Als u boekt via ons VAKANTIEPARADIJS. COM (wij zijn één van de villa-eigenaren van Villapark Várgesztes) hebben wij 3 speciale weken met 10% en 15% korting op de huurprijzen: A. 7 Juli t/m 14 Juli 15% korting op de weekhuur (hierop aansluitende hoogseizoenweken tot 4 augustus zijn zonder korting) U heeft wel de mogelijkheid om aanbieding 2 hieronder te kiezen.

33012

diensten voor zware en lichte industrie, zakelijke hongaarse taal cursus en coaching, international management-culture management, vakantiehuis in Hongarije cultureel geschiedenis in Leiden universiteit, kijk op: http://kulturhaz.blogspot.com

Een uniek RELATIE geschenk: Het groot formaat fotoboek: Szemtõl szemben, Auge in Auge, Oog in oog, Eye to eye NAGYPALL tükörben, reflektiert, weerspiegeld, reflected, 200 pagina´s hartverwarmende zwart-wit fotografie van Eddy Smid met teksten in vier talen van Frouke Schouwstra Een verslag van een behoedzaam integratieproces, een heel bijzonder beeld van een klein dorp in Hongarije. Om zelf van te genieten, om “zo maar” weg te geven, maar bij uitstek geschikt als relatiegeschenk!

€ 34,90 (incl. verzending) bestellen via: uitgeverij@hongarijemagazine.nl Hongarije in Zaken | 2007 ed. 7

35