Hongarije in Zaken editie: 1

Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking Hongarije In Zaken

Hongarije in Zaken Magyar Ăœzleti Piac

Zomer 2005 Jaargang 1 - Nummer: 1

e i t i d e E 1

Rubrieken: Eet smakelijk Beroemde Hongaren Taalrubriek Evenementen

In deze uitgave: Thema katern TransylvaniĂŤ

Hongarije groeit uit tot een competent EU-land

Vele interviews over kansen in Hongarije Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking

14

Hongarije

Inhoud

Voorwoord van de uitgever

5

Interview met de CEO van ITDH

6

Hongarije groeit uit tot een competent EU-land 10 Nieuwtjes en feitjes 13

Jo etvagyat! - Eet smakelijk! 14 Interview met de directeur van Hongest Reizen 18

Gastronomie

Beroemde Hongaren 20 Subsidietrajecten 21

Interview met de Vice President van Getronics 23 Interview met de Assistent Directeur van Uniprint 25

23 Getronics in Hongarije

THEMA Katern: Transylvanië Interview met Roemenië deskundige van EVD Transylvanië: De ideale plek Kansen voor Nederlandse investeerders ...

Interview met de managing director van

Advanced Label Technologies BV

27 28 30 31 33

Interview met de CEO van Szentkirályi Ásványvíz Kft 35 Interview met de staatssecretaris van toerisme 37 Het zakelijk gesprek 39

27

THEMA Katern:

Transylvanië

In uitvoering 40

Hongaarse topwijnen zijn nog steeds betaalbaar 42 Kleintjes 44

Romantisch Hongarije 47

Interview met de Country Commercial Manager van

Malév Hungarian Airlines

49

Taalrubriek 51 Interview met de eigenaar van

Granaada & Partner

56 Evenementen kalender

54

Interview met de directeur van Mahog Kft 55 Evenementenkalender 56 Colofon 58

Hongarije in Zaken

3

SERVICES One Stop Shop investment promotion free of charge personalized customer services global network support system business matchmaking Euro Info Centre INFORMATION ON the Hungarian economic and business environment investment opportunities investment incentive and support system legal and financial regulations tax system ITDH The Hungarian Investment and Trade Development Agency H-1061 Budapest AndrĂĄssy Ăşt 12 Phone: (+36-1) 472-8100 Fax: (+36-1) 472-8101 E-mail: info@itd.hu

Voorwoord Voor u ligt de eerste editie van Hongarije in Zaken. Een volledig nieuw magazine dat bedoeld is voor bedrijven die willen samenwerken met Hongarije, ter plaatse een vestiging willen opzetten, of producten in Hongarije op de markt willen brengen.

Hongarije is 'hot’. Het land is vorig jaar tot de Europese Unie toegetreden en maakt momenteel een hele sterke groei door. Ten opzichte van de andere voormalige Oostbloklanden is Hongarije in haar ontwikkeling het meest vooruit. Er is een uitermate gunstig investeringsklimaat, er worden veel subsidies verstrekt en daarnaast zijn er verregaande stimuleringsmaatregelen om als bedrijf in Hongarije actief te worden. De beroepsbevolking is goed opgeleid en bereid de schouders eronder te zetten.

In dit magazine laten wij zien dat investeren in Hongarije de moeite waard is. En dat de tijd nu ook rijp is om dat te doen. Wij hebben interviews met overheidsorganen zoals de ITDH en de EVD. Zij ondersteunen bedrijven in het opzetten van activiteiten in Hongarije en laten zien welke aantrekkelijke ‘incentives’ de overheid biedt. Daarnaast presenteren wij veel interviews met ondernemers en grotere bedrijven die in Hongarije actief zijn. Zij vertellen hun ervaringen over het starten in Hongarije en laten zien waar de voordelen en nadelen liggen.

Om Hongarije te begrijpen moet je meer weten van de cultuur. Een Hongaarse vertelt over de verschillen tussen de Hongaren en de Nederlanders en in één van de artikelen wordt uitvoerig beschreven hoe je in Hongarije verstandig zaken kunt doen. Omdat de Hongaarse keuken in het zakendoen een centrale rol speelt, geven wij u een paar Hongaarse kooktips. Hongaarse topwijnen kunnen hierbij natuurlijk niet onbreken.

In deze editie nemen wij u tevens mee naar Transsylvanië, een uitermate mooi en kansrijk gebied. Transsylvanië behoorde vroeger tot Hongarije en is goed vergelijkbaar met Hongarije.

In iedere editie van Hongarije in Zaken laten wij een aantal vaste rubrieken terugkomen. Zo laten wij zien welke bekende Hongaren in Nederland wonen, geven wij u een overzicht van activiteiten die de komende maanden gepland staan. Tenslotte bieden wij u een overzicht van nieuwtjes, feitjes en mogelijkheden op subsidiegebied.

Wij denken dat de tijd aangebroken is om in Hongarije te gaan investeren. Wij hopen dat u na het lezen van deze editie tot dezelfde conclusie komt!

Ik wens u veel leesplezier toe.

Rolf Neleman

Hongarije in Zaken

5

Zakelijk “Wij willen de efficiënte en betrouwbare partner zijn die buitenlandse bedrijven verdienen”

> Interview

ITDH staat voor ‘International Trade and Development Hungary’ en die organisatie heeft drie eenvoudige doelstellingen: het assisteren van bedrijven zodat ze hun prestaties kunnen verbeteren, het aantrekken van buitenlandse investeringen in Hongarije en het bevorderen van de handel. Péter Spányik vertelt over de diensten die ITDH kan bieden, over de meest belovende investeringssectoren in Hongarije, de Nederlandse activiteiten daar en nog veel meer.

Péter Spányik Deputy CEO van ITDH

Hongarije in Zaken

7

Interview

Zakelijk

Hongarije in Zaken heeft een interview met Péter Spányik over de ‘Hungarian Investment And Trade Development Agency’ oftewel ITDH genoemd.

Welke rol vervult het ITDH in het stimuleren van de komst van buitenlandse bedrijven in Hongarije?

Péter Spányik: “De bedrijven die naar ons toe komen, geven we graag directe en accurate informatie en adviezen over de manier waarop ze in Hongarije succesvol kunnen zijn. We zijn onze klanten persoonlijk van dienst en bieden uitgebreide diensten die zijn toegesneden op de behoefte van buitenlandse investeerders en andere zakelijke partners.

Om haar efficiency te verbeteren, heeft ITDH een one-stop-shop service ingevoerd. Een gratis service die ondersteunt en weg weet met eventuele bureaucratische procedures. Daardoor kunnen we de informatie die essentieel is voor goede investeringsbeslissingen snel leveren. Hierbij gaat het om informatie over zaken als de arbeidsmarkt, het onderwijssysteem, trends in grote infrastructuurprojecten en om interactieve databanken met gegevens over leveranciers.

Heeft u dit alles goed geautomatiseerd?

Dankzij onze recente investeringen in IT-systemen is de ITDH een ware elektronische informatiemarkt geworden. Dankzij onze databanken, die doorlopend worden geactualiseerd, kunnen we onze klanten voorzien van informatie over bijvoorbeeld Hongaarse handelspartners, onderaannemers, de beschikbaarheid van industrieterreinen en investeringsprojecten.

De competitie heeft ons ook geleerd op welke punten we onszelf nog kunnen verbeteren en hoe we onze promotiestrategieën verder moeten ontwikkelen. Maar bovenal heeft ze het geloof versterkt in wat we aan het doen zijn.”

Wat is de invloed van het EU-lidmaatschap op de economie van Hongarije?

Economen hebben de positieve invloed van het EU-lidmaatschap al gemerkt in de groei van het Hongaarse BNP. De echte voordelen voor Hongaarse bedrijven als gevolg van hun toegang tot de gemeenschappelijke markt moeten nog komen. Toen Hongarije lid werd van de EU hadden haar MKB-bedrijven al een goede uitgangspositie om snel te kunnen groeien, doordat ze konden voortbouwen op de betrekkingen die ze in de loop der jaren met grote buitenlandse ondernemingen hadden onderhouden. Het Hongaarse voornemen toe te treden tot de eurozone zal die bedrijven nog verdere stimulansen geven.

In welke sectoren kunnen buitenlandse ondernemingen het meeste profiteren van het opzetten van een vestiging in Hongarije?

“Buitenlandse directe investeringen in Hongarije bevorderen we vooral in de technologiesector en in sectoren waar investeringen kunnen zorgen voor een hogere toegevoegde waarde. Het land is nu een toplokatie voor buitenlandse leveranciers en de automotive, biotechnologische, elektronica- en IT-sector. Daarnaast heeft een groot aantal multinationals het land gekozen als vestigingsplaats voor dienstencentra en regionale hoofdkwartieren.

Hoe ziet uw organisatie eruit?

ITDH heeft 31 kantoren in 27 landen en is betrokken bij circa 40 % van alle nieuwe investeringsprojecten in Hongarije. Wij helpen lokale bedrijven met het diversifiëren van hun exportmarkten en bevorderen de uitvoer van werkkapitaal.

Dat we ons werk blijkbaar vrij redelijk doen bleek vorig jaar, toen ITDH de kwalificatie ‘World Class’ haalde tijdens de IPA benchmarking van GDP Global. Dat resultaat hebben we bereikt dankzij een score van 70% tot 75 % in de algemene evaluatie van de manier waarop we omgaan met projecten en van onze dienstverlening aan investeerders. We zijn erg trots op dit resultaat. Het heeft zowel ons zelfvertrouwen als onze positie ten opzichte van andere agentschappen versterkt.

10

Hongarije in Zaken

Een andere belangrijke sector in Hongarije is de logistiek; haar centrale ligging in het werelddeel maakt het land tot een ideale regionale of Europese ‘corridor’ voor grote buitenlandse ondernemingen. Van hieruit heb je gemakkelijk toegang tot de ons omringende minder ontwikkelde markten. Het land ligt werkelijk in het hart van Europa, zowel letterlijk als figuurlijk en ook waar het gaat om geschiedenis, cultuur en economie.

Verder grenst Hongarije aan vier niet-EU-landen, zodat het een uitstekende uitvalsbasis vormt voor het ontwikkelen van nieuwe markten. Veel bedrijven hebben deze mogelijkheid al benut waaronder Deutsche Telekom, dat haar Hongaarse dochter heeft gebruikt om te groeien in Zuidoost-Europa en vaste voet te krijgen in Macedonië.”

Wat is het overheidsbeleid inzake buitenlandse investeringen en wat zijn tot nu toe de resultaten daarvan geweest?

Interview

Hongarije te laten vallen, zoals haar stabiele regering, haar uitstekende ligging en haar technologische infrastructuur, die tot de meest geavanceerde in Midden- en Oost-Europa behoort. Er ligt nu bijvoorbeeld een glasvezelnetwerk dat het hele land bestrijkt.

Laat me vooral ook niet vergeten te wijzen op onze productieve, geschoolde en goed-opgeleide arbeidskrachten. Gedurende de afgelopen tien jaar is de productiviteit in Hongarije jaarlijks met 13 % gestegen. De laatste zes jaar hebben een verdubbeling laten zien van het aantal afgestudeerde studenten, van wie de meeste Engels en minstens één andere vreemde taal spreken. Desondanks liggen de loonkosten nog steeds op ongeveer eenderde van het EU-gemiddelde.”

“De Hongaarse vennootschapsbelasting van 16% is een van de laagste in Europa”

De regering heeft in 2004 een speciaal incentive-programma opgesteld ten behoeve van buitenlandse directe investeringen. Dit programma geldt voor investeringen in productiebedrijven met een waarde van meer dan 50 miljoen euro en investeringen in regionale servicecentra van meer dan 25 miljoen. Verder zijn er stevige incentives die investeren in Hongarije zo kosteneffectief mogelijk maken. Laat me een paar voorbeelden geven.

Een bedrijf mag gedurende een periode van vijf jaar tot 25 % van zijn winst voor belasting wegzetten als reserve voor verdere ontwikkeling. De Hongaarse vennootschapsbelasting van 16 % is een van de laagste in Europa. Er zijn subsidies beschikbaar voor ondernemingen die actief zijn in een hele reeks activiteiten, zoals bijvoorbeeld onderzoek en ontwikkeling, het laten groeien van de productiecapaciteit voor moderne high-tech producten en het verbeteren van de IT-sector. Vergelijkbare incentives worden gegund aan bedrijven die voor milieuvriendelijke technologie zorgen, regionale hoofdkwartieren opzetten of die helpen met het oprichten van kleine bedrijven in de verschillende regio’s van het land.

Zijn er nog andere redenen om voor Hongarije te kiezen?

Behalve de incentives zijn er voor buitenlandse bedrijven nog veel meer redenen om het oog op

Kunt u in het kort zeggen hoe het staat met de Nederlandse investeringen in Hongarije?

De afgelopen vijftien jaar is Nederland steeds een van onze belangrijkste investeerderslanden geweest: sinds 1995 hebben Nederlandse bedrijven en instellingen voor ongeveer 5 miljard euro in Hongarije geïnvesteerd. In 2004 lag het bedrag op zo’n 600 miljoen euro en was Nederland, net als in voorgaande jaren, de grootste investeerder.

In Hongarije zijn nu meer dan zevenhonderd bedrijven gevestigd waarin een Nederlands belang is vertegenwoordigd en Nederlands kapitaal kom je tegen in alle sectoren, behalve de elektriciteitsvoorziening. Grote Nederlandse investeerders zijn onder meer Shell, Philips, de ING Bank, ABN-AMRO, hier in samenwerking met de Belgische K+H Bank , Nationale Nederlanden, Aegon, KPN, Wolters Kluwer, Amstel, Unilever, Rynart Transport en Getronics. Naast deze grote ondernemingen blijken meer en meer Nederlandse MKB-bedrijven geïnteresseerd in Hongarije, waarbij het veelal gaat om metaalbewerking, bouwmaterialen en de toeristensector.”

Kortom, Hongarije is een uitermate interessant land voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Voor meer informatie: ITDH Den Haag Laan van Nieuw Oost-Indië 271 2593 BS Den Haag Telefoon: 070-383 8104 www.itd.hu

Hongarije in Zaken

9

Hongarije groeit uit tot een competent EU-land

Zakelijk

Voor Hongarije was 2004 een heel belangrijk jaar: Het werd lid van de Europese Unie.

De toetreding van Hongarije tot de EU was de passende bekroning van een succesvolle overgang van een centraal geleide economie naar een soepel functionerende markteconomie, die steeds verder verweven raakt met het verenigde Europa.

ing

ouw h c s e b e t Een kor

We kunnen Hongarije dan ook in allerlei opzichten een competent EU-land noemen.

Competent wegens haar ligging Door haar strategische ligging in het centrum van ons werelddeel is het land zeer geschikt om zaken te doen. De buitenlandse ondernemingen die er sinds 1990 voor zo’n 43 miljard euro hebben geïnvesteerd in productie- en servicevestigingen, profiteren thans van een uitgebreide reeks mogelijkheden tot samenwerking in de EU en in Hongarije’s buurlanden in Midden- en Zuid-Europa.

Deze bedrijven hebben ook bijgedragen tot een efficiënt en effectief ondernemingsklimaat.

Competent wegens haar groeicijfers Sinds het midden van de jaren ’90 is de Hongaarse economie gegroeid in een tempo dat tot het hoogste van Midden- en OostEuropa behoort en dat hoger ligt dan het EU-gemiddelde. Op voorwaarde dat de wereldeconomie haar dynamiek gaat herwinnen, zijn de vooruitzichten voor Hongaarse economie op de middellange termijn gunstig, temeer omdat ze verder zal convergeren met andere EU-economieën.

8

Hongarije in Zaken

De structuur van de economische expansie, die wordt bepaald door export en investeringen, dient de komende jaren te leiden tot een toenemend groeitempo van het BNP en een afnemende staatsschuld.

Competent als investeringsland Doordat de EU-uitbreiding Hongarije als investeringsland aantrekkelijker heeft gemaakt, is de verwachting dat het volume aan buitenlandse directe investeringen en de herinvesteringen uit winsten zullen stijgen. Dit wijst op een vertrouwen van buitenlandse ondernemingen in Hongarije als een aantrekkelijk land voor het starten van activiteiten met een hoge toegevoegde waarde. In 2004 groeide de industriële productie met 8,3 % tegen 3,6 % in 2001, 2,8 % in 2002 en 6,4 % in 2003. Ook de industrie ten behoeve van de export zit in de lift: in 2004 nam het exportvolume toe met 17 %, waarmee het de 14 % groei aan importen overtrof. Daarmee toont de uitvoer tekenen van herstel die doen denken aan de export-‘boom’ die het Hongarije van voor 2001 karakteriseerde. Ongeveer 80 % van alle uitvoer gaat naar markten in de EU.

Competent wegens haar monetaire beleid De Nationale Bank van Hongarije heeft zich erop vastgelegd haar rentetarieven te baseren op de tarieven in de eurozone zolang de Hongaarse forint ten opzichte van de euro onder de 225 blijft. De wisselkoers van de twee valuta zou in dat verband nog aanzienlijk gunstiger kunnen worden.

Competent in haar economische vooruitzichten In 2004 is de Hongaarse economie met 4% gegroeid en experts verwachten dat ze in 2005 blijft groeien. Aangenomen wordt dat de exporterende bedrijven verder zullen profiteren van het voortgaande herstel van de eurozone, terwijl de gunstige vooruitzichten ook van positieve invloed zijn op het vertrouwen van zowel ondernemers als consumenten.

Het concurrentievermogen van de economie wordt bevorderd door dalende reĂŤle lonen en een strakker fiscaal beleid. Nadat de inflatie in mei 2004 een piek had bereikt, het gevolg van de toetreding tot de EU en seizoensgeboden stijgingen in de voedselprijzen, nam ze weer af, om uiteindelijk op een jaargemiddelde van 6,8 % uit te komen. Voor dit jaar wordt een percentage van circa 4,8% verwacht.

De economische agenda zal zich, door middel van het in de hand houden van de overheidsuitgaven, de komende jaren richten op macro-economische stabiliteit en op het inhalen van de achterstand op de EU waar het gaat om economische prestaties en het welzijn van de burgers.

Competent in infrastructuur De infrastructuur voor het vervoer in Hongarije wordt met steun van de overheid in aanzienlijke mate gerenoveerd en uitgebreid. Een hoge prioriteit heeft de bouw van snelwegen, die momenteel nog slechts een deel van het land bestrijken.

Hongarije in Zaken

11

Zakelijk Hongarije heeft inmiddels een hoog ontwikkeld telecommunicatiesysteem opgebouwd, dat gebruikers de keuze biedt tussen mobiele diensten op 450, 900 of 1800 MHz met een dekking van 100 procent. Het land telt ongeveer vijftig internetproviders. Om aan de eisen voor toelating tot de EU te kunnen voldoen, heeft de regering in 2001 een wet ingevoerd op de liberalisering van de telecommunicatie die in 2002 van kracht werd. Die wet zorgde voor het openen van de markt voor vaste telefoonlijnen; de markt voor mobiele telefonie was al vrij. Het nationale telefoonbedrijf MATAV heeft echter nog steeds een belangrijk aandeel in de markt voor het internationale telefoonverkeer en die voor lokale diensten.

Competent in hoogwaardige investeringen Behalve dat de productiekosten in Hongarije nog steeds relatief laag zijn, richt het land zich ook op het aantrekken van investeringen die zijn gericht op de productie van hoge toegevoegde waarde.

Dat is mogelijk dankzij de traditioneel hoge scholing en productiviteit van zijn arbeidskrachten en haar vermogen tot innovatie.

Smart Hungary Hongaarse bedrijven hebben de afgelopen jaren hard gewerkt aan het invoeren van management- en kwaliteitscontrolesystemen, zodat deze nu gelijkwaardig zijn aan die van hun multinationale klanten.

Ondernemingen die zich al in Hongarije hebben gevestigd, tonen de neiging hun lage-lonenactiviteiten te vervangen door activiteiten met een hogere toegevoegde waarde. Nieuwkomers zijn vaak bedrijven die meer geavanceerde productieprocessen van West-Europa naar Hongarije verhuizen.

Deze trends zorgen voor een opwaardering van de technologische vaardigheden in veel fabrieken en vragen om verdere training van de arbeidskrachten. Al deze ontwikkelingen laten zien hoe Hongarije bezig is de status te verwerven van een competent EU-land.

P. Szabo ITDH

12

Hongarije in Zaken

Feitjes

Informatie van de Economische Voorlichtingsdienst

Eerste bijeenkomst Hungarian Business Network, 27 juni 2005 Hungarian Business Network (HBN) is een initiatief van het Hongaarse agentschap voor Handelsbevordering en Investeringen en Fodor Fokus. Het doel van HBN is het creëren van een interessante ontmoetingsplaats waar de voor Hongarije geïnteresseerde bedrijven uit het Nederlandse bedrijfsleven elkaar kunnen ontmoeten en hun ervaringen over Hongarije met elkaar kunnen uitwisselen.

Maandag 27 juni 2005 is de eerste bijeenkomst. Vanaf 16.30 uur is de toegang geopend voor alle geïnteresseerden. Internet: www. fodorfokus.nl / E-mail: info@fodor.fokus.nl

bepalen zelf wanneer ze ERM2 instellen. Deelname betekent dat de binnenlandse valuta aan de euro is gekoppeld. Het doel is het land voor te bereiden op volledig lidmaatschap tot de monetaire unie.

Nieuwtjes

Hongarije: ruimte voor groei in de verzekeringsmarkt Hoewel in 2004 de omzet in de Hongaarse verzekeringsmarkt met 6,7 procent groeide naar 2,3 miljard euro, bleef de gemiddelde jaarlijks betaalde premie van 210 euro per hoofd van de bevolking laag. Dat is eentiende van de gemiddelde betaalde premie in WestEuropa. Het totale bedrag aan uitgaven voor claims was ruim 1,1 miljard euro. De meest verkochte verzekering is de autoverzekering.

De verkoop van reisverzekeringen laat de sterkste groei zien doordat Hongaren steeds meer in Europa gaan reizen.

Allianz Hungária Insurance Rt heeft een marktaandeel van 25,9 procent en is daarmee de grootste verzekeraar. Generali Providencia Rt is de op één na grootste met een marktaandeel van 17,1 procent.

Hongarije: overheid stimuleert innovatieve bedrijven. In 2005 is een nieuw fonds opgericht om de economische groei te stimuleren.

De regering heeft een nieuw kantoor, de NKTH, opgericht die verantwoordelijk is om de overheids wetenschappelijke en technologie doelstellingen uit te voeren. Een fonds is gevormd om bedrijven aan te trekken die innovatieve diensten en produkten bieden. Speerpunt gebieden zijn de biotechnische- en ICT sector. Voor meer informatie: National Office for Research and Technology (NKTH) Telephone: +36 1 484 2500 Internet: www.nkth.gov.hu/main.php?folderID=775 Hongarije in cijfers in 2003

Invoering euro De introductiedatum van de euro in Hongarije in 2010 wordt verder uitgesteld. De voorwaarden voor toetreding tot de monetaire unie zijn in het verdrag van Maastricht vastgesteld: de staatsschuld moet minder dan 55 procent van het BBP zijn, het jaarlijkse overheidstekort niet meer dan 5,7 procent en de jaarlijkse inflatie minder dan 3 procent. Deze voorwaarden zal Hongarije naar verwachting niet voor 2008 halen. De Europese Centrale Bank staat positief tegenover dit nieuws en stuurt de nieuwe Midden-Europese EU-landen aan op een langzame invoering van de euro.

Regeringsvorm democratie Oppervlakte 93.030 km2

(2,2 x Nederland) Hoofdstad Boedapest Tijdverschil met Nederland geen Bevolkingsaantal 10,1 miljoen inwoners Bevolkingsgroei -0,3% Taal Hongaars Religie 67,5 procent katholiek,

20 procent calvinist BBP 73,3 miljard US dollar BBP hoofd van de bevolking 7.233 US dollar Reële groei BBP 2,9% Stijging consumentenprijzen 4,7% Munteenheid Hongaarse forint

(HUF) 1 euro: is ongeveer 249,-

Zowel de overheid en de centrale bank hadden zich gecommitteerd om zo snel mogelijk het mechanisme van vaste wisselkoersen (ERM2) in te voeren. De verwachte datum voor invoering van ERM2 is 2007. ERM2 is een wisselkoersmechanisme voor EU-landen die niet deelnemen aan de monetaire unie. De lidstaten

Buitenlandse handel Totale invoer in Hongarije 46,7 miljard US dollar Totale uitvoer uit Hongarije 42,8 miljard US dollar Uitvoer uit Nederland: 1.557,4 miljoen euro Invoer in Nederland: 1.069,3 miljoen euro Voornaamste handelspartners Invoer: Duitsland, Italië, Oostenrijk,

Rusland, Frankrijk Uitvoer: Duitsland, Oostenrijk, Italië,

Frankrijk

Hongarije in Zaken

13

Cultureel

Jo etvagyat!

Goed eten speelt een belangrijke rol in Hongarije en is kenmerkend voor de Hongaarse gastvrijheid. Zo zal de eerste vraag van de Hongaarse gastvrouw ook altijd zijn wat het bezoek wenst te eten, ongeacht het tijdstip van de dag.

Wordt u door uw zakenpartner thuis uitgenodigd? Reken dan op een rijk maal met vele (onbekende) maar uiterst smaakvolle gerechten!

Voor dit eerste nummer van Hongarije in Zaken hebben we meesterkok István Ivanics, van het Tokaj restaurant in Rotterdam, gevraagd om ons in te wijden in de geheimen van de alom geprezen Hongaarse Keuken.

Hongaarse Tradities De Hongaarse keuken van tegenwoordig is de eenvoudigste boerenkost en stoofpotten ontstegen en presenteert zich aan het hedendaagse eetpubliek met een breed assortiment van gerechten dat de meest verfijnde culinaire wensen weet te vervullen.

Het is een rijke keukencultuur die op een grote traditie terug kan grijpen, geen wonder dat vrijwel iedereen bij goulash meteen een associatie krijgt met Hongarije en de poesta. Deze stoofpot met vlees is inderdaad een van onze bekendste gerechten, hoewel we zeker niet allerlei gevogelte en wild over het hoofd mogen zien.

Er zijn bekende hartige specialiteiten als salami, droge worst en ganzenlever, maar even zo goed deegwaren en een rijk aanbod van gebak.

“Het Rode Goud” De Hongaarse keuken en het paprikapoeder (Rode Goud) zijn onafscheidelijk: niet alleen cruciaal voor het kruiden van de goulash, maar ook bij de vlees-, vis en groentegerechten, en andere schotels speelt het een hoofdrol. De paprika werd in de zeventiende eeuw vanuit het Osmaanse Rijk in het land geïntroduceerd, maar pas aan het eind van de achttiende eeuw wordt de toepassing ervan in kookboeken beschreven. De vermaarde Franse kok Escoffier, heeft zorg gedragen voor de verspreiding in West-Europa, waarvoor hij ons aller dank verdient. Hij was het die het poeder in 1879 uit, de vanwege de paprika bekende stad, Szeged meebracht naar Monte Carlo om er in het in het duurste hotel wereldberoemde gerechten mee te bereiden.

Halászlé (Hongaarse Vissoep) Hongarije is niet echt een uitgesproken visland, maar wat in Frankrijk de Boullabaisse is, dat is in Hongarije de alom geliefde vissoep met paprika. Een scherp smakende en vuurrood gekleurde soep die uitsluitend met zoetwatervis wordt gemaakt. Iedere streek koestert daarbij haar eigen gebruiken, er kunnen één of meerdere soorten vis worden gebruikten. Er kan van alles bij worden opgediend, zoals deegwaren in de stad Baja en omstreken.

Tijdens een drukbezochte jaarlijkse wedstrijd in Baja meten amateurs en beroepskoks uit het hele land daar met eigen recepten hun krachten bij het maken van vissoep. Nadat een jury een streng oordeel heeft geveld wordt de soep in een goede sfeer door deelne-

Zo ontvouwt zich voor ons in Hongarije een veelzijdige en diverse smaakwereld. Niet alleen helpen natuur en klimaat een handje, ook het vakmanschap en de ervaring van de Hongaarse gastronomen dragen daar in grote mate aan bij. Zo geniet bijvoorbeeld de Gundeldynastie groot aanzien en tot op de dag van vandaag is het restaurant dat die legendarische naam draagt het bekendste van Boedapest en heel Hongarije. mers en bezoekers samen genuttigd, waarbij het gebruikelijk is dat de vis met een lichte Hongaarse witte wijn wordt genuttigd.

14

Hongarije in Zaken

Eet Smakelijk

Gastronomie

BORJÚPAPRIKÁS Verfijnde kalfsgoulash met crème fraîche voor 4 personen Ingrediënten: 800 gram kalfsschouder 1dl olie of 1dl zonnebloemolie 1 ui 1/2 eetlepel paprikapoeder (Szegedi csemege) zout 2 hongaarse paprika's 1 tomaat 3dl crème fraîche 2tl maizena crème fraîche ter garnering Snijd het vlees in blokjes van ca 30gr, de gesnipperde ui in de olie licht aanfruiten.

Neem de pan van het vuur. Strooi het paprikapoeder over de ui en voeg, onder voortdurend snel roeren, 1dl koud water toe. Zet de pan weer op het vuur en laat het geheel 2 minuten zachtjes door koken.

Voeg het vlees en wat zout toe en laat de geheel afgedekte pan stoven tot het vlees half gaar is. Af en toe door roeren en water toevoegen.

Snijd de paprika’s en de tomaten in blokjes en voeg deze toe aan het vlees.

Roer de crème fraîche glad met de maizena en wat water, giet dit bij het vlees, breng weer terug aan de kook en laat nu alles op een zacht vuurtje verder stoven.

Traditio-

We beginnen met een traditioneel goulash gerecht. Er zijn veel verschillende recepten in omloop, in deze uitgave heb ik gekozen voor de kalfsgoulash. De ingrediënten zijn in Nederland makkelijk verkrijgbaar, maar als u er toch dat extra Hongaarse smaakje aan wilt geven dan verdient de originele Hongaarse paprikapoeder de voorkeur. Deze is onder andere te bestellen op www.lekkersuithongarije.nl.

In Hongarije eet men dit gerecht bij voorkeur met huisgemaakte nudels. Dit kan men vervangen door een ander soort pasta, te serveren met een verse komkommersalade en een lichte droge rode wijn (Merlot, Kékfrankos).

Hongaarse Komkommersalade 500 gram komkommer 1 middelgrote ui 1-2 eetlepel wijnazijn 1-2 eetlepel slaolie 2 teentjes knoflook paprikapoeder witte peper zout

De komkommers wassen, niet schillen, uiteinden verwijderen en in dunne schijfjes snijden (raspen). Uien en eveneens in dunne schijfjes snijden en samen met de fijngesneden knoflookteentjes toevoegen. Daarna zout en peper toevoegen en zo een uur laten staan. Hierna besprenkelen met wijnazijn en slaolie en geheel af laten koelen in koelkast.

Voor het opdienen bestrooien met een beetje rood paprikapoeder.

Hongarije in Zaken

15

Cultureel

“Hot” in Hongarije In deze editie wil ik twee restaurants in Hongarije bij u aanbevelen, beide staan bekend om hun traditionele Hongaarse keuken. Houdt u van een eerlijk maal zonder allerlei poespas, dan moet u bij uw bezoek aan Hongarije één van de volgende restaurants zeker proberen.

Op het platteland Het restaurant en Ruiterhof Tanyacsárdas in Lajosmise. Op nog geen 75 kilometer van Budapest, te bereiken via de autosnelweg M5, ligt deze originele Hongaarse Tanya (grote boerderij). Het restaurant en de omgeving stralen het leven van de Poestabewoners uit. Op de uitgestrekte landerijen vinden diverse paardenshows plaats en kan men het originele Hongaarse vee bewonderen (grijze runderen, schapen met gedraaide hoorns, behaarde varkens, ganzen etc). De keuken wordt gerund door collega János Garaczi. Hij werkt veel met plaatselijke specialiteiten die hij op een meesterlijke wijze in zijn gerechten weet te verwerken.

Ivanics is geboren in Budapest en werkt sinds 1995 in Nederland. In zijn functie als Chef Kok, heeft hij zich tot doel gesteld om de Hongaarse traditionele gastronomische traditie onder de aandacht van een groot publiek te brengen. Hij heeft reeds vele internationale erkenningen gekregen voor zijn werk, waaronder gouden medailles op de internationale gastronomische concoursen van Kalsruhe (1995), Basel (1999), Luxemburg (2002). Zijn werk wordt gekenmerkt door het gebruik van elementen uit de traditionele Hongaarse Keuken in combinatie met de Franse en Internationale gastronomische ontwikkelingen van deze tijd.

50

Hongarije in Zaken

Restaurant tips

U moet er zeker de huisgemaakte Pálinka (brandewijn) proberen en uiteraard de echte Hongaarse goulash te proberen (Goulash zoals wij die kennen wordt in Hongarije Pörkölt genoemd, als men goulash besteld dan krijgt men een maaltijdsoep).

Meer informatie vindt u op: www.tanyacsarda.hu Budapest Alhoewel er in Budapest steeds meer gerenomeerde restaurants bijkomen, die vaak een internationale keuken voeren, kunt u er nog steeds de echte Hongaarse keuken vinden. Een uitstekend voorbeeld is het restaurant Bagolyvár (Uilenburcht), vlak bij het Heldenplein in het stadsgedeelte Pest. Dit restaurant is geheel in de stijl van het Interbellum ingericht. In een tijd dat Budapest de bruisendste metropool van Europa was en in rijkdom zelfs Wenen naar de kroon stak. Bijzonder aan het restaurant is dat het uitsluitend door vrouwen gerund wordt, van het bedienend personeel tot de koks zelf.

De reden hiervoor is dat de echte Hongaarse gerechten door de huisvrouwen bereid worden.

De keuken wordt geleid door Andrea Németh, voor groepen geeft ze ook kooklessen in het restaurant. Bagolyvár ligt vlak bij de ZOO van Budapest aan de Állatkerti út 2. Het restaurant is de favoriete plek van vele bekende Hongaren zoals schrijvers, TV-persoonlijkheden, journalisten en politici.

Meer informatie vindt u op: www.bagolyvar.com

Interview

Ondernemen

In 2001 opende een nieuwe reisorganisatie, Hongest Reizen, haar deuren. In de afgelopen vier jaar is dit familiebedrijf uitgegroeid tot één van de grootste gespecialiseerde reisorganisaties voor reizen naar Hongarije. Hongarije in Zaken vraagt de oprichter en eigenaar, Daan de Groot, naar het reilen en zeilen van zijn onderneming.

Waarom heeft u voor Hongarije gekozen als enige bestemming van uw organisatie?

Ik kom al 25 jaar lang in Hongarije, eerst als toerist en later als agent voor diverse Nederlandse touroperators. Voor hen kocht ik accommodaties in en verzorgde ik programma’s ter plaatse. Ik heb mijn vrouw in Hongarije ontmoet en daar is ook onze zoon geboren. Wat mij met name aansprak was de mentaliteit van de bevolking en de natuurlijke schoonheid van het land, zodoende heb ik dan ook besloten om een reisorganisatie op te zetten in Nederland. Ik heb mij ten doel gesteld om Nederlanders kennis te laten maken met het “echte” Hongarije.

Hoe was het om juist in een tijd van recessie in de reisbranche een nieuw bedrijf op te starten en hoe heeft uw bedrijf zich in de laatste jaren ontwikkeld?

Het bestaande aanbod van de grote touroperators was en is zeker geen afspiegeling van de werkelijke toeristische mogelijkheden die het land biedt.

Hongarije vormt vaak niet meer dan een sluitstuk van hun totale aanbod. Ik dacht met onze opzet een gat in de markt gevonden te hebben.

53

Hongarije in Zaken

Daan de Groot Oprichter en eigenaar van Hongest Reizen

Natuurlijk hebben we het eerste jaar veel geld en energie moeten steken in de promotie van het land zelf (onder andere met STER spotjes, sponsoring etc.). We hebben gemerkt dat er veel misverstanden leven onder toeristen over Hongarije. Zo draagt het nog altijd de last van het verleden met zich mee en denken mensen vaak aan een grijs land met veel overblijfselen uit de communistische jaren.

Dat onze aanpak succesvol is, blijkt uit de volgende cijfers: we zijn begonnen met 2 werknemers en zijn in 4 jaar tijd uitgegroeid tot een organisatie met 12 werknemers. In de eerste 3 maanden van dit jaar hebben we al meer dan 14.000 boekingen mogen noteren, hiermee zijn we marktleider op de Nederlandse markt. In 2005 is ons reclame- en PR-budget uitgegroeid tot meer dan 300.000 Euro. En zijn we hoofdsponsor van de 50+ beurs en het TV programma Fight Master van Veronica (wat geheel opgenomen wordt in Hongarije).

Wat voor soort reizen biedt Hongestreizen aan op de Nederlandse markt?

Een van onze sterke kanten is dat we alles op maat kunnen aanbieden, van bus- en groepsreizen, kuurreizen, accommodatie, vliegarrangementen tot zakenreizen. In Hongarije zelf beschikken we over eigen Nederlandstalige gidsen, tolken, chauffeurs en hebben we een 24-uurs alarmcentrale voor onze gasten.

Interview

Welke trends ziet u de laatste tijd op de zakelijke reismarkt?

Na de toetreding van Hongarije tot de E.U. zien we een sterke toename van het zakelijke verkeer. Wij participeren in de low cost airline Sky Europe en hebben hier een flinke groei gezien. In mei 2004 begonnen we met 4 vluchten per week en nu zitten we op 10 vluchten per week van Amsterdam naar Budapest.

Ook neemt de belangstelling voor Budapest als city-break, juist door het groter aantal vluchten, enorm toe. Vanuit het zakelijke segment komen onze belangrijkste klanten uit de bouwwereld en de agrarische sector.

Heeft u, met uw ervaringen enkele tips voor mensen die zaken willen gaan doen met Hongarije?

Heel belangrijk is het om iets van het land te weten, dit wordt door de Hongaarse zakenpartners zeer op prijs gesteld. Veel van onze zakelijke klanten die voor de eerste keer naar Hongarije gaan maken dan ook een stadsrondrit met een van onze gidsen. Een goede voorbereiding is van groot belang en het spreken van enkele woordjes Hongaars kan vele deuren openen. Het is belangrijk om alles goed op papier te zetten en het kan even duren voordat u het vertrouwen van uw Hongaarse partner hebt gewonnen. Als u dit wederzijdse vertrouwen eenmaal heeft bereikt, dan is Hongarije een geweldig land om zaken mee te doen. U zult, net als ik, versteld staan van de overgave en de vindingrijkheid van uw zakelijke partner.

“De belangstelling voor Boedapest als city-break neemt door de toegenomen vluchten enorm toe”

Wat zijn uw toekomstplannen?

Dit jaar willen we onze activiteiten sterk gaan uitbreiden. Zo beginnen we met een reisbureau in Hongarije om Hongaren kennis te laten maken met Nederland en breiden we onze activiteiten uit naar België en Luxemburg.

To e r i s m e

Naast Sky Europe, participeren we ook in de twee grootste hotelketens van Hongarije, enkele busbedrijven en breiden we ons aanbod van kleine privé hotels steeds verder uit. Dit jaar hebben we een nieuwe site (www.hotelshongarije.nl) gelanceerd, waar men direct kan boeken.

Bladmanagement

-> optimale controle over de opmaak

Bladindeling

Drukwerkbemiddeling

-> internationaal netwerk van gespecialiseerde drukkers

CTP-Offset

Abonnementenbeheer

-> altijd up-to-date door callcenter en internet

Callcenter display

Online klantkaart

Alternatieve verzending

-> goedkopere manier van verzenden

Mailings en tijdschriften

www.publisherpartners.com

| telefoon: (040) 258 03 70 | fax: (084) 718 97 86 | e-mail: info@publisherpartners.com

Beroemde Hongaren

Cultureel

BH-ers in Nederland: Jan Cremer Jan Cremer is kind van een Hongaarse moeder en in bijna al zijn werk komt zijn Hongaarse achtergrond ter sprake. Met name in de trilogie De Hunnen (1983) komt hij terug op zijn afstamming. Jan Cremer zet zich actief in voor de verspreiding van de Hongaarse literatuur en kunst in Nederland en heeft in 1987 de “Pro Cultura Hungarica” prijs toegekend gekregen door de minister van Cultuur in Boedapest.

Szilvia Tóth Uitgeroepen tot zakenvrouw van het jaar 1995. Ze was voorzitter van de raad van bestuur van uitzendgroep Content en daarmee de eerste vrouwelijke voorzitter van een beursgenoteerd bedrijf in Nederland. Ze heeft diverse publicaties op haar naam staan.

Haar Hongaarse achtergrond kwam vorig jaar tot uiting toen ze het voorzitterschap van het culturele evenement “Hongarije aan Zee” op zich heeft genomen. In 2001 was ze nog te gast bij Zomergasten van de VPRO. In 1994 werd ze benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Hongarije heeft een roerige geschiedenis, van Europese grootmacht via overheersing door Oostenrijk, Duitsland en de SovjetUnie, tot het lidmaatschap van de E.U. In de loop van de jaren heeft Hongarije veel van haar grondgebied verloren. Op dit moment wonen bijna 3 miljoen etnische Hongaren in de omringende landen. Na de overheersing door de fascisten en later communisten (opstand in 1956) kent Hongarije een grote diaspora aan politieke vluchtelingen. Hierdoor is de vreemde situatie ontstaan dat er op dit moment meer Hongaren buiten Hongarije wonen dan in het moederland zelf! Zo wonen er slechts 10 miljoen Hongaren in Hongarije zelf terwijl er 14 miljoen etnische Hongaren buiten de landsgrenzen wonen.

József Kiprich Voetballer en waarschijnlijk de “bekendste Hongaar” van Nederland.

Van 1989 tot 1995 speelde Kiprich bij Feyenoord. In Rotterdam won hij het landskampioenschap (1993), kwam hij tot in de halve finale van de UEFA Cup (1991-1992) en won hij de beker (1995, zijn afscheidsjaar). Na afloop van de beker finale werd hij door zijn medespelers op de schouders getild en werd hij rond het veld gelopen. Hierbij kon de Tovenaar van Tatabanya zijn tranen niet meer bedwingen, evenals vele van zijn fans op de tribunes. (Bron: Jozsef Kiprich Fanpage). Kiprich heeft ertoe bijgedragen dat Tatabanya (een industriestad tussen Gyor en Budapest) een bekende plaats is geworden.

Dit is de eerste in een reeks van BH-ers. In ons volgende nummer besteden wij onder andere aandacht aan de rol van de Hongaren in de hedendaagse film industrie.

BH’ers Diaspora Met uitzondering van de omringende landen, vormt de Hongaarse minderheid in Amerika de grootste groep (ongeveer 3 miljoen), maar ook Nederland en België zijn goed voor een minderheid van meer dan 15.000 zielen. Het feit dat de Hongaren door de eeuwen heen een uitstekend onderwijsstelsel kenden en het volk altijd al een zeer grote mate van vindingrijkheid had, leidt ertoe dat er veel bekende Hongaren (BH-ers) verspreid over de wereld leven. Van velen is niet eens bekend dat ze van Hongaarse afkomst zijn.

In deze eerste serie zoeken we het dicht bij huis.

Jan Cremer

53

Hongarije in Zaken

Szilvia Tóth

József Kiprich

Subsidietrajecten

Subsidies

In het zaken doen met Hongarije is een groot aantal subsidies te verkrijgen. Hongarije in Zaken heeft voor u een kort overzicht samengesteld. Voor meer informatie verzoeken wij u contact op te nemen met onze redactie op: info@hongarijeinzaken.nl Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten: voor in Nederland gevestigde bedrijven en publieke kennisinstellingen die in een (internationaal) samenwerkingsverband met andere organisaties een technologisch project willen uitvoeren.

Doel en inhoud: Bedrijven en publieke kennisinstellingen worden met deze subsidieregeling gestimuleerd en gefaciliteerd onderzoek en ontwikkeling te doen in nationale en internationale samenwerkingsverbanden. Door gebruik te maken van elkaars kennis en kunde, kunnen bedrijven sneller concurrentie het hoofd bieden en kunnen ze hun kennispositie verbeteren. Hiermee moet de regeling bijdragen aan een duurzame economische groei door het versterken van de concurrentiekracht van de Nederlandse economie.

Belangrijkste voorwaarden: Er is subsidie voor een onderzoeks- of ontwikkelingsproject (O&Oproject) dat een bedrijf samen met één of meer kennisinstellingen en/of bedrijven uitvoert. Er zijn vier beoordelingscriteria voor O&Oprojecten: technologische innovatie, samenwerking, duurzaamheid, en economisch perspectief. Nationale én internationale samenwerkingsverbanden komen voor subsidie in aanmerking. Er worden indieningperiodes (tenders) opengesteld voor O&O-projecten.

Programma Economische Samenwerking Projecten (PESP): Voor Nederlandse ondernemingen die activiteiten willen ontplooien in niet geïndustrialiseerde landen om daarmee de kans op toekomstige exporttransacties te vergroten.

Doel en inhoud: PESP heeft als doel de export naar en de economische samenwerking met niet-geïndustrialiseerde landen te bevorderen. Consortia van Nederlandse bedrijven kunnen voorstellen indienen voor het uitvoeren van PESP-activiteiten in het voortraject van daadwerkelijke exporttransacties. Via PESP kunt u in aanmerking komen voor een financiële bijdrage voor haalbaarheidsstudies en investeringsvoorbereidingsstudies. De studies kunnen zich in alle economische sectoren afspelen. Exporttransacties in de offerteof uitvoeringsfase komen niet in aanmerking. De subsidie bedraagt maximaal tweederde van de begrote kosten van de activiteit tot een maximum van EUR 140.000 per project. Voorstellen kunnen het hele jaar worden ingediend.

Belangrijkste voorwaarden: de activiteiten moeten betrekking hebben op concrete projecten die brede Nederlandse export kunnen genereren; U dient in een werkplan aan te geven wie uw buitenlandse partner is, waar de activiteiten zullen worden uitgevoerd en hoe het deel van de begrote kosten die niet door PESP worden vergoed (minimaal eenderde van de totale kosten) wordt gefinancierd; aan het begin van het PESP-traject moet al enig zicht zijn op financiering van het project na de activiteit.

Ceres ExportRegeling: Ondersteunen van activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de export Ceres is een Europees economische stimuleringsprogramma, gericht op het platteland van Noordoost-Brabant. Dit gebied, dat de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Landerd, Mill, Schijndel, Sint Anthonis, Uden en Veghel omvat, staat ingrijpende veranderingen te wachten in de inrichting van het plattelandsgebied. In dit kader zijn subsidieregelingen ontwikkeld, waar individuele bedrijven gebruik van kunnen maken. Een van die regelingen is de Ceres ExportRegeling (Cerex).

Hongarije in Zaken

21

Zakelijk

Stichting DOEN: Stichting DOEN steunt projecten of organisaties op de werkterreinen natuur en milieu, mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking, welzijn, sport en cultuur. De stichting kent verschillende soorten financiële ondersteuning, namelijk subsidies, kredieten, microkredieten, achtergestelde leningen, garantstellingen en aandelenparticipaties.

De Cerex is ontwikkeld om midden- en kleinbedrijven financieel te ondersteunen bij activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de export. Hierbij moet met name gedacht worden aan het verkennen en/of het leggen van contacten op een nieuwe buitenlandse markt , het deelnemen aan een nieuwe internationale beurs en het onderzoek naar uitbreidingsmogelijkheden van uw export naar een land waar u al actief bent. De subsidie bedraagt maximaal 50% van de subsidiabele kosten, met een minimum van € 1.200,- en een maximum van € 16.000,- per aanvraag. U kunt meerdere aanvragen per jaar indienen. Vanuit de Cerex kunt u in de looptijd van de regeling totaal niet meer dan € 32.000,- krijgen.

Hongarije: bestemming Europese Structuur- en Cohesiefondsen: Gedurende de periode 2004-2006 krijgt Hongarije een bedrag van 1,9 miljard euro uit Structuurfondsen en 1,1 miljard uit het Cohesiefonds toegewezen. De belangrijkste doelstelling van deze fondsen is het wegnemen van grote economische en sociale verschillen tussen de lidstaten, wat de gehele Europese economie ten goede zal komen. De Hongaarse overheid heeft met de Structuurfondsen de volgende operationele programma's (OP's) geïmplementeerd:

-

Economische concurrentie (ECOP) Versterken van bedrijfsleven (met name MKB-bedrij ven), opzetten regionale servicecentra, bouw logistieke centra Regionale ontwikkeling (RDOP) Verbeteren van toeristische attracties en faciliteiten en verbeteren mogelijkheden op de arbeidsmarkt Arbeidsmarktontwikkeling (HRDOP) Reïntegreren van 'sociaal zwakkeren' in het arbeidsproces, regionaal netwerk voor beroepsopleiding, om- en bijscholingsprogramma's Milieubescherming en infrastructuur (EPIOP) Verbeteren grond- en drinkwaterkwaliteit, aanleg rioleringssystemen, behandeling van afval van slachthuizen, bouwmaterialen en ziekenhuizen Landbouw en platteland Ondersteunen agrarische investeringen, visserij en jonge boeren, beroepsopleidingen en bijscholing, modernisering dorpen.

-

22

Hongarije in Zaken

Belangrijkste voorwaarden: De aanvrager moet een rechtspersoon zijn. Het project moet actiegericht zijn en op termijn meetbare resultaten hebben. Stichting DOEN geeft de voorkeur aan projecten in regio’s waar zij reeds actief is. Per werkterrein gelden meer specifieke voorwaarden.

Deze zijn terug te vinden op de website van Stichting DOEN. Phare Programma: Instituten en het bedrijfsleven in het toepassingsgebied.

Doel en inhoud: Het Phare-programma is een instrument waarmee de Europese Unie de kandidaat-lidstaten in Midden- en OostEuropa ondersteunt in de voorbereiding op hun toekomstige toetreding. Het Phare-programma concentreert zich op twee soorten ondersteuning: institutionele en investeringssteun. Het programma bestaat uit nationale programma’s en enkele op zichzelf staande faciliteiten. In de nationale programma’s wordt voor elk land afzonderlijk een aantal sectoren aangegeven, waarvoor budgetten beschikbaar worden gesteld.

ISPA: Het bedrijfsleven uit de EU en uit kandidaat-landen voor toetreding tot de EU. Doel en inhoud: ISPA (Instrument for Structural Policies for PreAccession) is een subsidieprogramma dat kandidaat-landen voor toetreding tot de Europese Unie ondersteunt bij het verbeteren van hun infrastructuur. Projecten op het gebied van milieu en de transportsector hebben de voorkeur. De landen die subsidie ontvangen onder het ISPA-programma zijn verantwoordelijk voor de implementatie van projecten en aanbestedingsprocedures. Tot het jaar 2006 zullen nog aanbestedingen volgen uit eerder goedgekeurde projecten voor de pas toegetreden lidstaten.

Belangrijkste voorwaarden: Bedrijven die zich willen aanmelden voor de uitvoering van projecten in de kandidaat-landen kunnen op de EuropeAid website terecht voor informatie over aanbestedingen onder het ISPA-programma.

Met meer dan 28.000 werknemers wereldwijd en een omzet van ongeveer 3 miljard euro, behoort Getronics tot de absolute wereldtop in de ICT business. In haar klantenkring vinden we grote internationals (Shell, Cisco, Dell, Barclays, DSM) en vele lokale(MKB) bedrijven. Getronics is sinds oktober vorig jaar actief in Hongarije met een eigen dienstencentrum. Hongarije in Zaken heeft een interview met Gerard Schiebroek. Getronics heeft namelijk zojuist een groot internationaal service-centrum in Boedapest opgestart.

Wat is de reden voor de oprichting van een servicecentrum in Hongarije?

In de zeer competitieve ICT sector, die op internationaal niveau gekenmerkt wordt door een stijgende prijsdruk en de hoge verwachtingen die de klanten stellen aan onze dienstverlening, vormt het behalen van schaalvoordelen een belangrijk onderdeel van onze internationale strategie.

Het centraliseren van onze dienstverlening en daarmee het reduceren van de kosten draagt voor een belangrijk deel bij aan de eisen die onze klanten in de markt van ons vragen. Om hieraan te voldoen zijn we onze expansie richting Hongarije begonnen.

Waarom heeft u gekozen voor Boedapest als vestigingsplaats?

Ik neem aan dat Getronics naar meerdere locaties gekeken heeft?

Natuurlijk hebben we ons internationaal georiënteerd! Op onze “long list” stonden dan ook meer dan 10 landen die geschikt zouden kunnen zijn voor de vestiging van ons servicecentrum. Naast de meeste nieuwe EU lidstaten hebben we ook gekeken naar landen als Spanje, Frankrijk, Italië, India en Marokko. Belangrijke factoren waar we op gelet hebben zijn, naast taalbeheersing van de locale arbeidskrachten, ook hun opleidingsniveau en motivatie, de beschikbaarheid en kostenstructuur van kantoorruimte, de voorwaarden voor een stabiele groei van de locatie en de kwaliteit en telecomverbindingen. Na analyse van de bovenstaande criteria kwamen we tot een “short list” van 2 kandidaten, te weten Slowakije en Hongarije.

Gerard Schiebroek, Vice President Remote Services EMEA, Getronics Corporate.

www.getronics.nl www.getronics.hu

Zakelijk

Getronics in Hongarije

Interview

Hierbij stak Hongarije en met name Boedapest met kop en schouders boven Slowakije uit. Doorslaggevend waren hierbij de beschikbaarheid en het niveau van kantoorruimte en het opleidingsniveau van de lokale arbeidskrachten.

Een van de doorslaggevende elementen bij uw keuze voor Boedapest vormt de aanwezigheid van goed opgeleid personeel, waarin onderscheidt Hongarije zich van de overige kandidaten op dit gebied?

Getronics bedient internationaal, middelgrote tot grote ondernemingen op het gebied van complete ICT oplossingen.

Vaak is het echter zo dat low-cost gepaard gaat met low-skill. In Hongarije vonden wij de unieke combinatie van low-cost met high-skill. Zo zijn we in oktober vorig jaar begonnen met 50 man lokaal personeel, eind van dit jaar komen we waarschijnlijk uit op 300 man personeel, waarvan 75% academisch geschoold is en 100% deel neemt aan interne scholingsprogramma’s. Iedereen is er op gebrand om hogerop te komen, we hebben dus te maken met uitermate gemotiveerd personeel!

Ook voorziet het Hongaarse onderwijssysteem erin dat iedereen die van de universiteit komt, minimaal 2 buitenlandse taalcertificaten moet hebben om überhaupt te kunnen afstuderen. Dit levert jaarlijks een goede bron van potentiële kandidaten op voor ons bedrijf.

Daarnaast spelen natuurlijk ook de relatief lage loonkosten een rol, maar voor ons staat het belang van de kwaliteit van het personeel bovenaan in onze keuze voor Boedapest.

Hongarije in Zaken

23

Zakelijk

Naast goed geschoold en gemotiveerd personeel gaf u ook aan dat het aanbod en de kwaliteit van de beschikbare kantoorruimte een grote rol heeft gespeeld in uw beslissing om Boedapest te kiezen boven de andere kandidaten. Kunt u dit nader toelichten?

Boedapest kent een groot en modern aanbod van kantoorfaciliteiten, bovendien met een zeer goede prijs/kwaliteit verhouding. Wij hebben gekozen voor een locatie in de binnenstad, aan de Boedazijde van de Margit Brug. Op letterlijk een bruglengte afstand tot het zakelijke centrum, uitstekend ontsloten door het openbaar vervoer en met een riante doorgroeimogelijkheid voor ons bedrijf. Op een steenworp afstand van het hectische Pest, maar toch binnen handbereik in het prestigieuze Boeda, kortom een perfecte locatie.

Zoals ik al zei zijn er op dit moment 50 mensen voor ons werkzaam in Boedapest, uiteindelijk moeten we uitgroeien tot 700 werknemers. Daarom hebben we zelf deelgenomen in de realisatie van het sciencepark, hierdoor kunnen wij onze groei in de toekomst zeker stellen. Daarnaast beschikt Boedapest over een zeer goede telecom-infrastructuur en zijn de belastingen er relatief laag.

U gaf eerder aan ook India als een potentiële vestigingsplaats overwogen te hebben, waarom is uw keuze dan toch gevallen op een Europees land, terwijl vele Europese en Amerikaanse bedrijven juist India kiezen als de vestigingsplaats voor hun service-centra en call-centers?

Sterker nog, veel Indiase ICT bedrijven openen zelf een eigen service centrum in Hongarije. Groot geworden door de outsourcing van Westerse bedrijven, onderkennen ze nu ook het belang van direct klantencontact en is de beschikbaarheid van hoogopgeleiden die hun talen spreken ook voor hen van groot belang. Zo hebben het Indiase Satyam Computer Services en TGS hun eigen R&D-centra in Hongarije. In India wordt goed Engels gesproken maar in ons service center hebben we de behoefte aan mensen die alle

24

Hongarije in Zaken

talen vloeiend spreken. Zo hebben we mensen in dienst die het Hongaars, Engels, Duits, Italiaans, Frans, Nederlands, Spaans, Fins en Portugees perfect beheersen. Een groot aantal van hen heeft ook een periode in het buitenland doorgebracht om de taal beter te beheersen, zo komen de Nederlands sprekenden vaak uit Groningen (daar zit de Fin-Oegrische faculteit) en België.

Een van de speerpunten van het Hongaarse overheidsbeleid is gericht op het aantrekken van bedrijven actief in de kenniseconomie, hiervoor zijn ook diverse incentive programma’s ontworpen. In hoeverre denkt u dat dit beleid ook daadwerkelijk haar vruchten afwerpt?

Ik denk dat juist door de gunstige geografische ligging van Hongarije en het hoge opleidingsniveau de overheid een goede keuze gemaakt heeft om investeringen in onder andere de ICT- sector te stimuleren.

Zo heeft de overheid een ambitieus plan om ten Westen van Boedapest een ware Silicon Valley te ontwikkelen. Ik denk dat het overheidsbeleid er mede aan bijgedragen heeft dat bedrijven als SAP hun activiteiten in Hongarije zijn begonnen. Maar natuurlijk speelt de aanwezigheid van Internationals als ING, Nokia, GE, Philips, Suzuki, Audi etc, zeker een rol bij de keuze voor de ontwikkeling van de ICT sector vanuit de overheid.

U bent actief betrokken geweest bij de beslissing om het servicecentrum in Boedapest op te richten, hoe nauw bent u nu nog betrokken bij de operatie in Boedapest en wat vindt u persoonlijk van de stad?

Laat ik eerst duidelijk stellen dat de operatie in Hongarije voor 100% geleid wordt door lokaal management van zeer hoog niveau. Nu kom ik nog slechts eens in de 3 weken naar Boedapest om strategische zaken te bespreken.

Ik logeer dan in een van de hotels aan de Pestzijde van de Donau, van daaruit ga ik dan meestal 7 tot 8 kilometer hardlopen op het prachtige Margit eiland midden in de Donau, daarna loop ik door naar ons kantoor in Boeda. Sinds de tijd dat ik nu geregeld naar Boedapest ga kan ik alleen maar positieve zaken vermelden, zoals de geweldige restaurants in de Burchtwijk, de openheid van de Hongaren en hun goede taalbeheersing.

Kortom, een verblijf in Boedapest is zeker geen straf!

Lammert streek in oktober 2004 neer in Hongarije om zijn nieuwe functie te gaan bekleden, assistant managing director van de Nederlands – Hongaarse drukkerij Uniprint Hungary Kft. Als gedetacheerd manager van de Giethoorn Media Groep nam hij de uitdaging op zich om samen met zijn nieuwe collega en leidinggevende Tibor Nemeth (45) de drukkerij/binderij nieuw leven in te blazen.

Een uitdaging die nu na 8 maanden hard werken serieuze vormen begint aan te nemen.

“Op het moment ben ik weer even kort in Nederland voordat ik morgen weer naar Hongarije vertrek. Het blijft moeilijk om elke keer mijn vriendin, familie en vrienden achter te laten. Als ik éénmaal maar mijn eigen plek heb in plaats van die hotelkamer dan raak ik gewend en kan ik mijn eigen spulletjes neerzetten en me thuis voelen.“

Ing. Lammert van der Velde Assistent Directeur

“Je stapt toch een geheel andere wereld binnen. Een wereld met volop kansen, veel potentie en een keur aan mogelijkheden.”

Er zijn veel verschillen tussen het Nederlandse en het Hongaarse bedrijfsleven. Voor veel Nederlandse ondernemers zijn de belangrijkste verschillen waarschijnlijk; de lagere loonkosten, de eenvoudige arbeidsvoorzieningen en de veel lagere productiekosten. Andere, minder voor de hand liggende zaken zijn; hiërarchie, anarchie, bureaucratie en commercie. Voor velen in eerste instantie waarschijnlijk onbelangrijker, maar niets is minder waar.

Hongarije is het land van het snelle geld....maar enkel voor diegenen die geïnformeerd en intensief voorbereid zijn!

“In deze afgelopen 8 maanden heb ik meer geleerd dan ik in Nederland de komende paar jaar had kunnen leren,’’ vertelt Lammert. “Hier is het erop of eronder, waarbij je zult vallen en opstaan.

Vallen doe je zeker, maar des te leuker is het dan ook als je succes hebt. Het is nog steeds verbazingwekkend als ik zie wat wij al meegemaakt hebben en waar het bedrijf nu staat. Een verschil van dag en nacht volgens de mensen om ons heen, iets wat je zelf niet meer ziet omdat je er dag en nacht bent’’.

In het begin zijn ze vooral bezig geweest met het oplossen van duidelijk zichtbare problemen. Nu is het vooral het oplossen van problemen die boven komen drijven. “Verwachtingen had ik wel, maar het was toch even wennen’’; vervolgt Lammert zijn relaas.

Ondernemen

Hongarije; het land van het snelle geld

Hiërarchie “Je bent veel tijd kwijt om iets te regelen. Het gaat hier nu eenmaal niet vanzelf. Berust nooit in iets want dat ga je berouwen. Je moet overal zelf achteraan. Controleer of iets ook daadwerkelijk gebeurt.

En als je het controleert, controleer dan ook hoe het gebeurt!

Door het communistische verleden is het nemen en dragen van verantwoordelijkheid een kwaliteit die de gemiddelde Hongaar niet beheerst. Hongaren zijn doeners en denken onvoldoende na over hun keuzes. Waarom zouden ze ook? Ze nemen uiteindelijk toch niet de verantwoordelijkheid op zich. Mijn advies is om gebruik te maken van hun respect voor hiërarchie. Sturen is hier een sleutel tot succes’’.

Hongarije in Zaken

25

Ondernemen

Anarchie “Anarchie is misschien een zwaar woord’’; corrigeert Lammert.

“Logisch nadenken en paniek reacties zijn meer het euvel. Zodra er situaties ontstaan waarbij men op onbekend terrein komt is iets niet meer haalbaar, realistisch of ligt het aan onverklaarbare fenomenen.

Laat je niet inpakken door dit soort praktijken, ik zei het al eerder, controleren en informeren. Mijn ervaring is dat als je je medewerkers begeleid bij nieuwe ervaringen je hen zult zien groeien.’’

“Een voorbeeld van de onlogische manier van werken hebben wij gezien bij de verbouwing van ons bedrijfspand. Van nooduitgangborden aan het 10 meter hoge plafond, het afknippen van een telefoonkast vanwege de beplating van de buitenwand tot het steensgewijs afbreken van een muur in verband met mogelijk hergebruik. Misschien is het dan niet raar dat de snelwegen in Hongarije eigendom zijn of waren van andere landen. Dit is de enige manier om efficient vervoer door het land mogelijk te maken.”

Bureaucratie In tegenstelling tot wat menig ondernemer denkt is Hongarije bureaucratischer dan Nederland.

Hongarije is naast het snelle geld, het land van de stempels, handtekeningen, vergunningen en vele kopieën. Een voorbeeld hiervan is het verstrekken van de jaaropgave.

De werkgever moet elke afzonderlijke aanvraag ondertekenen.

I n du s t r i e

De wetgeving is Hongarije is strikt maar doorzichtig voor de voorbereide ondernemer. Wees voorzichtig in verband met corruptie want dat is de andere zijde van het snelle geld, de Hongaren kiezen voor de makkelijkste weg. Aanbiedingen zullen aan de orde van de dag zijn. Laat je niet verleiden.“Een mooi voorbeeld van echte bureaucratie wil ik u niet onthouden’’; zegt Lammert. “Als bedrijf draai je op voor de belastingteruggave. Het bedrijf schiet het geld voor, voor de staat, totdat deze geld heeft. Dit kan dus oplopen tot een aanzienlijk bedrag.’’

“Een voorbeeld hiervan is het verstrekken van de jaaropgave. De werkgever moet elke afzonderlijke aanvraag ondertekenen”

Men kan zich voorstellen wat dit betekent als men 100 medewerkers heeft. Hetzelfde geldt voor de maandelijkse werkbriefjes, een leuke bezigheid.

Starheid In tegenstelling tot menig Nederlands bedrijf is het Hongaarse bedrijfsleven star en weinig meedenkend. Niet alleen de bedrijven, maar ook de mensen zelf. Lammert ontdekte een tijdje terug dat één van hun beste vouwers, ook de capaciteiten had om aan de rotatiepers te werken.“Hij had uitgebreide ervaring en menig medewerker was hier van op de hoogte, maar het kwam in niemand op om ons in te lichten. “Zo heb je ineens vakmensen in huis waar je niets van wist.’’

“Dit in tegenstelling tot Nederland waar je jezelf als het ware verkoopt aan je werkgever. Diploma’s zeggen hier trouwens niets en de praktijk is dan ook de beste leerweg. Diploma’s kun je hier kopen, was dat ook maar zo voor de bijbehorende capaciteiten.

Kortom, vakmensen zijn hier zeldzaam, vooral in ons vak.’’

“Het feit dat de Hongaarse markt groot en divers is, kan bevestigd worden door Lammert.“Er zijn voldoende kansen, maar ik adviseer bedrijven die onze voetsporen willen volgen wel om zich van tevoren goed te laten voorlichten en zelf diepgaand te informeren. Dan is succes verzekerd.’’

20

Hongarije in Zaken

Hongarije in Zaken THEMA KATERN

Stap in een fascinerende wereld van Transsylvanië

Transsylvanië is verreweg de fascinerendste van de Roemeense provincies: het is een geheimzinnige streek, vervuld van romantiek, legenden en folklore. Al eeuwenlang lokt Transsylvanië reizigers met haar unieke combinatie van mythe, historie en natuurschoon. Deze attracties zijn bewaard gebleven in nauwelijks veranderde middeleeuwse steden, in de levendige bevolking en haar cultuur en in landschappen die zijn doordrenkt met het verleden. In Transsylvanië stap je terug in een vreemde, maar wondermooie oude wereld. En er is nog veel meer: skigebieden en badplaatsen, routes voor wandelaars en het Nationaal Park van Retezat, musea voor beeldende kunsten en goede hotels.

Interview

Tr a n s s y l v a n i ë

Hongarije in Zaken neemt u in deze editie mee naar de regio Transsylvanië in Roemenië. Het gebied behoorde lang toe aan Hongarije.

Met name Transsylvanië kent momenteel uitermate interessante economische mogelijkheden. Zowel mevrouw Fortunato als de heer Ilyes vertellen over de kansen die er momenteel liggen. Ook heeft Roemenië toeristisch veel te bieden. In het kort geven wij een beschrijving over de interessante steden in Roemenië.

Isabel Fortunato Informatiemanager Roemenië bij de EVD te Den Haag

Wat doet de EVD precies?

De EVD ondersteunt bedrijven bij het internationaal ondernemen.

Voor alle landen van de wereld zijn er EVD informatiemanagers.

Zij bieden via diverse producten informatie aan over buitenlandse markten. Veel van deze informatie is te vinden via de website (www. evd.nl/roemenie). Ook het maandblad Buitenlandse Markten publiceert regelmatig wetenswaardigheden over Roemenië.

* Praktijk van het zakendoen Vragen zoals: Hoe kom ik in contact met potentiële distributeurs, welke vakbeurzen zijn er, welke transportmogelijkheden zijn er, met welke cultuurverschillen moet ik rekening houden en doet mijn GSM het wel in Roemenië? * We geven gedetailleerde sectorinformatie.

Met welke vragen kunnen Nederlandse bedrijven bij u terecht?

Bedrijven die zaken (gaan) doen in Roemenië, kunnen terecht op de website of kunnen rechtstreeks met mij contact opnemen. De vragen die bij mij binnenkomen, zijn zeer uiteenlopend en bestrijken onder andere de volgende onderwerpen:

28

* Wet- en regelgeving Welke documenten zijn er nodig voor een zending producten naar Roemenië en aan welke eisen moet mijn product voldoen wanneer ik deze in Roemenië op de markt wil brengen?

Vragen over het oprichten van een bedrijf, inhuren van personeel, belastingzaken, etc.

* We beschikken over een uitgebreide database met adressen van instanties en bedrijven.

Wat zijn uw verwachtingen omtrent de ontwikkeling van de Roemeense economie?

Het jaar 2004 heeft wat betreft economische groei alle records gebroken. Met een groeicijfer van 8 procent rekent Roemenië definitief af met de wanhopige economische situatie van de jaren negentig. Dit is het vijfde jaar op een rij dat de economie groeit. De Economist Intelligence Unit voorspelt ook voor de komende jaren een stabiele groei van rond de 5 procent.

Hongarije in Zaken

Interview

Heeft u voorbeelden van enkele, recente, geslaagde Nederlandse investeringen in Transsylvanie?

Wat zijn de eventuele struikelblokken als men zaken wil gaan doen met Roemenië?

In de afgelopen jaren hebben onder andere de volgende bedrijven met succes in Roemenië geïnvesteerd: Advanced Label Technologies, Utrecht ISDC, Hilversum Centrum Transport, Valkenswaard Een uitgebreidere lijst met Nederlandse bedrijven in Roemenië is te vinden op de website van de Nederlandse ambassade: www. olanda.ro

Bureaucratie en corruptie vormen nog steeds een probleem in Roemenië, alhoewel de regering het bestrijden van de corruptie hoog op de agenda heeft staan. De meeste Nederlandse ondernemers blijken zich keurig te gedragen en het spel niet mee te spelen, maar er blijft een groot grijs gebied.

Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen het zakendoen in Nederland en Transsylvanië?

Wat doet de EVD in 2005 om Roemenië onder de aandacht te brengen van Nederlandse ondernemers?

“Bureaucratie en corruptie vormen nog steeds een probleem in Roemenië, alhoewel de regering het bestrijden van de corruptie hoog op de agenda heeft staan”

Op onze website: www.evd.nl/zoeken/ showbouwsteen.asp?bstnum=5003/ vindt u een uitgebreid overzicht van de verschillen en overeenkomsten tussen Nederland en Roemenië. Verder staan er vele praktische tips met betrekking tot kledingvoorschriften, relatiegeschenken etc. Indien u deze adviezen ter harte neemt kan men heel goed zakendoen met Roemenië.

Welke sectoren kunnen baat hebben bij het investeren in Transsylvanië?

Op dit moment zijn de meest kansrijke sectoren: * agro * bouw * kleding en textiel * metaal(bewerkings)industrie * milieu Op www.evd.nl/zoeken/showbouwsteen.asp?bstnum=98651 vindt u hierover meer informatie.

In december 2005 vinden er spreekdagen over Roemenië en Bulgarije plaats. De economisch medewerkers van de Nederlandse ambassades zijn dan in Nederland. In een individueel gesprek kunnen ondernemers specifieke onderwerpen met hen bespreken. Voor meer informatie over deze spreekdagen kan men altijd contact met mij opnemen.

Wij organiseren ook handelsmissies naar Roemenië, hierover zal in de loop van het jaar meer bekend worden.

Heeft u naar aanleiding van dit interview nog vragen dan kunt u zich altijd wenden tot: Mevrouw Isabel Fortunato Tel.: (070) 778 88 88 Bezoekadres EVD Juliana van Stolberglaan 148 2595 CL Den Haag roemenie@info.evd.nl www.evd.nl/roemenie Bereikbaar op werkdagen van 09.00 -17.00 uur

Wist u dat…. ...u met pech in Roemenië op vertrouwde hulp kunt rekenen?

De ANWB werkt namelijk samen met de Roemeense zusterclub: Automobil Clubul Român (ACR).

Hongarije in Zaken

29

Tr a n s y l v a n i ë

Tr a n s y l v a n i ë

Transylvanië: de ideale plek

Toeristisch heeft Transylvanië veel te bieden. Hieronder nemen wij u mee naar de leukste stadjes en hun geschiedenis.

Nadat de Romeinen Dacië hadden veroverd, noemden ze de stad Napoca en gaven ze haar in het jaar 124 de rang van ‘municipium’. De stad groeide zowel sociaal als economisch snel en tijdens de regering van Marcus Aurelius kreeg ze de titel ‘colonia’; de hoogst mogelijk status voor een stad in het Romeinse Rijk.

De naam Cluj komt van ‘Castrum Clus’ en werd in de twaalfde eeuw voor het eerst gebruikt voor de citadel die rond de stad was aangelegd. ‘Clus’ betekent in het Latijn ‘gesloten’ en heeft betrekking op de heuvels die de stad omringen.

Vandaag de dag is Cluj-Napoca met haar 330.000 inwoners het sociaal-economisch centrum van Transsylvanië. De stad telt zes staats- en verschillende particuliere universiteiten, waardoor het percentage studenten van haar bevolking het hoogste van Roemenië is. Bij Cluj-Napoca komen vijf Europese en negen nationale wegen bij elkaar en er wordt hard gewerkt aan de snelweg die Bors, Cluj-Napoca en Brasov met elkaar moet verbinden; het is momenteel een van de grootste wegenbouwprojecten van Europa. Wanneer die weg klaar is, ligt Cluj-Napoca aan een van de belangrijkste corridors van Europa, die de Atlantische Oceaan verbindt met de Zwarte Zee.

Sighisoara is van Romeinse oorsprong en is nu een van de grootste middeleeuwse steden die er in de wereld nog over zijn. Op de heuvel ligt een ommuurde citadel, er zijn geheime poorten en doorgangen, er staat een veertiende-eeuwse toren met een oud uurwerk en het huis van Vlad Tepes, de historische prins die de inspiratie vormde voor de Dracula-legende.

Als u in augustus in Roemenië bent, moet u vooral niet het zevendaagse Middeleeuwse Kunst- en Theaterfestival missen waar Sighisoara, de ‘Parel van Transsylvanië’, zo veel werk van maakt.

Tijdens dit festival spelen acteurs in historische kledij toneel in de citadel en spelen muziekgroepen in het stadscentrum. Zorgen alle grotere Roemeense brouwerijen zorgen voor bier en voor ‘mici’, een traditioneel vleesgerecht. Sighisoara telt 36.000 inwoners en hoewel de meeste mensen buiten de citadel wonen, zijn er binnen de versterking nog veel bewoonde huizen en functionerende voorzieningen te vinden. Een bezoek aan Sighisoara biedt dan ook de zeldzame gelegenheid te zien hoe middeleeuwers in ommuurde steden woonden.

30

Hongarije in Zaken

Brasov is schilderachtig gelegen in de buurt van het Postavarugebergte met zijn toeristische voorzieningen. Het is een fascinerende middeleeuwse stad; let op de oude Saksistische architectuur rond de veertiende-eeuwse Zwarte Kerk, de ruïnes van de citadel en het achttiende-eeuwse Oude Raadhuis.

Cluj-Napoca, de hoofdstad van Transsylvanië, heeft een geschiedenis die teruggaat tot de vroege tweede eeuw, toen de Dacische nederzetting ‘Napuca’ voor het eerst werd genoemd.

Het kasteel van Bran valt vanuit Brasov gemakkelijk te bereiken en is waarschijnlijk de residentie van Vlad Tepes geweest. Deze voormalige bewoner is bij ons beter bekend als ‘Graaf Dracula’.

Het gebied rond Bran is ’s zomers de moeite waard vanwege zijn schitterende berglandschap waarin kan worden gewandeld of paard gereden en ’s winters vanwege zijn skipistes.

Sibiu is de eerste Oost-Europese stad die Europese Cultuurhoofdstad wordt; dit zal gebeuren in 2007. Dit gebeurt op initiatief van de EU-Ministerraad voor Cultuur, dat ‘het bijeen brengen van de volkeren van Europa’ tot doel heeft.

Sibiu werd in de twaalfde eeuw gesticht op de plek van de Romeinse nederzetting Caedonia en is de belangrijkste stad die de Transsylvanische Saksers hebben gebouwd. Tijdens de middeleeuwen groeide ze snel uit tot een machtig politiek en economisch centrum.

Tegenwoordig is Sibiu nog steeds een belangrijk economisch centrum met zo’n 170.000 inwoners. Omdat de stad zich voorbereidt op het jaar 2007 worden nu veel historische gebouwen gerenoveerd.

Het centrum van Sibiu is dan ook één grote bouwplaats, zodat veel belangrijke gebouwen en plekken niet kunnen worden bekeken of bezocht. Maar over twee jaar zal de stad er natuurlijk prachtig uitzien.

Tr a n s y l v a n i ë

Folklore en festivals zijn twee aspecten van Transsylvanië die de streek extra aantrekkelijk maken. Waar je ook gaat, steeds weer vallen er landelijke tradities te ontdekken die nog steeds deel uitmaken van het dagelijks leven. Op zondagen en tijdens trouwpartijen en festivals zijn er nog altijd kleurige traditionele klederdrachten te zien. Huisdeuren zijn voorzien van gedetailleerd houtsnijwerk. Herders bereiden grote, ronde kazen die ze langs de weg verkopen. En wat de festivals betreft: die zijn vanaf Pasen overal aan de gang.

Pre-accession strategie: kansen voor Nederlandse investeerders in Transsylvanië en Roemenië

In de jaren na 1989 verwachtten velen dat in Oost-Europa en dus ook in Roemenië een tijd van duizelingwekkende economische ontwikkeling zou aanbreken. Maar jarenlang werden cruciale politieke veranderingen uitgesteld, en daarmee bleef ook een krachtige economische opbloei achterwege. De afgelopen jaren echter zijn in Roemenië door gerichte politiek-economische stabiliserende maatregelen en door het op toeren komen van tot de EU toegetreden buurlanden zeer aantrekkelijke mogelijkheden ontstaan, zowel voor Roemenië als voor de landen van de Europese Unie. Een markt van 23 miljoen Roemenen, relatief goed opgeleide, goedkope arbeidskrachten én een gunstige strategische ligging: zijn voor de Unie even belangrijk als voor Roemenië de investeringen die uit de EU binnenvloeien.

Wat kan de investeerder over de streep trekken?

Wat maakt dat geld zich thuis kan voelen in een vreemd land, waar kan het zekerheid aan ontlenen? Naast vanouds stabiliserende factoren in politiek, rechtspraak en economie, die in ieder land de toestand bepalen, kunnen culturele en mentale nabijheid de buitenlander aanspreken en over de streep trekken.

Juist op dit punt weet Transsylvanië, dat West-Roemenië omvat, hoog te scoren Transsylvanië is in cultureel en historisch opzicht westers georiënteerd en vertoont veel meer overeenkomsten met de grenslanden in het westen dan de overige regio’s van Roemenië, die dichter bij de Balkan staan. Evenals een traditie van zakendoen en investeren die teruggaat op de Weense invloed ten tijde van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie.

Hongarije in Zaken

31

Tr a n s y l v a n i ë

Tr a n s y l v a n i ë

Welke concrete mogelijkheden biedt Transsylvanië?

West-Roemenië is een gebied vol lichte industrie: in heel Transsylvanië is bijvoorbeeld de confectie-industrie prominent aanwezig, evenals de productie van schoenen. Ook de snelle uitbreiding van de dienstverlenende sector begint het gebied steeds meer in een typisch Europese regio om te toveren. De stevige opkomst van de onroerend goedmarkt, het verschijnen van steeds meer winkelcentra en dergelijke maken dat er in de grote steden van Transsylvanië ondertussen een gezonde sfeer voor het zaken doen is ontstaan, die in steeds meer opzichten aansluit bij die in andere Midden-Europese steden. De mogelijkheden in het toerisme zijn ronduit prima, en waar het kennis, vakmanschap en ervaring in de ICT-sector betreft is Roemenië van internationale topklasse. Tegelijkertijd bewegen de gemiddelde inkomens zich in Roemenië nog altijd rond de 150-200 Euro, zijn de bouwkosten bescheiden te noemen, en kunnen investeerders in huizen, gebouwen en grondstukken nog steeds relatief goedkoop, interessante projecten ontwikkelen.

In Roemenië komen steeds meer subsidieprogramma’s ter beschikking, die zowel door de EU als door de regering worden aangezwengeld, en deze maken het aanmerkelijk gemakkelijker te investeren.

De regering geeft aan vast te houden aan een politiek die tot investeringen stimuleert. Men kan de ogen niet sluiten voor zaken als corruptie en een bureaucratisch, traag werkend bestuurlijk apparaat, net zo min als voor de relatief zwakke infrastructuur. In Transsylvanië begint men deze balkankwalen echter steeds meer te ontgroeien: de corruptie is er tegenwoordig minder dan in de rest van het land en vanuit enkele grote steden vliegen steeds meer vliegtuigen op Westeuropese bestemmingen. Ik wijs er met nadruk op dat van oudsher op het historische grondgebied van Transsylvanië Hongaren, Duitsers en Roemenen samen hebben geleefd en gewerkt, wat een bepaalde pragmatische mentaliteit schiep, die zich tot op de dag van vandaag manifesteert in de onderlinge verhoudingen tussen de bevolkinggroepen.

“In Roemenië komen steeds meer subsidieprogramma’s ter beschikking, die zowel door de EU als door de regering worden aangezwengeld”

Om kort te gaan: de bereidheid tot investeren die de afgelopen jaren is opgekomen zal voorlopig aanhouden, en Roemenië, met voorop Transsylvanië, zal als een steeds betrouwbaarder en aantrekkelijker economische partner worden gezien. Het is aan Transsylvanië om binnen afzienbare tijd als betrouwbare zakenpartner garant te gaan staan voor het bereiken van hoge rendementen.

Voor meer informatie: Szabolcs Ilyés RegioConsult kft., Kolozsvár www.regioconsult.ro, +40-264-594761 De auteur heeft politiek-economische wetenschappen gestudeerd en is werkzaam als directeur van adviesbureau RegioConsult in Cluj-Napoca, de hoofdstad van Transsylvanië.

32

Hongarije in Zaken

Interview

Nederlands bedrijf startte productie in Transsylvanië – en snel ‘Jonge Roemenen willen heel graag succes hebben’ Advanced Label Technologies BV is een producent van onderdelen voor de autoindustrie die vorig jaar een productiebedrijf heeft opgezet in de Roemeense provincie Transsylvanië. Volgens managing director Jean-Luc Verstraeten ‘hebben de kostenbesparingen inmiddels al geleid tot een aantal grote orders, die hebben gezorgd voor een toename van de productie en van het aantal werknemers in zowel Nederland als in Roemenië’.

In deze editie vertelt hij over het starten van het bedrijf in Transsylvanië en de redenen waarom hij juist voor die regio heeft gekozen.

Kunt u ons eerst iets meer vertellen over uw onderneming en over haar activiteiten in Transsylvanië?

‘Advanced Label Technologies is gevestigd in Utrecht en onze missie is het vervaardigden van producten met toegevoegde waarde voor de automotive industrie. We willen onze klanten de beste oplossingen bieden door middel van doorlopende productontwikkeling en het streven naar kwaliteit in al onze bedrijfsprocessen.

Onze vestiging in Roemenië zorgt voor de laatste bewerking van de hoezen voor airbags die we produceren: het op een speciale manier stikken daarvan. De fabriek is ons volledig eigendom.’

Jean-Luc Verstraeten Managing director

‘In maart vorig jaar zijn we samen met onze consultant, Eurovistas, voor het eerst ter plekke gaan kijken. De keuze viel op een lokatie in Mihaileni, in Transsylvanië. In mei konden we al beginnen met de bouw van de fabriek en met de training van het personeel en in augustus was de zaak operationeel. Het bedrijf is officeel geopend in oktober, in aanwezigheid van de Nederlandse ambassadeur in Roemenië, Pieter Jan Wolthers en van klanten, toeleveranciers en de media.’

Waarom heeft u voor Transsylvanië gekozen?

‘Het stikken van de airbaghoezen vraagt om vaardigheden die ook zijn vereist in de textielindustrie. En Transsylvanië heeft zowel goed ontwikkelde automotive- als textielsectoren. Die combinatie, plus een hoge arbeidsmoraal en lage loonkosten, gaven de doorslag.

Andere factoren waren de nabijheid van veel van onze klanten, de verwachte toetreding van Roemenië tot de EU en de bereidheid tot medewerking van de lokale overheid. Ook beschouwen we Roemenië als een groeimarkt voor zowel dit product als onze andere productlijnen.’

Hongarije in Zaken

33

Welke sectoren kunnen vooral profiteren van een productievestinging in Transsylvanië?

‘De pluspunten zijn: lokale ervaring met het type producten dat we maken, de aanwezigheid van goede, jonge arbeidskrachten en de arbeidskosten, die de laagste in de uitgebreide EU zullen zijn. Het is me ook opgevallen dat jonge Roemenen heel graag succes willen hebben.’

‘Een minpunt van de lokatie is de gebrekkige infrastructuur van de wegen. Vanuit het vliegveld duurt het minstens drie uur om in Mihaileni te komen. Voor het transport van de producten terug naar Nederland of direct naar de afnemers, moeten we wat extra tijd incalculeren, totdat de snelweg naar de regio gereed is. Verder spreken de laag-geschoolde mensen nauwelijks andere talen.’

‘De belangrijkste sectoren zijn de textielindustrie – inclusief activiteiten die niet behoren tot de traditionele kledingindustrie, en de automotive industrie, en dan vooral de toeleveranciers van de onderdelen voor verdere assemblage. Ik denk dat bedrijven in deze sectoren net zo kunnen profiteren van een productievestiging in Transsylvanië als wij nu doen.’

Tr a n s y l v a n i ë

Wat zijn volgens u de plus- en de minpunten van het werken in Transsylvanië?

Welke tips hebt u voor collega-ondernemers die overwegen richting Transsylvanië te trekken?

‘In de eerste plaats wil ik ze aanraden te werken met jonge, afgestudeerde mensen. Ze kunnen coaching gebruiken, maar ze leren heel snel. Ze hebben de juiste houding. De oudere generatie heeft vaak moeite te begrijpen hoe wij zaken doen. Verder kun je je veel tijd, moeite en geld besparen door goede adviseurs in te schakelen, die zowel de lokale omstandigheden als de juiste mensen kennen.

Wij hebben gewerkt met een consultant uit Hilversum. Maar het belangrijkste punt is dat met doorzettingsvermogen en hard werken dingen kunnen worden geregeld en snel. Niemand had gedacht dat we al in augustus zouden produceren terwijl we in mei met het project waren begonnen, maar met hard werken en goed management is het gelukt.’

Wat zijn de belangrijkste manieren waarop zakendoen in Transsylvanië verschilt van die in West-Europa?

‘Het belangrijkste verschil is de manier waarop er wordt onderhandeld. Mensen doen je nogal eens een bod en proberen dan later terug te komen met een hogere prijs.’

34

Interview

Hongarije in Zaken

Uitvinder van de balpen Ladislo Biro De eerste balpen werd in 1938 door de Hongaar Ladislo Biro uitgevonden. Hij had gemerkt dat de inkt die werd gebruikt om kranten te drukken snel opdroogde en het papier niet doordrenkte. De dikkere inkt kon niet met een gewone pen gebruikt worden. Daarom besloot hij een pen te maken die dit wel kon. De oplossing bestond uit het gebruik van een mini-kogellagertje dat in de tip van de pen zat. Biro patenteerde zijn uitvinding in 1938. Omdat hij met zijn broer Georg naar Argentinië emigreerde, werd in 1943 een nieuw patent aangevraagd. De firma Eterpen commercialiseerde de pen in Argentinië. De Britse regering, op zoek naar een pen die in een vliegtuig op grote hoogte niet lekte, kocht het patent over. Dat bracht bekendheid voor de Biro Pen. Toen de firma samenwerking begon met Eberhard-Faber begon, zag de toekomst er goed uit. Maar de gebroeders Biro waren vergeten om het patent ook in de USA aan te vragen...

Naast Nederlandse bedrijven die naar Hongarije gaan, besteedt Hongarije in Zaken ook aandacht aan Hongaarse bedrijven die met hun producten de Nederlandse markt proberen te veroveren.

In dit nummer hebben wij een interview met Levente Balogh, CEO en eigenaar van Szentkirályi Ásványvíz Kft. Een 100% Hongaarse onderneming die dit jaar gestart is om natuurlijk bronwater naar Nederland te exporteren.

De markt voor mineraalwaters is zeer competitief er zijn ontelbare merken op de markt, waarin onderscheid St. Király zich van zijn concurrentie?

Het gematigde maar toch significante aandeel van mineralen in het St. Kiraly mineraal water maakt het dat het perfect opgenomen wordt door het menselijk lichaam.

De meeste mineraalwaters in de wereld hebben tussen de 300-700 miligram per liter aan opgeloste mineralen. Ons water heeft een aandeel van 520 miligram per liter.

Het water wordt gewonnen uit een miljoenen jaren oude ondergrondse rivier, op een diepte van 206 meter. Het water bevat o,o% nitraat en 0,0% nitriet en daardoor beperkt het niet de zuurstofopnemende capaciteit van het hemoglobine in het bloed. Verder bevat het een kleine hoeveelheid aan sodium chloride, waardoor het water ook geschikt is voor mensen met een hoge bloeddruk.

Levente Balogh CEO en eigenaar Szentkirályi Ásványvíz Kft

Ondernemen

Szentkirályi Ásványvíz Kft

Interview

Ook bevat het water voldoende calcium en magnesium (voor de versterking van de botten en gewrichten), hetgeen bijdraagt aan de verbetering van de bloedsomloop en het coronaire systeem. Deze mix aan stoffen en eigenschappen maakt ons water vrij uniek.

Uw bedrijf behoort tot één van de snelst groeiende ondernemingen in Centraal Europa kunt u wat meer vertellen over het succes van uw bedrijf en haar producten?

Hierbij speelt natuurlijk de intrinsieke kwaliteit van ons product een doorslaggevende rol, het water is bijzonder zuiver, heeft het een uitstekende smaak en biedt een ideale combinatie van opgeloste mineralen. Dit maakt dat ons water aanbevolen wordt tijdens het geven van borstvoeding als ook aan de pasgeborenen zelf. Tijdens de Paris Aqua Expo 2004 is St. Kiraly uitgeroepen tot het beste buitenlandse bronwater. Ons succes zien wij terug in de cijfers; zo is ons binnenlands marktaandeel van 0,2% in december 2003, opgelopen naar 11% dit jaar (international FMCG market research ACNielsen). We kunnen ons met trots nu de nummer twee noemen op de Hongaarse bronwatermarkt.

Binnen één jaar willen we marktleider zijn!

Hongarije in Zaken

35

Industrie

Interview

Toch is het einde hiermee nog niet in zicht gekomen! Gezien onze dagelijks groeiende orderportefeuille hebben we het plan opgevat om een nieuw productiecentrum naast onze bestaande bottelarij op te richten. Dit moet leiden tot een verdubbeling van onze bestaande totale productie- capaciteit in Szentkirály.

Bent u niet bang dat door deze grootschalige productie verhoging uw “bronnen” letterlijk zullen uitdrogen?

Ook dit jaar is St. Kiraly weer in de prijzen gevallen tijdens de Aqua Expo – deze keer ontving u de felbegeerde Eauscar in de categorie beste gearomatiseerd mineraal water. Met welk nieuwe produkt heeft u de strenge jury kunnen overtuigen?

Dit jaar hebben we de prijs gewonnen met onze met rozen-extracten op smaak gebracht water. Het water is uitsluitend met natuurlijke ingrediënten op smaak gebracht, waaronder rozenolie en kruiden-extracten.Voor de toekomst verwachten we dat de vraag naar dit soort producten spectaculair zal toenemen. Dit ten koste van de vraag naar frisdranken met zoetstoffen, smaak- en kleurstoffen.

Wat zijn de belangrijkste afzetmarkten voor St. Kiraly mineraalwater?

Op dit moment hebben we exportcontracten met landen waaronder het Verenigd Koninkrijk, Kroatië, Nederland, Dubai en de Verenigde Arabische Emiraten. Daarnaast staat er een leveringscontract op stapel met de Carrefour hypermarket keten in Argentinië voor de distributie van onze mineraal water spray. Tevens voeren we momenteel onderhandelingen met potentiële partners in Oekraïne, Estland, Letland en Litouwen.

Gezien de expansieplannen van uw bedrijf, neem ik aan dat ook de productie opgevoerd zal moet worden, hoe gaat u dit verwezenlijken?

Vorig jaar was onze productiecapaciteit 4.500 liter/uur. Begin dit jaar hebben we verder moeten investeren wat geleid heeft tot een totale productiecapaciteit van 20.000 liter/uur. Dit komt overeen met ongeveer één vrachtwagen aan eindproducten per uur!

36

Hongarije in Zaken

Wij hebben onze voorraden duidelijk in kaart gebracht. Onze huidige output capaciteit bedraagt één miljard liter/jaar. Als we onze capaciteit volledig optimaliseren en ongeveer 700 miljoen/liter per jaar zouden onttrekken aan de bron, dan hebben we nog genoeg voorraad voor de komende 100 jaar!

In ons strategisch plan gaan we uit van een jaarlijkse productie toename tot ongeveer 300 miljoen liter over 3 jaar. Van deze productie is ongeveer 100 miljoen bestemd voor de interne markt de rest voor de export.

U heeft echter meer producten dan het mineraalwater alleen, wat zijn uw plannen met betrekking tot verdere productontwikkeling?

Sinds vorig jaar hebben we elke 3 maanden een nieuw product geïntroduceerd. Dit jaar hebben we een echte innovatie op de markt geintroduceerd; de verfrissende mineraalwater spray. Verder gaan we ons mild bruisend water introduceren, met name gericht op atleten en sporters. Dit in een 0,75 liter fles met sportsluiting. Gezien onze expansieplannen richting de horeca gaan we ook andere verpakkingen aanbieden in andere maten.

Dit jaar concentreren we ons verder op “mineraalwater met smaakje”. Binnen een paar maanden willen we komen met met een lemon en mint variant.

U maakte al melding van het feit dat u een exclusieve distribueerder hebt in Nederland, waar kunnen lezers meer informatie over uw producten ontvangen en hoe kan men uw producten verkrijgen hier in Nederland?

In Nederland is Cris Vinimpex onze exclusieve distributeur voor de St. Kiraly producten. Voor meer informatie verwijzen wij u naar: info@crisvip.nl of via www.crisvip.nl

Tijdens de vakantiebeurs in Utrecht heeft Hongarije in Zaken een exclusief interview gehouden met Dhr. Béla Pál, verantwoordelijk staatssecretaris voor toerisme in Hongarije. Hij was 3 dagen aanwezig op de stand van Hongarije, mede om te onderstrepen hoe belangrijk de Nederlandse markt is voor het Hongaarse inkomende toerisme.

Voor de Hongaarse economie vormt het toerisme al decennia lang een belangrijke bron van inkomsten, hoe kijkt u terug op het afgelopen jaar?

In 2004 hebben ze een groei van het aantal buitenlandse bezoekers kunnen noteren van 1,2%. Ten opzichte van 2003 hiermee komen we uit op een totaal van 36,6 miljoen buitenlandse bezoekers, dit is het hoogste aantal in de afgelopen 7 jaar. Een belangrijke bijdrage werd geleverd door de low cost airlines, op dit moment zijn er 9 airlines die Boedapest hebben gekozen als bestemming,

Béla Pál, staatssecretaris voor Toerisme.

To e r i s m e

Interview

Welke speerpunten heeft de Hongaarse regering met betrekking tot de verdere ontwikkeling van het toerisme in 2005?

Qua producten hebben we gekozen voor de verdere ontwikkeling van het gezondheids- en wellness toerisme (Hongarije is het land met de meeste geneeskrachtige bronnen in Europa). Daarnaast willen we het eco- en dorpstoerisme verder ontwikkelen en evenals het conferentietoerisme. Bovendien leggen we meer nadruk op ons cultureel erfgoed. We hebben, in samenwerking met de Europese Unie fondsen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van het kasteeltoerisme en de renovatie van accommodaties.

In 2004 hebben we voor een half miljoen passagiers mogen vervoeren . In samenhang hiermee is de bezettingsgraad van onze hotels toegenomen en zijn de inkomsten met 13% gestegen.

Vele vakantiebestemmingen klagen over het teruglopen van het aantal Duitse gasten, door de verslechterende economie aldaar. Wat voor invloed heeft dit op de toeristische sector in Hongarije?

Traditioneel gezien is Duitsland natuurlijk altijd de belangrijkste markt voor ons geweest en zal dit ook blijven. De lichte terugval van Duitse toeristen, rond met name het Balatonmeer is in 2004 echter voor een groot gedeelte gecompenseerd door de komst van gasten uit Scandinavië, België en Italië. Ook bezoekersaantallen uit Frankrijk, Engeland, Ierland en de Verenigde Staten blijven verder groeien, waardoor de effecten voor de toeristische sector als geheel minimaal zijn gebleven.

Hongarije in Zaken

37

Instantie

Interview

Na de omwenteling van 1989 is de Hongaarse economie in rap tempo geprivatiseerd, zijn er nog projecten die voor verdere privatisatie in aanmerking komen, of heeft de regering nog subsidieregelingen om het toerisme verder te ontwikkelen?

2006 voor ontwikkeling van de toeristische sector (onder andere aanleg fietspaden, renovatie van hotels, ontwikkeling van musea, etc). Van deze 25 miljard is al voor 10 miljard (ongeveer 40 miljoen Euro) aan projecten aanbesteed.

Zoals ook in de meeste Westerse landen, zijn er plannen om onze nationale luchtvaartmaatschappij MALÉV te privatiseren, het moment waarop dit echter gaat gebeuren is moeilijk te voorspellen.

Wel zijn er ongeveer 50 kastelen, verspreid over het hele land, die in aanmerking komen voor privatisering. Dit kan zijn in de vorm van verkoop of lange termijn lease. Met de hulp van EU structuurfondsen is er ongeveer 25 miljard Forint (ong 100 miljoen Euro) beschikbaar tot

Tussen 2007 en 2014 wil de Hongaarse regering nog eens 28 miljard Forint (113 miljoen Euro) bestemmen voor strategische toeristische aanbestedingen, bedrijven kunnen hier in samenwerking met de lokale gemeenten op inschrijven.

De hoofdstad Boedapest is natuurlijk de belangrijkste toeristische trekpleister van uw land en is tevens de basis voor de low cost airlines, zijn er echter plannen om ook het achterland (met name het Balatonmeer), beter te ontsluiten en verder te ontwikkelen?

Zoals elke hoofdstad altijd één van de belangrijkste bestemmingen vormt voor het internationaal toerisme, is dit in Hongarije niet anders. De Hongaarse regering is echter van mening dat Hongarije nog zoveel meer te bieden heeft. We werken daarom hard aan de uitbreiding van het autosnelwegennet en de ontwikkeling van de lokale vliegvelden. Zo is het vliegveld van Debrecen in het oosten van het land al volledig geschikt voor de afhandeling van internationale vluchten. In de buurt van het Balatonmeer, bij het kuuroord Hévíz, hebben we Ierse investeerders gevonden die Balaton airport, een voormalig militair vliegveld, verder gaan ontwikkelen. Op dit moment landen hier al verschillende chartervluchten uit onder andere Duitsland en Zwitserland.

38

Hongarije in Zaken

Het zaken doen in Hongarije kent andere gebruiken dan men in Nederland gewend is. Op deze pagina wordt aangegeven waar Hongaren prijs op stellen en hoe u het zakelijk gesprek het beste kunt aanpakken.

Voorbereiding De Hongaarse zakelijke partner stelt persoonlijk contact zeer op prijs. Het leggen van het eerste contact via e-mail of een postale mailing is meestal niet voldoende. Vaak worden deze onbeantwoord gelaten. Telefonisch contact dat wordt opgevolgd door (regelmatig) bezoek, is een goede start. Het kan nuttig zijn om in een bepaalde fase de onderhandelingen op directieniveau te voeren. Hongaarse bedrijven zijn namelijk vaak hiërarchisch gestructureerd en belangrijke beslissingen worden meestal op hoog niveau genomen. De duur van het onderhandelen kan zeer variëren. Onderhandelingen met de overheid kunnen een lange adem vergen.

Zakelijke besprekingen hebben een formeel karakter.

Nette kleding is sterk aan te bevelen. Punctualiteit wordt zeer op prijs gesteld. Veel bedrijven zijn gevestigd in Boedapest, waar het verkeer soms erg druk is. Houd er ook rekening mee dat het vinden van een parkeerplaats daarom vaak extra tijd vergt.

Aanvang Het is handig om een ruime voorraad visitekaartjes bij u te hebben.

In Hongarije is het gebruikelijk om eerst de familienaam en dan de voornaam te noemen; bij contacten met buitenlanders komen de namen (ook op visitekaartjes) vaak in de volgorde die bij ons gebruikelijk is. Vrouwen nemen meestal de naam van de echtgenoot aan, met de toevoeging '-ne' (mevrouw). Zo is Nagy Janosne bijvoorbeeld de vrouw van Nagy Janos, voor ons Janos Nagy.

Met name bij de eerste ontmoeting komt het voor dat de Hongaarse gesprekspartner uitgebreid en met trots vertelt over zijn of haar bedrijf.

Cultureel

Het zakelijk gesprek

Communicatie In Nederland is een efficiënte en snelle manier van zakendoen normaal. Deze manier van zakendoen kan op de Hongaar als onbetrokken en onvriendelijk overkomen. De Nederlandse zakenman of -vrouw kiest dan ook met zorg en respect voor de andere cultuur zijn of haar woorden en acties.

Afronding Zoals in meer Midden- en Oost-Europese landen is het gebruikelijk zakengesprekken met een alcoholische dronk af te ronden. Ook gebruikt men vaak een warme lunch of diner na afloop van de onderhandelingen. Het gebruiken van een maaltijd is een sociale aangelegenheid waarbij het ongebruikelijk is om zaken te bespreken. Vaak worden er kleine attenties gegeven, zoals een boek over Hongarije of een fles lokale drank. Het wordt op prijs gesteld als zo'n gebaar door de Nederlandse bezoeker wordt beantwoord met een uitnodiging voor een etentje en/of een relatiegeschenk. Hongaren ontwikkelen graag een persoonlijke relatie met hun zakenpartners.

Handelstaal Tijdens zakelijke gesprekken wordt het meest Engels gesproken. Het Duits wordt als tweede handelstaal gezien. Veel Hongaren spreken uitsluitend Hongaars, maar de kennis van Duits en Engels neemt vooral onder jongeren snel toe. Het kan belangrijk zijn om een tolk mee te nemen die vooraf op de hoogte is gesteld van het doel van het bezoek. Het is van groot belang dat de tolk goed weet welke boodschap overgebracht moet worden. Een slechte tolk kan van een overtuigend verhaal een onsamenhangend relaas maken. Er dient ook rekening mee te worden gehouden dat besprekingen door de benodigde vertaalslag meer tijd in beslag nemen.

Aan Hongaarse zijde zijn vaak meerdere personen aanwezig. In het begin zal niet altijd duidelijk zijn wie de hoogst geplaatste is, vooral omdat de (oudere) directeur vaak geen Engels of Duits spreekt. Het is bij besprekingen dus belangrijk om oogcontact te onderhouden met de oudste Hongaarse onderhandelingspartner in het gezelschap, en dus niet zozeer met de tolk of juniormedewerker die de buitenlandse taal spreekt.

Bron: EVD

Hongarije in Zaken

39

In uitvoering

In uitvoering

Op deze pagina’s laten wij u een aantal initiatieven zien die ertoe moeten leiden dat het land beter bereikbaar is.

Sinds de opkomst van de budget-airlines valt er een gestage toename te zien van het aantal toeristen dat door de lucht naar Hongarije reist. Momenteel vliegen negen goedkope maatschappijen direct op Ferihegy International Airport bij Budapest vanuit bijna vijftig Europese steden: Germanwings, Air Berlin, SkyEurope, Wizz Air, EasyJet, Jet2, AerLingus, Snowflake (SAS) and Fly to Norway (Norwegian Air Shuttle).

In 2004 brachten budget-maatschappijen circa 400.000 bezoekers naar Hongarije, die er rond de 110 miljoen euro spendeerden. Het Hungarian National Tourist Office legt grote nadruk op samenwerking met deze maatschappijen en op gezamenlijke marketingcampagnes. Zo introduceerde het toeristenbureau het concept Fly&Bus, waardoor bezoekers die met een budgetvlucht naar Hongarije komen via het internet een ticket kunnen kopen waarin behalve de vlucht ook een reisarrangement is inbegrepen.

De Fly&Bus-arrangementen omvatten transfers, accommodatie, maaltijden en ontspanningsactiviteiten, zodat toeristen geen tijd meer kwijt zijn aan het regelen van hun trips en ook andere regio’s dan Boedapest kunnen bezoeken.

Website: www.flyandbus.com

De Hongaarse regering legt de nadruk op het belang van de ontwikkeling en de modernisering van regionale vliegvelden. Als haar belangrijkste taak ziet zij het optillen van de vliegvelden van Debrecen en Sármellék tot internationaal niveau. De ontwikkelingsplannen omvatten ook de vliegvelden van Nyíregyháza, Pécs, Szeged, Taszár en Györ-Pér.

Het vliegveld van Sármellék, in het westen van het toeristische gebied rond het Balatonmeer, krijgt voor zijn uitbreiding 300 miljoen forint van de overheid en 65 miljoen van het Balaton Develop-

ment Committee. Sinds december 2004 wordt Sármelléks Balaton West Airport beheerd door het Iers-Hongaarse consortium Cape Air Aviation. De investeerders willen het vliegveld opwaarderen tot het operationele en veiligheidsniveau van een internationale luchthaven, wat 5 tot 9 miljoen euro moet gaan kosten.

Als het project is afgerond, zal het vliegverkeer zich naar verwachting verdubbelen, wat zou neerkomen op 40.000 tot 50.000 passagiers per jaar. Om succesvol te kunnen zijn, is het volgens het management noodzakelijk nauw samen te werken met lokale hotels, in het bijzonder met die in de badplaats Hévíz. De vereniging Balaton Air, die tot doel heeft het charterverkeer op het vliegveld te bevorderen, heeft inmiddels zo’n 15.000 leden.

Voor nadere informatie: Telefoon: +36 (83) 355-500 Email: lhsm@axelero.hu Website: www.aeromedia.hu/magazin/pilota/landing.htm

De nieuwe voorzieningen op Terminal 1 van Ferihegy Airport zullen deze zomer gereed zijn. De nieuwe Terminal 1, die is gevestigd in een gebouw dat onder monumentenzorg staat, is goed voor 2 tot 2,5 miljoen passagiers per jaar.

Voor nadere informatie: Budapest Airport Rt. Telefoon: 296-9696 Email: info@bud.hu Website: www.bud.hu

40

Hongarije in Zaken

Hévíz is een van de populairste badplaatsen en toeristenattracties van Hongarije. Het meer van Hévíz bevat geneeskrachtig warm water en is met een oppervlakte van 44.000 vierkante meter het op een na grootste meer van zijn soort in de wereld. De eerste warmwaterbronnen die het meer creëerden dateren van zo’n 20.000 jaar geleden; dat is ongeveer dezelfde tijd als die waarin het Balatonmeer werd gevormd. Het meer en de omringende bossen zorgen voor een curieus microklimaat rond Hévíz.

In Balatonfüred werd eind vorig jaar het Ontspannings- en Conferentiecentrum Balaton geopend. Het centrum geldt als een van de belangrijkste projecten in de regio. Het multifunctionele complex omvat onder meer een sporthal met plaats voor 1200 mensen, die zal worden gebruikt voor grote concerten, sporten ontspanningsactiviteiten. Een gerenoveerd openluchttheater stelt bijna duizend bezoekers in staat getuige te zijn van diverse culturele evenementen. Verder telt het centrum een bioscoop, een conferentiezaal, een fitness- en een danszaal, een solarium en een squashbaan. adres: Balaton Leisure and Conference Center 8230. Balatonfüred, Horváth M. u.

Telefoon: 06-87/480-196, Fax: 06-87/482-193 Email: balatonszabadido@ktvfured.hu

Waarschijnlijk nog deze zomer zal worden begonnen met de renovatie van het Congress Center in Boedapest, dat meer dan vijftien jaar oud is. Tijdens de werkzaamheden zal het gebouw zijn gesloten. De entrées, de gangen, de foyers en de grote gehoorzaal, de Pátriahal, zullen geheel opnieuw worden ingericht.

Ook zal het gebouw worden voorzien van airconctioning en up-to-date audiovisuele apparatuur.

Voor nadere informatie: Budapest Congress Center Telefoon: 372-5400 F: 372-5700 Email: bcc@accor-hotels.com Website: www.bcc.hu

Het Sint Andreas Ziekenhuis voor Reumatologie en Revalidatie in Hérvíz is onlangs gerenoveerd. Het is een ziekenhuis waar patiënten diverse fysiotherapeutische behandelingen kunnen krijgen zoals massage, jet-massage onder water, radiomassage, elektrotherapie, modderbaden en revalidatiegymnastiek. De bezoekers kunnen verblijven op afdelingen in het ziekenhuis of in het Kurhotel Hetes Ház in het park bij het meer.

Adres: Saint Andrew Public Rheumatology and Rehabilitation Hospital 8380 Hévíz, Dr. Schulhof stny 1.

Telefoon: 83/501-700 Email: info@spaheviz.hu Website: www.spaheviz.hu

In uitvoering

Gedurende de lente van dit jaar worden de gebouwen boven het geneeskrachtige meer gerenoveerd en uitgebreid; een project dat in 2006 gereed zal zijn. Er komt een ruim, met glas overdekt badhuis. Het aantal diensten zal worden uitgebreid met een unit voor hydrotherapie, een beautyfarm, cateringfaciliteiten en een zwembad plus speelplaats voor kinderen.

In uitvoering

In 2010 zullen een Duitse en een Hongaarse stad zich mogen tooien met de titel Culturele Hoofdstad van Europa. De inschrijving voor belangstellende steden in Hongarije werd door het ministerie van Cultuur in oktober vorig jaar opengesteld. Het ministerie heeft aanmeldingen binnengekregen van elf plaatsen: Boedapest, Debrecen, Eger, Györ, Kaposvár, Kecskemét, Miskolc, Pécs, Vezprém, Székesfehérvár en Sopron. De regering zal een van die steden kiezen aan de hand van de plannen die ze hebben ingediend.

De winnende stad zal naar verwachting in de herfst van dit jaar bekend worden gemaakt.

In maart werd het nieuwste instituut van Boedapest geopend: het Paleis der Kunsten (Arts Palace) waarvan de permanente bewoners bestaan uit het Ludwigmuseum, het Nationaal Philharmonisch Orkest en het Nationaal Dansensemble. Het gebouw bevat ook multifunctionele zone’s voor allerlei evenementen en tentoonstellingen die betrekking hebben op het Hongaarse culturele leven. Het Paleis der Kunsten, met een vloeroppervlak van 10.000 vierkante meter, maakt deel uit van het Millennium City Centre aan de oever van de Donau.

Voor nadere informatie: Arts Palace Postadres: 1453 Budapest, Pf. 57.

Bezoekadres: 1097 Budapest, 1, Komor Marcell St. Telefoon: 555-3000 Email: info@muveszetekpalotaja.hu Website: www.mupa.hu

Hongarije in Zaken

41

Ondernemen

Hongaarse topwijnen zijn nog altijd betaalbaar Het idee om Mercury Wijnkopers te Maastricht te stichten heeft de oprichtster Krisztina Galambos enkele jaren bezig gehouden. Inmiddels bestaat het bedrijf twee jaar en mag het zich verheugen in een stijgende belangstelling.

Krisztina Galambos woont sinds 1991 in Nederland en is van huis uit econome. Tijdens haar reizen naar Hongarije zag ze de kwaliteit van de Hongaarse wijn ieder jaar zienderogen toenemen en zo groeide ook geleidelijk het idee om die wijnen in Nederland te gaan importeren. In 2003 zag deze onderneming het levenslicht en arriveerde dan eindelijk de eerste wijn.

Het bleek een goude greep om deze wijnen naar Nederland te halen en op de markt te zetten. De belangstelling voor Hongaarse wijnen is altijd goed geweest en maakt de afgelopen jaren een behoorlijke stijging door.

Waar Bordeauxwijnen tegenwoordig in Nederland niet meer onder de tien euro verkrijgbaar zijn, kunnen vergelijkbare Hongaarse wijnen nog altijd voor lagere prijzen van de hand gaan.

Hongarije is een land met een heel oude wijncultuur. Het land maakt wijn sinds de Romeinse tijd en is gezegend met een uitstekend klimaat en een ideale bodemgesteldheid voor het maken van wijn.

Hoewel veel mensen het land kennen van overwegend zoete witte en rode wijnen, produceren de modernere boeren tegenwoordig droge wijnen, met uitzondering van de vermaarde Tokaji wijnen, die als dessertwijn zoet behoren te zijn.

Het grote concurrentievoordeel van het land zit in het feit dat er druiven groeien die nergens anders in Europa worden gebruikt in de wijnproductie. Waar de traditionele wijndrinker zich tegoed doet aan Merlot, Chardonnay en Sauvignon Blanc, om maar enkele gangbare varianten te noemen, ontmoet men in Hongarije daarnaast ook druiven met exotische namen als Irsai Olivér, Kadarka, Leányka, Zengö en Kövidinka. Deze druiven brengen allen buitengewoon smakelijke en aparte wijnen voort. Voeg hieraan toe dat een groot deel van de jonge Hongaarse wijnmakers hun opleiding in het buitenland hebben gehad en inmiddels werken met de modernste computergestuurde technieken. Daarnaast lageren ze hun wijnen in roestvrijstalen vaten. U zal begrijpen hoe het land zich in de laatste jaren heeft kunnen ontwikkelen tot een geduchte concurrent op een markt die traditioneel werd gedomineerd door Fransen, Italianen en Spanjaarden.

44

Hongarije in Zaken

Wijnen

“het feit dat er druiven groeien die nergens anders in Europa worden gebruikt in de wijnproductie” Het wekt waarschijnlijk geen verbazing dat de Hongaren op recente grote wijnconcoursen meer medailles hebben gewonnen dan de Duitse en Oostenrijkse boeren samen. Als u bedenkt dat Hongarije slechts tien miljoen inwoners heeft dan is dit een zeer indrukwekkend resultaat.

Het succes van Hongaarse wijnen kan ook worden verklaard doordat een aantal inheemse druivensoorten worden vermengd met meer traditionele soorten; men krijgt dan een zogenaamde. “cuvee”.

Zo is er bijvoorbeeld een wijn van de wijnmaker Nyakas in het assortiment, de Budai Cuvee, die een cuvee is van de Chardonnay druif en de Irsai Olvér druif. De combinatie van deze twee druiven levert een uiterst frisse Chardonnay op die een enigzins citroenachtige smaak heeft en gedronken kan worden op recepties maar ook bij diners.

Hoewel Galambos de meeste wijnen zelf importeert, is het bedrijf ook exclusief agent voor een aantal van de Hongaarse top-tien boeren. Bijvoorbeeld de zeer vermaarde wijnmaker Jozsef Bock uit Villány, maar ook wat jongere medaillewinnaars zoals het wijngoed St. Andrea uit Eger.

Galambos heeft zich vanaf het begin gericht op een relatief wijde klantenkring. Hoewel in het begin nog verhoudingsgewijs veel wijn werd verkocht aan particuliere richt zij zich nu steeds meer op de business-to-business-markt, toprestaurants en slijterijen. In de business-to-business-markt organiseert Mercury regelmatig wijnproeverijen op bedrijven. In het afgelopen jaar heeft het bedrijf ook veel wijnen verkocht die dienden als kerst- en relatiegeschenken. In een groot aantal gevallen zijn voor deze wijnen aangepaste etiketten gemaakt waarop naast de wijn ook het logo van een bedrijf en haar kerstwens voor de klanten of het personeel was gedrukt. Deze wijnen doen het ook goed in galerieën en worden zo onder andere in de PC Hooftstraat verkocht.

Ook in het restaurantwezen doet een aantal van deze wijnen het zeer goed. Zo staan de Nyakas Budai Cuvee, de Chardonnay en de Sauvignon Blanc al sinds geruime tijd op de wijnkaart van bijvoorbeeld Restaurant Tout a Fait (één Michelin ster) in de Maastrichtse Bernardusstraat. Maar het aanbod van wijnen is niet beperkt tot witte wijnen. De rode wijnen komen doorgaans uit het warmere zuiden of uit Eger. In beide gebieden wordt bijvoorbeeld de befaamde Bikaver (stierenbloed) geproduceerd, een wijn die in Nederland in het verleden vaak is verkocht. De Bikavers die tegenwoordig op de markt komen hebben een enorme kwaliteitsverbetering doorgemaakt in vergelijking met tien jaar geleden.

Via een aantal grote slijters in Nederland zijn de wijnen ook elders in het land te koop, bijvoorbeeld via slijterij De Oude Wijnhoeve in

Wijnen Oude Schoot/Heerenveen. Deze slijterij heeft onlangs de prijs van Slijterij van het jaar in de provincie Friesland gewonnen en betrekt haar Hongaarse wijn via ons.

De Oude Wijnhoeve is momenteel bezig het aandeel van Hongaarse wijnen in haar assortiment flink aan het uitbreiden.

Nederland gaat dus steeds meer aan de Hongaarse wijn, of “de Hongaren komen” zoals de bekende wijnjournalist John Bindels het vorige jaar in zijn column voor Lekker Wijntje formuleerde.

Heeft u interesse in onze wijnen of wilt u zich eens laten verrassen door een wijnproeverij waar u voor de verandering eens geen Franse wijnen krijgt geserveerd, dan kunt u contact opnemen met Krisztina Galambos.

Medoclaan 221 NL-6213 EJ Maastricht Telefoon: 043 354 0287 Fax: 043 3540286 Email: info@hungarianwines.nl Website: www.hungarianwines.nl

*

* Begin van dit jaar hebben er velen boerendemonstaties plaatsgevonden tegen het regeringsbeleid en het uitblijven van EU-subsidies. De boeren trokken massaal met tractoren naar de hoofdstad om hun eisen kracht bij te zetten, waarbij wegen en ministeries werden geblokkeerd.

“Hoe was jullie bezoek aan de Parel van de Donau?”

“De stad is werkelijk prachtig, ik heb meer dan 150 foto’s genomen, toch is mij opgevallen dat het wegdek in Boedapest zo slecht is dat iedereen met tractoren door de stad moet rijden”.

Hongarije in Zaken

41

Kleintjes

Kleintjes

HungariaHuizen bemiddelt sinds 2 jaar in vakantiehuizen in Hongarije. Deze huizen zijn van Nederlandse eigenaren en naar hun eigen maatstaven ingericht.

Alle huizen zijn door HungariaHuizen persoonlijk bezocht en geselecteerd.

Voor rust, ruimte en natuur: Zoek&Boek op www.HungariaHuizen.nl

TH in Poroszlo bij de stad Eger. Geheel ingerichte boerderij met apart gastenverblijf en 2 garages. Slaappl. min. 9 personen. Geschikt voor meerdere gezinnen. Het pand ligt aan het Tiszameer met veel watersportrecreatie.In de omgeving zwem/thermaalbaden aanwezig. In voor- en naseizoen ideaal voor oudere stellen. Prachtig gebied voor de motorliefhebber /natuurgenieter.

Va.€ 400pw

Ref. 25553

Luxe villa te huur met privé zwembad in Fertószentmiklós Hongarije. Ligging vlak aan de Neusiedlersee en Nationaalpark, 70 km van Wenen en 140 km van Boedapest. 300 mtr van treinstation.Centraal gelegen. Zie site: www.vakantiehuizenvillabouten.com Ref. 20103

Villapark Várgesztes 4/5* het eerste familie-vakantieresort in HONGARIJE, inmiddels het 4e Vakantieland van Europa, met een ongekend te genieten diversiteit van vakantiemogelijkheden!

Het park heeft 125 royale 8-persoons vakantievilla's( 2 types) in een fraai ruim opgezet villapark met alle faciliteiten “een begrip in Hongarije” gunstig gelegen 65 km westelijk van Boedapest en 185 km van Wenen. ZIE voor meer info; http://www.vakantieparadijs.com http://www.ferienparadiesresort.de

Te huur luxe vakantiehuizen met zwembad in Fertod Hongarije 20km van Sopron.

Onze luxe vakantiehuizen zijn van alle gemakken voorzien.

Voor uitgebreide informatie raadpleeg onze website. www.familiebijnenvakantiehuizen.nl of bel ons op nr 040-2547762 Ref. 27335

Te huur: Hongarije Donauknie: comf. 4 tot 6 pers.vakantiehuis, gr. ommuurde tuin in het pittoreske dorpje Ipolydamasd. Beschermd Duna –Ipolynatuurgebied tegen Slowaakse grens. Middelgebergte, veel cultuur, thermaal baden, wandel-, visgebied. Bij Esztergom (7km), Visegrad, Szentendre en Godolo. 60 km vanaf Boedapest.

Vanaf € 33.- per dag.

Info: 0594-631471 of 06-28182784

Ref. 20096

Hungary Holiday Paradise Kft. Uw makelaar - aannemer voor het Puszta gebied.Voor aan-verkoop, verhuur, verbouw en nieuwbouw.Wij begeleiden u het gehele traject. Tevens zorgen wij voor onderhoudt toezicht en eventuele verhuur Ref. 20108 NL. info tel. 0036.30.5492669 Fax. 0036.76.719716 Altijd al gedroomd van een (vakantie) woning in het buitenland? Zijn Frankrijk E mail: holidayparadise@axelero.hu en Spanje u te duur? Wel eens aan HonRef. 20113 garije gedacht? Al vanaf € 7.500,-- All-in koopt u een vrijstaande woning met een Te koop in Zuid-Hongarije nabij Pécs, een recent gerenoveerde herenboerderij, ruim perceel van minimaal 1.000 m2!

Hongaars Huis Holland is al jarenlang HET naast zelfbewoning, uitermate geschikt voor verhuur appartementen, restaurant, adres voor Hongaars onroerend goed.

Kijkt u op: workshops etc., gelegen op 3500 m2 grond, waarvan 600 m2 bebouwd. Tevens www.hongaarshuis.nl voor ons actuele aanbod. te koop een mooi landhuis, bouwjaar 1992, met 4 slaapkamers en 2 badkamers, op 1200 m2 grond. Voor info zie www.hhtk.nl of mail studig@freemail.hu

Ref. 20106

HONGARIJE-ZUID bij PÉCS te huur: Ons romantisch comfortabel vakantiehuis in authentiek Hongaarse stijl in mooi natuur-en cultuurgebied. Tuin grenzend aan bos 2800m2. Voorjaar is prachtig!

Info tel: 050-5253330 of website:www. acsillag.dds.nl Ref. 20104

44

Hongarije in Zaken

Ref. 28259

Ref. 20105

Breng uw vakantie eens door in Hongarije! www.bizalom.nl Ref. 27344

Kleintjes Relax-charter verhuurt vakantiewoningen en bemiddeld bij aankoop van woningen in Hongarije. Op dit moment hebben we nog plaatsen vrij in 3 woningen rond het Balatonmeer. ∙Authentieke wijnboerderij op de Szent Gyorg Berg.Incl zwembad. ∙Wijnhuis op Szent Gyorg Berg, keurig ingericht en alles aanwezig. Max 4 personen. ∙Luxe boerenwoning gelegen in idyllisch boerendorp, 6 km van Balatonmeer.

Voor meer info bezoek website: www. dewijnrank.tk

In het centrum van Boedapest gelegen appartementen. Van 2- tot 8- persoons accommodatie. Ook zeer geschikt voor uw zakelijke bezoek aan Boedapest vanwege de zeer centrale ligging. Kijk op onze site: www.budapest-apartments.nl Ref. 27292

Calling Hungarian people!

LifeProviders is an organization of independent distributors, selling products concerning health and vitality in over 60 countries.

Hungary will join coming 28th May, providing excellent opportunities on a new market!

We know the products. If you know the people and culture, we help starting your own business. No investments required. Registration within days.

E-mail: info@lifeproviders.com.

Phone: (+31) (0)344603695

Koop of huur industriële terrein of het werk in Hongarije; Import houtskool, buiten houten meubilair en biologische honing uit Roemenië. http://www.kodex. nl/nieuwesitefr.html of bel: 030-2803911 Ref. 20100

In wijk 2, vlak bij het Moszkva tér (Metro), het Mammut Plaza en het Millenáris park, dus midden in het centrum van Boeda, gelegen 82 m_ grootte, vernieuwde woning te koop! Totaal 2 kamers, badkamer, keuken, hal en aparte WC. Prijs 29,2 miljoen Forint, perfect geschikt als kantoor of praktijk! CV, kabel, telefoon etc aanwezig.Direkt van Hongaarse verkoper.

Reactie’s graag via jacques@citromail.hu of tel: 003613152550

Ref. 27332 Ref. 28326

Ref. 28269

Zorgeloos genieten in uw terraswoning in Hongarije?

Wij bieden u vanaf € 105.000,- luxe, full service appartementen Een lokatie waar alles authentiek is: natuur, cultuur en gastronomie Goed bereikbaar: 50 minuten van Budapest Een exclusieve wereld met visie Voor meer informatie per telefoon: +31 40 258 03 75 Neem ook een kijkje op onze website:

www.dunaresidence.nl

HONGEST REIZEN heeft een aanbod dat recht doet aan de veelzijdigheid van Hongarije.

Wij verzorgen diverse rondreizen met de bus of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellnessreizen, stedenreizen, zakenreizen en helpen u ook aan een geschikte vakantiewoning in Hongarije.

HONGEST REIZEN is een daadkrachtige reisorganisatie die gespecialiseerd is in reizen naar en van Hongarije.

Hongarije is het land van de poesta’s, de zigeunermuziek, de pracht en praal van Budapest, het romantische Balatonmeer, de vele kuuroorden, de uitgestrekte wijnstreken, de prachtige landschappen, zon, strand en vele gezellige terrassen.

Met reisbureau’s in Nederland ( Goor ) en Hongarije ( Budapest ) heeft HONGEST REIZEN alle ingrediënten in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook voor uw zakenreizen vindt u in HONGEST REIZEN een vertrouwde partner.

Met onze hotels verspreid over heel Hongarije staan wij borg voor kwaliteit en service, u vindt dan ook altijd een hotel van uw keuze in de streek die u wilt ontdekken.

Wilt u reizen per vliegtuig, per luxe touringcar of met eigen vervoer?

U boekt wat u wil bij HONGEST REIZEN! Wist u dat u al vanaf € 9,00 vliegt naar Budapest vanaf Amsterdam en Brussel?

HONGEST REIZEN Schoolstraat 122 7471 XA GOOR Tel: 0547-275908 www.hongestreizen.nl E-mail: info@hongestreizen.nl

Riet Beijer

De zon zakt, eindelijk.

Het was een warme dag, maar de zwoele avond is de langverwach-

te beloning. De hemel begint te kleuren, eerst haast verlegen in pastels, maar later in steeds brutalere kleuren: knalroze, oranje en paars.

Tegelijkertijd worden de bomen zichtbaar en weldra volgen er steeds meer.

De meeste Hongaren houden van zingen. Ik kan de woorden wel horen, maar begrijp de meeste niet. Hongaars is een moeilijke taal.

Wel hoor ik af en toe een bekend woord: anya, moeder, en szerelem, liefde...

Het is een weemoedig lied. Er komt blijkbaar nog iemand bij: er klinkt nu ook een accordeon, langzaam en melancholiek..

De mannen zijn het niet altijd eens over de tekst, soms vallen ze elkaar in de rede, en soms lijkt het wel alsof ze verschillende liederen door elkaar zingen. Ze zingen elkaar af en toe een stuk voor, waarna de anderen invallen. Langzame, melodieuze en weemoedige woorden klinken door het steeds donker wordende dal. Hoe later het wordt, des te enthousiaster klinkt hun gezang: waarschijnlijk hebben ze er net als wij een lekker glaasje drinken bij. Palinka misschien, de nationale borrel, of froccs, een mengsel van wijn en sodawater. In het begin weinig wijn en veel sodawater als dorstlesser, maar allengs meer wijn en weinig of geen soda.

“Het dal is zwart, de hemel is echt bezaaid met sterren...”

De wijn van het vorige jaar is weer een prettige verrassing en moet uitgebreid geproefd worden. In een luie stoel op onze veranda met een glas wijn in de hand kijken we zonder te praten naar de overgang van de dag in de avond. Af en toe blaft er een hond.

Aan de andere kant van het dal gaat een lichtje aan. Iemand slaat wat akkoorden aan op een gitaar. Een sonore mannenstem neuriet er een liedje bij. Een tweede man valt in, ook al zo’n warme lage stem.

Romantisch

Begin Augustus.

Het dal is zwart, de hemel is bezaaid met sterren. Af en toe valt er een ster, trekt een lange streep door de donkere lucht. Het glas wordt nog eens bijgevuld. Aan de overkant is het zingen in praten overgegaan, zo te horen een stevige discussie.

Er valt een stoel, en al pratend hoor ik ze weggaan. Als iedereen weg is, is het nacht.

Riet Beijer

Hongarije in Zaken

47

Zakelijk

Interview Advertorial Dr. László Mátyás Director

Achtergronden

Waarin onderscheiden onze producten zich?

Wij zijn ruim een jaar geleden begonnen met de productie van appelchips. Voor het opstarten van ons bedrijf hebben we subsidie ontvangen van het SAPARD programma. Al na 10 maanden bleek ons product een doorslaand succes te zijn in Hongarije, zodat we onze productiecapaciteit moesten uitbreiden om aan de toenemende vraag naar onze producten te kunnen voldoen. Dit resulteerde in een nieuw productiecentrum en hiermee hebben we ons aanbod uitgebreid met wortel, ui en pompoen chips.

Zoals gesteld blijft door onze procédé de smaak en aroma van de groenten en fruit volledig behouden in het eindproduct. Maar ook de waardevolle vitaminen en mineralen blijven voor een groot gedeelte bewaard in de chips. Het feit dat we palmolie, neutraal van geur en smaak, gebruiken op relatieve lage temperaturen maakt dat onze chips goed opgenomen worden door het lichaam en zelfs een positief effect hebben op onze gezondheid. Door ons vacuüm centrifuge proces zijn de meeste restoliën uit onze eindproducten verwijderd, ze hebben dus een laag calorie gehalte. Hierdoor passen onze eindproducten perfect in een actieve, gezonde levensstijl zoals nagestreefd door de meeste van onze consumenten.

Technologie Ons bedrijf heeft zich gespecialiseerd in de zogenaamde “vacuüm frituur technologie”, deze techniek hebben we zelf ontwikkeld en we zijn daarmee het eerste bedrijf in Europa die over deze techniek beschikt. Wij zijn nu in staat om, onder gecontroleerde omstandigheden, diverse soorten fruit en groenten om te toveren tot chips.

Het geheim van ons procédé ligt hem onder andere in het feit dat we uitsluitend 100% palmolie gebruiken, waarbij de temperatuur van de olie nooit boven de 85° C uitkomt. Hiermee weten we de smaak en geur van de originele ingrediënten te behouden. Onze eindproducten zijn daardoor knapperig en smaakvol. Bovendien behouden ze een groot gedeelte van hun voedingswaarde.

Hoe kunnen we uw producten bestellen, meer informatie over uw producten en bedrijf ontvangen?

Hungaro-chips heeft een exclusieve partner te weten Cris Vinimpex in Nederland, via hen kan men alle informatie over ons bedrijf en producten krijgen.

E-mail: info@crisvip.nl Website: www.crisvip.nl.

Björn Brandt is begin dit jaar aangesteld als Malévs Country Manager voor de Benelux. In deze functie is hij verantwoordelijk voor de Malév vestigingen in zowel Brussel als Amsterdam, de twee belangrijkste kantoren voor Malév in Europa. Hongarije in Zaken heeft een interview met Björn tijdens zijn rit van het vliegveld in Boedapest naar zijn hotel in de binnenstad. Net voordat hij gaat deelnemen aan een tweedaagse conferentie over de toekomst Malév.

U bent nu onderweg naar een belangrijke conferentie met het Hongaarse en internationale management van Malév, wat zijn de belangrijkste punten op de agenda? Één van de belangrijkste thema’s is de aanstaande toetreding van Malév tot de Oneworld Airline Alliantie. Hiertoe hebben we in mei een “memorandum of understanding” met de Alliantie ondertekend.

In 2006 treden we toe tot de grootste alliantie in de luchtvaart met deelnemers als American Airlines, British Airways en Cathay Pacific Airways. Met het lidmaatschap van Malév, zullen straks negen “quality carriers” deel uit gaan maken van de alliantie. Ik zie de toetreding tot Oneworld als een belangrijke stap bij het zekerstellen van de strategische belangen van Malév. Zo wordt niet alleen ons netwerk uitgebreid, maar voegen we ook belangrijke destinaties toe aan de samenwerking in met name Centraal Oost-Europa en op de Balkan. Andere belangrijke punten die we zullen bespreken zijn het nieuwe business plan en de eventuele privatisering van Malév.

Kunt u vertellen hoe u bij de Malév terecht gekomen bent?

Mijn carrière in de luchtvaart begon bij Lufthansa in Brussel. Bij Lufthansa heb ik zeven jaar in diverse sales en marketingfuncties gewerkt. Na Lufthansa heb ik drie jaar gewerkt als sales manager bij de prestigieuze Belgische meester-chocolatier Neuhaus, waar ik onder andere verantwoordelijk was voor de operatie in OostEuropa.

Björn Brandt Country Commercial Manager Benelux, Malév Hungarian Airlines

Zakelijk

LuchtvaartInterview

Gezien deze Oost Europa ervaring en mijn expertise in de reisbranche, ben ik bij Malév Benelux terechtgekomen.

U bent nu in Boedapest en over een paar dagen weer terug naar Brussel/Amsterdam, hoe verdeelt u uw tijd over de verschillende kantoren?

Als thuisbasis gebruik ik Brussel. Daar werk ik 3 dagen per week en op dinsdag en woensdag ben ik in Amsterdam. Ongeveer ééns in de maand ben ik in Boedapest, voor overleg met het hoofdkantoor.

Het team in Amsterdam is zeer goed op elkaar ingespeeld en kan prima de lopende zaken waarnemen.

Een van mijn doelstellingen is het uitbreiden van onze contacten op de zakelijke en MICE markt. Om dit mogelijk te maken heb ik besloten het sales team in Amsterdam uit te breiden met een Sales Manager die zich met dit segment gaat bezighouden. Natuurlijk blijft ook de “leisure markt” van groot belang voor Malév. Vooral de korte City Trips naar Boedapest zorgen voor een gestage groei van het aantal reizigers vanuit Brussel en Amsterdam.

Biedt Malév nog speciale services en diensten voor de zakelijke reiziger?

Als kleinere luchtvaartmaatschappij kun je veel flexibeler inspelen op ontwikkelingen in de markt. Richting de zakelijke klanten kunnen we sneller en beter tegemoetkomen aan de wensen van de hedendaagse zakenreiziger dan de grote nationale carriers. Graag gaan we in gesprek met onze corporate partners om per bedrijf te komen tot een “tailor made” oplossing. Naast speciale fares moet u hierbij denken aan het gebruik van lounges op luchthavens, speciale frequent flyer programma’s, vereenvoudigde procedures voor het in-checken, etc. Ook verzorgen wij, als een van de weinige luchtvaartmaatschappijen, op onze Europese bestemmingen nog steeds een warme maaltijd en een ruime keuze aan verfrissingen, zelfs in de economy class!

Hongarije in Zaken

53

Zakelijk

Sinds 1 mei 2004, na de toetreding van Hongarije tot de EU, vliegen er ook low-cost carriers van zowel Amsterdam als Brussel naar Boedapest. Volgens de cijfers van het Boedapest Bureau voor Toerisme (BTH) heeft dit geleid tot een toename van het aantal personen uit de Benelux en een groei van het aantal Belgische en Nederlandse overnachtingen in de hoofdstad. Hoe hebben de cijfers van Malév zich na de komst van deze low-cost carriers ontwikkeld?

U zinspeelt hier natuurlijk op de vraag of Malév passagiers verloren heeft aan de lowcost carriers? Dit is niet het geval, voor ons was 2004 een zeer succesvol jaar met een groeiend aantal passagiers zowel vanaf Brussel als vanaf Amsterdam!

Wij bedienen namelijk een andere doelgroep dan de low-cost airlines. Daarnaast maakt een groot gedeelte van onze passagiers gebruik van ons internationale netwerk, een netwerk dat de low-cost carriers niet kunnen bieden. Ook het argument dat de “low-cost” carriers goedkoper zouden zijn is niet altijd juist. Zo heeft Malév regelmatig promotionele tarieven op de lijn Amsterdam – Boedapest.

Interview

U ziet de toekomst dus met vertrouwen tegemoet, zou u tenslotte nog aan kunnen geven waarin de Malév zich volgens u in het bijzonder onderscheid van de concurrentie?

Ik denk dat naast het feit dat we beschikken over de modernste Boeing-vloot van Europa, zo is de gemiddelde leeftijd onze 29 vliegtuigen slechts 3,1 jaar oud, we ons wezenlijk onderscheiden van de andere maatschappijen door onze vriendelijke en professionele service aan boord. Of u nu voor zaken of plezier naar Boedapest gaat, de Hongaarse gastvrijheid begint zodra u bij ons aan boord stapt.

Contact gegevens: Malév Hungarian Airlines WTC Amsterdam Schiphol Airport Tel. : 020 316 32 00 Fax: 020 316 32 16 E-mail: amsterdam@malev.hu Website: www.malev.com

Amsterdam – Boedapest MA661 / dagelijks / AMS – BUD / 10.00 uur – 12.00 uur MA6667* / dagelijks / AMS – BUD / 13.25 uur – 15.25 uur MA663 / dagelijks / AMS – BUD / 14.15 uur – 16.15 uur MA665 / dagelijks / AMS – BUD / 16.15 uur – 18.15 uur MA669 / dagelijks / AMS – BUD / 20.30 uur – 22.30 uur Boedapest – Amsterdam MA660 / dagelijks / BUD – AMS / 07.10 uur – 09.15 uur MA662 / dagelijks / BUD – AMS / 11.05 uur – 13.15 uur MA664 / dagelijks / BUD – AMS / 12.50 uur – 15.00 uur MA6666* / dagelijks / BUD – AMS / 16.15 uur – 18.20 uur MA668 / dagelijks / BUD – AMS / 17.35 uur – 19.45 uur *

16

Hongarije in Zaken

Code share vlucht uitgevoerd door KLM.

In dit artikel beschrijft Mária Ballendux-Bogyay welke consequenties cultuurverschillen hebben op de communicatie, het begrijpen van elkaar en de verschillen in de manier van werken.

“Ik besefte dat woordgebruik en gebaren van Nederlanders anders zijn dan de mijne. Ik merkte verder, dat ik wel eens tegen sociale regels zondigde, maar ik wist niet welke en niemand vertelde het mij. Eigenlijk zag ik alleen maar flitsen van omgangsvormen, maatschappelijke opvattingen en waarden, die het Nederlandse wezen bepalen. De zo belangrijke samenhang tussen het Nederlands gedrag en de waarden, het hele plaatje, had ik echter nog niet door.”

Cultuur en de verschillen Wanneer iemand het heeft over de cultuur van een land, bedoelt hij meestal de vruchten van een bepaalde beschaving, zoals: de muziek, schilderkunst, literatuur, etc. In de antropologie en sociologie bedoelt men met cultuur “de diepgewortelde en daardoor vaak onbewuste waarden, die maken dat wat wij normaal vinden, en die door anderen als abnormaal wordt beschouwd”’- (Geert Hofstede).

De kern van een cultuur bestaat uit: waarden. Waarden bepalen wat goed en wat niet goed is. Zij bepalen de visie van een cultuur op de wereld. Waarden worden in normen vertaald. Van waarden is men zich niet bewust, maar ze beïnvloeden ons gedrag volledig. Omdat waarden niet direct waarneembaar zijn voor een buitenstander, leiden ze gemakkelijk tot misverstanden in interculturele communicatie.

Waarden kunnen alleen afgeleid worden uit de manier, waarop mensen handelen.

Mária Ballendux-Bogyay

Cultureel

Cultuurverschillen

Taalrubriek

In mijn begintijd in Nederland was mijn manier van handelen minder succesvol.

Dat kwam door de verschillen tussen de Hongaarse en de Nederlandse cultuur.

Een en ander blijkt uit het volgende voorbeeld:

“Kort na mijn aankomst in Nederland, vroeg ik een keer zeer beleefd aan mijn buurman of hij mijn post in ontvangst wilde nemen tijdens mijn afwezigheid. Hij antwoordde: “jawel”. Ik vond dat kortaf.

Als Hongaarse verwachtte ik zoiets als:”ja natuurlijk, heel graag hoor; waar gaat u naar toe, wanneer komt u terug?”

Om inzicht te krijgen in een voor ons onbekende cultuur, moeten wij eerst onze eigen cultuur goed begrijpen, proberen ons te realiseren hoe we gevormd zijn door onze eigen cultuur, welke invloed die heeft op ons gedrag en op onze verwachtingen.

De meeste Hongaren praten namelijk graag en veel. Zo trok ik de conclusie, dat mijn buurman me met tegenzin wilde helpen en dus riep ik de volgende keer zijn hulp niet meer in. Ik wist toen nog niet dat de meeste Nederlanders niet van langdradige antwoorden houden en dat ze liever direct en “recht voor zijn raap” de waarheid zeggen. Deze manier van omgaan, komt de Hongaar kortaf voor, soms zelfs bits. Hongaren ervaren “kortaf” als onbeleefd. Ze zijn geanimeerde praters en echte vertellers. Zo kunnen we de neiging verklaren van Hongaarse politici en redenaars tot wollige lange monologen. Een kort verhaal wordt in Hongarije eigenlijk niet serieus genomen.

Cultuur is communicatie en communicatie is cultuur De manier waarop de mens communiceert en zijn interpretatie van verbale communicatie wordt bepaald door zijn culturele achtergrond.

Een goed voorbeeld hiervan is dat de Hongaren meestal “u” gebruiken, en de Nederlanders iemand vaak aanspreken met “je”.

Hongarije in Zaken

51

Cultureel

Een “eigenaardigheid” in het Hongaarse taalgebruik is dat men vaak iemand tegen wie men “u “ blijft zeggen, toch met de voornaam aanspreekt. Het is vertrouwelijk, maar met reserve en afstand. Hoe dan ook, de beleefdheidsvormen in het Hongaars zijn even belangrijk als in het Frans of Duits. “De mensen zeggen altijd vriendelijk gedag en dames worden bij een deur voorgelaten. Hongaren vragen altijd of men echt niet stoort als men bij je binnenloopt, terwijl men bijvoorbeeld een afspraak heeft. Nederlanders zijn informeel, ze tutoyeren snel en delen graag een schouderklopje uit.

Communicatie omvat niet alleen taal maar ook non-verbale codes.

Volgens onderzoek is dit zelfs 93 procent van de boodschap die de spreker wil overbrengen! De lichaamstaal van de spreker is ook aan cultuur gebonden. Zo kunnen we verklaren, dat de opvattingen over de fysieke afstand die je het liefst tot je gesprekpartner bewaart in niet intieme contacten per cultuur verschillend kunnen zijn.

Hongaren raken elkaar in hun onbewuste non – verbale communicatie sneller aan als teken van sympathie, dan Nederlanders. Zij zetten hun woorden ook vaker kracht bij door gesticulatie. Nederlanders geven de voorkeur aan een minder opgewonden conversatie.

Invloed van de nationale cultuur De cultuur van een land zie je duidelijk terug in de manier van werken: In de Hongaarse maatschappij heeft de autoritaire bestuursstijl altijd goed gedijd. Tot verbazing van enkele in Hongarije werkende Nederlanders, hebben Hongaren een voorkeur voor een sterk hiërarchisch systeem. Een bazige baas vindt men daar besluitvaardig en dat is goed, want een Hongaar wil eigenlijk niet geconfronteerd worden met duidelijke keuzes tussen “ja” en “nee”. Dit is een diepgewortelde houding, want onder het communisme bestonden er geen keuzes. Maar door uitleg en training kan ieder mens dit leren.

Hongaren missen in westerse ogen verantwoordelijkheidsgevoel en initiatief. Inderdaad, onder het communisme was initiatief niet aan de orde en een eigen mening werd niet op prijs gesteld. Meer dan in Nederland verwachten Hongaren dat hen wordt gezegd wat ze moeten doen. Ze zullen ook niet snel openlijk hun mening geven.

In tegenstelling tot de taakgerichte Nederlanders, zijn Hongaren persoonsgericht. Nederlanders hebben de neiging om in regels te denken. In tegenstelling tot Hongarije, waar je in contacten moet investeren om iets gedaan te krijgen. Je maatschappelijk slagen staat of valt daar met je persoonlijke banden.

18

Hongarije in Zaken

Taalrubriek

Hongaren zijn trots en zullen bepaalde tekortkomingen niet snel toegeven. De meerderheid van de Engelsprekende Hongaren beheerst deze taal niet goed genoeg. De buitenlander doet er goed aan om regelmatig te checken of het Engels wordt begrepen of niet. Voor Hongaren is Engels veel moeilijker dan voor een Nederlander bijvoorbeeld de Franse taal.

Hongaren, zeker de mannen, zullen zelden toegeven, dat ze je niet hebben begrepen. Dit kan zakelijk gevaarlijk zijn. Met veel buitenlandse managers gebeurt het nog regelmatig dat zij geconfronteerd worden met het uitblijven van een belofte of een actie, gewoon omdat men het niet begrepen had.

Waarheen met cultuurverschillen?

Normen en waarden zijn niet stabiel. Er zijn weliswaar nogal wat verschillen tussen Hongarije en Nederland maar vele daarvan zullen langzaam met de tijd verdwijnen. Niet alleen beïnvloedt cultuur de communicatie maar communicatie beïnvloedt ook cultuur. En, we leven in een tijd van intensieve communicatie en globalisering van economische ontwikkelingen. Met de eenwording van Europa zullen de verschillen in cultuur en taal steeds minder worden en zullen zich gelukkig steeds minder misverstanden voordoen.

Lees verder op de online taalrubriek www.hongarijeinzaken.nl

mosaic

Travel and Conference Services Ms. Ioana Sfarlea

Maak ook uw business trip naar Roemenië tot een doorslaand succes met MosaicTravel and Conference Services!

Wij zijn een full-service reis- en adviesbureau gelegen in het hart van Transsylvanië.

Speciaal voor onze zakelijke partners hebben we het concept TBS – Total Business Solutions ontwikkeld, waarin we, samen met andere prestigieuze firma’s, een volledige service bieden aan potentiële investeerders in Roemenië. Van bedrijfsbezoeken tot conferenties, u bent bij ons aan het juiste adres.

- Goedkope vluchten

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

- Accommodatie

Ms. Ioana Sfarlea Mosaic International Conference Services str. Avram Iancu, nr. 27 Cluj Napoca – 400083 Roemenie

- Autoverhuur - Vertaling/tolk service - Begeleiding bij opzetten van vestiging - Consultancy - Market Research - Advertising - Conferenties

tel : 0040-264-430403 fax : 0040-264-593648 e-mail : office@mosaic.ro

www.transylvaniaexperience.com

Wij maken uw bezoek aan Roemenië tot een zakelijk succes!

Incentives Advertorial

Zakelijk

Boedapest werd vroeger 'het Parijs van het Oosten' genoemd. Deze vergelijking komt voort uit de vele cafés, theaters, musea en nachtclubs die de stad rijk is. De stad, bekend vanwege goulash, zigeunermuziek en traditionele koffiehuizen, biedt onder andere: Cultuur Midden door Boedapest loopt de rivier de Donau die de stad verdeelt in Boeda en Pest. Beide gedeeltes herbergen een schat aan monumentale gebouwen. De mooiste uitzichten heeft u vanaf Boeda. Met een kabelbaan kunt u de Burchtheuvel 'bestijgen', van waaruit u een schitterend uitzicht heeft over de stad. Wanneer u in Boedapest bent adviseren wij u zeker een bezoek aan het parlement te brengen, één van de meest imposante bouwwerken van de stad. Ook de Nationale Opera is een aanrader. Na een speciale rondleiding kunt u onder het genot van een glas champagne van een kort privé concert genieten.

Actie De Donau vormt een uitstekend decor voor een heuse Powerboat race. Op een rustige zijtak van de rivier krijgt u van de leden en medewerkers van de Hongaarse Speedboot Vereniging uitleg over de speedboten. Na een 'proefvaart' kan de echte wedstrijd beginnen!

Lex Granaada Eigenaar Granaada & Partner

Granaada & Partner is specialist op het gebied van incentive-marketing en orignele en creatieve reizen voor bedrijven. Voor bedrijven die iets in de sferen van een bedrijfsuitje of voor zakelijke relaties iets willen organiseren. Granaada & Partner biedt hierbij uitermate originele reizen aan.

Zo biedt het bureau een Trabant ralley aan op de Hongaarse poesta. Men rijdt in traditionele 'trabantjes' van poesta naar poesta, waarbij de chauffeur wordt uitgedaagd verschillende behendigheidstests uit te voeren. 's Avonds worden de winnaars van de rally bekend gemaakt en officieel gehuldigd.

Ook biedt het bureau ontspannende activiteiten aan in de bekende Gellértbaden. In deze omgeving kan men zich heerlijk ontspannen in een fantastische Art-Deco-omgeving. Een professionele masseur verwijdert alle spanning uit uw lichaam met een heerlijke massage.

Granaada & Partner biedt reizen die niet gewoon zijn. Op basis van vooraf bepaalde doelstellingen gaat zij over tot de ontwikkeling van een creatief, aansprekend concept. Hierin staat de relatie tussen doelstelling en beloning centraal. Rekening houdend met de taal, stijl en cultuur van uw organisatie, creërt zij effectieve en spraakmakende reizen.

Bent u nieuwsgierig geworden? Neem contact op met Granaada & Partner Bezoekadres: Schillingweg 41 2153 PL Nieuw Vennep Telefoon: 0252-343634 Fax: 0252-343635 E-mail: info@granaada.nl

53

Hongarije in Zaken

Juridische aspecten bij de aankoop van onroerend goed in Hongarije Veel mensen overwegen een tweede woning in Hongarije aan te schaffen. Reden voor Hongarije in Zaken een makelaar te vragen naar zaken waar men bij de koop van een huis in Hongarije rekening mee moet houden.

We hebben een gesprek met Dr. Csaba Ru, gepromoveerd aan de juridische faculteit te Pécs en gespecialiseerd in de juridische aspecten van de vastgoed sector.

Waar moet men als Nederlander rekening mee houden als men een woning koopt in Hongarije en de overdracht van eigendom?

Vroeger was het niet makkelijk een woning in Hongarije te kopen.

Na toetreding tot de Europese Unie zijn de regels vereenvoudigd.

Er is een groot aantal gebieden waar men als Nederlander zonder meer een huis kan kopen. Men wordt eigenaar van de woning als er een inschrijving van het onroerend goed heeft plaatsgevonden bij het kadaster, waarin vermeld staat wie de wettige eigenaar is. Op dit document moet vermeld worden dat het huis of het grondstuk vrij van lasten is. Daarbij is nodig een ondertekende koopakte (geen voorlopige koopakte) en een document dat het staatsburgerschap van de buitenlander bevestigt (veelal een door een notaris geaccordeerde kopie van het paspoort). Tenslotte is nog een verklaring nodig van de burgemeester van de plaats of het dorp, dat de aanschaf door de buitenlander niet in strijd is met de belangen van de gemeente of afbreuk doet aan eventuele andere publieke belangen.

Is de rol van de makelaar in Hongarije anders?

De rol van de makelaar is feitelijk hetzelfde als die in Nederland.

Een belangrijk verschil met Nederland is dat makelaarsactiviteiten volgens de Hongaarse wet alleen mogen worden uitgeoefend door personen die in het bezit zijn van een officieel Hongaars makelaarsdiploma. Zij dienen als makelaar te staan ingeschreven in de provincie waar zij deze activiteiten uitoefenen. Zij die dus niet voldoen aan deze voorwaarden, werken dus illegaal!.

Dr. Csaba Rumi Hongaarse makelaar en jurist info@mahogkft.com

Zakelijk

Juridisch

Hij dient zijn beroep uit te oefenen als makelaarsfirma. De makelaar moet beschikken over een belastingnummer, een nummer van inschrijving in het handelsregister, een nummer voor het Centrale Bureau van de Statistiek, een zetel en is daarmee volledig controleerbaar. U kunt dus zelf uw makelaar controleren bij onder andere de handelsrechtbanken en het handelsregister. In Nederland is er een aantal makelaars actief of wel intermediairs die samenwerken met Hongaarse makelaars. De in Nederland geregistreerde makelaar valt echter onder de jurisprudentie van het Nederlands recht.

Het is belangrijk te weten dat Hongaars onroerend goed onder Hongaarse recht valt. De Nederlandse persoon is namelijk volgens het Hongaarse recht, nogmaals, geen makelaar en draagt dus ook geen verantwoordelijkheid !

Kortom, het verwerven van onroerend goed in Hongarije is niet onmogelijk of af te raden. Met de juiste Hongaarse partner moet alles gladjes verlopen en kunnen alle EU ingezetenen probleemloos hun “droomplek” verwerven in Hongarije.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Dr. Csaba Rumi www.mahogkft.com

Bestaat er controle op de beroep en de activiteiten van een makelaar?

In Hongarije bestaat zeker controle op de makelaar. Zo moet de makelaar voldoen aan een aantal bij wet vastgelegde eisen en voorwaarden. Het beroep makelaar is in Hongarije een geregistreerd beroep.

© MAHOG Kft 2002 - 2003 - 2004 - 2005 Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enigerlei vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MAHOG Kft of Dr. Csaba Rumi.

Hongarije in Zaken

57

Evenementenkalender

Evenementen

02.07-20.-08.2005 ZOMERFESTIVAL VAN SZENTENDRE EN TEATRUM SZENTENDRE Openluchttheater, muziek-, koor- en orgelconcerten, kindervoorstellingen, jazz- en folklore-avonden alsmede wervelende rokken en stampende voeten verwelkomen de vele bezoekers.

Informatie: Duna-Parti M_vel_dési Ház 2000 Szentendre, Duna korzó 11/a Tel.: +36-26/317-965 Fax: +36-26/317-966 www: http://www.szentendre.hu E-mail: dmh@dunakanyar.net 08-10.07.2005 INTERNATIONALE PALEISSPELEN VAN VISEGRÁD VISEGRÁD Riddertoernooien en koninklijke optochten laten de gouden eeuw van Visegrád herleven. Aan de historische jaarmarkt nemen tal van ambachtslieden, straatartiesten en verkopers deel die met hun middeleeuwse kledij het festival een historisch tintje geven.

Informatie: Tourinform Szentendre 2000 Szentendre, Dumtsa J. u. 22.

Tel.: +36-26/317-965, +36-26/317-966 www: http://www.palotajatekok.hu E-mail: szentendre@tourinform.hu 29.07-7.08.2005 VALLEY OF ARTS KAPOLCS Uniek festival waarbij 6 pittoreske Hongaarse dorpen hun grondgebied voor 10 dagen overdragen aan “De Cultuur”. Op slechts 20 km ten Noorden van het Balatonmeer, vindt u alles, van klassieke concerten tot kindertheater, cinema, workshops, literatuur etc. Redactie van Hongarije in Zaken heeft het festival vorig jaar bezocht en

beschouwd het als een absolute aanrader voor hen die in contact willen komen met het echte Hongarije in een onvergetelijke setting, laat u betoveren!

Informatie: Association for Culture and Nature Protection, Kapolcs Contact person: Györgyi Kovács H-8294 Kapolcs, Faluház Cell phone: +36-70-289-33-45 Fax number: +36-1-269-60-20 URL: http://www.kapolcs.hu E-mail: wyxp@axelero.hu 16, 23 en 30.07.2005 BEETHOVEN-AVONDEN VAN HET NATIONAAL FILHARMONISCH ORKEST MARTONVÁSÁR Het festival vindt plaats in het park van het Brunszvik-kasteel, waar Beethoven zelf geregeld te gast was en diverse werken componeerde.

Informatie: Nemzeti Filharmonikusok Kht. 1052 Budapest, Váci u. 16/A. Tel.: 36-1/411-6600 Fax: 36-1/411-6699 www: http://www.filharmonikusok.hu E-mail: info@filharmonikusok.hu

Het Hungarian National Tourist Office (HNTO) heeft een cd-rom uitgebracht onder de titel Travel Trade CD, Tourism in Hungary 2004. De cd – verkrijgbaar in een Engelse en een Duitse versie – biedt een weelde aan informatie over de economische rol die het toerisme speelt in de wereld en in Hongarije; de belangrijkste karakteristieken van het toerisme in Hongarije; de aantallen gasten en overnachtingen in zowel commerciële als particuliere onderkomens; de organisatorische structuur van Hungary Tourism sinds januari van dit jaar en de activiteiten die het HNTO in 2004 heeft ondernomen. Ook de commercials van het HNTO staan op deze cd, die is bedoeld voor iedereen die werkzaam is in de toeristensector, beslissers en andere geïnteresseerden.

Voor nadere informatie: Website: www.hungary.com, in de professionele pagina’s.

53

Hongarije in Zaken

15-20.08.2005 BLOEMENCORSO VAN DEBRECEN EN FEESTWEEK DEBRECEN Het bloemencorso van Debrecen op de nationale feestdag 20 augustus is het grootste in zijn soort in Europa. Op de voorafgaande dagen vinden tal van folkloristische voorstellingen, toneelproducties, muziekavonden en cabaretvoorstellingen plaats.

Informatie: F_nix Rendezvényszervez_ Kht. 4028 Debrecen, Kassai út 28.

Tel.: 36-52/518-400 Fax: 36-52/518-404 E-mail: titkarsag@fonixcsarnok.hu 28.08-04.09.2005 JOODS ZOMERFESTIVAL BOEDAPEST Een festival dat de joodse cultuur centraal stelt en dat bestaat uit een boeken- en filmweek, tentoonstellingen en gastronomische evenementen. De internationale ’talen’ van de cultuur, muziek en dans, worden hierbij ruimschoots ingezet!

Informatie: Zsidó Idegenforgalmi és Kulturális Központ 1075 Budapest, Síp u. 12.

Tel.: 36-1/343-0420 Fax: 36-1/462-0478 www: http://www.jewishfestival.hu E-mail: zsikk@axelero.hu 4-14.09.2005 INTERNATIONAAL WIJN- EN CHAMPAGNEFESTIVAL VAN BOEDAPEST BOEDAPEST In de burcht van Boeda bieden tentoonstellingen en marktkramen een overzicht van de beste wijnen en wijnstreken.

Ook een wijnveiling en een wijnoogstoptocht staan op het programma. Verder zijn er tal van culturele geneugten, jazz-concerten en klassieke muziek.

Informatie: Magyar Sz_l_és Borkultúra Kht. 1113 Budapest, Bartók Béla út 152.

Tel.: 36-1/203-8507, Fax: 36-1/204-0053 www: http://www.winefestival.hu E-mail: winecult@axelero.hu

Evenementen

Evenementenkalender

10-11.09.2005 WIJNOOGST IN BADACSONY BADACSONYTOMAJ Traditioneel wijnoogstfeest met optocht en natuurlijk veel wijnproeverijen. Het evenement heeft een traditie van meer dan 30 jaar en wordt in één van de bekendste historische wijngebieden van Hongarije gehouden. Naast de traditionele optocht van lokale wijngilden vindt er ook de jaarlijkse prijsuitreiking plaats voor beste witte wijn uit de regio.

Informatie: Tourinform Badacsony 8261 Park utca 6.

Tel./fax: (87)431-046 Tel.: (87)531-013 badacsonytomaj@tourinform.hu www.badacsonytomaj.hu

14-23.10.2005 HERFSTFESTIVAL VAN BOEDAPEST BOEDAPEST Dit festival is een podium voor nieuwe kunststromingen en voor de allerjongste regionale kunstuitingen.

Informatie: Budapesti Fesztiválközpont Kht. 1053 Budapest, Egyetem tér 5.

Tel.: 36-1/486-3300 Fax: 36-1/486-3310 www: http://www.festivalcity.hu/bof E-mail: info@festivalcity.hu

30.12.2005 GALACONCERT VAN HET HONDERDKOPPIGE ZIGEUNERORKEST BOEDAPEST Op de dag vóór Oudjaar is iedereen van harte welkom in het Congrescentrum van Boedapest. Naast klassieke volksmuziek staan er uitstekende Hongaarse wijnen en bijzondere hapjes op het programma.

Informatie: V.I.P. Arts Management 1065 Budapest, Hajós u. 13-15.

Tel./fax: 36-1/302-4290, 36-1/332-4816 www: http://www.viparts.hu E-mail: viparts@viparts.hu

Hongarije in Zaken

55

Colofon

Colofon

Uitgever Rolf Neleman e-mail: rneleman@hongarijeinzaken.nl Bladmanagement PublisherPartners Hidde van Erp (manager) Dominique Sonokromo (vormgeving) Redactieteam: Bart Gijsbers (hoofdredacteur), Belรก Sandor, Margot Vermeulen, Dionne Vugs, Helenka Spanjer en Riet Beijer.

Correspondentieadres: Hongarije in Zaken D. Boutslaan 30 5613 LH Eindhoven Tel.: 040-214 69 55 Fax: 040-258 03 35 e-mail: info@hongarijeinzaken.nl Aan dit nummer werkten verder mee: Pieter Nouwen (tekst bewerking) Peter van Roon (fotografie) Bela Pal Isabel Fortunato Peter Zsabor Copyright Hongarie in Zaken Juni 2005. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden. Aan de genoemde getallen, percentages en gebruikt fotomateriaal in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Bronnen De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal.

Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Bronnen: Hongaars verkeersbureau, EVD, ITDH, Roemeens verkeersbureau en eigen materiaal.

U vindt Hongarije in Zaken ook op het internet: www.hongarijeinzaken.nl

20

Hongarije in Zaken