2008/3 Limburgs Erfgoed

België - Belgique P.B. - P.P. 3500 HASSELT 1 BC 2630

LIMBURGS ERFGOED

—

Begijnhof Sint-Truiden

afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 JULI—SEPTEMBER 2008 jaargang 13 N° 3 — 3-maandelijks tijdschrift erkenningsnummer P 509 339

Cultureel Erfgoed

Woord Vooraf gedeputeerde van cultuur

Infosessies erfgoeddag 2009 “Uit vriendschap!?”

In dit herfstnummer van de nieuwsbrief “Limburgs Erfgoed”

Door Gilbert van Baelen,

Op zondag 26 april 2009 vindt de negende editie van de Erfgoeddag

besteden we aandacht aan “750 jaar begijnhof Sint-Truiden”.

plaats met als thema “Uit vriendschap!?” Vriendschap: wat is het, hoe

Naar aanleiding van deze verjaardag heeft de Provincie Limburg

werd (en wordt) het beleefd en welke sporen uit het verleden getuigen

een gloednieuwe bezoekersgids “Het hof van Sint-Agnes” gepu-

erover? Kunnen we met kennis van het verleden reflecteren over het

bliceerd. Bovendien zal in de tweede helft van oktober in samen-

heden? Dat is het verhaal dat Erfgoeddag 2009 wil brengen, maar hoe

werking met het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed een

begin je aan de voorbereidingen van jouw Erfgoeddagactiviteit? Om

wetenschappelijke publicatie over het begijnhof van Sint-Truiden

je op weg te zetten organiseert de Coördinatie Erfgoeddag een inspi-

verschijnen.

ratiedag en een infosessie per provincie. Op woensdag 1 oktober wordt

In het kader van ErfgoedLimburg.be plant het Provinciaal Cen-

in aanwezigheid van Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux de of-

trum voor Cultureel Erfgoed dit najaar een zestal vormingssessies

ficiële aftrap voor de voorbereiding van de Erfgoeddag gegeven. De in-

voor alle Limburgse kerkfabrieken. Deze sessies zijn in de eerste

fosessie voor Limburg vindt plaats op 10 oktober in Beringen en biedt

plaats bedoeld voor de inventarisverantwoordelijken binnen de

antwoorden op zowel inhoudelijke als praktische vragen. Deze sessie

kerkfabrieken.

licht het thema diepgaand toe en biedt inspiratie en materiaal om mee

Mondelinge geschiedenis is vandaag meer dan ooit een rele-

aan de slag te gaan. Ook de praktische kant komt uitgebreid aan bod,

vante methode om het recente verleden te documenteren. Deze

zoals: “Welke mogelijkheden zijn er tot samenwerking?”, “Hoe schrijf

methode is voor erfgoedorganisaties erg toegankelijk geworden.

je in?” en “Hoe kom je aan promotiemateriaal?”. De infosessie is be-

Daarom stelt het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed dan

doeld voor alle (erfgoed)organisaties en lokale coördinatoren die meer

ook gratis materiaal voor het registreren van interviews en andere

willen weten over het thema “Uit vriendschap!?” en over de organi-

geluidsopnames ter beschikking van erfgoedorganisaties.

satie van de Erfgoeddag.

Jaarlijks nomineert Open Monumentendag Vlaanderen per

Inspiratiedag: woensdag 1 oktober 2008, Auditorium van FARO.

provincie één monument voor de monumentenprijs. Voor Lim-

Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, Priemstraat 51, 1000

burg werd de recente restauratie van de Sint-Trudokerk in Peer

Brussel.

genomineerd. Wij stellen dit project even aan u voor. Daarnaast

Infosessie Limburg vrijdag 10 oktober 2008, van 13.30 uur tot 16.30

laten we u kennismaken met het nieuwe thema voor de erfgoed-

uur in het Mijnstadion FC Beringen, Koolmijnlaan, 3582 Beringen.

dag 2009 “Uit vriendschap”.

—

Tot slot nog even aandacht voor een artikel in het Vlaams-

Meer info en inschrijven: surf naar www.erfgoeddag.be . Inschrijven

Nederlands tijdschrift voor industriecultuur over “Vlaserfgoed”.

uiterlijk vóór 24 september 2008 bij de Coördinatie Erfgoeddag,

De geschiedenis en het erfgoed van de vlasvezelbereiding blijken

p/a FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, Priem-

bijzonder rijk en fascinerend te zijn, maar in dit artikel wordt

straat 51, 1000 Brussel, fax 02 213 10 99, tel. 02 213 10 81/82,

vooral een oproep gedaan om de hiaten in de kennis van deze eeu-

e-mail: info@erfgoeddag.be.

wenoude nijverheid op termijn aan te vullen.

COLOFON

De deputatie van de provincie Limburg Steve Stevaert, gouverneur-voorzitter Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Hilde Claes en Erika Thijs, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier Redactie Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed

Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt tel. 011 23 75 75, fax 011 23 75 85, e-mail: pcce@limburg.be Tekst Anne Milkers, Raf Schepers, Betty Simon en Bert Van Doorslaer Fotografie & tekeningen Eddy Daniels, Anne Milkers, Willy Pee,

Tonny Schouteden, Heemkundige Kring Pelta Inferior, Neerpelt en Monumentenwacht Limburg Lay-out Geoffrey Brusatto Drukwerk drukkerij Paesen, Opglabbeek Verantwoordelijke uitgever

M. Laenen, Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt Website www.limburg.be

02

Cultureel Erfgoed

ErfgoedLimburg.be vormingssessies voor kerkfabrieken

In het kader van ErfgoedLimburg.be zijn er dit najaar een zestal

goedgeïnteresseerde het Limburgs erfgoed in al zijn facetten kan ontdekken. Hiervan worden de zoekmogelijkheden getoond. Verder leert men hoe men eigen digitale foto’s aan de inventaris kan toevoegen en hoe men bestaand (ouder) fotomateriaal kan inscannen en koppelen.

De sessie wordt afgesloten met het overlopen van de procedure voor bruiklenen en iemand van de federale politie komt spreken over het

praktische vormingssessies gepland voor alle Limburgse kerkfabrie-

belang van een publiek toegankelijke inventaris in geval van diefstal.

ken, ongeacht hoe ver ze staan met hun inventaris. De sessies zullen

plaatsvinden in achtereenvolgens Peer (11 en 18 oktober), Genk (15 en

antwoordelijken binnen de kerkfabrieken. Ze worden georganiseerd

22 november) en Sint-Truiden (29 november en 13 december).

door het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, met de steun

van het Bisdom Hasselt en in samenwerking met de Limburgse erf-

Tijdens sessie 1 is er aandacht voor het benoemen, beschrijven

en opmeten van objecten. Er worden een aantal praktische tips voor het fotograferen van voorwerpen (belichting, detailopnames …) gegeven en er wordt uitgelegd welke auteursrechten er op foto’s kunnen gelden, wanneer deze via het internet publiek gemaakt worden.

Deze sessies zijn in de eerste plaats bedoeld voor de inventarisver-

goedcellen.

—

Meer info: PCCE, Raf Schepers, tel. 011 23 75 79, e-mail: rschepers@limburg.be

Tot slot wordt er gedemonstreerd hoe men inventarisnummers op de voorwerpen kan aanbrengen. Na afloop ontvangt iedere deelnemer een nummeringssetje waarmee men zelf aan de slag kan en worden nog enkele tips meegegeven omtrent het onderhoud van het kerkelijk erfgoed.

Materiaal voor geluidsopnamen te ontlenen

Mondelinge geschiedenis is vandaag meer dan ooit een relevante

methode om het recente verleden te documenteren. De methode is voor erfgoedorganisaties erg toegankelijk geworden. Deze interviews kunnen historische onderzoeken, tentoonstellingen of publicaties op een zinvolle manier documenteren. Het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed stelt daarom ook gratis materiaal voor het registreren van interviews en andere geluidsopnames ter beschikking van erfgoedorganisaties. Dit materiaal bestaat uit een digitale recorder Marantz PMD 620, een flashcard, een externe microfoon, een handleiding en een draagtas.

—

Ontlenen (met uitleg) kan eenvoudig na aanmelding bij het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed op tel. 011 23 75 80 of amilkers@limburg.be Vraag ook naar andere te ontlenen materialen, zoals thermohygrografen, een museumstofzuiger en een anoxiepakket om museumobjecten te behandelen tegen houtworm.

— Genummerde liturgische voorwerpen

Sessie 2 vindt in een computerlokaal plaats. Onder begeleiding

maken de kerkfabrieken kennis met de mogelijkheden van de invoermodule (hoe maak ik een nieuwe objectfiche aan, hoe sla ik mijn gegevens op …), een krachtig en gebruiksvriendelijk werkinstrument om hun inventaris in te voeren en/of te beheren. Een gedeelte van de informatie die men met de module invoert (of al ingevoerd heeft), wordt publiek gemaakt via de erfgoedwijzer, een website waarop iedere erf-

03

Cultureel Erfgoed

Sint-Truiden, het hof van Sint-Agnes Tentoonstelling en bezoekersgids “750 jaar begijnhof Sint-Truiden”

— Portret van de laatste Sint-Truidense begijn, Maria-Anna Van Odendael, geboren in 1764, geprofest in 1790 en overleden in 1860.

Olieverf op doek, ca. 1845

Sinds de 13de eeuw zochten spirituele en onafhankelijke vrouwen

veiligheid door te gaan samenwonen. Ze voorzagen in hun eigen levensonderhoud en dat was voor die tijd nogal ongewoon. Ze konden ook - in tegenstelling tot kloosterzusters - het hof verlaten en hun bezittingen behouden. In Sint-Truiden was het abt Willem van Rijckel die het begijnhof in 1258 stichtte. In ruil voor de schenking van gronden kreeg hij het recht om de pastoor en de grootmeesteres van het begijnhof te benoemen. Van de 14de tot de 16de eeuw kampte het begijnhof met heel wat moeilijkheden, maar tijdens de contrareformatie herstelde de gemeenschap zich. In 1860 stierf de laatste begijn in SintTruiden: Maria-Anna Van Odendael.

De tentoonstelling biedt een inzicht in het wedervaren van deze

begijnengemeenschap doorheen de eeuwen: hoe ze zichzelf organiseerde, hun werkzaamheden uitbouwde en bezinning en devotie een

centrale plek gaf. De tentoonstelling biedt ook een unieke kans om de

— de

Muurschilderingen Begijnhofkerk Sint-Truiden, begin 16 eeuw

historische beelden, schilderijen, relieken, zilver en textiel, ooit verbonden met het begijnhof, te ontdekken. Dit roerend patrimonium

Het begijnhof van Sint-Truiden bestaat 750 jaar. Vandaag is deze

is eigendom van “De Vrienden van het Begijnhof van Sint-Truiden”

site nog altijd een unieke en intrigerende plek, gelegen net buiten de

vzw. Het is voor het eerst sinds 1972 dat deze voorwerpen worden

historische stadskern van Sint-Truiden. In 1998 werd het begijnhof

tentoongesteld. Na de tentoonstelling worden ze opnieuw veilig on-

samen met twaalf andere begijnhoven in Vlaanderen door Unesco als

dergebracht in depot. Deze objecten hadden voor de begijnen door-

verjaardag van het begijnhof is een

gaans een concrete betekenis, zoals de Christus in het graf of de piëta

gelegenheid om historische objecten terug in het begijnhof te brengen

herinnerden de begijnen aan de vergankelijkheid van het wereldse

en tegelijk actuele kunstenaars aan het woord te laten. De bezoekers-

leven en het 17de- eeuwse doek van “De jongeman en het begijntje” dat

gids, uitgegeven door het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed,

een voorbeeld of “exempel” wilde stellen. Vormgeefster Linde Her-

wil op een toegankelijke manier inzicht geven in de betekenis van het

mans, die onlangs de Henry van de Velde Design Award 2008 voor jong

begijnhof, vanaf haar ontstaan tot vandaag.

talent kreeg, is op een verrassende manier aan de slag gegaan met dit

werelderfgoed erkend. De 750

04

ste

eeuwenoude patrimonium. Ze betrok cartoonist Kim Duchateau erbij die met spitsvondige cartoons vol “levenswijsheid” een hedendaagse toets aan deze voorwerpen geeft.

Linde Hermans gaf ook enkele hedendaagse kunstenaars een po-

dium om zich door de site en haar geschiedenis te laten inspireren.

Nieuwe en bestaande werken van kunstenaars als Johan Tahon, Wien Bogaert, Sarah Pillen en Louis Decordier, Joël Robijns, Geoffrey Brusatto en Ick Reuvis zijn geïntegreerd in de kerk, de begijnhofschuur, de huizen. Hugo Duchateau presenteert centraal in het schip van de kerk het monumentale “Pinakel”, een torenhoge ladderconstructie van aluminium ladders met 750 sporten. De tentoonstelling biedt de bezoeker de gelegenheid om heel het begijnhof te ontdekken, zowel de huizen, de schuur, de ommuring als de kerk.

Voor gezinnen met kinderen is er op de tentoonstelling “Mijn Hof =

Begijnhof” een doe-boekje voor kinderen voorzien. Hiermee kunnen kinderen zelfstandig de tentoonstelling bezoeken. Door het oplossen van verschillende opdrachten leren kinderen meer over het leven van de begijnen met een link naar hun eigen leefwereld.

Wil je dieper ingaan op de bouwgeschiedenis van het begijnhof en

van de kerk en haar interieur en op het leven binnen de begijnengemeenschap van destijds, dan is er de bezoekersgids. Deze gids is gebaseerd op (nieuw) historisch onderzoek dat door verschillende auteurs is uitgevoerd. Dit onderzoek wordt nog uitgebreid gepubliceerd in een wetenschappelijke uitgave die in het late najaar van 2008 verschijnt.

De bezoekersgids wil de resultaten van het onderzoek op een toegankelijke manier vertalen. De gids werpt een licht op het wedervaren van de begijnengemeenschap in Sint-Truiden, het alledaagse leven van toen, de bouwfasen van de kerk, de betekenis van de muurschilderingen in het interieur, de waarde van het Ancion-orgel en het gebruik van natuursteen voor de bouw van de kerk.

—

De tentoonstelling “Mijn hof = Begijnhof” loopt tot 9 november 2008 en is open van woensdag tot zondag van 13.30 uur tot 17.00 uur, gratis toegang. Voor het programma (concertenreeks, nocturnes, lezingen en thema-activiteiten) kan je terecht op www.mijnhof.be of info@mijnhof.be. Meer informatie: Bert Flossie, cultuurbeleidscoördinator Sint-Truiden, tel. 011 70 17 12, Bert.flossie@sint-truiden. be of de erfgoedcel Sint-Truiden, tel. 011 70 18 33, e-mail: info.

De legende van de jongeman en het begijntje van Sint-Truiden.

Olieverf op doek, 1610-1631?

— Staande Onze-Lieve-Vrouw met Kind, Luiks atelier, ca. 1300.

Eikenhout; resten van de oorspronkelijke vergulding en polychromie, randen met kristalstenen bezet.

erfgoedcel@sint-truiden.be

—

De publicatie “Het hof van Sint-Agnes. Bezoekersgids voor het Begijnhof van Sint-Truiden en zijn kerk” is in de Begijnhofkerk te verkrijgen aan 15,00 euro of bij het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, tel. 011 23 75 75, pcce@limburg.be

05

Cultureel Erfgoed

Vlaserfgoed en industriecultuur

Het Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur “Erfgoed

van Industrie en Techniek” (inmiddels al aan zijn 17de jaargang toe) wijdde in de lente een dubbelnummer aan het thema “Vlaserfgoed” (in Europa). Het wil een overzicht geven over de kennis en toepassingen van het vlas, maar vooral ook een oproep doen om de hiaten in de kennis van deze eeuwenoude nijverheid op termijn aan te vullen … of m.a.w. wat weten we vandaag over de vlasteelt en verwerking in Limburg?

Het is precies de verdienste van dit opzet dat men de traditionele

lokale benadering overstijgt en een vergelijking mogelijk maakt van

— Pas gesleten vlasveld in Lauw (Tongeren)

deze bij uitstek en avant-la-lettre Europese nijverheidsteelt en haar

kortstondig vlasbedrijf in Neerpelt (1892-1906) van Deswarte en Lop-

verwerking.

pens vermeld. Deze konden met de toepassing van hun gepatenteerd

De betekenis van vlas voor onze Noordwestelijke samenleving

systeem van tankroten blijkbaar een gelijkwaardig vlas produceren

(vergelijkbaar met katoen uit het Zuiden) kan moeilijk overschat

als de internationaal gerenommeerde vlasvezels uit de Leiestreek.

worden. Het gebruik ervan gaat enkele duizenden jaren terug. Door-

Vervolgens wordt door Luc Soens de historiek geschetst van de be-

dat nagenoeg elk onderdeel van de vlasplant uiteenlopende toepassin-

scherming van de unieke vlaszwingelmolen “Preetjesmolen” in Heule.

gen kende, kan de teelt ook aanzien worden als een synoniem voor

Aan de hand van een interview met ereconservator en pionier Bert

ecologie en duurzame ontwikkeling. Naast uiteraard textiel vinden we

Dewilde wordt een beeld geschetst van het Nationaal Vlasmuseum van

toepassingen ervan terug in lijnolie, verven en vernissen, spaander-

Kortrijk dat als het moedermuseum beschouwd wordt door de andere

platen, isolatiemateriaal, remschijven, binnenbekleding voor auto’s,

Europese vlasmusea. Ook het Nationaal Vlasserij-Suikermuseum in

brandstof, meststoffen, dierenvoeding, geneesmiddelen, koorden,

Klundert (Nederland) wordt besproken. Tot slot is er nog een over-

papier (van dollarbiljetten tot sigarettenblaadjes).

zicht van websites i.v.m. vlas en een bibliografie.

Aanleiding van dit dubbelnummer (80 blz.) is het vertaalde rap-

In Limburg is vlas blijkbaar - met uitzondering van de kortston-

port van de archeologe Lucie Maluta over “Behoud en herwaarde-

dige vlasfabriek in Neerpelt – een lokale teelt geweest voor lokaal ge-

ring van vlaserfgoed in Europa”, dat ze tijdens haar stage bij de

bruik in de Kempense gemeenten (o.m. in Houthalen en Opoeteren).

Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie realiseerde, na haar

Door de arme bodem (vlas is bovendien een nogal bodemuitputtend

masterdiploma “Mise en valeur du patrimoine” aan de universiteit

gewas) zou het aan de hand van een interview met ereconservator en

van Arras (Frankrijk) waar Adriaan Linters “industrieel, wetenschap-

pionier Bert Dewilde hier steeds om minderwaardig (kort) vlas gaan.

pelijk en technisch erfgoed” doceert. Zij stelt hierin vast dat we veel

De laatste jaren komt er in de rijke Droog-Haspengouwse leemvelden

vaker het traditionele alaam in de musea terugvinden, maar dat er

steeds vaker vlasteelt voor. Het zou gaan om zogenaamde contract-

weinig aandacht gaat naar de grotere industriële be- en verwerkings-

teelt waarbij grote vlasboeren uit West-Vlaanderen gronden afhuren

machines en het gebouwde erfgoed voor de vlasverwerking, niet in

voor een seizoen.

het minst bij gebrek aan esthetische kwaliteiten ervan. Vergelijkende studies zijn nagenoeg onbestaande, wat des te meer opvalt daar er een drukke Europese uitwisseling van technologieën plaatsvond inzake de moeizame industrialisatie van de verwerking. De West-Vlaamse vlasregio (Leiestreek) speelde hierin een té weinig bestudeerde sleutelrol!

Adriaan Linters schetst precies de overgang en betekenis van de proto-industriële naar een industriële ontwikkeling in deze regio. Gerrit Herrema doet een gelijkaardige poging voor Friesland. Aan de evolutie, het roten van het vlas, het losmaken van de vlasvezels rond de houterige stengels, wijdt Adriaan een afzonderlijk artikel (Vlas roten … tussen wetenschap, techniek en milieuhygiëne), omdat dit proces de uiteindelijke kwaliteit van het vlas bepaalt. Hierin wordt o.m. een

06

— Vlasfabriek Neerpelt (1892-1906) © Heemkundige Kring Pelta Inferior, Neerpelt

Cultureel Erfgoed

Nominatie “Monumentenprijs 2008”: restauratie van de Sint-Trudokerk in Peer

Jaarlijks nomineert Open Monumentendag Vlaanderen per pro-

vincie één monument voor de Monumentenprijs. Elke laureaat krijgt een bedrag van 2 500 €. De winnaar van de Monumentenprijs krijgt daarbovenop nog eens een bedrag van 12 500 €. Uit de 95 kandidaten van 2008 werden vijf laureaten geselecteerd: de Antwerpse ruien of het riolen- en grachtenstelsel van de stad (voor de provincie Antwerpen), de sacramentstoren van de Sint-Leonarduskerk Zoutleeuw (voor Vlaams-Brabant), zaal Gillade in Aalst (voor Oost-Vlaanderen) en de villa L’Escale in De Panne (voor West-Vlaanderen). Voor Limburg werd de recente restauratie van de Sint-Trudokerk in Peer genomineerd.

De motivatie voor die nominatie is het feit dat de restauratie een

totaalproject is geworden met een aantal merkwaardige accenten. De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen vindt het lovenswaardig dat na de restauratie élke verdieping van de toren een eigen bestemming gekregen heeft. Twee verdiepingen zijn ingericht als museum. Eén museum herbergt de kerkschatten, het andere een oude gerestaureerde klokkenstoel - de oude Mariaklok uit 1641 - en een reeks oude torenuurwerken van andere kerken uit Groot Peer. De bovenste verdieping huisvest een beiaard.

De jongste restauratie legde op de plaats van de huidige kerk de

funderingen vrij van de eerste preromaanse kerk uit de 10de-11de eeuw en de daaropvolgende kerken. De huidige kerk met haar indrukwekkende toren - de “Reus der Kempen” - is een baken in het NoordLimburgse landschap. Merkwaardig is dat de toren, waarvan de bouw vermoedelijk in 1392 begon, in eerste instantie een verdedigingstoren was voor de inwoners van Peer en omgeving, één van de tien stadjes uit het graafschap Loon. Aan de voet van de indrukwekkende toren werd de Sint-Trudokerk gebouwd.

De restauratie van de buitenzijde van kerk en toren werd aangevat

in juni 1995 en was voltooid einde 1996. De restauratie van de binnenzijde, met inbegrip van het befaamde Clerinxorgel, werd aangevat in juni 2002 en was voltooid midden december 2004. In januari 2005 werd de kerk officieel terug ingezegend door bisschop Hoogmartens.

De winnaar van de Vlaamse Monumentenprijs 2008 zijn de

Antwerpse ruien, het eeuwenoude riolen- en grachtenstelsel van de stad. De toeristische dienst van de stad nam het initiatief om een deel van dit ondergrondse erfgoed (1,6 km) voor het publiek te ontsluiten.

— Sint-Trudokerk in Peer

07

Dienst Documentatie

Nieuwe aanwinsten over het cultureel erfgoed

De onderstaande werken kunnen geraadpleegd worden in het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Willekensmolenstraat 140 te Hasselt, tel. 011 23 75 83, op werkdagen van 9 tot 12 uur en van 13.30 tot 17 uur. Ze kunnen er tevens gefotokopieerd worden.

M. ORLENT, G. SCHALLEY en L. VAN DE

C. DE MAEGD, Hex een prinselijk land-

leven van Weyns, het tweede hoofdstuk

SIJPE, Sint-Ursulakerk Kleine-Brogel

goed ontsluierd, Mercatorfonds Brussel,

schetst zijn inbreng in en de betekenis

1908 – 2008. Neogotische kerkenbouw

2007, 223 p. (ISBN 978 90 6153 774 1)

voor heemkunde in Vlaanderen en het

van V. Lenertz (1864-1914) Leuven en

laatste hoofdstuk belicht hem als geestelijke

H. Martens (1847-1919) Stevoort,

Hex is bekend om de tuinen met hun indruk-

vader en conservator van Bokrijk. Dit boek

Kleine-Brogel, 2008, 332 p. (ISBN 978-

wekkende collectie oude en wilde rozen,

nodigt uit tot verder onderzoek over een

90-8127-351-0)

de uitgestrekte moestuin met traditionele

aantal opgeworpen hypothesen, tot nieuwe

groentekelder en het park met zijn eeuwen-

interpretaties, aanvulling en tegenspraak,

Uitvoerig geïllustreerde en gedocumenteerde

oude bomen en prachtige doorzichten. Dit

zeker over thema’s die ten tijde van Weyns

uitgave over de Sint-Ursulakerk in Kleine-

boek biedt u een schat aan informatie over de

al controversieel waren en vandaag nog niets

Brogel met aandacht voor de geschiedenis

ontstaansgeschiedenis van Hex, de aanleg en

aan de actualiteit ingeboet hebben.

van de parochie, de beschrijving van het

de ontwikkeling van het park en de tuinen –

monument en zijn betekenis en een overzicht

vanaf de oorsprong door de bloeiende en

K. NAUDTS, Steengoed! 40 verrassende

van personalia en werking van de religieuze

roerige tijden van de 19de en 20ste eeuw, tot de

erfgoedwandelingen door Vlaanderen,

gemeenschap. De ziekenzorg, processies

situatie van vandaag. Deze diepgaande studie

Erfgoed Vlaanderen en Davidsfonds

en missiewerking doorheen de jaren zijn

zorgt voor een beter begrip van het landgoed,

Leuven, 2008, 260 p. (ISBN 978-90-

opgenomen. Achteraan vindt u een fraai geïl-

de gebouwen, de tuinen en het park. Het is

5826-515-9)

lustreerde inventaris van het roerend patri-

een prachtig geïllustreerd naslagwerk met

monium van de kerk. Voor elk van de objec-

een uitgebreide bibliografie.

Deze praktische wandelgids wijst je de weg

—

naar en langs honderden monumenten in

ten (roerend en onroerend door bestemming) zijn naast een foto ook de basisgegevens ver-

P. DE RYNCK (red.), Achter traditie. Op

Vlaanderen: burgerlijke en religieuze gebou-

meld, met aandacht voor de restauraties van

zoek naar een levend verleden. Leven

wen, gildehuizen en stadhuizen, particuliere

de objecten (zelfs met kostprijs!). Niettemin

en werk van Jozef Weyns, Provincie-

woningen, kloosters en kapellen, industriële

het resultaat van een modelwerking door een

bestuur Antwerpen, 2008, 288 p. (ISBN

archeologie en veel meer onbekend fraais dat

lokale erfgoedgemeenschap.

9789066251106)

bouwmeesters en architecten doorheen de

eeuwen (en tot vandaag) in Vlaanderen heb-

—

K. MOTMANS, 20 jaar Open Monumen-

Deze biografische publicatie is het resultaat

ben nagelaten. Deze gids heeft niet de pre-

tendag Vlaanderen. 20 markante monu-

van enkele belangrijke voorbereidende fasen

tentie volledig te zijn, noch in zijn geografi-

menten van de 20

ste

eeuw, Davidsfonds/

in het kader van het “Weyns-project Volks-

sche spreiding, noch in het aantal behandelde

Leuven, 2008, 167 p. (ISBN 978-90-

kunde Provincie Antwerpen”. In een eerste

gebouwen per gemeente. De keuze bleef om

5826-568-5)

fase werden de archieven van het echtpaar

praktische redenen beperkt tot veertig steden

Weyns-Mijlemans geïnventariseerd. Vervol-

en gemeenten. Acht wandelingen per pro-

gens werd hun bibliotheek (ca. 9 000 volu-

vincie! De meeste wandelingen zijn vijf tot

—

Open Monumentendag Vlaanderen viert zijn verjaardag met een prachtig in kleur

mes) ontsloten. Deze bibliografie werd in dit

zes kilometer lang, enkele een paar kilome-

geïllustreerd boek dat u verrast met twintig

boek opgenomen. Ze telt drie delen: deel één

ter langer. Via een handig plannetje en langs

monumenten uit de eeuw van de vooruit-

bevat de publicaties van Weyns zelf, deel twee

historische paden word je tot bij de bekende

ste

20

eeuw heeft inderdaad tal van

vermeldt de publicaties over Weyns en deel

en onbekende monumenten geleid. Je komt

pareltjes voortgebracht. Voor de provincie

drie brengt de lijst van de recensies gewijd

steeds terug bij je vertrekpunt, op twee uit-

Limburg worden het hoofdgebouw van de

aan Weyns’ artikels en boeken. Deze rijkdom

zonderingen na. Het boek is prachtig geïllus-

mijn van Waterschei, het TIKB van Hout-

aan archief en bibliotheek gaf aanleiding tot

treerd en wordt afgesloten met een register

halen-Mijn, het bezinningscentrum in Gods-

een studie over het leven en het werk van het

waarin per gemeente of stad de bezienswaar-

heide en de Duitse militaire begraafplaats in

echtpaar Weyns-Mijlemans. Deze biografie

digheden vermeld worden. Veel wandel-

Lommel geselecteerd. Dit boek laat u even

wordt in drie delen ingedeeld: het eerste

plezier!

meekijken en vooral meegenieten achter de

hoofdstuk handelt over het persoonlijke

ste

gang. De 20

gevels van ons ontzettend rijk patrimonium.

Boeiende teksten en prachtige foto’s van Stefan Dewickere!

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 Hasselt limburg.be

V.U. M. Laenen, Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt

—

—