Bacterievuur en de exportmogelijkheden Limburgse perenteelt

Studie moment bacterievuur: bacterievuur vrije gebieden voor export Proefcentrum Fruitteelt Tom Deckers, Hilde Schoofs, Serge Remy Fruittuinweg 1 B‐3800 Sint‐Truiden Tel : +32 (0)11 69 71 50 en +32 (0)11 69 71 51 Fax : +32 (0)11 69 71 10 E‐mail : tom.deckers@pcfruit.be; hilde.schoofs@pcfruit.be

Bacterievuur, Erwinia amylovora Verwachting voor 2017 • Na 2016 is er zeker een verhoogd inoculum aanwezig in de regio: bloem infecties bij appel ( soms zelfs nog moeilijk terug te vinden) en bij meidoorn die helemaal niet of niet voldoende opgeruimd zijn • Infectie risico tijdens de bloei is zeer laag zowel bij peer als bij appel. De gemiddelde temperaturen zijn veel te laag en het is zeer droog geweest tijdens de bloei. De herhaalde vorst temperaturen reduceren het infectie risico zeer sterk.

Bacterievuur, Erwinia amylovora Verwachting voor 2017 • Waar zitten we met de fenologie? Het jaar 2017 is een zeer vroeg jaar vergelijkbaar met 2014 • Einde bloei peer 12/04 normaal 27/04 > 15d vroeger • Einde bloei appel 26/04, normaal 12/05 > 16d vroeger • Begin bloei meidoorn 27/04 normaal 07/05 > 10d vroeger

Bacterievuur, Erwinia amylovora Salk export project • Creëren van bacterievuur vrije zones in Limburg , zoals die reeds bestonden in het Waasland. Dit gebeurde in het kader van een SALK project gefinancierd door de provincie Limburg en de Vlaamse overheid • Deze bacterievuur vrije zones zijn noodzakelijk voor de export van Conference peren naar China – Keuze van het gebied in het Waasland door Chinezen zelf omwille van natuurlijke grenzen zoals de Schelde en het havengebied. In dit gebied zijn er ook minder waardplanten van bacterievuur in de omgeving.

– Bufferzone van 1 km rond elk bedrijf waarin alle waardplanten worden geïnspecteerd 3 x per jaar

Bacterievuur, Erwinia amylovora Salk export project • Vanaf 2014 : ook bacterievuur vrije zones creëren in Limburg voor de export van Conference peren naar China, zoals die reeds bestonden in het Waasland. Evolutie van areaal in bacterievuur vrije gebieden in Limburg (aangemelde hectaren) – – – –

In 2014: 53 ha 9 bedrijven 14 percelen in 2015: 133 ha 17 bedrijven 48 percelen In 2016: 228 ha 24 bedrijven 62 percelen In 2017: verwachting is ongeveer 300 ha

• Bedoeling is te komen tot 500 ha bacterievuur vrije gebieden in Limburg in 2018. Dit betekent een jaarlijks export volume van 12,500 ton peren

Bacterievuur, Erwinia amylovora Salk export project • Nieuwe bestemmingen voor export vanaf 2017 – – – – –

Brazilië Vietnam USA Israël Canada

• Elk land heeft zijn specifieke eisen • Per land wordt er een protocol afgesproken over welke ziekten en plagen er niet mogen voorkomen in de boomgaarden die willen exporteren. Ook het aantal en het moment van de inspecties is op voorhand bepaald.

Bacterievuur, Erwinia amylovora Export naar China • In aangemelde bedrijven: – Drie controles per jaar in elk perceel en in bufferzone: einde Mei, Begin Juli en kort vóór de oogst + 1 controle door FAVV in Augustus – In geval van twijfel worden er stalen genomen en ontleed op aanwezigheid van bacterievuur: overgang ziek gezond nemen

• Er worden contacten gelegd met de steden en gemeenten waarin de bedrijven zich bevinden • 21/06/2016 info namiddag op pcfruit over bacterievuur voor verantwoordelijken gemeenten en voor groen arbeiders: nodig i.v.m. aanplantingen in openbaar • Ook in 2017 wordt opnieuw een info namiddag voorzien in Juni, wanneer er nieuwe infecties aanwezig zijn.

Bacterievuur, Erwinia amylovora voorbeeld van bedrijf met bufferzone

Bacterievuur, Erwinia amylovora Folder verwijdering bacterievuur • Folder: hoe verwijder je bacterievuur infecties op een veilige manier • Probleem van ontsmetting van snoei materiaal bij het uitsnijden: gebeurt helemaal niet of niet op de juiste manier. In dat geval is men zelf vector van de ziekte in het bedrijf of in de omgeving.

• In geval van twijfel de grote wonden zeker ontsmetten met handsproeier • Alleen aan bacterievuur werken onder droge omstandigheden • Bij vaststellen van een infectie dient men na enkele dagen opnieuw te inspecteren om uitzaaiingen mee op te ruimen.

Bacterievuur, Erwinia amylovora Folder verwijdering bacterievuur • Overgang ziek gezond zoeken; infecties wegnemen tot 50 cm tot in het gezonde weefsel – In geval van kleine infectie takken uitbreken – Vruchten met beurs en al verwijderen of twijg volledig

• Ontsmetten van wonden: kleine wonden groeien snel dicht met wond callus. Grote wonden besproeien met ontsmettingsstof • Ziek materiaal uit de boomgaard halen : aangetaste vruchten, twijgen en stammen en verbranden in afspraak met gemeente en met lokale brandweer • Bij belangrijke infectie in de boomgaard ook omgeving inspecteren

Bacterievuur, Erwinia amylovora Situatie meidoorn 2016 • Er was veel boei infectie bij meidoorn in 2016 • Verplichte snoei van meidoorn hagen tijdens de winter periode wordt onvoldoende nageleefd • Discussie tussen fruittelers en natuurliefhebbers in verband met de meidoorn laaien dikwijls hoog op • In sommige gemeenten bestaat er nog subsidie voor aanplant van hagen waarin ook meidoorn voorkomt • Hagendorser: mag alleen in de winter uitrukken van december tot maart, zeker niet in de zomer omwille van het risico van verspreiding

Bacterievuur, Erwinia amylovora Folder resistente meidoorn • Er bestaan resistente meidoorn soorten: Crataegus succulenta ‘Jubilé’ is een resistente selectie uit een Nederlands onderzoeksprogramma en Crataegus phaenopyrum is een resistente selectie uit USA • Beide soorten hebben stekels, witte bloemen en rode bessen • Opletten: best niet op onderstam van wilde meidoorn • Resistente meidoorn kan nuttig zijn voor aanplant in de bacterievuur vrije gebieden die afgebakend worden, niet aangewezen in natuur gebieden • Reactie vanuit milieu is negatief omdat het exoten zijn, maar veel sierplanten in de tuinen zijn exoten. Wij wachten op een voorstel van inheemse resistente meidoorn soorten.

Bacterievuur, Erwinia amylovora Bestrijding • Wegvallen antibioticum streptomycine sinds 2005 • Zoektocht alternatieven : → “Plant Defense Enhancing” (PDE) moleculen – Aanschakelen weerstandsmechanismen in de plant – werking plantversterkende molecule ≠ bactericide toepassing – Preventieve toepassing nodig: tijdig aanschakelen weerstandsmechanisme • Regalis (10.0 % WG prohexadione‐Ca) • Vacciplant (45.0 g/l SL laminarin), erkend in België tegen bacterievuur sinds 2009 • Aliette (80.0 % WG fosetyl‐Al), erkend in België tegen bacterievuur sinds 2012: reductie in productie van bacteriële slijmdruppels • Metalen : Mn, Cu : inductie stress die leidt tot PDE

Bacterievuur, Erwinia amylovora Rol van bacterieel slijm (ooze) in epidemiologie • Slijm geproduceerd door E. amylovora en bevat hoge concentraties bacteriën in EPS (exopolysaccharides) – Belangrijk voor de opbouw van bacterieel inoculum in de boomgaard – O.v.v Druppels of draden

Bacterievuur, E. amylovora verder onderzoek….

• FOD Project SNEDEBAC ism VITO – SNelle DEtectie van BACterievuur met onbemande vliegtuigen (drones) – Opsporen plantfysiologische verandering als gevolg van infectie • Studie spectrale profielen : vgl gezonde planten en geïnfecteerde planten in serre en in boomgaard →welke delen van lichtspectrum bevat info mbt aanwezigheid Ea • UAV survey in commerciële boomgaarden bij peer : – RGB camera’s en hyperspectrale camera’s, vegetatie indices

– Na 3 jaar : veel informatie verzameld maar nog verschillende onderzoeksvragen te beantwoorden ! Deze techniek is nog niet rijp voor praktische inzetting

Bacterievuur controle Vlaio project: BCO Pcfruit, ILVO, UGent, KULeuven Biologische controle organismen verspreiden in de bloemen door hommels: antagonistische bacteriën komen op de stempels en in de nectar terecht van de bloemen. Flying doctors systeem

Contact Pomology Department: tom.deckers@pcfruit.be

Bacterievuur, E. amylovora bloem infectie bacterievuur • Bacterievuur bacteriën komen op de stamper terecht waar ze zich vermeerderen in de suiker rijke vloeistof op de stamper • Afspoeling van de bacteriën naar de bloembodem door regen(2,5mm) of sterke dauw) en infectie via de nectar klieren

Bacterievuur, E. amylovora Nieuw BCO project – Aantonen “proof of concept” ILVO • Nagaan of hommels effectief goed vliegen op bloesem appel en peer – Over gehele bloeiseizoen (hoofdbloei en nabloei) en frequent – ≠ Appel – peer

• Nagaan risico van overdracht Ea door hommel en nagaan hoe BCO daarin kan tussenkomen

– Nagaan welke bestaande BCO’s in aanmerking komen voor overdracht door hommels (compatibiliteit, toxiciteit,…) UGent – Nagaan belading van hommels met BCO’s (formulering, …)UGent – Toepassing BCO in quarantaine serres en in boomgaarden: Pcfruit – Combinatie BCO bespuiting en secundaire verspreiding door hommels, bijen en solitaire bijen wordt onderzocht in 2017

Bacterievuur, Erwinia amylovora Biologische controle organismen BCO’s als stap in bestrijding van bacterievuur

→Voor de bloem protectie is er op dit ogenblik alleen Blossom protect beschikbaar. →Andere Biologische Controle Organismen BCO’s kunnen hier een aanvulling op geven →Preventieve aanwezigheid nodig – Werking BCO • Principe competitie voor plaats en nutriënten op bloem • Productie anti‐microbiële peptiden • Verhinderen binnendringen Ea bacteriën

– Toepassen bij hoog klimatologisch infectie risico hoog is of in probleem percelen

Bacterievuur, Erwinia amylovora Biologische controle organismen: BCO’s – BCO’s op basis van gisten : • BlossomProtect : – Erkend in België sinds 2012 voor bloemprotectie – Op basis van twee gist stammen van Aureobasidium pullulans in combinatie met citroenzuur – Werking op basis van competitie voor niche en aanzuring milieu – Problemen verruwing en compatibiliteit met fungiciden

– BCO’s op basis van antagonistische bacteriën : niet erkend in fruitteelt • • • •

Bacillus subtilis: vloeibare formulering serenade ASO aanwezig Pantoea agglomerans, Pantoea vagans (C9‐1) Paenibacillus sp.stam ILVO Eigen isolaties ILVO vanuit de bloemen van appel en peer

Bacterievuur, Erwinia amylovora BCO bestrijdingsstrategie met ‘Flying doctor’ – Inzet van hommels om de BCO’s op de bloem te krijgen: • Inbreng van hommel kolonies in de boomgaard • Hommels moeten door een gangetje lopen met poeder van antagonist • Compatibiliteit tussen hommel en antagonist moet goed zijn • Hommels moeten dan wel vliegen op appel en perenbloesems – Hommels vliegen beter op appel dan op peer – Lokstoffen om hommels op peer te krijgen – Op peer in de nabloei vliegen de hommels op suiker van perenbladvlo

• Hommels ook actief bij slecht weer en onder hagelnet • Hommels, bijen of solitaire bijen kunnen ook dienen voor secundaire verspreiding na een bespuiting met antagonist

Bacterievuur, E. amylovora Bestrijdingsstrategie • Niet 1 molecule die volledige oplossing biedt van het probleem !

• Strategie : ingrijpen op de verschillende kritische momenten tijdens het seizoen – Cu in het begin van het seizoen – Hoofdbloei – Nabloei beschermen met antagonist – Tijdens zomermaanden na onweer en hagel met plant versterker

• Verschillende moleculen tegen verschillende infectietypes : – Bloeminfecties (hoofdbloei, nabloei), scheutinfecties, vruchtinfecties

• ⇒ preventieve toepassingen noodzakelijk met plant versterkers • Wegnemen infecties doorheen seizoen in boomgaard is belangrijk • Grondige inspectie omgeving boomgaard is essentieel !

Bacterievuur, Erwinia amylovora Conclusie • Globaal gezien is er een stijgende infectiedruk van bacterievuur • Controle strategie zal steeds gebaseerd zijn op een combinatie van maatregelen met de bedoeling een grote uitbraak te voorkomen zoals – Vertrekken met gezond plant materiaal – Het lot niet teveel uitdagen : infectie haarden in en rond boomgaard dienen opgeruimd, late planting van fruitbomen houdt risico’s in – Bij hoog infectie risico tijdens de bloei : inzetten van antagonisten – Na de bloei: plant defense enhancement – Na hagel : Captan + Aliette of vacciplant als planten versterker – Bacterievuur vrije gebieden zullen toenemen in oppervlakte en in deze gebieden zal de bacterievuur infectiedruk dalen.