Westerwolde Magazine 2021

PUUR VAN HET LAND

HISTORISCH AVONTUUR

DORPSE IDYLLE

Streekproducten

Begint in deze regio

Voel je thuis

52˚ 57’ NB 7˚ 9’ OL

OASE VOOR GROENE DOENERS Je hebt een wonderschoon gebied in het zuidoosten van Groningen gevonden. Een omgeving waar je heerlijk kunt ontspannen, maar waar je ook eindeloos veel kunt beleven. Waar je gastvrij onthaald wordt maar waar je ook kilometers niemand tegen kunt komen. Een afwisselend landschap met heidevelden, beekdalen, oude bossen, verscholen vennen, moerassen en vriendelijke dorpjes. Een prachtig decor om van alles te zien, doen en beleven. Zeer de moeite waard om te ontdekken.

Ook de flora en fauna hebben Westerwolde gevonden.

Niet voor niets is dit de enige plek in Nederland waar de zeer zeldzame steenbraam (Rubus Saxatilis) groeit. En bij die ene aangename verrassing zal het niet blijven. Volgens kenners is het Dal van de Ruiten Aa één van de mooiste dalen van Europa. Ervaar het met eigen ogen: hier mag rechttoe-rechtaan weer kronkelen. Laat je verwonderen in Westerwolde.

INHOUD

6

Regiokaart

24 Geschiedenis Dompel je onder in de geschiedenis van de vestingen

10

Westerwoldepad Een onvergetelijke wandelervaring

12

Op de pedalen

30 Streekproducten uitgelicht Puur, eerlijk en duurzaam

32 Leuk met kinderen

Westerwolde ontdek je vanaf het zadel

Op expeditie door de Drakengrot en meer avonturen

16 Vanaf het water

Tips

Vaar door het schitterende landschap

>L andschappen p.20 >B ehoorlijk duurzaam p.28 > 10 x met elkaar p.34 > Historie p.36

N

WESTERWOLDE

N

Hoogezand

Met deze kaart kan jouw ontdekkingstocht door Westerwolde beginnen. Een groot aantal punten komt uitgebreid aan bod in dit magazine, maar ter inspiratie hebben we ook nog een aantal (onontdekte) parels toegevoegd. Combineer ze in een dagtrip en laat je verrassen door de veelzijdigheid van Westerwolde.

4

9

2

1

W W

LEGENDA Mooi dorp Borg

1

1

Kerk Natuur Museum Molen Overig

Z

N

Winschoten

6

1

10

Bellingwolde Blijham

2

8

Veendam

6

7

2

1

7

Wedde

VEENKOLONIËN

9 5

5

1 1

3

Onstwedde

4

7

6

4

3

Vlagtwedde 5

5

2

4

3 3

4

Stadskanaal

4

n te

i Ru Aa

Z

OLDAMBT

1 2

6

4

Sellingen 9

3 7

Sellingerbeetse

8

5

DRENTHE

1

Ter Apel 1

Z

8

2 9

DUITSLAND

OO

INDEX KAARTKAART INDEX PROVINCIE

Mooi dorp 1. Oudeschans 2. Bellingwolde 3. Wessinghuizen 4. Ter Wupping 5. Smeerling

Borg 1. Burcht Wedde

Kerk 1. St.Willibrorduskerk | Ter Apel 2. Klooster Ter Apel 3. Hervormde kerk | Sellingen 4. Zaalkerk | Musselkanaal 5. Hervormde kerk | Vlagtwedde 6. Nicolaaskerk | Onstwedde 7. Kerk Veelerveen 8. Kerk van Blijham 9. Magnuskerk | Bellingwolde 10. Garnizoenskerk | Oudeschans

Musea 1. Museumspoorlijn STAR | Stadskanaal 2. Streekhistorisch Centrum | Stadskanaal 3. Slaait’nhoes | Onstwedde 4. Vier Musea | Bourtange 5. Museum Westerwolde | Bellingwolde 6. Vestingmuseum | Oudeschans 7. Kamp “de Beetse” | Sellingen 8. SHC De Oude Stelmakerij | Sellingen 9. Museum Klooster | Ter Apel

Molen 1. Molen Ter Haar - Ter Apel 2. Veldkamps Molen | Bellingwolde 3. Vestingsmolen | Bourtange 4. Korenmolen Nieman’s Meuln | Veelerveen 5 Molen de Korenbloem | Vriescheloo 6 Molen Weddermarke | Wedderbergen 7. De Spinnenkop | Wedderveer

Natuur 1. De Lethe 2. Smeerling 3. De Schans 4. Dal van de Ruiten Aa 5. De Poststruiken 6. Schaapskudde Ter Borg 7. De Gaast en Hoorndermeeden 8. Kloosterbos Ter Apel 9. Theater van de Natuur

Overig 1. Dinopark Landgoed Tenaxx

WANDELENDOOR GROENEWEELDE Westerwolde nodigt uit om te wandelen. Langs de mooiste beekdalen van Europa, verrassende landschappen, sfeervolle dorpen, historische gebouwen en door middeleeuwse bossen. Of je nu kiest voor een van de 40 uitgestippelde routes, een avontuurlijke langeafstandstocht langs de pronkjuwelen van Groningen of zelf een route bedenkt. In dit Nationaal Cultuurhistorisch landschap raak je nooit uitgekeken.

WANDELEN MET KINDEREN Neem je kleine wandelaars mee? Ook daar is aan gedacht. Westerwolde telt verschillende wandelroutes die speciaal zijn bedacht voor

WANDELEN MET KINDEREN

WESTERWOLDE WANDELWEEKEND

6

kinderen. Neem het Ganzenpad (2,5 km) in Vriescheloo bijvoorbeeld, een boswandeling waarbij de kinderen onderweg leuke opdrachten krijgen. Of neem ze mee naar het Egelpad (2,5 km) van Staatsbosbeheer, waarbij je kennis maakt met de kleine stekelige egel in het Sellingerbos.

Ook hier staan je onderweg een paar leuke opdrachten te wachten. Handig: de stekelige wezentjes wijzen je de weg. De minder ervaren jonge wandelaars kunnen hier het Kabouterpad (1,3 km) lopen. En voor echte dierenvrienden is het bij Ger’s Ezelstal zelfs mogelijk om met een ezel te knuffelen en deze mee te nemen voor een mooie wandeling. Samen met zo’n harige vriend loop je

40 WANDELROUTES

HET PRONKJEWAILPAD

WANDELEN MET EZELS

WESTERWOLDE

door de natuur en geniet je van de rust en ruimte.

Ezels hebben hun eigen tempo. Er zit dus niets anders op dan je aan hun tempo aan te passen.

40 WANDELROUTES Stichting Wandelen in Westerwolde heeft maar liefst 40 prachtige wandelroutes door de omgeving uitgezet. Deze routes gaan langs beken, heide, akkers en door bos en variëren in lengte van 1,5 tot 16 kilometer. Ze leiden je langs de meest bijzondere plekjes en laten je kennismaken met de verrassende natuur en de landschappen van Westerwolde. Een mooie manier om de omgeving te ontdekken, want lopend zie je het meest. Na iedere bocht kun je even stilstaan en genieten van het steeds veranderende landschap. Zo loop je eerst door de uitgestrekte landerijen, vervolgens loop je door de heide, in het bos om uiteindelijk langs het rivierbeekje ‘De Ruiten Aa’ uit te komen.

Loop je liever wat langere routes? Kies dan voor het Westerwoldepad, dat loopt van Wedde tot Ter Apel en is 96 kilometer lang.

Hier kun je uiteraard meerdere dagen over doen. Alle wandelroutes zijn via de website westerwolde.groningen.nl te verkrijgen.

Samen vormen zij het Platform Gastvrij Groningen.

Naast een stempel biedt een groot aantal stempelposten de deelnemer ook een ‘Pronkjewail’ aan: een gastvrij gebaar. Denk bijvoorbeeld aan het meegeven van een souvenir, het proeven van een stukje poffert, de mogelijkheid om een expositie te bekijken of een toren beklimmen. Zo leer je het landschap, de cultuur, het erfgoed én de inwoners van Groningen op een onvergetelijke manier kennen. Meer informatie over het Pronkjewailpad vind je op tochtomdenoord.nl

WESTERWOLDE WANDELWEEKEND Kom Westerwolde ontdekken tijdens het Westerwolde Wandelweekend. Deze wandeltocht wordt jaarlijks gehouden in het vierde weekend van juni.

Je kunt één of twee dagen komen wandelen.

Op zaterdag is de struin- en theaterdag met een route van 10 kilometer. Deze tocht loop je in de avond terwijl je kunt genieten van theater, muziek en verhalen. Op zondag is de wandeldag met een route 12,5 en 25 kilometer.

Meer informatie: wandeleninwesterwolde.nl

HET PRONKJEWAILPAD

WANDELNETWERK

Het Pronkjewailpad (zuidroute) is een wandelevenement annex langeafstandspad van 350 kilometer. Tientallen ondernemers en organisaties langs de route zetten hun deuren open om wandelaars te ontvangen. Overal waar je komt, zie, hoor, voel en proef je de gastvrijheid van Groningen. Het Pronkjewailpad is opgedeeld in een noordroute (250 km) en een zuidroute (350 km). Deelnemers kunnen een van de routes kiezen (of meerdere, natuurlijk) en hebben twee jaar om één route te voltooien. Het Pronkjewailpad is elk jaar van april tot en met oktober geopend, van donderdag tot en met zondag. Deelnemers wandelen of fietsen de route aan de hand van een stempelkaart. Onderweg moeten zij in elk dorp minstens één stempel op hun stempelkaart halen.

Momenteel doen circa 400 lokale ondernemers en andere toeristische, recreatieve en culturele organisaties in Groningen mee als stempelpost.

Wil je een keer iets anders dan de bestaande wandelroutes? Bekijk dan eens het wandelnetwerk, waarmee je heel makkelijk zelf een route maakt. Het wandelnetwerk is een groot web van knooppunten in de provincie waarlangs je kunt lopen. Aan de hand van deze hoogtepunten stel je jouw eigen route samen.

Zo kun je de route precies zo kort of lang maken als je zelf wilt. Alles wat je hoeft te doen, is tussen deze punten de blauw-rode bewegwijzering met witte pijl volgen. Op de website van Routebureau Groningen vind je meer informatie en een kaart met alle knooppunten en trajecten. Daarmee kun je nog makkelijker je route uitstippelen. Kijk voor meer informatie op routesingroningen.nl Meer informatie over wandelen in Westerwolde?

Bekijk westerwolde.groningen.nl

7

WESTERWOLDE

N EEN O

GEN M

W

O

O

IN

EG D O R

GRO

N

W

T

M

E

Z

96KM

Van Kruisherenklooster Ter Apel tot burcht Huis te Wedde stroomt de Ruiten Aa door Westerwolde. Het beekje komt langs verrassend groen, rustiek en gefragmenteerd landschap met stukjes bos, weiden en akkers met aardappelen, suikerbieten, rogge en boekweit. Rondom dit stroomdal slingert het 96 kilometer lange Westerwoldpad, een langeafstandwandelpad verdeeld over negen etappes.

SELLINGEN

8

WONDERSCHOON WANDELEN INWESTERWOLDE

Westerwolde, ooit zandrug tussen de moerasgebieden Bourtangermoor en Oostermoersevenen en de Dollard, telde vijf dorpen: de kerspelen. Wedde was daar één van. In burcht Huis te Wedde legden Willem van Oranje en zijn getrouwen de basis voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden met de voorbereiding op de Slag bij Heiligerlee.

Een gedenkteken bij de Giezelbaarg (Geselberg) nabij Wessinghuizen herinnert aan een macabere historie: op deze zandheuvel werden tussen eind 16e eeuw 22 mannen en vrouwen gedood wegens beschuldiging van hekserij.

Het noodlot is hier nog bijna voelbaar.

WEDDE

ONSTWEDDE VLAGTWEDDE

Goed gemutst wandelen we richting Sellingen, waar heel lang geleden Heksje Hasje leefde temidden van andere heksen, trollen en witte wieven. De herinnering aan de heks is nog altijd levendig en zichtbaar in en rond dit Westerwoldse kerspel met breed aanbod van etablissementen om te eten, drinken en verpozen. Hier leidt de wandeling door Ter Borg, het grootste heidegebied van Groningen.

Bij Ter Apel verlaten we even de route om te kijken in Agodorp, een bijzonder tuindorp dat ooit speciaal werd gebouwd voor de werknemers van plaatselijke houtverwerkingsmaatschappij NV AGO. Via de bekende trekpleister Museum Klooster Ter Apel keren we om in noordelijke richting. Bij Sellingerbeetse lopen we langs recreatiegebied Beetserkoelen, op warme zomerdagen toevluchtsoord voor zonaanbidders. Via de Nicolaaskerk met Juffertoren in kerspel Onstwedde bereiken we de schitterende natuur tussen Sterenborg, Ter Wupping en Wessinghuizen.

AND ERL

TSL

NED

Na het agrarisch cultuurlandschap van de Veeler Es en wandelwalhalla Ter Wupping pauzeren we op het ruime terras van Gasterij Natuurlijk Smeerling, in het hart van beschermd dorpsgezicht met Saksische boerderijen aan een kronkelend klinkerweggetje. Iets verderop ontdekken we het Lieftinghsbroek, het oudste oerbos van Groningen, waar plantenkenners zeldzame flora als bosanemoon en witte klaverzuring kunnen vinden.

DUI

Jipsingbourtange

AND

A

-A EN IT RU

Bourtange

SELLINGEN

TER APEL

Onderweg ligt de Roege Baarg (ruige berg), volgens een volksvertelling ooit het onderkomen en werkgebied van de mythische minkukel Roege Wilt. Hier bewonderen we de gevarieerde natuur vanaf de houten uitkijktoren van Staatsbosbeheer.

Deze is gemaakt van Westerwoldse bomen, gezaagd op de antieke houtzagerij van stichting Onstwedder Gaarv’n. Na luchtkuuroord Wessinghuizen passeren we het punt waar Ruiten Aa en Mussel Aa samensmelten in de Westerwoldse Aa, het water dat met ons mee kabbelt tijdens de laatste paar kilometer van een onvergetelijke Westerwoldse wandelervaring.

Zeker weten dat je niet verdwaalt?

Kijk op westerwolde.groningen.nl voor uitgebreid kaartmateriaal.

9

CROSSEN DOORDE BOSSEN Kronkelende fietspaadjes nemen je mee door een bosrijk gebied. Je geniet van de geur van de bomen, van de rust en de zon die door de takken schijnt tot je uitgestrekte landerijen voor je ziet. Het akkerland staat volop in bloei en de kleuren betoveren je ter plekke.

Westerwolde ontdek je vanaf het zadel. Wil je meer actie? Pak dan de mountainbike! Ons mountainbikenetwerk telt ruim 200 kilometer en behoort tot de langste van Nederland.

10

11

WESTERWOLDE

N EEN O

GEN M

W

O

O

IN

EG D O R

GRO

N

W

T

M

E

Z 200KM n.v.t.?

OPDE PEDALEN LANGS DORPENEN GEMALEN Zeker weten dat je niet verdwaalt?

Kijk op westerwolde.groningen.nl en download diverse routes.

FIETSPAD TER APEL

Crossen over zandheuvels, onverharde paden en modderige kronkelweggetjes: in Westerwolde ligt een uitdagend terrein voor mountainbikers, klaar om verkend te worden. Maar liefst 5 routes, variërend van 12 tot 45 kilometer, gaan langs de mooiste plekjes van de regio. Heerlijk om samen met vrienden overheen te rauzen om daarna met een lekkere kop koffie en huisgemaakte taart bij te komen op het terras.

Kies je liever voor een ‘gewone’ fiets, dan heeft Westerwolde ook genoeg te bieden. Zo zijn er diverse uitgestippelde fietsroutes waarbij je veel over de regio te weten komt. Je ontdekt van alles over de natuur, de omgeving, de mensen en de historie van het gebied. Onderweg is er genoeg gelegenheid om pauze te nemen.

Neem plaats op het terras van een van de vele restaurants of cafés, of stop bij een ijssalon voor een ijsje. Samen met opa en oma, gezellig met z’n tweetjes of met de kinderen: voor elk wat wils. Huur een tandem, een elektrische fiets, een fiets met zitje of neem je eigen fiets mee.

12

SMEERLING

63

WEDDE

58

60

59 57

VRIESCHELO 80

VEELE Onstwedde

27

Vlagtwedde

50

A -A EN IT RU

BOURTANGE

54

55

25

NIEUW BEERTA

26

40 41

18

AND

ERL

TSL

NED

15

OLDAMBT MEER

Scheemda

93

HEILIGERLEE

34

91

16

73 71

94

WESTERLEE 33

95 74

DUI

14

AND

44

72

WINSCHOTEN

SELLINGEN

70 75

96

OUDESCHANS 69

98

24

90

32 19

97

89

BELLINGWOLDE

BLIJHAM

JIPSINGBOER 31 MUSSEL

88

22 30

28

76

68

87

Musselkanaal

OUDE PEKELA

86 08

51 67

66 17

Nieuwe Pekela

18

29 06

07

WEDDERVEER

13 63

61

67

BAD NIEUWESCHANS

BEERTA

24

WEDDE

28

58

VRIESCHELO

TER APEL

MTB-ROUTES

GRENSLAND VESTINGLAND

Mountainbiken is niet alleen maar zo ruig mogelijk fietsen. Het is een combinatie van kracht, uithoudingsvermogen, coördinatie en techniek. Voeg daar frisse lucht en een groene omgeving aan toe en je hebt het recept voor een ultieme vrijetijdsbesteding waar je lekker fit van wordt. Met een mountainbikenetwerk van ruim 200 kilometer kun je in Westerwolde je hart ophalen. Het netwerk kent 5 individuele routes die onderling zijn verbonden. De routes zijn stuk voor stuk afwisselend. Soms kom je op een technisch parcours door bossen en zandheuvels, race je voorbij heide en vennetjes of kanalen en trap je ineens door weilanden en akkers. Je kunt kiezen uit de volgende routes: Stadskanaal PagedalVleddersbos (12 km), Ter Apel (14 km), VlagtweddeOnstwedde-Smeerling (32 km), SellingenJipsingboertange (33 km) en Bellingwolde- Wedde (45 km). Vergeet niet af en toe een pauze te nemen en kijk regelmatig om je heen naar al het moois wat Westerwolde te bieden heeft.

Wil je Westerwolde per fiets verkennen? Dan kun je natuurlijk zelf op pad gaan, maar je kunt ook kiezen uit een aantal samengestelde fietsroutes.

De lengtes van deze routes variëren van 14 kilometer tot 47 kilometer en elke route laat mooie en bijzondere plekken van de omgeving zien.

Ook leuk: combineer de fietsroutes met elkaar!

Wil je tijdens het fietsen meer weten over de historie van de regio, dan is Grensland Vestingland wat voor jou. Deze verschillende fietsroutes leiden je langs de prachtig gerestaureerde vestingen en monumenten, zoals Museum Klooster Ter Apel en Vesting Bourtange. Je reist terug naar het jaar 1742 en voelt de nabijheid van Willem van Oranje als je de originele kanonnen ziet.

Stap even af op de gezellige middeleeuwse marktplaats. Het is een ervaring voor iedereen.

Je kunt kiezen uit 3 fietsroutes: fietsroute 1 van 47,15 kilometer, fietsroute 2 van 80,03 kilometer en fietsroute 3 van 49,53 kilometer.

13

AVONTUUR INEEN OASEVAN GROEN Glijdend door het wuivende riet stuur je behendig jouw kajak door de wateren van Westerwolde. Een baardmannetje vliegt voorbij en je ziet nog net het puntje van een snoekbaars verdwijnen in de golven.

Na de tocht zoek je een mooi plekje aan de kant van de rivier om ‘m in alle rust eruit te vissen. Dat is Westerwolde.

ONTDEK DEREGIO VANAF HET WATER Via verschillende rivieren, kanalen en beken kom je langs knusse dorpjes en aantrekkelijke bezienswaardigheden. Het Groningse vaarroutenetwerk is de laatste jaren sterk verbeterd. Zo kun je met je eigen boot naar Bourtange varen om daar een evenement bij te wonen of een bezoekje brengen aan onze oosterburen tijdens een rondgaande toertocht in NoordNederland en Noord-Duitsland.

16

WESTERWOLDE

— Fijne visstekjes

Lekker hengelen In Westerwolde vinden vissers hun ultieme stekje.

Je kunt hengelen naar brasem, voorn en zeelten of naar roofvissen zoals snoek en snoekbaars. Dankzij vistrappen tussen Wedde en Ter Apel kunnen de vissen van de Aa’s naar de zee zwemmen en weer terug. Goed nieuws voor de paling, rivierprik, de driedoornige stekelbaars én voor jou!

— Verkennen

Ervaar de Veenkoloniën met de Snikke Dieverdoatsie — Flora en Fauna

Kanoën door De Ruiten Aa Omdat het riviertje De Ruiten Aa in een beschermd natuurgebied ligt, is de flora en fauna hier uniek. Ervan genieten gaat een stuk gemakkelijker sinds de vele stuwen en sluizen zijn vervangen door vistrappen.

Met je kano of kajak vaar je moeiteloos door het schitterende landschap. Na elke bocht wacht een prachtig stukje natuur.

De Veenkoloniën ervaren vanaf het water?

Dat kun je het beste doen in de Snikke Dieverdoatsie. Na een grondige restauratie verkent dit bijzondere schip de wateren weer.

Maak een tochtje op het Stadskanaal met familie, vrienden, kennissen of personeel. De kosten zijn afhankelijk van de duur van de tocht en het vertrekpunt. Zij varen van mei tot september met eigen vrijwilligers. Er is ruimte voor maximaal 36 gasten en er is catering aan boord.

— Actie in de taxi

Peddel en Pedaal Heb je behoefte aan meer actie op het water?

Met Peddel en Pedaal Westerwolde word je op je wenken bediend. Per kano of fiets ga je van het ene station naar het andere. Op de verschillende stations stap je over en geniet je steeds op een andere manier van de omgeving. Lekker actief en toch ontspannen. Ideaal om samen met een groep vrienden of familie te doen.

17

RIJK BEDEELD MET VERRASSENDE LANDSCHAPPEN Wie denkt aan Groningen, denkt al snel aan uitgestrekte akkers, klei en een verre horizon. Westerwolde is anders.

Hier geen rechte lijnen, maar slingerweggetjes, kronkelende beekjes en glooiingen in het landschap. Hier geen verre einders, maar intieme stukjes hei, bos en akkerland. Weinig gebieden in Nederland zijn zó rijk bedeeld met verrassende landschappen, oude bossen, natuurgebieden en prachtige beekdalen.

18

WESTERWOLDE

DE RUITEN AA Dwars door Westerwolde kronkelt De Ruiten Aa, ook wel de ‘ruggengraat van Westerwolde’ genoemd. Wandelend of fietsend door het gebied steek je de beek regelmatig over. Turend over het water zou je het haast niet geloven, maar De Ruiten Aa is in de jaren zestig ten behoeve van de landbouw rechtgetrokken.

De oude meanders zijn in de jaren negentig weer hersteld. Het riviertje kreeg weer de ruimte, zoals die het vroeger ook had. Beetje bij beetje kreeg ze haar oorspronkelijke bedding terug, met al haar kronkels en slingers.

Dat de planten en dieren deze ‘hermeandering’ ook wel zagen zitten, was meteen duidelijk.

In het voorjaar staat de natuur ‘van vroeger’ bomvol prachtige bloemen. Terwijl de uitgezette Lakenvelders lekker staan te grazen, speurt een ijsvogel naar visjes en vliegt een grote zilverreiger over. Ook de eerder uit Westerwolde verdwenen ooievaar is helemaal terug van weggeweest. Kan het nog mooier? Het resultaat van de herstelwerkzaamheden is een werkelijk uniek gebied met prachtige natuur.

Dat de Westerwoldse Aa over zo’n relatief korte lengte zoveel verschillende habitats vertoont, is uniek in Nederland. Het dal van De Ruiten Aa staat dan ook bekend als een van de mooiste beekdalen van Nederland.

natuurlijk karakter. Je ziet er verschillende typen bos: een eiken-beukenbos, een broekbos en een eiken-haagbeukenbos.

In het voorjaar kleurt de bodem wit door bloeiende bosanemonen en witte klaverzuring.

Nieuwsgierig? Het gebied is toegankelijk onder begeleiding van een boswachter.

En er is meer bos in Westerwolde. Veel meer.

Het Pagebos bij Stadskanaal bijvoorbeeld. Een gebied dat zich kenmerkt door de vele plassen, bruggetjes, grachten en vlonders. Samen met de Veenhuizerstukken, het Vledderbos en het Knoesterbos (Drenthe) vormt het bijna 500 hectare aan fiets-, wandel- en ruiterplezier. Of bezoek met het hele gezin het Blijhamsterbos, een jong loofbos met speelweiden dat ter recreatie is aangelegd door Staatsbosbeheer.

Deze en nog vele andere Westerwoldse bossen, heidevelden, beekdalen, verscholen vennen en moerassen zijn rijk aan flora en fauna.

EEUWENOUDE BOSSEN Aan weerszijden van De Ruiten Aa liggen gevarieerde bossen. Westerwolde telt in totaal maar liefst 2.200 hectare bos en natuurgebied.

Enkelen stammen uit meer dan duizend jaar terug in de tijd. Zo herbergen de Ter Apelerbossen planten zoals die van eeuwenoude eikenbossen bekend zijn. Karakteristieke soorten zijn onder meer salomonszegel, dalkruid, bosanemoon en lelietje-der-dalen, die soms hele tapijten vormen. Op een paar plekken groeit nog zevenster en als enige plek in Nederland, de steenbraam. Beide zijn ijstijdrelicten die hier hun zuidgrens bereiken.

Het Liefstinghsbroek is een van de oudste bossen in Nederland en het oudste bos van Groningen (het bos werd al in 1590 genoemd). Omdat de mens dit bos al bijna een eeuw met rust laat, heeft het een 19

WESTERWOLDE

EEN FELBLAUWE FLITS

SPOREN VAN VROEGER

De grote variatie aan bostypen bieden broedvogels zoals de fluiter, boomklever en middelste bonte specht een goed leefgebied.

Ook laat de ijsvogel zich hier tegenwoordig vaak zien. Een felblauwe flits en weg is ‘ie weer. Met hier en daar bosjes en bomen omgeven door kronkelende watertjes voldoet het Westerwoldse landschap helemaal aan de eisen die de sierlijke blauw en oranje gekleurde ijsvogel aan een leefgebied stelt.

Niet alleen de bossen, maar ook bebouwing in de vorm van boerderijen en buurtschappen ademen de sfeer van vroeger. Wie dat zelf wil ervaren, moet ook eens naar Ter Borg, een gehucht waar de tijd eeuwen heeft stilgestaan. Er staan vier boerderijen en een 17e-eeuwse schaapskooi. Rondom liggen kleine akkers en houtwallen. Sommige eiken zijn wel 200 jaar oud en zo dik dat je ze niet kunt omarmen. Een ander bijzonder plaatsje is Smeerling, een beschermd dorpsgezicht dat bestaat uit een aantal verspreide boerderijen, onder andere uit de 17e en 18e eeuw.

GENIETEN VAN DE WESTERWOLDSE NATUUR Voor wie naar Westerwolde komt om van de natuur te genieten geldt één regel: niks moet, alles mag. Kom met de fiets, te paard of met de benenwagen. Onderweg vind je – daar is over nagedacht – een riant aantal zitbankjes, picknicktafels en parkeerplaatsen voor het betere verpozen. Langs De Ruiten Aa is bovendien een opvallende natuurkijkheuvel te vinden met daarop een kunstwerk van beeldend kunstenaar Adriaan Nette. Dit Theater van de Natuur is draaibaar, zodat je op verschillende manieren naar het landschap om je heen kunt kijken.

Vermoeid van alle indrukken? Westerwolde grossiert in excentrieke slaapadresjes.

Overnacht in een wijnvat of hunebedkamer. Of boek een pionierswagon langs het traject van de museumspoorlijn Veendam – Stadskanaal – Musselkanaal. Een retourtje naar dromenland.

Inderdaad, het wordt je wel heel erg makkelijk gemaakt om van Westerwolde te genieten.

Eigenlijk is erheen gaan het enige wat je hoeft te doen. De rest wordt voor gezorgd.

20

20

21

GESCHIEDENIS SCHRIJVEN IN: DEEL 1

BOURTANGE Kom geschiedenis schrijven in Westerwolde en neem de vesting in die nooit door een vijand is ingenomen. Vesting Bourtange, ooit gebouwd om de stad Groningen te beschermen tegen de Spanjaarden, is een karakteristieke plek waar je een kijkje kunt nemen in de 17e eeuw.

Dwaal door de straatjes, bekijk de kanonnen en de vroegere onderkomens van de soldaten en dompel je onder in de geschiedenis.

22

WESTERWOLDE

Tegenwoordig zijn de poorten van de vesting dagelijks geopend voor bezoekers. Een enorm contrast met vroeger, toen diverse vijanden tevergeefs probeerden de vesting in te nemen.

In 1593 deed de Spaanse veldheer Verdugo een poging. Hij maakte loopgraven, maar door de moerassige omgeving liepen deze vol water.

Ook de Bisschop van Munster klopte in 1665 en 1672 aan de poort en bestookte de vesting met kanonnen, maar wederom zonder succes.

De poorten bleven gesloten. De bisschop bood 200.000 guldens om de vesting in te nemen.

‘200.000 kogels kan hij krijgen!’, was het antwoord van Kapitein Prott. Zo bleef de vesting een niet te nemen schans in het moeras.

Maar vandaag de dag wandel je via een van de drie imposante bruggen ongehinderd de vesting binnen. Niemand houdt je tegen. Er zijn winkeltjes en leuke terrassen om te genieten van de historische sfeer en als je geluk hebt, wordt er geschoten met de oude kanonnen. Kom nog meer te weten over de geschiedenis van de vesting door een bezoek te brengen aan de musea. Met één entreekaartje kun je bij de vijf musea naar binnen.

Bourtange is in meerdere opzichten een bezienswaardigheid. Oostelijker kun je in Nederland niet komen. Het omliggende moeras is bovendien een mooi natuurgebied, waar je prachtige wandelingen kunt maken. Niet alleen de ligging, maar ook de vorm van de vesting is heel bijzonder: vijf bastions geheel omringd door water, met hoge vestingwallen zodat de vijand niet binnen kon komen en men deze al van verre kon zien aankomen. En om het extra aan te kleden, worden in Bourtange regelmatig evenementen georganiseerd. Van leuke markten tot historische veldslagen en wat te denken van kerstmarkten in deze prachtige entourage.

Kortom: een bezoekje meer dan waard.

DE BISSCHOP BOOD 200.000 GULDENS OM DE VESTING IN TE NEMEN. ‘200.000 KOGELS KAN HIJ KRIJGEN!

OOK DEMOEITE WAARD —

—

Giezelbaarg

De molens in

De Giezelbaarg of

Westerwolde

Geselberg neemt

Westerwolde telt maar

je mee terug naar

liefst zeven windmolens

duistere activiteiten in

en een rosmolen. Twee

Westerwolde. Tot 1803

molens, de Spinnenkop

werden hier vonnissen

in Wedderveer en de

voltrokken die in de

Weddermarke, zijn in het

nabijgelegen burcht Huis

bezit van een particulier

te Wedde werden geveld.

en het waterschap Hunze

Op deze zandheuvel

en Aa’s. De overige vijf

werden veroordeelden

en de rosmolen zijn van

gegeseld, opgehangen of

de gemeente. In Ter Apel

verbrand. Tussen 1587 en

vind je de enige originele

1597 werden 22 mannen

standerdmolen in de

en vrouwen gefolterd

provincie Groningen. In

en levend verbrand

Veelerveen vind je

op beschuldiging van

Niemans Molen, de

hekserij. Je vindt er nu nog

kleinste korenmolen.

een monument met de

In Bellingwolde staat

namen van de slachtoffers

de Veldkamps Meuln,

van de heksenjacht.

ook een korenmolen.

In Bourtange vind je er twee: de Vestingmolen

Kun je geen genoeg krijgen van de Westerwoldse historie? Even verderop, aan de Westerwoldsche Aa vind je nog een vesting, Vesting Oudeschans.

en de Rosmolen. Tot slot is er nog de Korenbloem in Vriescheloo, een korenmolen.

23

DEEL 2

OUDESCHANS Halverwege de 16e eeuw werd in de Westerwoldsche Aa een sluis gebouwd. Zo kon een groot gebied onder water worden gezet, zodat dit ontoegankelijk was voor vijandelijke legers. Op deze strategische plek kwam in 1593, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, een kleine schans te liggen. Zo ontstond het kleinste vestingsdorpje: Oudeschans.

Hoe klein de vesting ook was, hij speelde een grote rol in de strijd van de Staatse troepen (de Hollanders) tegen de Spaanse macht. Meer dan 200 jaar later, in 1814, is Oudeschans als vesting opgeheven. Maar in de structuur van het dorp is weinig veranderd. Het stratenplan is bewaard gebleven en de plaats van de vroegere wallen en grachten is nog goed te herkennen. In tegenstelling tot vroeger, is Oudeschans nu een plek waar je rust vindt.

24

VESTINGSMUSEUM Zo’n historische plek maakt nieuwsgierig. Wie zich verder wil verdiepen in het verleden van de vestingwerken, moet zeker een bezoek brengen aan het Vestingsmuseum. Hier worden omliggende schansen belicht en komt de boeiende oorlogsgeschiedenis tot leven middels honderden gebruiksvoorwerpen die tijdens archeologische opgravingen in de vesting gevonden zijn. Van huishoudelijke voorwerpen tot schoenen en wapens. Niet eerder kreeg je zo’n duidelijk beeld van het leven in een vesting in de 17e en 18e eeuw.

NIET EERDER KREEG JE ZO’N DUIDELIJK BEELD VAN HET LEVEN IN EEN VESTING IN DE 17E EN 18E EEUW.

WESTERWOLDE

GARNIZOENSKERKJE Een ander gebouw dat een bezoek waard is, is het Garnizoenskerkje (1626). Het bijzondere aan dit kerkje is dat de 17e-eeuwse kerk en de 18e-eeuwse pastorie onder één dak huizen. Dat is een zeldzaamheid in Nederland. Het kerkje is tegenwoordig in gebruik als trouwlocatie, daarnaast vinden er met regelmaat concerten plaats.

OOK DEMOEITE WAARD

WANDELEN OVER VERDEDIGINGSWALLEN Via een gemarkeerde route kun je over de voormalige verdedigingswallen lopen, langs de oude Westerwoldse Aa en door het pittoreske vestingdorp. Al wandelend zie je meer en kom je, naast de monumentale boerderijen en oude huizen, nog diverse andere sporen uit het verleden tegen. Zo is bijvoorbeeld het voormalig kruithuis nu in gebruik als boomgaard met oude fruitrassen. Een prima plek voor een picknick of pauze met een dorstlessend appeltje.

— Smeerling Niet ver van Oudeschans vandaan, zo’n 22 kilometer rijden, ligt het buurtschap Smeerling.

Dit buurtschap is beschermd dorpsgezicht. Het bestaat uit acht authentieke streekboerderijen uit de 18e eeuw, waarvan de buitenkanten de moeite waard zijn om te bekijken. Het lijkt alsof de tijd hier heeft stilgestaan! Op nummer 15 is inmiddels een modern theehuis gevestigd. Combineer een bezoekje aan dit theehuis met een prachtige wandeling door het Metbroekbos. Het Metbroekbos bij Smeerling en het Liefstinghsbroek bij het nabijgelegen Weende zijn twee restanten van de oerbossen van Westerwolde. Het zijn vochtige bossen met bijzondere planten en dieren en bomen van meer dan 200 jaar oud. Ook leuk om te bewandelen is Het Beleefpad in Smeerling, een pad dat je terugbrengt naar de natuur van vroeger. Je komt langs de meanderende beek, de kruidenrijke akkers en de weilanden. Het pad is toegankelijk voor wandelaars, maar ook voor mensen die minder mobiel zijn, met rolstoel of rollator, voor kinderen, voor mensen met een visuele beperking of mensen met een gehoorbeperking.

De Aaltje wandeling is ook een aanrader. Deze route volgt het verhaal van het meisje Aaltje, een meisje geboren in 1786 in Smeerling.

25

NATUURLIJK GENIETENIN WESTERWOLDE 26

WESTERWOLDE

Ken jij het best bewaarde geheim van Groningen?

Het deel van de provincie Groningen grenzend aan Duitsland, Westerwolde, is een bijzonder stukje Nederland. Westerwolde met zijn prachtige en afwisselende natuur, de meanderende beek, de idyllische gehuchtjes, de mooie akkers met de houtwallen. Kortom, het gebied waar het op veel plekken lijkt alsof de tijd een beetje heeft stilgestaan. Maar wist je dat er in dit gebied ook heel wat voedsel verbouwd wordt? En daar worden de (h)eerlijkste (streek)gerechten van gemaakt. Heb je bij PUUR Westerwolde al eens de Westerwoldse koek geproefd? Of poffert gegeten bij Gasterij Natuurlijk Smeerling? Aan het einde van een mooie zomerdag een biertje van Brouwerij Westerwolde met daarbij een stuk kaas van Westerwolds Goud, onderdeel van bioboerderij Landleven, dat is natuurlijk genieten.

MEER DAN DUURZAAMHEID In Westerwolde zijn meer en meer bedrijven bewust bezig met duurzaam ondernemen.

Ze onderkennen het plezier van leven met aandacht, zien het belang van rust, eerbied en liefde voor het land en zorg voor de bodem. Deze manier van ondernemen past bij het Cittaslowconcept. Cittaslow is het internationale keurmerk voor gemeenten die zich inzetten voor verbetering van de kwaliteit van leven door het authentieke te koesteren en daarmee de sprong naar de toekomst maken. Het zal je niet verbazen dat Westerwolde een van de elf Cittaslow-gemeentes is die Nederland rijk is.

ONTDEK HET VERHAAL Drink tijdens je fiets- of wandeltocht een bakje bij ‘Kopje Genieten’. Ook deze ondernemer werkt met eerlijke, duurzame en lokale producten uit eigen tuin en uit de streek.

Breng een bezoek aan de ‘oude melkfabriek’ in Laude. Momenteel vind je daar ‘De Woeste Grond’, een slager met een missie: eet MINDER vlees. Maar als je dan vlees eet, zorg er dan voor dat het van de allerbeste kwaliteit is: dieren die vrij in de natuur hebben gegraasd.

Ze eten kruiden, grassen, takken en bladeren.

SLUIT WESTERWOLDE IN JE HART Dwaal door het voedselbosproject ‘Heerlijk Westerwolds Land’, als je meer wilt weten over het hoe en wat van je voedsel. Het perceel van 2,4 hectare is opgedeeld in 5 kleine stroken waar allerlei gewassen als boekweit, haver, gerst, lupine en bonen worden verbouwd.

Het is omgeven door 2 bosranden die worden omgevormd naar voedselbos. Ook vind je een grote moestuin en een natuurvriendelijke oever op Heerlijk Westerwolds Land. Hier draait het om de ‘gezondheidswaarde per hectare’ en niet om de ‘opbrengst per hectare’.

“WEERKOMM’N” ZEGGEN ZE HIER… Gezondheid voor zowel mens, als dier, insect, bodem en natuur. Het duurzame/biologische en gezonde voedsel dat uit de moestuin komt, wordt vooral verwerkt in de (h)eerlijke gerechten van PUUR Westerwolde en van het cateringbedrijf Verrassend Doordacht.

Fiets langs bakker Leta voor -ja, natuurlijk-, Westerwolds roggebrood, heerlijk met jam uit de streek of het al eerdergenoemde stukje kaas. Fietsen, wandelen, de mooiste routes liggen voor je klaar. Wil je liever Westerwolde ontdekken per kano? Kan ook. Ontdek wat we hier al lang weten: in Westerwolde is het goed leven en is het leven goed.

WESTERWOLDE

STREEK PRODUCTEN

— 1. Gasterij Natuurlijk Smeerling.

Even de boel de boel laten.

Heerlijk onthaasten onder het genot van een lekker drankje en een hapje. Die biologisch, duurzaam en regionaal zijn. Goed idee toch?

— 2. Westerwolds Goud.

Biologische boerenkaas gemaakt van de volle melk van gehoornde koeien, dat geeft smáák! In de Erfwinkel vind je naast deze kaas ook andere boerderijproducten.

28

— 3. Puurder dan bij Heerlijk Westerwolds Land krijg je ze niet: alle gewassen worden geteeld met respect voor bodem en biodiversiteit.

Laat je informeren over de relatie tussen bodemgezondheid en ons voedsel en neem gelijk wat boekweit, haver, gerst, lupine of bonen mee naar huis!

— 4. Bakker Leta. Een bezoek aan Westerwolde is niet compleet zonder iets te proeven van Bakker Leta in Veele. Deze bakker is wereldberoemd in de omgeving vanwege het Westerwolds roggebrood.

Heerlijk met jam uit de streek, een lekkere plak kaas of droge ham van de lokale slager.

— 5. Brouwerij Westerwolde verwent de smaakpapillen met traditioneel gebrouwen bier.

Je kunt kiezen uit meer dan 15 verschillende soorten, variërend van lichte bieren zoals pils en blond tot zwaardere bieren zoals gerstewijn en imperial stout. Stuk voor stuk gemaakt van lokale ingrediënten.

— 6. Bij Kopje Genieten in Wedde kun je terecht voor een kopje koffie, thee, huisgemaakte taarten en ijs én kunst.

Ook is er een lunchkaart met eerlijke producten uit eigen moestuin, kun je hier aanschuiven voor verschillende soorten high tea en maken ze taarten op bestelling.

— 7. De Woeste Grond. Deze biologische slager produceert, zoals hij het zelf noemt, meukvrij natuurvlees zonder toevoegingen. De dieren zijn grasgevoerd en het vlees komt direct van de natuurboeren.

Doel: De wereld een stukje mooier maken met dier- , mensen milieuvriendelijk vlees.

— 8. MoeNieks. Rustpunt gelegen middenin het Dal van de Ruiten Aa. Onthaasten in de schitterende natuurtuin of kapschuur en genieten van huisbereid zoet/hartig lekkers.

Ook voor uitjes in huiselijke sfeer.

Vertrekpunt van vele mooie wandel- en fietstochten.

— 9. Boeket Garni in Vlagtwedde.

Kom een verse bos bloemen of kruiden plukken of tap een flesje olijfolie. Het kruidenassortiment is breed en ook qua bloemen is de keuze reuze. Je plukt wat het seizoen te bieden heeft.

— 10. PUUR Westerwolde. Een groene vergaderlocatie waar je vers, duurzaam, onbewerkt en gevarieerd eten geserveerd krijgt. Zoveel mogelijk van het seizoen, zonder pakjes en zakjes. De ingrediënten komen van boeren uit de buurt.

PUUR, EERLIJK EN DUURZAAM 29

LEUK MET DE KINDEREN Met je voeten in de modder en een lasergun op zak ga je op jacht naar dino’s. Je onderneemt een expeditie door de Drakengrot en vliegt in gedachten mee met een indrukwekkende vliegshow van uilen. Vervolgens maak je je eigen kaarsen en ga je terug in de tijd met een historische trein. Deze avonturen beleef je allemaal in Westerwolde. En het leuke is: de kinderen mogen ook mee!

WONDERWERELD VOL MAGIE

In de bossen van Ter Apel vind je een bijzondere wondere wereld waar de verhalen van Greurt de Groninger reus, tante Beppie de heks en Zwammer het paddenstoelenmannetje de boventoon voeren. Maak kennis met de sprookjesfiguren, ga spelen in het Avonturenboompad of in de speelruïne, kruip door de geheime gangen en verstop je in de reuzenboom.

Succes gegarandeerd!

30

DINOPARK LANDGOED TENAXX

In dit dinopark in Wedde beleef je spannende avonturen. Wat dacht je van het opgraven van dinoskeletten en het verzamelen van stempels waardoor je een dinoranger wordt? Je kunt jagen op reusachtige dino’s of een rondje varen in een roeiboot op de bootjesvijver.

Misschien leg je wel liever een parcours van modder, water en hindernissen af. Wedden dat je je niet verveelt?

WESTERWOLDE

MUSEUMSPOORLIJN STAR

Wist je dat de Museumspoorlijn STAR tussen Stadskanaal en Veendam een lengte heeft van 26 kilometer en daarmee de langste museumlijn van Nederland is? Hoe leuk is het om daar met een historische stoomtrein of gerestaureerde dieseltrein overheen te rijden! Benoem je kind tot machinist, conducteur of passagier en stap in voor een reis naar het verleden.

MUSEUM KLOOSTER TER APEL

Kruip in de huid van een museuminspecteur, maak een geheimzinnige ZaklampenRondgang of doe een puzzeltocht: er zijn verschillende manieren om het Klooster in Ter Apel te ontdekken. Dit prachtige gebouw, dat in de 15e eeuw onderdak bood aan kruisheren, is nu een museum waar je overal mag kijken. Kijk rond in de eetzaal, de slaapkamers én in de kruidentuin en laat je fantasie de vrije loop!

DIERRIJK WONDERWERELD

Wat zou een wereld zijn zonder dieren?

Een saaie boel! In de dierentuin van Wonderwereld kijk je dan ook je ogen uit.

Er zijn prairiehondjes en stokstaartjes, kerkuilen en dwergzijdeaapjes, blauwgele ara’s en nog véél meer. Zo is er een uilenburcht waar je prachtige uilen kunt bewonderen. Elke dag is er om 15 uur een spectaculaire vliegshow te zien.

SML-KAARSENMAKERIJ BOURTANGE

Van bloemenkaarsen en Boeddha’s tot diner- en drijfkaarsen: bij SMLkaarsenmakerij in Bourtange vind je veel brandbare pareltjes. De verschillende vormen en kleuren nodigen uit om een kijkje te komen nemen en eenmaal binnen begint het al snel te kriebelen: je wilt zelf aan de slag!

Onder vakkundige begeleiding maak je de mooiste creaties, die je mee naar huis mag nemen.

31

WESTERWOLDE

10 KEER GROEPS­ UITJES — Wandelen door het mooie Westerwolde met Gasterij Natuurlijk Smeerling als startpunt. Kies je eigen pad of doe mee met de smikkelwandeling waarbij je een koffie of thee to go krijgt met zoete en hartige lekkernijen voor onderweg.

— De Rode Loper. Eventjes naar de bowlingbaan betekent hier een avondje uit. Combineer het met een bezoek aan het steakhouse of schuif aan de bar voor een lekkere cocktail. Neem vooral de hele familie mee: bowlen is voor jong en oud.

— Pagedal Adventure Park. De ander op een speelse manier beter leren kennen, daar zijn alle 50 outdooractiviteiten van dit park in Stadskanaal op gericht.

In een competitief programma strijden deelnemers in groepjes tegen elkaar. Alleen het team dat het beste samenwerkt, gaat er met de winst vandoor.

32

— FootGolf is een combinatie van golf en voetbal waarbij je met zo min mogelijk trappen de voetbal in de hole moet zien te krijgen. Lionel Messi hoef je niet te zijn, maar een beetje balbehendigheid is wel handig.

De footgolfbaan in Sellingen is de eerste permanente baan van Nederland.

— Biertjes proeven doe je bij Brouwerij Westerwolde. Met z’n allen genieten van 6 soorten bier met bijpassende hapjes terwijl de brouwer vertelt over het proces van het brouwen, de geschiedenis van het bedrijf, de omgeving en natuurlijk het bier. Tip: bepaal van tevoren wie de bob is of regel een taxi.

— Bij Camping de Kapschuur kun je terecht voor een verblijf, maaltijd of een activiteit. Wat dacht je van een vrijgezellenfeest met vuur en stoere bieren, paal werpen met de familie of steppen en beppen op de e-kickbike? Er zijn workshops en mogelijkheden tot sportief vergaderen.

DE RODE LOPER

WEDDERMEERHOEVE

PEDDEL EN PEDAAL

— Middenin een natuurgebied ligt Brasserie & Partyboerderij Weddermeerhoeve. Van themaparty’s tot trouwfeestjes, van een high tea met vriendinnen tot een middagje karpervissen, van het maken van een rondvaart tot een potje paintballen: hier kun je ongestoord het leven vieren.

— Pieter Dekker Rondvaarten.

Samen in sloepje of partyboot door de wateren van Westerwolde, in het zonnetje, bijpraten onder het genot van een hapje en een drankje. Pieter combineert rondvaarten met activiteiten, zoals een bezoek aan een museum of een themavaart.

— Peddel en Pedaal.

Al fietsend en kanoënd het Dal van de Ruiten Aa verkennen.

Je kunt uit diverse trajecten en afstanden kiezen. Zodra je de kano aan de wal legt, staat er een fiets voor je klaar om naar het startpunt terug te keren.

— Speciaal voor groepen van meer dan 25 personen die gebruikmaken van het barbecue-arrangement stelt Landgoed Tenaxx in Wedde de deuren open buiten openingstijden. Leuk voor ouderen én kinderen.

PAGEDAL ADVENTURE PARK

CAMPING DE KAPSCHUUR

FOOTGOLF

SAMEN AVONTUREN BELEVEN 33

GESCHIEDENIS SAAI? NIET IN WESTERWOLDE! Westerwolde kent een rijke geschiedenis. Eentje die z’n sporen heeft nagelaten in het hele gebied.

Je ziet het aan de vele historische boerderijen, molens en kerken in de charmante dorpjes, aan de vestingsteden Bourtange en Oudeschans die tot de verbeelding spreken en aan Museum Klooster Ter Apel en de burcht Huis te Wedde die een onvergetelijke indruk achterlaten.

Geschiedenis saai? Niet in Westerwolde!

In Westerwolde zijn tal van interessante musea en galerieën te vinden. Dat maakt een bezoek aan deze regio tot een cultuurhistorisch hoogtepuntje.

34

MUSEUM KLOOSTER TER APEL Kom en hoor de stilte. Ben je wel eens in een middeleeuws klooster geweest?

In het prachtige Westerwolde, ligt een unieke cultuurhistorische parel: het voormalig kruisherenklooster Domus Novae Lucis (Huis van het Nieuwe Licht), uit 1465. Het enige nog bestaande middeleeuwse plattelandsklooster in Nederland, romantisch gelegen in een oud bos met veel wandel- en fietsmogelijkheden. Dit UNESCO ‘top 100’ monument is nu een museum met boeiende tentoonstellingen. In de kloostertuin staan meer dan 200 verschillende plantensoorten

en in de leuke kloosterwinkel vind je bijzondere producten. En vergeet vooral niet de bierkelder te bezoeken! Voor doortrekkende reizigers en pelgrims was het klooster een plaats van gastvrijheid en toewijding. Wees welkom en hoor de stilte in het prachtige Conventgebouw.

Waan je 5 eeuwen terug in de tijd en maak een virtuele tijdreis met het nieuwe Virtual Reality project. Met een VR bril op kun je in de middeleeuwse Kloosterenclave staan en om je heen kijken. Je hoort de bomen ruisen, de vogels fluiten, je ziet het poortgebouw, de bijgebouwen en uiteraard de watermolen. Als je wilt, kun je zelfs een game spelen. Kijk eerst de spannende speelfilm in de Kapittelzaal en volg dan de routing in het gebouw.

Een magische beleving voor jong en oud.

Eenmaal buiten het gebouw kan je een speciale Virtuele wandelroute lopen door het bos. Deze Augmented Reality route brengt je op de enclave waar je op verschillende plekken rondom het klooster door je smartphone of tablet naar het verleden kijkt. Heden en verleden komen bij elkaar.

MUSEUMSPOORLIJN STAR Een ritje maken met een historische stoomtrein of gerestaureerde dieseltrein kan bij de Museumspoorlijn STAR. De Museumspoorlijn STAR ligt sinds 1994 op het oude NS-traject tussen Veendam, Stadskanaal en Musselkanaal. De spoorlijn heeft een lengte van 26 kilometer en is daarmee de langste museumlijn van Nederland. In 1905 reden hier de eerste treinreizigers op, van Stadskanaal naar Gieten. Dit werd daarna uitgebreid met lijnen vanuit Emmen naar Stadskanaal en van Stadskanaal naar Veendam. Met het verbeteren van de wegenstructuur liep het gebruik van het spoor terug en in 1990 werd er voor het laatst op gereden. In het museum in Stadskanaal kun je een uitgebreide tentoonstelling bekijken over de geschiedenis van de spoorlijn. Ook kun je er arrangementen boeken, zoals een overnachting in een wagon.

STREEKHISTORISCH CENTRUM Wil je meer weten over de geschiedenis van Westerwolde en de Kanaalstreek? Neem dan een kijkje bij het Het Streekhistorisch Centrum in Stadskanaal. Dit museum heeft een uitgebreid archief dat zich richt op de geschiedenis van deze specifieke streek. Er zijn wisselende tentoonstelling waarbij je alles te weten komt over de turfwinning, scheepvaart, aardappelteelt en waarom het Stadskanaal is gegraven. Een vast onderdeel is het Winkeltje bij de Sluis, waar ouderwetse kruidenierswaren in de originele verpakking te zien zijn, zoals zeep, tabak en jenever. Wachtende schippers bij sluizen en bruggen deden vroeger hun boodschappen in dit soort winkeltjes. Heb je behoefte aan meer informatie? In het documentatiecentrum van het museum kun je nog dieper de materie induiken.

Het museum is gevestigd in een voormalige villa uit 1884, Huize ter Marse. Deze vind je naast de watertoren van Stadskanaal. Kan niet missen!

SHC DE OUDE STELMAKERIJ In het dorpje Sellingen vind je een dependance van het Streekhistorisch Centrum: SHC de oude Stelmakerij. Hier ontdek je de ontstaansgeschiedenis van het oude landschap Westerwolde dankzij de permanente tentoonstelling: Westerwolde in Vogelvlucht. Je leert over de oudste bewoning van het gebied, de bijzondere bestuursvorm, de vestingen, het klooster en andere kenmerken van de rijke historie. Maar ook de heksenprocessen en de wolvenjacht komen aan bod. In de schuur is elk jaar een andere wisseltentoonstelling te zien. Daarnaast is SHC de oude Stelmakerij een toeristisch informatiepunt voor Westerwolde. Voor wandelen fietsroutes, overnachtingsadressen, kaarten van de omgeving en allerhande toeristische informatie ben je hier aan het juiste adres. Een mooi startpunt van je reis door dit prachtige gebied.

35

WESTERWOLDE

HET MOW I MUSEUM WESTERWOLDE

STELMAKERIJ WEVER

Aan de lange, statige Hoofdweg van Bellingwolde staat het MOW I Museum Westerwolde. Een modern en eigenzinnig museum met steeds weer nieuwe tentoonstellingen. Het MOW verkent de artistieke en cultuurhistorische betekenis van het Groninger platteland en in het bijzonder Westerwolde. Het gaat daarbij om geschiedenis en landschap maar ook om het leven van nu en de toekomst van dit gebied. Meerdere keren per jaar is er een nieuwe hoofdtentoonstelling te zien met steeds weer een ander thema of eigenzinnige invalshoek. Het pand heeft bijna 500 vierkante meter expositeruimte. Je vindt er altijd minimaal drie exposities. Eén zaal reserveert het museum voor werken van Lodewijk Bruckman die enige tijd in Bellingwolde woonde.

Bruckman maakte fijn realistische schilderijen vol symboliek. Het MOW is het enige museum in Nederland dat permanent aandacht schenkt aan deze bijzondere kunstenaar. Naast exposities organiseert het museum talloze activiteiten.

In het dorpje Mussel vind je een bijzonder museum: Stelmakerij Wever. Een stelmaker maakte vroeger wagenstellen voor de boeren in het dorp. De stelmakerij in Mussel bestaat al sinds 1903. De eigenaren waren Berend Wever en zijn vrouw Jantje totdat hun zonen Wubbe, Jan en Harm de zaak overnamen. Helaas daalde de vraag naar dorsvlegels en boerenkarren toen er na de Tweede Wereldoorlog steeds meer werd gemechaniseerd. Wel maakten ze nog schoppen op maat, kinderspeeltoestellen en werkten ze voor musea. Jan Wever werkte er nog tot in 1994. Toen kleinzoons Jan en Jeroen de oude stelmakerij van de familie kochten, maakten zij er een museum van. Het pand is geheel in de oude staat bewaard gebleven. Ook de machines, gereedschappen, de verschillende mallen en de vloeren zijn nog intact. Hierdoor krijg je een goede indruk van hoe mensen vroeger arbeid verrichtten en welk gereedschap ze hiervoor gebruikten. Het museum wordt volledig gerund door vrijwilligers.

THEATER VAN DE NATUUR

WERKKAMP DE BEETSE

36

SHC DE OUDE STELMAKERIJ

STREEKHISTORISCH CENTRUM

HET MOW I| MUSEUM WESTERWOLDE

MUSEA IN BOURTANGE

KAMP DE BEETSE

Bij aankomst in Bourtange word je vanzelf naar de vesting geleid, een van de grootste historische publiekstrekkers van Westerwolde. Hier kun je niet één, maar meerdere musea en exposities bezoeken. In de vesting tref je diverse gebouwen, waarin je een indrukwekkende reis maakt door de tijd. In ‘Terra Mora’ staat de relatie tussen het moeras en de vesting centraal. Vlieg mee op een kraanvogel over het moeras of leef je uit in de kanonnenhal, waar je kunt schieten met kanonnen en musketten. In Museum De Baracquen worden oude gebruiksvoorwerpen, kogels en andere zaken die bij de reconstructie van de vesting werden gevonden, tentoongesteld.

De Kapiteinswoning is een van de meest pittoreske panden. Deze in 1661 gebouwde officierswoning laat een goed beeld zien van het leven in de vroegere vesting. Vervolgens kun je de Synagoge en Het Nieuwe Kruithuis bekijken.

Het Nieuwe Kruithuis werd vroeger gebruikt voor de opslag van maar liefst 45.000 pond kruit.

Bij Sellingerbeetse vind je voormalig werk- en interneringskamp Kamp De Beetse. Dit kamp werd in 1935 gebouwd en was oorspronkelijk bedoeld voor de opvang van werklozen. Zij werden ingezet bij de ontginning van woeste gronden in Oost-Groningen. In de oorlog werden er echter ongeveer 500 joodse mannen uit Amsterdam opgesloten. Daarna werden er dwangarbeiders voor de Arbeitsinsatz geïnterneerd, die te werk werden gesteld bij de boeren in de omgeving.

In 1945 verbleven er ruim 200 NSB-vrouwen en -kinderen uit de Randstad, die na Dolle Dinsdag gevlucht waren maar weer terugkwamen naar het noorden. Na de oorlog werd Kamp De Beetse een interneringskamp waar NSB’ers en SS’ers hun straf moesten uitzitten. Het kamp werd uiteindelijk in 1948 gesloten. De barakken werden afgebroken en verkocht, op één na. Een groep vrijwilligers zet zich er hard voor in om deze historische plek te bewaren en terug te brengen naar de oude situatie.

VESTINGMUSEUM OUDESCHANS

THEATER VAN DE NATUUR

Oudeschans is het kleinste Oost-Groningse vestingdorp met ongeveer honderd inwoners. Met de reconstructie van het vestingdorp in de jaren tachtig is het authentieke karakter van het dorp behouden en is er in tegenstelling tot Bourtange niet voor een openluchtmuseum gekozen. Het vestingmuseum en een wandelroute door het dorp vertellen je alles over de ontstaansgeschiedenis en het leven in de voormalige vesting. De honderden gevonden gebruiksvoorwerpen, die je kunt bezichtigen in het vestingmuseum, laten de boeiende geschiedenis met veel oorlogsgeweld nog veel meer leven. Van papkommen en kookpotten tot schoenen en munten: alles is bewaard gebleven en heeft een mooi plekje gekregen in het museum. Het museum werkt met een vaste expositie over de geschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog en de rol van de Vesting Oudeschans hierin. Af en toe is er een tijdelijke expositie te zien, zoals nu: 75 jaar Vrijheid, Bevrijding Oudeschans en Westerwolde.

Middenin de natuur van Sellingen, aan de Dennenweg, vind je het kleinste theater van Nederland: Theater van de natuur. Door een draaibaar bühnekader op statief kun je op verschillende manieren naar het omringende landschap kijken. Je krijgt elke dag een andere voorstelling. De vijftien traptreden naar de top van het uitkijkpunt zijn voorzien van vijftien gedichten, geschreven door onder andere Harry Muskee en Def P. Het kunstwerk is gemaakt door beeldend kunstenaar Adriaan Nette. Het idee ontstond in 1994 toen hij een rondleiding door Westerwolde kreeg en een kaalslag in het landschap aantrof.

Toen hij zijn begeleiders vroeg wat zij zagen, gebruikten ze het huidige uitzicht als projectieveld voor verbeeldende uitstapjes naar toen en straks.

37

ETEN, DRINKEN ENOPNAAR DROMENLAND Wil je meer ontdekken over deze regio? Blijf dan (nog) een nachtje! Westerwolde heeft een groot aantal overnachtingsadressen die uitnodigen tot een prettig verblijf. Wat dacht je van een sfeervolle B&B of een fijn hotel? Op een van de campings zet je je tentje op en wie weet slaap je wel in een bijzondere accommodatie zoals een berenhol, treinwagon of hunebed.

Westerwolde leer je kennen door de sfeer en de smaak van streekproducten en homemade drankjes. Breng een bezoek aan een restaurant, theetuin of rustpunt in de regio.

Geniet van de Westerwoldse smaken en gastvrijheid!

AC C O M M O D AT I E S H OT E L S , B & B , C A M P I N G S , VA K A N T I E H U I S J E S , B U N G A LO W PA R K E N , G R O E P S A C CO M M O DAT I E S , B I J ZO N D E R E O V E R N A C H T I N G E N E N C A M P E R P L A AT S E N

—

—

—

—

—

B&B Alteveer Buiten

B&B Sellingen

Bungalowpark

IN EEN ZEILSCHIP

Camping “t Plathuis”

9661 TL Tangerveldweg 9

Veentuinen 73

Emslandermeer

Camping ZomersBuiten

Bourtangerkan.Noord 1

Alteveer

9551 EB Sellingen

9541 ZA Vlagtwedde

(OP HET DROGE) AAN

9545 VJ Bourtange

06-15387094

06-11014658

038-3856300

ZEE

0599-354383

alteveer-buiten.nl

BBSellingen.nl

bungalowpark-emslan-

De Akkers 12

campingplathuis.nl

—

—

dermeer.nl

9665 MZ Oude Pekela

—

De Porrepoele

Boerderij ’t Ossenschot

—

06-11640585

Camping

Dwarsstukkerweg 3

‘t Schot 1

IN EEN KNUS HUISJE

—

“De Sikkenberg”

9661 TC Alteveer

9561 PG Ter Apel

Restinn Hotel

IN EEN (TINY)

Sikkenbergweg 7

06-25183239

0599-637998

Staakenborgh

HENNEPHUIS

9591 TD Onstwedde

porrepoele.nl

ossenschot.nl

Vlagtwedderstraat 33

Camping ZomersBuiten

0599-661144

—

—

9545 TA Bourtange

De Akkers 12

sikkenberg.nl

B&B “Poort van

B&B het Klontje

0599-354216

9665 MZ Oude Pekela

—

Westerwolde”

Dorpsstraat 73

hotel-in-bourtange.nl

06-11640585

Camping ZomersBuiten

Beumeesweg 49

9699 PC Vriescheloo

—

—

De Akkers 12

9661AB Alteveer

06-33004558

IN EEN TREINWAGON

SLAPEN IN EEN

9665 MZ Oude Pekela

06-29113125

bbhetklontje.nl

Museumspoorlijn STAR

WIJNVAT

06-11640585

poortvanwesterwolde.nl

—

Stationsstraat 3

Camping Roelage

campingzomersbui-

—

B&B Vledderstee

9503 AD Stadskanaal

Ruiten A- Kanaal West

ten.nl

B&B Kanaalzicht

Vledderweg 3,

0599-651890

V 2a

—

Marktstraat 25

9585 PA Vledderveen

stadskanaalrail.nl

9561 TP Ter Apel

Camping

9581 AB Musselkanaal

06-27290834

—

06-22821829

“De Bronzen Eik”

06-41733053

vledderstee.nl

IN EEN WIJNVAT

roelage.nl

Zevenmeersveenweg 1

bedandbreakfast-ka-

—

Camping de Kapschuur

—

9551 VT Sellingen

naalzicht.nl

Pagedal Vakantiepark

De Vloeivelden 3

SLAPEN IN EEN

0599-322006

—

Westerwolde

9501 LG Stadskanaal

PIPOWAGEN

Sellingen

B&B Boerderij

Hoveniersweg 1

0599-638801

Boerderij ’t Ossenschot

debronzeneik.nl

De Klaproos

9502 BW Stadskanaal

campingdekapschuur.nl

0599-637998 t

—

Sluisweg 19,

0599-611000

—

Schot 1

Camping

9591 VD Onstwedde

vakantieparkwester-

IN ‘T HOOI Hooitel

9561 PG Ter Apel

“Harmina Hoeve”

06-15350466

wolde.nl

Buitengoed Het

ossenschot.nl

Beetserweg 34

boerderijdeklaproos.nl

—

Achterdiep

—

9551 VE Sellingen

—

Vakantiepark

Kloosterveenweg 168

CULINAIRE

0599-322205

Villa de Beuk

Emslandermeer

9561 AW Ter Apel

BUNGALOW VOOR

harminahoeve.nl

Drouwenerstraat 4

Laan van Westerwol-

0599-582364

HOBBY-KOKS

—

9503 AV Stadskanaal

de 15

achterdiep.nl

Het Laudehuis

Camping de Barkhoorn

benbstadskanaal.nl

9541 ZA Vlagtwedde

9541 ZA Vlagtwedde

Beetserweg 6

0599-313444

038-3856300

9551 VE Sellingen

info@emslandermeer.nl

bungalowpark-emslan-

0599-322510

dermeer.nl

barkhoorn.nl

K I J K V O O R M E E R A CCO M M O DAT I E S O P W E ST E RW O L D E . G R O N I N G E N . N L

40

A C C O M M O DAT I E S H O T E L S , B & B , C A M P I N G S , VA K A N T I E H U I S J E S , B U N GA LO W PA R K E N , G R O E P S ACCO M M O DAT I E S , B I J Z O N D E R E O V E R N A C H T I N G E N E N C A M P E R P L A AT S E N

— Camping “De Kapschuur” De Vloeivelden 3 9501 LG Stadskanaal 0599-638801 campingdekapschuur.nl — Buitengoed “Het Achterdiep” Kloosterveenweg 168 9561 AW Ter Apel 0599-582364 achterdiep.nl — Camping Roelage Ruiten A- Kanaal West V 2a 9561 TP Ter Apel 06-22821829 roelage.nl — Camping Moekesgat Heembadweg 15 9561 CS Ter Apel 06-23140030 moekesgat.nl — Minicamping “Boerenbont” Venneweg 4 9541 XN Vlagtwedde 0599-312739 campingboerenbont.nl — Camping de T-Tuin Vledderkamp 85 9541 BB Vlagtwedde 0599-35 49 39 det-tuin.nl — Camping “Wedderbergen” Molenweg 2 9698 XV Wedde 0597-561673 wedderbergen.nl

— Camping & Lunchcafé Noorderloo Dorpsstraat 31 9699 PA Vriescheloo 06-23504618 noorderloo.nl — Stichting Droomkinderen Vlagtwedderstraat 57 9545 TB Bourtange 0599-354737 stichtingdroomkinderen.nl — Herberg “De Staakenborgh” Vlagtwedderstraat 33 Bourtange 0599-354216 staakenborgh.nl — Vakantiehuis De Bonte Hond Hoofdweg 215 9697 NH Blijham 06-39410585 vakantiehuisdebontehond.nl — Ooldershoeve Veenhuizen 6 9591 TG Onstwedde 06-12876163 ooldershoeve.nl — Boerderij ’t Ossenschot ‘t Schot 1 Ter Apel 0599-637998 ossenschot.nl — Vakantieboerderij Westerwolde Jipsingboertangerweg 147 9551 TP Sellingen 0599-454 614

— BuitenWedde, Hoornderweg 19-B 06-44504386 9698 PK Wedde 06-44504386 buitenwedde.nl — Vakantieboerderij Westerwolde 9541 VM Vlagtwedde (Veele) 06-20841199 vakantieboerderij-westerwolde.com — Vakantie appartement Stal Westerwolde Burgemeester Buiskoolweg 34 9541 XM Vlagtwedde 06-18281145 stalwesterwolde.nl — Vakantiehuis de Wollinghoeve Wollinghuizerweg 125 9541VB Vlagtwedde wollinghoeve.nl 06-13379166 — Hotel Bourtange Vlagtwedderstraat 10 9545 TC Bourtange 0599 354 674 hotelbourtange.nl — Herberg Staakenborgh Vlagtwedderstraat 33 9545 TA Bourtange 0599-354216 staakenborgh.nl — Vesting Bourtange Willem Lodewijkstr. 33 9545 PA Bourtange 0599-354600 bourtange.nl

— Hotel de Waalehof Weenderstraat 4 9551 TK, Jipsinghuizen 0599 32 65 46 www.hoteldewaalehof.nl — Herberg Sellingen Dorpsstraat 37 551 AC Sellingen 0599-322285 herbergsellingen.nl — City Hotel Stadskanaal Raadhuisplein 30 9501 SZ Stadskanaal 0599-650699 hotel-stadskanaal.nl — Hotel Boschhuis Boslaan 6 561 LH Ter Apel 0599-581208 hotelboschhuis.nl — Camperpark Turfstee Turfweg 28 9697 XK Blijham 06-50 50 11 42 turfstee.nl — Camperplaats Ooldershoeve Veenhuizen 6 9591 TG Onstwedde 06-12876163 ooldershoeve.nl — Camperplaats op Streek Streekweg 4 9591 VM Onstwedde 06-10942447 camperplaatsopstreek. nl

K I J K V O O R M E E R ACCO M M O DAT I E S O P W E ST E RW O L D E . G R O N I N G E N . N L

41

HORECA EN ZWEMMEN R E S TA U R A N T S , E E T C A F É S , T H E E S C H E N K E R I J E N , S N A C K S E N Z W E M B A D E N

— Café Restaurant ‘s Lands Huys Marktplein 2 9545 PH Bourtange 0599-354514 landshuys.nl — Cafe ‘t Oal Kroegie Marktplein 8 9545 PH Bourtange 0599-354580 oalkroegie.nl — Herberg De Staakenborgh Vlagtwedderstaat 33 9545 TA Bourtange 0599-354216 hotel-in-bourtange.nl — Restaurant De Piekenier Voorstraat 21 9696 XG Oudeschans 0597 655 370 piekenier.nl — Herberg Sellingen Dorpsstraat 37 9551 AC Sellingen 0599-322285 herbergsellingen.nl — Restaurant De Ruiten Aa Zevenmeersveenweg 1 9551 VT Sellingen 0599-322006 restaurantderuitenaa.nl — Camping De Barkhoorn Beetserweg 6 9551 VE Sellingen 0599-322510 barkhoorn.nl

— Kiosk de Beetse Beetserweg 68 9551 VH Sellingen 0621416600 www.kioskdebeetse.nl — Restaurant de Boshoeve Ter Apelerstraat 20 9551XK Sellingen 0599-722019 — Grand Café ’t Raadhuys Raadhuisplein 30 9501 SZ Stadskanaal 0599-322510 hotel-stadskanaal.nl — Lunchcafé Mokka’s Beneluxlaan 1 9501 CT Stadskanaal 0599 750 877 www.mokkas.nl — Steakhouse De Rode Loper Tinnegieter 35a 9502 EX Stadskanaal 0599 700 268 www.steakhousederodeloper.nl — Gasterij Natuurlijk Smeerling Smeerling 15 9591 TX Onstwedde 0599-312611 gasterij-natuurlijk-smeerling.nl — Hotel Boschhuis Boslaan 6 9561 LH Ter Apel 0599-581208 hotelboschhuis.nl

— Vakantiepark Emslandermeer Laan van Westerwolde 15 9541 ZA Vlagtwedde 0599-313444 emslandermeer.nl — Brasserie Weddermeerhoeve Wedderbergenweg 3 9698 XW Wedde 0597-563185 weddermeerhoeve.nl — Kopje genieten Lageweg 29 9698 BJ Wedde 06-10635673 kopjegenieten.nl — Eetcafé Wedderbergen Molenweg 2 9698 XV Wedde 06-50515735 — Camping & Lunchcafé Dorpsstraat 31 9699 PA Vriescheloo 06-23504618 noorderloo.nl — Gon’s Theetoentje Westerkamp 2 9551 BE Sellingen 0599-201437 gonstheetoentje.nl — Roegh eten & drinken Laan van Westerwolde 6 9541 ZA Vlagtwedde 0599-313 072 roegh.nl

K I J K V O O R M E E R T I P S O P W E ST E RW O L D E . G R O N I N G E N . N L

42

— Camping “De Kapschuur” De Vloeivelden 3 Stadskanaal 0599-638801 campingdekapschuur.nl — Molen De Korenbloem Wedderweg 25, V9699 RA Vriescheloo 0597-541860 pension-stee-en-stoetje.nl — IJssalon Veendiep Dorpsstraat 4 9699 PH Vriescheloo 06 11096739 — Puur Westerwolde Dennenweg 1a 9551 VJ Sellingen 06-23517126 rinekedijkinga.nl/ puur-westerwolde — MoeNieks Weenderstraat 44 9541 TC Vlagtwedde 06-20109361 moenieks.nl rui ZWEMMEN ZWEMBADEN — Musselkanaal Zwembad “De Horsten” — Onstwedde Zwembad “’t Vlasmeer” — Sellingen Zwembad “De Barkhoorn” — Stadskanaal Zwembad “Noord”

— Stadskanaal Overdekt zwembad “Zwembad Pagedal” — Vlagtwedde Overdekt zwemparadijs Vakantiepark “Emslandermeer” — Vriescheloo Zwemplas “Loosterplassen” — Wedderbergen Zwemplas “Weddermeer” NATUURBADEN — Bellingwolde Natuurpark “Kemperspark” — Bourtange Natuurbad Camping “Plathuis” — Sellingen Natuurbad “De Beetserplas” — Stadskanaal Zwemplas “Pageplas” — Ter Apel Zwembad “Moekesgat”

EROPUIT S N U I S T E R W I N K E L S , M U S E A E N VA R E N

—

—

—

—

—

SML-kaarsenmakerij

Bierbrouwerij

Wonderwereld

Streekhistorisch

Jachthaven

Bourtange

Westerwolde

Ter Apel

Centrum

Vlagtwedde

Vestingstraat 1

Burgemeester Buis-

—

Stadskanaal

Laan van Westerwolde

9545 PL Bourtange

koolweg 35 9541 XM

Landgoed Tenaxx

—

15, Vlagtwedde

06-42885999

Vlagtwedde

Wedde

Museumspoorlijn STAR

0599-313444

sml-kaarsenatelier.nl

06-10228549

Stadskanaal

—

—

brouwerij-westerwol-

MUSEA

—

Jachthaven

Goudwicht

de.nl

—

Museum Philips

Wedderveer

2e Kwartierstraat 1

—

“De Baraquen”

Stadskanaal

Hoofdweg 2

9696 XW Oudeschans

Molen de Korenbloem

Bourtange

—

Wedderveer

0597-531753

Wedderweg 25

—

Museum Klooster

0597-561717

goudwicht.nl

9699 SJ Vriescheloo

Filmzaal De Poort

Ter Apel

—

0597 541 860

Bourtange

—

RONDVAARTEN

Westerwolds Goud

—

—

Wonderwereld

—

Scholtweg 9,

Groningen Natuurlijk!

Kapiteinswoning &

Ter Apel

Pieter Dekker

9591 AD Onstwedde

Dorpsstraat 22

Synagoge

0599-331 666

9699 PH Vriescheloo

Bourtange

JACHTHAVENS,

Hoofdweg 75

westerwoldsgoud.nl

groningen-natuurlijk.nl

—

BOOTVERHUUR

Blijham

—

0597-530869

Vesting Bourtange

De Woeste Grond

—

Bourtange

wateractief Jachthaven

Ter Apelerstraat 16

Butik Nord

—

—

9551 XK Sellingen

Wedderweg 165

MOW Museum

Jachthaven Veendiep

BOOTVERHUUR

0599-727 050

9665 JP Oude Pekela

Westerwolde

Nabij Veendiepsbrug,

—

—

06-53715208

Bellingwolde

Bellingwolde

Vakantiepark

Pengels

butiknord.nl

—

0597-561717

Emslandermeer

Outdoor en vrije tijd

—

Stelmakerij Mussel

—

Laan van Westerwol-

Hoofdstraat 57

De Blokeend

Mussel

Jachthaven Bourtange

de 15

9501 CN Stadskanaal

Poortweg 3

—

Bourtangerkanl Nrd 1,

9541 ZA Vlagtwedde

06-12233153

9696 XK Oudeschans

Museumboerderij

Bourtange

—

0597-785 018

“Slaaitnhoes”

0599-354383

BOOTUITJE

Boeket Garni

www.deblokeend.nl

Onstwedde

—

—

Weenderstraat 42

—

—

Jachthaven Het

Jatrie/Snikkevaart

9541 TC Vlagtwedde

KINDERMUSEA

Vestingmuseum

Spoordok

0599 – 612649

06-10737667

—

Oudeschans

Havenkade t/o 10,

snikke.dieverdoatsie@

boeketgarni.nl

Vesting Bourtange

Oudeschans

Musselkanaal

gmail.com

Bourtange

—

06-17746623

www.jatrie.nl

—

Kamp “De Beetse”

—

SML-kaarsenmakerij

Sellingen

Jachthaven De Runde

Bourtange

—

Oosterkade 5

—

SHC De Oude

Ter Apel

Museumspoorlijn STAR

Stelmakerij

0599-850953

Stadskanaal

Sellingen

Rondvaarten

0597-561717 dekkerrondvaarten.nl

K I J K V O O R M E E R T I P S O P W E ST E RW O L D E . G R O N I N G E N . N L

43

T INFO

COLOFON © April 2021

TOURISTISCHE INFORMATIE PUNTEN WESTERWOLDE

— SAMENSTELLING

westerwolde.groningen.nl

Camping de Bronzen Eik

Tourist Info Westerwolde

—

Zevenmeersveenweg 1

www.westerwolde.groningen.nl

BOURTANGE

T +31 (0)599-322006

Marketing Groningen

Bezoekerscentrum Vesting

—

www.visitgroningen.nl

Bourtange

STADSKANAAL

Mieters - www.mieters.nl

Willem Lodewijkstraat 33

Busstation

—

T +31 (0)599-354600

Navolaan 15-11

TEMPLATE ONTWERP

—

T +31 (0)599-650039

Studio Anne-Marijn,

BELLINGWOLDE

—

MAKI

(MOW) Museum Westerwolde

ONSTWEDDE

—

Hoofdweg 161

Gasterij Natuurlijk Smeerling

ILLUSTRATIE

T +31 (0)597-531509

Smeerling 15

MAKI

—

T +31 (0)599-312611

—

BELLINGWOLDE

—

INVULLING TEMPLATE

Rustpunt

TER APEL

Tourist Info Westerwolde

Hoofdweg 247

Museum Klooster Ter Apel

Mieters.nl - Stadskanaal

T +31 (0)597-5305575

Boslaan 3

—

—

T +31 (0)599-581370

FOTOGRAFIE

BLIJHAM

—

Hilvert Huizing

Drogisterij Perton

VEELERVEEN

Gijs Versteeg

Raadhuisstraat 8

MFC Veelerveen

Jeanique van den Berg

T +31 (0)597-562255

Scheidingsweg 20

Wesley Froom

—

T +31 (0)597-541860

Louis Keur

MUSSEL

—

Marieke Kijk

Café “De Mussel”

VRIESCHELOO

Jelka Vale

Musselweg 41

Stee&Stoetje

Marcel Kerkhof

T +31 (0)599-454150

Wedderweg 25

Stella Dekker Fotografie

—

T +31 (0)597-541860

Marketing Groningen

OUDESCHANS

—

—

Vestingmuseum

WEDDE

TEKST

Molenweg 6

Camping Wedderbergen

Heidi van Duuren

T (0)597-561548

Molenweg 2

Marketing Groningen

—

T +31 (0)597-561673

—

SELLINGEN

VERANTWOORDING

SHC De Oude Stelmakerij

Villapark Wedderwmeer

Alle gegevens zijn met grote

Dorpsstraat 32

Paviljoenweg 2

zorgvuldigheid verzameld en

T +31 (0)599-322727

T +31 (0)597-561576

verwerkt. Tourist Info Westerwolde en Marketing Groningen kunnen

Kopje Genieten

echter niet aansprakelijk gesteld

Lageweg 29

worden voor eventuele onjuistheden.

T +31 (0)6-10635673

TOURIST INFO WESTERWOLDE

MAGAZINE UIT? DAN WEET JE HET NU ZEKER.

BEZOEK WESTER WOLDE

WESTERWOLDE.GRONINGEN.NL