Najnowszy numer Tygodnika PLUS w Nowym Jorku

Nie tylko Boże Narodzenie

Święta w grudniu, o których mogłeś nie wiedzieć

Grudzień to bezapelacyjnie najbardziej magiczny okres w roku. Padający śnieg, rozświetlone ulice i rozbrzmiewające niemal wszędzie „Last Christmas”. Boże Narodzenie nie jest jednak jedynym świętem hucznie obchodzonym pod koniec roku. Jakie jeszcze święta w grudniu celebrują ludzie na całym świecie?

Święta Bożego Narodzenia, co trudno nie zauważyć, zbliżają się wielkimi krokami. Początek grudnia to czas, gdy w centrach handlowych rozbrzmiewają klimatyczne piosenki, sklepowe witryny zachwycają bajkowymi wystawami, a świąteczne reklamy wręcz wyciskają łzy. A jak to wygląda w innych krajach?

Święta w grudniu na świecie

Inne kultury celebrują ten miesiąc na swój sposób. Okres przedświąteczny to dobry moment, żeby poznać mniej znane zwyczaje. Przenieśmy się więc na chwilę w podróż dookoła świata, aby przyjrzeć się ceremoniom związanym z Bodhi Day, Chanuką czy Pancha Ganapati.

Co kraj, to obyczaj – brzmi znane przysłowie, z którym trudno się nie zgodzić. Poznaj grudniowe święta, które celebrują miliony osób z całego świata.

Bodhi Day – Japonia

Grudniowe ucztowanie rozpoczyna Japonia. To własne tam 8 grudnia obchodzony jest Dzień Oświecenia Buddy – Bodhi Day. Podczas uroczy-

stości zwraca się szczególną uwagę na medytację. Dekoruje się domy obrazkami i małymi statuetkami Buddy siedzącego pod figowym drzewem, tradycyjnie spożywa się jeden posiłek z ryżu i mleka. A przez trzydzieści dni pali się świece i światła jako symbol duchowego oświecenia.

Drzewka fikusowe ozdabiane są kolorowymi światełkami i koralikowymi łańcuszkami. W ramach uroczystości mnisi zen przeprowadzają Rōhatsu, czyli odosobnienia poświęcone medytacji.

Dzień Świętej Łucji – Szwecja

13 grudnia w Szwecji wspominana jest św. Łucja z Syrakuz. W przeszłości, jeśli wierzyć legendom, był to najkrótszy dzień w roku, w którym nawet zwierzęta przemawiały ludzkim głosem. Z okazji Święta Światła, którego patronką jest św. Łucja, w całym kraju odbywają się orszaki. Przewodniczy im dziewczynka w wianku z płonącymi świecami na wzór świętej. Pozostałe dzieci przebrane są w długie, białe suknie. Na głowach mają wianki, a w rękach świece. Nieodłącznym elementem tego święta jest czerwone grzane wino (Glögg) i kawa. Nie sposób zapomnieć również o smakowitych pierniczkach oraz ciastkach z rodzynkami i szafranem (Lussekatter). Święta Łucja z Syrakuz była męczennicą, która oddała swoje życie w imię wiary. Zmarła 13 grudnia 304 roku.

Chanukah – Izrael

W 2022 roku Chanukah rozpoczyna się 18 grudnia i trwa osiem dni. To żydowskie święto świateł, nazywane tak ze względu na najważniejszy rytuał. Każdego dnia, przez osiem dni, uroczyście zapalana jest kolejna świeca. Używany jest do tego charakterystyczny świecznik z dziewięcioma ramionami zwany chanukiją. Świece te zapala głowa domu, przedtem wygłaszając błogosławieństwa. Jest wiele tradycji związanych z tym świętem, a zwłaszcza heroiczną postacią Judyty. W tym czasie na stołach pojawiają się naleśniki z serem, placki ziemniaczane i „kulki światła”, czyli nadziewane pączki posypane cukrem pudrem.

Pancha Ganapati – Indie

Pomiędzy 21 a 25 grudnia w Indiach obchodzona jest ceremonia Pancha Ganapati. To względnie nowe hinduskie święto organizowane jest dla upamiętnienia Ganeśy, patrona sztuki i strażnika kultury. Co ciekawe, festiwal powstał w 1985 roku jako hinduska alternatywa świąt Bożego Narodzenia. Podczas tych pięciu dni rodziny skupiają się na duchowej dyscyplinie zwanej sadhana. W salonie domostwa organizowana jest prowizoryczna świątynia wypełniona ozdobami. Na środku stawia się figurkę lub wizerunek Ganeshy, którą dzieci dekorują każdego dnia różnymi kolorami symbolizującymi pięć sił saktis. Każdego dnia przygotowywana jest taca pełna słodyczy, owoców i kadzidła, która po błogosławieństwie dzielona jest pomiędzy świętujących. Również każdego dnia rozdawane

są drobne prezenty dzieciom, które otwierają je dopiero w piąty dzień. Świąteczne kartki tworzone przez dzieci są inspirowane hinduską kulturą i nauką, zawierają wersy ze starych ksiąg Wed.

Yalda – Iran

W noc przesilenia zimowego, czyli 21 albo 22 grudnia, w większości irańskich domów hucznie obchodzona jest Noc Yalda. To czas wspólnego biesiadowania w gronie przyjaciół i najbliższych. Gospodarzami przyjęcia są najczęściej najstarsi członkowie rodziny, którzy dla pozostałych domowników przygotowują masę smakołyków. Na stole znajdziemy m.in. słodkości, orzechy, suszone owoce, granaty czy arbuzy. Zaproszeni goście chętnie oddają się zabawie, słuchają muzyki oraz czytają wiersze – przeważnie autorstwa XIV-wiecznego poety, Hafiza. Organizowane z okazji końca jesieni i początku zimy święto cieszy się także sporą popularnością w Afganistanie, Tadżykistanie, Uzbekistanie, Azerbejdżanie i Armenii.

Inne mniej znane święta w grudniu to:

Kwanzaa (26 grudnia – 1 stycznia) –zwyczaj upamiętniający afrykańskie dziedzictwo w kulturze amerykańskiej;

Dongzhi (między 21 a 23 grudnia) –chińskie święto, podczas którego czci się niebo i wspomina przodków; Las Posadas (między 16 a 24 grudnia) – popularna w Ameryce Łacińskiej procesja upamiętniającą podróż Maryji i Józefa z Nazaretu do Betlejem.

Pierwsze Damy – cz.178 Partnerka prezydenta

Hillary Rodham Clinton (ur. 1947)

Dzięki dobremu wynikowi w prawyborach i jednoznacznemu wsparciu, jakie Clinton udzieliła Obamie w starciu z Republikaninem Johnem McCainem, nowy prezydent mianował ją sekretarzem stanu, czyli amerykańskim odpowiednikiem ministra spraw zagranicznych. Senat zatwierdził ją na to stanowisko głosami 94 i 2. Została pierwszą żoną prezydenta w historii USA, która była członkiem rządu. Hillary Clinton, przyjmując stanowisko sekretarza, zastrzegła sobie bezpośredni dostęp do prezydenta i prawo do obsadzania kluczowych stanowisk w dyplomacji amerykańskiej. Stała się jedną z najbardziej aktywnych sekretarzy stanu w historii. Podczas jej kadencji doszło do słynnego resetu w relacjach z Rosją. Prezydent Obama chciał odnowić stosunki z tym państwem, mając nadzieję, że zmiana przywódcy w tym pomoże (wówczas głową państwa został Dmitrij Miedwiediew). Po powrocie Władimira Putina i późniejszych wydarzeniach na Ukrainie stosunki USA i Rosji są najgorsze od upadku Związku Sowieckiego.

Clinton koordynowała też prace nad warunkami międzynarodowych sankcji dla Iranu. Podczas jej kadencji wybuchła również tzw. arabska wiosna. Stany Zjednoczone wspierały rebeliantów niemal w każdym z krajów, w których doszło do przewrotu.

W Egipcie, Tunezji czy Libii poskutkowało to przejściową destabilizacją, inaczej sytuacja potoczyła się w Syrii.

Za kadencji Clinton doszło do ataku na amerykańską ambasadę w Benghazi w Libii, podczas którego zginął ambasador USA J. Christopher Stevens. Sekretarz stanu oskarżano o przyczynienie się do zamachu. Miała m.in. odmówić zwiększenia liczby strażników i broni dla placówki w Benghazi.

W 2010 roku jedyna córka Clintonów, Chelsea, wyszła za mąż za bankiera inwestycyjnego Marca Mezvinsky’ego. Ich pierwsze dziecko, córka Charlotte, urodziła się we wrześniu 2014 roku, a syn Aidan w czerwcu 2016 roku. W lipcu 2019 roku powitali na świecie drugiego syna, Jaspera.

Po opuszczeniu stanowiska sekretarza stanu w 2013 roku, Hillary zaangażowała się w prace rodzinnej fundacji „Bill, Hillary and Chelsea Foundation”, wspomagającej dzieci i młodzież. Opublikowała również w 2014 roku swoje pamiętniki zatytułowane „Hard choices” („Trudne wybory”). Rozpoczęła w tym czasie wygłaszanie płatnych przemówień w oczywistym celu zbierania funduszy na planowaną prezydencką kampanię wyborczą.

12 kwietnia 2015 roku Hillary Clinton zgłosiła swoją kandydaturę na Prezydenta Stanów Zjednoczonych w wyborach 2016 r. Rozpoczęła się najdłuższa i najdroższa kampania

wyborcza. Początkowo zgłosiło się 18 kandydatów ubiegających się o nominację Partii Republikańskiej i 5 kandydatów do nominacji z ramienia Partii Demokratycznej. W wyniku prawyborów na placu boju wśród republikanów został Donald Trump, a wśród demokratów Hillary Clinton i Bernie Sanders. Hillary wyszła zwycięsko z rywalizacji z Sandersem.

16 lipca 2016 roku Krajowa Konwencja Partii Demokratycznej na posiedzeniu w Filadelfii mianowała Hillary Clinton kandydatem Partii Demokratycznej na Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Nominacja ta była historycznym faktem. Po raz pierwszy w historii Stanów Zjednoczonych kandydatem na prezydenta jednej z głównych partii została kobieta.

Sondaże przedwyborcze jednoznacznie wskazywały na zwycięstwo

H. Clinton w wyborach prezydenckich. Okazało się, że wygrał je Donald Trump. Pierwsze chwile po porażce w wyborach zaliczały się w życiu Hillary Clinton do najcięższych. Dopiero tydzień później pokazała się znowu publicznie.

Nie łatwo było jej znowu wystąpić publicznie, jak wyznała Hillary Clinton na corocznej gali charytatywnej „Children’s Defense Fund” organizowanej w Waszyngtonie na rzecz dzieci z najuboższych rodzin. Clinton podkreśliła przy tym, że „było kilka takich momentów w ubiegłym tygodniu, kiedy najchętniej zamknęłabym się z dobrą książką i psami nie wychodząc w ogóle z domu”.

Od przegranych wyborów Hillary Clinton stara się trzymać z dala od polityki.

Ciąg dalszy za tydzień…

Ubezpieczenie Medicare dla starszej żony

Przykład z życia

Pan Jan z Chicago jest o trzy lata młodszy od żony, pracuje, ale nie ma zakładowego ubezpieczenia zdrowotnego. Jego żona Anna poważnie zachorowała. Skoro skończyła właśnie 65 lat, kolega zasugerował, żeby pan Jan zaczął brać wczesną emeryturę Social Security, bo wtedy żona dostanie ubezpieczenie zdrowotne Medicare. Wydawało się to znakomitym rozwiązaniem, więc pan Jan udał się do biura SSA złożył wniosek o wczesną emeryturę, a żona - o Medicare. Pan Jan pyta, czy kolega miał rację.

Odpowiedź jest przecząca. Żona sama była uprawniona do Medicare, bo ukończyła 65 lat, niezależnie od tego, czy pan Jan był na emeryturze czy nie. Kolega nie miał racji doradzając wczesną emeryturę osobie, która zamierza kontynuować pracę. Pan Jan podjął niekorzystną decyzję, która kosztować go i żonę może nawet kilkadziesiąt tysięcy dolarów, w zależności od ich sytuacji.

Kto jest uprawniony do Medicare

Zacznijmy od wyjaśnienia, kiedy niepracujący małżonek pracownika zostaje objęty ubezpieczeniem Medicare. Każdy Amerykanin kwalifikuje się do części A Medicare (ubezpieczenie szpitalne) za darmo, a części Medicare B (na lekarza) odpłatnie, jeżeli ukończył 65 lat oraz jest w pełni ubezpieczony. Ubezpieczonym można być:

• z tytułu własnej pracy, czyli gdy przepracowało się co najmniej 40 kwartałów (znaczy to, że otrzymujesz Social Security albo jesteś do świadczeń uprawniony) albo

• z tytułu pracy małżonka albo byłego małżonka. Żyjący małżonek-pracownik powinien mieć co najmniej 62 lata i nie musi być na emeryturze.

Pan Jan (pracownik) ukończył 62 lata, żona osiągnęła 65, więc należy się jej Medicare, nawet jeżeli w Stanach nie pracowała.

Do Medicare kwalifikują się również inwalidzi pobierający Social Security Disability w dwa lata po rozpoczęciu pobierania renty. Specjalne zasady dotyczą ludzi śmier-

telnie chorych.

Wniosek: Pan Jan nie musiał przejść na emeryturę, by żona dostała Medicare.

Gdy żona jest młodsza

Oczywiście, te same przepisy dotyczą żon i mężów. Załóżmy, że pracownikiem jest mąż, a niepracująca pozostawała żona.

Jeżeli twoja żona jest młodsza, to po osiągnięciu 65 lat powinieneś wziąć Medicare dla siebie, niezależnie od tego, czy pracujesz, masz ubezpieczenie zakładowe, czy nie. Część A (szpitalną) jest za darmo. Kwestia wykupienia części B (na lekarza) zależy od twojej sytuacji. Żonie przysługuje Medicare dopiero po osiągnięciu 65 lat, niezależnie od tego, czy mąż pracuje i czy ma Medicare. Do jej 65-tych urodzin żona potrzebuje innego ubezpieczenia. Najczęściej jest to rodzinna polisa z pracy męża. W razie jej braku pozostaje Obamacare: Health Insurance Marketplace, www. health.gov. Wiele osób pozostaje w pracy tylko po to, by kontynuować ubezpieczenie dla rodziny.

Gdy żona jest starsza

Starsza żona, tak jak pani Anna, otrzyma Medicare z tytułu pracy męża, gdy sama osiągnie 65 lat. Jej mąż nie musi być na emeryturze, ale musi mieć skończone 62 lata, bo wtedy nabywa uprawnienia emerytalne.

Ważne: Nie musisz składać wniosku o emeryturę, by żona mogła być ubezpieczona przez Medicare. Musisz tylko mieć odpowiedni wiek (co najmniej 62 lata), żeby móc złożyć wniosek, gdybyś tego chciał.

Jeżeli twoja żona jest starsza od ciebie o więcej niż 3 lata, to może wykupić część A Medicare i płacić za nie aż ty osiągniesz 62 lata. Cena miesięcznej składki na część A Medicare zależy od liczby lat pracy, a dla osoby, która nigdy nie pracowała w Stanach, wynosi 506 dol. w roku 2023.

Kiedy zapisać się do Medicare

Pani Anna miała szczęście, że udała się do SSA zaraz po swoich 65tych urodzinach, bo w przeciwnym razie musiałaby czekać długo i może nawet zapłacić karę za zwłokę. Na

Medicare można zapisać się tylko w określonym terminie.

Wstępny okres zapisów (initial enrollment period) wynosi 6 miesięcy od daty, kiedy osoba stała się upoważniona do Medicare: 3 miesiące przed jej 65-tymi urodzinami i 3 miesiące po nich. Dla odbiorców Social Security Disability Insurance (SSDI) wstępny okres zapisów zaczyna się w 24. miesiącu po rozpoczęciu pobierania renty inwalidzkiej.

Powszechny okres zapisów do Medicare (general enrollment period) zaczyna się 1 stycznia każdego roku i kończy 31 marca, a ubezpieczenie zaczyna przysługiwać dopiero od 1 lipca tego roku. W tym czasie każda osoba upoważniona do Medicare może się zapisać. Być może zapłaci ona za Medicare B składki podwyższone o 10 proc. za każde 12 miesięcy, kiedy pozostawała bez ubezpieczenia, a była do Medicare uprawniona.

Specjalny okres zapisów obowiązuje w czasie pierwszych 8 miesięcy po utracie medycznego ubezpieczenia zdrowotnego w pracy swojej lub małżonka.

Ile straci pan Jan Pan Jan przeszedł na najwcześniejszą emeryturę i kontynuował pracę, co ma następujące wady:

• Wczesna emerytura jest permanentnie pomniejszona w zależności od liczby miesięcy brakujących do pełnego wieku emerytalnego z powodu tzw. „redukcji aktuaryjnej”. Po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego świadczenia podniesione nie będą!

• Renty rodzinne żony czy dzieci pracownika będą również na stałe pomniejszone (bo stanowią procent jego emerytury).

• Emerytura jest redukowana, gdy pracownik, który nie osiągnął pełnego wieku emerytalnego, zarobi ponad pewną kwotę (21,240 dol. w roku 2023).

Na każde 2 dol. zarobione ponad ten limit, wczesna emerytura jest pomniejszana o jednego dolara. Nie trudno obliczyć, że przy znacznych zarobkach pan Jan

może nie dostać od SSA nic. W roku, w którym pracownik osiąga pełny wiek, limit wynosi 56,520 dol.

• Młody emeryt nie może korzystać z pewnych strategii powiększających świadczenia.

• Przestają się akumulować lata na potrzeby Windfall Elimination Provision.

Każdą z tych wad, jak i wiele innych omawianych tu kwestii, opisuję obszernie w książce Ubezpieczenie społeczne Social Security.

Konkluzja

Historia pana Jana ma szczęśliwe zakończenie. Nie było jeszcze za późno na wycofanie wniosku o emeryturę, co Jan natychmiast uczynił, bo zamierza pracować co najmniej do 67. roku życia, by powiększyć jak najbardziej swoją emeryturę i rentę niepracującej żony.

Sugestia: Mili Państwo, nie zwracajcie się do mnie po fakcie, gdy klamka zapadła, bo rzadko da się sprawę pomyślnie odkręcić. Planowanie emerytalne, czyli decyzje dotyczące SSA, ZUS, pensji zakładowych, indywidualnych programów emerytalnych, podatków, przeprowadzki do Polski itp., należy poczynić z dużym wyprzedzeniem.

Elżbieta Baumgartner

Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. książek pt. „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Emerytura reemigranta w Polsce, podręcznik seniora wracającego do kraju”, „Amerykańskie emerytury”. Są one dostępne w księgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.PoradnikSukces.com.

Nie ubiegaj się o emeryturę zanim nie poznasz przepisów i pułapek Labirynt podwójnych

emerytur

wyjaśniają unikalne książki Elżbiety Baumgartner „Emerytura polska i amerykańska ” – ich łączenie i skutki Umowy o zabezpieczeniu społecznym. $35 + $5 „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków”. Unikalne informacje. $30 + $5 za przesyłkę.

“Ubezpieczenie społeczne Social Security ”. Dowiedz się, jak maksymalizować świadczenia swoje i rodziny. $35 +$5. Również: “Powrót do Polski”, „Emerytura reemigranta w Polsce” – dla powracających do Polski, „Obywatelstwo z przeszkodami” (po $35+$5).

Książki są uaktualnione na rok 2022 i dostępne w księgarni Polonia, 882 Manhattan Ave., Greenpoint, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.PoradnikSukces.com, poczta@poradniksukces.com.

USZKODZONE

Stan faktyczny:

W poprzednim tygodniu udało nam się zakończyć sprawę odszkodowawczą w sądzie na Manhattanie na rzecz hydraulika, który w wieku trzydziestu kilku lat doznał urazu kolana w pracy. Nasz klient pracował na terenie dużego projektu budowlanego. Był zatrudniony przez podwykonawcę, który był odpowiedzialny za instalacje hydrauliczne. W momencie zdarzenia pchał wózek z narzędziami wraz z innym pracownikiem. Wózek z narzędziami miał trafić na piętro niżej, gdzie pracownicy mieli wykonać dalsze prace, zgodnie z instrukcjami brygadzisty. Pracownicy udali się w stronę windy. W pewnym mo -

mencie pracownik stanął prawą nogą w głębienie w betonowej niewykończonej podłodze i poczuł ból w prawym kolanie.

Uraz kolana i leczenie:

Pracownik nie mógł kontynuować pracy. Nie udał się do szpitala, ale przez kilka dni odpoczywał w domu. Poszkodowany udał się do ortopedy, który zalecił wykonanie rezonansu magnetycznego kolana. Według diagnozy ortopedy poszkodowany doznał naderwania łękotki w prawym kolanie. Konieczna była rehabilitacja i poddanie się laparoskopowej naprawie uszkodzonej łąkotki. Rok później nasz klient musiał jeszcze poddać się operacji przeszczepu łękotki.

Sprawa sądowa:

Poszkodowany na początku zatrudnił innego prawnika do tej sprawy wypadkowej, który niedokładnie przeanalizował stan faktyczny sprawy i nie założył w imieniu klienta sprawy o odszkodowanie cywilne. Podczas mojej pierwszej konsultacji z klientem rok po wypadku, okazało się, że poszkodowany nawet nie wiedział, że jego sprawa kwalifikuje się na tzw. sprawę cywilną. Nie miał pojęcia, że poszkodowanemu przysługują nie tylko świadczenia Workers’ Compensation, ale również odszkodowanie cywilne z ubezpieczenia właściciela budowy i generalnego wykonawcy.

Sprawa cywilna trwała niecałe trzy lata od momentu, kiedy klient zatrudnił naszą kancelarią do dnia jej rozstrzygnięcia. W międzyczasie udało nam się uzyskać bardzo korzystną dla poszkodowanego decyzję sądową (tzw. summary judgment). Sędzia wskazał, że generalny wykonawca naruszył przepisy Prawa pracy 200, 241(6) (Labor Law 200 oraz Labor Law 241(6)) oraz Kodeksu Przemysłowego (Industrial Code), między

innymi dlatego, że nie zabezpieczył wgłębienia w betonowej podłodze.

Odszkodowanie:

Pozwani musieli wypłacić w tej sprawie aż $4,500,000 odszkodowania klientowi. Ponadto wynegocjowaliśmy dodatkowe kilkaset tysięcy dolarów, ponieważ klient nie musiał zwrócić do firmy ubezpieczeniowej Workers’ Compensation ani jednego dolara z odszkodowania ze sprawy cywilnej.

Mecenas Paweł P. Wierzbicki, Esq.

Jeżeli Państwo lub Państwa bliscy doznali obrażeń cielesnych w wyniku wypadku, zachęcam do kontaktu z naszą kancelarią.

ABY UMÓWIĆ SIĘ NA BEZPŁATNĄ KONSULTACJĘ I POROZMAWIAĆ BEZPOŚREDNIO Z MECENASEM WIERZBICKIM W JĘZYKU POLSKIM MOGĄ PAŃSTWO DZWONIĆ NA NUMER 646-863-5538 lub wysłać e-mail z zapytaniem na adres pwierzbicki@blockotoole.com.

2022 - notatki z podróży – cz.2

Z Chicago do Nepalu przez Qatar

Wtorek, 1 listopada.

Po prawie czterech godzinach lotu z Doha, gdzieś poza New Delhi, z lewej strony, na horyzoncie ukazuje się ściana Himalajów - co za wspaniały widok! Rozpoznaję charakterystyczną sylwetkę masywu Annapurny i ośmiotysięcznik Dhaulagiri obok. To wszystko przy cudnej pogodzie, jak przystało na początek pory suchej. Szczyty wyglądają imponująco, są mocno ośnieżone, gdyż monsunowe deszcze skończyły się ledwie tydzień temu!

Mijając nisko leżący fragment nepalskiej części Niziny Hindustańskiej (Równina Teraju leży na wysokości zaledwie 350 m) nadlatujemy nad pasma Siwaliku i w końcu ponad Kotlinę Katmandu ulokowaną malowniczo pośród gór Mahabharat. Pod nami widać gęstą sieć rzek spływających z Himalajów i kolorowe pola tarasowe żyznych dolin.

Tuż przed lądowaniem w Katmandu, gdy samolot położył się na skrzydło i zmienił azymut na zachodni, po prawej pokazała się lekko przymglona, odległa Kangczendzonga, a w lewo od niej Lhoce i majestatyczny Mt Everest! Nepal zajmuje powierzchnię 147 tys. km kwadratowych, czyli tyle co stan Illinois albo... połowa powierzchni Polski. Ten niewielki kraj posiada jednak aż 8 majestatycznych szczytów o wysokości przekraczającej 8 tysięcy metrów! I zobaczymy je wszystkie. Schodzimy do lądowania w porcie lotniczym Tri-

bhuvan Airport, gdy ponad kotliną wisi delikatna mgiełka miejskiego smogu.

Lądujemy w stolicy Nepalu o 8 rano, 24 godziny po starcie z Chicago! Sprawna odprawa paszportowa, 30-dniowa wiza turystyczna za $50 wbita do paszportu, lokalny przewodnik na nas już czeka i zabiera w góry. Najwyższe na świecie! W Doha dołączył do nas Krzysiek, a na sali przylotów w Katmandu czekała już Ewa z Aleksandrem. Jest nas dziesięciu, jak w dobrym trafieniu! try na zewnątrz lotniska pokazują 20 stopni Celsjusza, wilgotności prawie nie ma, czujemy się świetnie. Nepal leży w strefie klimatów podzwrot nikowych górskich i monsunowych (południe kraju) dzięki czemu turyści doświadczają w miesiącach zimowych najbardziej optymalnych temperatur.

Przeciskając się przez zatłoczone ulice miasta, jedziemy do hotelu, na obrzeżach stolicy, gdzie czeka nas widok jak z bajki: ściana Himalajów pod błękitnym niebem i zielone do liny poniżej nas. Hotel też imponuje elementami newarskiej architektury, wygodnymi pokojami, a każdy z bal konem, z widokiem na góry!

Nad Katmandu powoli zapada zmierzch, nasz uroczy, stylowy hotel przygotowuje się do snu, ale my na stawiamy budziki na 5:45, aby o świ cie być już gotowym na balkonach na cudowny spektakl Natury zwany „zapalaniem” himalajskich szczytów.

Śpimy dzisiaj na wysokości 1930 m nad poziomem morza, a więc nad ranem przy ładnej pogodzie, na pewno będzie zimno, około 10 stopni Celsjusza (46F). Kurtki przygotowane, ciepłe czapki też. Zasypiamy jak niedźwiedzie, w krystalicznym powietrzu, po długiej, blisko trzydziestogodzinnej podróży - od wyjścia z domu do zakwaterowania w hotelu - przez trzy kontynenty. Nasze organizmy na pewno zareagują na różnicę czasu wynoszącą aż jedenaście godzin (bez piętnastu minut) w stosunku do Chicago. Północ stanie się dla nas

południem i odwrotnie. Zapanowała ciemność, na niebie zajaśniał Księżyc, tuż obok niego świeci planeta Jowisz, a nad wschodnim horyzontem powoli wznosi się czerwony Mars! Dobranoc! Ciąg dalszy za tydzień… Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest właścicielem chicagowskiego biura podróży Exotica Travel, które organizuje wycieczki po USA i całym świecie, z Nepalem włącznie (najbliższe wyjazdy 27 i 29 października oraz 11 listopada 2023). Bliższe informacje: Tel . 773 725-5940, www. andrzejkulka.com

Pamiątkowa fotka części grupy

Widok na

Richard do Alojza:

- Pieronie, Alojz, ale źle wyglądasz!

- Nie dziwota, jak człowiek musi przy monterach harować od rana do wieczora.

- A długo to tam już robisz?

- Po niedzieli mam zacząć.

Idzie pogrzeb. Do mężczyzny idącego za trumną podchodzi znajomy:

- Żona?

- Nie, teściowa. - Też pięknie.

- Moje gratulacje! Od razu widać, że się pan ożenił - doskonale uprasowana koszula!

- A, tak. To pierwsze czego żona mnie nauczyła.

- Abram, masz plaster na czole. Wypadek w pracy?

- Nie. Chciałem powiedzieć Sarze, że jej zupa nie jest smaczna, ale bardzo smaczna. Tylko nie zdążyłem dokończyć zdania.

Estonia. Wieś. Do drzwi puka ratownik:

- To wyście wzywali pogotowie?

- Tak, ale już trzy dni temu dziadka pochowalim.

- Poproszę o maść na blizny.

- A co się stało?

x- Gumka od majtek mi się odcisnęła.

Blondynka płacze na porodówce. Położna pyta:

- Dlaczego pani płacze?

- Urodziły mi się bliźniaki.

- I co z tego?

- Ile będzie kosztował przelot pana samolocikiem do Edynburga? - pyta szkockie małżeństwo.

x- Mogę was przewieźć za darmo, jeśli podczas lotu nie powiecie ani słowa!

Już po wylądowaniu pilot, który w czasie lotu wykonywał różne karkołomne akrobacje gratuluje Szkotowi:

xPonieważ Igor pociągnął hamulec awaryjny, został ukarany grzywną w wysokości trzech tysięcy rubli. Ale upadek teściowej z najwyższej leżanki w kuszetce był tego wart.

xKapitan Titanica wchodzi do sali balowej i oznajmia pasażerom:

x- Mam dwie wiadomości - dobrą i złą. Od której mam zacząć?

- Od złej.

- Za chwilę nasz statek zatonie.

- A ta dobra?

- Dostaniemy 11 Oskarów.

Millennials w aptece:

x- Jak ja powiem mężowi, skąd to drugie dziecko?

Mąż do spowiednika:

x- Kłamałbym zdecydowanie mniej, gdyby żona zadawała mniej pytań.

- No, muszę przyznać, że jeszcze żadnemu z moich pasażerów nie udało się zachować milczenia w czasie lotu!

x- A wie pan, że w pewnym momencie chciałem krzyknąć! - przyznaje Szkot

- W jakim?

x- Kiedy moja żona wypadła z samolotu!

WYCIECZKI

Zobacz:

nie łączy z USA

Czy mogę wrócić do Polski z dziećmi?

Opieka nad dziećmi, czyli custody , jest rozstrzygana podczas rozwodu lub separacji rodziców. W polskich rodzinach w Nowym Jorku bywa często, że jeden z rodziców jest nadal bardzo związany z Polską, pomimo długiego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Często są to kobiety, które opuściły Polskę, aby założyć rodzinę z mężem mającym podwójne obywatelstwo i zamieszkującym na stałe w Stanach Zjednoczonych. W takich przypadkach żona zostawiła rodzinę i przyjaciół w Polsce, aby zacząć “nowe” życie w Ameryce.

Z różnych powodów takie małżeństwa rozpadają się, podobnie jak wiele innych małżeństw bez takiego aspektu zagranicznego. Natomiast jednym z problemów, który pojawia się w związku, gdzie jeden z małżonków nigdy

nie zakorzenił się w Stanach, to intencja powrotu do Polski po zakończeniu rozwodu. Oczywiście każdy z nas ma prawo zamieszkiwać w jakimkolwiek miejscu, jednakże taka sytuacja bardzo się komplikuje, jeżeli małżonków łączą dzieci.

Pomijając to, że dzieci, które urodziły się w Stanach Zjednoczonych są obywatelami amerykańskimi, dziecko, które urodziło się w Polsce i mieszka w stanie Nowy Jork od przynajmniej sześciu miesięcy, podlega pod jurysdykcję stanu NY. Co to oznacza w rzeczywistości? Rodzic, który planuje wrócić do Polski po separacji lub rozwodzie, nie ma prawa zabrać ze sobą dzieci bez zgody drugiego rodzica. Nawet jeśli matka jest rodzicem, z którym dzieci zamieszkają po rozwodzie, czyli jest ona residential parent ,

to i tak bez zgody ojca matka nie może opuścić Stanów z dziećmi. Matka ma prawo wyjechać sama z tego państwa, natomiast nie może opuścić Stanów z dziećmi bez zgody ojca. Próba lub wyjazd z dziećmi pod pretekstem, że wyjeżdżam z dziećmi na wakacje do Polski, ma surowe konsekwencje dla rodzica, który “uprowadza” dzieci i nie wraca w ustalonym terminie.

Konwencja Haska, czyli The Hague Convention , dotyczy cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Konwencja zapewnia i daje mechanizm niezwłocznego powrotu dzieci bezprawnie up rowadzonych lub zatrzymanych w jednym z Umawiających się Państw. Polska i Stany Zjednoczone należą do członków tej Konwencji.

Oprócz Konwencji, według prawa Nowego Jorku rodzic, który uprowadza dzieci bez zgody drugiego rodzica, najczęściej jest pozbawiony opieki nad dziećmi po ich powrocie do Stanów Zjednoczonych. Więc wyjazd z dziećmi bez zgody drugiego rodzica

przynosi poważne konsekwencje. Oboje rodziców mają prawa widywać się z dziećmi i spędzać z nimi czas. Bycie rodzicem jest ogromną odpowiedzialnością, ale też łączy nas z drugim rodzicem przez wiele lat, bez znaczenia czy się rozwiedliśmy czy mieszkamy oddzielnie. Natomiast biorąc tylko dobro dzieci pod uwagę, rodzice powinni razem ustalać co jest dla dzieci najlepsze a nie dla rodziców. Czasami ojcowie dobrowolnie zgadzają się na wyjazd dzieci na stałe do Polski, ale w takich sytuacjach jest ustalony grafik, który pozwala ojcu spędzać każde wakacje i Święta z dziećmi. Każda sytuacja jest inna i rodzice decydują nad dobrem ich dzieci, jednakże sąd zawsze stwierdzi, że relacja z ojcem jest ważniejsza dla dzieci niż jakiekolwiek “lepsze” warunki za granic ą

A co możemy zrobić, jeżeli mamy wrażenie, że drugi rodzic planuje właśnie taki wyjazd z dziećmi bez wspólnej zgody?

Zapraszam na konsultacje, jeśli ktoś jest w takiej sytuacji.

Mecenas Joanna Ewa Nowokuński

BYK W tym tygodniu potrzebujesz odrobiny wytchnienia. Postaraj się unikać wyczerpujących przedsięwzięć, bo przeforsujesz się doszczętnie. Sprawy, które wymagają wiele cierpliwości, wytrwałości i opanowania, lepiej odłożyć na później.

BLIŹNIĘTA Warto pomagać innym. Teraz też ktoś może bardzo potrzebować Twojej pomocy i wsparcia. Całą swoją energię, a także wolny czas poświęć na pomoc bliskim Ci osobom. Możesz poczuć się przytłoczony obowiązkami, ale na pewno się z nimi uporasz. Pamiętaj o witaminach i zdrowym trybie życia.

RAK Wreszcie uwierzysz w swoje talenty i umiejętności, spróbujesz powalczyć o należną Ci pozycję. Przełam swoją nieśmiałość, wykaż się inicjatywą, zabłyśnij. W pełni zasługujesz na to, by osiągnąć długo oczekiwany sukces. Skup się na sprawach najważniejszych, nie przejmuj się drobiazgami.

LEW Nie dasz się teraz nikomu wywieść w pole. Twoje zdecydowanie i determinacja sprawią, że osiągniesz swój cel. Z łatwością będziesz podejmować decyzje. Możesz liczyć na pomoc rodziny lub przyjaciół. Pamiętaj o tym, żeby się odwdzięczyć.

PANNA Ten tydzień nie sprzyja aktywności. Zachowaj rozwagę przy podejmowaniu decyzji. Zastanów się, czy pewnych spraw nie można odłożyć na później. Teraz lepiej zadbać o zdrowie, odpocząć, dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość snu.

WAGA Poświęć więcej czasu na powiększenie swoich zasobów materialnych. Energia i dobre pomysły Cię nie opuszczają, więc warto znaleźć dodatkową pracę lub zapisać się na interesujący kurs czy szkolenie. Zachowaj ostrożność w kontaktach towarzyskich.

SKORPION Ciekawy tydzień, wiele niespodziewanych wydarzeń. Czeka Cię ożywienie życia towarzyskiego, możesz poznać wielu nowych ludzi. Wykażesz teraz się łatwością w nawiązywaniu kontaktów, błyskotliwością i elokwencją. W stałych związkach dobre porozumienie z partnerem.

STRZELEC Możliwe, że w najbliższych dniach nadarzy Ci się okazja do zrobienia świetnego interesu, realizacji ważnego przedsięwzięcia, wdrożenia planu biznesowego. Zastanów się jak dobrze wykorzystać swoją szansę, jeszcze raz wszystko przemyśl, daj sobie czas na realizację planów.

KOZIOROŻEC Czeka Cię bardzo dobry tydzień. To dobry czas na podejmowanie wszelkich działań związanych z załatwianiem spraw urzędowych, zmianą pracy, przeprowadzeniem ważnych rozmów. Wszystko powinno przebiegać pomyślnie, więc niczego się nie obawiaj, lecz ruszaj do przodu.

WODNIK Najbliższe dni w sferze zawodowej i finansowej przebiegną bez wielkich wzlotów, ale i bez upadków. Poczujesz stabilizację i umocnienie się pewnych układów, które są dla Ciebie bardzo korzystne. Powinieneś doświadczyć teraz wielu uczuć i pomocy ze strony partnera życiowego.

RYBY Najbliższy tydzień może przynieść wiele niespodziewanych wydarzeń. Czeka Cię ożywienie w pracy, warto wykorzystać nowe możliwości. Wykażesz się teraz łatwością w nawiązywaniu kontaktów, błyskotliwością i elokwencją. Będziesz w nastroju do romansowania, flirtowania i uwodzenia.

Christmas” - czyli skąd się wzięło

amerykańskie Boże Narodzenie?

Wielu z nas w grudniu z pewnością podziwiało koncerty ulicznych kolędników, którzy w wiktoriańskich kostiumach, często a capella wykonują tradycyjne świąteczne utwory. Skoro mowa o czasach wiktoriańskich - tych staroświeckich elementów podczas amerykańskich świąt dostrzeżemy sporo: w telewizji po raz kolejny puszczane są rozmaite wersje dickensowskiej „Opowieści Wigilijnej”, Amerykanie z zapałem wypisują świąteczne kartki, pod choinkami stoją dziadki do orzechów, nad półkach sadzane są elfy a pod sufitem zieleni się jemioła. Wydaje się, że są to tradycje świąteczne sięgające co najmniej kilkuset lat wstecz, prawda? Nic bardziej mylnego! Otóż może się to wydawać szokujące, ale w dzisiejszej odsłonie „American Christmas” pojawiło się niecałe 150 lat temu! Trudno to sobie teraz wyobrazić, ale współczesne oblicze amerykańskich świąt Bożego Narodzenia to bardzo udana i efektowna, kalka dziewiętnastowiecznych brytyjskich Świąt (kartki, świąteczne menu, kolędnicy) z elementami tradycji niemieckich (Święty Mikołaj, dziadki do orzechów, choinka) i irlandzkich (jemioła czy świąteczne wieńce).

Jak to się stało? Przecież pierwsi Europejczycy osiedlili się w Ameryce Północnej już w XVII wieku. Jak to możliwe, że nie przywieźli ze sobą Świąt Bożego Narodzenia? Otóż nie tylko nie przywieźli, ale jeszcze na dodatek bardzo aktywnie je zwalczali!

Wszystko zaczęło się od pielgrzymów z pokładu Mayflower. Byli to członkowie purytańskiej społeczności, którzy na amerykańską ziemi planowali uciec przed prześladowaniami. Purytanie byli wspólnotą religijną, która zdecydowanie odcinała się od kościoła katolickiego a następnie także anglikańskiego. Propagowali surowy tryb życia, oparty głównie na pracy, modlitwie i samodzielnym studiowaniu Biblii. Kolorowe ubiory, alkohol i wszelkie rozrywki, takie jak tańce czy widowiska teatralne potępiano jako niemoralne. Uważali także, że jeżeli o jakimś elemencie ludzkiego życie nie mówi Biblia, ludzie nie powinni tego robić. A ponieważ Biblia nie mówiła nic o świętowaniu narodzin małego Jezusa, purytanie uważali, że radosne śpiewy i bogato zastawione stoły są co najmniej nie na miejscu. Tym samym w całej Nowej Anglii

jeszcze przez kilka kolejnych stuleci Boże Narodzenie nie było dniem, który wypadałoby spędzać inaczej niż każdy inny dzień. Inaczej sprawa wyglądała na południu Stanów. Osadnicy w Jamestown w Wirginii wywodzili się w wielu różnych europejskich tradycji i nie planowali o nich zapominać. Legenda głosi, że gdy dość purytańsko nastawiony do życia kapitan John Smith wyjechał na kilka dni z osady, jej mieszkańcy za jego plecami wyprawili huczne Święta! Od tej pory mieszkańcy południowych stanów - zwłaszcza bogaci właściciele plantacji - w okresie świątecznym czerpali przykład z Europejczyków i świętowali na całego - oznaczało to liczne przyjęcia, hazard, polowania, tańce i śpiewy. Zdaniem historyków, takie - dość hedonistyczne - wynikało z błędnego nowobogackiego przekonania o tym, jak wygląda Boże Narodzenie na brytyjskim dworze.

Dziś naukowcy uważają, że współczesne Święta „po amerykańsku” są wynikiem połączenia kliku czynników - dziewiętnastowiecznej

amerykańskiej „anglomanii”, industrializacji oraz próby uleczenia kraju po katastrofalnej w skutkach wojnie secesyjnej.

Dziewiętnastowieczna rewolucja industrialna sprawiła, że wiele wsi i miasteczek na północy kraju znikło zastąpione przez duże, fabryczne ośrodki miejskie. Zdaniem socjologów niosło to ze sobą potrzebę zbudowania wspólnoty na nowo - i nadanie Bożemu Narodzeniu statusu wyjątkowego, rodzinnego święta, niosącego ze sobą pokój, szczodrość, dobroć i miłość miało być tego wyrazem. Boże Narodzenie miało być także okazją do położenia kresu targającym kraj konfliktom - najlepszym tego wyrazem było ustanowienie Christmas świętem federalnym w 1870 roku. Nie bez wpływu na decyzję rządu pozostawał tutaj fakt, że okres świąteczny stał się czasem obfitości dla amerykańskiej gospodarki! Szał na kartki świąteczne, który przywędrował w połowie XIX wieku z Europy, doprowadził do rozkwitu amerykańskiego biznesu drukarskiego! Podobnie sprawa wyglądała dla producentów dekoracji świątecznych czy handlarzy choinek.

Dziś - mimo swojej młodej i dość skomplikowanej historii - Boże Narodzeniem jest w kulturze amerykańskiej jednym z najważniejszych dni w roku. Jest nie tylko okazją do tego by przypomnieć sobie wspaniałe amerykańskie wartości, ale także czasem w którym dostrzec możemy wyjątkową moc tego młodego kraju, który z wielu obcych elementów, potrafił nawłasną potrzebą stworzyć tradycję, która dziś naśladuje cały świat!

Zuza Ducka

„American

Życzymy Wam wyjątkowego i pełnego radości czasu Bożego Narodzenia i wspólnego świętowania z bliskimi. Niech każdy z nas odnajdzie w tych trudnych czasach światło, dobro i piękno, zarówno w sobie, jak i w otaczającym świecie. Przyjmijcie od nas serdeczne życzenia zdrowia, optymizmu i wiary w siebie i ludzi. Sukcesów, które budują i dodają skrzydeł. Ludzi jak aniołów wokół. Troski o siebie i innych. Spełnienia marzeń. Pamięci o tym, że jesteśmy Polakami i wspólnie pracujemy nad wizerunkiem w USA. Pomocnych dłoni i serc, kiedy znajdziemy się w potrzebie i siły na to, by pomóc innemu. A nade wszystko miłości, która nadaje rytm życiu.

Wesołych Świąt! Redakcja Tygodnika PLUS

DoDatek świąteczny: str.16 – Świąteczne zwyczaje Amerykanów str.18 – Niechciane podarunki str.20 – Na świąteczną kolację str.22 – Bez zbędnych kilogramów str.22 – Hodowany w stawach od tysięcy lat str.25 – Światecznie dzieciom – Świąteczna krzyżówka

tel. 973-928-3838 ✷ www.tygodnik

Świąteczne zwyczaje Amerykanów

Wielu Polaków jest zdezorientowanych, oglądając amerykańskie filmy. W Święta dzieci wstają rano i biegną po prezenty, pozostawione w nocy przez Mikołaja. Czy to znaczy, że jedzą obiad bożonarodzeniowy rano? A może podczas uroczystej kolacji nic nie dostają i muszą czekać do następnego dnia? Nie! Amerykanie obchodzą uroczyście Boże Narodzenie, podczas gdy dla nas najważniejsza jest Wigilia. Wszystko tłumaczy nazwa: z łaciny Vigilia to czuwanie, a więc Wigilia Bożego Narodzenia to wspólne oczekiwanie na Święta, którego kulminację powinna stanowić pasterka z Bożym Narodze -

niem, które świętuje się dopiero kolejnego dnia. Stąd uroczysty obiad, jaki wiele rodzin praktykuje 25 grudnia. Dla Amerykanów dopiero ten dzień jest okazją do świętowania.

Zupełnie inne jedzenie

Na polskich stołach w Święta jest dwanaście potraw. Do klasyki należy barszcz, pierogi czy kutia. Zupełnie co innego jedzą Amerykanie. Ponieważ świętują dopiero 25 grudnia, nie obowiązuje ich post, a więc zamiast ryb na stole mają indyka. Do naszych świątecznych potraw w rodzaju ryby po grecku czy bigosu trzeba się przyzwyczaić, by je pokochać. Podobnie jest z ukochanymi świątecznymi potrawami Amerykanów. Sos żurawinowy, tłuczone słodkie ziemniaki, zapiekanka z brokułami i ryżem czy pieczona szynka –to nie jedyne kontrowersyjne potrawy z amerykańskiego świątecznego stołu. Świąteczne desery i alkohol W owocowym puddingu da się wyczuć

dalekie echa keksu, a pierniczki nie są obce podczas Wigilii również w polskich domach. Jeśli chodzi o napoje alkoholowe, to w Polsce raczej się ich nie serwuje na wigilijnym stole. W Stanach Zjednoczonych napoje alkoholowe są bardzie uroczyste, jak np. eggnog. Robi się go z mleka, jajek, whisky i śmietany, co dla wielu Polaków może być dość trudne do przełknięcia.

Inne zwyczaje, które trzeba znać „Kiedy sobie wyobraził, jak Syriusz ciągnie za koniec jednego cukierka-niespodzianki, podczas gdy za drugi koniec pociąga Stworek, zrobiło mu się go żal” – cukierki-niespodzianki, czyli Christmas crackers, nie raz przewijały się choćby w Harrym Poterze. O co chodzi? Amerykanie dają sobie przy świątecznym stole rulony podobne do dużych cukierków, w których znajduje się np. papierowa korona, słodycze i karteczka z żartem. Dzieląc się takim upominkiem, biesiadnicy mówią sobie kilka miłych słów. Można to porównać do naszego dzielenia się opłatkiem.

O ile w Polsce prezenty znajduje się zwykle zawsze pod choinką, to amerykańskie dzieci mogą wywiesić skarpety, do których Mikołaj wkłada w wigilijny wieczór upominki.

Elf on the shelf, czyli elf na półce to zwyczaj, który nie jest jeszcze popularny w Polsce.

Dla dzieci mieszkających w Stanach Zjed-

WIĘKSZOŚĆ NAS RÓŻNI, ALE MOŻNA TEŻ ZNALEŹĆ PUNKTY WSPÓLNE WŚRÓD ŚWIĄTECZNYCH TRADYCJI.

noczonych tradycja ta jest już niemal tak popularna jak świąteczna choinka i sam Święty Mikołaj! Wszystko zawdzięczamy świątecznej książeczce dla dzieci „The elf on the shelf”, która zapoczątkowała piękną, rodzinną, świąteczną tradycję… Każde dziecko ma swojego elfa, jednak nie wszystkie dzieci są tego świadome. Mali wysłannicy Świętego Mikołaja pojawiają się tuż po Święcie Dziękczynienia i podglądają przypisaną im rodzinę z ukrycia. Jeżeli dziecko „odnajdzie” na domowej półce ukrywającego się elfa-zabawkę, musi nadać mu imię i wtedy właśnie… zaczyna się magia! W tym miejscu warto jednak wspomnieć, że maluchy obowiązuje jedna, bardzo ważna zasada. Pod żadnym pozorem nie można dotykać Elfa – doprowadziłoby to go do utraty magicznej mocy! Elf każdej nocy opuszcza dom i udaje się do Świętego Mikołaja z raportem. To właśnie dzięki elfiemu wysłannikowi Mikołaj wie, które dziecko było grzeczne i zasłużyło na prezent.

Co się śpiewa w Święta?

W Polsce na to pytanie jest tylko jedna odpowiedź: kolędy. W Stanach Zjednoczonych istnieje ten zwyczaj, choć pieśni celebrujące narodziny Chrystusa można usłyszeć coraz rzadziej gdziekolwiek poza kościołem. Szczególnie młodsze pokolenie ze Świętami kojarzy raczej szlagiery wypuszczane w grudniu przez znanych artystów. “Last Christas” zespołu Wham czy „All I need for Christmas is You” Mariah Carrey można usłyszeć w sklepach, urzędach i domach prywatnych. W anglojęzycznych piosenkach świątecznych częściej można znaleźć odniesienia do śniegu, świętego Mikołaja czy spotkania z rodziną, niż do narodzin Jezusa. W Polsce dopiero ostatnie lata przynoszą pierwsze próby wypuszczenia świątecznych przebojów. W obu krajach spotyka się kolędników, choć u nas raczej na wsiach i to w styczniu, podczas gdy w USA niemal przed każdym supermarketem stoją członkowie Armii Zbawienia, którzy dzwoniąc dzwoneczkami zbierają pieniądze na pomoc biednym i potrzebującym.

Najmniej ulubione tradycje

W Polsce nie ma Świąt bez prezentu w rodzaju skarpetek czy niepraktycznych bibelotów. Między Świętami i Nowym Rokiem, chcąc nie chcąc, oglądamy niezbyt inteligentną komedię „Kevin sam w domu”. Podobnie irytujące, ale nieodzowne elementy Świąt mają też Amerykanie. Do tradycji należy opowiadanie przy świątecznym stole czerstwych dowcipów, a wuj czy babcia zasną w końcu przed włączonym telewizorem. W telewizji prawdopodobnie będzie lecieć znowu Grinch. Łączy nas to, że statystyczny Amerykanin też znajdzie pod choinką niechcianą świecę zapachową, figurkę lub skarpety. Lokalne tradycje świąteczne Podlasie czy Śląsk mają własne warianty świątecznych tradycji i tak samo jest w Stanach Zjednoczonych. Na Hawajach obchodzenie świąt Bożego Narodzenia zawsze kończy się pieczoną świnką nad otwartym ogniem. Tradycja ta sięga pierwszych świąt Bożego Narodzenia na Hawajach obchodzonych w 1786 roku. W stanie New Hampshire zajazdy i pensjonaty biorą udział w tak zwanym „Inn to Inn Cookie Tour”. Uczestnicy w okresie świątecznym podróżują do różnych miejsc noclegowych w rejonie White Mountains, aby skosztować domowych ciasteczek i gorącej czekolady w każdej gospodzie. Mieszkańcy Mobile w stanie Alabama i Louisville w stanie Kentucky co roku świętują Elfapaloozę. Tysiące ludzi przebiera się za Elfy próbując pobić rekord świata zebrania się największej ilości Elfów w jednym miejscu.

Na ratunek tradycjom Dziś coraz trudniej spotkać tradycyjne amerykańskie święta z wszystkimi opisanymi powyżej elementami. Podobnie jak w Polsce, pod dyktando marketów i specjalistów od reklamy

zaczynamy świętować „w stylu międzynarodowym”, z Mikołajem jak z reklamy napoju gazowego i ozdobami z chińskich fabryk. Warto jednak zachować tradycyjnego ducha Świąt i choćby w detalach pielęgnować lokalne zwyczaje świąteczne.

tel. 973-928-3838

Korony na implanty

Stomatologia dziecięca

Stomatologia dziecięca

Kosmetyka

Kosmetyka

Protetyka i ortodoncja

Protetyka i ortodoncja

Czyszczenie i wybielanie zębów

Czyszczenie i wybielanie zębów

Niechciane podarunki

Sweterek w koszmarnym kolorze, bluzka o fatalnym kroju, źle dopasowane spodnie czy biżuteria, która kompletnie nam się nie podoba – to upominki, jakie czasem trafiają nam się na Gwiazdkę. Dla Amerykanów, przynajmniej niektórych, to żaden problem – wymieniają w sklepie na bardziej odpowiedni dla siebie towar lub po prostu, oddają. Dla nas – Polaków – to wielki kłopot. Podarunku nie wypada wymienić ani oddać, bo darczyńca mógłby się obrazić.

Zgodnie z zasadą „darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda” polska tradycja nakazuje nam cieszyć się z każdego prezentu i być wdzięcznym darczyńcy. Nawet, jeśli to co znaleźliśmy pod choinką, kompletnie nam się nie podoba, nie wypada swego niezadowolenia okazywać. Wprost przeciwnie, należy udawać, że ten koszmarny, naszym zdaniem, podarunek jest dokładnie tym, o czym od dawna marzyliśmy.

O tym, że prezenty mogą być całkowicie nietrafione, najlepiej świadczy specjalne trak-

towanie zakupów w okresie Bożego Narodze nia, jakie powszechnie stosują amerykańskie sklepy. Zwykle na zwrot pełnowartościowego towaru mamy od 7 do nawet 30 dni. Ale w okresie świątecznym ten czas jest znacznie wydłużony. Amerykanie, może nie masowo, ale z tego korzystają. Mieszkający w Stanach Zjednoczonych Polacy też taką możliwość mają, ale czy to robią? Zapytaliśmy naszych rodaków, czy wymieniali w sklepach nie trafione upominki lub czy byliby gotowi to zrobić, gdyby pod choinką znaleźli „podaru nek-kłopot”.

Nie jestem zadowolona – Zdarza się i to wcale nierzadko, że dosta ję na Gwiazdkę rzeczy, z których nie jestem specjalnie zadowolona – przyznaje Kasia, robiąca zakupy w Garden State Mall. – Jednak nigdy nawet nie pomyślałam o tym, żeby taką rzecz zwrócić do sklepu czy choćby wymienić na inną. Przecież osoba, która mi ją podarowała, na pewno by się obraziła. Zapytałaby, jak tam sweterek się nosi, a ja co miałabym powiedzieć? Zresztą, jak ktoś mi coś podaruje z odzieży, to staram się tej osobie w tym pokazać kilka razy.

W końcu ktoś zadał sobie trud wyszukania tej rzeczy w sklepach, wydał na to pieniądze, więc trzeba to docenić. Zresztą, gdyby ktoś tak postąpił z prezentem ode mnie, nie byłabym zadowolona. Tym bardziej, że z reguły poświęcam sporo czasu na znalezienie odpowiedniego, moim zdaniem, upominku dla danej osoby – czy to chłopaka, czy koleżanki, czy rodziców – przyznaje nasza rozmówczyni.

– Parę razy zdarzyło mi się, że na Gwiazdkę dostałam coś, co nie za bardzo przypadło mi do gustu. Jednak, oczywiście, udawałam, że bardzo mi się podoba – mówi Halina, od trzech lat mieszkanka Linden. – Nawet mąż, który przecież dobrze mnie zna, kilka razy obdarował mnie pre -

zentami, które były w mojej ocenie, zupełnym niewypałem. Ale co miałam robić? Powiedzieć, że są do niczego, że kompletnie nie trafił w mój gust. Przykro by mu było, więc tego nie zrobiłam i raczej nigdy nie zrobię. Pewnie ja mu też czasami kupuję coś, co nie jest w jego stylu, ale, żeby nie robić mi przykrości, pokazuje, że się cieszy – przyznaje.

Głupia sytuacja

– To trochę głupia sytuacja, gdy dostajemy coś, co nam się kompletnie nie podoba. Nie wiadomo, jak się zachować?! – mówi Beata, w Nowym Jorku od pięciu lat. – Nie jest łatwo udawać, że prezent jest fantastyczny, jak w duchu myślimy „co to za koszmar”. Ale z drugiej strony, jak to powiedzieć komuś, szczególnie bliskiej osobie, że jego podarunek jest okropny? Oddać do sklepu? To już byłoby coś naprawdę strasznego! Nigdy bym się na coś takiego nie zdecydowała! Może za jakiś czas będzie modne albo gust mi się zmieni –zaznacza.

– Ja mam taką ciocię, z której prezentów cała rodzina się śmieje – twierdzi Sebastian, mieszkaniec Garfield od trzech lat. – Co roku wszystkich obdarowuje takimi drobiazgami w koszmarnym guście. Ale, oczywiście, wszyscy udajemy, że nam się podobają podarunki, bo co mamy zrobić?! Do sklepu oddać! Przecież chyba by zawału dostała z rozpaczy! Nie, taki numer by nie przeszedł! – przyznaje.

Nie wolno oddawać

Nie tylko nasza tradycja, ale także przesądy decydują o naszym podejściu do upominków.

– Moja mama zawsze mówiła, że prezentów nie wolno oddawać, bo w ten sposób

oddajemy swoje szczęście. Dzięki takiemu podejściu mam całkiem niezłą kolekcję takich nietrafionych rzeczy – bluzki, swetry, biżuteria, jakieś kubki, ramki do zdjęć i takie tam różności, których nigdy nie używałam, ale wyrzucić nie mogę – śmieje się Agata, mieszkanka Ridgewood od pół roku.

– Trzymam to wszystko w domu w Polsce, nie wiadomo po co. Ale przecież szczęścia nie wyrzucę! Nawet nie mam pretensji do tych, którzy mi te rzeczy kupili, że nie trafili w mój gust, bo przecież mieli dobre intencje. Pewnie i mi zdarza się dać komuś coś, czego ta osoba wcale nie chce. No, tak to jest z tymi prezentami – chcemy dobrze, ale nie zawsze nam się udaje. Trzeba robić dobrą minę do złej gry! Zwrócić do sklepu? Absolutnie nie ma mowy! – podkreśla.

Nie wszyscy jednak mamy tak sztywne poglądy na ten temat.

– Wszystko zależy, od kogo ten prezent dostaliśmy i jakie ta osoba ma podejście do sprawy – mówi z kolei Marek, budowlaniec, w Nowym Jorku od szesnastu lat. – Jak to ktoś z rodziny, to można szczerze powiedzieć, że nie bardzo nam się ta rzecz podoba. I zapytać, czy nie ma nic przeciwko temu, żeby sobie to wymienili na coś, co nam się podoba. Ja tak zrobiłem parę lat temu. Siostra kupiła mi sweter, ale od razu powiedziała, że jak mi się nie podoba, to mogę pójść do sklepu i wymienić na coś innego. Nawet paragon mi dała. I tak zrobiłem, wymieniłem, bo kolor mi się nie podobał. Był taki jakiś jaskrawozielony, koszmarny. Udało mi się zamienić na szary, do tej pory go mam, nawet go lubię i wciąż noszę. Tamtego w życiu bym nie założył. Ja też staram się tak robić – mówię, że jak się nie

bardzo podoba prezent ode mnie – to śmiało można wymienić czy nawet oddać i kupić sobie coś bardziej odpowiedniego. Gorzej jak to podarunek od kogoś, kto myśli, że trafił idealnie z zakupem. Wtedy mowy nie ma, żeby coś takiego oddać, zresztą paragonu nie mamy. Nie pozostaje nic innego, jak udawać, że fajny prezent, a potem gdzieś upchnąć na jakiś czas, a w końcu oddać komuś albo nawet wyrzucić – opowiada. – Mnie już kilka razy zdarzyło się oddać czy wymienić prezenty w sklepie, nie tylko świąteczne – przyznaje Brygida, w Wallington od trzech lat. – Nie widzę w tym problemu. Rodzina i znajomi twierdzą, że jestem, po prostu, bardzo wybredna i wiedzą, że jak mi się coś nie podoba, to nie udaję, że jest fantastyczne. Dlatego z reguły do staję prezenty z paragonem, gdybym chciała wymienić. Ja, jak kupuję innym, robię tak samo – daję paragon, żeby w razie czego problemu nie było. Tutaj w USA jest to powszechne, więc dlaczego nie skorzystać z takiej możliwo ści. Po co mi w szafie rzeczy, których nigdy nie ubiorę – zaznacza.

Czas zakupu świątecznych prezentów ciągle jeszcze trwa. Może więc warto się zastanowić, czy nie dać tym, których obdarowujemy, szansy na wymianę nie zawsze idealnego upominku na bardziej odpowiedni. W końcu wystarczy tylko dołączyć paragon.

Niechciane prezenty w liczbach

• Nietrafione podarunki pod choinkę w Stanach Zjednoczonych warte są ponad 15 miliardów dolarów rocznie. Średnio każdy dorosły Amerykanin dostaje dwa takie prezenty o łącznej wartości ponad 50 dolarów.

• Darczyńcami „niewypałów” są najczęściej matki i teściowe. Nieco rzadziej fundują

nam je przyjaciele i koledzy z pracy.

• Ponad 30 procent niechcianych darów stanowi odzież. Na drugim miejscu są produkty kosmetyczne – trochę poniżej 30 proc., a na trzecim – różne ozdoby do domu.

• Co dzieje się z niechcianymi upominkami? Co trzeci ląduje gdzieś na dnie szafy, około 15 proc. trafia jako prezent do innej osoby, a około dwóch procent jest zwyczajnie wyrzucanych do kosza.

• Aż dwie trzecie Amerykanów nie pozwala sobie na okazanie prawdziwych uczuć, gdy trafia im się pod choinką koszmarek. Udają entuzjazm i radość z upominku. Tylko co dziesiąty miałby odwagę jasno przyznać, że prezent mu się nie podoba i poprosić o paragon w celu zwrotu do sklepu.

Na świąteczną kolację

Rolada z indyka

faszerowana żurawiną i brzoskwiniami

Sposób przygotowania:

Nadzienie: Do rondelka włożyć wszystkie składniki nadzienia oprócz migdałów i jajka. Wymieszać, zagotować i odstawić z ognia na około 10 - 15 minut, do czasu aż cały płyn będzie wchłonięty. Wymieszać ze zmielonymi migdałami i jajkiem. Piekarnik nagrzać do 360 stopni. Filet z indyka położyć na desce i rozbić na dwa razy cieńszy. Obsypać z dwóch stron solą i świeżo zmielonym czarnym pieprzem, wysmarować oliwą extra virgine. Na środku położyć nadzienie zachowując kilkucentymetrowe brzegi bez nadzienia. Zwinąć ciasno w roladę zaczynając od krótszego boku lub tak jak nam wygodniej. W 2 - 3 miejscach można spiąć wykałaczką.

Obłożyć plasterkami szynki (jeśli nie mamy ich za dużo, obkładamy filet przede wszystkim od strony gładkiej bez przecięcia). Obwiązać kilkoma kawałkami sznurka. Roladę

Składniki:

2 około 800 g piersi indyka

2 2 łyżki oliwy extra virgine

2 1/2 szklanki białego wina lub bulionu i/lub 3 łyżki brandy

2 1 szklanka soku pomarańczowego

2 1 łyżka miodu

2 100 g - 200 g cienkich plasterków szynki serrano lub szynki parmeńskiej lub cieniutkiego boczku

Nadzienie:

2 50 g suszonej żurawiny

2 100 g pokrojonych w małą kosteczkę suszonych moreli

2 1/4 szklanki soku pomarańczowego + 1 - 2 łyżki brandy lub likieru pomarańczowego 2 1 łyżka dżemu pomarańczowego (lub smażonej skórki pomarańczowej)

2 1 łyżka masła

2 1 łyżeczka suszonego estragonu

2 1/2 łyżeczki mielonego cynamonu

Wyjąć wykałaczki z rolady, zdjąć sznurki i pokroić na porcje. Podawać z sosem pomarańczowym i kuskusem.

2 3/4 szklanki mielonych migdałów

2 1 bardzo małe jajko

Sposób przygotowania:

Składniki:

2 filet z łososia - 2 szt, po ok. 200 g każdy

2 śmietanka kremówka - 1/4 szklanki

2 chrzan - tary, 3 łyżki

2 oliwa - 1 łyżeczka

2 cukier puder - 1/2 łyżeczki

2 sól, pieprz - do smaku

Rybę posól i popieprz, skrop oliwą i usmaż z obu stron, na złoto, na patelni grillowej. Śmietankę połącz z cukrem i ubij (nie na sztywno, ma być gęsta jak kwaśna śmietana). Dodaj chrzan, dopraw solą i wymieszaj. Na kawałek ciepłej ryby nałóż porcję sosu. Możesz przybrać świeżymi jagodami borówek lub natką pietruszki.

PRZYGOTOWANIE ŚWIĄTECZNYCH DAŃ TO DUŻE WYZWANIE DLA PAŃ DOMU –WSZYSTKIE POTRAWY MUSZĄ SIĘ PRZECIEŻ UDAĆ. NA SZCZĘŚCIE PREZENTOWANE DZIŚ PRZEPISY NIE SĄ ZBYT SKOMPLIKOWANE, DLATEGO NASZE CZYTELNICZKI BEZ PROBLEMU PORADZĄ SOBIE Z PRZYGOTOWANIEM TYCH PYSZNYCH SPECJAŁÓW.

Szynka pieczona

szpikowana goździkami

Składniki:

2 3 kg szynki ze skórą

2 1 łyżka suszonego rozmarynu

2 8 liść laurowych

2 1 opakowanie suszonego czosnku

2 1 łyżeczka soli

2 1 łyżeczka pieprzu

2 olej wywar:

2 3 marchewki

2 1 pietruszka

Sposób przygotowania:

2 1 por

2 5-6 ziaren ziela angielskiego

2 1 kostka rosołu drobiowego

2 1 łyżka kolendry

2 3-4 liście laurowe

glazura:

2 100 ml wina czerwonego

2 25 ml octu balsamicznego

2 2 łyżki miodu

2 100 g cukru

2 1 opakowanie goździków

Karp po żydowsku

Składniki:

2 karp - 1 filet, ok. 400 g

2 rodzynki - 3 łyżki

2 piwo jasne - 1/3 szklanki

2 szalotka - 1 szt

2 goździki - 3 szt

2 masło - 1 łyżka

2 skórka z cytryny - 1/2 łyżeczki

2 ocet winny - 1 łyżka

2 sól, pieprz - do smaku

Sposób przygotowania:

Goździki rozbij w moździerzu. Rybę posól i popieprz, posyp goździkami i skrop octem.

Na patelni rozgrzej masło, zeszklij drobno posiekaną szalotkę. Dolej piwo. Po minucie smażenia dodaj rybę i duś ją w sosie na patelni na wolnym ogniu przez 10 minut, pod przykryciem, staraj się nie mieszać, aby ryba się nie rozpadła. Rybę delikatnie przełóż na talerz. Na patelnię dodaj rodzynki i skórkę cytryny. Sos zagotuj , a następnie polej nim wierzch karpia.

Marynata: W miseczce łączymy roztarty w palcach rozmaryn, czosnek granulowany, kilka rozgniecionych liści laurowych, odrobinę oleju, sól i pieprz. Marynatę dokładnie mieszamy, smarujemy nią mięso i wstawiamy do lodówki na 8 godzin.

Wywar: Włoszczyznę kroimy w średniej wielkości kawałki. Przygotowujemy duży garnek (taki, w którym zmieści się cała szynka). Wlewamy do niego wodę, wrzucamy kostkę bulionu, ziarna kolendry, pokruszone liście laurowe, pokrojone warzywa, ziarna ziela angielskiego i zagotowujemy. Szynkę wyjmujemy z marynaty i wkładamy do wywaru i gotujemy przez ok. 1 godzinę.

Glazura: W garnuszku przygotowujemy glazurę: podgrzewamy cukier aż się skarmelizuje, następnie wlewamy ocet balsamiczny i czerwone wino. Dodajemy miód i gotujemy przez  10-15 minut. Szynkę po podgotowaniu wyjmujemy z garnka i nacinamy jej skórę w romby. Szpikujemy szynkę goździkami. Szynkę smarujemy glazurą i pieczemy w piekarniku nagrzanym do 300 stopni przez ok. 2 godziny.

mo, że porcje będą nieco większe niż zwykle, ale w ten sposób łatwiej nam będzie wrócić do poświątecznej rzeczywistości. Tym bardziej, że w tym okresie jemy więcej kalorycznych i tłustych

Bez zbędnychkilogramów

Święta Bożego Narodzenia to szczególny czas. Mimo tego, często po ich zakończeniu jesteśmy bogatsi nie tylko w wymarzone prezenty, ale i w zbędne kilogramy. Wystarczy jednak przestrzegać kilku prostych rad, by do tego nie dopuścić.

Zazwyczaj bywa tak, że do kolacji wigilijnej zasiadamy głodni, gdyż staramy się przez cały dzień jeść mniej niż zwykle. To błąd, bo do tak obfitego posiłku nie powinniśmy zasiadać z pustym żołądkiem. Najlepiej przygotować się do niego jedząc mniejsze niż zwykle, ale regularne posiłki. Najlepszym rozwiązaniem

będzie lekkostrawne śniadanie oraz obiad, czy drobna przekąska. Nie ograniczajmy się tego dnia tylko do picia wody, bo z całą pewnością wieczorem będziemy chcieli nadrobić „zaległości”. A to na pewno nie wyjdzie nam na zdrowie. Pamiętajmy też, by jeść małymi kęsami, a także dokładnie przeżuwać każdy kawałek. Powolne jedzenie zmniejsza ilość wchłanianych kalorii.

Dbaj o żołądek

Jeżeli nie chcemy pozwolić na to, by nasz żołądek się w tym okresie „rozregulował”, pamiętajmy o regularnym jedzeniu posiłków. Wiado-

potraw. Uważajmy też na zdradliwe słodkości. Gdy znacząco zwiększamy poziom cukru w organizmie, nasza trzustka zaczyna produkować większe ilości insuliny, a tkanka tłuszczowa błyskawicznie narasta. Poziom cukru we krwi szybko się zmienia i znowu mamy ochotę na coś słodkiego… Zwróćmy na to szczególną uwagę, bo takie błędne koło zaprowadzi nas donikąd. Starajmy się także nie siedzieć przy stole kilka godzin bez przerwy. W międzyczasie koniecznie wybierzmy się na długi spacer.

Nie dopuszczajmy też do stanu,

gdy z przejedzenia będziemy zmuszeni popuszczać przysłowiowego pasa. Gdy czujemy, że zbliża się kres naszych możliwości, po prostu postarajmy się powstrzymać od kolejnej porcji. Nasz organizm będzie nam bardzo wdzięczny.

Czego unikać

Jeżeli nie chcemy na sylwestra czuć się kilka kilogramów ciężsi, pamiętajmy o kilku podstawowych zasadach. Jeżeli sięgamy po kawałek ciasta, zróbmy to przy okazji innego posiłku, np. po świątecznym śniadaniu czy obiedzie. Uchroni to trzustkę przed produkcją zbyt dużej dawki insuliny. Unikajmy też słodzonych soków czy coca-coli. Płyny uzupełniamy raczej herbatkami ziołowymi.

Szczególnie dobra będzie mięta, która pobudzi trawienie (oczywiście bez dodatku cukru). Nie zapominajmy też o regularnym piciu wody mineralnej, która zmniejsza nasz apetyt. Ważne jest też to, jak zakończymy świąteczny dzień. Lepiej na kolację zjeść lekki barszcz niż na przykład ciężkostrawną kapustę z grochem. Taki posiłek zostawmy sobie raczej na obiad. Przy świątecznym stole warto po prostu zachować umiar i rozsądek.

Hodowany

w stawach od tysięcy lat

Jako gatunek powstał na drodze naturalnej poliploidyzacji, czyli zwielokrotnieniu liczby chromosomów w jądrze komórkowym. Stało się to na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego i wschodniej Anatolii. W piątym wieku p.n.e. został udomo-

wiony w Chinach. W Europie pojawił się około roku 350 p.n.e., o czym wspomina Arystoteles. Na szerszą skalę zaczął być hodowany w przyklasztornych gospodarstwach od VII wieku. Głównie w Belgii, Francji, na terenach Niemiec oraz byłej Jugosławii. Do Polski został sprowadzony pomiędzy XII a XIII wiekiem, prawdopodobnie z hodowli czeskich lub morawskich cystersów. Karp pojawił się w Ameryce Północnej około roku 1870.

Karp jest rybą ciepłolubną, najlepiej wykorzystuje pokarm i najszybciej przyrasta w temperaturze 18-28 stopni C. Dlatego więk-

szość stawów karpiowych to płytkie, szybko nagrzewające się zbiorniki, mające od 0,5 do 3 m głębokości.

Na świecie odławia się około 200 tys. ton karpia rocznie. W Polsce stanowi połowę odławianych ryb słodkowodnych.

W polskiej tradycji mięso karpia jest jedną z najpopularniejszych potraw wigilijnych.

Karp osiąga ponad 1 m długości i masę ponad 30 kg (największy złowiony ważył 44,95 kg). Najcięższy złowiony w Polsce karp ważył 34 kg przy długości 110 cm.

Karp smażony

Wartość energetyczna w 100 g: 129,10 kcal

Białko w 100 g: 17,43 g

Węglowodany w 100 g: 4,75 g

Tłuszcz w 100 g: 4,48 g

W tym świątecznym nastroju składam serdeczne życzenia: wszelkiej pomyślności, niepowtarzalnej atmosfery, ciepła oraz obfitości wszelkich dóbr. 111 Niech radość i pokój Świąt Bożego Narodzenia, poczucie prywatnego i zawodowego spełnienia towarzyszą Państwu przez cały Nowy Rok.

J OANNA GWOZDZ

Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia@tygodnikplus.com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 26.12.2022r. wezmą udział w losowaniu nagrody. Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 02.01.23r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane.

NAGRODA TYGODNIA

Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr.49 (622) nagrodę wylosowała Pani Barbara Stapor z Middle Village. Gratulujemy! Hasło –„Odwiedziny prezydenta”

b a l a n s u m e t ab o l i c z n eg o w yst a rc z y t y l k o n ie w i e l k a i l o ś ć j o d u, k tó rą m oże my d o s t a rc z yć z ape w n i a j ą c yc h t y m s a my m j e j p r aw i d ł o w ą f u n kc j o n a l n o ś ć Pon a d to t a k i e o rg a ny j a k pie r s i , j a j n i k i , m a c i c a c z y p ro s t at a w y m a g a j ą ws p a rc i a w i ę k s z ą i l o ś c i ą j o d u n i ż p ozo s tał e n a r z ą d y. Wiel e s c h o r ze ń roz p o c z y n a s i ę w ł a ś n i e t a m , gd z i e j e s t n i e d o s t a te c zn a i l o ś ć j o d u o r g a n i z m u c z ł o w i e k a . O g ó l ny s t a n z d r o w i a k o b i e t u r o d z o ny c h d yc j ą A m e r y k a n e k . Zo s ta ł o o s z a cow a n e, że J a p o n k i s u p l e m e n t u j ą j o d, p o b i e ra j ą c o k o ł o 12. 5 m g teg o pi e r w i as t k a d z i e n n i e. O d 19 2 0 N i e w i e l k a il o ś ć t eg o m i n e r a ł u jes t d o d aw an a d o so l i k u c h e n n e j, p ow a ż ny m p ro b l e m e m zd row i a p u b l i c z n e g o O b j aw y n i e d o b o r u N ie d ob ó r j o d u m oże być p r z yc z y n ą : wo l a , c z y l i p ow ię k s ze n i a t a rc z yc y, n ied oc z y nn oś ci ta rc z yc y, z więk s zoneg o r y z y k a zac ho rowa ni a n a sc h o r ze n i a t a rc z yc y o r a z ra k a żo ł ą d k a , z a b u r ze ń fu n k cj i m óz g u fo r m a róż n i s i ę o d i n nyc h d o s tę p nyc h n a r y n k u t y m , że j e s t b a rd zo d z i ę k i c z e m u u z y s k u j e my s z y b s z y e fe k t d z i a ł a ni a . T RI - IO D I N E t o s k ł a d a j ą s i ę 3 j eg o fo r my : j o d e k p o t a s u, j o d e k s o d u o ra z j o d c z ą s te c z k ow y Po ł ą c zo n e ra ze m wc hł a n i a j ą s i ę s z y b k o, b ę d ą c d o b r ze t o l e row a n e p r z e z o r g a n iz m , z ape w n i a j ą c w y s o k ą s k u t e c z n o ś ć Je d n a k a p s u ł k a d z i e nn i e da j e n a m 100 % p e w n o ś c i , że ro b i my ws z ys t k o, co s wo j e w ą t p l i wo ś c i j u ż d z i ś !