•
•
•
•
Wszystkie W Y PADK I
• Wypadki budowlane
• Błędy w sztuce lekarskiej
• Workers’ Compensation
• Wypadki samochodowe
• Zaniedbania w domach opieki
• Potknięcia i poślizgnięcia
WYPADKI W PRACY
$ 4,250,000
Pracownik budowlany spadł z drabiny lądując na betonie, co spowodowało obrażenia prawego nadgarstka, prawego ramienia, prawego kolana i pleców, wymagające wielu operacji.
$ 3,750,000
Pracownik budowlany stawiał rusztowanie na dachu. Drewniana deska, na której stał, pękła, powodując upadek z wysokości 10 stóp. Jego obrażenia obejmują złamania prawej nogi i złamania kręgów L1 i L2.
$ 3,200,000
Pracownik budowlany spadł z wysokości około 5 stóp z drabiny podczas wieszania płyt gipsowo-kart onowych, raniąc dolną część pleców, lewe ramię i lewe kolano.
Zadzwoń teraz po bezpłatną konsultację: 516-202-7114
Adwokat
Edward Sanocki
WYPADKI SAMOCHODOWE
$11,200,000
Motocyklista potrącony przez pojazd podczas zawracania, doznający urazu rdzenia kręgowego skutkującego paraplegią i koniecznością poruszania się na wózku inwalidzkim.
BŁĘDY MEDYCZNE
$ 62,000,000
Przebicie jelita podczas laparoskopii powodującej wstrząs septyczny i konieczność wykonania kolostomii, gangrenę kończyn dolnych, obustronną amputacja poniżej kolana i uszkodzeniem nerwu przedsionkowo-ślimakowego powodującą ciężką trwałą utratę słuchu.
Kto może pracować i dostać polską emeryturę?
Wielu Polaków, którzy przez część swojego życia pracowali w Polsce, ma prawo do emerytury z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Jednak nie każdy zdaje sobie sprawę, jakie warunki należy spełnić, aby nie tylko mieć przyznane to świadczenie, ale także je pobierać. Istotnym elementem całego procesu jest wykazanie zakończenia zatrudnienia przed rozpoczęciem wypłaty emerytury. Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje na temat tego, kto może pracować i jednocześnie otrzymywać polską emeryturę oraz jakie zasady regulują tę kwestię.
Kiedy nabywa się prawo do emerytury ZUS?
Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do emerytury przysługuje od dnia spełnienia wszystkich wymaganych warunków. Należą do nich:
• osiągnięcie wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn),
• udokumentowanie okresów zatrudnienia i wysokości zarobków (zwłaszcza sprzed 1999 roku),
• potwierdzenie, że nie jest się aktywnym zawodowo, czyli spełnienie warunku zaprzestania pracy, wynikającego z art. 103a ustawy emerytalnej.
Od 2011 roku ponownie obowiązuje przepis, który nakłada na osoby zatrudnione obowiązek zakończenia pracy przed rozpoczęciem pobierania emerytury. Oznacza to, że emerytura zostanie przyznana, ale jej wypłata będzie zawieszona do czasu dostarczenia odpowiednich dokumentów. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.zus.pl.
Zgodnie z art. 129 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), wypłata emerytury następuje od dnia nabycia prawa do świadczenia, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym został złożony wniosek lub wydana decyzja z urzędu.
Kto może pracować i zacząć pobierać emeryturę/rentę?
Nie wszyscy muszą rezygnować z pracy, aby otrzymywać świadczenie emerytalne. Istnieją dwie grupy osób, które są traktowane preferencyjnie.
1. Osoby samozatrudnione nie muszą zawieszać ani likwidować swojej działalności, aby otrzymać emeryturę ZUS. Na stronie ZUS można znaleźć informację: „Jeśli prowadzisz własną działalność gospodarczą, nie musisz jej zawieszać ani likwidować, aby otrzymać emeryturę.” Wystarczy złożyć oświadczenie o samozatrudnieniu oraz dostarczyć dokument potwierdzający ten status, np. formularz podatkowy Schedule C i SE. Następnie ZUS kontaktuje się z administracją Social Security w USA, aby potwierdzić ten status i rozpocząć wypłatę emerytury.
2. Wdowy i wdowcy ubiegający się o rentę rodzinną po zmarłym małżonku też nie muszą rezygnować z pracy. ZUS nie może odmówić im renty rodzinnej tylko dlatego, że pozostają aktywni zawodowo.
Zawieszenie emerytury ZUS
Osoby pracujące najemnie, np. na umowę o pracę, muszą zakończyć stosunek pracy, aby otrzymać wypłatę emerytury.
Wariant 1: Mieszkasz w Stanach. Jeśli składasz wniosek o emeryturę w ZUS, podając adres w USA i dostarczając wszystkie wymagane dokumenty, w tym zaświadczenie o zaprzestaniu pracy, ZUS przyzna ci emeryturę i rozpocznie jej wypłatę.
Wariant 2: Brak zaświadczenia o zakończeniu pracy. Tak, jak powyżej, ale jeśli nie dostarczysz wymaganego zaświadczenia, ZUS naliczy emeryturę, przyzna ci ją, ale zawiesi jej wypłatę do czasu dostarczenia stosownego dokumentu. Wariant 3: Masz mieszkanie i zameldowanie w Polsce. Jeśli podasz na wniosku polski adres, to ZUS nie domaga się zaświadczenia o zakończeniu zatrudnienia, ponieważ widzi, że na twój numer PESEL nie wpływają żadne ubezpieczeniowe składki.
Czy ZUS bierze pod uwagę pracę za granicą?
Tak. Jeśli pracujesz w kraju Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii, Szwajcarii lub w państwach, z którymi Polska ma umowy międzynarodowe (USA, Kanada, Korea Południowa, Macedonia, Chorwacja, Serbia itd.), twój zagraniczny stosunek pracy jest traktowany na równi z polskim. Wyjątkiem jest Australia, której umowa z Polską nie przewiduje takiego rozwiązania.
Czy mogę wrócić do pracy po przyznaniu emerytury?
Tak. Po zakończeniu zatrudnienia i uzyskaniu emerytury ZUS możesz ponownie podjąć pracę. Jednak jeśli nie osiągnąłeś pełnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 dla mężczyzn), wysokość emerytury może być redukowana, w zależności od twojego przychodu.
Czy opłaca się rezygnować z pracy w USA?
Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację finansową. Średnia emerytura ZUS wynosi około 3,950 zł miesięcznie, ale znacznie mniej dla osób, które dzieliły swoją karierę zawodową między dwa kraje. Jeśli masz dobrze płatną pracę w USA, może się okazać, że bardziej opłaca się kontynuować zatrudnienie niż z niego zrezygnować tylko po to, by dostać skromną polską emeryturkę.
Uwaga! Informowanie pracodawcy o planowanym odejściu z pracy może zostać odebrane
jako formalna rezygnacja. Szef może chętnie wymienić dobrze płatnego starszego pracownika na znacznie tańszego młokosa. Przemyśl, jak komunikować swoją sytuację, aby nie narazić się na niepotrzebne konsekwencje.
Zniesienie WEP
5 stycznia 2025 roku weszła w życie ustawa zwana Fair Social Security Act, o którą Polonia walczyła od wielu lat. Ustawa ta zniosła klauzulę Windfall Elimination Provision (WEP) dotyczącą świadczeń wypłacanych po 2023 roku. Przypomnę, że reguła WEP zmniejszała amerykańską emeryturę osobom mającym również drugą emeryturę czy rentę inwalidzką, wypracowaną poza systemem Social Security, np. polską. Możesz więc bez obaw ubiegać się zarówno o polską, jak i amerykańską emeryturę czy rentę dla niepełnosprawnych. Szczegóły na ten temat znajdziesz w książce „Emerytura polska i amerykańska” zaktualizowanej na 2025 rok.
Jeśli masz dodatkowe pytania, zadzwoń do infolinii ZUS-u pod numer 22 560 1600.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. pt. “Jak chować pieniądze przed fiskusem” i „Jak oszczędzać na podatkach”, “Ubezpieczenie społeczne Social Security”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www. PoradnikSukces.com, poczta@ poradniksukces.com, tel. 1-718224-3492.
Planowanie spadkowe
czyli jak uporządkować swoje sprawy w Stanach i w Polsce
Zadbaj o swoich bliskich, przekaż dorobek w odpowiednie ręce bez podatków i sądów. Pomoże w tym książka Elżbiety Baumgartner
"Planowanie spadkowe w Stanach i w Polsce " dostępna tylko w wersji elektronicznej w witrynie www.PoradnikSukces.com, tel. 718-224-3492, poczta@poradniksukces.com.
Również dostępne są: „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Podręcznik ochrony majątkowej”, „Obywatelstwo z przeszkodami” i dwadzieścia kilka innych poradników.
www.PoradnikSukces.com
MEC. WIERZBICKI
WYGRYWA
DZIESIĘĆ MILIONÓW DOLARÓW DLA
POLSKIEGO PRACOWNIKA
Nasz klient przepracował w Stanach Zjednoczonych prawie trzydzieści lat na budowie, aż do czasu, kiedy uległ wypadkowi w pracy na Manhattanie. Na emigracji ciężko pracował, aby zapewnić lepsze życie swojej rodzinie. Niestety tego dnia jego możliwość zarobkowania została my odebrana.
W dniu zdarzenia pracownik wykonywał prace azbestowe. Wraz z kolegą miał polewać resztki gruzu przy użyciu węża. Niespodziewanie jedna ze ścian konstrukcji znajdującej się za nimi zaczęła się walić. Poszkodowany został uderzony spadającymi cegłami i kamieniami. Na szczęście ratownicy medyczni natychmiast zjawili się na miejscu wypadku i udzielili pracownikowi pierwszej pomocy. Poszkodowany w stabilnym stanie został przewieziony do szpitala Bellevue. Badania diagnostyczne wykonane na izbie
przyjęć wykazały pęknięcia żeber oraz stłuczenia wielu części ciała. Poszkodowany był obolały i po wypisaniu ze szpitala wymagał kilkutygodniowej rehabilitacji w klinice terapeutycznej. W kolejnych miesiącach poszkodowany zaczął odczuwać coraz bardziej dokuczliwy ból w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowym. Leczenia wymagały również kolana, prawy bark oraz lewa kostka. Konieczne było poddanie się kilku operacjom, gdyż konserwatywne leczenie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.
Nasz klient przez cały czas otrzymywał świadczenia Workers’ Compensation, które pokrywały utracone zarobki oraz potrzebne koszty leczenia. Należy pamiętać, że sprawa Workers’ Compensation nie uprawnia jednak poszkodowanego do żądania odszkodowania za doznany ból i cierpienie.
W tym konkretnym przypadku poszkodowany mógł założyć dodatkową sprawę cywilną przeciwko generalnemu wykonawcy i inwestorowi na podstawie Prawa Pracy chroniącego poszkodowanych pracowników budowlanych, którzy spadli z wysokości lub zostali uderzeni przez spadający przedmiot.
W pozwie żądaliśmy odszkodowania za ból i cierpienie, utracone
zarobki oraz świadczenia emerytalne, jak również koszty leczenia. Firmy ubezpieczeniowe i korpora-
cyjni adwokaci nie zamierzali jednak wypłacić należytego odszkodowania. Nasza kancelaria włożyła ogrom pracy i nakładów finansowych, aby zapewnić klientowi jak najlepszą reprezentację. Udowodniliśmy w sądzie, że pozwani ponosili odpowiedzialność za wypadek. Obawiając się procesu sądowego, po odbyciu trzech mediacji, firmy ubezpieczeniowe zgodziły się wypłacić naszemu rodakowi odszkodowanie w wysokości $10,000,000.00, które nie podlega opodatkowaniu.
Mecenas Paweł P. Wierzbicki, Esq.
Jeżeli Państwo lub Państwa bliscy doznali obrażeń cielesnych w wyniku wypadku, zachęcam do kontaktu z naszą kancelarią. Aby umówić się na bezpłatną konsultację i porozmawiać bezpośrednio z mecenasem Wierzbickim w języku polskim mogą Państwo dzwonić na numer 646-351-8611 lub wysłać e-mail z zapytaniem na adres pwierzbicki@blockotoole.com.
Więcej bezpłatnych materiałów informacyjnych mogą Państwo znaleźć na naszej stronie internetowej www.blockotoole.com.
Amazon 5. rok z rzędu największym na świecie korporacyjnym nabywcą energii odnawialnej
Amazon koncentruje się na projektach odnawialnej energii w regionach z zanieczyszczonymi sieciami, aby pomóc ograniczyć emisje. Budowa nowych elektrowni zeroemisyjnych, tj. słonecznych, wiatrowych i jądrowych w tych trudnych do dekarbonizacji obszarach, tj. Polska czy Indie, może pomóc w wycofaniu mniej zrównoważonych opcji energetycznych, bo jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na spowolnienie tempa zmian klimatycznych.
W ramach zawartego w Deklaracji Klimatycznej zobowiązania do osiągnięcia zerowej emisji netto do
2040 r., Amazon wspiera te wysiłki na skalę globalną. Według Bloomberg NEF, firma 5. rok z rzędu jest największym na świecie korporacyjnym nabywcą energii odnawialnej i do tej pory wsparła ponad 600 projektów wiatrowych i słonecznych, które w wielu przypadkach nie powstałyby bez wsparcia Amazon. Szacuje się, że projekty te razem byłyby w stanie zasilić 8,4 miliona gospodarstw domowych w USA.
Maksymalizowanie pozytywnego wpływu odnawialnych źródeł energii
Budowa projektów wiatrowych i słonecznych przy zanieczyszczo-
nych sieciach energetycznych –określana jako carbon-matching – może znacznie zwiększyć korzyści środowiskowe płynące z tego typu projektów. Według organizacji Watt Time, świat mógłby uniknąć emisji 5 gigaton (Gt) CO2 poprzez lepszą optymalizację lokalizacji projektów wiatrowych i słonecznych. Amazon koncentruje się na wprowadzaniu tej praktyki w życie. Na przykład w Indiach, gdzie sieć energetyczna opiera się głównie na paliwach kopalnych, Amazon zainwestował w 10 dużych farm słonecznych i wiatrowych. Dzięki zlokalizowaniu tych projektów właśnie tam, mogą one zapobiegać
emisji dwutlenku węgla na 55 razy większą skalę rocznie niż gdyby znajdowały się w Szwecji, która ma – według publicznie dostępnych danych i wyliczeń Amazon – jedną z najbardziej zdekarbonizowanych sieci energetycznych na świecie. – Angażując się w projekty OZE, Amazon pomaga zrównoważyć ilość energii elektrycznej zużywanej przez swoje działania, wprowadzając do sieci nową, wolną od emisji dwutlenku węgla energię, co sprawia, że jest ona bardziej zrównoważona i niezawodna dla wszystkich. Amazon koncentruje się również na lokalizowaniu projektów w sieciach, które w dużej
mierze opierają się na źródłach energii o wysokiej emisji dwutlenku węgla. W takich miejscach farma słoneczna lub wiatrowa może mieć większy wpływ na unikanie emisji i pomóc w wycofywaniu mniej zrównoważonych opcji energetycznych – podsumowuje Sławomir Płonka, dyrektor regionalny ds. operacji Amazon w Europie Środkowo-Wschodniej.
Poza Indiami, Amazon zainwestował w ponad 30 dużych farm słonecznych i wiatrowych w krajach o wysokim udziale paliw kopalnych i dużej emisji – tj. Polska, Australia, Chiny, Grecja, Indonezja i Republika Południowej Afryki, a także w stanach Luizjana i Missisipi. Firma współpracowała również ściśle z lokalnymi liderami w tych regionach, aby wspierać uruchamianie nowych projektów energii odnawialnej.
W Polsce Amazon podpisał umowy na zakup energii z dwóch farm wiatrowych (Jastrowie i Okonek) i jednej fotowoltaicznej (Miłkowice), wspierając tym samym cel polskiego rządu dotyczący zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej.
W Grecji firma podpisała siedem umów na projekty odnawialnej energii, w tym trzy nowe duże farmy wiatrowe. Łącznie projekty te mogłyby dostarczać wystarczającą ilość energii, aby zasilić niemal 300 000 greckich domów.
W Republice Południowej Afryki Amazon niedawno wsparł pierwszy w kraju projekt odnawialnej energii, w ramach którego będzie sprzedawał część swojej energii małym konsumentom. Współpracował również z tamtejszym rządem, aby wynegocjować nowe struktury regulacyjne, które mają umożliwić większej liczbie firm niesienie wsparcia na rzecz lokalnych projektów.
– Priorytetem Amazon nie jest jedynie status największego korporacyjnego nabywcy energii słonecznej i wiatrowej. Koncentrujemy się również na tym, aby projekty energii odnawialnej powstawały w miejscach, gdzie mogą one mieć największy wpływ na ograniczenie emisji i poprawę lokalnego środowiska – mówi Kara Hurst, wiceprezeska ds. ogólnoświatowego zrównoważonego rozwoju Amazon. Jak dodaje: – Jeśli chodzi o walkę ze zmianami klimatu, szyb-
kość działania i lokalizacja mają ogromne znaczenie. Od współpracy przy tworzeniu nowych polityk energetycznych, po przyspieszanie rozwoju odnawialnych źródeł energii w niedostatecznie obsługiwanych regionach, Amazon pracuje nad tym, aby jak najszybciej pomóc w dekarbonizacji sieci energetycznych na całym świecie. – Budowa elektrowni działających na bazie odnawialnych źródeł energii jest niezwykle ważna, a jednocześnie badania pokazują, że realizacja takich projektów w społecznościach trudnych do zdekarbonizowania przynosi największy wpływ na środowisko. To ważny krok, który zbyt wiele firm pomija –komentuje Gavin McCormick, dyrektor wykonawczy WattTime i współzałożyciel Climate TRACE. – Amazon udowadnia, że możliwe jest wprowadzenie odnawialnej energii do regionów o dużym wpływie na środowisko, takich jak Polska, Republika Południowej Afryki czy Indie. Choć te regiony mogą być trudne do dekarbonizacji, nie jest to niemożliwe, a inwestycje te będą stanowiły kluczowy krok w spowolnieniu tempa zmian klimatycznych – dodaje Gavin McCormick.
Projekty energii odnawialnej wspierane przez Amazon zmieniają lokalne społeczności
Projekty słoneczne i wiatrowe – wspomagane przez Amazon – przynoszą pozytywne zmiany w trudnych do zdekarbonizowania regionach. Na przykład obecnie, według publicznie dostępnych danych za rok 2024 – trzy farmy słoneczne wspierane przez Amazon w Missisipi zapewniają niemal 24 proc. całkowitej energii słonecznej dostępnej w stanie. Amazon ogłosił także innowacyjną umowę z Energy Missisipi, która umożliwi dodanie 650 megawatów (MW) energii z odnawialnych źródeł energii w regionie w ciągu najbliższych trzech lat. Wszystkie projekty wspierane przez Amazon w Missisipi mają produkować ekwiwalent energii wystarczającej do zasilenia 303 000 domów w USA, a także dostarczą nowe źródła energii wolnej od CO2 do lokalnej sieci. W Luizjanie jedna farma słoneczna wspierana przez Amazon zwiększyła ilość energii słonecznej dostępnej w stanie o ponad 17 proc.
Projekty te przynoszą również korzyści ekonomiczne. Farmy słoneczne i wiatrowe wspierane przez Amazon na całym świecie pomogły wygenerować w społecznościach ponad 12 mld dolarów inwestycji w latach 20142022. Ponadto w 2022 r. pozwoliły na utrzymanie ponad 39 000 miejsc pracy w pełnym wymiarze godzinowym.
Wspieranie długoterminowej stabilności sieci Oprócz tradycyjnych projektów wiatrowych i słonecznych, dekarbonizacja sieci wymaga również technologii, które mogą dostarczać bardziej stabilną energię, gdy wiatr nie wieje lub słońce nie świeci. W 2024 r. Amazon kontynuował swoje wsparcie dla rozwoju technologii magazynowania
i stabilizacji energii. Do tej pory firmie udało się osiągnąć łącznie 2,7 gigawata (GW) związanej z tym mocy. Obejmuje to inwestycje w 11 projektów magazynowania energii słonecznej, w tym system Baldy Mesa, który jest monitorowany za pomocą uczenia maszynowego opartego na Amazon Web Services (AWS). Amazon podpisał również cztery umowy związane z energią jądrową, w tym w stanach Pensylwania i Waszyngton. Amazon pozostaje zobowiązany do inwestowania w nowe projekty energii bez emisyjnej na całym świecie oraz do ścisłej współpracy z ustawodawcami, firmami energetycznymi i innymi zainteresowanymi stronami, aby pomóc społeczeństwu przejść na bardziej zrównoważone źródła energii.
Szybka. Niezawodna. Polska.
• Paczki Lotnicze i Morskie - do Polski i Europy
• Kontenery – z każdego miejsca w USA do każdego miejsca w Polsce
• Mienie Przesiedlenia
• Samochody, Motocykle, Łodzie
• Przesyłki Komercyjne
• PolamerSEND – paczki do Polski z każdego miejsca w USA
• Dolary do Polski – do odbioru w gotówce, na konto, nawet do domu
• Bilety Lotnicze i Wakacje All-Inclusive
• Kwiaty na każdy adres w Polsce
GREENPOINT
167 Greenpoint Ave Brooklyn NY 11222
Tel: (718) 349 1319
ROSELLE
275 Cox St. Roselle, NJ. 07203 Tel: (908) 352 9100 WALLINGTON 130 Main Ave.
(973)
NIKARAGUA – cz. 2
Turystyka Przyszłości – ciąg dalszy
Kolejna, mniej znana i niedoceniana atrakcja tego fragmentu Republiki Nikaraguańskiej, to legendarna droga Panamericana, która licząc blisko 18 tysięcy kilometrów wiedzie od Ziemi Ognistej w argentyńskiej Patagonii aż po wybrzeże Morza Arktycznego w Prudhoe Bay na Alasce. Jej pokonanie stanowi marzenie miłośników turystyki zmotoryzowanej na całym świecie, osobiście udało mi się pokonać więcej niż połowę Panamericany, oczywiście odcinkami. Mało kto wie, ale część tej słynnej, skompletowanej w 1961 roku drogi (hiszp. carretera panamericana) biegnie na długości 385 kilometrów wzdłuż całej Nikaragui, od granicy z Hondurasem, poprzez stolicę Managua i Rivas, aż do Penas Blancas na granicy z Kostaryką.
Pod względem klimatu, najlepszym okresem na wizytę w tym nadal rzadko odwiedzanym kraju jest bez wątpienia styczeń i luty, z dominującym błękitem nieba, z niewielką ilością opadów deszczu i temperaturami wahającymi się pomiędzy 90F (32C) w dzień, ale za to spadającymi do rześkich 70F (21C) w nocy.
Czy Nikaragua jest bezpieczna? Statystyki pokazują, że wskaźniki przestępczości są tam niższe niż w Meksyku, a nawet w sąsiedniej
Kostaryce, uważanej do tej pory za wzór w tej kategorii. Wielokrotnie podróżowałem wzdłuż i w poprzek Nikaragui, zawsze z polonijnymi grupami, nie odnotowując żadnego nieprzyjemnego wydarzenia. Ma to oczywiście związek z faktem, że niezmiennie polegam na sprawdzonych od kilkunastu lat, rzetelnych kontrahentach, którzy znają odpowiedzi na zasadnicze pytania: co, gdzie, kiedy, jak i dlaczego. Tutaj między innymi leży podstawa podróżniczego sukcesu.
Kiedy już wiemy, gdzie dokładnie jechać, wiemy, kiedy zajmijmy się tym, co tam naprawdę warto zobaczyć. Ale o tym napiszę w następnych odcinkach.
Ciąg dalszy za tydzień… Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka
Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Nikaraguą (i sąsiednią Gwatemalą włącznie).
Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: https:// andrzejkulka.com/destinations/n-i-k-a-r-a-g-u-a-styczen-2024/
Wulkan nikaraguańskiej Kordyliery
Scenka przydrożna, Nikaragua
Rowerzyści na Panamericana
Narodowe barwy Nikaragui
Tablica rejestracyjna
Panamericana
PERU ● 12 dni: 5 listopada 2025, 18 kwietnia 2026
UZBEKISTAN, KIRGIZJA, KAZACHSTAN ● 12 dni: 20 sierpnia
MADAGASKAR ● 11 dni: 3 - 13 października
JORDANIA ● 9 dni: 4-12 paźdz. 2025, 4 - 12 kwietnia 2026
GALAPAGOS, AMAZONIA, EKWADOR ● 14 dni: 10 paźdz. i 27 marca 2026
INDIE, NEPAL, ZŁOTY TRÓJKĄT ● 15 dni: 18 października
MAROKO ● 11 dni: 20 listopada, 14 marca 2026
MEKSYK i FIESTY ● 10 dni: 24 października, MEKSYK, CANCUN, GUADALUPE ● 10 dni: 4 grudnia
AUSTRALIA ● 12 dni: 21 listopada 2025, 20 lutego 2026
EMIRATY, DUBAJ, ABU DHABI, OMAN ● 12 dni: 6 grudnia
SRI LANKA, (MALEDIWY); SYLWESTER ● 11 (16) dni; 26 grudnia
TAJLANDIA, SINGAPUR; SYLWESTER ● 16 dni: 27 grudnia
Bilety lotnicze, indywidualne pakiety APPLE VACATIONS: CANCUN – HAWAJE –PUNTA CANA – PUERTO VALLARTA – DOMINIKANA – JAMAJKA
Dwaj marynarze z zatopionego statku znaleźli się na bezludnej wyspie. Nie jedli niczego od paru dni. W pewnym momencie jeden oddalił się niepostrzeżenie i po chwili wraca z kaczką.
- Jak ci się udało ją dorwać?
- Zabiłem ją nad jeziorem.
- Czym?
- Bumerangiem.
- A skąd go wziąłeś?
- No tam leży, obok drzewa.
- Słuchaj, jak jeszcze raz dotkniesz moich skarpet, to ja z twoim krawatem na niedźwiedzia pójdę!
a
Przychodzi hipochondryk do lekarza i mówi:
- Panie doktorze, żona mnie zdradza, a nie rosną mi rogi.
- Proszę pana, z tymi rogami to tylko takie powiedzenie.
- Uff, a już myślałem, że mam niedobór wapnia.
aWchodzi Eskimos do knajpy:
- Whiski proszę!
- Z lodem? - pyta barman.
- Nie denerwuj mnie!
aPrzychodzi baba do lekarza.
- Panie doktorze, mojego męża
ugryzła pszczoła.
- Gdzie?
- W tego... no wie pan...
- Rozumiem. A czego pani ode mnie oczekuje?
- Niech pan da mężowi coś, żeby ból minął, a opuchlizna została.
aNoc poślubna. Pan młody stanął w oknie, gapi się i wzdycha. W końcu panna młoda pyta co się dzieje. A on:
- Mówią, że noc poślubna jest taka piękna, a tu leje i leje...
aMąż wychodzący od dentysty do swojej żony:
- Uff.
- No i jak było? - pyta go żona.
- Dwa wyrwał.
- Jak to? Przecież tylko jeden cię bolał.
- Nie miał wydać.
aRozmowa dwóch kolegów:
- Słyszałem, że są w sprzedaży takie szkła, przez które wszystko wydaje się piękniejsze, nawet własna żona...
- Znam je już od lat. Są dobre, tylko stale trzeba je napełniać.
WYCIECZKI WYCIECZKI
Busem z Polskim przewodnikiem
Wycieczki dla osób "solo", par i rodzin
Hawaje
(11dni): 18-28 marzec 2025 - $2,590 (w tym bilet lotniczy i noclegi) – ostatnia szansa, by lecieć bez Real ID!
Waszyngton kwitnące Wiśnie/wejście do Kapitolu: 22 marca i 12 kwietnia 2025
Kaniony oraz Parki Narodowe (11 dni): od 14 czerwca 2025
Wycieczki dookoła USA (16-17 dni): od 4 lipiec, 22 sierpień, 4 październik 2025
Ponadto: Niagara/kanion, Waszyngton/Kapitol/jaskinie, Texas/Nowy Orlean
Zobacz: www.ampolinc.com Napisz: ampoltours@yahoo.com Zadzwoń: 609-647-9054
Zobacz www.RadioRampa.com, Agencja Anna-Pol Travel: 821 Manhattan Ave. Tel: 718-349-2423 Wescom Agency: 99 Norman Ave. Brooklyn, Tel: 718-383-7773
aJasio z płaczem przybiega do domu:
- Co się stało? - zapytała mama.
Na to Jasiu:
- Spóźniłem się na koniec roku i zostawili mi najgorsze świadectwo.
aMatka przyprowadziła swoją osiemnastoletnią córkę do lekarza, informując go, że córka nieustannie cierpi na mdłości. Lekarz po
zbadaniu córki stwierdził, że jest ona mniej więcej w czwartym miesiącu ciąży.
- Co też pan mówi, panie doktorze, moja córka nigdy nie miała do czynienia z żadnym mężczyzną! Prawda, córeczko?
- Prawda, nawet się nigdy nie całowałam - zapewniła córeczka. Lekarz bez słowa podszedł do okna i zaczął intensywnie wypatrywać w dal.
- Panie doktorze, czy coś nie tak? - pyta po pięciu minutach zaniepokojona mamuśka.
- Nie, nie! Po prostu w takich wypadkach zazwyczaj na wschodzie ukazuje się jasna gwiazda i przybywa trzech króli. No więc stoję i czekam.
Los dzieci: Co dzieje się z dziećmi imigrantów zatrzymanych przez ICE
(U.S. Immigration and Customs)?
Dla imigrantów służby ICE budzą wiele niepokoju i lęku. Media często podsycają ten strach, szczególnie wśród rodziców przebywających w USA nielegalnie, zarówno tych, których dzieci również są nieudokumentowane, jak i tych, których dzieci urodziły się w Stanach Zjednoczonych. W ostatnich tygodniach pojawiło się wiele doniesień o aresztowaniach dokonywanych przez ICE, co wzmaga panikę wśród imigranckiej społeczności. Wielu rodziców zastanawia się, co stanie się z ich dziećmi, jeśli zostaną zatrzymani.
Działania ICE a ochrona imigrantów
ICE ma prawo aresztować osoby nielegalnie przebywające w USA w różnych miejscach. Nowy Jork przez długi czas był uznawany za miasto chroniące imigrantów, jednak nawet tu sytuacja się zmie-
nia. Ludzie są oburzeni, że ICE może wtargnąć i aresztować ludzi w kościele, szpitalu lub szkole. Nawet burmistrz Nowego Jorku Eric Adams, zaczął zmieniać swoje podejście do współpracy z ICE, co wywołuje mieszane reakcje.
W obliczu rosnących kosztów życia, takich jak wysokie ceny żywności i innych podstawowych usług, wiele osób uważa, że priorytetem powinno być wsparcie obywateli i osób legalnie płacących podatki. Polsko Amerykańska społeczność jest znana ze swojej gościnności i chęci pomocy, czego dowodem jest wsparcie udzielane Ukrainie, jednak w trudnych czasach wiele rodzin koncentruje się na własnym przetrwaniu i dobru najbliższych.
Czy areszt oznacza natychmiastową deportację?
Nie każdy aresztowany przez ICE zostaje natychmiast deportowany.
Wręcz przeciwnie, jest to długi proces. Proces deportacyjny może trwać miesiącami, a nawet latami. Osoby aresztowane mogą dobrowolnie zgodzić się na wyjazd, ale nie jest to obowiązkowe. Imigranci bez poważnych przestępstw na koncie mają prawo ubiegać się o zwolnienie za kaucją i walczyć o pozostanie w kraju. Natomiast osoby skazane za poważne przestępstwa (tzw. aggravated felony) mają mniejsze szanse na zwolnienie.
Co z dziećmi aresztowanych rodziców?
Jeśli osoba zatrzymana przez ICE ma dzieci, które są obywatelami USA, może ubiegać się o zieloną kartę na podstawie „cancellation of removal” (unieważnienia deportacji). Aby to uzyskać, należy wykazać, że deportacja rodzica powoduje „extreme hardship” (skrajne trudności życiowe) dla jego dzieci lub małżonka którzy są obywatelami USA.
Jeśli dzieci również przebywają w USA nielegalnie, nie oznacza to, że zostaną „aresztowane”.
W sytuacji, gdy rodzic oczekuje na przesłuchanie w sprawie zwolnienia za kaucją, dziećmi mogą zaopiekować się członkowie rodziny lub bliscy znajomi. Istnieje specjalny formularz umożliwiający tymczasowe przekazanie praw do podejmowania decyzji dotyczących niepełnoletnich dzieci na okres do 180 dni.
Jeżeli rodzic nie może opuścić aresztu i nie ma możliwości uzyskania kaucji, dziecko może zostać odesłane do kraju pochodzenia z rodzicem lub pozostawić je w USA pod opieką innej osoby, która może formalnie starać się o opiekę prawną (guardianship) w sądzie rodzinnym. W najbardziej ekstremalnych przypadkach, jeśli dziecko pozostaje bez opieki, agencje opieki społecznej mogą umieścić je w rodzinie zastępczej. Jednakże większość imigrantów ma prawo do kaucji, chyba że mają na koncie poważne przestępstwa (aggravated felony) lub dwa przestępstwa moralnie naganne (CIMT).
Joanna E. Nowokuński
Oferujemy fachowość i doświadczenie dla małych i duż y ch k lie n t ó w . Z a p e wnia m y a t r a k c yjne i konkurenc yjne stawki na przewóz i inne usługi. Gwarancją jakości naszych usług jest ponad 30 lat działalności na r ynku amer ykańskim.
• Transpor t całych kontenerów od drzwi do drzwi między USA i Europą (Impor t & Expor t)
• Kontenery małe (20ſt), duże (40ſt i 40ſt HC) i specjalistyczne (20ſt & 40ſt Open Top, 20ſt & 40ſt Flat Rack)
• Wysyłka samochodów, maszyn, motocykli, ATVs, jet-skis i łodzi
• Wysyłka mienia przesiedleńczego
• Wysyłka ładunków handlowych i ponadgabarytowych
• Oddziały w Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na Litwie, Węgrzech i w Por tugalii
• Agencja celna w Gdyni
• Przygotowujemy dokumentację transpor tową i celną
732-516-9555 fax: 732-516-9777
Providence, NJ 07974
www.icetranspor t.com stawk i@icetranspor t.com
Mecenas
Kuchnia z resztek
Kto zjada ostatki, ten jest piękny i gładki - głosi porzekadło i jak w każdym przysłowiu tkwi w tym ziarnko prawdy. Nie zachęcamy oczywiście do przesadnego skąpstwa i pożerania absolutnie wszystkiego, co zostaje w lodówce, ale... Czemu by nie znaleźć smakowitych zastosowań dla tego, co zazwyczaj ląduje w koszu?
Jakiś czas temu powszechne było przekonanie, że wyrzucanie jedzenia to grzech. Teraz forma złagodniała i mówi się, że to tylko wstyd, ciągle jednak nic w tym dobrego. Jak temu zaradzić? Sposobów na twórcze wykorzystanie resztek jest na to całe mnóstwo, trzeba tylko troszkę wyobraźni i kreatywności. Oto kilka z nich autorstwa rasowych gospodyń domowych.
Od rosołu do sałatki
Zacznijmy od rosołu, na którym albo można ugotować pomidorową, albo też wykorzystać same warzywa. Marchewka, pietruszka czy seler idealnie nadają się do sałatki warzywnej. Wystarczy tylko dodać groszek, ewentualnie majonez, doprawić do smaku i kolacja gotowa.
Jednak już krojąc warzywa, zdarza nam się odcinać ich końcówki, które często trafiają do kosza. A gdyby tak dodać je do zupy? Im więcej w niej warzyw tym zupa smaczniejsza! Dla niektórych problemem bywają też ziemniaki, bardzo często zostające po serwowanym obiedzie, bo gospodyni przeceniła możliwości domowników lub ich apetyt. W zależności w jakiej postaci są nasze ziemniaki, można skorzystać z przepisu naszych babć bądź posłużyć się kuchnią nowoczesną.
Ziemniaczki utłuczone są idealne na klasyczne kopytka. Jeśli są w całości, jeszcze lepiej, można się pobawić smakiem i stworzyć idealną dla siebie zapiekankę w zależności od tego, co mamy w lodówce. Przykładowo, wędlinę podsmażyć z cebulką, a w naczyniu żaroodpornym ułożyć warstwy ziemniaków i mięsa do wyczerpania składników. Całość zalać sosem pomidorowym lub beszamelem w zależności od gustu i tego co mamy do dyspozycji. Na sam wierzch trochę żółtego sera, zapiec w piekarniku i... obiad mamy gotowy.
1000 pomysłów na grzanki
Zaglądamy do lodówki, bo marzy nam się sałatka, a tam spotyka nas wielkie rozczarowanie: zakupione parę dni wcześniej warzywa stały się miękkie. Co z nimi zrobić? Pierwsza myśl to oczywiście wyrzucić, ale to nie jest wyjście ani jedyne, ani nawet rozsądne. Takie produkty są idealne na
bigos, bądź leczo.
Dobrze im zrobi towarzystwo wędliny, która gości w naszej lodówce już kolejny dzień i choć nie jest jeszcze zepsuta, to może już okazać się niesmaczna, bądź nie wyglądać estetycznie na kanapkach. Wspomniany bigos lub leczo to dla niej idealne miejsce na zakończenie swej kariery. A czy ktoś z was wpadł na pomysł z sosem? Ka- wałek kiełbasy lub innej wędliny podsmażyć z cebulką, zaprawić śmietaną i mąką, dodać koperek, doprawić do smaku i gotowe. Pozostaje mi życzyć smacznego.
A co zrobić z gulaszem, który został, ale nie starczy go na kolejne danie? O to jest pytanie... Można rozcieńczyć z wodą, wzbogacić o marchewkę, ziemniaki i paprykę. Doprawić by nabrał ostrego smaku i zupę gulaszową można podawać do stołu. A czy ktoś z was pamięta jeszcze takie pieczywo, które ze starości schło, a nie pleśniało? Gdy mamy takie w domu, już na drugi dzień stanie się ono czerstwe. I na to też znajdziemy sposób! Oczywiste jest, że można je pozostawić i wykorzystać jako bułkę tartą, bądź wykorzystać do kotletów mielonych. Warto jednak zrobić z nich grzanki. Na słodko, na ostro, na ciepło, na zimno lub wedle uznania.
Grzanki na słodko można zrobić na przykład tak: kromki chleba zamoczyć w roztrzepanym jajku z odrobiną mleka i cukru wanilinowego. Podsmażyć na patelni, podawać z miodem lub dżemem. Idealne śniadanie nie tylko dla maluchów.
Dla tych, co wolą pikantnie: kromki chleba zamoczone w maśle po sypać wegetą. Oczywiście podsmażyć i w ostatnich minutach smażenia posypać parmezanem bądź innym innym startym serem. Przepyszne połączenie, zadowoli gospodynię oraz łakomczuchów preferujących konkretne śniadanie.
Zapiekanka z klusek
Prawdziwa zabawa zaczyna się jednak, gdy w grę wchodzi makaron, którego nie zjedliśmy dzień wcześniej. Mamy tu naprawdę spore pole do popisu. Możemy oczywiście podać go w zupie następnego dnia, ale prawdziwym wyzwaniem dla kreatywnych umysłów będzie makaronowa zapiekanka. Trzeba tu zaprząc do pracy nie tylko głowę, ale i warzywa, mięso oraz przyprawy.
Kolejnym sposobem “popisu” jest makaron z jajecznicą. Cebulkę podsmażamy na oliwie lub maśle.
Jeśli mamy boczek, dajemy drobno pokrojony do cebuli, po chwili makaron, by “złapał” temperaturę. Ostatnim etapem jest dodanie jajek jak do jajecznicy, mieszanie aż się zetną i można siadać do stołu. Kuchnia z resztek, choć może nie brzmi najlepiej, to jednak nie jedno ma do zaoferowania podniebieniu. Jak widać można wymyślić wiele smacznych potraw tak naprawdę z niczego, a szybkie, nieskomplikowane dania, które będą smakować mają i tę zaletę, że zwykle nie oczekujemy zachwytów po ich podaniu. Bo to przecież tak tylko naprędce zrobione “coś na ząb”. I tym przyjemniejsze bywają niespodzianki, gdy gościom jednak smakuje i kiedy ustawiają się oni w kolejce po przepis.
Kto jest odpowiedzialny za długi osoby zmarłej?
Jak executors (wykonawcy naszej woli wyznaczeni w testamencie) powinni postępować z niespłaconymi długami po zmarłym?
Kupując samochód, zaciągając pożyczkę lub otrzymując kartę kredytową na swoje nazwisko, masz prawny obowiązek spłaty tego długu. Dobra wiadomość jest taka, że Twój współmałżonek lub członkowie rodziny nie są odpowiedzialni za te długi, jeśli umrzesz. Nie oznacza to jednak, że wierzyciele nie będą dopominać się spłaty długu, aby odzyskać to, co jesteś winien.
Kiedy dana osoba umiera, wszystkie jej pieniądze i majątek muszą być zgromadzone w jedną masę spadkową. W trakcie postępowania spadkowego wszelkie zaległe długi muszą być uregulowane z majątku i środków pochodzących z majątku spadkowego. Jeżeli zmarły zmarł bez majątku, wierzyciele na ogół nie są w stanie
wyegzekwować spłaty zaciągniętych długów.
Jeśli dług jest zaciągany przez dwie lub więcej osób, na przykład w przypadku kredytu hipotecznego małżonków czy wspólnej karty kredytowej, po Twojej śmierci odpowiedzialność za dług przechodzi na osobę pozostającą przy życiu. Jeżeli dług został podżyrowany przez współsygnatariusza, współsygnatariusz przyjmuje wówczas pełną odpowiedzialność za dług. To, czy małżonek musi spłacić pozostały dług, zależy od wielu czynników. W niektórych przypadkach masa spadkowa jest wystarczająca na spłatę wierzycieli, innym razem nie ma wystarczających funduszy na zaspokojenie wierzycieli, a w niektórych przypadkach wierzyciele zgadzają się na otrzymanie obniżonej kwoty zadłużenia.
Długi są zwykle spłacane w pierwszej kolejności z płynnych aktywów, takich jak konto ban -
kowe lub inne rezerwy gotówkowe. Jeśli nie jest to możliwe, aktywa takie jak majątek osobisty lub nieruchomości mogą zostać zlikwidowane, a wpływy mogą zostać wykorzystane na spłatę długów. Jednak wierzycielom nie wolno zabiegać o niektóre składniki majątku spadkowego, takie jak świadczenia z tytułu ubezpieczenia na życie lub programy emerytalne 401 (k). Aby chronić te aktywa przed wierzycielami, ważne jest, aby wskazać osobę fizyczną jako beneficjenta.
Kto opłaca rachunki medyczne i inne rachunki po śmierci?
To naturalne, że wpadasz
w panikę, gdy umiera ukochana osoba i zaczynasz zdawać sobie sprawę, że jego rachunki za leczenie naprawdę wzrosły. Czy jesteś odpowiedzialny za ich opłacenie? W większości przypadków odpowiedź brzmi: nie, ponieważ, z bardzo nielicznymi wyjątkami, beneficjent nigdy nie dziedziczy długów.
Zachęcam jednak do konsultacji z prawnikiem z dziedziny Estate Planning, Trust & Estates, aby zawczasu zabezpieczyć swój majątek oraz bliskich jak również omówić prawa i obligacje po śmierci bliskiej osoby.
Mec. Joanna Gwóźdź
UWAGA: Paczki muszą być dostarczone do naszego magazynu w Port Reading, NJ przed podanymi powyżej datami. Zapytaj u swojego agenta Poloneza o terminy odbioru paczek, aby upewnić się, że Twoja przesyłka trafi do naszego magazynu na czas. Polonez nie odpowiada za opóźnienia w dostarczeniu paczek powstałe z przyczyn od nas niezależnych. 908-862-1700
Znajdź punkt Poloneza w twojej okolicy:
Lotnicza do innych krajów Europy
Standardowa do Polski
Lotnicza Ekspresowa do Polski
Ósma rano to dla nastolatka
wyzwanie
Nastolatki mają biologicznie uwarunkowany inny rytm dobowy niż dorośli, co sprawia, że najchętniej chodziliby spać o 1.00, ale też wstawali później niż zazwyczaj od nich wymagamy. Lekcje od 8.00 to dla wielu uczniów katorga. O tym dlaczego tak się dzieje i jak przeżyć ten czas, opowiada biolog i neurodydaktyk prof. Marek Kaczmarzyk.
Nie jest to żadna wiedza tajemna, od kilkudziesięciu lat wiemy, że rytm dobowy nastolatka jest inny niż dorosłych i trochę słabo, że przez tyle lat nie byliśmy w stanie tej wiedzy wprowadzić w życie.
A co z niej wynika?
Że z fizjologicznego punktu widzenia początek dnia to nie jest dobra pora dla nastolatka–oczywiście w kontekście funkcji kognitywnych czyli poznawczych, które są najistotniejsze w szkole, takie jak logiczne myślenie, ciągi przyczynowo-skutkowe czy odnajdywanie regularności w przekazie. Na taką aktywność w przypadku nastolatka
możemy liczyć nie wcześniej niż o godzinie 9.00-9.30
Dlaczego tak jest?
Zewnętrznym synchronizatorem czasu jest następstwo dnia i nocy. Organizmy, od początku swego istnienia kształtowały rodzaj reakcji, który synchronizowałby procesy środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Gdy rozwój komplikował sytuację, systemy, które zapewniały 24 godzinny rytm, przestawały bezkrytycznie korzystać ze zmian oświetlenia w warunkach środowiska zewnętrznego i przenosiły się do wewnątrz organizmu. U ssaków, w tym u człowieka, mamy dedykowane temu procesowi konkretne struktury podwzgórza, tzw. jądra nadskrzyżowaniowe, które generują dwudziestoczterogodzinne cykle, dopasowujące się do dnia i nocy. Stąd mówimy o wewnętrznym, fizjologicznie nakręcanym zegarze biologicznym, który daje znać naszemu organizmowi, kiedy poszczególne procesy powinny być wzmac-
niane, a kiedy wygaszane–bo chociaż nam się wydaje, że czuwanie i senność to oczywiste ogólnoustrojowe procesy, to wcale tak nie jest.
Jak to?
Maksimum aktywności serca przypada bowiem na inną fazę doby niż maksimum aktywności jelit czy wątroby, dlatego synchronizacja w rzeczywistości musi być bardzo złożona. W przypadku aktywności ogólnej komórki nerwowe jąder nadskrzyżowaniowych komunikują organizmowi, kiedy powinien być aktywny, a kiedy powinien odpocząć. Robią to za pomocą szyszynki, która wytwarza melatoninę, czyli hormon snu. Melatonina relaksuje nas na wszystkich poziomach, począwszy od fizycznego–po prostu mniej chce nam się poruszać–aż po kognitywne, kiedy to słabiej przyswajamy, wolniej przetwarzamy, mamy gorszą pamięć roboczą. Wraz ze wzrostem poziomu/stężenia melatoniny we krwi (w ciągu półtorej do 2 godzin) wchodzimy
w stan, który fizycznie i poznawczo stopniowo skłania nas do odpoczynku. Istotne dla zdrowia kłopoty ze snem związane są z tym, że dobowy cykl wydzielania melatoniny, który reguluje nasz sen i czuwanie w trakcie naszego życia trochę dryfuje.
To znaczy?
Mniej więcej do 2. roku życia dziecko nie ma swojego wewnętrznego rytmu, przyjmuje aktywność dobową od rodzica czy opiekuna–to istotna informacja, biorąc pod uwagę liczne porady cioć czy babć na temat tego, że niemowlę powinno spać oddzielnie, by złapać swój własny rytm dobowy. Tymczasem, jeżeli zostawimy je samo sobie, ono zdesynchronizuje się zupełnie.
Koło 4-5 roku życia łapiemy wreszcie swój rytm dobowy, podobny zresztą do tego charakterystycznego dla osób dorosłych, gdy nasze szyszynki zaczynają wydzielać melatoninę ok. 21.00- 22.00. W ciągu dwóch pierwszych godzin wzrost poziomu melatoniny powoduje, że wchodzimy w stan coraz
mniejszej wrażliwości, senności i jeżeli nie musimy w tym czasie pracować, albo zrobić czegoś, co wymaga naszego zaangażowania, to ok. 23.00-24.00 stajemy się senni i zasypiamy. Osiągamy wtedy maksymalny poziom melatoniny i ten moment jest najcenniejszy z punktu widzenia snu. Warto pamiętać, nie zastąpi go żadna poobiednia drzemka. Mniej więcej ok. 3:00 szyszynka stopniowo przestaje wydzielać melatoninę i jej poziom zaczyna spadać. Około 6.00 jest już śladowy, a to oznacza, że zanika relaksacyjny rodzaj oddziaływania melatoniny i jeżeli w tym momencie wstaniemy i przywrócimy typowe dla dziennej aktywności krążenie w naszym ciele, nasz mózg jest gotowy, by podjąć pełną aktywność. Natomiast u nastolatka mniej więcej od 12 do 17 roku życia, choć oczywiście nie są to sztywne granice, cały cykl jest przesunięty o ok. 3 godziny zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Czyli jeżeli u dorosłego szyszynka zaczyna wydzielać melatoninę ok. 21.00, to u nastolatka dopiero koło północy.
Jeżeli więc powłócząc nogami wieczorem natkniemy się na naszego nastolatka skaczącego po domu nie myślmy sobie, że coś jest nie tak. Gdy powiemy mu „połóż się natychmiast, bo już jesteś zmęczony”, zapewne usłyszymy: „wcale nie” i faktycznie tak może być. Oczywiście, można kazać mu położyć się do łóżka, ale musimy się liczyć z tym, że najprawdopodobniej on zaśnie dopiero koło północy, gdy w jego krwi zacznie zwiększać się poziom melatoniny. Chciałbym podkreślić, że sytuacja, w której nastolatki chodzą spać o 1.00 jest normą dla tego wieku – wiedzą to wszyscy rodzice, którzy na wakacjach pozwalają swoim dzieciom w tym wieku chodzić spać, o której chcą.
Jakie są tego konsekwencje? Jeżeli dopiero koło 3.00 szyszynka zmniejsza aktywność, a wątroba dopiero zaczyna rozkładać melatoninę, to łatwo
ciąg dalszy ze strony 17 policzyć, że w stanie, w którym my jesteśmy koło 6.00 on będzie dopiero ok. 9:00. Wobec tego proszę sobie wyobrazić, co czuje nastolatek, którego musimy obudzić o 6.45, żeby zdążył do szkoły na 8.00. Nawet jeśli w miarę bezproblemowo uda nam się obudzić tego młodego człowieka, to zazwyczaj, gdy przychodzi do kuchni, kładzie nam się na stole, co rzecz jasna jest dla nas oczywistym następstwem tego, że późno się położył. Typowa reakcja dorosłego w takiej sytuacji to „kazanie”: „mówiłem ci, połóż się o 22.00, bo będziesz zmęczony, ale ty zawsze wiesz swoje”. Tymczasem tu nie o późne chodzenie spać się rozchodzi – po prostu tak działa jego organizm. On o 6.30 ma jeszcze sporo melatoniny we krwi, więc jeśli rano przy stole nie chce z nami rozmawiać, gdy odpowiada monosylabami, nie myślmy, że się obraził, albo jest mrukiem. On po prostu jest półprzytomny. Jeśli chcemy to lepiej zrozumieć, poprośmy kogoś, żeby obudził nas o 4.00 i zmuszał nas do pogawędki.
No, ale do 8.00 chyba już się rozbudzi?
No właśnie niekoniecznie. On dopiero zaczyna się rozkręcać. Tymczasem wielu nauczycieli myśli: jest 8.00, są wyspani, wypoczęci, to na pierwszych lekcjach powinniśmy mieć najtrudniejsze tematy i często wtedy właśnie odbywają się te bardziej wymagające lekcje z matematyki, przedmiotów ścisłych. A my dziwimy się, że zamiast być gotowi do pracy, zaangażowani, uczniowie są znudzeni, ziewają.
Mówimy: leniwi, nie szanują nas. A tak naprawdę to fizjologiczna reakcja człowieka i jeszcze mniej więcej przez godzinę, oni nie będą w formie.
Skoro już musimy zaczynać tak rano to od jakich przedmiotów najlepiej? Jeśli nie od matematyki, to może od wf-u?
To byłoby logiczne – wf na rozruszanie. Problem w tym, że melatonina, o której mówimy, jest hormonem relaksacyjnym na wszystkich poziomach. Obniża również napięcie podstawowe mięśni. Czyli jeżeli mamy ciąg logiczny: napięcie podstawowe mięśni- więzadła-ochrona stawów, np. kolanowego, to przy niższym poziomie napięcia mięśni wzrasta prawdopodobieństwo skręcenia. Czyli wf nie jest bezpiecznym wyjściem. Dobrze byłoby, gdyby nauczyciele znali fizjologię nastolatków, bo taka świadomość mogłaby sprawić że na pierwszy lekcjach raczej nie śrubowaliby wymagań.
Czyli lepiej byłoby zaczynać lekcje później?
Gdybyśmy przesunęli lekcje o półtorej godziny, na 9.30-10.00, moglibyśmy liczyć, że wtedy będzie okej. Ale–co warto podkreślić – taką zmianę powinniśmy przeprowadzić kompleksowo, czyli nie kosztem przedłużenia pobytu w szkole, bo wtedy oni nie mieliby w ogóle czasu dla siebie, a to jest w tym wieku absolutna konieczność. Musielibyśmy odchudzić podstawy programowe i zmniejszyć presję, obawiam się więc, że to bardzo trudne...
Jak rozumieć fakt, że mimo iż nastolatki mają duże zapotrzebowanie na sen, mie-
wają z nim problemy?
To paradoks, bo z jednej strony dla swojego zdrowia nastolatek powinien spać jakieś 8,5–9 godzin, a z drugiej strony naturalnie występują u niego często zaburzenia snu: od bezsenności po stany przypominające narkolepsję, czyli natychmiastowe zasypianie–gdzie usiądzie tam śpi. Nie powinniśmy się tym niepokoić, bo to też jest związane z dojrzewaniem mózgu.
A więc nie dość, że nastolatek ma zaburzenia snu wpisane w etap rozwojowy, to jeszcze szkoła „zapewnia” mu chroniczne niewyspanie…
Dokładnie. A to jest fatalna sytuacja na poziomie biologicznym, chociażby z powodów odpornościowych. Sen, szczególnie ten przy wysokim poziomie melatoniny, jest niezbędny do regeneracji układu odpornościowego. Proszę zauważyć, że gdy nie dosypiamy, z jakiegoś powodu łatwiej „łapiemy” infekcje, sen jest niezbędny do regeneracji układu immunologicznego, to część fizjologii. Wygląda na to, że szkoła działa na niekorzyść zdrowia młodych ludzi, bo skracając nastolatkowi sen, narażamy go na infekcje.
Jednak gdy miałbym wybrać jakiś inny powód, dla którego sen w tym wieku jest tak ważny, to wybrałbym ten, który związany jest bezpośrednio ze szkołą: okazuje się, że w trakcie snu następuje coś, co nazywamy konsolidacją nabytych w ciągu dnia doświadczeń. A przecież szkoła służy do tego, żeby czegoś nauczyć, wymaga
Bożena Piekarz-Lesiczka
Tel: 718-472-4344
146 Driggs Ave. Brooklyn, NY 11222
✗ Laminaty, koronki, mostki
✗ Leczenie kanałowe
✗ Leczenie kanałowe
✗ Korony na implanty
✗ Korony na implanty
✗ Stomatologia dziecięca
✗ Kosmetyka
✗ Kosmetyka
✗ Stomatologia dziecięca
✗ Protetyka i ortodoncja
✗ Protetyka i ortodoncja
✗ Czyszczenie i wybielanie zębów
✗ Czyszczenie i wybielanie zębów
www.doctorbozenapiekarz.com
umiejętności rozwiązywania problemów, tworzenia wiedzy czy modelu świata, który byłby spójny, logiczny, a jednocześnie utrudnia naszemu mózgowi rozprawianie się z różnorodnością tego, czego nastolatek nauczył się w ciągu dnia. A to jest coś, co może odbyć tylko w trakcie snu. Czyli najpierw uczy reprezentacji świata, a patem utrudnia konsolidację tych reprezentacji. To są paradoksy, które ciągną się od lat. Neurobiolodzy i neurodydaktycy od lat zwracają na to uwagę, ale system nie reaguje.
Co więc mogą w tej sytuacji zrobić dla swoich dzieci rodzice?
Gdy nie ma szkoły, jest weekend czy wolny dzień–dać zrealizować nastolatkom ich naturalny rytm, bo to jest jedyna okazja, kiedy mogą to zrobić. Czyli jeżeli w sobotę nasz młody człowiek nie wstaje o 10.00, nie wpadajmy do jego pokoju z pretensją, nie mówmy mu, że jest leniem, nie wyciągajmy go na wycieczkę rowerową, bo on po całym tygodniu niedosypiania chętnie by jeszcze pospał. Dajmy mu tę godzinkę, to będzie dla niego bezcenny prezent. Oczywiście, nie nadrobi w ten sposób zaległości z całego tygodnia, bo nie da się „naspać” na zapas, ale realizacja w te dni właściwego rytmu dobowego będzie dla niego zdrowa i takie „lepsze życie” pomoże mu lepiej znosić wymagania nadchodzącego tygodnia.
Czy skoro nie da się tego zmienić i musimy wysyłać dzieci do szkoły na 8.00, pozwolić im kłaść się spać, jak chcą, czy jednak wymagać, by o 22.00 były w łóżku?
Trzeba poszukać złotego środka. Kompromis, oczywiście, fizjologicznie nie jest zadowalający, ale jeżeli wiemy, że ich szyszynki zaczynają pracować o północy, to poprośmy ich, żeby nie kładli się później, albo żeby jednak o tej 23.00 leżeli już w łóżku, nawet jeśli od razu nie zasną. Jeżeli dzień był intensywny, szczególnie fizycznie,
zmęczenie może pomóc, szyszynka może zacznie działać szybciej. A rano z kolei nie wymagajmy od nich natychmiastowej mobilizacji, pozwólmy im posnuć się po kuchni, nie próbujmy zarzucać ich informacjami, nie prośmy o zrobienie zakupów przed wyjściem do szkoły. Jeżeli jesteśmy nauczycielami – nie bierzmy wszystkiego do siebie–ziewnięcie czy przeciągnięcie nie musi od razu oznaczać braku szacunku. Jeśli podejdziemy do fizjologicznych następstw rozwoju z większym zrozumieniem, mniej będziemy brali wszystko do siebie, pozwolimy im łagodniej wchodzić w sen, a potem łagodniej z niego wychodzić – wszystkim będzie łatwiej. Ale musimy też być przygotowani na porażki, które są przypisane okresowi dorastania.
Warto też wiedzieć, że gdy melatonina nas uśpi, to nie jest to sen jak utrata przytomności – przecież gdy w nocy obudzi nas ekstremalna sytuacja, np. pożar, to nie popatrzymy na płomień i nie odwrócimy się na drugi bok, tylko jednak zrywamy się z łóżka. Oprócz melatoniny istnieją jeszcze fizjologiczne alarmowe pobudki–nasze podwzgórze wytwarza też hipokretynę (oreksynę ) tzw. hormon czuwania, który szybko uwalniany komórki
podwzgórze i pnia mózgu powoduje zniesienie działania melatoniny i jest w stanie dość szybko nas wybudzić i przywrócić do fizycznej aktywności. Jest to jednak dość kosztowne fizjologiczne – o ile zdarza się raz na jakiś czas, koszty są do zniesienia, ale zbyt częste, prędzej czy później wykończą człowieka. Deprywacja senna bardzo źle wpływa na organizm, w ekstremalnych sytuacjach może nawet doprowadzić do śmierci.
Ale na pocieszenie powiem, że jest parę rzeczy, które możemy zrobić.
Co takiego?
Np. zadbać o to, aby przed snem nie korzystać z urządzeń wytwarzających niebieskie światło, które dla organizmu jest zewnętrznym sygnałem uwalniania hipokretyny. Jest ona wydzielana, kiedy do naszej siatkówki dociera światło wysokoenergetyczne o krótkiej fali, czyli niebieskie, wykorzystywane w smartfonach. To powoduje opóźnienie wpływu melatoniny. Możemy więc zwrócić uwagę na to, aby co najmniej godzinę przed snem młody człowiek nie używał tego typu urządzeń, a już na pewno nie używał ich koło 24.00, gdy jego szyszynka próbuje się aktywować. Warto też pamiętać o nas. Nocne czytanie esmsów będzie u nas także miało podobne skutki . Źródło: zdrowie.pap.pl
LECZYMY:
• Bóle mięśni i stawów
• Urazy sportowe
• Bóle szyi i pleców
• Rehabilitacja neurologiczna
• Urazy po wypadkach samochodowych i w pracy
• Rehabilitacja po operacjach
WYKONUJEMY
ZABIEGI:
• Elektrostymulacji
• Ultradźwięki
• Leczenie laserem
• Ćwiczenia lecznicze
• Masaże lecznicze
BARAN Nadszedł czas i okazja do zdobywania samodzielności, większej swobody działania i kierowania swym losem. Sprawa, która wlokła się miesiącami i utknęła w miejscu, teraz może nabrać tempa.
BYK W pracy wiele spraw uda się szczęśliwie pchnąć do przodu. Urzędnicy będą Ci przychylni, możesz oczekiwać od nich wielu ułatwień. Pomyśl o nauce języka angielskiego lub niemieckiego.
BLIŹNIĘTA Masz siłę i odwagę, by stanąć twarzą w twarz z wszelkimi przeciwnościami losu. Twój organizm jest zdolny do dużego wysiłku, warto to wykorzystać, wykonując prace wymagające takiego nakładu energii.
RAK Za sprawą Merkurego i Jowisza z powodzeniem zrealizujesz swoje cele i projekty dotyczące kariery. Artystycznie uzdolnione Raki powinny się przygotować na nowe możliwości zawodowe.
Nie jest to dobry czas na zabiegi medyczne i operacje.
LEW Gwiazdy będą Ci sprzyjać. W pracy wykażesz się kreatywnością, a Twój zapał zostanie doceniony przez przełożonych i współpracowników. Niewykluczone, że znajdziesz dodatkowe źródło zarobków.
PANNA Słońce nie służy Twojemu zdrowiu. Wspomóż je odpowiednią dietą – posiłki powinny być urozmaicone, ale też wyjątkowo delikatne (żadnego alkoholu, tłustych ani ciężkostrawnych potraw). Unikaj też nadmiaru soli.
WAGA Cechować Cię będzie pracowitość, dynamizm, umiarkowanie i pewność siebie. Dzięki temu zrealizujesz swoje plany i nikt nie zdoła Cię zniechęcić. Szybko uporasz się ze wszystkim, czego nie udało Ci się załatwić wcześniej.
SKORPION Jeśli nie wystraszysz się wcielania w życie nowych pomysłów, w najbliższej przyszłości będziesz cieszyć się sukcesem. Niewykluczone, że to Twoja szansa na awans, a tym samym na większe pieniądze.
STRZELEC Masz tendencję do gmatwania ważnych spraw i równocześnie do maksymalnego mobilizowania sił podczas pokonywania trudności. Postaraj się wyciszyć, a w głębi serca znajdziesz trafne odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
KOZIOROŻEC Zapragniesz zerwać z rutyną i zacząć coś nowego. Nie jest to jednak dobry okres na spekulacje czy ubijanie interesów. Zadania wymagające wytrwałości i rzetelności przyniosą Ci satysfakcję.
WODNIK Być może nie odnosisz się do pracy z entuzjazmem, ale nowa, intrygująca propozycja zawodowa poprawi Ci nastrój i rozbudzi ochotę do życia. Przejmij inicjatywę i opanuj kryzys w sferze uczuciowej.
RYBY W uczuciach zapowiada się ciekawy okres, w którym mieszać się będą ekscytacja oraz stres, ze szczęściem i ogromną namiętnością. Może dać o sobie znać jakaś stara dolegliwość, więc nie zapomnij o odpowiedniej kuracji.
Strona pochodzi z miesięcznika PLUSik, który jest doskonałym uzupełnieniem edukacji i wartościową rozrywką dla najmłodszych czytelników. Prenumerata dostępna na stronie www.plusik.us
Znajdź 6 różnic pomiędzy obrazkami. Pokoloruj oba obrazki.
Znajdź ukryte słowa. Mogą być ukryte w pionie i poziomie.
Lista do znalezienia: KOT, DOM, PIES, OSA, UL, PTAK, LAS, GÓRA, NOS, BĄK, LIS, SOWA
SPOSÓB PŁATNOŚCI
Check/money order wypisany na PLUS Media Group Corp.
Karta kredytowa/debetowa nr karty___________________ data ważności_________sec. code_______ imię i nazwisko posiadacza karty___________________________________ adres posiadacza karty____________________________________________
DANE ZAMAWIAJĄCEGO imię:_____________________________________ nazwisko: adres: nr telefonu adres email
Wypełniony formularz wraz z opłatą /nr karty prosimy przesłać na adres redakcji: PLUS Media Group Corp. 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057
ZAMAWIAM
Prenumerata półroczna (6 numerów)$65.94*
Prenumerata roczna (12 numerów)$119.88* *W cenę wliczone są koszty przesyłki na terenie USA
Rozwiązanie krzyżówki prześlij do nas e-mailem na adres ogloszenia-ny@tygodnikplus.com lub na nasz adres pocztowy 63 Union Blvd, Wallington NJ 07057 wraz z podaniem imienia, nazwiska i dokładnego adresu. Wszystkie prawidłowe rozwiązania przesłane do dnia 17.03.25r. wezmą udział w losowaniu nagrody. Dane laureata obecnej krzyżówki zamieścimy na naszej stronie w dniu 24.03.25r. Nadesłanie przez Czytelnika rozwiązania krzyżówki oznacza, iż wyraża on zgodę na opublikowanie imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania na liście laureatów. Rozwiązania prosimy przysyłać tylko raz. Duplikaty będą kasowane. Sponsorem nagrody jest
Tygodnik PLUS
Za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki z nr 8 (738) nagrodę wylosowała Pani
Magdalena Kozak z Ridgewood. Gratulujemy!
Hasło: Puszcza to wielka natury księga
NAGRODA TYGODNIA
Nie daj się zmarszczkom
O tym jak powstrzymać przedwczesne pojawianie się zmarszczek napisano już opasłe tomiska, nie wspominając o tysiącach specjalnie do tego przeznaczonych kosmetyków. Tymczasem sekret jest banalnie prosty. Piękno w każdym wieku, to zasługa dwóch czynników: odpowiedniej pielęgnacji plus równie odpowiedniej diety.
Nie jest żadną tajemnicą, że skóra potrzebuje właściwego traktowania, które nie polega tylko na doborze odpowiedniego kremu. O ileż prościej i bardziej naturalnie jest odżywiać ją nie tylko od święta z zewnątrz, ale i codziennie od środka. Wtedy skóra ma pod dostatkiem składników odżywczych, dzięki którym może się łatwo regenerować i oczyszczać, zachowując również jędrność i sprężystość.
Piękna od wewnątrz
Dla pięknej skóry bardzo ważna jest witamina A, którą znaleźć możemy np. w wątróbce, żółtkach jaj czy żółtym serze. Chroni ona skórę przed wysuszeniem, pomaga leczyć stany zapalne, zapobiega nadmiernemu rogowaceniu naskórka. Z kolei beta-karoten, którego bogatym źródłem są np. marchew, szpinak czy morele wygładza skórę i chroni ją przed szkodliwym działaniem promieni UV. W orzechach, kiełkach czy olejach roślinnych nie brakuje natomiast witaminy E hamującej starzenie się skóry. Witamina C, którą znaleźć najłatwiej można w czarnych porzeczkach czy owocach cytrusowych wpływa na wytwarzanie i zatrzymanie kolagenu i przyspiesza gojenie. Te związki są przeciwutlenia -
czami, co oznacza, że ich dodatkową zaletą jest, że chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Na witaminach jednak świat się nie kończy, ważne są też minerały. Zawarty w wątróbce, nasionach i owocach morza cynk bierze udział w procesie budowy tkanki łącznej i kolagenu. Przed wolnymi rodnikami chroni skórę także selen, który znajdziemy np. w orzechach brazylijskich, soczewicy i rybach. Inny minerał, którego bogatym źródłem będą pełne ziarna zbóż i warzywa bulwiaste to krzem–ważny składnik tkanki łącznej, który wzmacnia włosy i paznokcie. Mało kto dobrze kojarzy siarkę czy miedź, a tymczasem ta pierwsza nawilża i uelastycznia skórę, a z udziałem drugiej powstaje elastyna oraz enzymy do pigmentacji. Obfitość siarki znajdziemy w żółtkach jaj, rybach, mleku, natomiast miedź w pieczywie pełnoziarnistym, orzechach, kakao.
Ważnym elementem diety są także nienasycone kwasy tłuszczowe. Oprócz tego, że zapewniają zdrowie i dobrą kondycję, nawilżają i natłuszczają skórę od wewnątrz, a także chronią ją przed promieniowaniem UV. Ponadto poprawiają przemianę materii i przyspieszają spalanie tkanki tłusz-
czowej, zmniejszając przy okazji cellulit. Znajdziemy je w tłustych rybach, nasionach dyni, słonecznika, w oIiwie, ziarnie sezamu, awokado.
Oczyszczaj co wieczór
Dieta to jedno, niewiele jednak zdziałamy bez odpowiedniego oczyszczania skóry. Gdy o to zadbamy, mamy gwarancję, że będzie ona lepiej wchłaniać składniki aktywne zawarte w kosmetykach i swobodnie oddychać. Dlatego co wieczór trzeba usunąć z niej makijaż, sebum i zanieczyszczenia, używając najpierw wody, a potem żelu lub pianki do mycia twarzy. Przetrzyj też skórę mleczkiem, a potem tonikiem, co przywróci jej prawidłowe pH i ukoi podrażnienia. Na koniec nałóż krem na noc dobrany do cery.
Doceń też peelingi, a jeśli masz cerę suchą lub wrażliwą, raz w tygodniu stosuj peeling enzymatyczny. Co jakiś czas warto oczyścić skórę u kosmetyczki. Przed wizytą idź do dermatologa, niech oceni na jakie zabiegi powinnaś się zdecydować.
Woda, woda, woda…
Odwodniona skóra staje się mniej elastyczna, szybciej się starzeje i słabiej broni przed czynnikami zewnętrznymi. Dlatego niezależnie od rodzaju potrzebuje dobrego
nawilżenia. Gdy masz cerę suchą, stosuj tłuste emulsje; jeśli tłustą–preparaty o lekkiej bazie. Kremy nawilżające warto nakładać przynajmniej 2 razy dziennie. Skóra wrażliwa lub skłonna do alergii wymaga kilku aplikacji. Jeśli skóra się przesusza, do codziennej pielęgnacji stosuj krem intensywnie nawilżający. W ciągu dnia spryskuj twarz wodą termalną w sprayu i po chwili osusz skórę chusteczką.
Zbawienny wpływ na skórę mają także kąpiele w wannie z dodatkiem olejków. Efektem 15-20 minutowego relaksu jest nawilżona, lekko natłuszczona i gładka skóra. Naturalne ekstrakty z roślin poprawiają jej ukrwienie, wzmacniają, odżywiają i regenerują.
Kąpiele z dodatkiem substancji natłuszczających wskazane są dla osób o suchej skórze, często ze świądem. W atopowym zapaleniu stosuje się kąpiele w specjalnych olejkach, krochmalu, parafinie oraz wyciągach z pewnych gatunków owsa. W łuszczycy pomocne będą kąpiele w roztworze hipertonicznej soli kuchennej.
No i oczywiście najważniejsze: zadbaj o nawilżenie skóry także od wewnątrz, każdego dnia wypijając ok. 2 litrów płynów, np. wody mineralnej, soków, zielonej herbaty.
Podstępny słodki zabójca
Dnia 14 listopada przypada Światowy Dzień Cukrzycy ustanowiony w 1991 roku przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną. Data została wybrana nieprzypadkowo. 14. listopada to rocznica urodzin odkrywcy insuliny – Kanadyjczyka Fredericka Bantinga, który w 1922 roku dokonał swoim wynalazkiem przełomu w leczeniu cukrzycy. Celem obchodów tego święta jest przybliżenie społeczeństwu problematyki choroby i promowanie działań profilaktycznych mających zapobiegać jej rozprzestrzenianiu się.
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą charakteryzującą się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi, czyli hiperglikemią, spowodowaną zbyt niskim poziomem insuliny w organizmie. W tej sytuacji, cukier nie może dotrzeć do wnętrza komórek by dostarczyć im niezbędnej energii i zbyt długo znajduje się we krwi. Pod pojęciem cukrzycy kryje się kilka jednostek chorobowych, wyróżnianych w zależności od przyczyn zaistnienia. Wyróżnia się cukrzycę typu I, ciążową i typu II. Na pierwszy rodzaj choroby, zwany także cukrzycą „młodzieńczą” lub „insulinozależną”, najczęściej zapadają dzieci i osoby w młodym wieku. Jej głównymi przyczynami są zaburzenia układu immunologicznego i nieprawidłowa praca trzustki. Drugi typ choroby występuje u kobiet w ciąży
w sytuacji zwiększonego stężenia hormonów (progesteronu, estrogenu) i może zagrażać życiu i zdrowiu poczętego dziecka. Cukrzyca typu II występuje u osób dorosłych i to o niej właśnie mówi się najczęściej jako swoistej pladze XXI wieku. Wśród czynników sprzyjających jej rozwojowi wymienia się uwarunkowania genetyczne, nadwagę i otyłość, niewłaściwy sposób odżywiania (zbyt dużo żywności przetworzonej i słodkiej) oraz brak ruchu. Ryzyko zachorowania zwiększa także wiek powyżej 45 lat, cukrzyca występująca u rodziców lub rodzeństwa, nadciśnienie tętnicze, przebyta ciążowa postać choroby lub urodzenie dziecka ważącego ponad 4kg oraz brak regularnych badań krwi i moczu. Cukrzyca rozwija się powoli i podstępnie, stąd łatwo zignorować jej początek. Do zwiastunów choroby należy m.in.: częste oddawanie moczu, senność, zmęczenie i nawracające infekcje bakteryjne.
Nieleczona cukrzyca może doprowadzić do spustoszenia w organizmie i uszkodzić wiele narządów, w tym nerki, oczy i układ nerwowy, a także doprowadzić do wystąpienia tzw. stopy cukrzycowej, czyli trudno gojących się ran, kończącej się w skrajnych przypadkach amputacją kończyny. Skutkiem powikłań po cukrzycowych są także zawały serca i zaburzenia jego rytmu oraz udary mózgu. Bagatelizowanie tak poważnej choroby
może także doprowadzić do śmierci chorej osoby, stąd też tak istotna staje się konieczność zapobiegania jej rozwojowi. Najlepszą profilaktyką przeciwcukrzycową jest regularna aktywność fizyczna, dobrze zbilansowana dieta oraz zrównoważony tryb życia. Warto pamiętać, że ćwiczenia zmniejszają ryzyko zapadnięcia na tę chorobę nawet o 60 proc. Dzieje się tak za sprawą zwiększonego zużycia cukru przez komórki mięśniowe, co z kolei powoduje spadek jego poziomu we krwi. Najbardziej wskazanymi formami ruchu jest marsz, jazda na rowerze i na łyżwach, pływanie, ćwiczenia ogólnorozwojowe oraz taniec.
Szacuje się, że na cukrzycę cierpi blisko 350 mln ludzi na świecie, zaś od lat 90. minionego wieku, liczba chorych na tę cichą, podstępną chorobę wzrosła sześciokrotnie i stale się powiększa. Prognozy Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej są zatrważające, gdyż przewidują, że już w 2024 roku liczba diabetyków na świecie może się zwiększyć do 642 mln, a w samej tylko Europie liczba chorych na cukrzycę może wynieść w 2040 roku 71 mln. O skali zachorowań świadczy chociażby fakt, iż co 10 sekund jedna osoba na świecie dowiaduje się o tym, że ma cukrzycę. Z kolei, co 5 sekund dochodzi do śmierci z powodu powikłań spowodowanych przez tego słodkiego podstępnego zabójcę.
Gdy zatem po raz kolejny przyjdzie nam ochota na jakąś słodką przekąskę, dobrze zastanówmy się nad jej wyborem. Może zamiast supersłodkiego batonika lepiej dać się skusić na garść suszonych owoców lub świeżą gruszkę czy mandarynkę. A może na zwyczajne, zapomniane i niedocenianie jabłuszko, w myśl popularnego angielskiego przysłowia mówiącego, że „jedno jabłko dziennie trzyma lekarza z daleka” (An apple a day keeps the doctor away). Pamiętajmy ponadto, że cukier występuje nie tylko w słodyczach, ale także jako składnik wielu, wcale nie słodkich produktów, jak chociażby tak lubiane przez dzieci ketchup i chipsy. Zapomnijmy o słodzonych napojach, w tym popularnych sokach z kartonu, jogurtach owocowych i maślankach smakowych. Słodząc, sięgajmy po miód, który doceniali nasi przodkowie, a który – w zależności od gatunku –nadaje się zarówno do kawy czy herbaty, jak i do ciast i ciasteczek. Pozwoli nam to nie tylko zmniejszyć spożycie białego, rafinowanego cukru, ale także zwiększyć odporność organizmu, rzecz tak ważną jesienią i zimą, zwłaszcza w tym roku.
Elżbieta Kuźma
Źródło: edukacjazywieniowa.pl, zdrowie.radiozet.pl
