girlsfirstmagazine-mei2013

juni 2013

Sterke meisjes in‌

Slimme meiden, betere wereld Reportage

En de oplossing komt van‌ Meisjes kunnen de armoedespiraal doorbreken!

Sponsors

Schoenen en twee geiten voor Jane Francien van de Moosdijk en Arnold Mauer gaan ieder jaar op bezoek in Kenia

Doe me

e!

Sponso r-werftsponso ractie

2

Inhoud

colofon

12

Girls first magazine is een uitgave van Plan Nederland, juni 2013 Meningen en standpunten in dit tijdschrift naar voren gebracht, hoeven niet overeen te stemmen met de visie van Plan.

23 18

27

6

Coördinatie Nicole Baltussen Redactie en eindredactie Ulrike Schmidt (Meander Media), Saskia Reitsma Vormgeving Ruth Catsburg Aan dit nummer werkten mee H.P. Alting von Geusau, Ana Araujo, Alf Berg, Roy Beusker, Floor Catshoek, Fotoarchief KRO, Kindercentrum Lisa Dak, Unni Krishnan, Jane Labaus, Francien van de Moosdijk, Isabel Nabuurs, Krissy Nicholson, Peter de Ruiter, Studio Baan BV, Anita Witzier

Inhoud 3

De oplossing komt van meisjes

6

In actie voor Plan Een impressie van de mooiste acties

7

NL nieuws

12 Sterke meisjes in….

Ruth, Carmen en Martina vechten voor hun toekomst 16 Wereldnieuws 20 De economische crisis treft vooral vrouwen en meisjes

Plan-onderzoek: ze zijn weer het kind van de rekening 22 Postbus Plan

Post, mail, tweets en posts, van u!

23 Anita Witzier is al 17 jaar sponsor 24 Twee geiten, een schooluniform en zwarte schoenen van Bata

Francien en Arnold gaan elk jaar op bezoek bij Jane 26 Standplaats: Ségou, Mali 27 Kids First 28 Sponsor-werft-sponsoractie

Drukwerkbegeleiding Michael Zandwijken Grafische productie Huig Haverlag Girls First Magazine is CO2-neutraal geproduceerd, met 100% plantaardige inkten op FSC-gecertificeerd, 100% chloorvrij papier, gemaakt van duurzaam hout dat afkomstig is van duurzame plantages.

Plan Nederland Postbus 75454 1070 AL Amsterdam 020 549 55 20 (sponsors) 020 549 53 04 (bedrijven) info@plannederland.nl bedrijven@plannederland.nl www.plannederland.nl

Twitter - @plannederland

Facebook - www.facebook.com/plannederland Rabobank: 39.35.86.766 ING: 3452100

Reportage

De oplossing komt van meisjes

Herkent u dat? Er is weer een verschrikkelijke crisis ergens in wereld en de zoveelste hulpactie wordt op touw gezet. Een gevoel van moedeloosheid bekruipt u, want helpt het eigenlijk allemaal wel? Armoede is zo’n groot en complex probleem, valt daar ooit echt iets aan te doen? Het antwoord is: ja! En de oplossing komt van‌ Meisjes.

3

4

Kort

Suma was zes toen haar straatarme ouders haar verkochten aan een rijk Nepalees echtpaar. Dan had ze in elk geval onderdak en eten, dachten ze. Suma werkt van zonsopgang tot diep in de nacht. Ze slaapt in de schuur en krijgt alleen de restjes eten. Wat ze ook krijgt, is slaag.

Haar meesters noemen haar unlucky girl (ongelukkig meisje). Suma zit gevangen in een verschrikkelijk en uitzichtloos leven.

Dit doet Plan

voor meisjes

• Plan voert wereldwijd de Because I am a Girl-campagne om vier miljoen meisjes extra de kans te geven naar school te gaan.

• Plan zet zich ervoor in dat juist meisjes naar school gaan en hun opleiding afmaken. In Burkina Faso is het percentage door Plan gesponsorde meisjes dat naar school gaat, geste-

Geeta’s kinderjaren begonnen even ellendig als die van Suma. Maar toen ze 11 was namen haar bazen een kostganger in huis, die Geeta een beetje leerde lezen en schrijven. Hij ontdekte dat ze een slim meisje was en overtuigde haar bazen haar naar avondschool te sturen. De leerkrachten van de school namen het voor Geeta op. Ze klaagden Geeta’s baas aan voor slavernij en namen haar onder hun hoede. Geeta is nu haar eigen baas, met belangrijk werk.

Ze helpt andere Nepalese meisjes die als huisslaaf worden uitgebuit.

gen van 57 procent in 2008 naar 75 procent in 2012.

• Plan lobbyt internationaal voor minstens 9 jaar onderwijs voor alle meisjes.

• Plan voert projecten uit die de discriminatie en achterstelling van meisjes aanpakken.

• Plan vecht tegen seksegerelateerd geweld en tegen schadelijke tradities als het kindhuwelijk en meisjesbesnijdenis.

• Plan betrekt jongens en mannen in de strijd voor gelijke rechten en kansen voor meisjes.

5

In meisjes schuilt een ongeëvenaarde kracht om verandering tot stand te brengen

De beste investering

de feiten

Als een meisje goed onderwijs heeft gehad • is de kans groot dat ze later tot 25 procent meer verdient en het grootste deel van haar inkomsten investeert in haar gezin en haar familie; • is de kans veel kleiner dat ze als kind trouwt, te jong zwanger wordt en sterft in het kraambed; • is de kans groot dat zij haar kinderen ook naar school

Een rotleven In ontwikkelingslanden zijn er miljoenen meisjes als Suma, die al bij hun geboorte zijn veroordeeld tot een rotleven.

Wereldwijd vechten 250 miljoen meisjes tegen armoede en discriminatie. Ze krijgen minder te eten dan hun broertjes en hebben als peuters al een dagtaak in het huishouden. Ze mogen niet naar school, zijn slachtoffer van geweld en uitbuiting, raken levenslang verminkt door besnijdenis, worden gedwongen te trouwen als ze zelf nog kind zijn en krijgen kinderen als hun lichaam daar nog helemaal niet klaar voor is. Allemaal alleen maar omdat ze meisjes zijn.

stuurt; • neemt de kans met 40 procent toe dat haar kinderen de eerste kwetsbare jaren overleven; onderwijs en de gezondheid van kinderen gaan hand in hand; • is de kans groot dat zij gezonder is en haar kinderen ook; geschoolde moeders hebben gezondere kinderen en hebben een kleinere kans besmet te raken met HIV; • weet ze wat haar rechten zijn en is daardoor weerbaarder en beter in staat haar eigen toekomst vorm te geven.

Sleutel

92 miljard dollar

Maar gelukkig zijn er ook steeds meer meisjes als Geeta.

Meisjes die een kans krijgen en deze met beide handen aangrijpen. En dat is het begin. Want onderzoek, onder andere van de Wereldbank en van Plan, laat zien dat meisjes de sleutel zijn voor het oplossen van armoede. Hoe? Om te beginnen met onderwijs. Want als meisjes de kans krijgen naar school te gaan, leren ze hoe ze kunnen ontsnappen uit de vicieuze cirkel van armoede. Met een jaar extra basisschool stijgt hun latere inkomen met 10 tot 20 procent. Een jaar langer voortgezet onderwijs en ze verdienen later zo’n 25 procent meer. Geschoolde meisjes trouwen bovendien later. Ze zijn beter in staat voor hun kinderen te zorgen en ze weten hoe belangrijk onderwijs is – ook voor hun dochters. En hun inkomen investeren ze voor het grootste deel in hun kinderen en familie. Ze kopen medicijnen, muskietennetten, schoolboeken; alles om hun kinderen een beter leven te geven.

Meisjes die een kans krijgen, werken niet alleen zichzelf uit de armoede, maar nemen hun hele omgeving daarin mee.

Zo ontstaat een sneeuwbaleffect, waarvan de impact steeds groter wordt. Het begint met één meisje en rolt door naar haar kinderen, haar kleinkinderen, haar land en uiteindelijk de hele wereld. De Wereldbank becijferde dat ontwikkelingslanden een gezamenlijke groei kunnen realiseren van 92 miljard dollar per jaar als meisjes simpelweg dezelfde onderwijskansen krijgen als jongens. Dat is niet zo heel veel minder dan het bedrag dat rijke landen jaarlijks investeren in ontwikkelingshulp. Investeren in onderwijs voor meisjes is daarmee de investering met het allerhoogste rendement in de wereld.

In meisjes schuilt een ongeëvenaarde kracht om verandering tot stand te brengen. Zij kunnen de wereld verbeteren, als ze de kans krijgen!

6

In actie voor Plan

In actie voor Plan Week in week uit, ergens in het land, voeren mensen actie voor het werk van Plan.

Het zijn steeds andere mensen en andere acties, maar ze zijn allemaal even waardevol. Daarom ter inspiratie en als dank aan ALLE actievoerders een impressie van mooie acties de afgelopen maanden.

Een stad van afval Zes weken lang bouwden de kinderen en pedagogisch medewerkers van Kindercentrum Lisa Dak uit Den Haag aan hun stad ‘Metropolis’.

De stad is bijna helemaal gemaakt van lege melkpakken, doppen, oud papier en karton. In Metropolis is een compleet ingerichte winkel, een speeltuin, een vuurtoren met echt licht, een kantoor en natuurlijk een kinderdagverblijf te vinden. Ouders en andere geïnteresseerden konden de stad tegen betaling bezichtigen.

De opbrengst gaat naar het werk van Plan.

Jongerencampagne – The Road To Happiness Studenten van de HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) reisden naar Ghana en zetten daarna al hun creativiteit in voor de jongerencampagne ‘The Road To Happiness’ (de weg naar geluk). Doel: Nederlandse jongeren bewust maken van de benarde situatie van meisjes en vrouwen in Ghana en wat er moet gebeuren om ervoor te zorgen dat ook zij hun weg naar een baan en betere toekomst kunnen vinden. De campagne ging in maart van start, onder andere op de studiebeurs in Rotterdam en door het lanceren van een online game op www.mtv.nl/plan en www.facebook.com/PlanYouthNL

In actie voor Plan

7

Fun for Freedom met Schoevers Amsterdam Ook de studenten van Schoevers Amsterdam kwamen in actie voor meisjes in ontwikkelingslanden.

Onder het motto ‘Fun for Freedom’ organiseerden zij in Amsterdam een veiling en een fotoactie en ze verkochten sushi in de Amsterdamse club Little Buddha. De opbrengst: ruim € 2.100!

Schoevers Utrecht: hele regio op de been Een groep studenten van Hogeschool Schoevers Utrecht vond één actie voor de Plan-campagne Because I am a Girl niet genoeg. In februari brachten zij met z’n vierentwintigen bijna de hele regio Utrecht op de been met de ‘Lady’s Beurs’ in Budel,

modeshows in Blaricum en Bilthoven en een high tea en een wijnproeverij in Utrecht. De opbrengst van alle acties – maar liefst € 6.700 – besteedt Plan aan projecten die de levensomstandigheden en toekomstkansen van meisjes verbeteren.

Kennemer College op de planken voor Plan Ruim tachtig leerlingen van het Kennemer College stonden in januari op de planken met het toneelstuk ‘de JEUGD van tegenwoordig’; een stuk over Khadiza, een Afghaans meisje dat wordt teruggestuurd naar Afghanistan omdat ze nog geen vijf jaar in Nederland woont. Khadiza’s klasgenoten verzetten zich ertegen.

Eerlijk delen De godsdienstles over eerlijk delen bracht Jolien en Kato uit klas 5A van basisschool Sint-Jan in Tongeren op het idee geld in te zamelen voor een sponsorkind. Hun klasgenoten waren enthousiast. Alleen hoe kom je aan geld? Als alle ouders en opa’s en oma’s nou eens wafels bakken en de kinderen ze verkopen, voor 50 cent per stuk? Goed idee! Het eindbedrag van € 371 is ruim voldoende om via Plan een jaar lang een sponsorkind te steunen, én diens familie en de andere kinderen in het dorp.

De zes uitvoeringen van het toneelstuk brachten € 755,35 op, die ten goede komen aan meisjesprojecten van Plan.

Hartelijk dank!

8

NL nieuws geld + gezondheid + geluk geld + gezondheid +

Juni 2013 Nr. 06 jaargang 24 Maandblad € 4,75 | www.plusonline.nl Meer dan 1 miljoen lezers!

Juni 2013 Nr. 06 jaargang 24 Maandblad € 4,75 | www.plusonline.nl Meer dan 1 miljoen lezers!

geluk

Campagne tegen kindhuwelijken: 4.500 nieuwe projectsponsors

RIA BREMER

’Op internet kost ik €1’RIA BREMER ’Op internet

kost ik €1’ Tips van lezers

HOE REDT Tips van lezers U ZICHHOE IN RED T DE CRISIS? U ZICH IN DE CRISIS? Kortingen op koopjes Kortingen jagen loont... op koopjes Puzzel enjagen win! loont...

5 X LUXE WEEKEND

50 DE TOPPOLI’S BIJZONDERE D E T O P 50 BIJZOND

in Grand Hotel Puzzel en win!

5 X LUXE WEEKEN Huis ter Duin in Grand HotelD

Huis ter Duin PENSIOEN: BEPERK PENSIOEN: DE SCHADE BEPERKook in het ziekenhuis bij u in de buurt DE SCHADE ook in het zieke

IEF

US

CL

ERE POEXLI’S

nhuis bij u in de buurt

IEF

US

CL

EX

Kindhuwelijken in Plus Magazine In het juninummer van Plus Magazine vertelt Plan-Nederlanddirecteur Monique van ’t Hek over het kindhuwelijk en de campagne van Plan. Ook op de website plusonline.nl is aandacht voor deze traditie waar miljoenen meisjes slachtoffer van zijn. Sponsors van Plan kunnen dit nummer van Plus Magazine gratis aanvragen via www.plan.plusmagazine.nl. De actie is geldig tot 25 juni 2013.

Het magazine wordt gratis thuisgestuurd. Als u de Plan-campagne wilt steunen, kunt u bijdragen via www.plannederland.nl/meisjes

Sinds de start van de campagne tegen kindhuwelijken van Plan Nederland eind vorig jaar hebben 4.500 nieuwe projectsponsors zich aan Plan verbonden.

Tijdens de campagne hebben 7.000 Nederlanders Plan op Facebook geliked; een teken dat het lukt om mensen bewust te maken van het drama van kindhuwelijken.

Met de opbrengst van de campagne voert Plan projecten uit om het kindhuwelijk aan te pakken, onder meer in Niger, Mali en Bangladesh. Onderwijs voor meisjes is daarbij een van de beste wapens, naast voorlichting aan meisjes en volwassenen en lobby bij autoriteiten. Ook geboorteregistratie

helpt gedwongen huwelijken van meisjes te voorkomen.

Plan-acties tegen het kindhuwelijk: twee voorbeelden Niger naar het voorbeeld van een succesvol project in Burkina Faso, richt Plan zich op onderwijs voor meisjes in landelijke gebieden. 156 scholen nemen deel, 200 nieuwe scholen worden gebouwd en 1.800 onderwijzers worden getraind.

Bangladesh Plan traint groepen jongeren als ‘wedding busters’ en lobbyt voor handhaving van de wet op de minimum huwelijksleeftijd. Met succes.

Zo’n 200 dorpen hebben onlangs het kindhuwelijk afgeschaft.

nrc.next geeft Plan Nederland gelijk In de vaste factcheck-rubriek controleerde dagblad nrc.next een uitspraak van Plan Nederland. Het ging om de bewering ‘Elke 3 seconden wordt er een meisje gedwongen te trouwen’.

Aanleiding voor de factcheck was de

vraag van een aantal lezers of dit wel klopt. Volgens nrc.next baseert Plan zich op relevante onderzoeken, die het getal onderbouwen. De krant plaatst wel een kanttekening bij de gebruikte definitie, omdat twee 17-jarigen die

met elkaar trouwen in de cijfers meetellen, terwijl dat lokaal niet altijd als kindhuwelijk wordt gezien. Desondanks beoordeelt de krant de stelling als waar.

NL nieuws

Update: Nee tegen kindersekstoerisme in Brazilië Samen met ECPAT en reisorganisatie TUI Nederland begeleidt Plan Nederland een project tegen kindersekstoerisme in het noordoosten van Brazilië. In het kader van dit project krijgen 7.500 kwetsbare jongeren weerbaarheidstrainingen.

Tot 2014 worden 550 jongeren opgeleid en begeleid naar betaald werk, vooral in het toerisme. Dit project wordt financieel gesteund door de Postcode Loterij.

De gekozen aanpak, waarbij jongeren, hotelpersoneel, Braziliaanse horecabedrijven, brancheverenigingen en overheidsfunctionarissen worden betrokken, werkt goed. Alle partijen worden alerter op signalen van kindersekstoerisme.

Het project in Brazilië is gekoppeld aan bewustwordingscampagnes voor Nederlandse reizigers en reisorganisaties en werkt zo grensoverschrijdend aan zero tolerance tegen kindersekstoerisme.

Resultaten 2012 • Afgeronde training voor 150 jongeren, waarvan 39 inmiddels een baan hebben • 250 hotelmedewerkers in 32 horecagelegenheden herkennen signalen van kindersekstoerisme (doel 2014: 60 bedrijven) • 189 Braziliaanse bedrijven en 17 brancheorganisaties tekenen de Child Protection Act; vier nieuwe ondertekenaars in Nederland • Bewustwording onder 300 overheidsfunctionarissen • Samen met ECPAT, de Nederlandse reisindustrie en het ministerie van Veiligheid en Justitie én de Koninklijke Marechaussee werd een landelijke campagne tegen kindersekstoerisme gelanceerd.

9

10

NL nieuws

Gezocht!

Vrijwilligers Schaatsen en Zwemmen voor Water Van 11 tot 22 november 2013 organiseert Plan Nederland voor de 13de keer de landelijke scholierenactie Schaatsen en Zwemmen voor Water.

Een fantastische educatieve actie, waarbij tienduizenden leerlingen van honderden scholen in heel Nederland zich inzetten voor een groot water- en hygiëneproject in Uganda.

Vindt u ook dat de kinderen van Uganda recht hebben op veilig drinkwater en betere hygiëne? Dan zoeken we u!

Voor de actie zijn veel vrijwillige handen nodig, die alle leuke en zinvolle klussen willen klaren om Schaatsen en Zwemmen voor Water tot een succes te maken.

U kunt bijvoorbeeld scholen bellen over hun deelname, gastlessen geven, afspraken maken met de schaatsbaan of het zwembad, een regionale kick-off organiseren, persberichten versturen, de kinderen helpen op de ijsbaan of in het zwembad of een coördinerende rol op u nemen.

Meld u nu aan! Doet u mee? Mailt u dan naar Nanouk Sabel op vrijwilligers@plannederland.nl o.v.v. ‘Schaatsen en Zwemmen voor Water – Girls first magazine’. Dan nemen we snel contact met u op!

NL nieuws

11

Deelnemers Postcode Loterij: bedankt!

Tijdens het Goed Geld Gala afgelopen februari in het Concertgebouw in Amsterdam ontving Plan-directeur Monique Van ‘t Hek een cheque van € 2,7 miljoen van de Nationale Postcode Loterij.

“Dankzij de Postcode Loterij hebben we al heel veel kinderen in ontwikkelingslanden een kans gegeven op een betere toekomst”, zegt Van ‘t Hek. “Wij danken de ruim 2,5 miljoen deelnemers van de Postcode Loterij voor hun bijdrage.”

Met de bijdragen van de Loterij werkt Plan onder meer aan geboorteregistratie in India, aan voedselzekerheid in Bolivia en aan het tegengaan van kinderhandel in de landendriehoek Bangladesh, India en Nepal. Ook de landelijke educatieve scholierenactie Schaatsen en Zwemmen voor Water wordt mede mogelijk gemaakt door de Postcode Loterij.

Nieuwe corporate partner Team Relocations helpt Indiase jongeren aan werk In India wordt van overheidswege nauwelijks geïnvesteerd in onderwijs en sociaaleconomische zelfstandigheid voor meisjes. Onder andere met het Saksham-project wil Plan dit veranderen. Vanaf juli 2013 krijgt Plan daarbij voor drie jaar de steun van het internationale bedrijf Team Relocations, dat jaarlijks duizenden particulieren en bedrijven begeleidt van de ene woon-werkplek naar de andere. Onlangs hebben zij ook Plan Nederland verhuisd naar een nieuwe stek. De medewerkers van alle twaalf vestigingen van Team Relocations gaan in onderlinge competitie zoveel mogelijk fondsen werven voor het Saksham-project.

Ik kan het Saksham betekent ‘Ik kan het’. De tweede fase van het project zorgt voor onderwijs en opleidingen voor 2.000 jongeren tussen 18 en 29 jaar uit achterstandsbuurten in Delhi en arme districten in de Himalaya. De jongeren krijgen een beroepstraining en bemiddeling naar werk. Het cursusaanbod is afgestemd op de behoefte aan arbeidskrachten van lokale ondernemers. Sinds kort leren de jongeren ook een eigen bedrijf opzetten. Het doel is blijvende economische onafhankelijkheid. Zo’n zestig procent van de deelnemende jongeren is meisje. Voorlichting over het belang van empowerment van meisjes is dan ook onderdeel van het project. Een doelstelling die naadloos aansluit bij de wens van Team Relocations om zich in te zetten voor de zwakkeren in de samenleving en te investeren in sociale rechtvaardigheid. In een eerdere fase van het project zijn al 2.540 jongeren getraind en geslaagd en hebben 1.635 van hen werk gevonden.

12

Sterke meisjes in...

Slimme meiden betere wereld Meisjes en jongens hebben dezelfde rechten en verdienen dezelfde kansen. Maar in de praktijk komt daar bij meisjes in ontwikkelingslanden weinig van terecht. Gediscrimineerd en achtergesteld, trekken ze hun leven lang aan het kortste eind. Dat is een groot onrecht, waar Plan iets aan wil doen. In alle projecten besteedt Plan daarom extra aandacht aan meisjes als Carmen, Ruth en Martina, zodat ze hun achterstand kunnen inlopen en hun vleugels kunnen uitslaan. Dat is niet meer dan eerlijk, maar ook slim om te doen.

Want investeren in de toekomst van meisjes is de beste investering tegen armoede.

Ruth (17), Zambia.

“Ik trouw pas als ik 20 ben.

Of nog ouder” Toen ze 13 was, overleed haar vader, die kostwinner was van het gezin. Ruths familie kreeg het dan ook zwaar na zijn dood en haar moeder, ooms en tantes besloten daarom dat Ruth maar moest trouwen. Voor hen zou dat een grote zorg minder zijn. Maar Ruth wilde niet. Niet trouwen en niet van school. Ze verzette zich met hand en tand, gesteund door haar oudste broer. Ze verbrak zelfs haar verloving. Uit schaamte daarover durfde ze niet meer naar school, bang om uitgelachen te worden. Tot een groep jongeren, getraind door Plan, haar ervan overtuigde dat ze niet bang moest zijn voor de mening van klasgenoten en dat een opleiding de sleutel is naar een betere toekomst. Ruth: “Ik besloot hun advies op te volgen. En wat bleek? Op school lachten ze me helemaal niet uit, ze reageerden juist lief. Ik ben hartstikke opgelucht dat ik weer op school zit. Ik wil namelijk verpleegster worden. En ik trouw pas als ik twintig ben.

Of nog ouder.”

14

Moeder in...

Carmen (6), Guatamala

“Ik wil alle klassen afmaken”

Carmen (6) zit in de eerste klas van de basisschool in Payaque, het Guatemalteekse dorp waar zij woont. Goed onderwijs is daar helemaal niet vanzelfsprekend.

Veel kinderen halen groep twee niet eens, omdat ze door het slechte onderwijs vroegtijdig afhaken. Plan werkt daarom aan kwaliteitsverbetering van het onderwijs, met goede onderwijsassistenten, getrainde vrijwilligers en nieuwe, kindvriendelijke lesmethoden en onderwijsmateriaal. Plan moedigt scholen bovendien aan om de leerlingen – en hun ouders – meer te betrekken bij het leerproces en de gang van zaken op school. Omdat veel boerenkinderen tijdens het plant- en oogstseizoen moeten helpen op het land en dan wegblijven van school, is voor hen speciaal lesmateriaal ontwikkeld. Daarmee kunnen ze zelfstandig aan de slag, zodat ze niet te ver achterop raken. Als ze dan weer op school komen, kunnen ze de draad gewoon weer oppakken en hun schoolopleiding afmaken. Net als Carmen. “Ik vind school leuk”, zegt ze. “En ik wil alle klassen afmaken.”

Moeder in...

Het leven van Martina uit Oost-Timor ging niet de goede kant op. Net als heel veel jongeren in haar straatarme vaderland was ze werkloos. En zonder opleiding of baan was haar toekomstperspectief bepaald niet rooskleurig. Martina en haar lotgenoten in de hoofdstad Dili moeten maar zien hoe ze de eindjes aan elkaar knopen. Vaak hangen ze, bij gebrek aan beter, maar wat rond op straat. En uit frustratie ontstaan ruzies en geweld. Martina had er geen vrede mee en greep de kans die zich voordeed toen Plan een project begon voor werkloze jongeren.

Ze leren een vak, zoals groente of koffie telen, kippen houden, vissen, brood bakken of haar knippen. Martina werkt nu als kapster bij de Chelsea Salon in Dili, die partner is van Plan en kappers- en schoonheidstrainingen organiseert voor jongeren als Martina. Martina is vastbesloten dat dit nog maar de eerste stap is.

“Ik wil later een eigen kapsalon en ik weet zeker dat me dat gaat lukken.”

15

Martina, Oost-Timor

“Ik wil later een eigen kapsalon”

16

Wereldnieuws

Voormalige sponsorkinderen gaan Plan steunen

Geboortebewijs voor steeds meer Bengalese kinderen Goed nieuws uit Bangladesh!

Dankzij intensieve samenwerking tussen Plan Bangladesh en de lokale overheid worden alle kinderen in het district Nilphamari inmiddels online geregistreerd bij hun geboorte.

Een geboortebewijs is een kostbaar bezit. Kinderen die niet zijn geregistreerd, bestaan officieel niet en kunnen geen aanspraak maken op hun rechten als staatsburger. Bovendien zijn ze extra kwetsbaar voor misbruik, uitbuiting en ontvoering. Geboorteregistratie is dan ook een belangrijk instrument bij het tegengaan van het kindhuwelijk. Ongeregistreerde meisjes kunnen immers niet bewijzen wanneer ze geboren zijn en dus ook niet aantonen dat ze te jong zijn om te trouwen.

In ontwikkelingslanden worden miljoenen kinderen bij hun geboorte niet geregistreerd. Met een wereldwijde campagne ijvert Plan daarom voor universele geboorteregistratie.

Voormalige Zimbabwaanse sponsorkinderen hebben zich verenigd in de Alight Zimbabwe Trust waarmee ze het werk van Plan gaan ondersteunen. Dit bijzondere initiatief kwam van de grond bij de viering van het 25-jarige bestaan van Plan Zimbabwe. Daar trof een aantal voormalig sponsorkinderen elkaar en raakten aan de praat. Ze besloten iets terug te doen voor Plan en gingen op zoek naar lotgenoten. Inmiddels heeft de Alight Zimbabwe Trust 6.000 leden verspreid over het land. Het zijn allemaal jonge Zimbabwanen die met de steun van Plan naar school konden. Mede daardoor konden ze een succes van hun leven maken.

De Alight Zimbabwe Trust gaat fondsen werven en kinderen en jongeren ondersteunen, bijvoorbeeld bij hun schoolopleiding, bij het opzetten van een bedrijfje en bij het claimen van hun rechten.

Nooit meer water halen In de Guatemalteekse regio Carcha regent het 25 dagen per maand. En toch was waterhalen voor de vrouwen en kinderen uit de dorpen in de regio bijna een dagtaak. Met 15-literblikken op hun hoofd maakten ze vijf dagen per week de lange steile klim naar de dichtstbijzijnde waterbron.

Die vervelende, tijdrovende en vaak ook gevaarlijke klus behoort nu tot het verleden. Gebruik makend van de frequente regen en met lokaal materiaal installeerde Plan watertanks met filters, waarin 3.800 liter schoon water kan worden opgeslagen. Genoeg voor 3 maanden water om te drinken en mee te koken en te wassen. 3.258 families en 29 scholen profiteren van de watertanks.

“Mijn kinderen zijn nog nooit zo gezond geweest”, zegt Doña Maria.

Vroeger konden we het water dat we haalden nergens opslaan. En mijn kinderen kregen er diarree van.”

Wereldnieuws

17

Malika ’s fietsenplan Malika (13), een scholiere in de Burkinese hoofdstad Ouagadougou, hoorde van de Plan-campagne Because I am a Girl en kwam in actie voor haar leeftijdsgenoten. Ze organiseerde een kerstmarkt op haar school en bracht daarmee 4.000 dollar bij elkaar voor een project van Plan om meisjes op het platteland een fiets te geven. Malika ’s actie is goed voor 60 fietsen en 60 Burkinese meisjes die nu niet iedere dag 15 kilometer hoeven te lopen om op school te komen.

Een betere toekomst voor de talibé-kinderen van Senegal Ooit waren de Koranscholen – de daara’s – in de Senegalese steden Dakar en Louga een uitkomst. Kinderen uit de stad en de dorpen in de omtrek kregen er les, leerden een vak en vonden er onderdak. Allemaal onder de hoede van de traditionele Senegalese marabouts.

Maar het systeem dat vroeger zo goed werkte, is in verval geraakt. Erger nog: de daara’s zijn verzamelplekken geworden van wezen en straatkinderen, die door corrupte marabouts worden uitgebuit. Ze worden uit stelen gestuurd, slapen in de verkrotte, oude daara-gebouwtjes of op straat en krijgen nauwelijks zorg.

“Ik moet elke dag bedelen”, vertelt Pape van 12. "Mijn ouders wonen ver weg en ik mis ze heel erg. Ik wilde dat ik dit gebouw kon repareren waar we met z’n allen slapen. Ik zou het verven en het dak repareren. Soms als het koud is en regent, worden we allemaal nat.”

Maar liefst 7 procent van de Senegalese kinderen in de schoolgaande leeftijd zijn van de radar verdwenen en gaan een kansloze toekomst tegemoet in het daara-systeem. Plan neemt het op voor deze talibé-kinderen in het Basic Education Project. In samenwerking met de marabouts werkt Plan

aan goed onderwijs en betere huisvesting. Sinds de start van het project zijn 98 daara’s grondig gerenoveerd en hebben 108 Koranscholen moderne leerkrachten gekregen, goed lesmateriaal, een deugdelijke waterleiding en sanitaire voorzieningen en medische apparatuur. De kinderen in de leeftijd van 6 tot 12 krijgen les in een aantal basisvakken zoals lezen, schrijven, rekenen en Frans. Oudere kinderen leren bovendien een vak. Tot nu toe profiteren 5.000 kinderen van alle verbeteringen, maar dat worden er steeds meer. Het doel is uiteindelijk 50.000 talibé-kinderen in de daara’s een veilig onderdak en een goede opleiding te geven.

18

Kort

Wereldnieuws

18

Wereldnieuws

19

Afrikaans maandverband Toen ik vorig jaar bij Plan begon, voelde ik me al meteen de gelukkigste vrouw op aarde. Ik mag een programma voor menstruatie en hygiëne gaan begeleiden in Uganda. Dat toverde een glimlach zo groot als heel Afrika op mijn gezicht: één omdat het me terugbrengt naar Uganda, dat als een tweede thuis voor me is en twee omdat dit programma 100.000 meisjes en vrouwen helpt op school te blijven en een inkomen te verdienen.

Bananenbladeren Sinds dit project zal ik het nooit meer vanzelfsprekend vinden dat maandverband en tampons bij ons overal te koop zijn. Ik weet nu dat een op de tien Afrikaanse meisjes van school gaat, omdat ze geen maandverband of tampons heeft en zich niet goed kan verzorgen als ze ongesteld is.

De meisjes moeten bananenbladeren gebruiken, of oude lappen of kranten en op school is er nergens een plek om zich te wassen. En ze lopen voortdurend het risico door te lekken. Geen wonder dat ze van school gaan.

In het kader van een groter programma over seksuele gezondheid, geven we bij Plan al een tijdje voorlichting over menstruatie en hygiëne. We willen het taboe doorbreken dat meisjes vies en onrein zijn als ze ongesteld zijn. En nu hebben we een partner gevonden in een duurzaam bedrijfje dat is opgericht door een jong Canadees stel: AFRIpads.

AFRIpads heeft wasbaar, stoffen maandverband ontwikkeld, dat minimaal een jaar kan worden hergebruikt. Geknipt dus voor Afrikaans gebruik.

Maar er is meer. Met AFRIpads kunnen meisjes en vrouwen ook geld verdienen. Het maandverband wordt ingekocht door de leden van spaar- en leengroepen. Speciaal voor dit project krijgen ze een training in marketing en boekhouden,

zodat ze een bedrijfje kunnen beginnen dat het maandverband verkoopt.

Bij mijn laatste bezoek aan Uganda was ik bij zo’n spaar- en leengroep om ze te vertellen over AFRIpads. De vrouwen kunnen niet wachten ermee aan de slag te gaan!

Mooi hoe zo’n groep werkt. Ik zie met verwondering hoe een stoere metalen trommel met vier sloten tevoorschijn wordt gehaald. Vier sleutels – om veiligheidsredenen in beheer bij vier vrouwen – zijn nodig om de trommel te openen. In de trommel zitten de kasboeken, waarin zorgvuldig wordt bijgehouden wie wat spaart, welke leningen bij wie uitstaan en hoever iedereen is met aflossen. ’Met mijn lening heb ik dit huis betaald’, vertelt een vrouw me terwijl ze de muur liefdevol een klopje geeft. Een andere vrouw laat me weten dat ze alleenstaande moeder is en dankzij de spaar- en leengroep haar huishouden bestiert als een man. In deze samenleving, waarin alleenstaande vrouwen vaak het meest kwetsbaar zijn, is dat geen geringe prestatie.

Ontroerd Als ik na afloop van de bijeenkomst afscheid neem van de groep, voel ik me blij en ontroerd. Dat vrouwen die zo weinig hebben zoveel kunnen bereiken! En AFRIpads zal groepen als deze nog verder helpen bij het opbouwen van een beter leven. Wat een voorrecht om daar getuige van te zijn. Ik heb echt de mooiste baan van de wereld!

Krissy Nicholson Plan Australië

20

Onderzoek

Off the balance sheet: the impact of the economic crisis on girls and young women A review of the evidence Maria Stavropoulou and Nicola Jones January 2013

Economische crisis treft meisjes en vrouwen het hardst

De wereldwijde economische recessie heeft vooral ernstige gevolgen voor meisjes en jonge vrouwen in ontwikkelingslanden. Zij worden armer en meisjes moeten vaker van school en hebben een kortere levensverwachting. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Off the balance sheet: the impact of the economic crisis on girls and young women’ van Plan en het Overseas Development Institute (ODI).

De wereld laat ze in de steek

Diepgewortelde ongelijkheid

• Door de economische crisis is de kans groter dat meisjes sterven voor hun vijfde jaar. Een krimp van 1 procent van het BNP (Bruto Nationaal Product) leidt tot een toename van de sterfte van meisjes met 7,4 per 1000 geborenen. Voor jongens is dat 1,5.

• Het aantal meisjes dat moet stoppen met school stijgt met 29 procent; bij jongens is dat 22 procent.

• Bezuinigingen in de gezondheidszorg vergroten het risico dat jonge vrouwen sterven tijdens de zwangerschap of de bevalling.

Bezuinigingsmaatregelen en de diepgewortelde ongelijkheid tussen mannen en vrouwen eisen hun tol. Meisjes en jonge vrouwen blijven achter met minder middelen van bestaan en slechtere toegang tot maatschappelijke diensten als onderwijs en gezondheidszorg. Ondervoeding komt vaker voor bij meisjes en vrouwen werken meer uren voor minder salaris. Steeds meer meisjes moeten stoppen met school om de huishoudelijke taken van hun werkende moeders over te nemen of werk te zoeken om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Vaak is dat gevaarlijk werk of werk in de seksindustrie.

“Het zal niemand verbazen dat de meest kwetsbaren het meeste te lijden hebben van de economische crisis", zegt Nigel Chapman, CEO van Plan International. “Maar dat dit gepaard gaat met hogere sterftecijfers, een lagere levensverwachting en grotere risico’s voor meisjes is wel heel schrijnend. De wereld laat meisjes en vrouwen in de steek.”

Kijk op www.plannederland.nl voor het volledige, Engelstalige, rapport.

Aanbevelingen In het rapport doen Plan en ODI een aantal aanbevelingen aan overheden en maatschappelijke organisaties.

• Bevorder de rechten van meisjes en tref maatregelen tegen seksediscriminatie.

• Heroverweeg bezuinigingsmaatregelen die de toegang tot onderwijs en gezondheidszorg beperken.

• Verbeter programma’s voor onderwijs en gezondheidszorg voor meisjes en vrouwen.

• Stimuleer banenprogramma’s voor meisjes en vrouwen.

• Stimuleer onderzoek naar de specifieke noden en behoeftes van meisjes en vrouwen.

n a l P

Elke dag ontvangen we bij Plan Nederland reacties op ons werk, acties en campagnes. En dat horen we altijd graag! Want complimenten zijn fijn en van kritiek kunnen we leren.

Post

Eindstand Schaatsen en Zwemmen voor Water Was idd een hele geslaagde actie!

Michael.

Ik ben blij te zien dat er een tijdschrift per mail gemaakt wordt en niet op "duur" papier. Zo blijft er meer over voor de juiste projecten.

Laura

Ik ben ook tegen kindhuwelijken maar ik wordt enigszins misselijk van het idee dat ik door het meedoen aan deze actie een prijs kan winnen.

Agnes

Hooiii ik wou ff wat vragen is er ook een giro rekeningnummer van plan girls first??

Alissa

Ziet er leuk uit, maar een gedrukt exemplaar lees ik zeker meer uitgebreid. Ingrid

Mooie en sterke artikelen. Nu ik goed zie wat voor projecten Plan uitvoert, ben ik enorm blij dat ik Plan steun.

Ga zo door Plan, puik werk!

Indra

Door jullie irritante en onbeschofte telefoontjes (21.00 's avonds?) wil ik juist gĂŠĂŠn lid worden van jullie organisatie. Jammer dit.

Annemiek Goed dat Plan opkomt voor de belangen van deze meisjes.

Volgens mij moet je ook de moeders bewust laten worden van hun positie en de gevolgen ervan: de moeders zijn volgens mij belangrijke sleutelpersonen in het proces om hun dochters niet te jong uit te huwelijken en dat een meisje meer heeft aan een goede opleiding dan een "goede man".

Jeanet

Wilt u ook iets kwijt? Laat het ons weten via info@plannederland.nl, Twitter @plannederland, www.facebook.com/plannederland. Of bel naar 020 - 549 55 20.

Marcia Cross, actrice in onder andere Desperate Housewives, is ambassadeur van Plan USA. Dus amerika heeft die organisatie in handen....wat moet nederland hier nog toegevoegde waarde hebben?

Cindy

Ik vind het goed. Alle aandacht is beter dan niets.

A. Aarts

In actie voor Plan

23

Zeventien jaar ‘Ben ik echt al 17 jaar sponsor? En waarom ik het ooit geworden ben? Ach, als je zelf kinderen krijgt, realiseer je je hoe kwetsbaar die zijn en hoe goed wij het hebben. In ontwikkelingslanden moeten veel kinderen werken om te overleven. Als ze geluk hebben, gaan ze naar school… En hier hebben we alles. Zelfs een dierenambulance! Dat verschil is toch een gotspe. Daar moet je toch iets aan willen doen!

Anita Witzier, moeder van een dochter en een zoon, presenteert sinds 1997 KRO Memories en een reeks andere programma’s. In 2007 won zij de Zilveren Televizier-Ster, de publieksprijs voor beste vrouwelijke televisiepersoonlijkheid van het jaar.

Anita Witzier is ambassadeur van het Nationaal Reuma Fonds en van Hulphond NL. Ook heeft ze een column in het weekblad Margriet.

Weet je waar ik wel tegenaan loop? Het is zo ver van mijn bed! Letterlijk, maar ook figuurlijk. Het is voor mij niet voor te stellen hoe het is voor veel meisjes in ontwikkelingslanden. Mijn eigen dochter is nu 15. Stel dat meisjesbesnijdenis onderdeel van haar leven zou zijn, onderdeel van onze cultuur? Dat we onderdrukt zouden worden en daar nauwelijks verweer tegen zouden hebben? Daar, ver van mijn bed, is dat de werkelijkheid van alledag. Wat kan ik doen? Is dit wel oplosbaar?

Het goede is dat dit soort vragen me dwingt om na te denken over mijn eigen handelen. Maar Plan is de expert; jullie moeten juist ons als sponsor laten zien wat er moet gebeuren en hoe. En laten we bijvoorbeeld ook kijken naar multinationals in ontwikkelingslanden. Zij hebben door hun economische macht veel invloed, ook op regeringen. Zij zouden medeverantwoordelijk moeten worden voor de staat van het land waar ze zitten en hun invloed positief moeten aanwenden!

Dan blijf ik wel sponsor, van een kind, een dorp of een project. Nog 17 jaar of langer. Als er maar wat gebeurt.’

Anita Witzier

24

Sponsor op reis

Twee geiten, een schooluniform en zwarte schoenen van Bata Als je Francien van de Moosdijk en Arnold Mauer belt en vraagt waar ze zijn, is de kans groot dat ze antwoorden: ‘In Kenia’. Sinds 1995 sponsoren ze via Plan kinderen in Kenia. En dat voerde hen de afgelopen dertien jaar jaarlijks naar het Oost-Afrikaanse land, op bezoek bij sponsorkind Jane (14). Deze winter waren ze er weer.

Stoppen of zelf gaan kijken

De ontvangst door de medewerkers van Plan in Kenia, ook de vrijwilligers, was overweldigend. Wat zij allemaal deden voor de kinderen! Ik zag hoe ze de sponsorpost op een brommertje over enorme afstanden naar de kinderen brachten. Zo ging dat met onze brieven dus ook. En nog belangrijker: bij de projecten die we bezochten, hoorden we uit de mond van de mensen zelf dat Plan hen ontzettend vooruithelpt. Toen waren we om en zijn zelf ook vrijwilliger geworden.”

Het begon allemaal in 2000, vertelt Francien van de Moosdijk. “Toen Plan negatief in de publiciteit kwam, zeiden Arnold en ik tegen elkaar: of we stoppen ermee of we gaan zelf kijken. Het werd het laatste. Een geweldige ervaring!

“Jane en haar famile zijn belangrijk voor ons. We willen echt iets voor ze doen, en een beetje voor ze zorgen. Dus net als altijd begon ons laatste bezoek met het het inslaan van

Sponsor op reis

25

Plan in Kenia • Plan werkt sinds 1982 in Kenia. Op dit moment profiteren zo’n 800.000 kinderen (en hun familie) van het werk van Plan.

• Plan werkt in Kenia onder andere aan goede gezondheid, onderwijs, veilig drinkwater en hygiëne en kindbescherming.

levensmiddelen voor de komende maanden; en natuurlijk lollies, koekjes en juice om te trakteren. Bij Bata kochten we zwarte schoenen voor Jane en we gingen langs bij de kleermaker om een schooluniform voor haar te bestellen.

Bonface van Plan stuurde iemand met de motortaxi naar de markt om twee geiten voor Janes familie uit te zoeken.

Daar hebben ze tenminste echt iets aan.”

nog om de vader van Jane. Gelukkig zien we haar bij de laatste bezoeken helemaal stralen. Hun huis is nog even klein en de wc is een gat in de grond, maar Mary houdt het gezin overeind met groenteteelt, het ‘managen’ van de koeien en nu dus de geiten, die ze Jesse en Noah hebben gedoopt. En Jane gaat nog steeds naar school. Dat geeft ons een goed gevoel.”

Stralen Jane is veertien en de oudste thuis. Ze heeft twee zusjes en twee broertjes. Haar moeder Mary was weduwe, maar is inmiddels hertrouwd. Toen we hen voor het eerst ontmoetten, zag Mary er terneergeslagen uit. Misschien rouwde ze

Lees meer Keniaanse avonturen van Francien en Arnold in Kenia op arnoldfrancien.waarbenjij.nu

Standplaats: Ségou, Mali Unni Krishnan, arts Werkt als: noodhulpcoördinator van Plan International Werkplek: meestal hoofdkantoor Plan International, Woking, Engeland Wens: vrijheid, rechten, pret hebben en een verhaal voor ieder kind.

En een vlieger!

Gewone mensen met een ongewoon verhaal

Mali Hoofdstad: Bamako Aantal inwoners: ± 15 miljoen Oppervlakte: 1.240.192 km² (ongeveer 33 x Nederland) Talen: Frans, Bambara Godsdienst: Islam (± 80% van de bevolking) Klimaat: Woestijn – of steppeklimaat

"Het nieuws over de crisis in Mali wordt overheerst door de berichtgeving over militaire missies. De verhalen van de gewone mensen, vooral vrouwen en kinderen, die zo verschrikkelijk in het nauw zitten, worden nauwelijks verteld. Zoals het verhaal van Fatima, die ik in februari ontmoette. 'De hel brak los', vertelde ze me. Die verschrikkelijke dag in juni vorig jaar staat in haar geheugen gegrift. Ze was op weg naar huis in haar woonplaats Timboektoe (Noord-Mali) en groette een vriend. Voor ze wist wat er gebeurde, werd ze staande gehouden door een groep gewapende rebellen, die haar ervan beschuldigden dat ze met een vreemde man had gesproken. Ze trokken aan haar haren, sloegen haar en namen haar mee.

Fatima weet niet meer wanneer ze flauwviel van angst en pijn. Maar toen ze bijkwam, werd ze vrijgelaten.

Diezelfde avond vluchtte ze weg uit Timboektoe, samen met haar zes zussen en dertien kinderen uit de familie. Sindsdien leven ze met z’n allen in een krap tweekamerflatje in Ségou. Haar nichtjes en neefjes huilen in hun slaap en hebben vreselijke nachtmerries. Ontworteld en getraumatiseerd wachten ze op iemand die zich om hen bekommert.

In Mali zijn er duizenden mensen als Fatima en haar familie. Gewone mensen met een ongewoon verhaal, dat moet worden verteld en gehoord. Er moet hier zo veel gebeuren! Maar alles begint met willen zien en willen horen!"

Kids first Van niets naar iets

Bij ons puilen de speelgoedwinkels uit van de meest mooie spullen. Maar wat als er nou helemaal geen speelgoedwinkels zijn? In landen waar ouders geen geld hebben om speelgoed te kopen, maken de kinderen hun speelgoed zelf! Van afval.

En ze maken de meest mooie dingen van alles wat wij weggooien: van stukjes autoband, touw, lege flessen, blikjes, doppen, een oude deksel en meer. Ze maken van niets iets.

Dit heb je n

od

ig: • Een plastic fles (bijvo orbeeld v bronwate an r of (af)w a smiddel) • 8 plastic d oppen, ev en groot • 2 houten satéprikke rs • Plakband , een schaa r en een sp ijker

Spelen met eten?!

Nederlandse supermarkten keuren ze af, de ‘kromkommers’ en andere ‘misvormde’ groente en fruit. Terwijl ze toch ‘om op te vreten zijn’, zo leuk! Als je goed kijkt, kom je ze vast ook eens tegen.

Tip: Wil je echt spelen met eten, kijk dan op www.schooltv.nl/beeldbank/ clip/20110601_automaken01 www.uglyfood.nl

3,2,1… Racen maar!

Bedenk waar de wielen van je auto moeten komen en prik op die plekken met de spijker gaatjes in de fles. Steek de houten satéprikker door de gaten, aan de voorkant en de achterkant. Maak vier wielen door steeds twee van de plastic doppen met plakband aan elkaar te plakken. Prik de wielen op de prikkers (knip wat uitsteekt eventueel af). Je raceauto is klaar!

3,2,1… racen maar!

Dit autootje is gemaakt door kinderen in Paraguay

Dit autootje is gemaakt door kinderen in China

“Mijn zwager is nu sponsor van Marie” “Toen we Jocelyn gingen sponsoren, dacht ik: eindelijk een beetje een dochter! We hebben zelf namelijk geen kinderen. Mijn man en ik zijn al meer dan 20 jaar sponsor, eerst van Elias uit Paraguay en nu alweer een paar jaar van Jocelyn uit Bolivia. Toen Plan Nederland belde met de vraag of we iemand kennen die kleine Maria uit Indonesië wil steunen, dacht ik meteen aan een vriendin van me. Haar dochter heeft namelijk een tijdje in Indonesië gewoond. Maar haar situatie liet dat even niet toe. We zochten verder. En nu is mijn zwager sponsor van Marie. Hij heeft het alleen veel te druk om contact met haar te onderhouden, dus ik heb nu twee meisjes om mee te schrijven!”

Mevrouw Neuteboom, Den Haag

Kent u ook iemand die een kind wil sponsoren?

Of vindt u het leuk om op zoek te gaan?

Laat het ons weten! Wij geven u graag informatie over sponsoring en handige tips als u dat wilt. U kunt natuurlijk ook meteen een vriendin, vriend of familielid bellen, zoals mevrouw Neuteboom heeft gedaan.

Zo kunnen straks nog meer kinderen zeggen ‘2013 was het jaar dat iemand uit Nederland mij ging steunen’!

U kunt Plan bereiken op telefoonnummer 020 – 549 55 20 of via info@plannederland.nl