Vriendenbericht oktober 2013

Pieterskerk Leiden

vriendenbericht

10/13

jaargang 20/2 - oktober 2013 ISSN 1387-9952

2 vriendenbericht > column en colofon

column

Vliegende start Wat een vliegende start van het culturele seizoen 2013-2014! In de eerste weken telden wij vijfduizend bezoekers tijdens de Open Monumentendagen en ontvingen wij VN Secretaris-generaal Ban Ki-moon, dj Armin van Buuren, Prins Constantijn en Prinses Beatrix als gast in de Pieterskerk.

Frieke Hurkmans

colofon

Genoemde hoogwaardigheidsbekleders bezoch-

mix van 250 topstudenten en 250 invloedrijke den-

ten de kerk in verband met zeer uiteenlopende

kers uit verschillende sectoren van de maatschap-

evenementen. Ban Ki-moon was gastspreker tij-

pij (zakenleven, universiteit, overheid en kunst-

dens de 4e Vrijheidslezing. De Vrijheidslezing is

wereld) bij elkaar. Prinses Beatrix bezocht op de

een jaarlijks initiatief van de Universiteit Leiden, de

eerste dag de 34ste editie van dit symposium.

gemeente Leiden en het LUMC. Men wil met deze

Het Vriendenbericht is een uitgave van de

lezing benadrukken dat de universiteitsstad Leiden

Ook een heel mooi evenement in de eerste weken

Stichting Vrienden van de Pieterskerk en

van oudsher een sterke verbondenheid heeft met

na de zomer waren de Open Monumentendagen.

verschijnt tweemaal per jaar.

het thema vrijheid. Een prachtig evenement en gra-

Twee hele dagen voor iedereen die monumenten

tis toegankelijk.

een warm hart toedraagt. Onder de bijna 5000 be-

Redactie

zoekers waren veel Vrienden van de Pieterskerk. Bij

Joop Maat (hoofdred.), Josse Moers, Kim

De dag na de Vrijheidslezing was de NTR in de Pie-

iedere rondleiding die mijn collega’s en ik gaven

van Goethem en Monique Roscher.

terskerk om opnames te maken voor het televisie-

waren vrienden aanwezig. Een aantal van u heb ik

programma College Tour. Gastheer Twan Huys inter-

uitvoerig gesproken, daarbij gaf u aan het Vrien-

Bijdrage van

viewde Armin van Buuren in het bijzijn van Leidse

denbericht graag te lezen. Fijn om dat te horen!

Frieke Hurkmans.

studenten, die vragen mochten stellen. Armin studeerde aan de Leidse universiteit en is naast een we-

Samen met het enthousiaste team van vrijwilligers

Foto’s/illustraties

reldberoemde dj ook meester in de rechten. Mocht u

en medewerkers hebben wij in totaal 48 rondleidin-

Claudia Claas, RAL, Hielco Kuijpers, Stefan

de uitzending niet gezien hebben, dan kan ik u van

gen gegeven in de kerkmeesterskamer en voor het

Tetelepta en Ton Zeilstra.

harte aanraden deze via uitzending gemist alsnog

eerst ook in de nieuw ontdekte wijnkelder en de be-

te bekijken. Al was het maar om te zien hoe ontzet-

nedenverdieping van Villa Rameau. Het museumca-

tend mooi de Pieterskerk in beeld werd gebracht.

fé in de bibliotheek dat wij voor u hadden ingericht

Vormgeving en Druk

was een groot succes. Zo groot dat we komende

Valetti, Claudia Claas.

Tijdens de opening van het Academisch jaar sprak

maanden gaan onderzoeken of het haalbaar is om

Prins Constantijn de eerstejaars studenten toe en

deze ruimte permanent in te richten als museum-

Redactieadres

refereerde daarbij nog aan de dj: ‘Kijk over de schut-

café en museumwinkel. Daar hoort u vast in latere

Stichting Vrienden van de Pieterskerk

ting van je discipline heen. De studietijd is dé tijd om

edities van het Vriendenbericht nog meer over.

Antwoordnummer 12052 VC Leiden

talenten te ontwikkelen, zowel binnen als buiten de

Bureau: Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden

studie. Dat deed rechtenstudent Armin van Buuren

Als u wilt volgen wat er de komende tijd te doen is in

T 071 512 43 19 vriend@pieterskerk.com

ook en hij werd een wereldberoemde dj.’

de Pieterskerk, kijkt u dan op onze website voor de

Drukkerij van der Linden.

meest actuele informatie. Ik hoop, als altijd, u in de

www.pieterskerk.com De Prins haalde herinneringen op aan zijn eigen

komende maanden in de Pieterskerk te mogen be-

Leidse studententijd, o.a. ook aan zijn ervaringen

groeten bij één van de evenementen, concerten of

© Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande

als bestuurslid van de Veerstichting. Het symposi-

tijdens openstellingen van uw prachtige monument.

toestemming van de uitgever worden openbaar

um van de Veerstichting is een jaarlijks tweedaags

gemaakt of verveelvoudigd.

evenement dat wordt georganiseerd door studen-

Frieke Hurkmans

ten. De organisatoren brengen een internationale

Directeur-bestuurder Pieterskerk Leiden

Rekeningnummer: 88 15 28 307

Ja, ik wil ! < vriendenbericht 3

bruiloften in de pieterskerk

Ja, ik wil !

‘Weet u, wij zijn getrouwd in de Pieterskerk.’ Is iets dat wij regelmatig horen in de Pieterskerk. Vaak refereert men daarbij aan de periode voor 1976, toen de Pieterskerk Leiden nog dienst deed als kerk. Maar ook nu is de Pieterskerk een officiële trouwlocatie van de gemeente Leiden.

De Pieterskerk beschikt over een unieke ambiance als bruiloftslocatie. Het monument is zo in te delen dat men van de ceremonie en receptie afgescheiden van het diner en het feest kunnen plaatsvinden. Met kaarsjes rond de pilaren en sfeerlicht zie de Pieterskerk eruit als een sprookje. Een intiem etentje voor de familie of een stijlvol diner met alle vrienden en familie, het kan allemaal. En na het feest staat de champagne voor het bruidspaar klaar in de bruidssuite van Stadsvilla Rameau. Samen met onze partners maken wij er een onvergetelijke dag van.

Wilt u geheel vrijblijvend een gesprek, mailt u ons dan via sales@pieterskerk.com.

4 vriendenbericht > Pieterskerk is beslist niet statisch

kennis maken met nieuwe voorzitter en secretaris

‘Pieterskerk is beslist niet statisch’ De Stichting Vrienden van de Pieterskerk Leiden heeft deze zomer een nieuwe voorzitter en een nieuwe secretaris mogen verwelkomen. Respectievelijk Jan Hoekema en Koen Brakenhoff vervullen deze functies sinds juli 2013.

Een kennismaking met beide heren.

Jan Hoekema, de nieuwe voorzitter van de Stich-

kan er echter weinig misgaan. Bovendien ligt Lei-

ting Vrienden, is burgemeester van Wassenaar en

den om de hoek!”

kent het klappen van de zweep. Hij spreekt van een voorrecht om op directe wijze betrokken te zijn bij

Veel nevenfuncties en een drukke baan als bur-

het monument Pieterskerk Leiden. Hoe denkt hij

gemeester. Hoe ziet u dit voorzitterschap voor u?

over het voorzitterschap?

“Bestuursleden moeten met een goed gevoel van Sinds wanneer bent u verbonden aan de Pieters-

de vergaderingen naar huis rijden. Het is hierbij be-

kerk Leiden?

langrijk om eenheid te creëren, door bijvoorbeeld een hapje te eten, wat te drinken of een gala van

“Lange tijd heb ik in Leiden gewoond en ben ik

de Pieterskerk bij te wonen. Men krijgt hierdoor

gemeenteraadslid geweest van de stad. Op deze

ook een bepaalde band met het monument. Het

manier raakte ik op persoonlijke en zakelijke wijze

besef dat wij bijvoorbeeld mogen vergaderen in de

betrokken bij de Pieterskerk. In 2007 werkte ik als

kerkmeesterskamer, een plek waar de eeuwen op

ambassadeur bij het Ministerie van Buitenlandse

je neerkijken, groeit hiermee. Dat zijn enorme voor-

Zaken. Ton Boon, de voormalig directeur, heeft mij

rechten en daar ben ik mij bewust van.”

toen benaderd om in het bestuur van de Stichting Vrienden van de Pieterskerk plaats te nemen.”

Op welke manier kijkt u aan tegen het organiseren van moderne evenementen in en rond de Pieters-

Met in het achterhoofd uw drukke functie als bur-

kerk, zoals het Leids Film Festival of de opnames

gemeester, was er enige twijfel over het voorzitter-

van een televisieprogramma?

schap van de Stichting?

“Ik vind dat hartstikke goed. De Pieterskerk moet “Ja, maar die twijfels waren gebaseerd op tijd en

op een bepaalde manier in de markt gezet worden.

niet zozeer op de functie. Ik heb een redelijk groot

Dit heeft te maken met financiën, maar ook met

aantal nevenfuncties en soms botsen deze wel

de manier waarop je de kerk wil laten ‘leven’. De

eens met elkaar of met mijn dagelijks werk. Mijn

Pieterskerk is namelijk geen statisch monument.

werk als burgemeester is in die zin het belangrijk-

Het gebouw misschien wel, maar de functie van de

ste. Als de nevenfuncties goed worden ingepland,

kerk absoluut niet. De huidige functie van de kerk is

vervolg Pieterskerk is beslist niet statisch < vriendenbericht 5

Wat dienen we over u te weten als secretaris?

“Dat ik een import-Leidenaar ben en oorspronkelijk uit Arnhem kom. Na meerdere studies te hebben voltooid op het gebied van kunst, cultuur en economie ben ik bij de Leidse Schouwburg gaan werken. Na negen jaar, inmiddels was Stadspodia Leiden gevormd, ben ik aan de slag gegaan bij het Mauritshuis.”

Hoe bent u specifiek in deze functie terechtgekomen?

“Toen ik bij het Mauritshuis ben gaan werken, besloot ik ‘even’ niks meer in Leiden te willen doen, behalve mijn bestuurswerk voor de Open Monumentendagen. Bovendien kende ik Frieke Hurkmans (directeur Pieterskerk, red.) nog uit een ver verleden bij de schouwburg. Ik werd vrij snel door haar gevraagd om secretaris van de Stichting Vrienden te worden. Dit vond ik natuurlijk een grote eer.”

Uw besluit om Leiden voor een bepaalde tijd los te laten, viel hiermee kortom in het water.

Rechts: Jan Hoekema. Links: Koen Brakenhoff

“Ja, dat klopt! Ik werk nu tien maanden bij het Mau-

© Foto: Stefan Tetelepta

uitstekend en past perfect in het plaatje van kunst,

ritshuis en zeker bij de start van een nieuwe baan

cultuur en maatschappij.”

wil ik hier mijn focus op leggen. Dit hield ik niet lang vol, maar ik wist dat de werkzaamheden te combi-

Welke wezenlijke verandering verwacht u als het

neren zouden zijn.”

gaat om de stap van secretaris naar voorzitter?

De kerk wil zoveel mogelijk onderdeel van de stad “Ik zal een grotere betrokkenheid moeten gaan le-

zijn. Hierbij horen ook passende evenementen,

veren, een tandje bij moeten zetten. Dat is geen

zoals laatst de opname met Armin van Buuren

probleem. Verder denk ik vooral aan praktische

voor het programma College Tour. Hoe kijkt u hier

veranderingen: scherp zijn, op tijd komen, zorgvul-

tegenaan?

dig te werk gaan. Mensen moeten op mij kunnen rekenen als voorzitter zijnde.”

Dat vind ik ontzettend goed. Denk aan de samenwerking met het Leids Film Festival, maar ook tij-

Tot slot, hangt er een persoonlijk doel aan uw

dens de afgelopen monumentendagen kwam de

functie?

kerk met een origineel idee: de bibliotheek werd tijdelijk omgetoverd tot grand café. De kerk heeft

“Een doel is om de Pieterskerk goed draaiende te

haar eigen bouw en interieur, maar daarmee is zo-

houden. Daarnaast wil ik Frieke Hurkmans steunen

veel mogelijk. Ik vind het leuk te zien dat de grens

in haar ambitie om het monument maatschappelijk –

wordt opgezocht.”

en zakelijk – beter te positioneren. Dat is in principe mijn kernmissie. Verder ga ik geen specifieke doelen

Even terug naar het praktische deel: wat zijn uw

stellen, want dat levert enkel teleurstelling op.”

werkzaamheden als secretaris?

Koen Brakenhoff. In het dagelijks leven is hij

“Waar ik mij binnen het bestuur mee bezig houd is,

hoofd marketing van het Mauritshuis in Den Haag

naast het voorbereiden en bijwonen van de verga-

en daarnaast op vrijwillige wijze actief bij meerdere

deringen, nadenken hoe wij namens de Vrienden,

stichtingen. Sinds een aantal maanden is Koen

en andere steunstichtingen, het financiële funda-

Brakenhoff ook betrokken bij de Pieterskerk.

ment onder de Pieterskerk kunnen verstevigen.”

6 vriendenbericht > Wijn uit de wijnkelder van de Kerkmeesterskamer

Wijn uit de wijnkelder van de Kerkmeesterskamer

Wijn drinken uit de kelders van de Pieterskerk. Binnenkort wordt dat

Bij de voorbereidingen voor de restauratie van het

mogelijk, dankzij de â&#x20AC;&#x2DC;herontdekkingâ&#x20AC;&#x2122; van een onvermoede wijnkelder

noodzakelijk om de apparatuur voor de klimaat-

pal onder de Kerkmeesterskamer. Om eerlijk te zijn was niet zozeer het

goudleerbehang in de Kerkmeesterskamer was het beheersing in deze unieke kamer te verplaatsen.

Huismeester Bram Siera wilde de noodzakelijke

bestaan van de kelder zelf onbekend, maar was de trap die de kelder met

koperen leidingen voor de bevochtigingsappara-

de fraaie Kerkmeesterskamer erboven verbindt lange tijd letterlijk uit het

gen onder de vloer en door de kelder te laten lopen

zicht verdwenen. Deze trap werd onlangs bij toeval herontdekt.

verborgen trap.

tuur niet in het zicht plaatsen. Hij besloot de leidinen bij die gelegenheid stootte hij op de jarenlang

Directeur Frieke Hurkmans lichtte direct junior conservator Leon Geutjes in en samen nodigden zij een aantal deskundigen uit. Zowel bouwhistorici als aannemer Kasper Burgy hebben inmiddels de kelder en de trap bestudeerd. Bekend is dat de kelder in de 17e eeuw gebouwd is als wijnkelder voor de Kerkmeesterskamer. De nu herontdekte trap was de enige toegang tussen kelder en kamer. Bei-

vervolg Wijn uit de wijnkelder van de Kerkmeesterskamer < vriendenbericht 7

de werden beheerd door een kamerheer die zorgde

kaart klaar zijn en kan deze worden gepresenteerd

Frieke Hurkmans in de wijnkelder onder de

voor het wel en wee van de kerkrentmeester en het

aan de eerste gegadigden die als sponsor zullen

Pieterskerk met achter zich de herontdekte trap.

beheer had over de wijnen in de kelder.

optreden. Koos Lansink, bestuurslid van de Orde

© Foto: Hielco Kuipers

van Sint Pieter, is enthousiast over het idee. ‘De helft Kort na het herontdekken van de trap werd beslo-

van de wijnen van de sponsoren kan worden ge-

ten de kelder, die dienst deed als opslagruimte,

bruikt door de Pieterskerk, de andere helft is uitslui-

opnieuw in te richten en de originele bestemming

tend voor eigen gebruik. Zolang men sponsor blijft

als wijnkelder te herstellen. De kelder is inmiddels

kan men gebruik maken van de wijnen. Op die ma-

opnieuw ingericht en kan 800 tot 1000 flessen ber-

nier houden we de kelder gevuld, terwijl er voor de

gen. Tijdens de Open Monumentendagen hebben

Pieterskerk ook opbrengsten worden gegenereerd’.

in twee dagen tijd bijna 1500 bezoekers de kelder bezocht. En het enthousiasme was groot.

Het aantal sponsoren zal afhangen van de wijnkaart en de aantallen flessen, maar naar verwachting zul-

Om tot een Pieterskerk wijnkaart te kunnen komen

len ongeveer 20 sponsoren een aandeel kunnen

werd al snel besloten contact op te nemen met

nemen in de wijnvoorraad. Potentiële sponsoren

drie Leidse wijnleveranciers: Sanders Wijnkopers,

zullen op uitnodiging worden benaderd. Frieke

Noordman en Bloem. Zij waren direct enthousiast

Hurkmans geeft daarbij aan dat als het maar even

en waren graag bereid tot samenwerking in dit bij-

kan ieder jaar tijdens de Open Monumentendagen

zondere historisch project. Binnenkort zal de wijn-

de wijnkelder geopend zal zijn voor bezoekers.

8 vriendenbericht > Tuin verbindt geschiedenis en Pieterswijk

Tuin verbindt geschiedenis en Pieterswijk

Hoewel de grote restauratie van de Pieterskerk natuurlijk al lang achter de rug is, blijft dit monumentale gebouw een work in progress. De tuin aan de zuidkant van de kerk is één van de vele projecten. Na veel denkwerk en met vereende krachten zal aanstaand jaar deze tuin gebruiksklaar worden gemaakt onder de bezielende leiding van tuiningenieur Geert Crielaard.

Crielaard is medeontwerper van het Singelpark, waarbij de singels van Leiden één aaneengesloten park moeten gaan vormen, om zo het langste, mooiste en spannendste park van Nederland te vormen. Toen Crielaard echter vorig jaar een 3-oktober vlag van de Pieterskerk wilde lenen, wist directeur Frieke Hurkmans hem ook te strikken voor wat hulp met de tuin op zuid van de Pieterskerk. “Ik mocht de vlag pas lenen als ik die tuin wist aan te pakken.

En nu zijn die plannen eindelijk ingevuld. Het historische hek is al verlengd en terug geplaatst. Met behulp van de bevlogen tuinvrijwilligers zijn we van plan om van dit stuk grond mooie, gemeenschappelijke tuinkamers te maken voor zowel de Pieterskerk, als de omgeving.”

De tuin op zuid heeft tijdens de 10-jarige restauratie lang gefungeerd als uitvalsbasis voor de bouwvakkers. Waar de grote tuin die om de noord- en westzijde van de Pieterskerk loopt al eerder onder handen werd genomen, bleef zuid een stuk langer kaal, op één sierkers na. Dat gaat echter onder

Links: Het definitieve ontwerp voor de tuin op zuid van Geert Crielaard.

vervolg Tuin verbindt geschiedenis en Pieterswijk < vriendenbericht 9

Een selectie schetsen uit het ontwerpproces voor de tuin op zuid van Geert Crielaard.

Crielaards leiding tot het verleden behoren. “Het

en met de tuin aan de zuidkant van de kerk is het

plan is om er een historische tuin van te maken, die

natuurlijk heerlijk toeven,” aldus Crielaard. “Daarom

past bij de leeftijd en het karakter van het gebouw.

komen er 3 zitgedeeltes, tuinkamers, waarvandaan

Dit houdt in dat ik heb getracht om ‘links’ te leggen

men afgeschermd door een haagje heerlijk kan

naar de geschiedenis. De bomen die erin geplaatst

genieten van de omgeving en het bezoek aan de

worden, zoals de eik, de hazelaar en de morel (zure

mooie ruimte binnen nog eens in de zon op zich kan

kers) zijn allemaal bomen uit de Bijbelse traditie, bo-

laten inwerken. Dit is niet alleen mooi voor de kerk,

men met een lading. Ook willen we een ‘link’ leggen

maar ook voor de wijk.”

met de Amerikaanse Pilgrims, en er een meidoorn plaatsen. Volgens de overlevering was dat één van

De plannen liggen klaar. “Voor de kerst hopen we de

de geschenken die de Pilgrims van de native Ame-

basis te leggen, met stenen verhardingen en grind-

ricans kregen tijdens hun eerste barre winter in de

paden, als we daar tenminste een goede hovenier

Nieuwe Wereld.”

of stratenmaker voor kunnen vinden. Ook de bomen kunnen het beste in de winter geplant worden en

Daar komt bij dat de tuin zal worden opgedeeld in

wortel schieten. Dit geeft hen een voorsprong op de

kwadranten, zoals een kloostertuin. Voor het kleine

verdere begroeiing, die er dan in het voorjaar kan

gewas zal worden gekeken naar kruiden die ook

worden ingezet.” Directeur Frieke Hurkmans buigt

uit die traditie stammen en te vinden waren in een

zich ondertussen over de financiering van het plan.

klooster. Ook het bewuste en ecologische karakter

Meerdere subsidies die het wijkgevoel promoten –

van Green Key Pieterskerk komt naar voren in de

want dat doet dit goed doordachte stukje groen im-

tuin, want er wordt voornamelijk begroeiing gebruikt

mers- zijn al aangeschreven. Mocht u een gouden

die niet extra bewaterd hoeft te worden. De plan-

tip hebben qua financiering, zelf willen financieren,

nen voor dit kleine stukje groen in de binnenstad

of net als de tuinvrijwilligers actief willen helpen dit

houden daar echter nog niet op. “Tussen de bomen

prachtige idee te realiseren, schroom dan vooral niet!

10 vriendenbericht > Vrijwillige handen maken licht werk!

Stichting Pieterskerk zou niets zijn

Vrijwillige handen maken licht werk!

zonder haar vrijwilligers. Vele handen maken immers licht werk. Om de werkzaamheden van de vrijwilligers wat meer te belichten in dit Vriendenbericht een interview met twee van deze harde werkers. Merel Schalkers en Jos Hooghuis, een nieuwe aanwas en een oude rot in het vak, vertellen over hun ervaringen als vrijwilliger voor de Pieterskerk.

vrijwilliger worden ?

GeĂŻnteresseerd om ook uw talenten aan te wenden voor de Pieterskerk en vrijwilliger te worden van dit prachtige gebouw? Dat kan door te mailen naar Huibert van der Bent (vrijwilligers coĂśrdinator) op het emailadres: info@pieterskerk.nl.

vervolg Vrijwillige handen maken licht werk! < vriendenbericht 11

Hoe bent u begonnen als vrijwilliger?

Jos: “Ik ben in 1983 gevraagd door een vriendin die als bestuurslid van de Stichting Vrienden de vrijwilligersorganisatie heeft opgezet. We kenden elkaar van de organisatie van het vierde eeuwfeest van de Leidse Universiteit in 1975. De Pieterskerk moest na de restauratie van 1976 -1982 gaan draaien als een commerciële organisatie, maar dat kon niet gebeuren zonder de inzet van vrijwilligers. We voelden ons heel erg betrokken bij de kerk wat zorgde voor een hechte onderlinge band.

Het werd onze missie dat heel Leiden de Pieterskerk zou leren kennen. We vonden dat het de huiskamer van Leiden moest worden.”

Merel: “Sinds afgelopen juni ben ik vrijwilliger geworden. Ik zit in 5 gymnasium, ben erg geïnteresseerd in geschiedenis en hoewel ik wel iets wilde doen deze vakantie, leek een vakantiebaantje me saai. Mijn oma doet hier ook vrijwilligerswerk en zo kwam ik erbij om mee te helpen met de openstellingen van de Pieterskerk. Ik beantwoord specifieke vragen van de bezoekers, geef soms rondleidingen aan geïnteresseerde toeristen, tel hoeveel

Rechts: Jos Hooghuis. Links: Merel Schalkers

mensen de kerk bezoeken, en open de deuren die

© Foto’s: Claudia Claas

naar boven leiden, waarvandaan de bezoekers een prachtig uitzicht over de stad hebben.”

Luzac. Hoewel geen enkele Amerikaan die naam

Jos: “Het leukste voor mij is het element van gast-

wat zou zeggen, had hij als eigenaar van de Leid-

heerschap. Ik mag mensen iets vertellen over een

se Gazette veel contact met de schrijvers van de

onderwerp waar ik zelf enthousiast over ben. Vaak

Merel: “Ik vind het zo mooi dat er zoveel verschil-

Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring. Daar-

vertrekken mensen hier tevreden, omdat ze iets

lende delen van de geschiedenis te zien zijn. In

om lijkt dat document bijvoorbeeld ook zoveel op

geleerd hebben. Dat enthousiasme overbrengen

bouwstijlen, zoals romaans, gotiek, en neoklas-

de Acte van Verlatinghe die door de Nederlanders

is heel leuk, net als dat je soms spontaan een

siek, maar ook in religie, van katholieke en protes-

tijdens de Opstand is geschreven aan Filips II.”

rondleiding kunt geven.

Wat maakt het gebouw voor jullie bijzonder?

tantse invloeden.”

Maar wat ook erg leuk is, is de onderlinge verbonJos: “Ik heb veel mooie herinneringen, maar wat

denheid van de vrijwilligers. Het is een hele hechte

Jos: “Ja, dat ben ik met Merel eens. Het gebouw is

ik heel speciaal vond was de rondleiding die ik

groep die veel dingen samen onderneemt. Geïso-

natuurlijk zwanger van historie, en het is zo nauw

mocht geven aan officieren van de Amerikaanse

leerd iets in je eentje doen is nooit leuk, maar juist

vervlochten met de geschiedenis van Leiden en

Marine. Zij zouden het jubileum van de marine vie-

omdat je samen een passie deelt wordt het gezel-

de Leidenaren. Het is heel bijzonder om te besef-

ren. De Pieterskerk heeft natuurlijk een band met

lig. En verder vind ik het leuk om te zien dat er

fen dat vele tienduizenden Leidenaren zich in het

de Verenigde Staten door de Pilgrims, en ik heb ze

steeds meer jongeren mee doen.

verleden ook verbonden hebben gevoeld met dit

ook het verhaal over Luzac verteld. Ze waren zeer

De openstellingen en rondleidingen verzorgen zijn

gebouw.”

geïnteresseerd. Helaas is vanwege de aanslagen

echter niet de enige activiteiten van vrijwilligers.

op de Twin-Towers de viering niet doorgegaan.”

Men kan bijvoorbeeld ook helpen met catering

Is er een favoriete gebeurtenis als vrijwilliger?

tijdens grote evenementen, zoals de Mattheus Waarom is vrijwilliger hier zijn zo leuk?

Merel: “Ik werk hier natuurlijk nog niet zo lang,

Passion. Er zijn zoveel activiteiten dat er voor ieder wel wat wils is. De tuin wordt aangepakt door vrij-

maar ik merk wel dat ik het het leukste vind om

Merel: “Ik denk dat ik het zo leuk vind omdat ik

willigers, net als het schrijven van het Vriendenbe-

anekdotes over de kerk te vertellen aan de bezoe-

iets doe waar ik geïnteresseerd in ben. Ik leer er

richt. Het is uniek dat je met zoveel achtergronden,

ker. Vooral buitenlandse bezoekers staan versteld

veel bij over de kerk en de geschiedenis. En dat

vaardigheden en talenten hier gezamenlijk vrijwil-

van de rijke geschiedenis van het gebouw. We

dan weer aan mensen overbrengen is heel leuk

liger kan zijn.”

hebben bijvoorbeeld een grafmonument van Jean

om te doen.”

12 vriendenbericht > Een bijzonder behangsel

Een bijzonder behangsel De kerkmeesterskamer van de Pieterskerk is al eeuwenlang bekleed met een prachtig goudleren behang. Dit goudleer is niet alleen mooi om te zien, het is ook erg kwetsbaar. Om te zorgen dat dit interieur voor de Pieterskerk bewaard blijft, wordt het in 2014 gerestaureerd.

vervolg Een bijzonder behangsel < vriendenbericht 13

Linkerpagina: Kerkmeesterkamer.

Linksboven: Oude prent van de goudleerproductie.

Rechtsboven: Voorbeelden beschadigingen van het

In 1648 besloten de kerkmeesters van de Her-

patronen wordt ook duidelijk dat het behang voor

goudleerbehang.

vormde kerk in Leiden tot de bouw van een nieuwe

deze ruimte op maat is gemaakt. Onder de naam-

vergaderruimte. Deze kamer werd, tegelijk met

registerborden bevinden zich namelijk twee op-

vijf nieuwe kerkhuizen, langs de kooromgang ge-

merkelijke horizontale banen met daarop niet één,

bouwd. De naam “kerkmeesterskamer” stamt

maar drie aparte bladranken. Naast deze op maat

af van deze oorspronkelijke functie. Sinds de

gemaakte panelen is ook de locatie nog steeds

bouw van deze kamer hebben de verschillende

bijzonder. Er zijn in Nederland namelijk nog maar

kerkmeesters de ruimte steeds weer naar hun

42 kamers waar het oorspronkelijke goudleer ter

smaak en mode heringericht. Tussen 1734 en 1740

plekke bewaard is gebleven.

werd de kamer opnieuw gemoderniseerd. Geheel naar de mode van die tijd werd er een goudleren

Komend jaar gaan restauratoren aan de slag om de

behang besteld. Leverancier was de Amsterdamse

toestand van het goudleer te verbeteren. De eerste

goudleerproducent Nicolaas Blankert in 1739. Het

belangrijke stappen zijn al genomen. Met behulp

had destijds maar weinig gescheeld of de kerk-

van nieuwe apparatuur en een digitaal meetsys-

meesters hadden niet hoeven betalen voor het

teem wordt de temperatuur en luchtvochtigheid in

goudleer. Ondanks herhaalde verzoeken uit Leiden

de kerkmeesterskamer nauwkeurig in de gaten ge-

stuurde Nicolaas Blankert namelijk geen rekening

houden. Het leer reageert snel op schommelingen

voor het geleverde werk. Pas na zijn overlijden werd

en kan hierdoor gaan krimpen, uitzetten, schimme-

in 1751 f 69.17 betaald aan de executeur. Sinds-

len of uitdrogen. Nu kan er gezorgd worden voor

dien heeft het goudleer altijd in de kerkmeesters-

goede constante omstandigheden. Vervolgens zal

kamer gehangen.

vuiligheid als kalkaanslag en sporen van lekkages van het behangsel verwijderd worden. Kleine be-

Het behang is een mooi voorbeeld van 18e-eeuws

schadigingen zullen met nieuw leer worden gerepa-

goudleer. Het is gemaakt van lange verticale banen

reerd. Waar het leer is aangetast door vocht wordt

van aan elkaar vastgelijmde vellen kalfsleer. Deze

het leer behandeld om niet verder te kunnen ver-

vellen werden bedekt met bladzilver en vervolgens

slechteren. Op die manier blijft het behang dat in

bestreken met een geelkleurig vernis. Dit geeft het

1739 speciaal voor deze kamer werd gemaakt ook

leer zijn goudkleurige glans. Daarna werd met olie-

in de 21e-eeuw bewaard. Na de restauratie hopen

verf het motief op het behang geschilderd. Op ie-

we het volledig opgeknapte goudleer weer zo spoe-

dere verticale baan ontspruit een bladrank met ver-

dig mogelijk aan u te kunnen tonen.

schillende bloemmotieven. Dankzij deze banen en

14 vriendenbericht > Collectie Pieterskerk in digitale kaartenbak

Collectie Pieterskerk in digitale kaartenbak De Pieterskerk kent vele gezichten. Het monument, de evenementenlocatie en de professionele organisatie die er achter staat. Dit najaar zal de Pieterskerk ook als collectie benaderd gaan worden. In de loop der eeuwen zijn er immers allerlei voorwerpen bij de kerk gaan horen die ook op zichzelf al een bijzonder kunsthistorisch object zijn. Nog nooit werden deze voorwerpen als verzameling geïnventariseerd én digitaal geregistreerd. Daar gaat nu verandering in komen.

In het verleden zijn er natuurlijk vaker lijsten ge-

vinden. Objecten kunnen opgezocht worden door

maakt van wat er zoal in de kerk te zien is. Ook zijn

bijvoorbeeld het nummer, de maker, het jaartal of de

de meest opvallende bezienswaardigheden al eer-

titel. Ook kan men gemakkelijk een overzicht krijgen

der onderzocht en in publicaties beschreven. Maar

van verschillende objecten die een gemeenschap-

voor een culturele instelling zo groot als de Pieters-

pelijk kenmerk hebben. Bijvoorbeeld ‘alle voorwer-

kerk Leiden is voor goed beheer van de kunsthisto-

pen uit de 17e eeuw’ of ‘alle voorwerpen die in de

rische objecten noodzakelijk om alle informatie op

kerkmeesterskamer te zien zijn’. Voor het beheren

één centrale plek op te slaan en daar ook terug te

en de zorg voor het behoud van de collectie is

vinden is. Om dit te realiseren gaat historicus en ju-

Adlib Museum een ideale uitkomst. Zo kan er in

nior conservator van de Pieterskerk, Leon Geutjes,

het programma worden bijgehouden worden waar

gebruik maken van het programma Adlib Museum.

een voorwerp zich bevindt of bevonden heeft, en in

Dit computerprogramma is een digitale database

wat voor een staat het verkeert. Hiermee kan je ook

die ook in veel musea, waaronder het Rijksmuseum

laten zien dat een voorwerp altijd al bij de Pieters-

en de Lakenhal, wordt gebruikt om inzicht te krijgen

kerk Leiden heeft gehoord en mocht er ooit iets

in de verschillende collecties.

met de collectie van de Pieterskerk gebeuren, dan heb je digitaal beschreven hoe alles eruit heeft

Een digitale database kun je nog het beste verge-

gezien. Als de hele collectie digitaal beschikbaar

lijken met een grote kaartenbak. Iedere kaart geeft

is gemaakt, kan er ook een koppeling gemaakt

men een nummer en deze ene kaart beschrijft dan

worden met de website van de Pieterskerk. Online

dat ene voorwerp. Hoe noemen we het voorwerp?

bezoekers kunnen dan informatie teruglezen over

Hoe groot is het? Waar is het van gemaakt? Op de

de bijzondere voorwerpen die zich in de Pieterskerk

computer kan alles wat we weten op deze digitale

bevinden.

kaart ingevoerd worden. Ook foto’s kunnen hieraan gekoppeld worden, zodat direct zichtbaar is welk

Voordat dat zover is wordt er eerst begonnen met

object beschreven staat.

het invoeren van alle beschikbare gegevens. Stapje voor stapje wordt zo gezorgd dat ook de ‘col-

Wanneer alles in Adlib Museum is ingevoerd, is het en een stuk makkelijker om informatie terug te

lectie Pieterskerk’ goed beschreven bewaard blijft.

Kerstavond kinderfeest & Webshop < vriendenbericht 15

Kerstavond in de Pieterskerk is een kinderfeest Vroeg in de avond zit de Pieterskerk vol met kinderen, hun vaders en moeders en hun opa’s en oma’s. Het grote orgel laat alvast wat kerstklanken klinken. Dominee Alblas is de verteller. Het eeuwenoude kerstverhaal wordt naverteld en uitgespeeld door kinderen.

Kerstliederen worden gezongen en na afloop van het kinderkerstfeest gaan de kinderen langs de kerststal. De deuren op zijn om 18:00 uur open, aanvang kinderfeest is om 18:30 uur. De toegang is gratis en de ingang op het Pieterskerkplein. Komt u ook?

De twee nachtdiensten voor volwassen starten om 20:30 en 22:30 uur.

Kerststal Pieterskerk © Foto: Ton Zeilstra

Bent u wel een lezer van het Vriendenbericht maar nog geen Vriend van de Pieterskerk?

word een vriend en steun de Pieterskerk Wat houdt het in: l

kosten € 20,- euro per jaar

l

steun een nationaal monument

l

2 Vriendenberichten per jaar

l

korting bij sommige culturele activiteiten

Verder: l

Pieterskerk heeft als goededoelen instelling de ANBI status

l

Vriend voor het leven kost € 1000,-

Voor meer informatie zie www.pieterskerk.com en klik op de ‘steun ons’ buttom op de homepage

Webshop bezoek de webshop van de pieterskerk

www.pieterskerk.com

agenda pieterskerk leiden

Openstelling en rondleidingen: Wanneer er geen evenementen plaatsvinden is de Pieterskerk geopend voor publiek. Op maandag t/m vrijdag van 13.30 tot 16.00 uur en op zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.00 uur. Op zondagen kunt u deelnemen aan een rondleiding vanaf 14.00 uur.

Op www.pieterskerk.com vindt u de data van actuele openstellingen en rondleidingen.

Wilt u een rondleiding op een niet gepubliceerde datum of met een groep? Onze vrijwilligers zijn graag bereid u rond te leiden in de Pieterskerk. Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen met de salesafdeling van de Pieterskerk via (071) 513 77 64 of een e-mail sturen naar sales@pieterskerk.com

concerten & evenementen Ingang concerten e.d.: Pieterskerkhof 1A Oktober 2013 zo 27 Cantatedienst - Collegium Musicum

Aanvang: 19:00 uur

Toegang gratis www.stichtingcantate.nl

November 2013

vr 01 Leiden International Film Festival

Aanvang: 18:00 uur www.leidsfilmfestival.nl

Parkeren: Wij adviseren u te parkeren op het Haagweg Parkeerterrein, kosten hiervoor zijn € 6,- per auto per dag inclusief vervoer naar en van de binnenstad. Zie voor meer informatie www.stadsparkeerplan.nl. Vanaf Leiden CS stoppen verschillende bussen op de Breestraat, op 2 minuten loopafstand van de Pieterskerk.

za 02 Boekkunstbeurs

Aanvang: 10:00 uur – 17:00 uur www.stichting-handboekbinden.nl zo 03 Boekkunstbeurs

Aanvang: 10:00 uur – 17:00 uur www.stichting-handboekbinden.nl vr 08 Concert Con Amore

Aanvang: 20:00 uur

Toegang: € 27,50 www.con-amore.nl zo 24 Cantatedienst - Kamerkoor Con Passione

Aanvang: 19:00 uur

Toegang gratis www.stichtingcantate.nl do 28 Thanksgiving Ceremony

Aanvang: 10:00 uur

Toegang gratis www.pieterskerk.com/evenementen

December 2013 vr 13 Huizingalezing

Aanvang: 20:00 uur www.huizingalezing.leidenuniv.nl za 21 Weinachtsoratorium

Bachkoor Holland

Aanvang: 19:15 uur www.bachkoor.nl di 24 Kerstnachtdienst

Aanvang: 18:30 uur (Kinderfeest),

20:15 uur en 22:15 uur

Toegang gratis www.pieterskerk.com/agenda

Pieterskerk Leiden Postadres Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden Bezoekadres Pieterskerkhof 1a, Leiden (071) 512 43 19 www.pieterskerk.com

Dit Vriendenbericht is gedrukt op FSC gecertificeerd papier.