Inspirerend leidinggeven

EVANGELISATIE EN RECREATIE

INSPIREREND LEIDERSCHAP

uUgegeven door de eommissie toerusdng van het LandeUjk Verband voor Evangelisatie en het GVI

Copyright

1994: Commissie toerusting

Niets uit deze uitgave mag worden verveeivoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de commissie toerusting van het LVE en het GVI

FOTOKOPIEREN MET TOEGESTAAN Om een cursusboek als dit te maken, gebruikt het GV! onder meer de jarenlange ervaringen van haar cursusleiders tijdens de vele cursussen voor kerkelijke groepen in Nederiand. Wij denken hierbij aan cursussen en bijeenkomsten voor ambtsdragers/leugdieiders/jeugdverenigingen/medewerkers evangelisatieprojecten/ presidentes vrouwenverenigingen en ouders.

De ontwikkeling en verspreiding van dit materiaal willen we graag laten bekostigen door de gebruikers van het materiaal. Een beroep op de giftengevers van het GVI en CFA-Schoolgeld willen we zoveel mogelijk beperken.

GVI

INHOUD VOORWOORD

3

1.

INLEIDING INSPIREREND LEIDERSCHAP

5

2.

PROGRAMMA

9

3.

VERHOUDING TOT GOD

11

4.

LEIDERS IN DE BIJBEL 4.1 Nehemia 4.2 Mozes 4.3 Barnabas 4.4 Jezus 4.5 enkele overwegingen

13 13 15 18 20 22

5.

HET GEBED 5.1 aspecten van het gebed 5.2 gebedsvorm Verantwoording

25 25 26 27

Enquete module 1 kadercursus

29

VOORWOORD Deze module is gebaseerd op een lezing van Pieter Rop en verder ontwikkeld voor de kadercursus voor evangelisatie en aangepast voor de teamleiders van de vereniging Evangelisatie en Recreatie.

De kadercursus bestaat uit zeven onderdelen, in het vervolg modules genoemd.

De modules sluiten aan op de basiscursus "Evangelisatie", de vervolgcursus evangelisatie en vormen een aanvulling op het Landelijk Ondersteunings Project (het LOP).

De kadercursus bestaat uit de volgende zeven modules.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

inspirerend leiderschap werving en promotie leiderschap effectieve communicatie groepsprocessen conflicthantering opzetten van projecten/activiteiten

Elke cursusgroep of gemeente kan een keus maken uit de aangeboden modules. Een cursus op maat kan zo worden samengesteld.

doelgroep Deze modules zijn bedoeld voor team- en projectleiders, leden van evangelisatiecommissies, bestuursleden van werkgroepen en leden van een kerkeraad.

De doelstelling van deze modules is om een praktische handreiking te geven aan alien die: 1.

2.

teams en werkgroepen die Gods woord uitdragen in hun eigen leefomgeving, hun werk, in deze wereld, via stads-, of bus- en campingprojecten. ieiding geven aan de gemeente, die bewust bezig is met het uitdragen van het evangelie.

aantekeningen

1. INLEIDING INSPIREREND LEIDERSCHAP

aantekeningen

GVI

Wat is het verschil tussen leidinggeven aan een camping-, bus- of strandproject en het leidinggeven aan een bedrijf of op school/werk?

Als teamleider ben je meer dan een zakelijk leider. Je bent meer dan een manager van een team of werkgroep, die in de gaten houdt of iedereen nog zijn taken vervult en nog actief is: 1.

Je bent coordinator, iemand die aan het einde van de lijntjes staat, die taken verdeelt en zorgt dat het werk gebeurt.

2.

Binnen een team voor evangelisatie is het van belang de medewerkers voor te gaan in het met elkaar omgaan. De omgang met je eigen broers en zussen in de kerk, in je gemeente kun je binnen die werkgroep, commissie of team inhoud geven. Niet-christenen kunt je zo jaloers maken. Zij zien dat 26 met elkaar omgaan van waarde is.

Je bent iemand die inhoud kan geven aan het christen zijn binnen het team, de commissie of de werkgroep. Je bevordert ook dat medewerkers als christenen met elkaar omgaan en je gaat als leider/bestuurslid met de medewerkers ook als christen om.

Je bent met elkaar kinderen van dezelfde God. Samengevat houdt dat in: mensen motiveren voor een levende relatie met de Here en met andere teamleden. Dat komt uit in het bidden voor en bidden met je teamleden en het vrijmoedig spreken over de Here, over je geloof. Vertel je teamleden hoe je de hand van de Here ervaart in je dagelijks leven en in het werk op de camping of in de stad. Je kunt je medewerkers voorhouden wat geloof voor je inhoudt. De betekenis voor het hoofd, het hart en de handen. Het hoofd staat voor kennis van de Bijbel, wat het uitwerkt in je hart en hoe dat richting geeft aan je doen en nalaten.

Vertel waar je vol van bent.

Een gelegenheid om daarvan naar elkaar te getuigen is de bijbelstudie in het team.

Je kunt laten zien en horen hoe de Here in je dagelijks leven verweven is.

voorbeeldfunctie

dienen

aantekanmgen

modelfunctie

De teamleider heeft daarin een modelfunctie. Een teamleider die hier vrijmoedig in voorgaat stimuleert medewerkers dat ook te doen.

Met name wanneer er schroom is onder teamleden vrijmoedig over hun geloof te spreken is dat van belang.

Tegelijkertijd kan een teamleider laten zien en horen dat hij/zij zich afhankelijk weet van de Here. Dat de Here kracht geeft en via zijn Geest doorwerkt. Dat geeft rust, want de teamleider legt het in de handen van de Here. Met inschakeling van zijn gaven en met zijn beperkingen.

Een belangrijk kenmerk is tenslotte dat je wilt dienen, de ander de voeten wilt wassen. Dienen is: oog hebben voor de ander, voor de blijde en moeilijke momenten in zijn relatie met God en de ander.

Het houdt verder in, dat je er bent voor teamleden, die teleurstellingen en vijandige reacties op hun weg ervaren.

Een teamleider kan ook twijfels hebben, onzeker zijn en misschien bang zijn. Deze gevoelens komen ook in de module aan de orde.

Het vertrekpunt in deze module is je persoonlijke verhouding tot God en de naaste. In de tweede plaats krijgt leiderschap in de Bijbel een plaats in deze module.

Verder komt de plaats en de vorm van het gebed van de teamteamleider en het team tijdens het project aan de orde.

doel van deze module De volgende doelen willen we bereiken met deze cursus: Je hebt kennis van en inzicht in het inspirerend leiding geven aan een team .met het oog op de evangelisatietaak op de camping, met de bus of op het strand.

Je weet dat je een bijdrage kunt leveren in de groei van medewerkers in hun leven met de Here en de omgang met elkaar als medewerkers. Je kent enkele handvatten om die groei te stimuleren: o.a. het gebed, bijbelstudie, openheid en vrijmoedigheid.

Deze handvatten hebt je geoefend tijdens de cursus.

Je weet dat je een modelfunctie hebt bij het spreken over het eigen geloof binnen een team. Je hebt die modelfunctie ervaren bij de begeleider van de cursus.

Je kent enkele gebedsvormen naast het persoonlijk gebed, te weten: het gebed met bouwstenen en het kringgebed en je hebt deze vormen geoefend.

aantekenmgen

GVI

Je kent een aantal leiders uit het Oude en Nieuwe Testament, te weten Mozes, Nehemia, Barnabas en de Here Jezus.

Je kent de opvallende kenmerken van deze leiders. Je kent je eigen mogelijkheden en je beperkingen en weet je in je manier van leiding geven afhankelijk van de Here.

Je hebt ervaringen bij het inspirerend leiding geven uitgewisseld.

werkwijze bij deze module Tijdens de cursus wordt de stof over het inspirerend leiding geven tpegelicht en besproken. Bij de bespreking staan de volgende vragen centraal: Wat betekenen de bijbelstudies over leiderschap voor jouw als teamleider?

Hoe geef je je geloof een plek in je leiderschap?

Tevens worden enkele praktijksituaties besproken.

aantekeningen

2. PROGRAMMA GVI

DAGDEEL Kennismaking, bespreken van het programma.

Bijbelstudie over inspirerend leiderschap.

De grondhouding bij leiderschap en aspecten die invloed hebben op het leiding geven aan een team.

Introductie van en groepsgesprek over leiderschap in de Bijbel en de toepassing in je teamleider zijn.

Bespreking van enkele praktijksituaties.

Uitwisselen van ervaringen.

Vervolg groepsgesprek geestelijk leiding geven: met o.a. plaats van het gebed en gebedsvormen; Evaluatieformulier invullen en nabespreking cursus.

Sluiting.

10

3. VERHOUDING TOT GOD

aantekeningen '' !

GVI

Iemand sprak laatst een meisje die al een paar jaar aan occultisme deed en op een gegeven moment tot geloof was gekomen. Haar eerste ervaring toen ze met christenen in contact kwam, maakte indruk op haar. Toen ze voor de tweede keer bij christenen op bezoek ging, wisten die mensen nog waar ze de vorige keer over gepraat hadden. Ze zei: "Wat gek hoe weten jullie dat allemaal?" Die christenen zeiden: " Dat heb je de vorige keer verteld". Het verbaasde haar dat die mensen dat allemaal onthouden hadden. Die christenen zeiden dat ze gelnteresseerd waren in haar en met haar meeleefden en daarom die zaken onthielden.

Dat lijkt op zich vrij normaal. Het meisje gaf echter aan dat ze het in haar leven tot nu toe anders had ervaren. Mensen hoorden haar verhaal aan en draaiden zich de andere kant op. Ze was even een moment in hun leven geweest. Als ze haar nog een keer tegenkwamen was dat aardig, maar dan moest ze niet rekenen op enig begrip voor haar situatie, als ze die nog onthouden hadden. Laat staan dat ze zich haar naam en wat zij deed in het leven nog herinnerden.

Het gevaar van het generaliseren is aanwezig.

Er zijn ook niet-christenen die wel goede vrienden zijn. Toch was het voor haar een opvallende ervaring. Deze christenen toonden echte belangstelling. Ze voelde hun warmte voor haar en dat ze haar wilden helpen bij de eerste stappen op weg naar een volwassen christen worden.

Het is goed om te horen dat die betrokkenheid, het onthouden van persoonlijke feiten en het belangstelling tonen een hele simpele manier is van het christenen-zijn onder elkaar. Het is een grondhouding die aan te leren is. Het is wel een grondhouding die strijd oplevert. Het eigen belang, het jezelf van meer waarde achten of gewoon geen zin hebben om daar alert op te zijn, kunnen obstakels op die leerweg zijn.

Als teamleider kun je daarbij helpen. ledereen vindt het prettig om mensen tegen te komen die belangstelling voor hem hebben. Op die manier kun je elkaar bemoedigen. En samen kun je danken of aangeven dat je het besprokene op je gebedslijstje gaat zetten.

Op die manier kun je elkaar ook bij God brengen door te zeggen dat je voor hem/haar gaat bidden. Je kunt zo op een zegenende manier voor elkaar functioneren. Je kunt elkaar verder helpen als christenen.

11

echte belangstelling

grondhouding

tantakeningen

inspirerend leider geloof

hoop

liefde

Naast zakelijk teamleider ben je vooral inspirerend leider. Als inspirerend teamleider kun je ook functioneren vanuit een grondhouding van geloof, hoop en liefde. Dan gaat het niet meer om je buitenkant, maar om je innerlijk, je hart.

Vanuit het geloof: steeds geneigd zijn om van God te getuigen, te vertellen wat Christus in je betekent. Daarmee kun je beginnen door daar open over te zijn tegenover familie, kerkleden, vrienden.

En dat zal ook zijn uitwerking hebben naar gesprekken met ongelovigen.

Vanuit de hoop: dat betekent uitzien naar Gods koninkrijk en de tekenen van het koninkrijk ontdekken. Dat is leven vanuit de zekerheid van het eeuwige leven. En daarvan mag je getuigen, want die hoop hebben we niet alleen voor onszelf, maar de Here wil die ook aan anderen geven. Die hoop geeft juist ook vandaag richting aan je leven, aan je manier van werken elke dag.

Vanuit de liefde: je liefde voor anderen mag een antwoord zijn op de liefde van God voor jouw. En van daaruit leven betekent dat je niet altijd op je strepen hoeft te staan, dat je de minste wil zijn.

Het betekent ook een ander niet kwetsen. Dat je belangstelling hebt voor de ander, dat je met hem meeleeft. Zorg hebben voor de ander kan daar een kernwoord bij zijn. Liefde betekent in dit verband niet: lief zijn voor elkaar, want als je de waarheid spreekt kan dat soms hard aankomen, want het evangelic is niet vrijblijvend. Een confrontatie met je medewerkers kunt je aangaan vanuit een grondhouding van liefde.

12

4. LEIDERS IN DE BIJBEL

aantekenmgen

GVI

Aan de hand van de Bijbel wordt in dit hoofdstuk ingegaan op aspecten van het inspirerend teamleider zijn.

We kijken naar de volgende leiders: 1.

Nehemia.

2.

Mozes.

3.

Barnabas.

4.

Jezus.

De bijbelstudie over deze leiders wordt afgesloten met enkele overwegingen.

4.1

Nehemia

Lees eerst Nehemia 2 en 3 eens door. De situatie bij Nehemia is als volgt. Het volk is net teruggekeerd uit Babel en Nehemia is profeet, teamleider dus.

Hij heeft de visie om de stadsmuren van Jeruzalem te herbouwen.

Hij heeft daarbij voor ogen dat de bewoners veilig kunnen wonen binnen de poort van Jeruzalem, vooral binnen de muren van Jeruzalem. De inwoners kunnen dan beschermd leven tegen de aanvallen van vijanden. Tegelijkertijd kunnen ze met elkaar het volk van God zijn binnen de muren van Jeruzalem. Zo kunnen ze als bewoners van die stad uitstraling hebben in die streek.

Nehemia hoopt dat de mensen in het land ervaren, dat de bewoners van Jeruzalem iets bijzonders hebben. Zij hebben een God en daar moet je eens mee gaan praten, binnen Jeruzalem gebeurt het. Hij heeft dus de visie om die muur te gaan herbouwen.

In Nehemia 2:13-15 en Nehemia 3 lees je hoe hij dit aanpakt.

In Nehemia 3 lees je wie er allemaal werkten aan de muur.

Er zijn drie punten die opvallen wanneer je dit leest.

Nehemia had drie bekwaamheden. Hij had de gave van het analyseren en het stellen van doelen, het delegeren en de gave van supervisie. Deze bekwaamheden worden hierna beschreven.

1. hij had de gave van analyse en het stellen van een doel Nehemia kwam aan in Jeruzalem en besefte dat hier een muur moest worden gebouwd. Dat is een heel duidelijk doel: die muur moet af. Hij had ook een plan om dat te bereiken.

Hij wist precies wat er moest gebeuren. Hij wist ook waar hij moest komen, de poorten erin, de grendels erin, extra versteviging, etc. Nehemia had een doel en een plan.

13

visie

Ik trok des nachts uit door de Dalpoort, in de richting van de Slangebron en naar de Aspoort en ik stelde een onderzoek in naar de muren van Jeruzalem, die afgebroken waren, en naar zijn poorten, die door vuur verteerd waren. En ik trok door naar de Bronpoort en naar de Koningsvijver, doch daar was geen ruimte meer voor het dier, waarop ik reed, om voort te gaan. Daarom klom ik in de nacht door het dal naar boven en stelde een onderzoek in naar de muur.

(Nehemia 2:13-15)

Komt, laat ons de muur van Jeruzalem herbouwen, zodat wij niet langer een voorwerp van smaad zijn .

(Nehemia 2:17b)

aantekeningen

De muur nu was voltooid op de vijfentwintigste Elul, in tweeenvijftig dagen.

(Nehemia 6:15)

2. de gave om te delegeren Als je ziet wie er allemaal meewerken bij de bouw van de muur is dat opvallend. Nehemia heeft hogepriesters en priesters aan het werk gekregen. Hij heeft een goudsmid aan het werk gekregen, een zalfbereider, maar ook bestuurders en tempelhorigen, poortwachters en handelaren. Hij erkent de gaven van de mensen en zet die in voor het doel: de muur die gebouwd moest worden. Hij krijgt het in 52 dagen voor elkaar (Nehemia 6: 15). Een btrekkelijk korte tijd, vooral als je beseft hoe groot die muur was.

Er wordt gewerkt in ploegendienst, dat staat verderop in hoofd-. stuk 4.

Nehemia krijgt ook te maken met tegenstand. (4:5). De leiders van het volk waren passief, ze voelden zich te goed om aan het werk te gaan.

Delegeren is ontdekken welke gaven God geeft aan jouw en de teamleden. Delegeren is dan nagaan hoe je die gaven in kunt zetten in het evangelisatiewerk. Daarvoor is nodig dat je je teamleden kent en waardeert met hun gaven, die ze van God gekregen hebben.

Delegeren is de teamleden de verantwoordelijkheid geven voor (deef)taken. En er op vertrouwen, dat ze die (deel)taak volbrengen.

Een valkuil bij het delegeren is dat uitvoering van taken dient te gebeuren op je manier. Erkenning van gaven van de ander is de taak aan het teamlid overlaten en het niet over willen doen.

3. de gave van supervisie Nehemia had de eindverantwoordelijkheid en hij wist precies wat iedereen moest doen. Hij wist precies wie er naast wie staat en wat zijn plaats van werken is. Hij heeft goed gedelegeerd en weet dat ook precies. Hij weet exact wat iedereen in het team doet om de muur te herstellen. Hij had een erg groot team, daar kan een team van een stads- of campingproject niet tegen op.

En in elk team of commissie kun je weten wat iemand doet, wat zijn verantwoordelijkheden zijn, wat je van hem verwacht, wat hij van jouw kan verwachten als leider.

Dat betekent, concreet vertaald, dat je in de gaten houdt dat een bepaalde taak klaarkomt, dat je de supervisie houdt.

Bijvoorbeeld: Als je pas op de avond zelf hoort dat een thema-avond niet is voorbereid of dat een speurtocht tijdens een campingproject niet is uitgezet, dan is dat te laat. Houd continu de vinger aan de pols, zodat je weet wat gebeurt en of eraan gewerkt wordt. Is een werkgroepje een activiteit aan het voorbereiden?

14

Hele praktische dingen, die je kunt delegeren, alle"e~n houdt je wel in de gaten dat het gebeurt.

Deze leiderschaps-kenmerken van Nehemia zijn drie punten die van toepassing zijn op het evangelisatiewerk.

aantekeningen

GVI

Analyseren

Wat is het doel van een projectweek; wat is het plan?

Delegeren

Het werk verdelen, met gebruik maken van de gaven van je teamleden.

Superviseren

Vinger aan de pols houden, zien of zaken gebeuren en nagaan hoe het gebeurt.

4.2

Mozes

Over de leiderschapskwaliteiten van Mozes lees je in Hebreeen 11:24-29.

Je leert Mozes kennen met 6 leiderschapskenmerken. Dat zijn: het geloof, zijn integriteit, zijn visie, zijn besluitvaardigheid, zijn gehoorzaamheid en zijn verantwoordelijkheid.

De Joden zien Mozes als de grootste profeet en leider van Israel.

Ze spiegelen zich dan ook allemaal aan Mozes. Als een Israeliet een groot leider wil zijn, dan moet hij streven naar deze kwaliteiten.

1. het geloof De eerste leiderschapskwaliteit van Mozes is het geloof. Mozes vertrouwde op God, dat was heel duidelijk (Hebr. 11:24).

2. integriteit Mozes wilde liever met het volk van God slecht behandeld worden dan tijdelijk genieten van de zonde, hij was integer. Hij koos niet voor zijn eigen lol, maar hij koos voor loyaliteit aan God. (Hebr.11:25).

15

(24) Door het geloof heeft Mozes, volwassen geworden, geweigerd door te gaan voor een zoon van Farao's dochter, (25) maar hij heeft liever met het volk Gods kwaad verdragen, dan tijdelijk van de zonde te genieten; (26) en hij heeft de smaad van Christus groter rijkdom geacht dan de schatten van Egypte, want hij hield de blik gericht op de vergelding. (27) Door het geloof heeft hij Egypte ver'laten , zonder de toorn des konings te duchten.

Want hij bleef standvastig, als ziende de Onzienlijke. (28) Door het geloof heeft hij het Pascha gehouden en het bloed doen aanbrengen, opdat de verderver hun eerstgeborenen niet zou aanraken. (29) Door het geloof zijn zij door de Rode Zee gegaan als over droog land, terwijl de Egyptenaars, toen zij het ook beproefden, verzwolgen werden.

(HebreeSn 11:24-29)

ntekenatgen

3. de visie Hij vond het lijden van Christus meer waard dan alle rijkdom van Egypte, want hij verwachtte dat God hem daarvoor zou belonen.

In principe neemt Mozes een risico als hij weggaat uit Egypte. Hij Hij weet zelf echter dat het geen risico is, maar een gelovig weten dat God hem zal belonen. Dat heeft Hij uiteindelijk ook gedaan. In Hebr. 13ÂŁstaat ook dat als je gelooft en vertrouwt op God, dat Hij je niet zal vergeten. Hij laat je niet in de kou staan.

Wanneer je in gebed aan God zaken voorlegt mag je erop vertrouwen dat God die keuze zal zegenen en dat Hij je niet teleur zal stellen. Mozes deed dat ook en we weten uit de Bijbel dat God hem inderdaad beloond heeft (Hebr. 11:26).

4. besluitvaardigheid In dat vertrouwen verliet Mozes Egypte en hij was niet bang voor de woede van de Farao. Hij liet zich niet van de wijs brengen. Het leek alsof hij steeds de onzichtbare God zag. Mozes bevond zich niet in een ontspannen situatie. Hij had te maken met een boze Farao en gaf leiding aan een heel groot volk. Een volk dat eigenlijk ook niet weg wou uit Egypte. Daarom was zijn visie ook heel belangrijk. Een visie die hij aanvankelijk niet van nature kende.

Eerst wil hij niets weten van het leiderschap waartoe God hem roept. Weerstand, gebrek aan zelfvertrouwen en gebrek aan vertrouwen op God maken dat hij eerst geen gehoor geeft aan Gods oproep. God luistert naar Mozes en met hulp van Aaron en later 70 oudsten gaat Mozes de weg die God wijst. Uiteindelijk weet hij zich afhankelijk van de Here.

Als hij niet die overtuiging had gekend, had hij het volk nooit kunnen overtuigen. Dan had hij dat enorme volk nooit meegekregen uit Egypte.

Na visie is ook besluitvaardigheid belangrijk voor een teamleider.

Want al deze punten gelden ook voor je teamleiders. Als je overtuigd bent, dat een bepaald besluit goed is, dan heb je er ook voor te staan. Je verdedigt dat besluit. Je hebt daarbij wel te motiveren. Mbtiveren betekent duidelijk maken waarom het een goed besluit is. Luister naar tegenargumenten uit het team en laat je overtuigen als het inderdaad een slecht besluit is. Dan kun je erop terugkomen i.p.v. het eerst uit te voeren en dan achteraf te zien dat het verkeerd was. Wanneer je geen goede argumenten hoort dan kun je er voor staan. Een schip kan niet zonder een kapitein, die knopen doorhakt als dat nodig is. Hoe meer paarden er voor een wagen (open hoe meer de voerman de teugels in de handen heeft te nemen.

16

c

Tenslotte ben je teamleider en waar nodig kun je je daarop beroepen. En als je het goed weet te motiveren, zullen mensen er uiteindelijk ook begrip voor tonen (Hebr. 11:27) GVI Je hebt daarnaast ook een aanstelling van het bestuur van E&R en je bent gevraagd die functie op je te nemen, om leiding te geven. Medewerkers verwachten die leiding ook op grond van je positie. Met kennis van zaken verwerf je gezag op basis van deskundigheid en kennis.

5. gehoorzaamheid Omdat hij op God vertrouwde, zei Mozes tegen de Israelieten dat zij een lam moesten slachten en het bloed op de deurposten strijken. Dan zou de doodsengel hun oudste kinderen niet doden, maar alleen die van de Egyptenaren. Zo'n opdracht lijkt heel absurd. Een lam slachten, het bloed aan de deurposten smeren.

Wie zou eerst niet denken: "Dat heb ik vast verkeerd begrepen.

Het kan toch niet de bedoeling van God zijn, dat die mooie wine deurposten rood geverfd moeten worden. De buren zullen me voor gek verslijten". De Israelieten hebben het wel gedaan, dat is een zaak van gehoorzaamheid en het vertrouwen op God dat Hij geen grappen met je uithaalt. God gaf die opdracht en uit het vervolg weet je dat mensen, die het niet deden, hun oudste kinderen verloren. In de Bijbel wordt duidelijk dat het enorme consequenties heeft als een opdracht niet wordt uitgevoerd.

Dat is een zaak waar je ook in een project of bij een activiteit op kunt letten, zijn we gehoorzaam aan God (Hebr. 11:28)?

6. verantwoordelijkheid Omdat de Israelieten op God vertrouwden, zijn ze door de Rode Zee getrokken als over droog land, maar de Egyptenaren die hen achterna gingen, verdronken allemaal. Wat een enorme verantwoordelijkheid had Mozes op zich genomen. Bij de zee aangekomen, trok hij met het volk er dwars doorheen en vertrouwde erop dat op het juiste moment het water zou gaan wijken.

Wanneer je vooraan loopt en je weet dat er achter je nog zo'n 20.000 mensen komen, neem je een behoorlijke beslissing als je zegt: :lk ga het water in". Je weet dat als er niet gebeurt je 20.000 mensen kwijt bent, inclusief jezelf. Dat is het risico van het teamleider zijn. Het is een behoorlijke verantwoordelijkheid die Mozes genomen heeft en het is gezegend. Je leest in de Bijbel, dat als de laatste man erdoor is, de zee weer dicht gaat en alle Egyptenaren verdrinken. Bij Mozes zien we dus zes leiderschapskenmerken: geloof, integriteit, visie, besluitvaardigheid, gehoorzaamheid en verantwoordelijkheid.

17

aantekeningen

(24) Door het geloof heeft Mozes, volwassen geworden, geweigerd door te gaan voor een zoon van Farao's dochter, (25) maar hij heeft liever met het volk Gods kwaad verdragen, dan tijdelijk van de zonde te genieten; (26) en hij heeft de smaad van Christus groter rijkdom geacht dan de schatten van Egypte, want hij hield de blik gericht op de vergelding. (27) Door het geloof heeft hij Egypte verlaten , zonder de toorn des konings te duchten.

Want hij bleef standvastig, als ziende de Onzienlijke. (28) Door het geloof heeft hij het Pascha gehouden en het bloed doen aanbrengen, opdat de verderver hun eerstgeborenen niet zou aanraken. (29) Door het geloof zijn zij door de Rode Zee gegaan als over droog land, terwijl de Egyptenaars, toen zij het ook beproefden, verzwolgen werden.

(HebreeSn 11:24-29)

aantekoningen

de gezindheid van Barnabas (24) want hij was een goed man, vol van de Heilige Geest en van geloof. En een brede schare werd de Here toegevoegd.

(25) En hij vertrok naar Tarsus om Paulus te zoeken; en toen hij hem gevonden had, bracht hij hem naar AntiochiS. (Handelingen 11:24,25)

4.3

Barnabas

Voor de leider Barnabas en zijn gezindheid wordt verwezen naar Handelingen 11:24-25.

In dit gedeelte komen vijf leiderskwaliteiten naar voren.

Dat zijn: een goed man, vol van de Geest, vol geloof, kende eigen beperkingen, koos voor de zwakkeren.

1. hij was een goed man Barnabas was een goed man, hij was niet in opspraak, de mensen vertrouwden hem. Ze zagen hem graag komen en ze merkten dat hij erop uit was om het goede te zoeken voor de gemeente in Antiochie. Hetzelfde geldt voor jou. Je taak als teamleider houdt in dat je het goede zoekt voor je teamleden. Mensen in een positief vooroordeel benaderen, die ander mag er zijn, hij of zij is een broer of zus van mij in het geloof, hij is een christen, hij is een mens. Die ander gewoon als mens accepteren, met zijn voor- en nadelen die iedereen heeft, zijn minder leuke kanten, zijn onhebbelijkheden. Als teamleider is het belangrijk dat je al je negatieve impressies van mensen of negatieve ideeen overwint. Mensen met een positief vooroordeel benaderen en zo als teamleider een week ingaan.

2. hij was vol van de Geest Je kunt alleen een goede teamleider zijn als je wordt geleid door de Geest. Anders verval je gauw in hoogmoed en arrogantie.

Het kan heel verleidelijk zijn om erop te hameren: ik ben de teamleider en daarmee uit. Om dat te voorkomen is het belangrijk dat je zelf vol bent van de Heilige Geest en dat je vanuit die volheid functioneert. Dat betekent dat je laat merken, dat je van die Geest de kracht verwacht. Omdat God dat beloofd heeft. De Heilige Geest maakt af en volmaakt de zaken die wij gebrekkig in gang zetten.

18

3. hij was vol geloof Barnabas verwachtte de dingen van God. Hij f 1WA*\ verwachtte de dingen voor zichzelf en hij verI W ' I GVI wachtte de dingen voor de gemeente, waar hij aan werkt, van God. Die verwachting mag ook je inzet zijn bij je leiderschap en voor je teamleden bij frustratie.

4. hij kende zijn eigen beperkingen Wezenlijk is, dat je als teamleider niet denkt dat je een manusje van alles bent, die alles kan regelen. Geen probleem is zo groot of de teamleider regelt het wel. Zo is het dus niet. Je kunt toegeven als je bepaalde dingen niet overziet, bepaalde dingen niet aankan of iets niet weet. Barnabas doet dat ook, in vs. 25 staat dat hij naar Tarsis vert re kt om Paulus te gaan zoeken. Het is nl. heel druk geworden in Antiochie. Ze waren aan het evangeliseren en dat sloeg enorm aan. In vs. 21 staat dat de Here machtig met hen meewerkte, zodat veel van die mensen ook in Hem gingen geloven, zich tot Hem bekeerden. Het was daarom ook ongelooflijk druk in die kerk. Barnabas was God erg dankbaar dat het gebeurde, maar hij kon het niet aan. Hij denkt daarom: "Ik ga Paulus vragen om met ons tweeen de klus hier te klaren en met de nieuwe christenen te gaan praten". Hij kende zijn eigen beperkingen, hij ging Paulus halen omdat het hem teveel werd.

Het is belangrijk als teamleider je eigen beperkingen te kennen.

5. hij koos voor de zwakkeren Als het erop aankomt kiest Barnabas voor de zwakkeren. Dat staat in Handelingen 15:37 en 38 (zie ook Hand. 4:36). Daar heeft hij een discussie met Paulus over het meegaan van Johannes, genaamd Marcus. Paulus was van mening dat deze niet mee mocht, omdat hij hun in de steek had gelaten en zij het werk alleen hadden moeten doen. Paulus neemt het Marcus kwalijk, omdat Marcus het erbij had laten zitten. Paulus gaat helemaal voorbij aan de redenen waarom Marcus hen toen niet had kunnen helpen. Hij zegt gewoon: je hebt toen niet geholpen, je gaat niet mee. Dat was geen goede houding van Paulus. Paulus had ook zijn beperkingen. Barnabas kiest dus voor de zwakkeren. Hij komt op voor Marcus en zegt dat hij hem wel mee wil hebben. Dit is een belangrijk leiderschapskenmerk voor het team. Je hebt in je team altijd wel 66n of twee mensen zitten die het niet helemaal trekken, die dus uitvallers zijn. Vaak kun je dat van tevoren wel aan zien komen, dat personen het niet gaan redden. Wanneer je het niet goed kunt inschatten dan kom je er na korte tijd wel achter. Het is waardevol om als teamleider in de bres te springen voor die medewerker.

19

aantakanmgen

aantekeningen

Dat kan door even iets meer te helpen, even na te praten, even met de afwas mee te helpen (bij een projectweek of voorbereidingsweekend). Horen hoe het is en kijken wat er speelt. Je kunt zo iemand steunen, eventueel met iemand bidden op een stil plekje. Barnabas was een goed man, vol van de Geest, vol geloof, gaf zijn beperkingen aan en kwam op voor de zwakkeren in het team.

De leiderskwaliteiten van Barnabas, Nehemia en Mozes zijn een aanzet om na te gaan welke kwaliteiten je als teamleider hebt. Bij paragraaf 4.4. wordt de blik op de Here Jezus gericht. Hoe ging hij zijn discipelen voor?

De Here Jezus is niet op 66n lijn te zetten met de andere leiders uit de Bijbel. We kunnen wel letten op zijn manier van leiding geven en we mogen daar onze winst mee doen.

4.4 de voeten wassen

maakt dan mijn blijdschap volkomen door ggnsgezind te zijn, 66n in liefdebetoon, van ziel, in streven (Fil. 2:2)

oprechte belangstelling

Jezus

Een teamleider heeft geen hierarchische, geen bevelende functie, maar een dienende functie. Je moet bereid zijn om in principe de voeten te wassen van je medewerkers. Het wassen van de voeten was in de tijd van de Here Jezus het werk van de dienaren, slaven. Misschien is het wel goed om een projectweek zo te beginnen. Bij de kennismaking met de medewerkers zeg je: "Mensen, ik ben je teamleider en ik wil je voeten even wassen". Je kunt tegelijk met elkaar doorpraten waarom je het doet en hoe je jezelf ziet in het team als leider. Ook kun je aangeven hoe je hen ziet.

Een teamleider is een voetenwasser, hij wil de minste zijn.

Het is een taak waar je capaciteiten voor hebt en die capaciteiten wil je gebruiken voor God, om Hem te dienen en om de medewerkers te dienen.

Een dienende functie dus. Wat dat concreet betekent lees je o.a. in Fil. 2:1-18.

Daar lees je meer over de dienende houding van Christus.

Dit is een fantastische tekst, een heel goed uitgangspunt om voor jezelf en met het team na te denken over het omgaan met elkaar.

In vers 4 staat heel duidelijk.' heb niet alleen belangstelling voor je eigen zaken maar ook voor wat een ander doet. Oprechte belangstelling hebben voor andere mensen, onthouden waar ze mee bezig zijn en ook liefde voor ze hebben. Zo begint het ook eigenlijk. Elkaar met liefde bemoedigen, in de Geest 66n zijn met elkaar, je over elkaar ontfermen en liefdevol met elkaar omgaan.

liefdevol

20

Vers 1 is heel duidelijk.

In vers 2 komt het streven naar echte eenheid als team naar voren. Een team moet geen allegaartje GVI zijn die toevallig zo bij elkaar komt en aan een bepaalde taak werkt. Hoewel het soms wel die indruk kan wekken.

Een groep mag met elkaar werken, mag met elkaar tijd delen om met God te leven en om met elkaar te leven.

Vers 4: belangstelling hebben voor een ander.

Vers 5: de innerlijke houding moet zijn zoals die van Christus Jezus.

Dat vraagt heel veel van je. En toch is het minder zwaar dan het in eerste instantie lijkt. Alle weken van het jaar kunt je proberen om het vol te houden. Je kunt nu al beginnen met te oefenen, als je dat nog niet doet. Het is dus een houding die je continu mag laten zien.

Vers 13: God is onder je aan het werk, Hij zorgt ervoor dat je Hem wilt gehoorzamen en dat je ook doet wat Hij van je vraagt. Daar komen de punten weer terug die we ook zagen bij Mozes: de gehoorzaamheid. Gehoorzamen wat Hij van je vraagt, dan bereikt Hij zijn doel. Nl. Gods doel, dat wij leven tot Zijn eer. Doen wat Hij wil dat wij doen.

Vers 14: niet mopperen, geen ruzie. De uitstraling van team waar ruzie speelt kan enorm zijn. Bijvoorbeeld bij een stadsproject als het schooltje dichtgaat en men hoort dat de deuren worden dichtgesmeten. Dan klopt er iets niet. Dan zit er iets goed fout in dat team.

Vers 15 is eveneens een mooie tekst: leef in deze ontwrichte, bedorven wereld als zuivere, onschuldige kinderen van God. Als ontwikkelde mesnen zijn we eigenlijk allemaal bang om onschuldig te zijn. NaTef is een scheidwoord in Nederland.

NaTef is niet weten wat er in de wereld te koop is, op je eigen eiland blijven.

Als je vers 15 leest en deze manier van nalviteit in praktijk brengt, een onschuldige, afhankelijke, afwachtende houding van God, leef je uit Zijn hand. Het is een geloofwaardige naTviteit, een onschuldigheid. Als je dat voor elkaar krijgt, als je jezelf zo durft op te stellen, naar anderen en naar God, dan is het een compliment als iemand zegt dat je christelijk nalef bent. Dat betekent dat je als een kind leeft, niet als iemand die de ander niet nodig heeft, maar als een kind die gehoorzaam is en de steun van de Vader in de hemel nodig heeft.

Dan leef je een stukje dichter bij God en ben je gegroeid in het geloof. Tenminste als je echt een naTef christen bent. Het gevaar is dat naTef verkeerd wordt geTnterpreteerd. Bedoeld is een afhankelijk christen zijn.

21

aantekeningen

maar ieder (lene) ook op dat van anderen.

(Fil. 2:4)

Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was.

(Fil. 2:5)

(13) want God is het, die om zijn welbehagen zowel het willen als het werken in u werkt.

(14) Doet dan alles zonder morren of bedenkingen, (15) opdat gij onberispelijk en onbesmet moogt zijn, onbesproken kinderen Gods te midden van een ontaard en verkeerd geslacht, waaronder gij schijnt als lichtende sterren in de wereld.

(Fil. 2:13-15)

aantekoningan

Daarom, mijn geliefden, gelijk gij te alien tijde gehoorzaam zijt geweest, blijft, niet alleen zoals in mijn tegenwoordigheid, maar nu des te meer bij mijn afwezigheid, uw behoudenis bewerken met vreze en beven.

(Fil. 2:12)

Dan wordt je in deze wereld als sterren die het licht van God uitstralen en die de mensen voorhouden dat het Woord leven geeft. Sterren zijn. Dit is een ontzettend rijke tekst, als je ziet wat er staat. Om mensen, waar ze ook zijn het Woord voor te houden, het Woord dat Leven geeft. Mensen, die niet geloven, zijn dood, geestelijk dood. Maar je kunt ze het leven geven door ze het Woord van God voor te houden.

Dan zegt Paulus tenslotte nog: dan zal ik mij op de dag dat Christus wederkomt kunnen verheugen omdat mijn werk niet voor niets is geweest. Dit zegt hij tegen de gemeente. En dat geldt ook voor ieder van ons, dat Christus zich zal verheugen als Hij ziet hoe wij als christenen geieefd hebben.

Vers 12: Zet je uit ontzag voor God volledig in voor een gezond geestelijk leven.

Dat is een belangrijke pijler voor jouw als teamleider.

Paulus richt onze aandacht op de Here Jezus en Zijn uitstraling naar buiten. Liefde voor anderen, respect en gastvrijheid. Wanneer medewerkers die warmte ervaren kunnen ze hun taak opbrengen.

Liefdedienst aan de ander staat tegenover zelfverheerlijking en zelfverheffing. Een groot gevaar voor alle leiders. In Rom. 12: 912 schrijft Paulus dat ongeveinsde liefde niet op het hoge zint en de ander meer acht dan zichzelf. In Gods ogen ben je groot als leider, wanneer je de geringste wilt zijn. Zonder enige pretentie, tot alle dienst van hulp en liefde bereid.

In Rom. 12:8 wordt gesproken over de gave van het leiding geven. Daarin heb je ijverig te zijn, niet te verslappen, tevreden te zijn met je positie, zonder daarin eigen voordeel of eer te zoeken.

4.5

enkele overwegingen

Een gezond geestelijk leven: dat is het eerste en belangrijkste punt in het contact met God. Contact houden met God door voortdurend in gebed te blijven. Niet alleen op gezette tijden bidden: bij de bijbelstudie, bij de maaltijden, bij team-evaluaties.

Leg aan God voor waar je mee bezig bent of gaat. Bij het aanspreken van mensen in de stad of op een camping. Vraag God eerst de kracht om een gesprek aan te gaan. Ook als er iets mis gaat, bijvoorbeeld als een activiteit letterlijk in het water valt.

Verschillende leiderschapskenmerken zijn voor het voetlicht gehaald. Wat betekent dat nu voor jouw als leider?

Hoe ga je om met je sterke en zwakke punten? Hoe ga je om met tegenslagen? Als een project of activiteit vastloopt?

22

Na een enthousiast begin kunnen medewerkers en je zelf gefrustreerd raken. Allerlei zaken worden aangepakt en het effect is nauwelijks meetbaar. Moeheid kan het team verlammen. Medewerkers die hun afspraken niet nakomen is ook realiteit in het evangelisatiewerk. Teleurstellingen en angst hebben Mozes, Nehemia en Barnabas ook gekend. Angst voor de enorme omvang van de taak, die God hun geeft. Twijfel over hun eigen mogelijkheden. Steeds weer zegt God dat Hij hen vast zal houden en bij hen zal blijven. (Jozua 1: 5).

Daar heb je als teamleider ook mee om te gaan.

Concreet betekent dat je daarmee kunt rekenen. Ups en downs wisselen elkaar af. Die ups en downs kunnen benoemd worden in het evangelisatiewerk. Een teamleider kan ze met de groep bespreken en ze voor de Here brengen. Opvallend is dat alle leiders in de Bijbel zich bewust waren van hun afhankelijkheid van de Here. Hun moeiten en hun zorgen brachten ze uiteindelijk bij de Here.

Mozes had soms het gevoel, dat hij er alleen voor stond met al die mopperende Israelieten, vol kritiek en onbegrip.

In het werk op de camping of bij strandevangelisatie of bij een busproject kan dat ook spelen.

De Here hield Mozes een aantal zaken voor: hij mag zich beroepen op de beloften van God; hij mag al biddend erop vertrouwen, dat hij met Gods leiding ondanks alle spanningen Gods perspectief voor ogen houdt; hij mag God om wijsheid en bijstand bidden en geloven dat God dat kan geven.

Tegelijk zet de Here onze gaven en vaardigheden in als teamleider: doelstellingen en visies bespreken en bijstellen; besluitvaardigheid en het erkennen van gaven van de teamleden; zoeken naar andere wegen om een gesteld doel te halen; overleg, bezinning en evaluatie zijn middelen om goed leiding te geven.

God geeft ons bovenal zijn Woord, het richtsnoer voor ons geestelijk leven. Lezen in en leven met de Bijbel is de" manier om zicht op God, je medemens, de natuur en jezelf te houden. Elke dag opnieuwl Hij geeft de Heilige Geest, die in ons werkt. Hij geeft de gave van het gebed.

In het volgende hoofdstuk staat het gebed tijdens het project centraal.

23

aantekeningen

24

5. HET GEBED

aantekeningen

GVI Het bidden is in de bijbelstudies over de verschillende leiders genoemd.

Het persoonlijk en gezamenlijk gebed neemt een grote plaats in bij voorbereidingen voor projecten en activiteiten en tijdens activiteiten voor kinderen, tieners en volwassenen.

In het volgende gedeelte worden kort enkele aspecten van het bidden er uitgelicht. Tevens wordt stilgestaan bij twee vormen van het gezamenlijk gebed, het gebed met bouwstenen en het kringgebed.

5.1 aspecten van het gebed danken 1.

2.

3.

4.

Het gebed is het voornaamste in de dankbaarheid die God van je eist (HC Zondag 45). Het eerste aspect is dan ook danken. Danken voor de geweldige zaken die God geeft.

Een tweede element is de lofprijzing. God roept ons daartoe op. Lofprijzing is het noemen van Gods grootheid, het prijzen van Zijn geweldige scheppingswerken, de herschepping door Zijn Zoon en de voortgaande vernieuwing door Zijn Geest.

Het derde aspect is de voorbede. Voor "alles wat wij voor lichaam en ziel nodig hebben"(HC). Bidden is zo je werk en anderen bij God brengen, voor je iets gaat doen.

Bidden betekent ook dat je eigen schuld erkent en vraagt om vergeving, dus schuldbelijdenis en vergeving.

Niet in algemene bewoordingen, maar concreet. Schulden belijden lucht op, vergeving markeert een nieuw begin.

Bidden is een wapen om over zonde en onvolmaaktheid heen te komen. Zo kun je staande blijven ook bij teleurstellingen tijdens het project.

25

lofprijzing

voorbede doen

schuldbelijdenis doen en vergeving vragen

aantakaningen

5.2

gebedsvorm

Behalve het om de beurt bidden tijdens een projectweek zijn er een aantal andere mogelijkheden.

gebed met bouwstenen

kringgebed

Het gebed met bouwstenen: als je als teamleider voorgaat in gebed vraag je eerst aan de andere teamleden of er zaken zijn, die je in het gebed voor de Here kunt brengen. Ervaringen die dag opgedaan, gevoerde gesprekken, voorvallen van die dag, fijne en moeilijke dingen, enz.

Het kringgebed is een andere gebedsvorm.

Verschillende teamleden nemen deel aan het gebed. Niet iedereen hoeft daaraan deel te nemen.

Er zijn meerdere vormen van het kringgebed in gebruik.

Je kunt met elkaar afspreken wie er begint en wie het gebed afsluit. Verder kan ieder die dat wil zijn eigen gebed uitspreken.

Een tweede manier is dat vooraf wordt afgesproken wie er aan het kringgebed deelnemen en in welke volgorde. Je kunt met elkaar afspreken dat iemand zijn deel in het kringgebed afsluit met bv. "Dit bid ik in de naam van Jezus". De volgende deelnemer aan het kringgebed kan dan verder gaan.

Het kringgebed is een fijne manier om met elkaar te danken, lof te prijzen, voorbede te doen, schuld te belijden en vergeving te vragen.

26

Verantwoording Deze module is gebaseerd op een lezing over "geestelijk leiderschap" van Pieter Rop, algemeen adjunct van het E&R-bestuur. Hij heeft deze leiding gehouden voor teamleiders van E&R, d.d. 24 april 1994 in Amersfoort. Zijn opzet en inhoud is overgenomen.

De lezing is daarna bewerkt en wat de lay out betreft vormgegeven door het GVI, waarbij een aantal bijbelstudies gebruikt zijn over: "Leiding geven aan Gods hand". Deze zijn uitgegeven door IFES-Nederland, Johan de Meesterstraat 1, 3532 EJ UTRECHT, tel. 030-942800

Literatuur "The making of a Christian leader" van Ted W. Engstrom, uitgegeven bij Pyranee Books te Grand Rapids.

"Leiding geven in het kerkelijk leven" - biz. 110 - 128 uit de GSEV-bundel "In goede banen banen" van dhr. J.A. Knepper.

Tenslotte Verschillende andere aspecten van leiderschap komen aan de orde bij de module 3 over "leiderschap".

Graag willen we van de gebruikers van dit cursusboek horen of het aan het doel beantwoordt. Op welke punten zouden verbeteringen aangebracht kunnen worden?

We willen je~mede working vragen. Door het enquete-formulier achter in dit cursusboek in te vullen en naar ons toe te zenden kun je bijdragen aan verdere verbetering van deze modules.

27

aantekeningen