Karel ende Elegast

Karel ende Elegast

lesbrief midden- bovenbouw Primair Onderwijs •• vertelvoorstelling literair drama

inhoud introductie voor en na de voorstelling liedje Engel lezen middelNederlandse teksten miniaturen schrijven Hofdans leren samenvatting verhaal foto’s & tips

*

Voor- en / Nabereiding U beleeft met uw klas een vertelvoorstelling op school. Opdrachten vooraf om de voorstelling voor te

‼

Introductie

De vertelvoorstelling ‘Karel ende Elegast' komt bij u op school in de klas. De verteller komt de klas binnen als Koning Karel. In de klas vertelt hij het verhaal met behulp van een aantal leerlingen. De sfeer in de klas is Middeleeuws. Kleren, aankleding, eten en gewoontes, liederen en spraak zijn voor dit uur of dag of week aangepast. Het klaslokaal is de achtergrond van de vertelling: het is een hofdag.*

In het kort De Nacht voor de hofdag krijgt Karel de Grote in een droom bezoek

van een engel die hem opdraagt om uit stelen te gaan, anders zal hij sterven.

Karel de Grote ligt te slapen in zijn bed in zijn kasteel. Een Engel komt hem in zijn slaap een vreemde opdracht geven.. Hij moet gaan stelen. Karel rijdt het donkere bos in en ontmoet daar een zwarte Ridder, Elegast. Samen gaan ze verder uit ‘stelen’. Zo ontdekken ze een samenzwering van afvallige ridders die de koning willen vermoorden. Dit plan wordt verijdeld. Karel leeft en Elegast blijft zijn goede vriend en ridder.

Verteller Peter Kleijn speelt in op reacties van kinderen. In verschillende rollen, in verschillende sferen trekt hij het publiek in het verhaal en eindigt in het feestje voor en met de koning. Hij speelt en maakt sinds jaar en dag jeugdtheater en geeft advies over educatie en kunstvakonderwijs.

* Hofdag, was in de middeleeuwen een jaarlijkse bijeenkomst waarbij de horige

Voor de voorstelling:

Maak uw klaslokaal Middeleeuws. Zorg voor een passende ontvangst van Koning Karel de Grote. Verkleden, eten, kachels uit, dansen, zingen, nar en acrobatiek. Zie de impressies. **

Lezen oude woorden

• zie de toelichting verder in de lesbrief • Karel Eykman heeft het hele verhaal vertaald en leest het voor.

Miniaturen schrijven

* zie de toelichting verder in de lesbrief

Hofdans instuderen aanwijzingen Silvia

https://vimeo.com/42548915 hofdans 1 helemaal https://vimeo.com/40093473 hofdans 2 aanleren https://vimeo.com/40092371 hofdans 3 met

Gedicht uit je hoofd leren en opzeggen Kies een gedicht dat jij aan een koning wil laten horen.

Leer het uit je hoofd en zeg het op.

Liedje Engel concept

Hoe zou jij dat zingen, opzeggen? Hoe zou jij een Engelliedje maken of schrijven?

Les na de voorstelling

* Feest, eten, gedichten lezen en voordragen, drinken, dansen, quizzen, grappen en verhalen vertellen, acrobatieken. Zie impressies

Liedje Engel hallo wordt wakker. Hallo hallo ik ben er wel, jij ziet me niet, jij hoort me wel, ik ben er niet. hallo slaap verder en droom je droom. doe wat jij moet doen, laat wat jij niet wilt. wie ben jij en wie ben ik? ik ben jij en jij bent wie. jij voelt me wel, jij ziet me niet. ik ben jij en jij droomt blij.

hallo wordt wakker. Hallo hallo ik ben er wel, je ziet me niet, je hoort me wel, ik ben er niet. hallo slaap verder en droom je droom. ik waak bij alles wat jij doet, je doe het echt heel erg goed en doe goed wat, jij ook echt wilt doen geef iedereen spontaan een zoen of niet en doe dan iets anders wat je niet verwacht of niet

Lezen Middelnederlandse teksten: 'Middelnederlands' is een verzamelnaam voor alle dialecten die tussen 1200 en 1500 in het Nederlandse grondgebied gesproken worden. De sprekers zelf noemden hun taal Diets of Duuts.

Duuts.

Teksten in het Middelnederlands zien er op het eerste gezicht voor een moderne lezer misschien 'vreemd' of moeilijk uit. Gedeeltelijk komt dat natuurlijk omdat de taal in de loop der eeuwen hier en daar veranderd is, men is andere woorden gaan gebruiken en de grammatica is ook veranderd. Toch zijn met een beetje oefening de meeste teksten wel te lezen.

Vooral in het begin is het vaak handig om woorden hardop te lezen. Veel meer dan nu het geval was schreven auteurs toen de woorden nog op 'zoals ze ze hoorden'.

Dit had onder andere tot gevolg dat ook in de schrijftaal een veel duidelijker invloed was te merken van het dialect dan nu meestal het geval is. Een ander verschil was dat spelling veel meer op fonetische principes gebaseerd was dan nu.

Er zijn een aantal vuistregels te bedenken die het lezen van middelnederlandse teksten voor de moderne Nederlandstalige lezer iets eenvoudiger maakt: ● Zogenaamd 'lange' klinkers werden vaak niet aangegeven met verdubbeling zoals in het moderne Nederlands (aa, oo), maar door achtervoeging van e of i: ae: waer=waar ;ai : dair=daar ; oe: scoenhede=schoonheid ; ue : scuere=schuur ● Vaak werden twee woorden die als een geheel werden gezien ook aan elkaar vast geschreven. (biddic (biddic = bid ik) ik) ● sc werd gebruikt voor modern sch: scoenhede=schoonheid. scoenhede=schoonheid. qu werd geschreven in plaats van kw: quaet=kwaad. quaet=kwaad.

Middelnederlands uitspreken en vertaling:

Opdracht: Laat de Middelnederlandse tekst hardop lezen en daarna de vertaling 0 Vraie historie ende al waar 0 Echt gebeurd en ook nog waar Mag ic u tellen; hoorter naer!

Is deze geschiedenis, luister ernaar.

Het was op enen avontstonde Het was op een avond toen de nacht aanving, Dat Karel slapen begonde, Dat Karel de Grote slapen ging 5 T’engelem op den Rijn; 5 In Ingelheim aan de Rijn.

Dlant was alle gader sijn.

Heel het land mocht van hem zijn.

Hi was keyser ende coninc mede.

Hij was koning en keizer allebei.

Hoort hier wonder ende waerhede! ‘t Is ongelofelijk, hoe het ook zij Wat den coninc daer ghevel, 10 Wat de koning daar is overkomen.

10 Dat weten noch die menige wel.

Velen hebben al vernomen T’enghelem al daer hi lach In Ingelheim was hij dus die nacht Ende waende op den anderen dach Om de volgende morgen, zoals hij dacht, Crone draghen ende houden hof Zich met zijn kroon op te omringen Om te meerderen sinen lof.

Met zijn vazallen en hovelingen . tekst: http://www.bulkboek.nl/downloads/KarelenElegast.pdf filmpje met voorgelezen door Karel Eykman (54minuten) http://www.dbnl.org/tekst/eykm001dlda01_v01/eykm001dlda01_v01_0001.php

Een

miniatuur

is een afbeelding in een middeleeuws handschrift. handschrift.

De term komt uit het middeleeuwse Latijnse woord miniatura. miniatura. Hierin zit het woord minium voor rode verf of menie. menie. Een miniatuur is dus niet per se een kleine afbeelding, want er zijn ook miniaturen die een geheel blad in beslag nemen.

Het aanbrengen van afbeeldingen gebeurde in de middeleeuwse boekproductie. Nadat de schets van de opmaak en indeling van het handschrift was gemaakt, werd eerst de tekst geschreven. In de overgebleven ruimtes werd de zogeheten boekverluchting aangebracht. De afbeeldingen moesten de tekst verluchten (illuminare). illuminare). Dit kon zowel door de tekst letterlijk te illustreren of door grotere ideeĂŤn of gedachten te verbeelden.

Vaak werden de beginletters van een tekst met miniaturen verlucht, de initialen. initialen.

Opdracht: Maak van je naam een Middelnederlands miniatuur.

Kan met een tekening.

Wat zijn jouw initialen?

Teken ze zo mooi mogelijk.

Studeer een

dansje

in voor de Koning.

Hofdans instuderen

https://vimeo.com/42548915 hofdans 1 helemaal https://vimeo.com/40093473 hofdans 2 aanleren https://vimeo.com/40092371 hofdans 3 met aanwijzingen Silvia

Het verhaal De Nacht voor de hofdag krijgt Karel de Grote in een droom bezoek van een engel die hem opdraagt om uit stelen te gaan, anders zal hij sterven. Eerst staat Karel twijfelt over de betrouwbaarheid van de engel, maar wanneer deze de opdracht tot driemaal (3 is een heilig getal) toe herhaalt, is hij toch overtuigd en trekt hij het donkere woud in om te gaan stelen. Hij komt dan een zwarte ridder tegen, aan wie hij zijn naam niet wil vertellen. Nadat de vorst de onbekende, die Elegast blijkt te zijn, heeft verslagen in een gevecht, stelt hij zichzelf voor als Adelbrecht (‘van adellijke geboorte’), omdat hij niet wil dat Elegast weet dat de koning uit stelen is gegaan.

Karel/Adelbrecht stelt dan voor om bij de koning (bij zichzelf dus) in te breken, maar een verontwaardigde Elegast zegt neen tegen zijn voorstel: hij is nog steeds trouw aan zijn vorst. In plaats daarvan wil hij Eggeric, Karels kwaadaardige zwager, gaan bestelen.

Elegast vermoedt al snel dat Karel/Adelbrecht geen echte dief is, onder meer omdat hij een ploegschaar wil gebruiken om in te breken in Eggermonde, Eggerics kasteel.

Eenmaal aangekomen sluipt Elegast als eerste naar binnen.

Elegast steelt een kostbaar zadel uit de slaapkamer van Eggeric. Deze wordt echter wakker door het lawaai van de belletjes van het zadel. Zijn, de zuster van koning Karel, probeert hem te kalmeren en dat brengt hem ertoe te vertellen wat hem zo onrustig maakt: hij wil Karel op de hofdag om het leven brengen. Omdat ze vervolgens razend kwaad wordt, slaat Eggeric haar een bloedneus. bloedneus. Elegast, die zich in de slaapkamer van Eggeric en zijn vrouw bevindt, vangt haar bloed op met zijn handschoen als bewijs voor het plan van Eggeric.

De koning beseft nu waarom God hem uit stelen liet gaan. Omdat Elegast de koning niet meer onder ogen durft te komen, zegt Karel/Adelbrecht dat hij de vorst wel op de hoogte zal brengen en keert hij terug naar zijn kasteel. De volgende dag, op de hofdag, beschuldigt Karel Eggeric en de andere samenzweerders van het verraad en doet hij

Zoek je mooiste Middeleeuws e kleding uit

Zoek je gewoonste Middeleeuwse kleding uit.

Karel en Elegast in het bos

Op weg naar Eggermonde, het kasteel van Eggeric

Karel met zijn `geheime’ wacht.

PRODUCTIE 10000PK@GMAIL.C OM