penseelstreek93

De Penseelstreek

Wijkkkant Hoogkamp * Sterrenberg * Gulden Bodem Arn hem

VAKANTIE IN EIGEN WIJK

JULI 2020 | NR. 93 | Z O M E R N U M M E R

2 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

COLOFON ‘De Penseelstreek’ is de wijkkrant van wijkvereniging ‘De Penseelstreek’.

Verspreiding: 4x per jaar huis aan huis in de buurten Hoogkamp, Sterrenberg en Gulden Bodem te Arnhem. Oplage: 1950 ex.

Verspreiding: Annelies Kruisweg bezorging@penseelstreek.nl

Redactieleden: Annemoon Gudde Bert Krikke Micha van Aart Madeleine Corstens Annelies Harpenslager Marcus Kleijn Redactieadres: redactie@penseelstreek.nl Vormgeving: Cécile Bruisten

Druk: Coers&Roest, Arnhem Facebook: Wijkvereniging De Penseelstreek Advertenties: Hans Alink advertentie@penseelstreek.nl De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of, in overleg met het bestuur, niet te plaatsen.

Bestuur wijkvereniging: Mark Elbers (vzt) Mariëtte van Vlerken (secr) Jan Maurits de Jonge (penn.m) Hans Pietersma Linda Hofman Secretariaat: Bosboomstraat 17 6813 KB Arnhem bestuur@penseelstreek.nl 026 4435265 Lidmaatschap 2020: min. € 12,50 per gezin IBAN.: NL67 INGB 0007 8197 30 t.n.v. Wijkvereniging ‘De Penseelstreek’ te Arnhem Redactie website: Mariëtte van Vlerken E-mail: webredactie@penseelstreek.nl

Website: www.penseelstreek.nl

INLEVEREN KOPIJ Nieuwe kopij kan worden ingeleverd tot 4 oktober 2020.

Verspreiding volgende wijkkrant: vanaf 6-10 november 2020 Het schema voor 2020 is op de website onder het menu Wijkkrant te vinden.

Aanleveren kopij bij voorkeur per e-mail of WeTransfer.

Kopij sturen naar: redactie@penseelstreek.nl Teksten graag in Word/Pages, digitale foto’s in een zo hoog mogelijke resolutie (300 dpi).

Nummer 93

REDACTIONEEL VAKANTIE IN EIGEN WIJK

Voor u ligt het zomernummer van de Penseelstreek. Een ongewoon nummer waar we trots op zijn.

Een aansporing om vakantie te vieren in uw eigen wijk: met veerkracht, fysieke inspanning, fantasie, ontdekken en vinden.

Laat u verrassen. We kijken om naar elkaar, activiteiten van de wijkvereniging, nieuwkomers in de wijk, er worden voor verschillende taken vrijwilligers gevraagd.

We kijken ook om naar wat in dit jaar herdacht zou worden: de bevrijding. Een wijkgenote vertelt het verhaal van haar familie dat begon in Indonesië, het voormalige Nederlands-Indië. Er zijn prijzen te winnen met de Quiz. Wij wensen u een actieve zomer in ongekend eigen gebied.

BIJ DE VOORKANT Merel Kleijn (11) van de Bakenbergseweg bereidt zich voor op haar duik terug in de diepzee (foto Marcus Kleijn), Lodewijk Brosens (41) uit de Van Ostadestraat leert van zijn drie dochters: Eveline (10), Heleen (8), Marthe (2) hoe je salto’s moet maken (foto Jan Zwartjes), Loet Meelker (13) uit de Mesdaglaan traint voor een wandeling in de wolken (foto

HOOGKAMP

Energie

Door Annemoon Gudde

VAN DE BESTUURSTAFEL

Pagina

INHOUDSOPGAVE

‘ZOOMEND DE ZOMER IN’

2

Colofon, redactioneel, Bij de voorkant,

2,3

Collectieve Spouwmuurisolatie

3

Van de bestuurstafel

4

Jubileum Penseelstreek 2021, Portret vrijwilliger Werkgroep Leefomgeving

Begin juni: de zomer lijkt al gepasseerd. Mijn zonnepanelen zoemen tevreden de kilowatt-uurtjes bij elkaar en verschillende soorten bijen zoemen zich een weg naar allerlei bloemen en hun ecologische optrekje aan mijn huis. Ik zoom mezelf door de werkdagen en de team-overleggen in mijn projecten heen. Wat een tevreden mens mag ik zijn, en toch….

5

Nieuwkomers in de wijk, Van de scholen

8

Creativiteit in coronatijd

9

Het Oeverhuis vraagt gastvrouwen, TROF

10

Wat gebeurt er in het bos: Bio-vakantieoord, SBGB Tijd om te reflecteren

11

Kort en klein, Prijswinnaars Quiz april

14-27

Katern Vakantie in Eigen Wijk, steun ook onze horeca

30

Quiz juli

32

Talent voor Overleven

38

Plein in bloei

39

Vergroening of verdakking

40

Restaurateurs en vakantie

Er speelt, onder het regime van Corona, ontzettend veel in onze wijk. Niet zichtbaar in grote activiteiten met veel mensen, maar het zoemt rond op bijvoorbeeld de website, Facebook, Nextdoor en zelfs in de Gelderlander en SBS Hart van Nederland. Een bloemlezing!

We hadden last van ‘Jack the Knipper’. Klinkt grappig, maar de schade aan begroeiing in andermens tuinen is ergerlijk.

Zou het een protest zijn tegen overhangend groen? Vandaar nog een keer de spelregels op onze site. Waar het trottoir niet meer vrij is, moet je je struiken en heggen snoeien. Als je kijkt, heb je het door!

Corona zet ook belangrijke levensmomenten in een ander daglicht. De uitgehangen vlaggen waren de letterlijk stille getuigen van alle geslaagden. Allemaal van harte proficiat!

Normaal hoort daar het gezoem, soms gedreun, bij van een welverdiend examenfeest. Misschien kunnen al die alumni het geld van dat feest bewaren voor volgend jaar, als het feest is in onze wijk! In 2021 bestaan we als Penseelstreek toch echt 25 jaar. We willen eigenlijk alles wat we dit jaar niet kunnen uitvoeren, volgend jaar meer dan inhalen! Wat zijn jouw ideeën om de harten van onze wijkbewoners sneller te doen slaan? Denk mee en doe mee bij de uitvoering: we hebben jouw energie nodig!

Sanne Meelker) en Huib Tielens (80) uit de Izaak Evertslaan haalt hoge snelheden en wijde verten op zijn thuisfiets (foto Marcus Kleijn).

ISOLEER JE WONING, JUIST NU

Collectieve inkoopactie spouwmuurisolatie van start

De werkgroepen Hoogkamp Energie, Duurzaam Schaarsbergen en Sterrenberg/Gulden Bodem Energie zijn in juni een collectieve inkoopactie voor spouwmuurisolatie gestart. Hierover heeft u begin juni een flyer in uw brievenbus ontvangen. Met de actie willen wij bewoners ondersteunen om de warmtevraag van de woning terug te brengen, de eerste stap van de energietransitie van woningen naar CO2-neutraal. Van alle maatregelen om de warmtevraag van een woning te reduceren is het isoleren van spouwmuren de meest aantrekkelijke. Milieu Centraal geeft voor spouwmuurisolatie in een hoekwoning en een twee-onder-een-kapwoning een gemiddelde terugverdientijd van 3 jaar (prijspeil januari 2020).

De collectieve inkoopactie richt zich op woningen waarvan de spouwmuren niet of in de afgelopen 10 jaar niet opnieuw zijn geïsoleerd. Inmiddels hebben ruim 80 woningeigenaren zich aangemeld voor de actie.

Wilt u zich alsnog aanmelden dan kunt u dit doen door een e-mail te sturen aan spouwmuur@hoogkampenergie.nl met hierin uw naam, adres, telefoonnummer en bouwjaar van uw woning. Onze planning is erop gericht dat de uitvoering van de isolatiewerkzaamheden het komend najaar (2020) zullen plaatsvinden.

Tijdelijke verhoging Subsidie Energiebesparing Eigen Huis Toen we de laatste hand aan het leggen waren aan de flyer kondigde minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan dat de subsidie Energiebesparing Eigen Huis (SEEH) tijdelijk wordt verhoogd van 20% naar 30% van de investeringskosten. Deze verhoging geldt tot 31 december 2020 en valt hiermee mooi samen met onze inkoopactie spouwmuurisolatie.. Met deze tijdelijke verhoging naar 30% is het een uitgelezen kans om juist nú

DE PENSEELSTREEK 3 Door Mark Elbers voorzitter wijkvereniging

Deze week kreeg ik een berichtje van mijn tennisclub. Of ik informatie wilde verspreiden om mensen enthousiast te maken voor het spelletje. Graag! En als je als club, groep, team, verband of platform wat kwijt wil over jouw activiteit? Denk ook gerust aan de Penseelstreek: we willen je graag helpen!

Dan iets over ruimtelijke ontwikkelingen in onze wijk.

Als ik dit schrijf, is nog niet bekend wat de status is van Wijkcentrum de Bakermat. Komt het gebouw onder de hoede van deze stichting? Ik beloof u, als het zover is, hoort u het echt als eerste! Verder kunt u meedoen aan een actie voor spouwmuurisolatie. Mooi om te zien dat we binnen drie jaar een flink netwerk van wijkbewoners rond duurzaamheid hebben. Je ziet het ook aan de groei in alle bloemperken die meer insecten en vogels naar onze wijk moeten lokken. Mooi werk!

We zijn ook bezig met de gemeente om te bezien hoe de samenwerking beter kan. Er zijn wel wat akkefietjes: de informatie-uitwisseling rond de trolley 2.0 (die komt voorlopig niet), de speellocatie achter het Panorama en de garageboxen op het binnenplein bij de Voermanstraat is niet goed op orde. Gelukkig gaat ook veel wél goed: het proces rond de ROC-locatie aan de Zypendaalseweg en het groot onderhoud Sterrenberg zijn mooie voorbeelden. Waar kan het dus nog beter? Binnenkort gaan we er met onze wijkwethouder over in gesprek.

Kortom: laat 1000 bloemen bloeien zou mijn oproep zijn.

Er gebeurt van alles in onze wijk, zelfs in deze corona-periode.

Belangrijkste is om gezond te blijven, en naar elkaar om te blijven zien. Maar stel je voor dat het allemaal weer een beetje normaal is, berg je dan maar voor het gezoem dat dan in onze wijk loskomt! Mooie zomer! aan de slag te gaan met het isoleren van uw woning. Wilt u in aanmerking komen voor de SEEH-subsidie dan dient u wel naast het isoleren van de spouwmuren nog minimaal een andere isolatiemaatregel te nemen, zoals het isoleren van uw dak, vloer, bodem, gevel (dit is het isoleren van de bestaande binnen- of buitengevel met isolatiemateriaal) of het plaatsen van HR++-glas. Ook gelden er per isolatiemaatregel minimale oppervlakte-eisen, bijvoorbeeld voor spouwmuurisolatie in een hoekwoning is deze eis minimaal 33 m2.

Ook subsidie voor maatwerkrapport Wilt u weten welke energiebesparende isolatiemaatregelen voor uw woning het beste resultaat en rendement geven?

Laat dan eerst een EPA-W Maatwerkadvies uitvoeren. Ook hiervoor kunt u €150 SEEH-subsidie krijgen. Die vraagt u aan nadat u de rekening voor het rapport heeft betaald én nadat u minimaal 2 energiebesparende isolatiemaatregelen heeft laten uitvoeren.

Voor meer informatie over de SEEH-subsidie kijk op rvo.nl/ subsidie-en-financieringswijzer/seeh. Op deze site staat ook een rekentool waarmee u vooraf een inschatting kunt maken van uw subsidie.

Albert Hulshoff Hoogkamp Energie

HOOGKAMP

Energie

4 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Annemoon Gudde

Wortelen in nieuwe woonplaats

Nummer 93

Interview van Peter van Unnik Werkgroep Leefomgeving

Hoe vind je je plek in een nieuwe stad?

Wijkvereniging Op gepaste afstand in coronatijd ben ik in gesprek met Peter van Unnik.

Sinds vier jaar woont hij in onze wijk en hij heeft als zovelen het westen en de grote stad verruild voor Arnhem. Hij woonde met zijn vrouw in Amsterdam. Dichtbij cafés, parken, theaters.

Hij maakt deel uit van een groep vrienden die hij kent van zijn studie. Een eerste en tweede kind werden geboren. De sociale activiteiten bleven belangrijk, maar wel ontstond er behoefte aan een grotere woning, meer groen en meer ruimte voor de kinderen. In Arnhem vind je dat. Het is een prachtige plek om te wonen. In een fijne wijk, mensen die elkaar groeten op straat, genoeg cultuur in de buurt -buiten coronatijd - en een prachtige groene omgeving. Maar het was wel even wennen.

Hoe hervind je een plek als deel van het geheel, naast je gezin, je familie, je werk.

Zijn eerste kennismaking met de stad was met de ouders van zijn vrouw die in de buurt wonen. Na enige tijd en een verhuizing naar Arnhem kwamen verdere contacten tot stand op het schoolplein en via vriendjes van de kinderen. Door een toeval, of nee, tijdens een running dinner, kwam hij in gesprek met een bestuurslid van de wijkvereniging. Van haar hoorde hij dat er een wijkvereniging actief is. Daaronder vallen werkgroepen met verschillende interessegebieden.

Deze zoeken contact met bewoners, met de gemeente en willen actief veranderingen bevorderen. Dat was een welkom bericht, omdat hij graag wat wilde bijdragen, maar ook meer contacten wilde in de wijk.

Er zijn o.a. ook een werkgroep Duurzaamheid, Energiebesparing en de toekomstige Energietransitie, een werkgroep Buurtpreventie, een Jeugdcommissie voor het organiseren van sport en spel, koningsdag, buitenbios, Sint Maarten, etc. (Kijk op de website om alle werkgroepen en wijktradities op te zoeken.)

Werkgroep Leefomgeving

Overleg met het wijkteam en de gemeente Peter sloot zich aan bij de werkgroep Leefomgeving. Vanuit zijn werk adviseert hij gemeenten en andere overheden over fusies en organisatie-ontwikkeltrajecten en heeft zodoende kennis t.a.v. de rol van gemeenten in de openbare ruimte. In de rol van bewoner komt die kennis van pas. De werkgroep bestaat uit vrijwilligers en heeft een verbindende rol vanuit de wijk naar de gemeente en vice versa. Vanuit de gemeente Arnhem zijn wijkteams ingesteld met de bedoeling om zo korte lijnen te creëren tussen gemeente en bewoners, tussen problemen en oplossingen. Peter spreekt de taal van de ambtenaren en bestuurders en kan zo effectief (daar doet hij in ieder geval zijn best voor) bijdragen aan inspraak en besluitvorming en zorgen voor het collectief belang van de wijk.

Waar is de werkgroep zoal mee bezig? Er zijn kruispunten in onze wijk die erg onoverzichtelijk zijn voor wandelaars en fietsers en met name voor kinderen. Verkeersveiligheid in brede zin is voor Peter en voor veel andere bewoners een belangrijk thema. Er duikt een vergunningsaanvraag op voor garageboxen als beleggingsobject. Een buslijn verdween een paar jaar geleden zonder bericht. Er is veel tijd en energie gestoken om een nieuwe variant van de Trolleybus terug te krijgen (dit is helaas niet gelukt, er komt de komende paar jaar geen Trolleybus terug).

Er zijn bewonersinitiatieven in het openbaar groen die door de gemeente worden gesteund. Et cetera.

De werkgroep is een actieve club met een vaste groep van vier mensen en daarnaast mensen die af en toe wat doen. De groep kan overigens wat versterking gebruiken. Spreekt het je aan, zoek gerust eens contact. Soms vergt het een lange adem om iets voor elkaar te krijgen. Toch vindt Peter het mooi ‘werk’ en merkt dat hij in enkele jaren tijd al aardig is ingeburgerd in de stad.

Jubileum Wijkvereniging 2021 Enthousiaste bewoners gezocht!

Linda Hofman

We meldden het al eerder: in 2021 bestaat onze Wijkvereniging maar liefst 25 jaar.

Een mijlpaal die het bestuur zeker niet ongemerkt voorbij wil laten gaan.

Maar we hebben uw inbreng, enthousiasme en creativiteit daarbij zeker nodig!

Het wordt langzamerhand tijd om te starten met de voorbereidingen.

Ideeën zijn al gepasseerd, maar deze zijn nog lang niet concreet. Bijvoorbeeld: • Een eenmalige uitgave “25 jaar Gulden Bodem, Hoogkamp en Sterrenberg”.

• Een magazine of boekje vol met geschiedenis, bijzondere verhalen en natuurlijk foto’s.

• Een feestweekend rond de jaarlijkse Classic Rally in september dat bol staat van de activiteiten voor jong en oud. Met bijvoorbeeld een circus, luchtballonnen, feesttenten, sport en bewegen en uiteraard veel muziek.

• Een band samenstellen van buurtbewoners die een eigen ‘Penseelstreek’ muzieknummer componeert.

• Drones die beelden maken van de schoonheid van onze wijk.

U leest het: eigenlijk is veel mogelijk en (bijna) niets te gek. Er is zeker budget beschikbaar voor de activiteiten.

In het najaar gaan we dat precies bekijken en meenemen in de begroting voor volgend jaar.

Van de scholen

Annemoon Gudde

Voor onze scholen was dit een intensief jaar. Toen ik in mei-juni in contact kwam met de Montessorischool, de Pieter Brueghel en ’t Panorama waren de geluiden opgetogen.

Het lesgeven op afstand en het individueel contact houden met leerlingen en ouders vroegen heel wat van de leraren. Martin Bokx (Pieter Brueghel) vertelt hoe ze de ouders met vitale beroepen of bij wie het schoolwerk thuis niet goed verliep, hebben willen ontlasten door genereus te zijn in opvang en lessen in de school.

Het heeft de teams samengebracht in een hechtere samenwerking.

Iedereen is blij dat de school weer open is, ook al is het respecteren van de anderhalve meter lastig, want hoe plak je een pleister? En ook als de leerlingen in groepjes werken is het lastig om vanaf die afstand mee te lezen of iets uit te leggen. Maar er is bij de leerlingen na de eerste toetsen geen achterstand gebleken. De kinderen hebben gewonnen aan zelfstandigheid en verantwoordelijkheid voor hun eigen werk.

Alle drie de scholen maken de ouders een groot compliment. Voor de kwaliteit van hun begeleiding en ook om de wijze waarop ze nu meewerken om de nieuwe regels te handhaven.

De digitale middelen zullen meer dan voor de corona worden ingezet in het leerproces. Toch vindt Atty van Enk (Arnhemse Montessori School) het goed dat er ook weer in schriften wordt gewerkt. Door te schrijven wordt het handschrift onderhouden en biedt het schrijven voordelen om de lesstof in te prenten en te onthouden.

Nu is het extra druk vanwege het aanpassen en de planning van het leerplan. De rapporten zullen niet normerend zijn, de Cito-toetsen zijn verplaatst naar na de zomer en dat geldt ook voor de adviesgesprekken.

Mathijs van Londen (‘t Panorama) constateert dat deze periode, hoewel behoorlijk zwaar voor de leraren, ook veel goeds heeft gebracht.

Jubileumcommissie

OPROEP!

Een speciaal samengestelde commissie gaat aan de gang met het bedenken, plannen en uitvoeren van activiteiten die het jubileum in 2021 gaan markeren.

En we zijn dus naarstig op zoek naar enthousiaste en creatieve wijkbewoners die samen met ons vorm willen gaan geven aan een prachtig jubileum. Het idee is om met een selecte groep wijkbewoners te starten en gaandeweg – als plannen concretiseren – andere vrijwilligers erbij te betrekken.

Zit u nu al vol wilde ideeën? Vindt u het leuk om te organiseren en dingen op touw te zetten?

Meld u dan aan. Het wordt een groot avontuur!

Meer informatie of aanmelden doet u via bestuur@penseelstreek.nl.

Heeft u nu al vragen, neem dan contact op met Linda Hofman (06-55366960) of Mark Elbers (06-83570969).

DE PENSEELSTREEK 5

Nieuwkomers in de wijk

Marcus Kleijn

Na wat uitstel vanwege het coronavirus sprak ik Kim en Rick met hun dochters Lisa (7) en Kate (2), die met hun honden Jazz (1,5) en Levy (9) vanaf december op de Josef Israelslaan zijn gaan wonen.

Ongeveer een half jaar ervoor hadden ze het huis wel al gekocht, maar sleuteloverdracht vond pas halverwege september 2019 plaats, waarna het klussen kon beginnen vanuit hun huis te Huissen.

Na woningen in o.a. Presikhaaf, Westervoort, Rosendaalsestraat en Huissen waren ze op zoek naar een ruim huis met tuin en garage. Het vizier lag hierbij op Arnhem Noord.

Welkom in de wijk Rick, Kim, Lisa, Kate, Jazz en Levy.

Liefst betrokken ze een kant en klare woning, maar dat is niet gelukt… Wel zijn de andere wensen in vervulling gegaan. Maar het werk aan het huis viel dus nogal tegen.

Toen de aannemer klaar was, bleven er nog genoeg werkzaamheden voor Rick over om te doen. Ze hebben de badkamer en een kamer op zolder nog even uitgesteld. Ad hoc problemen oplossen …dat hoort erbij als je een oud huis koopt. Zo is de elektriciteit een keer uitgevallen, begaf de CV-ketel het, klapperden de leidingen en was er een verstopte toilet. Hij heeft ook al bijna alles geschilderd en de tuin meer privacy gegeven middels het plaatsen van een te begroeien gaasmat-hek rondom de tuin.

Ook dat ging niet helemaal zonder slag of stoot, want door een anonieme tip kwam de ODRA op bezoek om te controleren. Uiteindelijk moest Rick de gaasmatten met 40 cm verlagen, die ter ondersteuning van het later te planten groen waren opgezet. De regels dicteren dat een hek slechts tot 1 meter boven het maaiveld mag komen. Een beetje jammer voor hun hond Jazz, die door Kim gepassioneerd getraind wordt en redelijk makkelijk over het hek kan springen. De tuin ligt namelijk 40 cm boven het maaiveld, de hoogte van het trottoir.

De laurierbomen zijn inmiddels geplaatst en zullen hopelijk snel boven de gaasmatten uitgroeien. Doordat Rick veel in de tuin werkte, maakte hij snel kennis met buurtgenoten, die op gepaste afstand een praatje kwamen maken. Kim kreeg haar connectie met buurtgenoten tijdens het uitlaten van Jess en Levi in de haar zo geliefde dichtbij gelegen parken. De overige tijd is ze stevig met haar studie fysiotherapie (uiteindelijk doel fysiotherapie voor dieren/paarden) en paardrijden bezig.

Rick is zelfstandige en werkt nu aan een langdurende opdracht op ICT-gebied als Cloud Infrastructure Engineer. Naast het klussen rijdt hij graag op z’n motor en speelt hockey op het veld. De coronacrisis beperkte met name Lisa in haar kennismaking met andere kinderen uit de wijk. Ze voelde zich voor de verhuizing erg thuis in Huissen met alle vriendinnen en miste nu leeftijdgenootjes om mee te spelen, want er was geen school.

Toen ik voorstelde in dit stukje een oproep voor leeftijdgenootjes ten behoeve van Lisa te doen, reageerde Kim positief. Bij deze: Ben je ongeveer 7 jaar en ben jij nieuwsgierig naar Lisa, loop dan een keer bij haar langs (vooropgesteld dat je de richtlijnen van het RIVM in acht neemt).

MNummer A K 93 E L DE A PENSEELSTREEK 7 ARS

6 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Samen beter verkopen

De perfecte picknicktafel • duurzaam ontwerp • thermisch verzinkt staal • recyclebare toplagen • gelimiteerde oplage

Worden en blijven

• genummerd en gesigneerd

Velperplein 11 (naast de Mediamarkt)

• gepersonaliseerd met logo

026 - 750 2 750

www.openmakelaars.nl MAKELAARS

NWWI

• 220 cm - 300 cm - 360 cm

t 06-30 39 33 05 e info@fvdsontwerp.nl i www.fvdsontwerp.nl

YOGA EN MINDFULNESS VOOR JONG EN OUD

VOOR VITALITEIT EN EEN GEZONDE BALANS IN JE LEVEN!

Centrum voor Mindfulness, Yoga & Bewustwording

Voor volwassenen • yoga (o.a.hatha, zwangerschapsyoga, 60+, herstelyoga) • mindfulnesstrainingen • hoogsensitiviteit • workshops & trainingen bewustwording Voor kinderen & jongeren • yoga • mindfulnesstrainingen

WEES WELKOM VOOR EEN PROEFLES.

Gezondheidscentrum Gulden Hart | Bakenbergseweg 72 | 6814 MK Arnhem | www.mindfulnessinmotion.nl |

Studio Fermate

Willemijn van Rijn

Pianolessen voor kinderen en volwassenen Van Lawick van Pabststr. 5 6814 HA ARNHEM Willemijnvanrijn@gmail.com 026-3826221 | 06 23762033

tuinmaatwerk

tuinonderhoud

Schelmseweg 67 6816 PA Arnhem T 026 4431474 of 06 54310459 info@totaaltuin.nl www.totaaltuin.nl Openingstijden: zaterdag 09.00-17.00 uur. Wilt u op andere dagen of liever ‘s avonds langskomen, geen probleem!

Bel of mail gerust voor het maken van een afspraak.

Ambachtelijke Restauratie

Uw bent bij ons aan het juiste adres voor:

www.willemijnvanrijn.nl

tuinaanleg

Van der Staaij Glas in lood Glas in lood tussen isolatieglas Monumentale beglazing Isolatieglas voor stalen kozijnen Isolatieglas HR++

Dun isolatieglas 10 mm dik voor monumenten Spiegels - geslepen glas Douchewanden Nieuwe authentieke ramen Beschermende voorzetbeglazing

U vindt ons in het Oosterbeekse Koningsdal.

Het adres is Utrechtseweg 172a (achter Glaskunstgalerie De Glorie), Oosterbeek.

www.vanderstaaij.nl

ers ! eelnem et 8,5 Door d ordeeld m o be

Concreet, persoonlijk en doelgericht! vergroten zelfinzicht a.h.v. gevalideerd gedragsassessment opstellen persoonlijke Studie Top 5 opstellen concreet studiekeuze ac�eplan actueel beeld van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Nu ook Profielkeuze advies! 10% wijkkorting bij inlevering van deze advertentie!

Valeri Berns I Welke-studie-past-bij-mij.nl I Van Ruisdaelstraat 45 Arnhem I T 06 21429956 I E valeriberns@gmail.com

8 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 9

Madeleine Corstens-Mignot

Creativiteit in coronatijd

Jan Zwartjes

Een zeker ritme is gezond voor de mens.

Het Coronavirus en de daarmee gepaard gaande ‘intelligent lockdown’ hebben de vaste patronen doorbroken. Hoe daarmee om te gaan? Eindelijk of nog meer tijd hebben om te doen wat je al langer van plan was? Met een zekere creativiteit, zo blijkt, is er van alles mogelijk.

Jacqueline Neijenhuis uit de Poggenbeekstraat is al van jongs af aan geboeid door alles wat samenhangt met de figuur Jan Klaassen. Als onderwijzeres, moeder of buurvrouw deelt ze belevenissen van deze poppenkastfiguur met kinderen.

In haar garage heeft ze een eigen poppenkast-theatertje. Wil je de poppen eens zien of weten hoe je ze maakt ? Je bent welkom! jacquelineneijenhuis@gmail.com

SPREKENDE STEEN Je ziet me toch Al 20 jaar loop je langs Het groene zijpse poortje door Maar laat je mij links liggen Half verscholen in het zand Weet jij veel Van mijn geschiedenis Zo op het oog Een simpele klomp steen

In de Jan Vethstraat woont Bert Driessen. Iets als ‘waardeloos materiaal’ kwalificeren zal Bert waarschijnlijk niet snel doen. ‘Duurzaam’ is meer een kernwoord dat bij hem past. Bijvoorbeeld een LED-lampje dat nauwelijks stroom verbruikt inpakken in de pluizige zaadbol van een paardenbloem; dat is een uitdaging voor hem.

Scheefgezakt Maar misschien ooit Een belangrijk onderdeel Van een berucht kasteel Word maar nieuwsgierig Graaf maar In mijn verleden Wie weet

Het idee komt van Studio Drift geeft Bert meteen aan maar de uitwerking. Te koop ? Nee, daar begint hij niet aan.

Cadeau geven aan familie en vrienden.

Bij wijze van spreken in de schaduw van ‘Guldenhart’, aan de Van Lawick van Pabststraat, heeft de blijmoedige Tara Ubachs nog maar kort haar Yoga-studio. De corona-maatregelen beletten haar en haar leerlingen echter om er actief in bezig te zijn.

Maar… buiten, op de brede stoep…

Hulpvaardige handen zijn er genoeg om dat vervolgens uit te werken.

TROF

Een drieluik moest het worden; twee ervan werden er zo’n dertig jaar geleden gerealiseerd.

Het milieuvraagstuk gesymboliseerd in een regenboog die door en tussen de bomen schijnt.

Uitgesneden uit passepartout karton. De vrouw van Jan Zwartjes uit de Van Heemstralaan geloofde er begin dit jaar niet meer in.

Dat was kennelijk net het zetje dat Jan nodig had.

Het Oeverhuis, een plek voor naasten van ziekenhuispatiënten Een interview met Anneke Raben, vrijwilliger en gastvrouw in het Oeverhuis.

Het Oeverhuis is een gastvrij huis in het Rijnstate ziekenhuis dat gelegenheid biedt aan familieleden en relaties van ernstig zieke patiënten die zijn opgenomen in het ziekenhuis, om daar te overdag te verblijven en eventueel ook te overnachten.

De vraag om een opvangplek bij het ziekenhuis kwam van het hoofd van de Intensive Care ongeveer twintig jaar geleden. Hij maakte bij spoedeisende situaties mee dat er voor partners in een penibele situatie nauwelijks aandacht, laat staan opvang was. Het Oeverhuis is in 1994 opgericht door medewerkers van Rijnstate en leden van diverse Arnhemse serviceclubs.

De naam Oeverhuis staat symbool voor een mooi huis - Een Staete dichtbij de Rijn- waar het goed toeven is voor naasten van ernstig zieken, opgenomen in Rijnstate.

Het Oeverhuis beschikt over drie tweepersoonsslaapkamers. Deze zijn van alle gemakken voorzien. Per eenheid is er naast de slaapkamer ook een woonkamer met een kleine keuken. De gastvrouw heeft in het Oeverhuis een kantoortje.

De spoedafdeling van het ziekenhuis kan een beroep op de gastvrouw doen om meteen naar het opvanghuis te komen. Als bijvoorbeeld de partner van een persoon met een acuut ernstig hartinfarct graag in de buurt wil blijven, is een verblijf in het Oeverhuis vaak een uitkomst. De opgeroepen gastvrouw begeleidt dan die partner in deze hectische situatie naar een rustige plek vanwaar men heel snel naar de zieke patiënt toe kan gaan als dat nodig is. Ook verblijven er regelmatig ouders van te vroeg geboren baby’s. Zij willen immers het liefst zoveel mogelijk bij hun kindje blijven. Zeker de moeders kunnen de rust in het opvanghuis na een onverwacht veel te vroege bevalling goed gebruiken.

De gasten komen niet alleen uit Arnhem en de directe omgeving, maar ook b.v. uit Friesland of Limburg bij een speciale operatie. Hoe fijn is het dan als ze tijdens de hele ziekenhuisopname van de patiënt in het Oeverhuis kunnen logeren. Er komen zelfs ook regelmatig uit het buitenland patiënten die een heel bijzondere operatie moeten ondergaan waar Rijnstate expertise voor heeft. Er komen dan bijna altijd dierbaren mee die blij zijn om zo dicht bij de patiënt in de buurt te kunnen blijven.

Er zijn veertig betrokken en sociaal vaardige gastvrouwen (helaas geen gastheren) die verdeeld zijn over vier weekclusters. Je hebt in principe één dag per maand dienst en dan ben je 24 uur beschikbaar/ bereikbaar. Als een afdeling meent je nodig te hebben, word je gebeld. Tijdens deze 24 uur heb je als gastvrouw voortdurend een diensttelefoon bij je. Op die dag ben je bovendien altijd lijfelijk aanwezig tussen 10 en 11 uur ’s ochtends om eventuele praktische vragen meteen te kunnen beantwoorden.

Anneke Raben is al meer dan 20 jaar gastvrouw en zij vindt het nog steeds bijzonder om dit werk te kunnen doen. Het geeft heel veel voldoening. Sociale vaardigheden zijn belangrijk.

Je moet empathisch zijn, goed kunnen luisteren en steun kunnen bieden in deze voor de gasten moeilijke periode. In de soms zo spannende situaties is rustig kunnen blijven noodzakelijk, dus stressbestendigheid is een belangrijke eigenschap.

Het zijn niet alleen droevige gebeurtenissen die de herinneringen bij Anneke oproepen, want ook blijde gebeurtenissen vergeet je nooit.

Niet zo lang geleden verbleven de ouders van een veel te vroeg geboren jongetjestweeling langdurig in het Oeverhuis. Zij waren asielzoekers en zo speelde naast deze neonatologische zorgen ook nog een taalprobleem. Na zeven weken Oeverhuisverblijf van de ouders konden zij alle vier in goede gezondheid het ziekenhuis verlaten. Anneke had zelf geen dienst toen het echtpaar en hun kindertjes met ontslag gingen, maar dan wil je natuurlijk heel graag horen van je collega hoe het is afgelopen! Zo een bijzondere situatie en dan ook nog met een goede afloop blijft je altijd bij.

Oeverhuis vraagt nieuwe gastvrouwen om het huidige team te versterken. Dan blijft de continuïteit van aandacht en zorg voor de tijdelijke bewoners van het Oeverhuis gegarandeerd. Gastvrouwen uit het Penseelstreekgebied zijn zeer welkom, ook al omdat ze vrij dichtbij wonen.

Belangstelling om de gastvrouwen te komen versterken?

Neem dan contact op met Marjanne Knüppe-Hüsken mhaknuppe@upcmail.nl tel: 0651289727

Nieuwkomers in de wijk

10 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Marcus Kleijn

Marcus Kleijn

Wat gebeurt er in het bos om ons heen?

Het Bio-vakantieoord

Nummer 93

kwam pas redelijk recent de opleiding als verpleegkundig specialist in het vizier.

Van een verplegende functie naar een behandelende functie, zoals hij het aangaf. Z’n eerste werkdag hiervoor was 6 juni.

In de eerste week van juni sprak ik Raimon (34 j) en Camiel (44 j) ten behoeve van dit kennismakingsstukje in de Penseelstreek. Net zoals met Rick en Kim, is ook dit interview door de corona-situatie enkele keren verplaatst.

Op 24 februari 2020 toog ik naar het Bio-Vakantieoord op de Wekeromseweg 8 te Arnhem, om daar Pieternel Suers, de communicatiemedewerkster van het vakantieoord te interviewen.

Pieternel vond het leuk om wat over het BioVakantieoord te vertellen. Eigenlijk wilde ze dat ik specifiek een sponsorloop onder de aandacht zou brengen, die ze wilde organiseren, die dan in juni had moeten plaatsvinden.

Maar zoals bekend kwam het coronavirus, dat heel wat voorgenomen activiteiten in het water liet vallen.

Hopelijk kunnen we op een later moment nog een keer aangeven dat deze sponsorloop ten behoeve van het Bio-vakantieoord gehouden gaat worden. Het was overigens niet alleen voor de sponsoring, maar ook om meer bekendheid aan het park te geven en ook aan vrijwilligers te komen.

Een interview van vóór de coronatijd met Pieternel Suers. bungalows zelf zijn er diverse attracties, zoals een bioscoop, een manege, een huifkar om een ritje mee te maken, een zwembad met een temperatuur van 33 graden, een speelpark met aangepaste toestellen, een muziekkelder, een snoezelruimte en een kinderboerderij.

Bio vakantieoord heeft al heel wat gezinnen een onbezorgde vakantie geboden. Daar is echter veel personeel voor nodig.

Pieternel benadrukt dat het enorm gewaardeerd wordt door de gasten, maar ook door de vrijwilligers zelf, dat ze met hun bijdrage iets kunnen betekenen. Naast waardering is het ook alsof je deel uitmaakt van een grote familie. Kortom, een plek waar je je thuis voelt.

Op dit moment zijn er veel vacatures voor vrijwilligers, onder andere voor het animatieteam, het geven van paardrijlessen, reisgids op de huifkar en nog veel meer. Kijk eens op de website www.stichtingbio.nl om je verder te verdiepen in deze parel in het nabijgelegen bos en wie weet is één van de openstaande vrijwilligersfuncties, wel iets voor jou.

Want wat weten we nu eigenlijk als buurtbewoners van het Bio-vakantieoord?

Stichting Bio is in 1927 opgericht door de Nederlandse Bioscoopbranche. De missie startte ermee om bleekneusjes uit de stad te helpen met aansterken.

Vervolgens richtte men zich op revalidatie van poliopatiëntjes. Pas sinds de jaren negentig richt men zich op het aanbieden van vakanties voor gezinnen met een of meer meervoudig gehandicapte kinderen.

Jeike Wallinga Namens de werkgroep SBGB Energie Vanaf half maart voelde onze wijk anders: een intelligente lockdown leidde tot een ander straatbeeld en -geluid.

Weinig auto’s en meer wandelaars, op berenjacht of luisterend naar de vogels die overduidelijk aanwezig waren.

Naast hun werkzaamheden aan het huis is Camiel werkzaam als manager bij de Rechtbank in Arnhem en is Raimon net begonnen met de opleiding verpleegkundig specialist in Utrecht en is daarnaast werkzaam in de GGZ. Camiel komt oorspronkelijk uit Arnhem. Na de NHTV (toerisme) studie in Breda is hij door de crisis in 2002 niet de toeristische sector ingegaan, maar heeft hij technisch-servicegerichte functies als manager van diverse klantenservices op zich genomen, o.a. voor Ziggo/T-mobile en CCV. Na de studie is hij daar nog geruime tijd blijven hangen (totaal 15 j). Maar de omgeving van Arnhem lonkte, o.a. doordat zijn ouders, zusje en vrienden in Arnhem wonen.

Raimon komt oorspronkelijk uit de Achterhoek en heeft in Maastricht Gezondheidswetenschappen gestudeerd. De combinatie van verhuizing, studie, fulltime baan in de GGZ en de reistijd was echter teveel, waardoor hij deze studie moest afbreken in september 2019.

Na enkele maanden de focus wat meer te hebben gehad op het werk als senior verpleegkundige Psychiatrie en op de klusactiviteiten voor de woning op de Bakenbergseweg,

Bio-vakantieoord biedt hier in Arnhem zeventien ruime vakantiebungalows aan met de nodige aanpassingen en hulpmiddelen. Zo kan deze doelgroep onbezorgd van hun vakantie genieten. Naast de aanpassingen in de

Tijd om te reflecteren

Ik leerde beide heren kennen op het running diner van de Bakenbergseweg eind 2019. Ze woonden toen nog net in een tijdelijke woning in de wijk Spoorhoek. De verbouwing van de woning op de Bakenbergseweg was uitgevoerd in de 90-er jaren en die wilden ze weer terugbrengen naar de oorspronkelijke 30-er jaren.

In het begin zijn ze zelf begonnen met het sloopwerk, vervolgens hebben ze een aannemer vanaf september een maand of drie aan het werk gehad. De CV werd vanuit de kelder naar de zolder verplaatst, het leidingwerk werd aangepast, nieuwe vloeren werden gestort o.a. voor de nieuwe badkamer, een geheel nieuwe keuken, dakvensters werden geplaatst en schuifdeuren werden weer vervangen door oude paneeldeuren. Blauwe (!) kozijnen in het interieur werden weer wit.

Meer thuis zijn heeft ook invloed op het energiegebruik.

Enerzijds omdat het wel fijn is om in het vroege voorjaar de verwarming op een extra werkkamer te gebruiken en ook omdat bijna iedereen meer thuis was.

Andere effecten zorgden voor een afname van het energiegebruik. Gemiddeld gebruikt een huis in Nederland circa 3500 kWh elektriciteit en 1500 m3 aardgas. Omdat 1 m3 aardgas overeenkomt met 10 kWh telt dit op tot 18.500 kWh aan energie. Per dag is dit ongeveer 50 kWh. Deze energie-inhoud zit ook in ongeveer 5 liter benzine of diesel (circa 10 kWh per liter). Stel dat een huishouden 20% meer energie in huis gebruikt door de lock-down.

DE PENSEELSTREEK 11

Ze leerden elkaar kennen via internet, nu ongeveer 6 jaar geleden.

Samenwonen volgde 4,5 jaar later in een klein appartement te Klein Vijverdal. Juli 2019 vierden ze hun verbondenheid middels een geregistreerd partnerschap en eind 2019 vonden ze het tijd voor een wat grotere stijlvolle 30-er jaren woning.

De verhuizing en het woonklaar maken van de woning verliepen wat hectisch door de wisseling in opleiding en werk van Raimon, maar ook doordat Camiel een gebroken pols/ arm opliep na het hardlopen van de Zevenheuvelenloop, vlak voor de verhuizing. Er was nog een andere stressfactor: de vader van Raimon belandde een keer met z’n auto in de sloot langs de A73. Er was ook leuk nieuws: de zus van Raimon trouwde bij hen thuis op 2 juni jongstleden.

Ze zijn erg blij met de verandering van omgeving. Ze waren toe aan meer ruimte. Maar niet alleen de woonoppervlakte maakt dat ze het hier inmiddels erg naar de zin hebben. De ruimte tussen de woningen in onze wijk en de aandacht, die iedereen aan z’n tuin besteedt, doet hun voorliefde voor groen erg goed.

Ook de interactie met de directe buren en straatgenoten verloopt ontspannen en ludiek (ze worden bijvoorbeeld regelmatig uitgezwaaid door wat buren, als ze op pad gaan).

Zo konden ze ook het briefje ‘welkom in de wijk’ van directe buren erg waarderen, net toen ze de sleutels van het huis in ontvangst hadden genomen. Camiel mag als sportontspanning graag hardlopen en vindt het een genot om door de nabijgelegen parken te rennen.

Hopelijk komt er binnenkort wat meer rust voor beide heren, zodat ze nog meer van hun huis, omgeving en hobby’s kunnen genieten. Welkom in de wijk!

Dat komt overeen met 10 kWh per dag.

Als datzelfde huishouden elke dag 1 liter brandstof minder gebruikt bij het autorijden, afhankelijk van auto en rijstijl ongeveer 15-20 km, dan is het energiegebruik in totaal vergelijkbaar.

Andere manieren waarop de lockdown het energiegebruik beïnvloedt zijn: Minder spullen kopen (gemiddeld zit een kwart van de energie die gebruikt wordt in spullen die we kopen en gebruiken, 63 kg CO2-uitstoot gemiddeld voor een kledingstuk) Anders eten. 100 gram lamsbout in een restaurant vervangen door een vegetarisch alternatief thuis (de onbereide lamsbout staat voor 5 kg CO2, de uitstoot die ook hoort bij 10 kWh grijze elektriciteit).

En wat iedereen ondertussen wel weet: vliegen kost erg veel energie en niet-vliegen compenseert ruimschoots voor het extra energiegebruik in en om huis.

Het wordt dus vast een duurzame zomer in onze eigen achtertuin!

Dit najaar hopen we weer mooie bijeenkomsten te organiseren en wie weet heeft u uw huis dan wel geïsoleerd via de gezamenlijke inkoopactie van spouwmuur isolatie. Warm aanbevolen…

Wilt u actief op de hoogte worden gehouden van de volgende activiteiten van de werkgroep of heeft u vragen?

Stuur dan een mail naar SBGBenergie@gmail.com.

12 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 13

Je ziet ze groeien bij Skar.

Dagopvang (0-4 jaar) Peuterwerk (2-4 jaar) Bso (4-13 jaar)

Nieuwsgierig?

Leer ons kennen via www.skar.nl/locaties/arnhem/de-holle-boom

Annemariek Faber Kindadvies Consultatie | Advies | Begeleiding | Bijles Ben jij tussen de 8 en 14 jaar en wil je vooruitgaan op school?

UITVAARTVERZORGING

Sinds 1911 verzorgen wij uitvaarten in Arnhem en omstreken

Ik help je graag!

Telefoon 026 333 30 29

Helen van der Meijden voedingsadvies en leefstijlcoaching

info@mijnhartuitvaartverzorging.nl www.mijnhartuitvaartverzorging.nl

info@annemariekfaberkindadvies.nl Amsterdamseweg 214 | Arnhem

Gezonde leefstijl? Doen!

M 06-10141699 info@helenleefstijlcoaching.nl www.helenleefstijlcoaching.nl

Lengtes inkorten v.a. € 8.50, Rits vervangen v.a. € 10,Tailleren v.a. € 12,50, Mouwen inkorten v.a. €12,50

Inbreng en verkoop van 2e hands damesmode

Dinsdag gebracht, donderdag ophalen Donderdag gebracht, dinsdag ophalen Contact: (naast Mantel) Tel: 026-3794415 www.madebyestrella.nl info@madebyestrella.nl

van Lawick van Pabststraat 97

SCHILDERSBEDRIJF • Onderhoud • Nieuwbouw B O U W K. O N D E R H O U D • Renovatie • Betonreparatie Postbus 2050 • Isolerende beglazing 6802 CB Arnhem • Plafond- en wandafwerking Tel 026 - 44 325 50 • Gevelreiniging Fax 026 - 44 585 58 • Plaatsen ramen en deuren • Politie keurmerk hang- en sluitwerk • Kozijn renovatie

Wijnkoperij Henri Bloem In de burgemeesterswijk in Arnhem vindt u deze gezellige winkel met prachtige kledingcollecties van o.a. Tramontana, By-Bar en Yaya - sieraden van Jules Bean en Biba - Biologische doucheproducten - Djeco speelgoed

Amsterdamseweg 126, 6814 GJ Arnhem Tel.: 026 – 4455220 E-mail: arnhem@henribloem.nl Zie voor aanbiedingen: www.henribloem.nl

Voor uw complete woning stoffering, ook voor stuc- en schilderwerk, badkamers en keukens. Tapijt, parket, laminaat, pvc en vinyl gordijnen, binnen- en buitenzonwering.

Op het plein bij de Praxis en Lidl. Voor de deur gratis parkeren.

Amsterdamseweg 115 6814 GC ARNHEM T 026 44 50 218 E info@amelink.nl I www.amelink.nl

14 DE PENSEELSTREEK Nummer 84 93

Nummer 93

Vakantie in eigen wijk Door Micha van Aart en Bert Krikke

Genieten van onze eigen omgeving

SUPPORT YOUR LOCALS

Deze zomer zal door veel wijkbewoners de keuze worden gemaakt om voor een deel of helemaal de vakantie vanuit eigen huis te gaan vieren. Genoeg te doen in Nederland voor een short break of voor dagtripjes. Musea en mooie steden te over. De ideale gelegenheid om te ontdekken hoe mooi Nederland eigenlijk is. En ook mooi dat u geen filestress op de Parijse rondweg of urenlang wachten op Schiphol hoeft te ondergaan om toch een geweldige zomer te hebben. Zeker met het weer dat we in april en mei hebben gehad. We hebben al officieel het voorjaar met de meeste zonuren behaald sinds dit wordt bijgehouden.

Jan van Dellen – Wethouder en Economische Zaken en Sport gemeente Arnhem.

Maar niet alleen de rest van Nederland zit te wachten op een (hernieuwde) kennismaking. Wie kent eigenlijk de omgeving van Arnhem en van onze wijk echt goed?

De laatste maanden en vele wandelingen leren ons opnieuw dat onze omgeving erop wacht om verkend te worden. Daarom het speciale thema Vakantie in Eigen Wijk. Dit jaar is dé kans om te genieten van de bossen, parken en landgoederen die we in onze directe omgeving rijk zijn, en natuurlijk van de verschillende musea, Burgers Zoo, het Openluchtmuseum en onze binnenstad.

Voor de buurtgenoten die de afgelopen maanden bovenmatig achter hun beeldscherm hebben gezeten met Microsoft Teams, Zoom, Whereby en al die andere vergader-programma’s lonkt het perspectief van ontspannen en mooie wandelingen maken in onze omgeving. Onze redactie heeft een voorproefje gehad en het is een aanrader: we wonen echt in één van de mooiste stukjes Nederland.

Het grote nadeel tot voor kort was dat er voor, tijdens of na zo’n wandeling tot 1 juni nergens de gelegenheid was om even uit te puffen, wat lekkers te nuttigen of te genieten van een diner. Dat is inmiddels weer mogelijk.

Deze zomer is daarom ook dé kans om te genieten van alles wat de restaurants en eetgelegenheden in onze wijk en omgeving te bieden hebben.

In deze speciale vakantie-editie presenteert een aantal eetgelegenheden zich daarom aan jullie. De horeca heeft het in het voorjaar zwaar gehad, maar nu kunnen we er gelukkig weer gebruik van maken. Zo kunnen we het aangename met het nuttige verenigen en de horeca in onze wijk weer een goede herstart geven.

In deze Special een combinatie van onze wandeltips van mooie en gevarieerde routes die vanuit onze wijk gewandeld kunnen worden, met daarbij de restaurants en eetgelegenheden.

DE PENSEELSTREEK 15

Wandelen vanuit eigen wijk Voor diegenen die al iets te lang hebben stilgezeten, zal de kaart met de 8 wandelingen die wij aanbevelen wellicht als wat veel en ontmoedigend overkomen. Niets is minder op zijn plaats: we hebben 4 kortere en 4 langere routes geselecteerd, dus er is voor elk wat wils. De kortere routes, die met blauw op de kaart staan aangegeven, hebben een lengte van 4 tot 6 kilometer, dus zijn goed in een uur te lopen, afhankelijk van het tempo dat je er op nahoudt. De langere rode routes hebben een lengte

tussen 10 en 12 kilometer en nemen ongeveer 2 uur in beslag. Dit is natuurlijk zonder de stops die een ieder wil maken, in de natuur, of onderweg bij één van de eet- en drinkgelegenheden in (de buurt van) onze wijk.

De kortere routes brengen je naar Zypendaal, Sonsbeek, Mariëndaal en Warnsborn. De langere routes naar de Lichtenbeek-Westerheide, Oosterbeek, Meinerswijk en de Waterberg.

Als wethouder van deze prachtige stad, met portefeuilles economie, sport en de ambtenaren organisatie, werd ik vanaf het begin direct geconfronteerd met de Coronacrisis en de gevolgen.

Zwembaden, sporthallen en sportparken gingen dicht. Horeca en winkels sloten de deuren, evenementen werden afgezegd.

De stad werd een spookstad. Nieuwe regelingen vanuit het kabinet moesten door onze ambtenaren worden uitgevoerd, waar normaal 4-6 maanden voor staat, moest nu in 4 dagen gebeuren.

Inmiddels begint het leven weer een beetje op gang te komen.

Zwembaden en sportparken mogen weer voorzichtig open.

Vanaf 1 juni mag de horeca weer open, zij het beperkt.

Gelukkig neemt de Corona besmetting af, maar we zijn er nog niet.

Ook al gaan we voorzichtig weer naar buiten en mogen we weer meer, we moeten rekening houden met de veiligheid. Dit is ook continu het dilemma, je wilt de economie zo graag weer terug naar normaal hebben, maar we weten dat door deze crisis grote veranderingen komen.

Daarom ben ik bezig met het college, de provincie, het rijk, besturen in de stad / horeca / winkels, om ondernemers zoveel mogelijk te helpen vanuit het principe ‘wat kan wel’ en waarbij zowel het behoud als het creëren van nieuwe banen de grootste urgentie heeft. Daarnaast kijken we of we investeringen en initiatieven hiervoor naar voren kunnen halen.

Lokale ondernemers in de stad, maar ook in onze wijk, zijn ontzettend belangrijk. Zij geven kleur aan ons dagelijks leven. Vandaar dat ik een groot voorstander ben van lokale initiatieven als “Support your locals”. En ook van onze sportverenigingen in de wijk. Blijf zowel de ondernemer als ook je sportvereniging steunen als het kan.

Bovenstaande is maar een greep uit de gesprekken en initiatieven waar we vanuit de gemeente mee bezig zijn. Ik weet dat we niet alle banen of bedrijven kunnen redden, maar mijn belangrijkste motivatie is om ervoor te zorgen dat onze inwoners en bedrijven zo goed mogelijk door deze crisis heenkomen.

Ik wens iedereen heel veel gezondheid toe en zorg voor elkaar.

We hebben ervoor gekozen om niet de alle routes van begin tot het eind gedetailleerd uit te stippelen. Het leuke van wandelen is namelijk om af en toe ook je eigen weg te ontdekken. We raden je aan om gebruik te maken van een wandelapp. Zelf gebruiken we ‘Komoot’. Deze app is gemakkelijk te downloaden in de app-store op je telefoon. Komoot geeft tot aan de kleinste paden aan waar je kunt wandelen, en geeft ook extra informatie over hoogtepunten tijdens de wandeling. De app is gratis te

gebruiken, maar geeft bij lidmaatschap uiteraard meer mogelijkheden. Een andere app-tip is een hoogtemeter.

De app van Altimeter geeft tot 1/10 meter weer wat de hoogte is. Af en toe leuk om te bekijken, of voor als je bovenaan één van de vele heuvels een beetje buiten adem bent, een goed excuus naar jouw wandelgezelschap.

16 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

Route 1 Zypendaal

Eataliano

De route begint aan de rand van Park Gulden Bodem, aan de Gerard Douweg, ter hoogte van kinderdagverblijf De Hobbel. Je loopt Park Gulden Bodem in. De precieze route is daarbij niet heel belangrijk, maar als je de uitgestippelde route volgt, dan kom je langs de overblijfselen van een Wildgraaf. Deze werd vroeger gebruikt om herten en wilde zwijnen buiten de landbouwgronden te houden. Hij bestaat uit een greppel met daarnaast een dijk met een schutting. Deze wildgraaf stamt uit het eind van de 17de eeuw. De wildgraaf begon in Oosterbeek en volgde ongeveer het verloop van de Schelmseweg en sloot aan op een wildgraaf die helemaal tot Dieren liep. Je steekt de Zypendaalseweg over en komt binnen in Park Zypendaal. Ooit heeft een gletsjer hier bodemmateriaal voor zich 'uitgestuwd', waaruit een wal van 80 meter hoog is ontstaan. In het 'dal' staat het statige Huis Zypendaal.

Aan de rechterzijde van de route zie je Casa Bianca, een T- boerderij die hoort bij het landgoed en inmiddels een rijksmonument is. Je vervolgt de route aan de zuidzijde van de open weide. Vlak voor de Wolflaan buig je af naar rechts en loop je de heuvels van Park Zypendaal in. Links zie je op enige afstand de lichtmasten van de atletiek/ schaatsbaan, maar de route buigt af naar rechts en komt uit bij het gouverneurshuisje van Huis Zypendaal. Het gouverneurshuisje is gebouwd als speelhuisje en later als

De bezorgservice van Eataliano is in de afgelopen maanden onverminderd doorgegaan; gelukkig maar want een pizzaatje gaat er altijd wel in.

Nu er ook weer gegeten kan worden in het restaurant, de ‘vanaf 1 juni regels’ hieronder op een rij: • Eten in het restaurant kan op basis van een reservering voor 2 of 4 gasten of een gezin van meer dan 4 personen.

• Er zijn 3 shifts; te weten om 17.00 uur, om 18.30 uur en om 20.00 uur.

• Er is een desinfectiepaal om de handen te desinfecteren en de tafels mogen niet verschoven worden.

• De looproutes zijn gemarkeerd en vooraf wordt een controlegesprekje gehouden om eventuele bijzonderheden zoals een verkoudheid te checken.

• Het personeel werkt met handschoenen en dat geldt voor zowel de koeriers als de bediening.

• Contactloos betalen heeft de voorkeur.

schoolgebouw voor de kinderen van de familie Brantsen, de bewoners van Huis Zypendaal.

Hier ontvouwt zich een parktuin in Engelse landschapsstijl. Verschillende tuinarchitecten hebben hun stempel op het park gedrukt. Het huidige tuinontwerp is van landschapsarchitect Eduard Petzold en dateert uit 1864.

Wanneer je nog nooit in de gelegenheid bent geweest om Huis Zypendaal te bezoeken, dan is deze wandeling wellicht een ideale gelegenheid.

Kaartjes kunnen online gekocht worden via https://zypendaal.glk.nl/.

Kijk wel van te voren op de website, want het kasteel was op 28 juni nog niet open voor bezoek.

De route loopt verder langs de aangelegde vijvers. Aan de rechterzijde staat een monumentale beukengroep van 5 rode beuken die de moeite van het bewonderen waard zijn. Je komt nu uit bij een gegraven bron in een klein moerasachtig gebiedje, wordt ook wel spreng genoemd. Het grondwater sijpelt hier omhoog uit de grond.

Arnhemmers noemden dit ‘siepelen’. Hier komt de naam Zypendaal vandaan. Het is de plek waar de Sint Jansbeek ontspringt. Het water is afkomstig van het Veluwemassief.

De route gaat vervolgens parallel aan de Zypendaalseweg, waarna u de weg oversteekt en het laatste stuk van de route door het dal loopt van Park Gulden Bodem.

DE PENSEELSTREEK 17

18 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 19

Route 2 Sonsbeek

Grand Café Aan de Beek

De route begint onderaan de Van Heemstralaan en gaat langs de Dalweg over de waterval. Het water is ook bij deze route op verschillende plekken weer prominent aanwezig. Het park Sonsbeek heeft ook haar naam te danken aan het water, want ‘Sonsbeek’ is een verbastering van ‘Sint-Jansbeek’. Park Sonsbeek kreeg in 1963 als eerste Nederlandse park de status van Rijksmonument. Brasserie De Boerderij ligt centraal aan de parkvijver en is een ideale plek om aangenaam van het park te genieten.

De route gaat verder op het half verharde pad naast de Parkweg en buigt halverwege af in de richting van de Uitkijktoren of Belvédère. Deze uitkijktoren werd in de 19e eeuw gebouwd in opdracht van baron H.J.C.J. van Heeckeren van Enghuizen, de toenmalige eigenaar van het park. Het vervolg van de route gaat om de dierenweide heen en komt uit bij De Pallatijn en Huis Sonsbeek (De Witte Villa). Via de onderkant van de heuvel van de Witte Villa komt u uit bij de Apeldoornseweg, die u volgt richting het centrum.

Aan de rechterzijde grazen waarschijnlijk enkele Lakenvelder koeien. Uniek in Nederland en de wereld, grazende koeien op 300 meter van het centrum van je stad.

Op de kruising sla je rechtsaf en loop je over het brede voetpad langs de Zijpendaalseweg. Je komt nu uit bij de Witte Watermolen. Dit oudste gebouw in het park dateert uit 1460 en maalt al ruim 500 jaar graan tot meel! Het complex van de watermolen bestaat uit twee gedeeltes; de schuur waar nu het bezoekerscentrum is gevestigd en rechts daarnaast/achter de molen en de molenaarswoning. Het bezoekerscentrum Molenplaats Sonsbeek geeft informatie over het thema Groen in de Stad, natuur en duurzaamheid en is onderdeel van Natuurcentrum Arnhem. Je kan hier ook terecht voor een lekker kopje Arnhemse Peeze koffie.

Direct achter de Witte Watermolen ligt het Nederlands Watermuseum. Dit museum, dat gevestigd is in de Begijnenmolen en omliggende gebouwen, geeft een prachtig inzicht in hoe we in Nederland om (moeten) gaan met water, is interactief en een uitje voor jong en oud. Grand Café Aan de Beek maakt onderdeel uit van het museum, maar is gelukkig ook los te bezoeken.

Daarna gaat de route langs de beek verder langs een aantal vijvers waarbij vooral de brug met de gietijzeren zwanen de moeite van het bekijken waard is. Aan je rechterzijde bevindt zich Chinees Restaurant Sonsbeekpaviljoen met een prachtig terras. Daarachter ligt de Steile Tuin. In 1999 is deze bloemrijke tuin aangelegd op de plek waar ooit de moestuin van Baron Van Heeckeren lag.

De route volg je langs de beek, waarna je uitkomt bij de grote waterval. Op de plek waar vroeger de Gelderse molen stond (oliemolen) , is nu een waterval waar je onderdoor kunt lopen om zo het neerstortende water te bewonderen. De stenen van deze waterval komen van het Kootwijkerzand bij Ede. Vanaf de waterval loop je parallel aan de Zijpendaalse weg verder waar de route weer bij het beginpunt uitkomt.

Een andere mooie plek in Park Sonsbeek is Grand Café Aan de Beek bij het Watermuseum, die hebben sinds vorig voorjaar nieuwe eigenaren: Esther en Gio. Zij ontvangen jullie graag voor de lunch, de high tea en de borrel.

Om af te halen voor in het park of thuis is er De Beek Away borrelbox: spreid je eigen kleedje uit op de weide en unbox de borrelhappen, relax en geniet er samen van.

Avondhapjes aan de Beek is hun nieuwe concept. Streetfood uit internationale keukens wordt hier gewoon Parkfood. Op het terras of binnen wordt allerlei lekkers geserveerd in kleinere porties om samen van te proeven en te delen. Avondhapjes zijn te verkrijgen van donderdag tot en met zondag vanaf half 5 en die zijn natuurlijk extra fijn voor de zwoele zomeravonden.

Wees gerust: veiligheid en groots genieten gaan ook hier prima hand in hand.

Brasserie De Boerderij is een onmisbaar onderdeel van het Sonsbeekpark en heeft een uniek terras. Ga daar vooral iets drinken en eten tijdens je wandeling. Als je daar zit, heb je altijd genoeg te zien. Talloze joggers en wandelaars, muziekgroepen, zwanen met hun kroost en ganzen die altijd langs of op het pad of de weg staan als je erlangs wilt. Waar je dan met een omtrekkende beweging omheen gaat, want met zo’n vogel wil je het niet aan de stok hebben. De Boerderij heeft de sluitingsperiode benut om samen met het team het interieur weer een keer up te graden. Rode wanden, mooie kleuren voor een warme uitstraling. Het team kan niet wachten om de gasten weer te mogen verwelkomen.

20 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Route 3 Mariëndaal Het landgoed heeft haar naam te danken aan het Augustijnenklooster Domus Fontis Beatae Mariae , in het Nederlands Mariënborn (later Mariëndaal) dat in 1392 in het gebied werd gevestigd. Het gebied ligt op de zuidelijke helling van de Veluwse stuwwal.

De route start aan de Amsterdamse weg en loopt een stukje gelijk met de achterzijde van Groot Klimmendaal. Daar sla je rechtsaf richting de bossen van Mariëndaal. Tweehonderd meter naar links ligt Hoeve Klein Mariëndaal. Bij deze zorgboerderij en theeschenkerij werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onder begeleiding en met de hulp van tientallen vrijwilligers. Hier kun je leren over de kwaliteiten die het boeren/tuindersbedrijf en het platteland te bieden hebben. Omdat dit een zorgboerderij is, gaat de opening gefaseerd. Kijk dus voor een bezoekje even op de website.

Nummer 93

De route gaat verder via de Groene bedstee. Dit is een fraaie berceau van bijna 400 meter echte beuk (geen haagbeuk) die in 1856 in dit park in Engelse landschapsstijl werd aangelegd in opdracht van de familie Van Eck. Een berceau of loofgang is een pad waarbij aan beide zijden heggen staan, die aan de bovenzijde met elkaar zijn verbonden, zodat een soort tunnel ontstaat. Hij werd vroeger door de dames van het landgoed gebruikt. Hier konden zij hun wandelingetje maken in de schaduw van het bladerdak, waardoor hun huid mooi blank bleef. Dat was destijds een teken van welvaart. Aan de binnenkant van de tunnel is het zo donker dat er nauwelijks blad groeit. De grillige takken van de beuken zijn daardoor goed te zien. In de haag nestelen veel vogels als de winterkoning en de fitis.

Als je de berceau uitloopt, kijk je uit op de boerderij die de gronden van Mariëndaal in beheer heeft. Hier sla je rechts af en wandel je het pad omzoomd met hoge bomen weer af in oostelijke richting. Zo kom je weer uit bij de Amsterdamse weg waar de route eindigt.

Vervolgens gaat de route in westelijke richting door het bos. Aan de linkerzijde halverwege ligt op een kunstmatige heuvel de Christuskoepel.

Deze is in 1939 gebouwd door de architect Alexander Kropholler. De 7 beelden die om het Christusbeeld heen staan vertegenwoordigen de 7 deugden. De beelden zijn gemaakt door Mari Andriessen, bekend van De Dokwerker in Amsterdam.

Via een stijl pad kom je onderaan uit bij de Klingelbeek en het Landhuis Mariëndaal. Dit landhuis was tot 1936 in het bezit van de familie Van Eck, tot 1936 eigenaar van Mariëndaal.

Een paar honderd meter verderop ontspringt de Klingelbeek, wat een bijzondere plek oplevert.

Even verderop ligt de ijskelder van het landhuis, die er in vroegere tijden voor zorgde dat de landhuisbewoners ook in de zomer over ijs konden beschikken.

Hoeve Klein Mariëndaal De theeschenkerij Hoeve Klein Mariëndaal is vanaf juli geopend van woensdag t/m vrijdag van 10.00 – 16.00 en in de weekenden van 11.00 – 17.00. Er wordt gewerkt met een take away / picknick op het terras concept. Alles vindt buiten plaats, alleen de bestelling geef je binnen op.

Vervolgens kun je buiten via het luikje de bestelling ophalen. Je kunt dit zolang er plek is lekker oppeuzelen op het terras of anders meenemen naar een andere plek buiten het terrein.Om de buurt een warm welkom te geven is er een leuke aanbieding: Een kopje koffie of thee met een punt huisgemaakte taart naar keuze voor € 4,75.

Route 4 Warnsborn De naam ‘Warnsborn’ is afkomstig van de woorden ‘born’ of bron en ‘warn’ staat voor zuiver. De naam ‘Warnsborn’ betekent dus ‘zuivere of heldere bron’ en is waarschijnlijk ontleend aan de op het landgoed aanwezige bronnen. De naam Warnsborn werd dus al gebruikt in de vijftiende eeuw en had toen betrekking op het Hoge Erf, dat in bezit was van het klooster Mariënborn. Later kwamen Hoog Erf en Laag Erf in handen van de Arnhemse burgemeester Everhard Everwijn. Vanaf die tijd werden zij vaak samen als 'Warnsborn' aangeduid. In 1894 werd Hoog Erf weer afgesplitst. Dat heette voortaan weer Hoog Erf, terwijl Laag Erf de naam Warnsborn behield.

Op Hoog Erf begint onze route naast Pension Warnsborn. Je loopt nu door een redelijk open gebied wat zich kenmerkt door een stervormig bomenpatroon wat het gebied een bijzonder karakter geeft. Na een kilometer vervolgt u de route in noordelijke richting. Dit landschap bestaat hier grotendeels uit zogenaamde Singels. Deze singels bestaan vooral uit mei- en sleedoorn en kardinaalsmuts. Singels zijn belangrijk voor sommige diersoorten (vooral vlinders) om zich te kunnen oriënteren en verplaatsen, en worden daarom ecologische verbindingszones genoemd.

De route gaat verder in noordelijke richting waar je aan je linker- en rechterhand enkele boerderijen ziet die deel uitmaken van het landgoed. De vegetatie is hier afwisselend en gaat over van loofbos naar dennenbos.

Het pad kronkelt verder in oostelijke richting om het wat nattere binnengebied van Warnsborn heen, waarin de route na een kleine omweg toch terecht komt. Je krijgt nu ook zicht op het neoclassicistische landhuis, nu Hotel Warnsborn. Er was al in het jaar 1500 sprake van een landhuis op deze plek. De laatste voorganger van het huidige hotel werd gebouwd nadat het landgoed in 1827 werd gekocht door mr. Willem baron Roëll, heer van Hazerswoude en directeur van De Nederlandsche Bank. In 1944 brandde het gebouw geheel af, maar na de oorlog werd het met Marshallhulp herbouwd. Bij het voormalige landhuis horen het koetshuis en de orangerie die de moeite van het bekijken waard zijn. De orangerie heeft een druivenkas en orchideeënkas. De terrassentuin heeft waterlopen, vijvers, keermuurtjes en een verrassend kunstwerk. De rotstuin beschikt over uitnodigende paadjes en spannende holen.

DE PENSEELSTREEK 21

Vanaf het hotel gaat de route langs de voormalige ijskelder van het landhuis en vervolgens verder langs de camping Warnsborn richting hotel-restaurant Trix. Hier loop je langs de Bakenbergseweg met aan de rechterzijde een prachtig uitzicht op het Hoge Erf. Op de kruising met hotel-restaurant Trix eindigt de route.

Dat we deze route door dit prachtige landgoed kunnen lopen hebben we te danken aan Stichting Het Geldersch Landschap. In 1929 werd het landgoed verkocht aan exploitatiemaatschappij Thorhem uit Doorn, die in het gebied villa's wilde bouwen. Geldersch Landschap, opgericht in 1929, tekende hier verzet tegen aan wat er uiteindelijk toe leidde dat de stichting, met behulp van Rijk, provincie en gemeente, Het Lage Erf, De Vijverbergh en Lichtenbeek kon aankopen.

22 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 23

Landgoed Hotel Groot Warnsborn

Route 5 Lichtenbeek - Westerheide

De familie De Vries runt al vele jaren Landgoed Hotel Groot Warnsborn. Sinds mei is het restaurant al weer open voor hotelgasten en vanaf de maand juni is iedereen welkom voor lunch, diner, high tea of drankjes. Het is er goed geregeld: er zijn looproutes, je wordt opgevangen en je wordt geplaceerd aan een tafel. Maar ook afhalen is mogelijk. Speciaal voor ons heeft het team een borrelbox samengesteld:

De route begint op de kruising van de Amsterdamse weg en Schelmseweg alwaar je landgoed Mariëndaal binnenloopt.

Vervolgens loop je parallel aan de Schelmseweg in westelijke richting. Je passeert aan je linkerhand een boerderij en steekt bij de parkeerplaats de Schelmseweg over. Je komt nu in een deel dat Boschveld heet. Je steekt de Van Limburg Stirumweg over, die naar de Airborne begraafplaats gaat. Zo kom je terecht op landgoed Lichtenbeek. Hier stond tot 1942 een landhuis dat was neergezet door de toenmalige eigenaar Jan Takranen. Het koetshuis, een boswachterwoning en de siervazen die bij de toegang tot het landgoed staan zijn bewaard gebleven. De naam Lichtenbeek verwijst naar een spreng op het aan de andere kant van de Amsterdamseweg gelegen landgoed Vijverberg.

Hier loop je over een kronkelend pad door de bossen. De stenen palen die je langs de route ziet zijn oude grenspalen van de gemeente Arnhem. Voordat je bij de Drijenseweg komt, buig je af naar links en vervolg je de route tot aan de Amsterdamse weg. Hier steek je over en kom je op De Vijverberg.

Even verderop liggen aan de rechterzijde langs de schaapsdrift en op de heide een zevental grafheuvels of tumuli. De drie exemplaren op de schaapsdrift, die net buiten de wandelroute liggen, zijn waarschijnlijk de oudste van Noord-West Europa. Ze dateren van vóór 2900 v.Chr. Uit opgravingen is gebleken dat het grafheuvels van de Standvoetbekercultuur zijn. In één graf zijn, behalve een vrouwenskelet ook een standvoetbeker en een vuurstenen bijl gevonden. Ook van de vier grafheuvels op de heide is veel bekend. Ze dateren uit de Vroege en Midden Bronstijd (2150 – 1200 v.Chr.).

Vervolgens loop je naar het volgende gebied genaamd Westerheide. Het terrein van Westerheide is opvallend vlak. Dat komt omdat op deze plek een enorme waaiervormige afzetting van zand en grind ligt. Dit is een ‘spoelzandwaaier’ of ‘sandr’. De puinwaaier die hier ligt is de grootste van Nederland en daarom erg waardevol.

Penseelstreek Borrel-box!

Diverse worstsoorten Gemarineerde olijven

Diverse soorten kaas Ambachtelijk brood

Huisgerookte zalm

Yakitori kip spiesjes

Kaasstengels Druiven

Gemengde nootjes

Crostini’s met huisgemaakte dip Prijs € 29.50 voor 2 personen inclusief een fles Bubbels, rosé, witte of rode wijn!

Voorwaarden: • te verkrijgen van donderdag tot en met zondag • bestellen minimaal 24 uur tevoren middels onze email: info@grootwarnsborn.nl ovv naam en telefoonnumer • afrekenen per pin bij afhalen • geldig vanaf 2 juli t/m 13 september 2020.

Bij het bestellen van deze heerlijke Penseelstreek borrelbox voor 2 personen krijgt men een gratis Wireless Outdoor Speaker voor bijvoorbeeld op de (kinder)fiets!

Restaurant Trix Restaurant Trix heeft ook leuke afhaalmenu’s die gratis worden bezorgd voor gasten van de Penseelstreek (Hoogkamp - Sterrenberg - Gulden Bodem).

TRIX CATERING “CULINAIRE KWALITEIT BIJ U THUIS” Prijzen: • 2-gangen menu vaste prijs € 22.50 • 3-gangen menu vaste prijs € 27.50

Nummer 93

Vanaf 1 juni beschikbaar, TRIX Menu catering. De gerechten van restaurant TRIX, geserveerd voor thuis. Smaakvolle 2- en 3-gangen menu’s, waarin u de keuze heeft uit diverse gerechten. Uiteraard is ‘afhaal’ ook mogelijk.

Bestellingen kunt u plaatsen via de website www.restauranttrix.nl

Verder op de route ligt de manege en minicamping de Maesberg. Aan de achterzijde sla je rechtsaf en loop je weer in de richting van Warnsborn. Ook hier weer zie je prachtige boerderijen die in eigendom zijn van het Geldersch Landschap.

Via enkele kleine heidegebieden kom je weer terug op landgoed Warnsborn. We volgen nu de route langs de Beek op Warnsborn.

Voor een beschrijving van Warnsborn zie ook route 4.

24 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

Route 6 Oosterbeek

Route 7 Meinerswijk

De route begint in landgoed Mariëndaal. Je loopt door het landgoed tot aan het landhuis Mariëndaal en gaat daar onder het spoor door. Aan je linkerhand liggen enkele mooie vijvers van de Klingelbeek, die vanaf hier verder naar de Rijn stroomt. Je steekt de weg over en loopt in de richting van de spoorlijn Arnhem-Nijmegen.

Aan de voet van het spoor is een prachtig pad wat de moeite van het ontdekken waard is. Volg het pad helemaal tot aan de Rijn, en volg daar de Rijn in westelijke richting. Hier heb je een prachtig uitzicht over de rivier, maar ook over de uiterwaarden in de richting van Oosterbeek.

Je komt uit bij camping Oosterbeeks Rijnoever.

De kampwinkel verkoopt een lekkere verfrissing voor onderweg. Vervolgens krijg je de Oude Kerk van Oosterbeek in het vizier en volg je de weg richting Oosterbeek. Je komt nu uit op de Benedendorpseweg. De Oude Kerk is één van de oudste kerken van Nederland. De oudste delen stammen uit de Karolingische periode (8ste tot 10de eeuw). De kerk lag in het gebied waar hevige gevechten plaatsvonden tijdens de Slag om Arnhem. Na de oorlog zijn de kerk en toren weer gerestaureerd.

Even verderop gaat de route naar rechts en loop je tussen prachtige landhuizen in een lommerrijke omgeving naar de Utrechtseweg. Op de kruising van deze straat zijn aan de rechterzijde de ijsjes bij mooi weer erg in trek.

De route gaat verder richting station Oosterbeek. Na de spoorbrug gaat de route naar rechts in de richting van het Airborne kerkhof.

Het laatste stuk van de route gaat door Boschveld. De Schelmseweg wordt nog één keer overgestoken. Na de parkeerplaats ga je linksaf en zo kom je weer uit bij de Amsterdamseweg.

Dit deel van Arnhem dat straks onderdeel gaat worden van de ontwikkeling Stadsblokken Meinerswijk ligt voor de redelijk geoefende wandelaar op loopafstand.

Een half uur lopen en je bent al op de Mandelabrug, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt op de stad, de rivier en de uiterwaarden. U komt het gebied binnen aan de voet van de brug, bij de Praets. Deze kleine enclave met maar een twintigtal woningen ligt verborgen onder de voet van de brug en biedt ook plek aan een rederij van rondvaartboten.

DE PENSEELSTREEK 25

Waarschijnlijk lag de nederzetting Meginhardiswich (Meinerswijk) op de plek waar nu De Praets ligt.

De tot nu toe oudst gevonden sporen in Meinerswijk dateren uit de Romeinse tijd en betreffen een Romeins castellum of fort.

De oudste fase dateert uit het begin van de 1e eeuw n. Chr. Vanaf 47 n. Chr. vormde de Rijn de (definitieve) grens van het Romeinse rijk in Nederland. Het castellum maakte deel uit van een reeks forten die onderling door een weg met wachttorens verbonden werden. Dit samenstel, lopend van Katwijk tot aan Lobith, lag op of nabij de zuidelijke oevers van de Rijn en moest bescherming bieden tegen invallende Germanen. De polder herbergde in de Late Middeleeuwen twee heerlijkheden (gebieden waar een heer zijn recht liet gelden over de bewoner): Meinerswijk en De Praets. Het centrum van een heerlijkheid werd gevormd door een versterkt huis/havezathe of kasteel. Huis Meinerswijk moet als een versterkt huis worden bezien en niet zozeer als een kasteel.

Vanaf hier begint onze Meinerswijkwandeling en voert eerst langs de Rijnzijde het gebied in. We komen een wat vervallen industriegebied tegen, waarachter een project verscholen ligt van tiny houses van Woningcorporatie Volkshuisvesting.

Daarna komt de natuur ons tegemoet.

Er zijn loslopende Galloway-runderen en Konik-paarden die gedurende de gehele route onverwacht langs de kant van het pad staan en soms op de wandelpaden liggen.

Het hele gebied kenmerkt zich door de aanwezigheid van oude sluisjes, een steenfabriek, doorlaatwerken en bunkers uit de IJssellinie.

De Oude Steenfabriek wordt door BOEi herbestemd tot culturele broedplaats. De voormalige ovens worden enerzijds ontwikkeld tot oefenruimtes voor bands en muzikanten. Anderzijds zullen de ovens ingericht worden als ateliers en werkplekken voor kunstenaars en andere creatieven.

De hele wandeling door Meinerswijk is een gevarieerde afwisseling tussen vergezichten op de rivier, boerderijen en huizen die willekeurig lijken neergelegd in het gebied, herinneringen aan het verre verleden door middel van kunstwerken en de ontmoeting met de natuur. En dat allemaal op een klein half uurtje lopen van onze wijk.

Natuurlijk kan voor diegenen die minder goed ter been zijn Meinerswijk ook met de fiets bereikt worden.

De wandeling gaat echter voor een groot deel over paden die alleen maar te voet bereikbaar zijn.

26 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Route 8 Waterberg U loopt via Park Gulden Bodem naar Park Zypendaal. U loopt vanaf Huis Zypendaal naar het noorden en houdt bij de grote weide de noordelijke bosrand aan. U heeft hier een mooi vergezicht richting de wijk Alteveer – Cranevelt.

U loopt vervolgens richting de Schelmseweg en steekt deze over vlak voor de kruising met de Deelenseweg. U volgt de route in noordelijke richting. Bij het weer oversteken van de Deelenseweg komt u in het gebied De Waterberg.

Dat De Waterberg ooit een landgoed was, is nog herkenbaar aan de vele lanen. Op de Waterberg stond in die tijd een herenhuis met een koetshuis, een boerderij met loods (Witte Boerderij), een schuur en een hooiberg.

Er was ongeveer 65 hectare bouw- en weiland met boomgaarden, een tuin van bijna 0,8 hectare en een gigantisch bos met meer dan 15.000 beuken en dennen.

Hendrik Jacob Carel Jan Baron Van Heeckeren van Enghuizen kocht het gebied in 1825 en liet het landhuis slopen. De materialen zijn gebruikt bij de bouw van een koepel op Sonsbeek. Van het oude landgoed Waterberg zijn twee gebouwen bewaard gebleven. De witte boerderij en een dubbele woning uit 1857.

Tenslotte

De kwaliteit van onze mooie omgeving komt niet vanzelf.

De routes lopen over veel grondbezit van Het Geldersch Landschap (officieel Geldersch Landschap en Kasteelen).

Deze organisatie, die haar kantoren heeft in het koetshuis van Huis Zypendaal, moet het grotendeels hebben van donateurs en vrijwilligers. Op hun website kunnen jullie voor € 23,50 donateur worden en steunen hiermee een

Nummer 93

In 2017 heeft de gemeente Arnhem dit bos De Waterberg tot officieel Oerbos benoemd. Dit betekent dat er op een extensievere manier bosonderhoud wordt gepleegd en de natuur weer een kans krijgt.

De route loopt langs de achterzijde van Burgers Zoo en het Openluchtmuseum. Direct waar het terrein van het Openluchtmuseum ophoudt, komt u bij een cultuurhistorisch element: De Leemkuilen. Dit gebiedje is in vroeger tijden ontgraven door Arnhemmers die hier hun leem vandaan haalden voor hun woningen.

Nu is het een kenmerkend gebied met enkele meertjes die verdiept liggen. Als u hier deze zomer gaat kijken, dan is de kans groot dat de meertjes volledig opgedroogd zijn.

Daarom bijgevoegd een foto van het gebied in nattere tijden. U vervolgt uw weg langs de terreinen van de Dressuur en Africhtingsvereniging Gelderland, een plek waar huisdieren worden getraind. Via een kronkelend pad bereikt u de kruising van de Schelmseweg en de Apeldoornseweg. Vanaf daar kunt u via Moscowa en Bowlingcentrum de Schelmsebrug via Park Zypendaal weer teruglopen.

jaar lang deze belangrijke organisatie. Je krijgt dan 4 keer per jaar hun magazine, een boek met tips en routes, een app en toegang tot 7 van de in beheer zijnde kastelen, waaronder Zypendaal. Voor meer info: www.glk.nl Met dank aan Het Geldersch Landschap voor belangrijke informatie over wetenswaardigheden langs de routes.

DE PENSEELSTREEK 27

28 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 29

diep arnhem / voor klein en groot werk

mauvestraat 13 / buiten kantooruren sickeszplein 5 / tijdens kantooruren www.dieparnhem.nl Adv. Diep Arnhem 2018.indd 1

FRED MENSINK Machinale timmerwerkplaats ramen • deuren • kozijnen

03-07-18 17:27

Catering met Passie!

Sleutel & Slotenservice

Inbraak beveiliging

Inbraakwerende veiligheidssloten met SKG keurmerk voor deuren, schuifpuien, ramen en dakvensters.

Cilindertrekken, de nieuwe inbraakmethode!

Vervang uw cilinders voor de nieuwe serie, vanaf € 38,- p.st.

Buitenverlichting, met schemerschakelaar of bewegingsmelder.

Alarmsystemen met automatische doormelding naar bijvoorbeeld uw mobiele telefoon.

Muller Techniek Arnhem Al meer dan 30 jaar beveiligingsspecialist Gratis vrijblijvende offerte

Voor borrel, bedrijfsfeest of teamuitje www.kookkunsten.com | 06-14595558

Bakenbergseweg 11-1 6814 MA Arnhem Telefoon (026) 351 06 31 Email info@mtabeveiliging.nl

30 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

KORT EN K L E I N

De Classic 2020 op zondag 6 september 2020

Op zondag 6 september 2020 staat de 10e editie van het oldtimer event Penseelstreek Classic op de planning. Een wijkevenement waarbij er voor zowel de deelnemers als ook voor de toeschouwers veel te beleven is!

De autopuzzelrit is altijd weer verrassend en ook voor ervaren ralleyrijders niet eenvoudig, als zij de ‘bolletje-pijltje’ routebeschrijving gebruiken.

Gezelligheid en een bijzondere lunchplek verzekerd.

Inschrijven kan alvast via de link op http://penseelstreek.nl/classic En ook de middagactiviteiten op het Mesdagveld zijn de moeite van het komen waard.

Als het coronabeleid t.a.v. evenementen niet blijft als voorgenomen, hebben we een aantal varianten in voorbereiding. Kijk hiervoor op de website van de Penseelstreek.

Noteer wel alvast 6 september in de agenda en als deelnemer kunt u zich dus inschrijven op http://penseelstreek.nl/classic!

Themaochtenden in de Bakermat Na zeer rijp beraad is besloten dat er geen themaochtenden zullen zijn voor de zomer.

De risico’s zijn te groot.

Bridge to the Future Elk jaar wordt er in september ten tijde van de Airborneherdenking een bijzonder evenement georganiseerd rond een thema dat bij de herdenking aansluit. Elk jaar krijgen studenten van Artez de vraag om er een rol in te vervullen door werk te maken bij dat thema.

De doelstelling van de organisatie is verbinding en verdieping. Dat betekent dat er nadrukkelijk ook jongeren centraal worden gezet onder de titel Be Aware. Dit jaar was het thema ‘Verzoening’.

En daar is momenteel werk aan de winkel nu onze jeugd oproept tot stoppen met etnisch onderscheid maken.

Voor zover nu bekend zal de conferentie van dit jaar worden doorgeschoven naar september 2021. In een volgende Penseelstreek besteden we nadere aandacht aan Bridge to the Future.

Mogen wij uw “vergeten fiets” ophalen?

Hebt u uw schuurtje opgeruimd en een (oude) fiets over? Rotary club Arnhem-Oost wil die graag bij u op komen halen. Wij geven hem een nieuw leven. Hij moet het wel in principe nog goed doen.

Wij vragen lokale non-profit instellingen als Siza-Dorp groep, Propersona en de Blueband gevangenis om ze te controleren en op te knappen.En nadat de fietsen weer helemaal rijklaar zijn gemaakt, zorgen wij ervoor dat de gerenoveerde fietsen in samenwerking met Stichting Leergeld Arnhem terecht komen bij kinderen uit kansarme gezinnen uit Arnhem. Dat is belangrijk, want zo kunnen ook deze kinderen weer deelnemen aan allerlei schoolactiviteiten, iets om samen te doen met vriendjes en vriendinnetjes of om naar het sporten te gaan.

Stuur uw e-mail naar: vergetenfietsen@outlook.com en wij komen hem graag ophalen. Hartelijk dank, ook namens de gezinnen en de kinderen die we er blij mee maken!

Thialf: kom en doe een cursus skeeleren

Skeeleren is een heerlijke buitensport en al gauw coronaproof. Maar misschien moet je het weer even leren.

Kom daarom trainen bij De Arnhemse IJsclub Thialf op onze super gladde skeelerbaan in het sportpark ‘t Cranenveld (achter het ziekenhuis).

Trainingen: • Voor onder de 18 jaar op vrijdagavond van 18.30-19.30 uur.

• Voor boven de 18 jaar is op maandagavond van 19.30-20.30 uur.

• Vrij skeeleren: Op vrijdag van 21.00 tot 21.00.

De trainingen worden gegeven door professionele trainers, in niveaugroepen van beginners tot en met zeer gevorderden. Bij regen vervalt het skeeleren en is er binnen een gerichte conditietraining voor in de plaats. Natuurlijk gelden bij de trainingen de algemene Coronaregels.

Zie: het kopje Nieuws op de website http://www.aijcthialf.nl/.

Kom een keer meetrainen om te kijken of de training wat voor je is.

Meld je wel even aan via info@aijcthialf.nl. Weet dat het dragen van een helm verplicht is en pols- elleboog- en kniebescherming verstandig!

EEN NIEUWE UITDAGING Stuur je antwoord uiterlijk op 30 augustus in naar redactie@penseelstreek.nl onder vermelding van QUIZ.

Vraag 1.

Vertel me waar de de fout zit?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

Ochten is een plaats in Gelderland gelegen aan de Waal.

Veenendaal is een plaats in Utrecht.

Welke plaatsnaam in Nederland kun je met de letters van deze twee plaatsnamen maken?

Je moet alle zestien letters gebruiken.

Vraag 4.

Elke kleur staat voor hetzelfde getal. Verschillende kleuren zijn verschillende cijfers. Er is maar één oplossing. Welke?.

Bij het wereldberoemde spel ‘GAME24’ moet je met vier cijfers 24 maken.

Je mag +, - , : , x en (), dus - plus, minus, gedeeld door, keer en haakjes- gebruiken.

Stel de vier cijfers zijn 2, 3, 4, 6 dan geldt: 2 x 6 + 3 x 4 = 24. Of iets lastiger, stel de cijfers zijn 2, 5, 7, 8 dan geldt: (5 x 2 – 7) x 8 = 24. Je moet alle vier getallen gebruiken.

Omdat er veel solvers op het internet te vinden zijn doen we het spel ‘GAME36’. Je moet dus met vier cijfers 36 maken.

Vind oplossingen met de volgende combinaties:

1, 3, 5, 7 2, 4, 6, 8 3, 6, 7, 7 1, 7, 8, 9 2, 5, 7, 8

Vraag 5.

Wat hoort er op het vraagteken te staan?

OPLOSSINGEN VAN DE QUIZ VAN APRIL Vraag 1: 40.

Cirkel is heeft waarde 3; driehoek 2 en zeshoek 7. Laatste regel wordt dan 13 + 9 x 3 = 40.

Vraag 2: Som van de rekenkundige reeks die we nodig

hebben is 50.403, dan scheur je de pagina met 201/ 202 eruit. Rest is precies 50.000.

Jan Willems liep zijn eerste 4-Daagse in Nijmegen in 1969, 40 km met 10 kg bepakking.

In Seedorf gestationeerd, eerste luitenant en pelotonscommandant bij de 41 Compagnie, werd hij aangewezen als begeleider. Dat was doorslaggevend. Zonder er een te missen heeft hij in 2019 zijn 50ste kruisje gehaald.Nu is zijn vraag: Zijn er nog meer Penseelstreeklezers die elk jaar weer in de ban zijn van de Nijmeegse Vierdaagse?

Laat van je horen, willems.jan@planet.nl. lDit jaar gaat het feest niet door. Begrijpelijk. Wel erg jammer. Hopen op volgend jaar.

Beste hondenbezitters, mag ik u vragen om op te ruimen wat uw hond produceert ? De meesten van u doen dat fantastisch.

Maar elke keer dat het niet gebeurt, kan dat iets naars betekenen voor wie erdoor wordt verrast. Dus vragen we er nog eens uw aandacht voor.

Vraag 2.

Vraag 3.

Bent u ook Vierdaagse-fan?

Verzoek van een wijkgenoot betreft: Hondendrollen

DE PENSEELSTREEK 31

Vraag 3: Er had gemeld moeten, alleen maar positieve getallen. Nu was de kleinste waarde – 40,5 Vraag 4: In 2020 zijn dat de dagen 28, 29 februari, 1, 2 en 3 maart. Opgeteld is dat 63.

Vraag 5: geel is 6, groen is 1, blauw is 7 en rood is 4.

EN DE WINNAARS VAN DE QUIZ VAN APRIL ZIJN… Ja, twee inzenders hadden alle antwoorden goed. En het zijn… JELLE DUYVENDAK en REINIER VAN NEDERPELT

Zij mogen hun prijs op komen halen.

MET DANK AAN EATALIANO

32 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

EEN TALENT VOOR OVERLEVEN Overlevenden van de Japanse Annemoon Gudde

bezetting in Nederlands-Indië

2020 zou een jaar geworden zijn van herdenken. Zoals we afgelopen september de Slag om Arnhem uitvoerig belicht zagen, die 75 jaar geleden heeft plaatsgevonden, zo hadden we in mei de bevrijding van Nederland willen herdenken en in augustus de bevrijding van Nederlands-Indië. We zijn in coronatijd inmiddels vertrouwd met indrukwekkende ceremonies in stilte en zonder publiek.

Wat hier volgt is het verhaal van een familie die al bijna 70 jaar op de Hoogkamp woont en de Japanse bezetting in NederlandsIndië aan den lijve ondervond en overleefde. Mevrouw Marianne Bunt-Sciarone kwam in contact met de Penseelstreek en vertelde de geschiedenis van haar familie. Zij richt de spotlichten op haar ouders. Zij waren gewend aan het leven van mensen met een zekere status in Nederlands-Indië en werden vervolgens drie jaar lang blootgesteld aan aanslagen op hun gezondheid, gezin en gevoel voor waardigheid. Ze hielden hun gezin bij elkaar met een motto dat tegenwoordig overal klinkt, maar levenslang hun leidraad is geweest: ‘Zorg goed voor elkaar’. Daarnaast vormden zij in onze buurt een kern van sociale contacten en hulpvaardigheid. Laten we het herdenken van die periode doen aan de hand van de lotgevallen van wijkgenoten.

maart 1942 krijgsgevangen gemaakt. De Jappen vervoerden hem naar Siam, het huidige Thailand, en stelden hem te werk aan de Birmaspoorlijn.1 Na drie jaar uitputtende dwangarbeid en slechte voeding werd hij overgebracht naar Japan om daar in de kolenmijnen te werken. Na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 kon hij transport krijgen naar de Filippijnen en vandaar uiteindelijk naar Nederland reizen waar hij aankwam in maart 1946.

Henny en de kinderen zijn in het voorjaar van 1942 geïnterneerd in een Jappenkamp: eerst in een met bamboematten afgesloten inheems stadsdeel van Malang dat ‘De Wijk’ werd genoemd. In september 1944 moest zij haar drie zonen laten vertrekken naar een mannenkamp, omdat de Jappen jongens van (net) boven de tien wilden zien als mannen. In dezelfde maand werd Henny met haar dochters overgebracht naar Semarang en een nieuwe overplaatsing bracht hen naar het kamp Lampersari.2

Marianne Bunt-Sciarone werd geboren in maart 1940 in Pladju nabij Palembang op Sumatra, bij de olieraffinaderij van de BPM, de Bataafsche Petroleummaatschappij, waar haar vader werkzaam was. Hugo Hendrikus Sciarone (1903-1989) was Arnhemmer van geboorte, groeide hier op in de binnenstad, waar zijn vader een zaak had in paraplu’s en een pletterij aan de Koningstraat. Hij was in 1929 voor een baan bij de BPM naar Nederlands-Indië afgereisd. Zijn jonge vrouw Henny SciaroneGeelhoed (1907-1986) reisde hem na met hun twee jonge kinderen, een meisje en een jongen. Als Marianne geboren wordt in 1940, hebben ze inmiddels een ruim huis in Pladju en zijn er twee jongens en een meisje bij gekomen. Marianne is het zesde van het uiteindelijk acht kinderen tellende gezin waarvan vader en moeder vanaf 1952 bijna veertig jaar lang op de Hoogkamp woonden op Mauvestraat 28. Met dit verhaal blijkt opnieuw hoezeer de geschiedenis van de wereld verankerd ligt in onze wijk.

Contact houden met de jongens of de echtgenoot was zo goed als onmogelijk. De Japanners stonden geen onderling postverkeer toe. Een enkeling ontving een clandestien doorgegeven bericht of levensteken. Bijna drieënhalf jaar bleef Henny verstoken van berichten van of over haar man.

Ook van haar zonen kreeg zij geen nieuws. Dat maakte deel uit van de politiek van vernedering en psychologische ondermijning die in de kampen heerste. Ernstig vermagerd en bedreigd door hongeroedeem als zij was, heeft zij zonder twijfel grote steun gevonden in haar diepe geloof in God. Na de bevrijding in augustus 1945 bleken de jongens vlakbij hen te hebben gezeten. Het kamp Bangkong lag op loopafstand van Lampersari. Ze voegden zich zodra het kon weer bij moeder en zusjes.

Op 8 december 1941 vernietigde Japan de Amerikaanse oorlogsvloot bij Pearl Harbour, waarna de VS, het Verenigd Koninkrijk met de Gemenebest en ook Nederland Japan de oorlog verklaarden. Begin 1942 namen de Japanners in twee, drie maanden bezit van Nederlands-Indië. Het was Japan te doen om de olie-installaties. Verder was hun plan de Europeanen uit Zuid-Oost-Azië te verdrijven.

BEVRIJDING?

Wat stond het jonge gezin te wachten? Het lot dat zoveel Nederlanders in die regio trof. In 1941 was vader als oudmarinier opgeroepen voor militaire dienst in Soerabaja op het eiland Java. Moeder reisde haar man achterna met haar zes jonge kinderen en vestigde zich begin 1942 in Malang. Hugo werd in

Twee dagen na de capitulatie van de Japanners werd de ‘Republiek Indonesië’ uitgeroepen door Soekarno. Dat betekende dat de Nederlanders in de kampen moesten blijven of opnieuw werden geïnterneerd. Erbuiten dreigde gevaar van de kant van de nationalisten. Deze wilden koste wat kost voorkomen dat de Nederlanders hun oude positie zouden innemen. De vurig verlangde bevrijding betekende vaak een verlenging van het verblijf in de kampen; in eerste instantie zelfs onder bescherming van Japanners, daarna van

de Indonesische politie. Henny kon met haar kinderen Lampersari voorlopig niet verlaten. Tegen december kwam er een levensteken van vader vanuit Manilla.

Dat betekende dat ze het in elk geval allemaal hadden overleefd. Nu volgde er een ongemakkelijke periode van moeizaam reizen van kamp naar kamp, toen naar Ceylon en daar werd moeder te ziek om te reizen en was het wachten tot ze aan boord konden gaan van een schip om naar Nederland terug te keren. Dat kon in maart 1946.

In april 1946 kwamen zij aan en zagen zij elkaar terug in Den Haag. Vader Hugo verklaarde achteraf dat de gedachte aan zijn vrouw en kinderen hem de kracht had gegeven om de kampen te doorstaan. Bij het weerzien herkende Marianne haar vader niet, noch hij haar. Ze was toen zes jaar.

DE PENSEELSTREEK 33

Moeder Henny heeft de jaren van ontbering moeten bekopen met gezondheidsproblemen. Ze had last met lopen, leed aan hoofdpijn en rugpijn, maar bleef voor haar kinderen een verpersoonlijking van kracht en overlevingsdrang, die hen vervulde met bewondering.

In de buurt en in de wijde omgeving was vader Sciarone bekend zijn om zijn vriendelijke hulpvaardigheid. Velen ondervonden een snelle assistentie als er in huis een probleem was op het gebied van elektriciteit, waterleiding of apparatuur. Op zijn gemotoriseerde fiets van het merk ‘Mosquito’ kwam hij buiten werktijd aangereden, zijn gereedschap bij de hand in een rode platenkoffer achterop die hij daartoe had aangepast.

Marianne trouwde met Louis Bunt, een bekende persoon op de Hoogkamp die leiding gaf aan de tennisvereniging met zijn drie locaties tussen de huizenblokken van Breitner-, Jozef Israëls- en Jan Vethstraat. Bovendien bekend vanwege de ijsbaan waar hij de hele jeugd van Arnhem-Noord ‘s winters liet schaatsen. Marianne en Louis kregen twee dochters naast de zoon uit Louis’ eerste huwelijk.

Begonnen aan de Jozef Panorama Tula- Balikpapan Israëlslaan kwamen ze later eveneens in de Mauvestraat te wonen. Louis Bunt is in 2008 overleden na een langdurig ziekbed. Met Marianne woont de familie Sciarone nu al bijna zeventig jaar in de Mauvestraat.

Niet veel later riep de BPM Hugo Sciarone terug naar Nederlands-Indië. Toen moeder hem met de jongste kinderen opnieuw de reis maakten, begin 1948, hadden ze een nieuwe baby bij zich, een jongen. De Sciarones woonden tot 1952 in Balikpapan, weer in de buurt van enorme olie-installaties.3

3

Daar werd nog een dochtertje geboren, het achtste kind. In deze periode bleek al de innige gehechtheid, de warme verbondenheid in een gezin dat de meest barre omstandigheden had overleefd in de kampen waar zorg om elkaar en het verlangen bij elkaar te zijn voelbaar waren. Marianne beleefde in Balikpapan haar lagere schooltijd en ze herinnert zich daarnaast veel sport, met name zwemmen en tennis.

EEN GEWOON NEDERLANDS LEVEN Marianne was twaalf toen het gezin terugkeerde naar Nederland. Dankzij bemiddeling van een broer van haar vader werd Mauvestraat 28 hun huis. Ze moesten voortaan wel de oudste zoon missen, want hij emigreerde in 1953 naar Nieuw-Zeeland. Vanaf nu leidden ze op het oog een Nederlands leven. Marianne ging drie jaar naar de MMS, de Middelbare Meisjesschool (een soort HAVO), volgde de kleuterleidstersopleiding die gevestigd was in Insula Dei en behaalde haar hoofdakte in Nijmegen. Maar ervaringen als de hunne blijven een rol spelen.

MAMA, WAT HEBBEN WIJ MEEGEMAAKT? Marianne heeft geen bewuste herinneringen aan de kampen waarin zij vanaf haar tweede jaar heeft verbleven tot ze op haar vijfde naar Nederland vertrok. Maar ze heeft het natuurlijk wel ondergaan Toen zij in de veertig was, heeft zij door te schilderen iets kunnen verwerken van de angst die ergens diep in haar opgeslagen lag. Wat ze zich goed herinnert, is dat ze onderweg naar Nederland in Ataka Egypte van boord gingen voor een uitdeling door het Rode Kruis van winterkleren.. Toen zij later haar moeder vroeg te vertellen wat zij hadden meegemaakt, gaf Henny haar een boek dat geschreven was door een zekere zuster Alt, die zij indertijd ontmoet heeft en met wie zij later in Arnhem contact bleef houden. Zuster Alt zat in andere kampen dan waar Henny met haar kinderen in terecht kwam. Toch schreef deze voor in het boek: ‘Voor Marianne (als ’n herinnering aan Indië) van Ma S.v.p. nooit wegdoen - wel laten lezen aan anderen.’ en daaronder: ‘Zij zat ook in ’t kamp - heb je misschien enig idee ervan. 4

34 DE PENSEELSTREEK Nummer 91 93 90

Nummer Nummer9391 DE PENSEELSTREEK 35

Foto Marianne Bunt- Sciarone

1

De Birmalijn is vermoedelijk de vlugst aangelegde en weer afgebroken spoorlijn uit de wereldgeschiedenis. In oktober 1942 begon men met de bouw, precies een jaar later liepen de eerste op hout gestookte locomotieven tussen Bangkok en Rangoon, en direct na de oorlog was het alweer afgelopen. (…) Het moest een enkele smalspoorlijn worden met vijftig wisselplaatsen, er moest meer dan vier miljoen kubieke meter aarde en drie miljoen kubieke meter rots verzet worden en er waren enkele honderden bruggen nodig, bijna allemaal van hout. Voor dit enorme project had Japan nauwelijks machines ter beschikking: doorgravingen, egaliseringen, viaducten, alles kon alleen tot stand komen door het werk van honderdduizenden handen. (…) Al deze werkers werden ondergebracht in kampen langs het geplande spoorwegtracé, de eerste nog redelijk in de bewoonde wereld, de verdere kampen in de jungle, steeds moeilijker bereikbaar, steeds slechter bevoorraad. Bijna al het grondwerk moest met de hand gedaan worden, het gereedschap was slecht, de voeding volstrekt onvoldoende en het vochtige klimaat sloopte kleding en lichaam in gelijke mate.’ Eind oktober 1942 noteert de vader van Geert Mak: ‘Te memoreren: beesten: slangen, schorpioenen, kalibloedzuigers, wandluizen, platluizen, klabangs – Japanners. Gebrek aan zeep. Een majoor sprokkelt hout. Miljoenen maden in de latrines. Regens met donder en bliksem en koude bergwind ’s avonds, terwijl je in je lekkende barak toch knus onder een deken ligt.’

Geert Mak, De eeuw van mijn vader 1999

2

Cees Fasseur over kamp Lampersari: ‘We zagen mijn moeder natuurlijk meer dan thuis. Voor al die vrouwen gold dat ze het luxe leven(…) met al die bedienden in een klap kwijt waren en nu zelf moesten gaan werken. Alle vrouwen en kinderen moesten voor het eigen huis ’s ochtends en ’s avonds op appèl staan om te controleren of er niemand gevlucht was. Iedereen had een Japans cijfer gekregen dat je hardop moest roepen.

Als ik – zeker in het begin

Foto Marianne Bunt- Sciarone

– niet altijd mijn Japanse cijfer kon onthouden, riep mijn zusje mijn cijfer. De vrouwen moesten volgens rooster patjollen (de grond omspitten), sprieten trekken, en ’s nachts wachtlopen. Vrouwen en oudere meisjes werden ongenadig hard geslagen door Japanse en Koreaanse kampbewaarders. Ik kan me niet herinneren ooit te zijn geslagen. Ze waren tegen kinderen niet onaardig. (…) We kregen vaak vreselijk vieze sagopap, witte balletjes van een soort behangstijfsel. (…) In het begin van 1945 kreeg mijn moeder hongeroedeem en lag toen veel op bed. Er waren dan andere vrouwen die zich het lot van mij en mijn zus aantrokken. Omgekeerd gebeurde dat ook. (…) Ook krijg je vanzelf een soort verlatingsangst. Je bent bang dat je moeder of je zusje opeens weg zal zijn. Je zag moeders en kinderen wegkwijnen van de honger of besmettelijke ziekten, zonder dat ik als kind echt besefte dat ze zouden sterven. Uit: Ellen Lock, Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen, Verhalen van verzets-deelnemers en oorlogsgetroffenen SVB Leiden 2014

4

(…) Naarmate het Nipponse leger meerdere tegenslagen boekte, namen ook de plagerijen toe. Op een dag moesten alle nog resterende meubels, stoelen, kasten enz. ingeleverd worden, om tot brandhout te dienen in de keuken – als we dat bevel niet gehoorzaamden zouden we geen eten krijgen, want de Nippon leverde geen hout meer om te koken. Voor de heel oudjes en de zieken werden door ’t kampbestuur een paar stoelen achtergehouden, waarop men om beurten enige uren mocht zitten.

De bomen die binnen ons kamp groeiden moesten er nu aan geloven. Ik heb zelf gezien hoe de vrouwen hoge bomen velden, ze met touwen neerlieten en daarna stuk hakten. Een zwaar werk voor uitgehongerde vrouwen! Later kwam er toch weer hout binnen. Het was maar een tijdelijke plagerij geweest. M.A.Alt, Herinneringen uit mijn leven 1963,1971

36 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 37

Met plezier leren pianospelen?

Kom eens kijken bij biedt u misschien wel dé lekkerste wijnen & special spirits

een verrassende beleving & service bij u om de hoek

alljd iets nieuws te proeven uw aankopen via de webshop: geleverd binnen 5 uur

www.taxwijn.nl laat u zelf inspireren in de winkel: donderdag - vrijdag - zaterdag

Loop je vast in je leven of loopbaan?

Rijnmotief biedt: • Counseling bij werk- en levensvragen • Loopbaancoaching • Coaching voor leidinggevenden

Rijnmotief / Trijny Moddejonge Bakenbergseweg 72 6814 MK Arnhem

t 06- 27 331 338 m info@rijnmotief.nl w www.rijnmotief.nl

Speciale momenten verdienen speciale bloemen Oremusplein 4, 6815 DN Arnhem, T 026 3517148 bestel@flowbloemisten.nl Kijk ook eens op www.flowbloemisten.nl als u een mooi boeket wilt laten bezorgen

de pianoles

lespraktijk van Lenette Tuijtel Arnhem-Noord - ervaren docente- werken aan goede basis - voor jong en wat ouder T 06 44096498 E lenettetuijtel@upcmail.nl http://members.upc.nl /l.tuijtel/

Van vergroening naar verdakking ? Waar hebben we het over?

38 DE PENSEELSTREEK Nummer 93

Nummer 93

DE PENSEELSTREEK 39

Ad Nederlof

"Een plein in bloei"

Casper Ebeling Koning

- denk aan de schilders Albert Neuhuys, Jan Voerman, Jozef Israëls -

Op het plein tussen Jozef Israëlslaan, Albert Neuhuys- en Voermanstraat is een voormalig grasveld met een paar 'hemelbomen' omgetoverd in een bloeiende bloemenzee: in een brede zoom staan tientallen soorten, in alle kleuren te stralen. Biodiversiteit en een klimaat voor insecten en andere dieren !

Stralen doen ook de initiators (geïnspireerd en gesteund door anderen): Jan Willem Schoonhoven en Robert Maarschalkerweerd, resp. bioloog en ecoloog - hoe mooi kan je het hebben.

Jan Willem en Robert hebben met de gemeente Arnhem een contract getekend met voorwaarden, waarmee bv. oneigenlijk gebruik in de toekomst wordt uitgesloten.

Zij stellen zich verantwoordelijk voor inzaaien, zorg en onderhoud, ze houden als direct aanwonenden een oog in het zeil en stimuleren buurtbewoners om een zaadje bij te dragen. En wie hun advies wil vragen, zij zijn ertoe bereid! De gemeente schonk enkele vlinderstruiken en zorgt dat er wekelijks wordt watergegeven door de firma Van der Haar, het bedrijf dat voor de gemeente de plantsoenen onderhoudt.

In die lange, warme, droge zomer van 2018 legden de rhododendrons het loodje: dat was het moment dat de eerste gedachten aan een bloemrijk buurtplein ontstonden.

En moet je nu eens kijken: zoemende insecten, vrolijk spelende kinderen met rondom heuphoge weede, korenbloemen, zwarte toortsen en de zeldzame morgenster die in de loop van de ochtend zijn bloemen sluit.

Korenbloemen (blauwe, én dieproze), margrieten, papavers, tulpenboom/magnolia, vlinderstruiken en in het najaar herfstasters en nog véél meer...én bovendien enkele insectenhotels.. dus: gewoon gaan kijken, rustig langs lopen, even gaan zitten misschien op het bankje dat binnenkort tussen 2 zwerfkeien zal worden geplaatst.

De werkgroep Leefomgeving ondersteunt de initiatiefnemers met enthousiasme, raad en daad. De gemeente Arnhem was - in de persoon van Marcel van Heumen en gemeentelijk ecologe Vivienne van Sante - meteen 'in'... is immers in

toenemende mate voor vergroening in de wijken en het vasthouden van water: kortom volledige steun voor dit burgerinitiatief.

Robert en Jan-Willem zullen paadjes tussendoor aanleggen, hier en daar een naambordje plaatsen: de pleinkinderen tonen groeiende belangstelling voor wat er groeit en rondvliegt en dat leidt weer tot het nodige respect voor deze elementaire waarden. En natuurlijk: de betrokkenheid op elkaar in de buurt is toegenomen - er is duidelijk een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel ontstaan - de barbecue eind augustus onderstreept dat nog weer eens. Spontaan worden zaden aangeboden van korenbloemen, stokrozen, zonnebloemen.

Kortom: een parel in de buurt die we met z'n allen dienen te koesteren: houd je hond aan de lijn of in ieder geval erbuiten én gun jezelf als passant stapvoets rijdend een bedwelmende blik op al dit schoons. En: kruisbestuiving doet zich voor: ook op andere plekken in de wijk zie je kleur in de middenberm komen...'stepping stones'...

Nu we toch op de duurzame toer zijn: Denk aan water sparen, opvangen (regenton van hout, met duigen), tuintegels lichten... ('operatie Steenbreek' en 'NL bloeit').

In de wijk Hoogkamp komen op een aantal plekken tussen de woonbebouwing binnenterreinen voor. Ongetwijfeld kent “elke plek een eigen verleden”. Maar wat met “de toekomst” van deze terreinen? Zo is er een fors binnenterrein tussen de Van Goghstraat, Mesdaglaan, Voermanstraat en J. Israëllaan. Op het terrein staan nu 34 boxen voor de verhuur als garage en/ of opslag huisraad voor “de wijk”. De grondeigenaar (belegger) heeft onlangs een aanvraag ingediend om vergunning voor het bouwen van 26 extra garageboxen. En dan ‘begint het’ of eigenlijk, “het had al eerder moeten beginnen”.

Informatie en communicatie

In de categorie “heb je het al gehoord”, zoemde het al enige tijd rond bij bewoners van de omliggende straten dat er plannen zijn om extra garages te bouwen. Informeren bij de gemeente leverde op dat er geen plan bekend was en dat omwonenden het beste via de website Overheid. nl de bekendmakingen kunnen volgen. Via deze website kun je je abonneren op een “berichtenservice in je buurt”, waarmee je via je e-mail allerhande bekendmakingen (bouwaanvragen, kapvergunningen, verkeersmaatregelen e.d.) krijgt toegestuurd. Niet bepaald mijn dagelijkse hobby/ leesvoer, maar vooruit. En inderdaad in deze bijna dagelijkse e-mailpost stond de ingediende aanvraag voor de bouw van 26 garageboxen. Via de nodige omwegen lukte het om digitaal het aanvraagformulier en de tekeningen te krijgen. En dan.

Zonder gelijk als ‘actiegroep’ te boek te staan, was het vooral van belang dat direct omwonenden (en dit is een fors aantal) ook op de hoogte waren van deze aanvraag. Nextdoor blijkt dan toch een prima middel om “te contacten”. Tegelijkertijd voelt deze informatieverstrekking als de omgekeerde wereld.

Ik zal niemand vermoeien met de nieuwe Omgevingswet, maar vanuit die Wet is het juist de bedoeling dat een initiatiefnemer eerst contact opneemt met de buurt om zijn/haar ideeën te delen/bij te stellen. Dit met duidelijke info wat wel/niet kan en ondersteuning van de gemeente om te zien of er een voor een ieder acceptabel plan kan komen. Dit minimaliseert de altijd resterende optie van een bezwarenprocedure. Met het delen van de info via Nextdoor gaven ruim 23 omwonenden aan de nodige vraagtekens bij het plan te hebben. Ook een aantal wijkbewoners gaf aan dit geen passende ontwikkeling in de groene/leefbare wijk te vinden. Gelukkig kent onze wijk de werkgroep Leefomgeving en de gemeente Arnhem een wijkteam Leefomgeving. Daar is het contact mee gelegd en al snel kwam het bericht dat het bouwplan niet de route had doorlopen, die de gemeente voorstaat. Tja, je moet er wat voor doen, maar dan heb je ook wat.

Het plan

Het plan kent veel vraagtekens, waar ik niet diep op zal ingaan.

Wat wel voorop staat is dat een plan van deze omvang afgezet moet worden tegen de beeldkwaliteit/ aard van een wijk en de maatschappelijke behoefte voor de bouw.

Maar ook basale zaken als het gaat om “bedrijfsmatig gebruik” (in de bestaande boxen is al bedrijfsmatige opslag oa van een schildersbedrijf), de bereikbaarheid voor hulpdiensten (denk aan de brandweer) , verkeerstoename (één smalle ingang), sociale veiligheid, kappen van bomen en “verdakking”. Voor wat betreft dat laatste betekent het plan een enorme oppervlakte “plat dak”.

Los van het esthetische beeld gaat het hier ook om de gevolgen van de klimaatverandering en dan met name de droogte en de piekbuien en de zogeheten hittestress bij zeer warme dagen (dichte bebouwing). Dit laatste brengt ook gezondheidsrisico’s met zich mee. Juist in onze omgeving ( hoge zandgrond) vindt de gemeente Arnhem dit een majeur punt (Groenvisie Arnhem en Arnhemklimaatbestendig). Via www. arnhemklimaatbestendig.nl is verdere informatie beschikbaar.

En natuurlijk valt dan direct op dat het gemeentelijk beleid “natuurinclusief bouwen en ontwerpen” voorstaat met bijvoorbeeld groene platte daken. Benieuwd of deze woorden ook tot daden leiden.

Het vervolg

Mede door de tussenkomst van het wijkteam wordt er nu een gesprek gepland tussen de ontwikkelaar, de gemeente en een aantal omwonenden. Eigenlijk het overleg waar alles mee had moeten beginnen. Wordt vervolgd.

Nuttige info • • • • •

https://www.arnhem.nl/stad_en_wijken/Wijken/Mijn_ wijk/burgemeesterswijk_en_Hoogkamp/contactpersonen https://mijn.overheid.nl/ leefomgeving@penseelstreek.nl www.arnhemklimaatbestendig.nl/wat-kan-jij-doen https://groenarnhem.nl/groenvisie-arnhem-20187-2035/

De Achterkant

Micha van Aart

Mensen achter de horeca in onze buurt

•

T

Thijs - Gulden Hart

Lammert - Groot-Warnsborn

Brasserie De Boerderij

Team Trix

Remko - Eataliano