Na bijna 50 jaar trouwe dienst nadert de F-16 het einde van zijn levensduur. Het toestel heeft een enorm palmares opgebouwd aan operaties ter verdediging van vrede en veiligheid. De onafgebroken inzet van de F-16 ging van de Balkan, Afghanistan, Libië, Irak en Syrië tot de Baltische Staten, de Oostflank van de NAVO en dit jaar ook nog IJsland. Daarnaast voeren we onze permanente opdrachten uit: de NAVO-luchtpolitie voor het Belgisch luchtruim en nadien dat van de Benelux in samenwerking met Nederland, alsook de deelname aan de strategische ontradingsopdracht van de NAVO. Zowel operationeel als technisch is het echter duidelijk en logisch dat onze vliegtuigen na al deze jaren aan vervanging toe zijn.
Instabiele wereld
In 2018 besliste de regering dat de F-35 de meest geschikte opvolger is om het takenpakket van de F-16 over te nemen. Een nieuw toestel met moderne technologie en vernieuwde werkwijzen, dat aangepast is aan de huidige en toekomstige dreigingen, zal onze Luchtmacht wederom enkele decennia in staat stellen om haar taken effectief, efficiënt en veilig uit te voeren. In een snel veranderende, instabiele wereld en een zeer volatiele geopolitieke omgeving waarin oude bedreigingen terugkeren, is het belangrijker dan ooit om onze democratie, die onder druk staat, te blijven beschermen.
Voorbereiden
Defensie en de Luchtmacht bereiden zich stilaan voor op de aankomst van de F-35 in het Belgische luchtruim. Binnenkort zal onze nieuwe trots beginnen opereren vanuit de Luchtmachtbasis Florennes en ongetwijfeld af en toe te zien en te
horen zijn “bij ons in KeeBee”. Voor onze basis is het nog wachten tot het voorjaar van 2027 alvorens we de eerste toestellen zullen mogen ontvangen. Ondertussen gaan de voorbereidingen gestaag verder en begint de aangepaste infrastructuur op de basis langs de Vliegveldlaan stilaan zijn finale vorm aan te nemen. Onze operationele taken blijven we in afwachting van de komst van de F-35 naar Kleine-Brogel gewoon uitvoeren met de F-16, zodat we ononderbroken onze dienstverlening aan de natie en onze partnerlanden kunnen garanderen.
Vragen
We beseffen dat de omgeving rond de basis met heel wat vragen zit rond de aankomst van een nieuw, hypermodern gevechtsvliegtuig zoals de F-35. Daarom heeft Defensie het initiatief genomen om jullie als buurtbewoners in alle transparantie te informeren met dit boekje, om zoveel mogelijk prangende vragen te beantwoorden.
Met respect, Dave
We Are KeeBee. One Mission, One Team!
Davy Compeers
Basiscommandant
10 W Tac
De F-16 wordt
vervangen
door de F-35
De eerste F-16’s landden in 1979 op het vliegveld van Bevekom; 2 jaar later arriveerden ze ook op de basis van Kleine-Brogel om er in 2030, na bijna 50 jaar dienst, definitief te zullen verdwijnen. Zijn vervanger wordt de F-35 Lightning II, het meest geavanceerde multifunctionele gevechtsvliegtuig ter wereld. Op 13 oktober van dit jaar komen de eerste F-35’s toe op de vliegbasis van Florennes en in 2027 is Kleine-Brogel aan de beurt.
Na jarenlange trouwe dienst zijn de Belgische F-16’s op het einde van hun potentiële levensduur gekomen en werd hun vervanging een absolute noodzaak. Na een grondige evaluatie besliste de Belgische regering in 2018
België koos de F-35 voor zijn technologie, internationale samenwerking en prijskaartje
om – net zoals de voormalige F-16-partners Noorwegen, Denemarken en Nederland – de F-35 aan te kopen. Het toestel werd niet alleen gekozen omwille van zijn hypermoderne technologie en de samenwerking met andere NAVO-partners, maar ook door zijn gunstig prijskaartje. Daarbovenop is dit toestel van de vijfde generatie.
De toekomst
Intussen zijn er al meer dan 1200 F-35’s gebouwd, en is het toestel wereldwijd in gebruik bij 20 landen, waaronder 13 uit Europa. Op die manier wordt de F-35 de standaard voor alle westerse geallieerden in de komende decennia. Kleine-Brogel wordt één van de meer dan 50 operationele basissen van waaruit de F-35 zal opereren.
Waarom is de F-35 nodig?
De F-35 is cruciaal voor de controle van het luchtruim, wat de basis vormt voor elke militaire operatie. In vredestijd bewaken deze vliegtuigen ons luchtruim. Daarnaast spelen ze een doorslaggevende rol bij de uitschakeling van doelen diep in vijandelijk gebied en bij de ondersteuning van de land- en zeestrijdkrachten.
Oekraïne
De oorlog in Oekraïne toont wat er gebeurt zonder luchtoverwicht: aanhoudende aanvallen, hoge kosten en talloze slachtoffers. Een toestel van de nieuwste (vijfde) generatie, zoals de F-35, is ontworpen om dat luchtoverwicht te behalen.
Het verklaart ook waarom landen als Rusland en China hun eigen F-35 willen bouwen. Daarom zijn er strikte beveiligingsmaatregelen om strategisch voordeel te behouden. Niet alle capaciteiten worden openbaar gemaakt.
Stealth
Het radarsignaal-absorberende design en de interne bewapening zorgen ervoor dat de F-35 nagenoeg niet detecteerbaar is. Hij kan ongezien door de radargordels van een vijand dringen en zo de vijandelijke luchtafweer trotseren en uitschakelen. Het toestel detecteert en schakelt vijandelijke toestellen, bemand en onbemand, op grote afstand uit zonder zelf ontdekt te worden.
Autonomie
De F-35 maakt deel uit van een immens netwerk met andere vliegtuigen, radars, satellieten en communicatiecentra in een samenwerkingsver-
band met verschillende landen. De F-16 is voornamelijk afhankelijk van de gegevens die hem vanuit andere commandovliegtuigen of -posten worden doorgestuurd. De F-35 kan verschillende inkomende signalen autonoom verwerken, interpreteren (data fusion capability) en bijvoorbeeld oplossingen aanreiken voor de piloot.
Daardoor kan hij autonoom opereren of zelf andere bemande of onbemande toestellen aansturen.
Koepel
Hierdoor worden de mogelijkheden bijna eindeloos. De verschillende regio’s waar we verdedigen, sluiten naadloos op elkaar aan en vormen één beschermende koepel boven Europa. Deze strategie kan alleen slagen wanneer elk land zijn steentje bijdraagt. Door de aankoop van dit nieuwe toestel wil België die verantwoordelijkheid nemen. Het doel is om uiteindelijk elke agressor te laten inzien dat een luchtaanval weinig kans maakt.
Ten slotte versterkt de toegang tot deze technologieën de toekomst van de Belgische defensie.
BUDGET
Beste keuze én goedkoopste?
De aankoop van de F-35-gevechtsvliegtuigen door België is een van de meest besproken investeringen van Defensie in het afgelopen decennium. Het kostenplaatje blijft een bron van discussie (en misverstanden). We beantwoorden enkele vragen.
Hoe moeten we het totale kostenplaatje begrijpen?
Om een volledig en realistisch beeld te krijgen, is het belangrijk om verder te kijken dan enkel de aankoopprijs. Zo omvat het onder meer investeringen in opleidingen voor piloten, aangepaste infrastructuur en upgrades, het nodige personeel, brandstof en het onderhoud van de toestellen. De zogenaamde Total Cost of Ownership weerspiegelt dus de totale kost over de volledige levensduur van het programmaveertig jaar.
Het is dus een aanzienlijke investering?
België is niet het enige land dat de F-35 koopt. Wat zijn de voordelen daarvan?
Wereldwijd zullen uiteindelijk meer dan drieduizend F-35-vliegtuigen worden gebouwd. Die schaalgrootte zorgt ervoor dat de eenheidsprijs daalt en dat maakt ook het onderhoud, de onderdelen en de upgrades goedkoper.
Zeker, maar het is belangrijk om bedragen in de juiste context te plaatsen. De enige juiste manier om toestellen te vergelijken, is om de Total Cost of Ownership te berekenen. België en twaalf andere Europese landen hebben een dergelijke analyse uitgevoerd en telkens blijkt de F-35 de goedkoopste, de meest efficiënte en operationeel de beste optie te zijn. Het bedrag is aanzienlijk, maar relatief voordelig.
België investeert dus niet alleen efficiënt, maar kiest ook voor een toestel dat breed gedragen wordt in Europa. Waar vaak wordt geklaagd over te veel verschillende wapensystemen in Europa, vormt de F-35 net een uitzondering.
Tot slot: wat is de economische return voor ons land?
Voor elke geproduceerde F-35 – momenteel zijn dat er al meer dan 1.100 – genereren bedrijven die deel uitmaken van de Belgische Syensqo Group (vroeger Solvay) ongeveer twee procent van de waarde. Daarnaast produceert BeLightning momenteel zo’n 400 horizontale staartvlakken. Als de productietrend zich voortzet, overstijgt het maatschappelijk rendement op termijn de waarde van de initiële aanbesteding.
Samen sta je sterker
Naast de technologie en de prijs weegt de internationale context minstens even hard door. Als klein land kan België op zich niet doorwegen in Europa en de NAVO, maar door een loyale en intensieve samenwerking kan dat wel.
Die samenwerking wordt alleen maar sterker als je over hetzelfde materieel beschikt, je personeel dezelfde opleidingen en trainingen volgt, je samen kunt oefenen en onbeperkt van elkaar kunt leren.
Op dit moment wordt de F-35 al door 20 landen gebruikt of aangekocht, waarvan 15 NAVO-landen. Dit creëert enorme mogelijkheden voor de
Belgische Luchtmacht. Zo kunnen we bijvoorbeeld gaan oefenen in grote gebieden boven land of zee van onze partners – gebieden die we boven ons dichtbevolkte land niet hebben. Ook de opleidingen van piloten en technici gebeuren nu al samen met een aantal partners op de Amerikaanse luchtmachtbasis van Luke in Phoenix, Arizona.
Deze samenwerking strekt zich uit tot onderhoud, stockage van onderdelen, procedures, bewapening, verdere ontwikkelingen... Door de grote schaal van deze activiteiten ontstaat er een omvangrijk en robuust netwerk. Zulke ondersteuning en verbondenheid is cruciaal voor de verdediging van ons eigen grondgebied tegen de dreigingen uit het Oosten of elders.
OMGEVING
Mensen die al langer in de omgeving van de basis wonen, herinneren zich ongetwijfeld de F-104 Starfighter met zijn enorm gebrul. Dit iconische vliegtuig had immers zelfs op vol motorvermogen bijna de volledige startbaan nodig om op te stijgen en daarna geleidelijk aan te klimmen naar grotere hoogtes. Bovendien was het in die tijd een van de tactieken om zo laag en zo snel mogelijk te vliegen om te ontsnappen aan vijandelijke radars.
Voorbereiding
In 1981 kwam de F-16 toe, die door de betere verhouding tussen stuwkracht en gewicht veel sneller hoogte kon winnen en daardoor na het opstijgen niet zo laag over de huizen hoefde te vliegen. Om dit te bewerkstelligen werd meestal wel de naverbrander gebruikt.
Momenteel bereidt de basis de komst van de F-35 in 2027 voor. Hiervoor zijn nu al meer dan een jaar grote werken aan de gang. Het meest opvallende daarbij is de bouw van het nieuwe complex waar alle diensten en activiteiten van de F-35 zullen samengebracht worden. Deze werken gebeuren met respect voor het milieu en de natuur, in samenspraak met het Agentschap Natuur & Bos. Waar bomen moesten omgehakt worden, zijn die elders en vaak in veelvoud weer aangeplant.
De F-35 heeft een motorvermogen dat bijna het dubbele is van dat van de F-16. Daardoor klinkt de F-35 zwaarder en meer pulserend, maar niet zo scherp als de F-16. Dit grotere motorvermogen zal wel toelaten om bepaalde vliegprocedures aan te passen, waardoor sneller
Kleine-Brogel, de basis en haar omgeving
hoogte kan gewonnen worden. Ook anticiperen we een verminderd gebruik van de naverbrander op lage hoogte. Defensie wil bovendien systematisch geluidsmetingen doen rond al haar vliegvelden en op basis daarvan waar mogelijk aanpassingen doen aan vliegprocedures om de geluidsbelasting verder te beperken
Vliegprocedures
Er zijn nog andere factoren die de geluidsbeleving rond het vliegveld zullen beïnvloeden.
De vliegbewegingen zullen anders ingevuld worden gezien er op een andere manier getraind zal worden. Een deel van de vluchten zullen in de vluchtsimulator moeten plaatsvinden, gezien de gevoeligheid van de tactieken die gebruikt worden. Die kunnen niet zomaar open en bloot in het luchtruim getraind worden.
De basisopleiding van F-16-piloten heeft altijd plaatsgevonden in Kleine-Brogel. In de
omgeving
eerste fase van die opleiding zijn het leren opstijgen, landen en vliegen bij slecht weer cruciaal. Dat zorgt voor heel wat vliegbewegingen in de directe omgeving van de basis. Voor F-35piloten zal de basisopleiding in de eerste jaren alvast doorgaan in Amerika
Het wapensysteem van de F-35 vergt een doorgedreven training in complexe en uitgestrekte omgevingen, samen met onze geallieerde partners. Zulke trainingszones hebben we niet in ons dichtbevolkte land. Een deel van deze oefeningen zullen daarom in het buitenland plaatsvinden.
Samengevat zal de geluidsbeleving rond de basis van Kleine-Brogel anders zijn dan nu, maar daarom niet noodzakelijk meer belastend. Toch neemt defensie deze bezorgdheid blijvend ter harte en zal ze dit van nabij opvolgen in samenspraak met de omgeving.
De eerste acht Belgische F-35’s zijn gestationeerd op de Amerikaanse luchtmachtbasis van Luke in Phoenix, Arizona voor de opleiding van Belgische piloten.
Intussen zijn de volgende Belgische toestellen van de band gerold in de fabriek van Lockheed Martin in Fort Worth, Texas. Deze toestellen worden op 13 oktober verwacht in Florennes, de tweede tactische gevechtseenheid van de Luchtmacht.
Enkele dagen na hun aankomst voeren ze een welkomstvlucht uit boven België, waarbij ze ook Kleine-Brogel overvliegen. Het precieze moment wordt nog bekendgemaakt.
