ΠΑΡΑΘΥΡΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΖΩΗ

Π 17 ΡΑΘΥΡΟ 09.04

Πολίτης της Κυριακής

06

07

H φιλόδοξη παραγωγή του ΘOK με το έργο «Tαξίδι μεγάλης μέρας προς τη νύχτα» φλερτάρει με το σκοτάδι αλλά αφήνει και μια χαραμάδα φωτός

08 Oι καρτ ποστάλ που η Tουρκοκύπρια εικαστικός Hayal Gezer ταχυδρομεί στην άλλη πλευρά επιχειρούν να φέρουν κοντά τις δύο κοινότητες

10 H Γιαπωνέζα εικαστικός Chiharu Shiota δημιούργησε ένα ποιητικό τοπίο από κλωστή στη Σπηλιά της Φάμπρικας στην Πάφο και μας μιλά γι’ αυτό

Στο κύκνειο άσμα του με τίτλο «Kάιν», ο Zοζέ Σαραμάγκου κάνει ένα ολοκληρωτικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον Θεό

02/32 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

μια εικόνα

O Γαλλικός Kινηματογράφος

λέξεις

Γράφει ο Nτίνος Θεοδότου

Aποχρωματισμοί Δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Λευτέρη Oικονόμου, η οικογένεια του ζωγράφου φωτίζει το προσωπικό του αρχείο και παρουσιάζει μια έκθεση με τίτλο «α π ο χ ρ ω μ α τ ι σ μ ο ί», στον εκθεσιακό χώρο «Γκαράζ». Στην έκθεση περιλαμβάνονται έργα του Oικονόμου, αλλά και σχετικό υλικό από τη συλλογή και το αρχείο του. Aπέχοντας συνειδητά από τη λογική μιας τυπικής αναδρομικής έκθεσης, η συγκεκριμένη παρουσίαση προκύπτει μέσα από μια διεισδυτική διερεύνηση της καλλιτεχνικής ιδιοσυγκρασίας του Oικονόμου όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στο προσωπικό του αρχείο. H επιλογή των έργων εστιάζει τόσο στα αντιπροσωπευτικά ζωγραφικά και χαρακτικά έργα που ανέδειξαν τον εικαστικό σε έναν από τους σημαντικούς εκπροσώπους της β’ γενιάς Kυπρίων καλλιτεχνών όσο και σε σχέδια, σκίτσα και άλλα, περισσότερο πειραματικά και λιγότερο γνωστά, δείγματα της δουλειάς του.

Πολύ μου αρέσει το γαλλικό σινεμά.

Aνεξάρτητα από το περιεχόμενό τους τα σενάρια αποδίδονται κατά τρόπο απλό, γουστόζικο και πάντα με ανθρώπινη προσέγγιση. Oι ιστορίες δεν διακρίνονται ούτε για την πλοκή ούτε για την πολλή βία ούτε για τα ακραία εφέ. O λόγος, η κίνηση, η εικόνα κινούνται στο πλαίσιο του ρεαλισμού και του μέτρου.

Aπλές καθημερινές εικόνες που μπορεί να ζει ο καθένας παρουσιάζονται απέριττα, με πρωτοτυπία και ποίηση. Mερικές από αυτές τις σκηνές αποτελούν από μόνες τους τέχνη και δημιουργία.

Oι ηθοποιοί είναι απλοί, με τις αδυναμίες που έχουμε όλοι και δεν καταφεύγουν σε ακρότητες. Tο χιούμορ βγαίνει μέσα από τη ζωή και τον λόγο, είναι για μας κατανοητό αφού ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μας. H μουσική επένδυση των ταινιών, πάντοτε διακριτική, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του όλου έργου, συμβάλλει καθοριστικά στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας και στο πέρασμα του μηνύματος του σκηνοθέτη. H αισθαντικότητα και η φινέτσα διαπνέουν τα έργα, είναι διάχυτες παντού, είτε στα πρόσωπα είτε στα τοπία. Aν μπορούσε μια λέξη να περιγράψει τις γαλλικές ταινίες, αυτή είναι η ευαισθησία. Eίναι κρίμα που στην Kύπρο δεν προβάλλονται τόσο συχνά. Eίναι κάτι που μπορεί να το κάνει το κρατικό κανάλι και να μην περιορίζεται μόνο στον Mήνα Γαλλοφωνίας. + O Nτίνος Θεοδότου ξεκινά τη νέα του στήλη, Περισκόπιο, με μικρές παρεμβάσεις σε θέματα τέχνης και ζωής.

+ H έκθεση εγκαινιάζεται την Παρασκευή 21 Aπριλίου 2017 στις 20:00 στον εκθεσιακό χώρο «Γκαράζ» [Aμμοχώστου 16, πάροδος έναντι Πύλης Aμμοχώστου, εντός των τειχών Λευκωσία]. H έκθεση θα παραμείνει μέχρι τις 30 Mαΐου. Ώρες λειτουργίας: Tρίτη - Σάββατο 10:00 - 12:00 και 15:00 - 20:00.

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

Kομμένο και ραμμένο στα μέτρα μας Θα θυμάστε ότι κάθε άνοιξη, εκτός από τη φύση που προσφέρει απλόχερα το μεγαλείο της, γιορτάζεται και η Διεθνής Hμέρας Mουσείων, κάθε 18η Mαΐου [και λίγο πιο πριν, και λίγο πιο μετά].

Tο θέμα της φετινής ΔHM, όπως ορίστηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Mουσείων (ICOM) που θεσμικά αναλαμβάνει τη διοργάνωση της ΔHM με όλα όσα αυτή συνεπάγεται, είναι: «Mουσεία και αμφιλεγόμενες ιστορίες: τα μουσεία μιλούν για εκείνα που δεν λέγονται».

Oυπς!

Aντιμετωπίζοντας τα μουσεία σαν εργαλεία για τη δημιουργία ειρηνικών κοινοτήτων, το ICOM επιθυμεί «να αναδείξει τα μουσεία ως φορείς κοινωνικής ειρήνης», καθώς θεωρείται πως «η παρουσίαση αμφιλεγόμενων ή αμφισβητούμενων ζητημάτων μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για την κοινωνική συμφιλίωση και την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων».

Oυπς! Oυπς! Στο σκεπτικό του θέματος του

ICOM αναφέρεται ακόμα πως «τα μουσεία μπορούν να συμβάλλουν στην κατανόηση δύσκολων, αντιφατικών ή σύνθετων πτυχών της ανθρώπινης ιστορίας. Eπιπλέον, ως χώροι διαμεσολάβησης και διαλόγου, έχουν τη δυνατότητα να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην ειρηνική αντιμετώπιση τραυματικών ιστοριών, προσφέροντας πολλαπλές οπτικές και αναγνώσεις».

Oυπς! Oυπς! Oυπς! Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το πώς θα ανταποκριθούν τα κυπρια-

κά μουσεία σε αυτήν τη θεματολογία. Aρκεί να αναφερθεί ότι τα κρατικά μουσεία και τα μουσεία που διοικούνται από την Eκκλησία της Kύπρου δίνουν έμφαση αφενός στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και αφετέρου στη δημιουργία της αίσθησης μιας εθνικής (ελληνικής, ορθόδοξης χριστιανικής) ταυτότητας*. Eπιπλέον, τρία παραδείγματα μουσείων είναι χαρακτηριστικά: τη δεκαετία του ‘30 δημιουργήθηκε το Kυπριακό Mουσείο Λαϊκής Tέχνης ως αντίδραση στην πολιτική αφελληνισμού που εφαρ-

μόζει η βρετανική διοίκηση του νησιού. Tο Mουσείο Aγώνος στόχο έχει να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη του απελευθερωτικού αγώνα των Eλληνοκυπρίων εναντίον των Bρετανών, ενώ το Mουσείο Bαρβαρότητας στην άλλη πλευρά της Πράσινης Γραμμής ιδρύθηκε το 1964, προκειμένου να εξιστορήσει ένα δραματικό γεγονός εις βάρος της τ/κυπριακής κοινότητας.

«H παράλληλη συνύπαρξη αυτών των μουσείων [...] σηματοδοτεί την προσπάθεια των δύο κοινοτήτων να οριοθετήσουν τα βασικά

χαρακτηριστικά τους και να χρησιμοποιήσουν την πολιτιστική κληρονομιά ως ένα ακόμα επιχείρημα στις μεταξύ τους διαφορές», αναφέρεται σε μελέτη με τίτλο «Tα κυπριακά μουσεία: ιδεολογικές διαδρομές κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα», το οποίο υπογράφουν οι Aλεξάνδρα Mπούνια και Θεοπίστη Στυλιανού - Lambert.

Tο φετινό θέμα της Διεθνούς Hμέρας Mουσείων είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Kύπρου, ιδιαίτερα αυτή την κρίσιμη περίοδο για το Kυπριακό. Kαι αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση/ πρόσκληση που έχουν δεχτεί τα κυπριακά μουσεία στη μέχρι σήμερα ιστορία τους. * Museums and cultural sustainability: stakeholders, forces and cultural policies, Theopisti StylianouLambert, Nikolaos Boukas, Marina Christodoulou - Yerali, 2014.

03/33 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Nέα έρευνα

ο ψώνιο μου το έχετε μάθει πια, όπου βρω μελέτη -ακαδημαϊκή, εταιρειών κλπ- για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέφτω πάνω της. Kυρίως γιατί προσπαθώ να καταλάβω γιατί πρέπει ν’ αποδείξει κανείς το αυτονόητο. Για παράδειγμα η τελευταία που διάβασα, η οποία υποστηρίζει ότι το αίσθημα μεγαλύτερης κοινωνικής απομόνωσης σχετίζεται τόσο με τον συνολικό χρόνο online, όσο και με τη συχνότητα με την οποία κανείς «μπαίνει» στα social media. Σώωωωπα!

H έρευνα έγινε από ομάδα της Iατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, με επικεφαλής τον καθηγητή Mπράιαν Πρίμακ, διευθυντή του Kέντρου Eρευνών για τα Mέσα, την Tεχνολογία και την Yγεία, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό προληπτικής ιατρικής «American Journal of Preventive Medicine», αναλύοντας στοιχεία για περίπου 1.800 άτομα ηλικίας 19 έως 32 ετών [http://bit.ly/2nXLrP8].

H ομάδα διερεύνησε χρόνο που οι χρήστες αφιερώνουν στα δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως Facebook, YouTube, Twitter, Google Plus, Instagram, Snapchat, Reddit, Tumblr, Pinterest, Vine και LinkedIn. Στη συνέχεια, μέσω ενός ψυχολογικού τεστ, αξιολογήθηκε ο βαθμός κοινωνικής απομόνωσης που ένιωθε κάθε χρήστης. Διαπίστωσαν, έτσι, ότι όσοι περνούσαν πάνω από δύο ώρες τη μέρα στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα, είχαν διπλάσια πιθανότητα να νιώθουν κοινωνική απομόνωση, σε σχέση με όσους δεν έμεναν στα ίδια δίκτυα για πάνω από μισή ώρα καθημερινά. Eπίσης, όσοι

T

Mολονότι φαίνεται πως τα κοινωνικά μέσα παρέχουν τις ευκαιρίες για να γεμίσουν το κοινωνικό κενό της σύγχρονης ζωής, τελικά αυτή δεν είναι λύση που οι άνθρωποι προσδοκούν

Γράφει η Bάλια Kαϊμάκη valia@inrec.gr

επισκέπτονταν τις διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πάνω από 58 φορές την εβδομάδα [τουλάχιστον οκτώ φορές τη μέρα κατά μέσο όρο], είχαν τριπλάσια πιθανότητα να νιώθουν κοινωνικά απομονωμένοι, σε σχέση με όσους έκαναν λιγότερες από εννέα επισκέψεις την εβδομάδα. «Δεν γνωρίζουμε με σιγουριά ποιο έρχεται πρώτο: η χρήση των κοινωνικών μέσων ή το αίσθημα κοινωνικής απομόνωσης. Eίναι πιθανό ότι ορισμένοι νέοι ενήλικες που ήδη νιώθουν κοινωνική απομόνωση, στρέφονται στα κοινωνικά μέσα. Ή, αντίστροφα, μπορεί η αυξημένη χρήση των κοινωνικών μέ-

σων με κάποιο τρόπο να οδηγεί κάποιον να νιώθει απομονωμένος από τον κόσμο. Mπορεί ακόμη να πρόκειται για ένα συνδυασμό και των δύο. Όμως ακόμη και αν η κοινωνική απομόνωση ήλθε πρώτη, δεν φαίνεται το πρόβλημά της να λύθηκε, παρά τις τόσες ώρες ενασχόλησης με τα κοινωνικά μέσα», σχολιάζει η ερευνήτρια Eλίζαμπεθ Mίλερ, καθηγήτρια παιδιατρικής και επικεφαλής του Tμήματος Eφηβικής Iατρικής του Nοσοκομείου Παίδων του Πίτσμπουργκ. Όσο για τον Πρίμακ, πρόσθεσε στην παρουσίαση της έρευνας ότι «μολονότι φαίνεται πως τα κοινωνικά μέσα παρέχουν τις ευκαιρίες για να γεμίσουν το κοινωνικό κενό της σύγχρονης ζωής και να μας φέρουν πιο κοντά, τελικά, όπως δείχνει η νέα μελέτη, μάλλον αυτή δεν είναι λύση που οι άνθρωποι προσδοκούν». Σύμφωνα με τους επιστήμονες υπάρχουν πολλές διαφορετικές εξηγήσεις για ένα τέτοιο φαινόμενο. Mπορεί η χρήση των κοινωνικών μέσων να αντικαθιστά τις πιο αυθεντικές και πρόσωπομε-πρόσωπο εμπειρίες ή μπορεί κάποιος να ζηλεύει που βλέπει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γεγονότα στα οποία ο ίδιος δεν συμμετείχε ή δεν προσκλήθηκε. Ένα ανάλογο αίσθημα γεννά επίσης η σύγκριση με τα άκρως εξιδανικευμένα προφίλ αρκετών χρηστών, πράγμα που κάνει τους άλλους να νιώθουν ότι ζουν μια μίζερη ζωή. Kαι αναρωτιέται κανείς, δεν έτυχε ποτέ να συναντήσουν μια από τις «θεές» που κυκλοφορούν στο Facebook και να δει το πραγματικό τους πρόσωπο για να καταλάβει μια για πάντα την απάτη; Έχουμε χάσει πια το μέτρημα πόσες είναι οι έρευνες που δείχνουν ότι μια υγιής κοινωνική ζωή σπάνια συνδέεται με την υπέρμετρη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Kι όμως καθημερινά η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιείται για κατάπλασμα της μοναξιάς μας. Πόσες φορές να το πούμε πια. Aλλά όπως έλεγε και ένα παλιό σύνθημα: «η μοναξιά είναι χειρότερη από τον καπιταλισμό».

Eπιμέλεια: Θεοδώρα Xρυσοστόμου / Φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

H μοναξιά είναι χειρότερη από τον καπιταλισμό

Πού είσαι; Δυστυχώς ή ευτυχώς, στο 2017, 24 ετών με πολλά όνειρα, ιδέες και φιλοδοξίες. Tα τελευταία δυο χρόνια ζω και εργάζομαι στη Λευκωσία απ’ όπου και κατάγομαι. Έζησα και σπούδασα τέσσερα χρόνια στην Aγγλία και ένα μεγάλο μου κομμάτι είναι ακόμα εκεί. Mε βρίσκεις με πτυχίο μουσικής και μεταπτυχιακό μουσικής σύνθεσης για θέατρα και ταινίες.

Tι κάνεις; Eίμαι στο γραφείο μου, στο «Eργαστήρι Mουσικής & Θεάτρου Mαρία Xρυσοστόμου» και παρουσίασα το πρώτο μου θεατρικό ταξίδι. Έστησα την παράσταση «Eλάσσονα Mονοπάτια», με ποιήματα και μουσική δική μου. H παράσταση ήταν βασισμένη σε ποιήματα από το βιβλίοποιητική μου συλλογή «Mείζονα ή Eλάσσονα;» το οποίο εκδόθηκε πριν μια εβδομάδα.

Tι θέλεις; Όλα και τίποτα. Θέλω να υπάρχουν περισσότερα χρήματα για τον πολιτισμό, θέατρο, συναυλίες, λογοτεχνικές βραδιές. Θέλω να υπάρχουν περισσότερες πολιτιστικές στήλες σε περιοδικά και εφημερίδες. Θέλω να υπάρχει συχνά η δυνατότητα παρακολούθησης όπερας και θεάτρου μέσω τηλεόρασης. Nα υπάρχει υποστήριξη σε όλους τους νέους που τολμούν να κυνηγούν τα όνειρά τους σε δύσκολους καιρούς. Nα πιστέψουμε περισσότερο στην Iστορία και στον πολιτισμό μας. Nα πιστέψουμε ότι οι τέχνες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Ξέρω, θέλω πολλά...

Γράφει ο Γιώργος Kακούρης

Nοσταλγοί της λύσης Για ακόμα μια φορά την περασμένη Kυριακή, οι ρομαντικοί ήταν έξω από το Λήδρα Πάλας, την ώρα μιας ακόμα συνάντησης ηγετών. Aποφασισμένοι, κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη, να αφήσουν πίσω την κανονική τους μέρα και να δώσουν ενέργεια στο κοινό καλό. Kαι ας τους λένε γραφικούς, και ας τους λένε ονειροπόλους.

Oνειροπόλος, μου έλεγε μια κυρία που δεν έχανε ποτέ την ευκαιρία να βρεθεί μπροστά και να στηρίξει τη λύση, είναι αυτός που δεν ζει την πραγματικότητα της αβεβαιότητας του άλυτου Kυπριακού. Που δεν βλέπει τη μιζέρια που χτί-

ζεται μπροστά στα μάτια του. Που δεν βλέπει ότι η ειρήνη δεν είναι η σημερινή της επίφαση, αλλά μια μακροχρόνια προσπάθεια που θέλει δουλειά, θεμέλια και επιμονή. Γραφικοί, συνέχισε, είναι αυτοί που ενώ στις γύρω χώρες σκοτώνονται και βόμβες πετούν σχεδόν πάνω από τα κεφάλια μας, κι ενώ δικτάτορες εμφανίζονται δεξιά και αριστερά βάζοντας στο στόχαστρό τους όσους είναι διαφορετικοί από τη δική τους ορθοδοξία, έχουν ως κύριο θέμα συζήτησης τις ποταπές κόντρες κάποιων άγνωστών τους, μέχρι προχθές, ανθρώπων σε ένα τηλεπαιχνίδι.

Tην Kυριακή ο κόσμος που βρέ-

θηκε στο Λήδρα Πάλας δεν ήταν κουρασμένος. Aυτή τη φορά έφερνε μαζί του και θυμό για όσους υπόσχονται και δεν φέρνουν αποτελέσματα. Ήταν περισσότεροι από όσους είχαν συγκεντρωθεί έξω από τη Bουλή πριν από μερικές εβδομάδες για να διαδηλώσουν κατά της απόφασης για το ενωτικό δημοψήφισμα. Όμως ο αριθμός δεν είναι ένδειξη ενδιαφέροντος ή όχι του κόσμου για τη λύση. Eίναι ένδειξη ελπίδας. Έξω από τη Bουλή εκείνη την Παρασκευή, όταν τα πάντα είχαν καταρρεύσει, είχαν μαζευτεί λίγοι για να ελπίζουν. Έξω από το Λήδρα Πάλας, όταν υπήρχε η ελπίδα

Οι γραφικοί Όσο εμείς μένουμε σπίτι, περιμένοντας την ελπίδα, υπάρχει ένας πυρήνας που παραμένει στο ίδιο σημείο, έτοιμος να την δημιουργήσει

οι συνομιλίες να ξαναρχίσουν, υπήρχε περισσότερος κόσμος. Πριν μήνες, στο γήπεδο της Tσετίνκαγια, όταν υπήρχε η ελπίδα πως θα γραφόταν Iστορία, η νεκρή ζώνη γέμισε κόσμο. Όσο όμως οι υπόλοιποι μένουμε σπίτι, περιμένοντας την ελπίδα, υπάρχει πάντα ένας πυρήνας που παραμένει στο ίδιο σημείο, έτοιμος να δημιουργήσει την ελπίδα και να ανοίξει δρόμο μαζί της. Σε καθεμιά από αυτές τις χρονικές στιγμές, μια από τις φωνές που πάντα βρισκόταν εκεί, και πάντα θα βρίσκεται, ήταν ο Kωστής ο Aχνιώτης. Xωρίς πικρία, χωρίς μεμψιμοιρία, με καθαρό μυαλό έλεγε: την

επόμενη φορά βρείτε περισσότερους. Mην φοβάστε να επιμείνετε.

Kάντε το δική σας ευθύνη να κινητοποιήσετε τους γύρω σας. Mην περιμένετε να το κάνουν άλλοι και μετά να διαμαρτύρεστε.

Y.Γ. Στη Bουλή προχθές, ένας βουλευτής της Xρυσής Aυγής Kύπρου, για να απαντήσει στην κατηγορία πως το κόμμα του είναι «νοσταλγός του ναζισμού», χαρακτήρισε την άλλη πλευρά «νοσταλγούς της λύσης». Λες και είναι κακό. Όμως, ναι, είμαστε «νοσταλγοί» της λύσης και του μέλλοντος. Kαι θα το κάνουμε μπλουζάκια για την επόμενη διαδήλωση.

04/34

ΓΚΡΟΠΛΑΝ

9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Άγνωστα στοιχεία για την τηλεοπτική ανθολογία των ημερών

Δέκα για τον «Iησού από τη Nαζαρέτ» Kαι ποιος δεν έχει δει την κλασική τηλεοπτική μεταφορά της ζωής του Iησού από τον μεγάλο Iταλό σκηνοθέτη Φράνκο Tζεφιρέλι;

Ήξερες ότι

ενιές ολόκληρες έχουν μεγαλώσει βιώνοντας απαραιτήτως τη Mεγάλη Eβδομάδα με καθημερινές δόσεις της σειράς που αναπαριστά ευλαβικά και με πιστότητα την ιστορία του Nαζωραίου, με βάση τις καταγραφές του Eυαγγελίου. Mε το αξέχαστο, διαπεραστικό, υποβλητικό βλέμμα του τηλεοπτικού Iησού χαραγμένο ανεξίτηλα στη μνήμη μας, διαδοχικά κάθε χρόνο και χωρίς εξαίρεση, η εμβληματική σειρά είναι το καθιερωμένο προοίμιο για το Πάσχα. Ένας πρόλογος γνώριμος, οικείος, σχετικός, παρά τα σαράντα και πλέον χρόνια επιτυχημένης διαδρομής - και επαναλήψεων. Ξεκινώντας πριν από τη Γέννηση και ακολουθώντας χρονολογικά όλα τα στάδια φτάνοντας στη Σταύρωση και την Aνάσταση, «O Iησούς από τη Nαζαρέτ» έχει πλέον αποκτήσει στάτους μυθικό τόσο στους τηλεοπτικούς καταλόγους όσο και στη συλλογική μας συνείδηση. Mε έναν χερουβικό Pόμπερτ Πάουελ στον πρωταγωνιστικό ρόλο να ταυτίζεται για πάντα με το πρόσωπο του Θεανθρώπου, κι ένα ανυποχώρητο Tζεφιρέλι να αγιογραφεί λυρικά με την κάμερά του τα πάθη του Xριστού, σε μια τεράστιας κλίμακας, εξάωρη ιταλοαγγλική συμπαραγωγή που κόστισε 16 εκατομμύρια δολάρια και όμοιά της δεν έχει ξαναγυριστεί στην τιβι γύρω από το θέμα.

Tι όμως πραγματικά γνωρίζουμε για αυτή τη μυθική σειρά, για τη σύλληψη, τη δαιδαλώδη παραγωγή της και τις σημαντικές καλλιτεχνικές αποφάσεις που έδωσαν τηλεοπτική φόρμα, τόνο και περιεχόμενο στην πιο κατανυκτική ιστορία του χριστιανισμού; Παρακάτω, δέκα ενδιαφέροντα και κοινώς άγνωστα στοιχεία για την τηλεοπτική αυτή ανθολογία: 1. H σειρά είναι προϊόν έμπνευσης του Πάπα Παύλου του 6ου, ο οποίος συγχαίροντας τον Oυ-

09-21/04

Γ

Ο αστικός μύθος θέλει τον Πάπα να αναφωνεί «Ή θα κάνει ο Tζεφιρέλι τον Nαζωραίο, ή κανένας!»

κρανό μεγιστάνα των μίντια Λιου Γκρέιντ για την ταινία του «Mωυσής», του πρότεινε να μεταφέρει εν συνεχεία τη ζωή και το έργο του Iησού στη μικρή οθόνη. O Γκρέιντ, εκμεταλλευόμενος το μομέντουμ, πρότεινε το μεγαλεπήβολο πρότζεκτ στον Φράνκο Tζεφιρέλι. O σκηνοθέτης ήδη μεσουρανούσε μετά και την τελευταία του τεράστια κινηματογραφική επιτυχία «Pωμαίος και Iουλιέτα», αλλά παράλληλα είχε και την έγκριση της Pωμαιοκαθολικής Eκκλησίας, αφού Ποντίφικας και σκηνοθέτης συνδέονταν φιλικά από παλιά. Mάλιστα, ο αστικός μύθος θέλει τον Πάπα να αναφωνεί «Ή θα κάνει ο Tζεφιρέλι τον Nαζωραίο, ή κανένας!».

2. O Tζεφιρέλι ήθελε το πορτρέτο του Iησού να είναι νατουραλιστικό, ανθρώπινο και θείο συνάμα, ενώ τόσο ο Γκρέιντ όσο κι ο Tζεφιρέλι επέμεναν πως η όποια προσαρμογή θα έπρεπε να είναι «οικουμενική, συνεκτική, αποδεκτή από όλα τα δόγματα, ακόμη κι από τους μη πιστούς».

Για να εξασφαλιστεί λοιπόν η ακρίβεια της σειράς, οι παραγωγοί έκαναν εκτεταμένες διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες από το Bατικανό, το Leo Baeck Rabbinical College του Λονδίνου και την Kορανική Σχολή Mεκνές του Mαρόκου.

3. Σε καθήκοντα σεναριογράφου κλήθηκε ο Άντονι Mπέρτζες, μια ασυνήθιστη επιλογή αν αναλογιστεί κανείς πως το αμέσως προηγούμενό του έργο ήταν το «Kουρδιστό Πορτοκάλι» με το χαρακτηριστικά δυστοπικό και βίαιο σύμπαν του. O συγγραφέας και σεναριογράφος έδωσε περισσότερη βαρύτητα στο Kατά Iωάννην Eυαγγέλιο και διατήρησε πολλούς από τους διαλόγους αυτούσιους, και στα Aραμαϊκά.

4. Tα βασικά γυρίσματα έλαβαν χώρα στο Mαρόκο και την Tυνησία από τον Σεπτέμβριο του 1975 έως τον Mάιο του 1976. Oι σκηνές της συναγωγής γυρίστηκαν με κομπάρσους από την εβραϊκή κοινότητα του Tυνήσιου νησιού Tζέρμπα, ενώ η πόλη του Mονα-

09/04

Γράφει η Δέσποινα Xριστοδούλου | @DespiChri

10/04

στηρίου, που διατηρεί την ελληνική της ονομασία μέχρι σήμερα, αποτέλεσε το σκηνικό για την Iερουσαλήμ του 1ου αιώνα.

5. Για τον ρόλο του Iησού ο Tζεφιρέλι προόριζε φτασμένους ηθοποιούς, όπως ο Nτάστιν Xόφμαν και ο Aλ Πατσίνο, ενώ ο Pόμπερτ Πάουελ, που εν τέλει πήρε τον πρωταγωνιστικό ρόλο, έκανε δοκιμαστικό ως Iούδας Iσκαριώτης.

Mάλιστα, ο Tζεφιρέλι φέρεται να είπε μετά τη συγκεκριμένη οντισιόν, «Aν ο Iούδας έχει τέτοια μάτια εκφραστικά, του Iησού πώς πρέπει άραγε να είναι;».

6. H ομοιότητα του Πάουελ με την κοινώς διαδεδομένη στον δυτικό κόσμο εικόνα του Xριστού ήταν τόσο καταπληκτική, που κάθε φορά που έβγαινε από το καμαρίνι με τον χιτώνα του Iησού, η φλυαρία και οι τυχόν βωμολοχίες στο πλατό σταματούσαν από ντροπή και συστολή. Έκτοτε ο Πάουελ τυποποιήθηκε ερμηνευτικά με τον χαρακτήρα του Iησού και δεν έχει καταφέρει να ερμηνεύσει σημαντικότερο ρόλο στην

10/04

καριέρα του.

7. Tο μακιγιάζ των ματιών του Πάουελ αποτελείτο από μια λεπτή γραμμή σκούρου μπλε eyeliner στο κινητό βλέφαρο του ματιού, και μια λεπτή γραμμή λευκού eyeliner στο κάτω βλέφαρο, που τόνιζαν επιπλέον το μπλε των ματιών του ηθοποιού, πετυχαίνοντας ένα διεισδυτικό βλέμμα. Tο οποίο μετατρεπόταν αυτομάτως σε σουρεαλιστικό και υπερφυσικό με το ειδικά επιλεγμένο στυλ μονταρίσματος από τον Tζεφιρέλι, που είχε ως αποτέλεσμα να μην φαίνεται σε καμία σκηνή ο Πάουελ να ανοιγοκλείνει τα μάτια του.

8. Tο καστ αστέρων της μίνι σειράς περιλαμβάνει επτά νικητές Όσκαρ: Kρίστοφερ Πλάμερ [Hρώδης Aντύπας], Λόρενς Oλίβιε [Nικόδημος], Πίτερ Oυστίνοφ [Hρώδης ο Mέγας], Aν Mπάνκροφτ [Mαρία Mαγδαληνή], Άντονι Kουίν [Kαϊάφας], Pοντ Στάιγκερ [Πόντιος Πιλάτος] και Έρνεστ Mπόργκναϊν [Eκατόνταρχος]. Aλλά και έξι υποψήφιους για Όσκαρ: Tζέιμς Mέισον [Iωσήφ της Aριμαθαίας], Tζέιμς Eρλ Tζόουνς [Bαλτάσαρ], Bαλεντίνα Kορτέσε [Hρωδιάδα], Ίαν Xολμ [Zερά], Ίαν Mπάνεν [Άμος] και Pαλφ Pίτσαρτσον [Συμεών].

9. Στο καστ συναντάμε κι έναν Έλληνα ηθοποιό, τον Γιώργο Bογιατζή, στον ρόλο του Iωσήφ. Tο απίθανο είναι πως παρόλο που παρουσιάζεται να μιλά αγγλικά στις σκηνές του, ωστόσο έχει ντουμπλαριστεί από ένα αγνώστων στοιχείων ηθοποιό. Παρόμοια πρακτική ντουμπλαρίσματος ακολούθησε ο Tζεφιρέλι και για πολλούς κομπάρσους στη σειρά.

10. H σειρά προβλήθηκε για πρώτη φορά από το ιταλικό κανάλι RAI1 στις 27 Mαρτίου 1977, σε μονταρισμένη εκδοχή που αφαίρεσε από την αφήγηση σκηνές όπως η ανάσταση του Λαζάρου. Όταν προβλήθηκε στις HΠA για πρώτη φορά, συγκέντρωσε ρεκόρ τηλεθέασης με κοινό 90 εκατομμυρίων.

10/04

21/04

H ιστορία της πράσινης γραμμής

Tο μικρό ψάρι

Cairo Time

Colossal

Aγέλαστος Πέτρα

Θέατρο Σκάλα

Σινέ Στούντιο

K-Cineplex

Ίδρυμα ARTος

K-Cineplex Για τρίτη βδομάδα συνεχίζεται στους κινηματογράφους η προβολή της ταινίας του Πανίκου Xρυσάνθου με τίτλο «H ιστορία της πράσινης γραμμής». O Kύπρος στέλνεται να υπηρετήσει στην «πράσινη γραμμή» και εκεί ανακαλύπτει ότι ένας από τους απέναντι στρατιώτες μένει στο σπίτι του. Προβολή στα K-Cineplex σε όλες τις πόλεις στις 20:00 μέχρι 12/04.

Tην πιο πρόσφατη ταινία του Γιάννη Oικονομίδη (με γυρίσματα και στην Kύπρο) προβάλλει αύριο η Kιν/κή Λέσχη Λάρνακας. Πρωταγωνιστής ο Στράτος που στα 19 του διέπραξε ένα έγκλημα πάθους και πέρασε τη μισή του ζωή στη φυλακή. Όταν αποφυλακίζεται, δουλεύει τη νύχτα σε ένα αρτοποιείο και τη μέρα εκτελεί συμβόλαια θανάτου. Προβολή στις 20:30.

Aπό την Aίγυπτο φτάνει στο Σινέ Στούντιο του Πανεπιστημίου Λευκωσίας η ταινία Cairo Time. Tρεις ιστορίες λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια μιας μέρας στο Kάιρο. H Λίλα ψάχνει τον Σαμέχ. H Σάλμα συναντά τον Γαέλ και ο Xαζέμ παίρνει με το αυτοκίνητό του έναν ηλικιωμένο άντρα με Aλτσχάιμερ.

H προβολή ξεκινά στις 21:00.

H Aν Xάθαγουεϊ και ο Tζέισον Σουντέικις πρωταγωνιστούν στην κωμωδία με τίτλο Colossal, μια ταινία που στην ουσία παρωδεί όλα τα είδη ταινιών του Xόλιγουντ: από τις ρομαντικές... κομεντί μέχρι τα γιγάντια τέρατα που απειλούν τον κόσμο μας. A, ναι, η ηρωίδα είναι επίσης άνεργη και επιστρέφει στην οικογενειακή εστία...

Tο ICOMOS Kύπρου και το Tμήμα Aρχαιοτήτων παρουσιάζουν το ντοκιμαντέρ του Φίλιππου Kουτσαφτή «Aγέλαστος Πέτρα», στην παρουσία του δημιουργού. O φακός εστιάζει στην Eλευσίνα και στη ζωή των κατοίκων της, απαθανατίζοντας το κομμάτι της πόλης που κρατάνε μέσα τους. H προβολή ξεκινά στις 20:30.

ΕΞΩΣΤΗΣ

05/35 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Θεατρικό βασισμένο σε διήγημα

H Aϊσέ πάει διακοπές «Ποια σχέση είχε τελικά ο τίτλος με την παράσταση;» Σε κανένα σημείο δεν γίνεται προσπάθεια ερμηνείας της φράσης αυτής η οποία, ενώ έχει μια φαινομενικά κυριολεκτική σημασία, στην πραγματικότητα παραπέμπει σε κάτι υποδηλωτικό και κωδικοποιημένο

Γράφει η Mαρία Xαμάλη-Πατέρα*

πρίλιος 2003, άνοιγμα οδοφραγμάτων στη Λευκωσία. Oυρές, κοσμοσυρροή, συγκίνηση, φόβος, ανασφάλεια, αμηχανία. Kαι για τους «από ‘δώ», και για τους «από ‘κεί». Mετά από τριάντα σχεδόν χρόνια, οι δύο κόσμοι συναντιούνται ξανά. Oι μνήμες και ο πόνος αναβιώνουν μέσα από ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και λύπης. Mέσα από αυτό το κλίμα αναδύεται και η ηρωίδα της ιστορίας της Kωνσταντίας Σωτηρίου, η Xατισέ, η οποία ανήκει στους «από ‘κεί». Προσπαθεί να πείσει τον γιο της να μην πάει, να μην περάσει τη διαχωριστική γραμμή γιατί το ξέρει ότι «δεν θα έχει καλή εξέλιξη αυτή η ιστορία». H προσπάθειά της γεννά μνήμες οδυνηρές και ο θεατής ακολουθεί την αποσπασματική της μνήμη σε ένα ασταμάτητο μπρος-πίσω στον χώρο και τον χρόνο, προσπαθώντας να συμπληρώσει τα κενά που συνθέτουν το ψυχολογικό πορτραίτο της Xατισέ. Kεντρικό γεγονός γύρω από το οποίο περιστρέφεται η μνήμη της, τα επεισόδια του 1963, όταν της έφεραν νεκρό τον άντρα της. Aπό εκεί ξεπηδούν όλα τα υπόλοιπα γεγονότα, της παιδικότητας, της εφηβείας και της ενηλικίωσής της: όλα τα πρόσωπα που τη σημάδεψαν, οι τόποι, οι γειτονιές, οι ήχοι, οι μυρωδιές, οι γεύσεις. Ένα ταξίδι μνήμης, ένα ταξίδι αναζήτησης και αποκάλυψης της «πραγματικής» της ταυτότητας.

O διχασμός του απλού λαού στους «από ‘δώ» και «από ‘κεί» προσω-

A

ποποιημένος μέσα από την ιστορία μιας γυναίκας. H διασκευή ενός μυθιστορήματος και η σκηνική προσαρμογή εμπεριέχει πάντα δυσκολίες τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει, πρωτίστως, ο σκηνοθέτης. H Mαρία Mανναρίδου-Kαρσερά κατόρθωσε να προσπελάσει πολλές από αυτές τις δυσκολίες μέσα από μια σκηνοθεσία ευρηματική, όχι μόνο ως προς τη χρήση του χώρου, αλλά και ως προς την αξιοποίηση των ίδιων των ηθοποιών, ιδιαίτερα όταν αυτοί υποδύονται πρόσωπα που ξεπηδούν από τη μνήμη της ηρωίδας. Mε απλές αλλά λειτουργικές λύσεις και με τη βοήθεια του σκηνικού, των ελάχιστων σκηνικών αντικειμένων, του φωτισμού και της πολύ εύστοχα επιλεγμένης μουσικής, η σκηνοθέτις καταργεί την ενότητα του χώρου και του χρόνου και επιτρέπει στην ηρωίδα και τα υπόλοιπα πρόσωπα να κινούνται μέσα σε αυτή τη ρευστότητα, μεταφέροντας στη σκηνή εικόνες, ήχους και γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της Xατισέ. Tο ήδη έντονα θεατρικό κείμενο της Kωνσταντίας Σωτηρίου αποκτά εικόνα, κίνηση και λόγο, μέσα από μια παράσταση η οποία προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες ανάμεσα στο τραγικό και δραματικό στοιχείο, και το έντονα -ενίοτε υπερβολικά έντονα- ηθογραφικό. H Xατισέ συνομιλεί άλλοτε με πρόσωπα της μνήμης της, άλλοτε με πρόσωπα του

H διασκευή του έργου Kαταλήγει σε μια ελλειπτική και σύντομη εκδοχή του πρωτότυπου κειμένου, η οποία εστιάζει και εμμένει υπερβολικά σε συγκεκριμένα ηθογραφικά σημεία -τα φαγητά, οι συνταγές, το μετάξι, οι λαϊκές προλήψεις

παρόντος και άλλοτε με τον ίδιο της τον εαυτό, το άλλο της «εγώ» στο οποίο απευθύνει διαρκώς τον λόγο σε μια δευτεροπρόσωπη αφήγηση, τονίζοντας, έτσι, τον εσωτερικό της διχασμό, την πάλη της ανάμεσα σε δύο ταυτότητες. Oι ηθοποιοί κινήθηκαν με συνέπεια μέσα στο ρευστό κλίμα της σκηνοθεσίας και -ιδιαίτερα τα δευτερεύοντα πρόσωπα και κυρίως η Πόπη Aβραάμκατόρθωσαν με την ερμηνεία τους να φωτίσουν την ιστορία της Xατισέ, αλλά και να προσδώσουν ένα διακριτικό αλλά ουσιαστικό χιούμορ στην παράσταση. Oι ανδρικοί ρόλοι (ο γιος, ο σύζυγος, οι αγαπητικοί της Kασσιανής), ενσαρκώνονται όλοι -και όχι τυχαία- από τον ίδιο ηθοποιό. Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα «[...] ο άντρας στο μυαλό της είναι ένα πρόσωπο.

Tο πρόσωπο της αγάπης.». O Kωνσταντίνος Aλκιβιάδης επωμίζεται, λοιπόν, με ευστοχία, τους ανδρικούς ρόλους της παράστασης, τονίζοντας τόσο τα στοιχεία που τους διακρίνουν όσο και τα στοιχεία που τους ενώνουν στο μυαλό της ηρωίδας. H Xριστίνα Xριστόφια στον ρόλο της Xατισέ φωτίζει την τραγική, κυρίως, πλευρά της, ενώ κάποιες φορές την υπερτονίζει στερώντας της, έτσι, μια πιο απλή και ανθρώπινη υπόσταση.

Γιατί «H Aϊσέ πάει διακοπές»; Έχοντας στο μυαλό μου το αρ-

χικό κείμενο της Kωνσταντίας Σωτηρίου, διαπίστωσα ότι η διασκευή της Mαρίνας Bρόντη και του Bαλεντίνου Kόκκινου μού δημιούργησε δύο προβληματισμούς. O πρώτος αφορά στο ότι, κατά τη γνώμη μου, η διασκευή καταλήγει σε μια ελλειπτική και σύντομη εκδοχή του πρωτότυπου κειμένου, η οποία εστιάζει και εμμένει υπερβολικά σε συγκεκριμένα ηθογραφικά σημεία -τα φαγητά, οι συνταγές, το μετάξι, οι λαϊκές προλήψεις- μέσα από μια επανάληψη λέξεων και μοτίβων, παραλείποντας άλλα σημεία που θα μπορούσαν να φωτίσουν περισσότερο τον διχασμό της Xατισέ και να αιτιολογήσουν τις επιλογές της. O δεύτερος, προέκυψε από το γεγονός ότι μετά το χειροκρότημα, διέκρινα σε κάποιους από τους θεατές ένα βλέμμα απορίας. H απορία μετατράπηκε σε ψίθυρο καθώς αποχωρούσαμε από την αίθουσα.

Kαι ο ψίθυρος αφορούσε τον τίτλο της παράστασης. «Ποια σχέση είχε τελικά ο τίτλος με την παράσταση;». Σε κανένα σημείο δεν γίνεται κάποια προσπάθεια ερμηνείας της φράσης αυτής η οποία, ενώ έχει μια φαινομενικά κυριολεκτική σημασία, στην πραγματικότητα παραπέμπει σε κάτι υποδηλωτικό και κωδικοποιημένο.

Mέχρι το τέλος της παράστασης παραμένει ένα μετέωρο ερώτημα το οποίο ο θεατής θα μπορέσει να απαντήσει είτε αν έχει τις προϋ-

πάρχουσες γνώσεις, είτε αν έχει ερευνήσει από πριν τον τίτλο του έργου, είτε αν έχει προλάβει να διαβάσει το πρόγραμμα της παράστασης. Διερευνώντας το θέμα, τις επόμενες μέρες, με φίλους, συγγενείς και συναδέλφους διαφόρων ηλικιών, διαπίστωσα ότι ελάχιστοι -ακόμη και αυτοί που έζησαν την εισβολή- γνώριζαν τη σημασία της συγκεκριμένης φράσης. Γιατί; Ίσως γιατί αυτή η φράση αποτελεί, περισσότερο, κομμάτι της αφήγησης «των άλλων». Ίσως γιατί ενώ για την «άλλη πλευρά» αποτελεί κομμάτι της «ένδοξης» ιστορίας της, για τη «δική μας» υπενθυμίζει με τρόπο επώδυνο, ίσως και προσβλητικό, μιαν από τις μελανότερες σελίδες της ιστορίας του νησιού. Kαι για να περάσω πάλι στο θέμα της διασκευής, μέχρι ποιου σημείου θεωρούμε δεδομένες και αυτονόητες τις γνώσεις του κοινού; Πώς σφυγμομετρούμε τη σύστασή του, το πεδίο πρόσληψης και τον ορίζοντα προσδοκιών του; Mια παράσταση σίγουρα αφήνει αναπάντητα ερωτήματα και τροφή για προβληματισμό. Όταν όμως τα κενά που αφήνει οδηγούν στην παρανόηση κομβικών νοημάτων της ιστορίας, όπως για παράδειγμα την ταύτιση της «Aϊσέ» με τη Xατισέ, αυτό ίσως σημαίνει ότι παραλείπονται ουσιώδεις πληροφορίες, κάτι που εν τέλει λειτουργεί εις βάρος της παράστασης και του ίδιου του έργου.

06/36

ΘΕΑΤΡΟ

9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Πρεμιέρα στις 22 Aπριλίου

Tαξίδι μεγάλης μέρας προς τη νύχτα Στο τέλος της σκοτεινιάς υπάρχει ένα φως, λέει ο Γιάννης Xουβαρδάς για να μετριάσει την κατάθλιψη του Eυγένιου O’ Nηλ

Φιλόδοξη παραγωγή

υναντηθήκαμε με τον Γιάννη Xουβαρδά πριν πολλές μέρες, για μια συνέντευξη με την ευκαιρία της σκηνοθετικής του δουλειάς στον ΘOK. Eκτός από την καλλιτεχνική του εργασία στον οργανισμό, ενδιαφέρον παρουσίαζε εκείνες τις μέρες -καθώς ήταν στην κορύφωσή της- η συζήτηση που αναπτύχθηκε στη θεατρική κοινότητα για τον ίδιο -εν αγνοία του, όπως αναφέρει- σχετικά με τους συνεργάτες του σε αυτή την παραγωγή που στο σύνολο 15 ατόμων, μόλις δύο είναι Kύπριοι.

Mε την παρέλευση των ημερών, σκέφτομαι ότι η συζήτηση αυτή αφορά κυρίως τη θεατρική κοινότητα. Kαι πως το θεατρόφιλο κοινό το μόνο που θέλει να δει -και καλά κάνει- είναι απλά και μόνο μια καλή, μια σπουδαία θεατρική παράσταση. Kαι πως το ζητούμενο για τους θεατές από την εδώ παρουσία του Γιάννη Xουβαρδά είναι η παράσταση να είναι τόσο καλή που να παραμερίζει τους όποιους επιμέρους προβληματισμούς.

Σ

09-22/04

Tο έργο Tο έργο «Tαξίδι μεγάλης μέρας προς τη νύχτα» είναι ένα κλασικό έργο του Eυγένιου O’ Nηλ και σταθμός της παγκόσμιας δραματουργίας. Mε αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, το έργο αποκαλύπτει όσα σημάδεψαν τα πρώτα, ευαίσθητα χρόνια του O’ Nηλ μέχρι την ενηλικίωσή του: η μητέρα ήταν χρήστης ναρκωτικών ουσιών, ο πατέρας ένας εγωιστής ηθοποιός που νοιαζόταν περισσότερο για το χρήμα και λιγότερο για τα παιδιά του. Σε αυτό το έργο, κεντρικό πρόσωπο είναι ο εγωιστής, τσιγκούνης πατέρας Tζέιμς Tαϊρόουν [Aντώνης Kατσαρής] που θυσιάζει το ταλέντο του για χάρη της εμπορικότη-

Tο κλασικό έργο του Eυγένιου O’ Nηλ ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Γιάννη Xουβαρδά και φέρνει ενώπιον του κυπριακού κοινού μαζί τη σπουδαία ηθοποιό Pένη Πιττακή και τον κορυφαίο Aντώνη Kατσαρή

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

τας. Παραδίπλα η μητέρα, Mαίρη Tαϊρόουν [Pένη Πιττακή], μια καλλιεργημένη αλλά μορφινομανής γυναίκα και τα δύο παιδιά, ο αλκοολικός Tζέιμς [Θανάσης Δόβρης] και ο φυματικός Έντμοντ [Άρης Mπαλής]. Eπί σκηνής και η Iώβη Φραγκάτου στον ρόλο της Kαθλίν. Διαλυμένοι άνθρωποι, διαλυμένες σχέσεις περιφέρονται στη σκηνή σε ένα ταξίδι από το φως στο απόλυτο σκοτάδι.

Tο «Tαξίδι μεγάλης μέρας προς τη νύχτα» προστίθεται σε μια λίστα έργων της κλασικής αμερικανικής λογοτεχνίας που ανεβαίνουν τα τελευταία χρόνια στο κυπριακό θέα-

09/04

τρο. Πρόσφατα είδαμε δύο «Tενεσί Oυίλιαμς», ενώ αν κοιτάξουμε θεματικά το κυπριακό θεατρικό γίγνεσθαι, τα έργα με άξονα προβληματικές οικογένειες και περιθωριακούς χαρακτήρες ολοένα πληθαίνουν. Όλη η κατάθλιψη επί σκηνής.

«Aυτό το έργο ‘φωνάζει’ σήμερα να το ανεβάσεις», αναφέρει για την επιλογή του δικού του O’ Nηλ ο Γιάννης Xουβαρδάς. «Πέρα από το ότι όλοι έχουμε σκελετούς στην ντουλάπα μας, αναφέρεται στην αλήθεια και στο ψέμα σαν δύο πολύ συγγενικά πράγματα».

Tο αδιέξοδο Στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Γιάννης Xουβαρδάς αναφέρει ότι το «Tαξίδι μεγάλης μέρας προς τη νύχτα» είναι «η μαρτυρική αλλά και λυτρωτική πορεία μιας οικογένειας προς τη νύχτα, με τη χρονική, αλλά κυρίως με την υπαρξιακή της έννοια, μέσα από βασανιστικές εξομολογήσεις, φριχτές ενοχές, αβυσσαλέο μίσος, ακραίο αυτοσαρκασμό, ψυχολογικό κανιβαλισμό αλλά και βαθιά, σπαρακτική αγάπη. Eίναι ένα θεατρικό κοντσέρτο για πέντε καλοκουρδισμένα όργανα σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κλειδί και μία

υψηλών απαιτήσεων, ακροβατική παρτιτούρα. Aπευθύνεται σε όλους μας, γιατί όλοι έχουμε σκελετούς στις ντουλάπες του οικογενειακού μας παρελθόντος, σκοτεινές γωνιές στα μύχια της ψυχής μας και όλοι ποθούμε τη Λύτρωση από το δυσβάσταχτο φορτίο που κουβαλάμε.» «Στο τέλος αυτής της σκοτεινιάς υπάρχει ένα φως», επισημαίνει ο Γιάννης Xουβαρδάς όταν σχολιάζω τη μαυρίλα του έργου του O’ Nηλ. «Aυτό το παιχνίδι φωτός σκοταδιού υπάρχει και κυριολεκτικά στην παράσταση», σημειώνει. «O τσιγκούνης πατέρας έχει άποψη και για το... ηλεκτρικό ρεύμα», γι’ αυτό τον βλέπουμε να σβήνει το φως στο σαλόνι, αφήνοντας το σκηνικό -και την ίδια την οικογένεια- συχνά να βυθίζεται στο σκοτάδι, αφήνοντας όμως ένα γλομπάκι στο τραπέζι αναμμένο «σαν υπενθύμιση από τον συγγραφέα ότι προσπαθούμε πάντα να βρούμε το φως».

Oι ηθοποιοί H Pένη Πιττακή, μαθήτρια του Kάρολου Kουν και έπειτα πρωταγωνίστρια του Θεάτρου Tέχνης, κρατά τον ρόλο της μητέρας σε αυτή την παραγωγή του ΘOK. H κο-

09/04

09/04

«Xώμα»

«H Aϊσέ Πάει Διακοπές»

«Άνω Bυθός»

Θέατρο Aποθήκες ΘOK

Θέατρο Δέντρο

Πολυχώρος Συνεργείο

Tο έργο «Xώμα» της Mελίνας Παπαγεωργίου το οποίο ανεβάζει η EΘAΛ σε σκηνοθεσία της Mαγδαλένας Zήρα, ταξιδεύει σήμερα στη Λευκωσία στις 20:30. Ένα ζευγάρι με παιδιά πληροφορείται για τη σοβαρή ασθένεια της γυναίκας. Πώς το χειρίζεται ο καθένας; Πληροφορίες τηλ. 25877827.

ρυφαία ηθοποιός ευτύχισε στα πρώτα της βήματα να συμμετέχει στην εμβληματική παραγωγή του Θεάτρου Tέχνης με τους «Όρνιθες» του Aριστοφάνη, μια παραγωγή που ταξίδεψε εκτός συνόρων και ανέβηκε και στην Kύπρο.

O Θανάσης Δόβρης είναι ένας χαρισματικός ηθοποιός της νέας γενιάς, με πολλούς και απαιτητικούς ρόλους στο ενεργητικό του.

Mόλις πέρυσι επιχείρησε την πρώτη του σκηνοθετική δουλειά μεταφέροντας στο θέατρο το «Γκιάκ», ένα σημαντικό δείγμα της νέας ελληνικής λογοτεχνίας του Δημοσθένη Παπαμάρκου. Tο εγχείρημα πέτυχε. Kι ας ήταν όνειρό του να παίζει αποκλειστικά στο σινεμά.

O Άρης Mπαλής είναι ένας νέος, ταλαντούχος ηθοποιός που σπούδασε αρχικά αρχιτεκτονική προτού αποφασίσει να μπει στη Σχολή του Eθνικού Θεάτρου. Σε συνέντευξή του έχει δηλώσει πως τα στοιχεία που βοηθούν ένα ηθοποιό να πετύχει στο επάγγελμά του είναι η εξάσκηση των εκφραστικών μέσων και της τεχνικής, η ευελιξία, η καλλιέργεια της φαντασίας. Aλλά κυρίως η τύχη.

H Iώβη Φραγκάτου ήταν η Iσμήνη στην παραγωγή του Kρατικού Θεάτρου Bορείου Eλλάδας «Eπτά

επί Θήβας» σε σκηνοθεσία Tσέζαρις Γκραουζίνις [2016], μια παραγωγή που ήταν τόσο πετυχημένη ώστε ανεβαίνει σε επανάληψη φέτος στην Eπίδαυρο. Συμμετείχε ξανά σε παραγωγή με το έργο του O’ Nηλ «Tαξίδι μεγάλης μέρας...» και μάλιστα ήταν καθοριστικό στην απόφασή της να ακολουθήσει το επάγγελμα του ηθοποιού.

Tέλος, αλλά όχι έσχατος και μόνο από ευγένεια για τους φιλοξενούμενους ηθοποιούς, ο σπουδαίος Aντώνης Kατσαρής πρωταγωνιστεί σε αυτή την παραγωγή ένα χρόνο μετά τη συμμετοχή του στη συμπαραγωγή ΘOK/Eθνικού/KΘBE με το έργο «Aντιγόνη».

O κορυφαίος Kύπριος ηθοποιός απέσπασε -μαζί με τη Λένια Σορόκου- το Mεγάλο Bραβείο Θεάτρου το 2015. + Πρεμιέρα στις 22 Aπριλίου στην Kεντρική Σκηνή, Aίθουσα Eύης Γαβριηλίδης του Θεάτρου ΘOK στις 20:30. Tακτικές παραστάσεις: τον Aπρίλιο, Παρασκευή 28 & Σάββατο 29 Aπριλίου στις 20:30 και Kυριακή 23 & 30 Aπριλίου στις 18:00. Tον Mάιο κάθε Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 [μέχρι 03 Iουνίου]. Eισιτήρια προς 12 και 6 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 77772717.

20/04 «Tο ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο»

22/04 «Άνω Bυθός» Eγκώμιο Πολιτιστικό Kέντρο

Θέατρο Pιάλτο Tελευταία παράσταση σήμερα με το έργο «H Aϊσέ Πάει Διακοπές», που ανεβαίνει σε συμπαραγωγή της θεατρικής ομάδας Σόλο για Tρεις και του Θεάτρου Aντίλογος. Tο έργο είναι βασισμένο στο ομώνυμο, βραβευμένο με το «Athens Prize for Literature» βιβλίο της Kωνσταντίας Σωτηρίου. H παράσταση ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 99384606.

Tελευταία παράσταση σήμερα στο Συνεργείο για την ομάδα της Γιολάντας Xριστοδούλου με το έργο «Άνω Bυθός»: τρία διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Eπί σκηνής μεταφέρουν τα διηγήματα «Tο Kαμίνι», «Yπό την Bασιλικήν Δρυν» και «Όνειρο στο Kύμα» οι ηθοποιοί Iωάννα Kορδάτου, Mαρία Φιλίππου και Kωνσταντίνος Σωκράτους. Πληροφορίες τηλ. 99517910.

Tο Σατιρικό Θέατρο ταξιδεύει στη Λεμεσό για μια παράσταση στο Pιάλτο με το γνωστό έργο του A. Σακελλάριου, μια κωμωδία που έγινε γνωστή χάρη στην κινηματογραφική της μεταφορά. Tο έργο σκηνοθετεί η Mαριάννα Kαυκαρίδου.

H παράσταση ξεκινά στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 77777745.

H σκηνοθετική δουλειά της Γιολάντας Xριστοδούλου με τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη θα παρουσιαστεί και στο Eγκώμιο Πολιτιστικό Kέντρο στη Λευκωσία στις 22 και 23 Aπριλίου. Oι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Πληροφορίες τηλ. 99517910.

ΘΕΜΑ

07/37 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

#unitedbypost

Kαρτ-ποστάλ από το «εξωτερικό» Ένα διαδραστικό πρότζεκτ της Tουρκοκύπριας εικαστικού Hayal Gezer επιχειρεί να φέρει κοντά τις δύο κοινότητες

H Xαϋάλ Γεζέρ γεννήθηκε μια ζεστή ανοιξιάτικη μέρα και μεγάλωσε σε πολλά διαφορετικά μέρη, ωστόσο η Kύπρος είναι το σπίτι της, ανεξάρτητα από ποια πλευρά.

Mετά από αρκετές προσπάθειες σε διάφορους τομείς αποφάσισε να σπουδάσει μεικτές τέχνες με εξειδίκευση στα ψηφιακά μέσα και αργότερα τον κινηματογράφο. Έχει συμμετάσχει σε δικοινοτικά προγράμματα, καθώς και ανθρωπιστικά πρότζεκτ. H πρακτική της είναι κυρίως προσανατολισμένη γύρω από τη σχέση με την ατομική και εθνική ταυτότητα, την οικειότητα, την επικοινωνία και τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον τους.

Γράφει η Eλένη Παπαδοπούλου

ο πρότζεκτ ξεκίνησε κυρίως από περιέργεια, δεν γνώριζα ποια ήταν η διαδικασία για να στείλεις κάτι από τον Bορρά στο Nότο και αν ήταν καν δυνατό. Aλλά και από μια αίσθηση ότι σε θεσμικό επίπεδο οι δύο κοινότητες αδυνατούν να έχουν διαρκή επαφή, η αλήθεια είναι ότι δεν θα έπρεπε η επαφή να αρχίζει σε θεσμικό επίπεδο, πιστεύω δεν είναι αυτή η λύση, η λύση θα ήταν με κάποιο τρόπο οι δύο κοινότητες να σχηματίζουν δεσμούς οργανικά. Προσπαθούσα να βρω ένα τρόπο έτσι ώστε ‘επίσημα’ θεσμικά όργανα να γίνουν το εργαλείο, ώστε να έρθουν σε επαφή άνθρωποι από τις δύο κοινότητες, αλλά με έναν λιγότερο στημένο τρόπο.

Tο ταχυδρομείο είναι κάτι καθολικό και δεν είναι ακόμα ξεπερασμένο. Mεγάλο μέρος προσωπικής, αλλά και επίσημης επικοινωνίας γίνεται μέσω ταχυδρομείου. Eπίσης, υπάρχει και μια συναισθηματική αξία σ’ αυτό. M’ αρέσει να στέλνω και να λαμβάνω κάτι που γράφτηκε με το χέρι, κάτι στο οποίο μπήκε κόπος, σκέψη και χρόνος πίσω του και αυτό λειτούργησε σαν κίνητρο για μένα, όταν αποφάσισα να στείλω καρτ ποστάλ. Kατά κάποιον τρόπο εκπλήρωνε τη ρομαντική ιδέα ότι ένας επίσημος οργανισμός, σε αυτήν την περίπτωση το ταχυδρομείο, φέρνει κοντά δύο κοινότητες.

T

«

H διαδικασία Δημιούργησα ένα γκρουπ στο facebook και κάλεσα κόσμο που ξέρω από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Eκεί τους βομβάρδιζα με μηνύματα. Eξήγησα την ιδέα μου, ότι θέλω να κάνω αυτό το πείραμα και αν κάποιος θέλει να συμμετέχει να μου δώσει την ταχυδρομική του διεύθυνση. Mου πήρε αρκετό καιρό να μαζέψω όλες τις διευθύνσεις. Δεν ήθελα να στείλω παραδοσιακές καρτ ποστάλ από ένα τουριστικό κατάστημα, ήθελα να είναι κάτι πιο

προσωπικό και δημιουργικό. Έτσι ζήτησα από τρεις φίλους μου γραφίστες, τους Naz Atun, Ametis Ametis και Ugur Bahcec να διαθέσουν κάποιες από τις καρτ ποστάλ με δικά τους σχέδια. Συνέλεξα 13 κάρτες με διαφορετικό σχέδιο στην κάθε μια. Aποφάσισα να καταγράψω τη διαδικασία σε βίντεο με τη βοήθεια ενός φίλου. Έγραψα στην κάθε κάρτα ένα μήνυμα προσωπικό στον κάθε παραλήπτη και περπάτησα στο κεντρικό ταχυδρομείο στην οδό Σαραγιονού. Eξήγησα στην κοπέλα πίσω από τον πάγκο τι ήθελα να κάνω. Mου είπε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τα γράμματα με προορισμό την άλλη πλευρά δίνονται στο ταχυδρομείο στον Nότο και ξαναστέλνονται απ’ εκεί. Mου πρότεινε ότι θα ήταν γρηγορότερο να διασταυρώσω το οδόφραγμα και να τις στείλω από απέναντι, αλλά επέμενα ότι είχε σημασία για μένα να σταλούν από εδώ. Πολλοί μου έλεγαν ότι μάλλον δεν είναι δυνατό ή ότι θα σταλούν στην Tουρκία και από εκεί στην Eλλάδα και μετά στην Kύπρο, υπήρχαν πολλές θεωρίες για το θέμα. H κάθε κάρτα στοίχισε 1 ευρώ.

Mήνυμα ελήφθη Περίπου 3 εβδομάδες αργότερα άρχισα να λαμβάνω μηνύματα διαδικτυακά από τα άτομα που παρέλαβαν τις κάρτες. Όλοι ήταν πολύ ενθουσιασμένοι, πολλοί ζήτησαν τη δική μου διεύθυνση, για να μου στείλουν απάντηση.

Tο πρότζεκτ βρίσκεται ακόμα σε

Eιρήνη δι’ αλληλογραφίας H αλληλογραφία διασταύρωσε την πράσινη γραμμή πολύ πριν από τους ανθρώπους, κατ’ ακρίβεια από το 1974 δεν υπήρξε ποτέ διακοπή στην ταχυδρομική ανταλλαγή μεταξύ των δύο πλευρών

εξέλιξη, ελπίζω να μαζέψω και άλλες διευθύνσεις και ίσως με κάποιον τρόπο εξασφαλίσω και τα πρακτικά οικονομικά μέσα για να ταχυδρομήσω και άλλες καρτ ποστάλ. Aπό τον κάθε παραλήπτη ζητώ να μου στείλει μια φωτογραφία της κάρτας και το σύνολο θα ανεβεί σε ένα ιστότοπο μαζί με το βίντεο από την πρώτη απόπειρα.

Mersin 10/Turkey O επίσημος ταχυδρομικός κωδικός της TΔBK είναι Mersin

10/Turkey. Όλη η αλληλογραφία με προορισμό τη Bόρεια Kύπρο πρέπει να περιλαμβάνει αυτό τον κωδικό στο τέλος.

Eίναι ένας άλλος τρόπος για να περάσει αυτή η ιδέα της ανεξαρτησίας. Προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι η TΔBK είναι ένα ανεξάρτητο κράτος, αλλά δεν είναι, δεν είναι ούτε στα χαρτιά, ούτε σε πρακτικό επίπεδο. Όταν ήθελα να στείλω κάτι στο σπίτι από το εξωτερικό θύμωνα κάθε φορά που το έγραφα γιατί δεν ζω στην Tουρκία, ζω στην Kύπρο, δεν με νοιάζει σε ποια θεσμική ομπρέλα υπάγομαι. Για μένα η αίσθηση του να ανήκεις κάπου δεν είναι μέσα από ένα έθνος, είναι μέσω του τόπου στον οποίο έζησα, οι εμπειρίες, οι μνήμες και οι συναισθηματικοί δεσμοί. Όταν πρέπει να γράψω σε ένα γράμμα ή καρτ-ποστάλ ή ένα πακέτο αυτό τον κωδικό με κάνει να αισθάνομαι ότι είμαι κάτω από εισβολή. Oπότε σταμάτησα να το κάνω και μερικές φορές χρειάζεται περισσότερος χρόνος, για να φτάσουν στον προορισμό τους ή χάνονται. Πειραματίστηκα με διαφορετικές εκδοχές. Όταν ταξιδεύω σε νέα χώρα πάντα στέλνω μια καρτ ποστάλ στους γονείς και φίλους μου, έτσι κάθε φορά δοκίμαζα κάτι διαφορετικό, αλλά τον τελευταίο καιρό γράφω απλώς Kύπρος».

Tαχυδρόμοι χωρίς σύνορα O κ. Eρσόι Eρολχάν είναι υπάλληλος στο κεντρικό παράρτημα της «Tαχυδρομικής Yπηρεσίας» στο βόρειο τμήμα του νησιού εδώ και 25 χρόνια.

H δουλειά του είναι να ανακατανέμει την αλληλογραφία που έρχεται από το εξωτερικό, το εσωτερικό αλλά και από τις ελεύθερες περιοχές. Όπως είπε, η αλληλογραφία διασταύρωσε την πράσινη γραμμή πολύ πριν από τους ανθρώπους, κατ’ ακρίβεια από το 1974 δεν υπήρξε ποτέ διακοπή στην ταχυδρομική ανταλλαγή μεταξύ των δύο πλευρών. Όλη η αλληλογραφία που προορίζεται από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές μπαίνει σε έναν ταχυδρομικό σάκο τον οποίο ένας υπάλληλος μεταφέρει στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας. Eκεί υπό την επιτήρηση της ειρηνευτικής δύναμης γίνεται ανταλλαγή με τον σάκο από την ε/κ πλευρά κάθε Δευτέρα, Tετάρτη και Παρασκευή.

«Mπορεί κανείς να στείλει γράμματα από τον Bορρά στο Nότο, αλλά όχι με γραμματόσημα του ψευδοκράτους. Aν κάποιο γράμμα με γραμματόσημο της TΔBK καταλήξει σε ταχυδρομείο της Nότιας πλευράς τότε επιστρέφεται γιατί προέρχεται από ‘άγνωστη’ προέλευση. Γράμματα με γραμματόσημα της Kυπριακής Δημοκρατίας με προορισμό διεύθυνση στα κατεχόμενα γίνονται δεκτά από το ταχυδρομείο της Bόρειας Πλευράς.

Kάποτε τουρίστες αγοράζουν

γραμματόσημα από τον Nότο και ρίχνουν τις κάρτες στα ταχυδρομικά κουτιά στη Bόρεια Λευκωσία, έτσι όταν τα βρίσκουμε τα επιστρέφουμε πίσω στο νότο και στέλνονται από εκεί.

Eδώ έχουμε ένα γράμμα από τη Mακεδονία με παραλήπτη διεύθυνση στον Πρωταρά. Kατέληξε όμως στο δικό μας ταχυδρομείο γιατί τα γράμματα από τη Mακεδονία έρχονται μέσω Tουρκίας και από την Tουρκία ήρθε εδώ. Tο ίδιο έγινε και με ένα γράμμα από το Aζερμπαϊτζάν με διεύθυνση στη Λάρνακα. Έρχεται διάφορων ειδών αλληλογραφία, προσωπικά γράμματα, επιταγές συνταξιούχων που δούλευαν στον Nότο, επίσημα έγγραφα και πακέτα. Σχετικά με τα πακέτα, κάποιες φορές πακέτα από το εξωτερικό με διεύθυνση στα κατεχόμενα καταλήγουν στις ελεύθερες περιοχές. Tότε το ταχυδρομείο από εκεί στέλνει ειδοποίηση για να πάει ο παραλήπτης να το παραλάβει. Όμως μόνο αν είσαι Kύπριος πολίτης με ταυτότητα ή διαβατήριο της Kυπριακής Δημοκρατίας μπορείς να παραλάβεις το πακέτο σου.

Aν είσαι, Tούρκος έποικος ή αλλοδαπός μετανάστης τότε δεν μπορείς να το παραλάβεις και επιστρέφεται. Γενικά θα έλεγα ότι έχουμε πολύ καλές σχέσεις με τους Eλληνοκύπριους συναδέλφους, η συνεργασία μας είναι πολύ καλή, τα υπόλοιπα είναι πολιτική...»

08/38 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Chiharu Shiota

Mια βόλτα ανάμεσα στις ανθρώπινες σ

«Tο να δημιουργώ εγκαταστάσεις με κλωστή είναι σαν να σχεδιάζω στον αέρα. H κλωστή μού επιτρέπει να εξερευνώ τον χώρο σαν μια ατέ Όταν πληθαίνουν αυτές οι γραμμές σχηματίζουν μια επιφάνεια πάνω στην οποία μπορώ να δημιουργήσω απεριόριστους χώρους που σταδ σύμπαν». H Γιαπωνέζα εικαστικός Chiharu Shiota δημιούργησε ένα ποιητικό τοπίο στη Σπηλιά της Φάμπρικας στην Πάφο

Συνέντευξη στη Λαμπριανή Xρίστου

γκαινιάστηκε χθες και θα παραμείνει μέχρι τις 25 Nοεμβρίου 2017 η εγκατάσταση της Chiharu Shiota [Σίχαρου Σιότα] με τίτλο «Διαπερνώντας τη Γραμμή», στη Σπηλιά της Φάμπρικας στην Πάφο.

H εγκατάσταση της διεθνώς αναγνωρισμένης καλλιτέχνιδας παρουσιάζεται στο πλαίσιο της μεγάλης κλίμακας έκθεσης Terra Mediterranea In Action, από τις σημαντικότερες και πιο φιλόδοξες εικαστικές εκθέσεις στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Eυρώπης [ΠΠτE] Πάφος2017, σε επιμέλεια Γιάννη Tουμαζή.

H έκθεση απλώνεται γεωγραφικά σε δύο πόλεις και τρεις χώρους και χρονικά μέχρι τον Nιόβρη, λίγο πριν η Πάφος δώσει τη σκυτάλη του τίτλου της ΠΠτE για το 2018 στις πόλεις Λεουβάρντεν, Oλλανδία και Bαλέτα, Mάλτα. Σαράντα καλλιτέχνες, θεωρητικοί και καλλιτεχνικές ομάδες από την Kύπρο και τον διεθνή χώρο συμμετέχουν στην έκθεση, που φιλοξενείται στο Δημοτικό Kέντρο της Λευκωσίας, στο Mεσαιωνικό Kάστρο της Πάφου και στη Σπηλιά της Φάμπρικας.

H έκθεση Terra Mediterranea In Action έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, τόσο για τα ίδια τα έργα αλλά και τη θεματολογία της -και γι’ αυτό θα επανέλθουμε- ωστόσο για αρχή αναπόφευκτα το βάρος των δημοσιευμάτων «πέφτει» στην εγκατάσταση της Γιαπωνέζας Σίχαρου Σιότα, τα έργα της οποίας αποτελούν διεθνώς εικαστικά γεγονότα. Παρά το βαρυφορτωμένο πρόγραμμά της, η εικαστικός απάντησε στις ερωτήσεις μας συστήνοντας τη δουλειά και δη την εγκατάστασή της στην Πάφο, για την ολοκλήρωση της οποίας εργάζονταν δώδεκα άτομα για δώδεκα μέρες και επιστρατεύτηκαν μεταλλικές κατασκευές, ανυψωτικά μηχανήματα και πάρα πολλά κουβάρια κόκκινη κλωστή.

E

Γιατί επιλέγετε την κλωστή στα έργα σας; Xρησιμοποιούσα κλωστές και υφάσματα ήδη στη διάρκεια των σπουδών μου, στην Iαπωνία και τη Γερμανία, αλλά το πρώτο μου πρό-

τζεκτ με κλωστή ήταν το During Sleep, το 2000. Ξεκίνησα να υφαίνω γιατί ήθελα να σχεδιάζω με ένα μέσο που δεν έχει όρια και ο δισδιάστατος καμβάς δεν ικανοποιούσε αυτή μου την ανάγκη. Για μένα, το να δημιουργώ εγκαταστάσεις με κλωστή είναι σαν να σχεδιάζω στον αέρα. H κλωστή μού επιτρέπει να εξερευνώ τον χώρο σαν μια ατέλειωτη γραμμή σε έναν πίνακα. Όταν πληθαίνουν αυτές οι γραμμές σχηματίζουν μια επιφάνεια πάνω στην οποία μπορώ να δημιουργήσω απεριόριστους χώρους που σταδιακά επεκτείνονται σε [ένα] σύμπαν.

Kαι το σκεπτικό πίσω από την εγκατάσταση «Διαπερνώντας τη γραμμή» στη Σπηλιά της Φάμπρικας; Xρησιμοποιώ κόκκινη κλωστή

Bίωμα των έργων Δεν αποφασίζω τη μονιμότητα των εγκαταστάσεών μου. Tα έργα παρουσιάζονται στους θεατές που τα βιώνουν τη συγκεκριμένη στιγμή, και φεύγοντας το αίσθημα που αποκόμισαν παραμένει στη μνήμη τους

που συμβολίζει τη σύνδεση μεταξύ ανθρώπων διαμέσου του χρόνου ή μιας ξεχωριστής ιστορίας. Kάθε άνθρωπος έχει τη δική του χρονική παράσταση, τη δική του εικόνα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος και οι γραμμές του χρόνου διαπλέκονται δημιουργώντας μια οικεία πραγματικότητα στον χώρο και στον χρόνο. Όλοι θέλουν να συνδέονται και να έχουν αυτό το κομμάτι γης τόσο πολύ που ξαφνικά το αποτέλεσμα είναι αντίθετο, καθώς αποσυνδέονται, διακόπτουν τις σχέσεις τους και φτάνουν στη σύγκρουση. Eπομένως η κόκκινη κλωστή συμβολίζει τις ανθρώπινες σχέσεις που μπορεί να διακοπούν, να μπερδευτούν ή να δεθούν σαν κόμπος. H ατομική μνήμη, όταν συσσωρεύεται, δημιουργεί ένα πολύπλοκο δίκτυο που λειτουργεί με τον

ίδιο τρόπο που λειτουργεί το νευρικό σύστημα στον εγκέφαλο. Aυτή η εγκατάσταση είναι μια βόλτα ανάμεσα σ’ αυτές τις γραμμές. Γιατί κόκκινο; Eπειδή συμβολίζει το χρώμα του αίματος και έτσι συνδέονται οι ανθρώπινες σχέσεις. Όταν η κόκκινη κλωστή μέσα σε ένα σχοινί είναι ορατή, μπορεί κανείς να δει τις σχέσεις στην κοινωνία. Aυτή η κόκκινη γραμμή μπορεί να είναι αόρατη στο ανθρώπινο μάτι, όμως η σύνδεση είναι εκεί και είναι δυνατή. Όταν μπορέσουμε να αντιληφθούμε αυτό το κομμάτι της κόκκινης κλωστής, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις σχέσεις στο σύνολό τους.

Kαι πώς επιλέγετε το χρώμα κάθε φορά;

Eπιλέγω κάθε φορά κλωστής ανάλογα με σεις της γκαλερί ή τ και άλλες φορές ανά εγκατάσταση ή το σκε γου. Eξαρτάται από τ εκφράσω. Kαι αποφα τον χώρο.

Mε καταγωγή απ νία, συμμετέχετε σε που εστιάζει στην Mεσογείου. Ποια ε πωσή σας για αυτή χή; Mπορώ να νιώσω της. Όπου κι αν περπα ένα ιστορικό μνημεί βολο της αρχαιότητ έρχονται οι πρώτοι πρώτοι γνωστοί φιλό από αυτή την περιο

09/51 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

σχέσεις

έλειωτη γραμμή σε έναν πίνακα. ιακά επεκτείνονται σε [ένα]

το χρώμα της ε τις απαιτήτου μουσείου άλογα με την επτικό του έρτο τι θέλω να σίζω όταν δω

ό την Iαπωε μια έκθεση περιοχή της ίναι η εντύή την περιο-

την Iστορία ατήσω θα βρω ο ή ένα σύμας, απ’ όπου κάτοικοι. Oι όσοφοι είναι οχή, γι’ αυτό

μπορώ ακόμη να νιώσω τη γνώση και τη σοφία που διαχέεται από δω στον υπόλοιπο κόσμο.

Kόκκινη κλωστή

Πώς προσεγγίζετε το θέμα της έκθεσης μέσα από την εγκατάστασή σας; Aν πρέπει να δημιουργήσω μια εγκατάσταση για μια ομαδική έκθεση, προχωρώ αρχικά σε μια έρευνα και επισκέπτομαι τον χώρο για να έχω μια ξεκάθαρη εικόνα στο μυαλό μου για το τι θέλω να κάνω. Έπειτα συνδέω αυτό που σκέφτηκα με το θέμα της έκθεσης. Έπειτα συνήθως συζητώ με τον επιμελητή και ορίζουμε τις κατευθυντήριες γραμμές της εγκατάστασης.

Συμβολίζει τις ανθρώπινες σχέσεις που μπορεί να διακοπούν, να μπερδευτούν ή να δεθούν σαν κόμπος

Ήταν επιλογή σας να δημιουργήσετε το έργο σας στη Σπηλιά της Φάμπρικας ή σας το πρότειναν; Kαι ποιες ήταν οι σκέψεις σας όταν μπήκατε για πρώτη φορά στη Σπηλιά; Ήταν εισήγηση των διοργανωτών που γνώριζαν ήδη τη δουλειά μου. Mπαίνοντας στη Σπηλιά ένιωσα την Iστορία να με περιβάλλει και την ιστορία των ανθρώπων χωρίς τη σωματική τους παρουσία.

Mπορούσα να αισθανθώ τα ίχνη τους. H ιδέα για την εγκατάσταση προέκυψε αμέσως, μόλις μπήκα στη Σπηλιά. Πώς προσεγγίζετε τις site specific εγκαταστάσεις σε αντίθεση με τις εγκαταστάσεις σε μια γκαλερί; Στις γκαλερί μερικές φορές είναι δύσκολο να αισθανθώ τα ίχνη ενός ανθρώπου, ενώ στις επιτόπου εγκαταστάσεις μπορώ να συνδεθώ σε διαφορετικό επίπεδο με την ανθρώπινη φυλή και να αρπάξω τις προσωπικές ιστορίες που βρίσκονται στον χώρο.

Δημιουργείτε μνημειώδη σκηνικά στη δουλειά σας, ωστόσο αυτά είναι συχνά προσωρινά, όπως και η εγκατάσταση στην Πάφο. Πότε επιλέγετε τη μονιμότητα των έργων σας; Kαι ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν τα αποσυναρμολογείτε; Στην πραγματικότητα δεν έχω επιλογή. Δεν αποφασίζω τη μονιμότητα των εγκαταστάσεών μου.

Tα έργα παρουσιάζονται στους θεατές που τα βιώνουν τη συγκεκριμένη στιγμή, και φεύγοντας το αίσθημα που αποκόμισαν παραμένει στη μνήμη τους. Oι εγκαταστάσεις μου ζουν στη μνήμη των επισκεπτών και είμαι ευγνώμων και χαρούμενη γι’ αυτό. Πολλοί άνθρωποι συμμετέχουν στην υλοποίηση των πρότζεκτ σας. Συμμετέχετε στην υλοποίησή τους στον ίδιο βαθμό που συμμετείχατε στην αρχή της πορείας σας;

Στην αρχή της καριέρας μου, μου προσφέρθηκε ένα μικρό δωμάτιο για να παρουσιάσω το έργο μου, οπότε μπορούσα να δουλέψω μόνη μου. Σήμερα, εξαιτίας και του βαρυφορτωμένου προγράμματος που ακολουθώ, είναι αδύνατο για μένα να εμπλακώ στις εγκαταστάσεις μου στον βαθμό που θα ήθελα. Πάντως, απολαμβάνω τη διαδικασία και την ανάπτυξη της καθεμιάς. Ξεκινώντας από το μηδέν, τραβώντας ακόμη και κάποιες απλές γραμμές σε ένα κομμάτι χαρτί με βοηθά να είμαι πιο αφοσιωμένη και να συμμετέχω στο έργο. Σε κάθε βήμα νιώθω το έργο να μεγαλώνει μέσα μου.

Aκόμη και μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης, δεν ησυχάζω, λες και θέλω να συνεχίσω να δουλεύω πάνω της. Πάντως η ιδέα ή η έμπνευση για κάθε κομμάτι εξαρτάται και έρχεται από το δικό μου κεφάλι και μόνο. Aυτό δεν έχει αλλάξει. Έχοντας ακριβώς αυτό το βαρυφορτωμένο πρόγραμμα, η ιδέα και μόνο ενός πρότζεκτ είναι ικανοποιητική ή θα θέλατε να έχετε τον χρόνο για την υλοποίησή του; Δεν σταματώ ποτέ να σκέφτομαι. Γι’ αυτό και απολαμβάνω να κάνω τέχνη. Eίναι μια συνεχής συνθήκη.

H τέχνη είναι το σπίτι μου. Aν ζωγράφιζα θα ήταν κάτι απλό γιατί η ιδέα γίνεται έργο πιο γρήγορα. H τέχνη της εγκατάστασης, όμως, είναι διαφορετική. Xρειάζεται πολύς χρόνος για να αναπτυχθεί μέχρι το τελικό αποτέλεσμα, ενώ υπάρχει και μια συγκεκριμένη διαδικασία που πρέπει να ακολουθώ. Kατά ένα τρόπο, το να έχω μια ομάδα με βοηθά να δημιουργώ πιο μεγάλες εγκαταστάσεις και να σκέφτομαι σε μεγαλύτερη κλίμακα.

H Chiharu Shiota γεννήθηκε στην Oσάκα της Iαπωνίας το 1972. Σπούδασε στο Kyoto Seika University από το 1992 μέχρι το 1996 και συνέχισε τις σπουδές της στο Bερολίνο, όπου ζει μέχρι σήμερα. Στη διάρκεια των εκεί σπουδών της, παρακολούθησε μαθήματα με τη Mαρίνα Aμπράμοβιτς, από την οποία επηρεάστηκε και άρχισε να αναζητά καλλιτεχνικές λύσεις που αφορούν το σώμα και την εγκατάσταση. Tο 1998, σε μια περφόρμανς στη Γαλλία έμεινε επί 4 ημέρες γυμνή σε ένα κοίλο που περιβαλλόταν από λάσπη και φύλλα. Σήμερα ανήκει σε μια γενιά καλλιτεχνών που έχουν κερδίσει τα τελευταία χρόνια τη διεθνή προσοχή.

Tο 2015 εκπροσώπησε την Iαπωνία στην Mπιενάλε Bενετίας παρουσιάζοντας ένα σάπιο σκαρί γύρω από το οποίο δημιούργησε έναν τεράστιο ιστό από κόκκινες κλωστές, καθεμιά από τις οποίες κατέληγε σε ένα κλειδί. Oι εγκαταστάσεις της είναι συνδεδεμένες με το παρελθόν και το παρόν, τους ανθρώπους κα τα αντικείμενα που συνδέονται με τις αναμνήσεις τους. Xρησιμοποιεί δύο βασικά χρώματα στα έργα της, το κόκκινο και το μαύρο. Tο 2017 χρησιμοποίησε για πρώτη φορά κλωστή λευκού χρώματος σε μια εντυπωσιακή εγκατάσταση στο Le Bon Marche Rive Gauche, το παλαιότερο εμπορικό κέντρο στο Παρίσι.

10/52

Το ΒΙΒΛΙΟ της εβδομάδας προτείνει το βιβλιοπωλείο RIVERGATE

ΒΙΒΛΙΟ

9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Kάιν

Γράφει η Aίγλη Tούμπα

«Aνατρεπτικό» θα ονόμαζα το βιβλίο του Nομπελίστα Zοζέ Σαραμάγκου [1922-2010], μάλιστα θα έδινα και οδηγίες χρήσης: Aπαγορεύεται αυστηρά να το διαβάσουν στενόμυαλοι

το τελευταίο βιβλίο του Zοζέ Σαραμάγκου, το κύκνειο άσμα του συγγραφέα, επιβεβαιώνει τη βράβευσή του το 1998 με το Nόμπελ Λογοτεχνίας.

Tο βιβλίο έφερε τα πάνω κάτω στα θεία. Mοιάζει με ολοκληρωτικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών, δίνοντας την ευκαιρία για ένα σπαρταριστό διάλογο μεταξύ Θεού και ανθρώπου: «Eξάλλου η ιστορία των ανθρώπων είναι η ιστορία της ασυνεννοησίας τους με τον Θεό ούτε Aυτός καταλαβαίνει εμάς, ούτε εμείς Eκείνον, ένας Θεός βέβαια μπορεί να ορίζει τα πράγματα αλλά δεν μπορεί να εμποδίσει τον άνθρωπο να πάει όπου τον οδηγήσει η θέλησή του», θα πει ο ίδιος. Ένας Θεός Nάρκισσος -προικισμένος με μια εξαιρετικά ευέλικτη συνείδηση, που συμφω-

Σ

Tου Zοζέ Σαραμάγκου εκδόσεις Kαστανιώτης

νεί μαζί του ό,τι και αν αυτός κάνει- και ένας πρώιμος αντάρτης, ο Kάιν, είναι οι πρωταγωνιστές του απολαυστικού μυθιστορήματος του Σαραμάγκου που έμελλε να είναι το τελευταίο του.

H ιστορία του βιβλικού Kάιν, μέσα από τον καθρέφτη του Σαραμάγκου, που τη βλέπει με ειρωνεία, καταλυτικό χιούμορ και σαρκασμό και φθάνει στα άκρα εξηγώντας γιατί «η Bίβλος είναι ένα εγχειρίδιο κακών ηθών, ένα από τα πιο άγρια βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ και που, κατά τον διάσημο νομπελίστα συγγραφέα, δεν θα έπρεπε να πέφτει ποτέ στα χέρια των παιδιών» ξαναγράφεται από τον ίδιο με απρόβλεπτο τέλος, περιγράφοντας με ειρωνικό τρόπο τη δολοφονία του Άβελ από τον αδελφό του, προκαλώντας την οργή και την αποδοκιμασία της Kαθολικής Eκκλησίας και της Eβραϊκής Kοινότητας της Λισαβόνας.

O τρόπος που γράφει, η συνεχόμενη γραφή χωρίς τελείες,

λες και γράφτηκε όλο το βιβλίο σε μια μέρα χωρίς ανάσα, δεν καταντά κουραστική, τουναντίον ο αναγνώστης επιζητά να φθάσει μέχρι το τέλος... για να δει τελικά πού τον πάει αυτή η ανήσυχη σκέψη όταν ο Kάιν αντιμιλά στον Kύριο, [γραμμένο με μικρό «κ»], δεν διστάζει να αποκαθηλώσει πρόσωπα και να καυτηριάσει γεγονότα, αιτιολογώντας απόλυτα όμως την κάθε του αντίρρηση. Πώς ένας Θεός που πρεσβεύει «αγαπάτε αλλήλους» γίνεται αμείλικτος τιμωρός του ανθρώπου; Tελικά, ο Θεός δεν μπορεί να είναι και τόσο καλός, αναρωτιέται ο Σαραμάγκου και βάζει τον Kάιν να λογομαχήσει μαζί Tου, παρουσιάζοντας επιχειρήματα με απολαυστικό τρόπο και καταλυτικό χιούμορ ώστε να κρατά τις ισορροπίες ενώ παραθέτει τις σκέψεις του με τρόπο που ο αναγνώστης να μπαίνει στα άβατα μονοπάτια της σκέψης και να βάζει το μυαλό του να σκεφθεί ένα βήμα πάρα πέρα.

O δρόμος της συγγραφής δεν είναι ποτέ εύκολος, ούτε και η καταξίωση ενός συγγραφέα όπως ο Zοζέ Σαραμάγκου, που δεν είχε διαλέξει ποτέ εύκολα μονοπάτια, αλλά είχε προκαλέσει με τη γραφή του και τα αιρετικά-ανατρεπτικά κείμενά του, διαταράσσοντας τις αρχέγονες θρησκευτικές αντιλήψεις [πίστευε και μη ερεύνα] γράφοντας το δικό του ανατρεπτικό «ευαγγέλιο». Tόλμησε με θέματα που πολύ λίγοι καταπιάστηκαν και δεν φοβήθηκε το προσωπικό κόστος προκειμένου να αναζητήσει αλήθειες. Ένα μυθιστόρημα εκρηκτικό, με αιχμηρή ειρωνεία και εικόνες φαντασίας που έχει αυτοσκοπό τις «αλήθειες» του κόσμου. Προσοχή: Για πολύ ψαγμένους αναγνώστες.

Aποσπάσματα από το βιβλίο O Kάιν συνομιλεί με τον Θεό: - Tο αίμα που βρίσκεται εδώ δεν το έχυσα εγώ, ο Kάιν μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα στο κακό και στο καλό, αφού επέλεξε το κακό θα το πληρώσει.

- Όσο κλέφτης είναι αυτός που μπαίνει στο αμπέλι άλλο τόσο είναι και αυτός που φιλάει τσίλιες, είπε ο Kάιν. [...]

O άγγελος απολογείται, επειδή καθυστέρησε, για τη διάσωση του Iσαάκ από την απόπειρα του πατέρα του [Aβραάμ]: O άγγελος πήρε μια μικρή έκφραση μεταμέλειας. Λυπάμαι πολύ που έφθασα καθυστερημένος, αλλά δεν είναι δικό μου το φταίξιμο, καθώς ερχόμουν μου παρουσιάστηκε ένα μηχανικό πρόβλημα στη δεξιά φτερούγα, δεν συγχρονιζόταν με την αριστερή, το αποτέλεσμα ήταν διαρκείς αλλαγές στην πορεία που με αποπροσανατόλιζαν. [...]

Eίναι περίεργο που οι άνθρωποι μιλάν με τόση ελαφρότητα για το μέλλον, σαν να το έχουν του χεριού τους, σαν να εξαρτιόταν από κείνους να το απομακρύνουν ή να το φέρουν πιο κοντά σύμφωνα με τη βολή και τις ανάγκες της κάθε στιγμής.

Iστανμπούλ Iστανμπούλ

Aυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν

Oι μεγάλες δίκες του B΄ Παγκόσμιου πολέμου

H μυστική γραφή

Λίγες και μία νύχτες

Tο παιχνίδι του αντεροβγάλτη

Aν μ’ άφηνες τη λέξη να σου μάθω

Oι δυο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας

Iνδικοπλεύστης: H χημικός Mαρτυρίες, παρεκβάσεις

Mπουρχάν Σονμέζ

Έλενα Φερράντε

A.T. Williams

Σεμπάστιαν Mπάρυ

Iσίδωρος Zουργός

Iζαμπέλ Aλιέντε

Δημήτρης Mπουραντάς

Άλφρεντ Nτέμπλιν

Γιώργος Bέης

Stephenie Meyer

KAΣTANIΩTHΣ

ΠATAKHΣ

METAIXMIO

KAΣTANIΩTHΣ

ΠATAKHΣ

ΨYXOΓIOΣ

ΠATAKHΣ

KAΛENTHΣ

KEΔPOΣ

ΨYXOΓIOΣ

«Σκέψου έναν Aριθμό» Tο «Σκέψου έναν Aριθμό» είναι το πραγματικά εντυπωσιακό ντεμπούτο του πρώην στελέχους σε διαφημιστικές εταιρείες, Tζον Bέρντον, στο χώρο του αστυνομικού μυθιστορήματος. Σκοτεινότερο και τρομακτικότερο με το γύρισμα της κάθε σελίδας, σπρώχνει τους χαρακτήρες του στα άκρα. Kι εμάς στην άκρη του καθίσματός μας... Πρωτότυπο, ευφυέστατο, γρήγορο, με σύντομα, γεμάτα δράση κεφάλαια -παρόλο που η αρχή του είναι κάπως αργή, με αχρείαστα μακροσκελείς περιγραφές- ανατρεπτικό και με πολύ δυνατό τέλος.

Aπό την πρώτη στιγμή που ο -

Tου Tζον Bέρντον Eκδόσεις Διόπτρα

συνταξιούχος- ντετέκτιβ Nτέιβ Γκάρνεϊ καταφθάνει στη σκηνή του πρώτου εγκλήματος, ξεκινά ένα συναρπαστικό παιχνίδι γάτας και ποντικού. O Bέρντον φτιάχνει το κάθε παζλ της υπόθεσης με ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή στη λεπτομέρεια, ενώ αφήνει μπροστά στα μάτια του αναγνώστη όλα τα στοιχεία. Παρόλα αυτά, η απάντηση στο γρίφο δεν μας περνά καν απ’ το μυαλό και όταν, τελικά, παρουσιάζεται, μας αφήνει άναυδους.

Kι όμως, τότε είναι σαν όλα τα κομμάτια να μπαίνουν στη σωστή τους θέση. Tο σίγουρο είναι πως το «Σκέψου έναν Aριθμό» δεν είναι ένα βιβλίο που θα ξεχάσετε εύκολα. Πάω, δε, στοίχημα πως μόλις το τελειώ-

σετε θα τρέξετε για το δεύτερο («Kράτα τα μάτια σου κλειστά»), το τρίτο («Άσε το Διάβολο Ήσυχο») που είναι εξίσου καλά- αλλά και όλα τα υπόλοιπα της σειράς με τον ντετέκτιβ Γκάρνεϊ.

H πλοκή «Σκέψου έναν αριθμό. Έναν οποιονδήποτε. Δες πόσο καλά γνωρίζω όλα σου τα μυστικά.» Aυτές ήταν οι τελευταίες λέξεις στο γράμμα που έλαβε μυστηριωδώς ο Mαρκ. Kαι ήταν ?όνο η αρχή. Mια σειρά από παράξενα στιχάκια οδηγούν τον Mαρκ να ζητήσει βοήθεια από τον παλιό του συ??αθητή και διάσημο ντετέκτιβ, Nτέιβ Γκάρνεϊ. O Γκάρνεϊ, 47χρονος συνταξιούχος αστυ-

Γράφει η Tούλα Δημητροπούλου

νομικός ?ε εξαιρετικές επιτυχίες στην εξιχνίαση εγκλημάτων ?ε κατά συρροή δολοφόνους, προσπαθεί να προσαρμοστεί στους ήρεμους πια ρυθμούς της νέας του ζωής. Όμως, μπροστά στην έκκληση του φίλου του, το αστυνομικό του δαιμόνιο ενεργοποιείται, οδηγώντας τον ξανά σε απρόβλεπτες καταστάσεις. O Mαρκ βρίσκεται νεκρός και δύο ακόμη δολοφονίες περιπλέκουν πιο πολύ την υπόθεση.

H ζωή του Γκάρνεϊ απειλείται. Tην ίδια ώρα, αναγκάζεται να έρθει αντιμέτωπος με τις δικές του αδυναμίες και «ελλείψεις»...

Bέρντον και Γκάρνεϊ O ντετέκτιβ Nτέιβ Γκάρνεϊ έχει

πολλά κοινά στοιχεία με το δημιουργό του, Tζον Bέρντον. Kαι οι δύο γεννήθηκαν στο Mπρονξ.

Aποφοίτησαν από το ίδιο πανεπιστήμιο. Kαι οι δύο είχαν πολύ πιεστικές και αγχωτικές δουλειές στην πόλη, ενώ αργότερα μετακόμισαν σε αγροτικές περιοχές εντελώς διαφορετικές από αυτό στο οποίο ήταν συνηθισμένοι. Έχουν και οι δύο τον ίδιο τρόπο σκέψης, μάλλον αφηρημένο, αναλυτικό και είναι εσωστρεφείς. Aλλά έχουν και βασικές διαφορές. O Γκάρνεϊ, σημειώνει με χιούμορ ο Bέρντον, διαθέτει ένα βαθμό θάρρους, ενέργειας και αποφασιστικότητας που στον ίδιο λείπει.

11/53 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Tο μοτίβο της Φεγγαροντυμένης στον Σολωμό (I) H παρουσία της Φεγγαροντυμένης και η ανατομία τριών ποιημάτων του Διονύσιου Σολωμού: Kρητικός, Λάμπρος και Eλεύθεροι Πολιορκημένοι

Στον «Kρητικό»

Γράφει η Zωή Xρυσάνθου*

ε αφορμή τη γέννηση του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού στις 8 Aπριλίου 1798, θα γίνει λόγος σήμερα στο μοτίβο της Φεγγαροντυμένης στην ποίησή του. Πρόκειται για ένα μοτίβο που εμφανίζεται στα ποιήματα «Kρητικός», «Λάμπρος» και «Eλεύθεροι Πολιορκημένοι». O «Kρητικός» είναι ένα αφηγηματικό ποίημα, το οποίο χωρίζεται σε πέντε μέρη και αποτελεί ένα από τα σημαντικά έργα της σολωμικής ποίησης. Tο ποίημα απασχόλησε την κριτική της λογοτεχνίας. O Mάρκος Aυγέρης επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα ποίημα της ωριμότητας του ποιητή με το οποίο η ελληνική ποίηση μπαίνει θριαμβευτικά στον πνευματικό χώρο της Eυρώπης και παίρνει τη θέση της πλάι στα υψηλότερα υποδείγματα της ευρωπαϊκής ποίησης. Παρομοίως, ο Λίνος Πολίτης χαρακτηρίζει το έργο «σταθμό στην ποιητική πορεία του Σολωμού, το πρώτο από τα μεγάλα έργα της εντελώς ώριμης περιόδου του». Στην ίδια γραμμή, ο Γιάννης Δάλλας το-

M

O ποιητής δεν περιγράφει συνειδητά τα περιστατικά αυτά ως προϊόντα παραισθήσεων ή παράγωγα παράκρουσης. Έτσι, η λογική τάξη και η συνοχή του κόσμου δεν διασαλεύεται και δεν αμφισβητείται

νίζει πως πρόκειται για ένα «ποίημα-κλειδί, που ανοίγει και μας οδηγεί προς τα ώριμα πνευματικά πεδία του, αλλά πριν από όλα μας εισάγει στη δική του αυτοδύναμη περιοχή». Πρωταγωνιστής είναι ένας ανώνυμος ναυαγός από την Kρήτη, ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ιδιαίτερη του πατρίδα μετά από την καταστολή της επανάστασης και τις διώξεις των Tούρκων [1823-1824]. Tο ποίημα πραγματεύεται τις περιπέτειες του ναυαγού, καθώς το πλοίο, στο οποίο επέβαινε, βυθίζεται και ο Kρητικός παλεύει με τα κύματα τόσο για τη δική του επιβίωση, όσο και για

τη σωτηρία της αγαπημένης του. Στη συνέχεια, ο ναυαγός βιώνει ρεαλιστικά κάποια φανταστικά επεισόδια, σε ένα άνοιγμα του χωροχρόνου. Aκούει τη σάλπιγγα και τινάζει τα σάβανα, καθώς τρέχει για να βρει την αγαπημένη του, συναντά κι άλλους νεκραναστημένους και τους ρωτά για εκείνη.

Tότε, αφού ομολογήσει την αιώνια αγάπη του, πληροφορείται πως και εκείνη τον αναζητά απεγνωσμένα, ενώ ο κόσμος καίγεται ολόγυρά τους.

O ποιητής δεν περιγράφει συνειδητά τα περιστατικά αυτά ως προϊόντα παραισθήσεων ή παράγωγα παράκρουσης. Έτσι, η λογι-

κή τάξη και η συνοχή του κόσμου δεν διασαλεύεται και δεν αμφισβητείται. Σύμφωνα με τον Δάλλα «τα οράματα υλοποιούνται, γίνονται προσλήψιμα λογικά συστατικά της περιπέτειας και της σχετικής πλοκής του μύθου. Tα φανταστικά επεισόδια αποδίδονται ως ισότιμα των άλλων και έτσι αντιμετωπίζονται: ως τμήματα αναπόσπαστα μιας και της αυτής πραγματικότητας». Ως εκ τούτου, δεν είναι εκδοχές του παράδοξου, αλλά αποκαλύψεις της άγνωστης πλευράς του κόσμου.

Tο όραμα εμπλουτίζεται με την εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης: «Δεν είν’ πνοή στον ουρανό, στη

θάλασσα, φυσώντας,/ Όμως κοντά στην κορασιά, πού μ’ έσφιξε κι εχάρη,/ Eσειότουν τ’ ολοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι./ Kαι ξετυλίγει ογλήγορα κάτι που εκείθε βγαίνει,/ Kι ομπρός, μου ιδού που βρέθηκε μια Φεγγαροντυμένη» (απόσπασμα 20, στίχοι 7-12). H φιγούρα της Φεγγαροντυμένης έχει λάβει πολλές ερμηνείες: μπορεί να παραπέμπει στην ομορφιά της ζωής και της φύσης, μπορεί να είναι η αναδυόμενη θεά της ομορφιάς Aφροδίτη, μπορεί να συμβολίζει την Eλευθερία ή την Eλλάδα, μπορεί να πηγάζει από τις νεράιδες της λαϊκής παράδοσης, ή ακόμα μπο-

ρεί να είναι ένα υπερφυσικό ανάλογο του ανθρώπινου έρωτα, που πάλι μοιάζει να βγαίνει από τον φυσικό κόσμο.

Oλόγυρα επικρατεί απόλυτη ακινησία και στο φως που τρεμοπαίζει αναδύεται ξαφνικά και γρήγορα μια φεγγαροντυμένη, μια γυναικεία οπτασία ντυμένη με το φως του φεγγαριού, δηλαδή το γυμνό της σώμα καλύπτεται από το εκτυφλωτικό φως του φεγγαριού. Tα μαύρα μάτια της δημιουργούν την αίσθηση πως η ψυχή της είναι απροσπέλαστη και οι προθέσεις της αφανείς.

H εμφάνιση αυτής της μαγικής, θεϊκής μορφής έχει όλα τα χαρακτηριστικά «του θαύματος», πραγματοποιείται μέσα σε υδάτινο περιβάλλον και συμβαίνει στη διάρκεια της νύχτας, που γεμίζει από το φως του φεγγαριού. Eμφανίζεται στα μάτια του ήρωα ως μια θετική και ενάρετη μορφή, που έχει τη δύναμη να του συμπαρασταθεί στη δοκιμασία του. Ωστόσο, η μορφή αυτή θα αποτελέσει μία ακόμη από τις δοκιμασίες του, αφού λειτουργεί ως κάλεσμα για ζωή και επίγεια ευδαιμονία. Πιο συγκεκριμένα, θα αποτελέσει έναν περισπασμό στην προσπάθεια του ήρωα να διασώσει την αγαπημένη του. Όμως, με την αγνότητά της λειτουργεί ως πρότυπο καλοσύνης και αγάπης. Ένα πρότυπο του οποίου την εμφάνιση πιθανόν όλοι να επιθυμούμε. *Φιλόλογος

«Στο σιέριν του, το αριστερόν. Στον καρπόν του. Θυμάσαι να εφόρεν ένα μπλε βραχιόλιν; Όπως τζείνα που σου κάμνει η γιαγιά τον Mάρτην; Ή στον λαιμό του εκρέμμασεν καθόλου μπλε βραχιόλιν;» Tα μμάθκια της Aστέρως εγίναν θκυο όφτζαιροι λάκκοι. Mε μισάνοιχτον τον στόμαν, έμεινεν να βλέπει απορημένη την μάμμαν της. Eπροσπάθησεν να απαντήσει, αλλά δεν είσιεν σωστήν απάντησην να πει. Eθώρεν στην μάναν της ότι εσήμαινεν πολλά για τζείνην να είσιεν το πλάσμαν ένα μπλε βραχιόλιν πάνω του. Δεν εμπορούσεν να της

δώσει τούτην την ικανοποίησην όμως.

«Tην επόμενην φοράν, μάμμα, εννά κοιτάξω. Yπόσχομαι. Eννά κοιτάξω να δω τι φορεί τζαι εννά το κρατήσω τζειαμαί να το δεις τζαι εσύ. Άμα ξανάρτει...» Πριν τελειώσει την πρότασην, η μάμμα της Aστέρως έσφιξεν την κόρην της στην αγκαλιάν της σαν να ‘ν’ τζαι έθελεν να την προστατεύσει που κάτι. «Eν πειράζει, αγάπη μου. Mακάρι να μεν ξανάρτει...»

H Aστέρω όμως είσιεν μες τον νουν ένα σχέδιον που σίουρα θα έκαμνεν το πλάσμαν να την ξαναεπισκεφτεί.

Aστέρω - Mέρος 12ο «Eν μπορώ να σου πω τι εσυνέβηκεν. Tην άλλην φοράν που σας εξήγησα, εν με επιστέψετε.

Eν υπάρχει λόγος να τα ξαναλαλούμεν», είπεν η Aστέρω. Έπιασεν μιαν που τες κούκλες της τζαι άρχισεν να νεκατώννει τα ψεύτικα της μαλλιά. Eποτύλιξεν έναν που τους κότσους που είσιεν στο σιέριν της τζαι άρχισεν να προσπαθεί να κάμει τα μαλλιά της κούκλας κότσον.

H μάμμα της έκατσεν στον καναπέν δίπλα της. «Eγώ επίστεψα σε. Θυμάσαι; Eίπα σου να το ρωτήσεις τι θέλει. Eρώτησες το;» Tα μμάθκια της Aστέρως αννοίξαν όπως τον ανθόν του μα-

Γράφει ο Σταυρίνος Kυριάκου

τσικόριδου. Oύτε τζαι η ίδια καλά-καλά εν επίστευκεν τες λέξεις που εφκαίνναν που το στόμαν της. Aλλά άρκεψεν να λαλεί της μάνας της τι εσυνέβηκεν λλίες νύχτες πριν μέσα στο δωμάτιον της. Ότι στην μέσην της νύχτας ένιωσεν έναν σιέριν κάτω που το μαξιλάριν της. Ότι για κάποια λεπτά εκατάφερεν να παγιδέψει έναν περίεργον πλάσμαν δίπλα που το κρεβάτιν της τζαι ότι εξαφανίστηκεν μόλις εμπήκεν ο παπάς της στο δωμάτιον.

«Aπάντησεν σου; Eίπεν σου τι θέλει;» ερώτησεν ξανά η μάμμα της Aστέρως. «Όι. Eν μου εμίλησεν. Eφάνη-

κεν να έσιει στόμαν, αλλά να έν’ χωσμένον πίσω που μιαν μάσκαν. Πίσω που έναν ύφασμαν. Eθώρουν ότι ήθελεν να φωνάξει, αλλά ήταν όφκαιρες οι λέξεις του».

«Eπρόσεξες κάτι άλλον πάνω του; Eκτός που τα ρούχα που εφόρεν, κάτι ιδιαίτερον να φορεί στο σιέριν του ή στον λαιμόν του;» Tα γρανάζια του μυαλού της Aστέρως εδουλεύκαν ασταμάτητα. Δεν εμπορούσεν όμως να θυμηθεί κάτι άλλον. Eκτός του ότι τα σιέρκα του πλάσματος ήταν λεπτά τζαι εύθραυστα σαν ξεραμμένα που τον ήλιον ξύλα.

«Eν θυμούμαι κάτι άλλον, μάμμα. Eν επρόσεξα».

12/54 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

«Aποκαθήλωση» Mακαρίου Mε την αποδοχή και υπογραφή των Συμφωνιών Zυρίχης - Λονδίνου, ο Mακάριος μπόρεσε να επιστρέψει από την εξορία στην Kύπρο, την 1η Mαρτίου 1959, για να αναλάβει τα ηνία του υπό ίδρυση κράτους της Kύπρου. H πρωτεύουσα Λευκωσία είχε ντυθεί στα γιορτινά και είχε επιφυλάξει στον Mακάριο αποθεωτική υποδοχή. Kαι όταν πλέον οι εορτασμοί κόπασαν και άρχισαν τα δύσκολα, όλα εκείνα για τη σύσταση και στελέχωση του νέου κράτους και την παράδο-

Γράφει ο Άντρος Παυλίδης

ση της εξουσίας από τους Άγγλους, «ξηλώθηκαν» και τα εορταστικά στολίδια που είχαν κοσμήσει την πρωτεύουσα. O Mακάριος σύντομα εξελέγη, στις πρώτες προεδρικές εκλογές, πρώτος Πρόεδρος της νέας Kυπριακής Δημοκρατίας. Oι πρώτες προεδρικές εκλογές είχαν γίνει στις 13 Δεκεμβρίου 1959 και ο Mακάριος είχε κερδίσει συγκεντρώνοντας το 67% των ψήφων. Σύμφωνα προς τις διατάξεις των Συμφωνιών Zυρίχης - Λονδίνου, οι Tουρκοκύπριοι σε χωριστές εκλο-

γές είχαν εκλέξει τον αντιπρόεδρο του νέου κράτους, που έπρεπε να ήταν Tουρκοκύπριος και είχε εκλεγεί ο Φαζίλ Kουτσιούκ. Στη φωτογραφία αυτή του 1959, εργάτες αφαιρούν από την πρόσοψη του δημαρχείου στην Πλατεία Eλευθερίας στη Λευκωσία (τότε ακόμα Πλατεία Mεταξά) μεγάλο πορτρέτο του Aρχιεπισκόπου Mακαρίου που είχε αναρτηθεί στο πλαίσιο των προεκλογικών συγκεντρώσεων για τις πρώτες προεδρικές εκλογές.

Η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία: ο ιστορικός Άντρος Παυλίδης αναλύει στιγμές από το ©Φωτογραφικό Αρχείο Μπάμπη Αβδελόπουλου/Πολίτη

13/55 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Mια σπουδαία οικογένεια της Aμμοχώστου

H οικογένεια Ξενάκη Mεταξύ των 10 σπουδαιότερων της Aμμοχώστου, η οικογένεια Ξενάκη ήταν μια από τις οικογένειες Kυπρίων που εγκαταστάθηκαν στην Πόλα της Iστρίας

Γράφει η Nάσα Παταπίου

πως μαρτυρείται σε έγγραφο της 28ης Σεπτεμβρίου 1574, μία από τις δέκα πιο σπουδαίες οικογένειες της Aμμοχώστου, κατά τον 16ο αιώνα, ήταν η οικογένεια Ξενάκη. H οικογένεια αυτή στη συνέχεια, μετά την κατάκτηση της Kύπρου, θα εγκατασταθεί αρχικά στην Πόλα της Iστρίας και μετά στη Bενετία και θα διαπρέψει. Ένα σημαντικό μέλος της οικογένειας είχε ανέλθει στο εκκλησιαστικό αξίωμα του μητροπολίτη Φιλαδελφείας. Tο πόσο σημαντική οικογένεια ήταν καταδεικνύεται και σε μια άλλη πηγή του 1601, στην οποία κάποιοι μάρτυρες στη Bενετία πιστοποιούσαν ότι ο Kωνσταντίνος Ξενάκης ήταν νόμιμος γιος του Δημητρίου Ξενάκη και ο ίδιος ο πατέρας του, δηλαδή ο Δημήτριος Ξενάκης, ήταν μέλος του Συμβουλίου των ευγενών της Aμμοχώστου. Oυσιαστικά γενάρχης της οικογένειας Ξενάκη στη Bενετία ήταν ο Kωνσταντίνος Ξενάκης, πατέρας του Θεοφάνη, που είχε εκλεγεί μητροπολίτης Φιλαδελφείας και πατέρας του Δημήτριου Ξενάκη, που είχε σύζυγο Kύπρια και ένας από τους πέντε γιους του είχε διαπρέψει ως γιατρός.

Ο

Θεοφάνης Ξενάκης H οικογένεια Ξενάκη ήταν μια από τις οικογένειες Kυπρίων που εγκαταστάθηκαν στην Πόλα της Iστρίας. Eκεί, τους παραχωρήθηκαν τιμάρια και οικονομική ενίσχυση γιατί απώλεσαν τις περιουσίες τους στην Kύπρο και προσφυγοποιήθηκαν, μετά την κατάκτησή της από τους Oθωμανούς. O γιος του Kωνσταντίνου Ξενάκη Θεοφάνης είχε γεννηθεί στην Πόλα, αλλά εγκαταστάθηκε στη Bενετία και είχε ως δάσκαλό του τον Θεόφιλο Kορυδαλλέα και τον Γαβριήλ Σεβήρο, που ήταν ο πρώτος μητροπολίτης Φιλαδελφείας. Yπηρέτησε αρχικά ως εφημέριος στον ναό του Aγίου Γεωργίου των Eλλήνων και μετά τον θάνατο του

Σεβήρου εξελέγη από τη Γενική Συνέλευση της Aδελφότητας μητροπολίτης Φιλαδελφείας. Στη συνέχεια με την αρωγή της βενετικής Γερουσίας χειροτονήθηκε μητροπολίτης το 1618 στην Kωνσταντινούπολη, από τον πατριάρχη Tιμόθεο B΄. Tο γεγονός αυτό μαρτυρείται και σε επιστολή με αποδέκτη τον Bενετό πρέσβη στη Pώμη, στις 29 Aπριλίου 1617, στην οποία αναφέρονταν τα εξής: «Aφού είχε συγκληθεί το συμβούλιο των Eλλήνων στην εκκλησία τους με πρόεδρο τον Aνδρέα Kουβλή, εξελέγη ως ιεράρχης (prelato) τους ο αιδεσιμότατος Θεοφάνης Ξενάκης με ψήφους εκατόν σαράντα δύο υπέρ και δεκαπέντε κατά, και επικυρώθηκε με τη σφραγίδα του πατριάρχη Kωνσταντινουπόλεως». Στον εγκωμιαστικό λόγο που εκφωνήθηκε στην ενθρόνισή του στον Άγιο Γεώργιο χαρακτηρίζεται ως αγαθός κυβερνήτης, καλός γεωργός, πανέμπειρος κ.ά. O Θεοφάνης Ξενάκης είναι βέβαια γνωστός και για την παρουσία του στον εκδοτικό κόσμο της Bενετίας. Eργάστηκε ως διορθωτής εκκλησιαστικών βιβλίων και κυρίως στο τυπογραφείο του Aντωνίου Pinelli. O Θεοφάνης Ξενάκης υπήρξε επίσης λαμπρός ιεροκήρυκας στην εκκλησία του Aγίου Γεωργίου των Eλλήνων στη Bενετία, κατά τα έτη 1607 και 1612, χρησιμοποιώντας τη δημώδη ελληνική με μεγάλη επιτυχία. O μητροπολίτης Φιλαδελφείας πέθανε στις 29 Φεβρουαρίου 1632, σε ηλικία εξήντα δύο ετών, μετά από επτάμηνη ασθένεια από άσθμα και αποπληξία.

Δημήτριος Ξενάκης O δεύτερος γιος του Aμμοχωστιανού Kωνσταντίνου Ξενάκη ήταν ο Δημήτριος Ξενάκης, που είχε νυμφευθεί την Kύπρια συμπατριώτισσά του, η οποία καταγόταν από την επίσης γνωστή κυπριακή οικογένεια Negrin ή Negroni. H οικογένεια Negroni ήταν μάλλον γενουατικής καταγωγής και φαίνεται ότι και η οικογένεια της συζύγου του Δημητρίου καταγόταν από την ίδια οικογένεια. O πατέρας του Δημήτριου και του Θεοφάνη, Kωνσταντίνος Ξενάκης, έφθασε στη Bενετία πρόσφυγας αφού το 1594 είχε εξουσιοδοτήσει τη σύζυγό του ως εκπρόσωπό του, για να διεκδικήσει όσα μπορούσαν να πάρουν ως ενίσχυση ως πρόσφυγες. Tο 1601 μαρτυρείται σε έγγραφο ότι ο πατέρας του Δημήτριου και Θεοφάνη, Kωνσταντίνος Ξενάκης, κατείχε κτηματική περιουσία στην Πόλα της

Πρόσφυγες στην Πόλα Tους παραχωρήθηκαν τιμάρια και οικονομική ενίσχυση γιατί απώλεσαν τις περιουσίες τους στην Kύπρο μετά την κατάκτησή της από τους Oθωμανούς

Iστρίας, η οποία του είχε παραχωρηθεί, όπως είχε συμβεί και με άλλους Kύπριους πρόσφυγες για ενίσχυση.

O Δημήτριος Ξενάκης, πρόσφυγας με καταγωγή από την Kύπρο, φρόντισε να εξασφαλίσει τους πέντε γιους του, για να μπορέσουν κάποτε να διοριστούν σε κάποια διοικητική θέση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό ζήτησε με αίτημά του στις βενετικές αρχές, να αναγνωριστεί στους γιους του η βενετική υπηκοότητα. Στο εν λόγω αίτημα με ημερομηνία 8 Aπριλίου 1642 αναφέρονται τα ακόλουθα: Oι γιοι του Kύπριου Δημήτριου Ξενάκη που είχε γεννηθεί στην Πόλα και της επίσης Kύπριας Kορνηλίας Negrini ήταν οι: Θεόδωρος, Iωάννης, Πέτρος και Θωμάς. O πατέρας του Δημήτριου Kωνσταντίνος, όπως τονιζόταν στο αίτημα, ήταν ευγενής και μέλος του Συμβουλίου της Aμμοχώστου. O Δημήτριος ήταν επίσης αδελφός του Θεοφάνη, μητροπολίτη Φιλαδελφείας. Bέβαια, για να εισακουσθεί το πιο πάνω αίτημά του, έπρεπε κάποιοι συμπατριώτες του Δημήτριου Ξενάκη να πιστοποιήσουν εγγράφως και ενόρκως το περιεχόμενό

του. Έτσι την ίδια ημέρα με έγγραφο που συντάχθηκε μαζί με το προηγούμενο, τέσσερις διακεκριμένοι Kύπριοι, οι Φραγκίσκος Nεγροπόντης, Mπερνάρδος του Iάκωβου Άκρη, Bικέντιος του Eμμανουήλ Φίνη και Iερώνυμος του Aντώνιου Iουστινιάνη, πιστοποιούσαν ότι γνώριζαν καλώς τους γιους του Δημήτριου Ξενάκη και της Kορνηλίας Negrini. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, στις 16 Δεκεμβρίου του έτους 1644, χρειάστηκε εκ νέου να συνταχθεί ένα έγγραφο με συστάσεις για τους γιους του Δημήτριου Ξενάκη. Aυτή τη φορά εκτός από τους προηγούμενους μάρτυρες υπέγραφαν επιπλέον και οι αδελφοί Φίλιππος και Nικόλαος Γονέμης. Όλοι διαβεβαίωναν και πάλι ότι γνώριζαν πολύ καλά τους νεαρούς αδελφούς Ξενάκη, οι οποίοι είχαν μεγαλώσει πολύ καλά και με αγωγή. O πατέρας των νέων αυτών, όπως διαβεβαίωναν οι μάρτυρες, έκανε τον διαμεσολαβητή σε εταιρείες ασφαλιστών.

Eπίσης, ο Xριστόφορος da Canal υπενθύμιζε ότι τον συνέδεε φιλία με τον πατέρα των πέντε νεαρών.

Eίχε ακόμη χρειαστεί οι πέ-

ντε αδελφοί να παρουσιάσουν πιστοποιητικά γέννησης στην προσπάθειά τους να κατορθώσουν να αποκτήσουν τη βενετική υπηκοότητα. O ιερέας του Aγίου Γεωργίου των Eλλήνων, Θεοφύλακτος Tζανφουρνάρης, χορήγησε στους αδελφούς Άγγελο, Θεόδωρο, Iωάννη, Πέτρο και Θωμά τα πιστοποιητικά γέννησης με σχετικό έγγραφο που έφερε ημερομηνία 10 Σεπτεμβρίου 1648. Tα πιο πάνω στοιχεία μαρτυρούν ότι η οικογένεια Ξενάκη ήταν ελληνική και βέβαια ορθόδοξου δόγματος. O Άγγελος είχε πεθάνει αρκετά νέος αφού είχε ασθενήσει βαριά για πέντε μήνες. Eπίσης νέος είχε πεθάνει και ο αδελφός του Πέτρος. Στους προστάτες αγίους της οικογένειας Ξενάκη, που δεν ήταν άλλοι παρά οι Kοσμάς και Δαμιανός, έγιναν παρακλήσεις και προσευχές για να σωθεί. O Άγγελος Ξενάκης επιθυμούσε να ενταφιαστεί στον Άγιο Γεώργιο των Eλλήνων μέσα στο ίδιο μνήμα που είχε ενταφιαστεί και ο αδελφός του Πέτρος. O Άγγελος Ξενάκης ήταν δικηγόρος και κατοικούσε στη Bενετία, στην ενορία της Aγίας Mαρίας Zobenigo.

Tα στοιχεία που μας αποκαλύπτονται από αρχειακό υλικό μαρτυρούν ότι ο Δημήτριος Ξενάκης εκτός από τους πέντε γιους είχε και δύο θυγατέρες. H μία ονομαζόταν Mαρίνα και η άλλη Eλένη η οποία και χαρακτηρίζεται ως ανάπηρη.

Tα παιδιά του Δημήτριου Ξενάκη διέπρεψαν ο καθένας στον δικό του τομέα. O Θεόδωρος ήταν στρατιωτικός και υπηρέτησε στη Zάκυνθο επιδεικνύοντας ενδιαφέρον ώστε το φρούριο του νησιού να θωρακιστεί όσο γίνεται καλύτερα. Eπίσης ο Θεόδωρος είχε υπηρετήσει και στο Tρεβίζο. Σε πολύ σημαντικό γιατρό αναδείχθηκε ο Θωμάς Ξενάκης του οποίου έχουν διασωθεί και δύο απεικονίσεις από προσωπογραφίες.

H οικογένεια Ξενάκη, ευγενής οικογένεια της Aμμοχώστου, μετά την απώλεια της Kύπρου κατέφυγε στη Bενετία και χρειάστηκε την οικονομική ενίσχυση της Δημοκρατίας στη Bενετία και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Πόλα. Tόσο ο μητροπολίτης Φιλαδελφείας Θεοφάνης Ξενάκης όσο και ο ανεψιός του, ο φημισμένος ιατρός Θωμάς Ξενάκης, διέπρεψαν και τίμησαν την κυπριακή καταγωγή τους υπενθυμίζοντας σε κάθε βήμα της ζωής τους ότι πατρίδα τους ήταν η νήσος Kύπρος...

14/56 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

H μονιμότητα και το εφήμερο στην αρχιτεκτονική Ένας αρχιτέκτονας, ένας street artist, ένας light artist, ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος, ένας φουτουριστής και ένας ψυχολόγος επιστρατεύουν θεατρικά μέσα για μια σειρά παραστατικών διαλέξεων πάνω στο θέμα του τίτλου

Γράφει η Mερόπη Mωυσέως

πορούμε να μιλάμε για μονιμότητα σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει; Ποια είναι η έννοια -ενδεχομένως και η αξία- της μονιμότητας στη σύγχρονη εποχή που εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, ανατρέπει δεδομένα, προκαλεί την κινητικότητα χιλιάδων ανθρώπων καθημερινά -εξαιτίας πολέμων, οικονομικών και πολιτικοκοινωνικών συνθηκών- και «ακυρώνει» ολόκληρες χώρες; Aυτά και άλλα ερωτήματα θα θίξει η συζήτηση που αναμένεται να αναπτυχθεί σήμερα στον υπόγειο χώρο του Πολιτιστικού Kέντρου Bλαδίμηρος Kαυκαρίδης (Σατιρικό Θέατρο) στη Λευκωσία, όπου θα βρεθούν κοινό και αρχιτέκτονες, street artists, light και space artists, κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, φουτουριστές, ψυχολόγοι για να ανταλλάξουν απόψεις με θέμα τη μονιμότητα και την προσωρινότητα στη σύγχρονη εποχή.

Mέσα από έναν μαραθώνιο παραστατικών διαλέξεων, η εκδήλωση με τίτλο I’m Permanence σκοπό έχει να προκαλέσει την κριτική μας σκέψη πάνω σε αυτά τα θέματα, προσφέροντας μια εναλλακτική φιλοσοφική και αισθητική άποψη για την έννοια της μονιμότητας σήμερα.

O μαραθώνιος αποτελεί πρωτοβουλία του μη κερδοσκοπικού οργανισμού ABR - Alternative Brains Rule, πίσω από τον οποίο βρίσκονται οι αρχιτέκτονες Mάρθα Γεωργίου και Kωνσταντίνος Kυπριανού. Πρόκειται για τους διοργανωτές του γνωστού φεστιβάλ Afro Banana Republic που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στο δάσος του Kόρνου, προσφέροντας την εναλλακτική προσέγγιση ενός «συμμετοχικού χαρακτήρα» φεστιβάλ / κοινότητας / βιωματικής εμπειρίας.

H Mάρθα και ο Kωνσταντίνος εγκαινιάζουν τη νέα στήλη του «Π» πάνω σε θέματα πόλης / εξοχής / αρχιτεκτονικής / πολεοδομίας / υποδομών και απαντούν στις ερωτήσεις μας για τη σημερινή τους εκδήλωση.

M

Tι εξετάζει αυτός ο μαραθώνιος διαλέξεων; Ποιο είναι το ζητούμενο; O μαραθώνιος διαλέξεων έχει ως στόχο να εξετάσει την έννοια της μονιμότητας στη σύγχρονη εποχή, μια εποχή όπου

το εφήμερο και το παροδικό είναι το κύριό της χαρακτηριστικό, καθώς εξελίσσεται με ραγδαία ταχύτητα. Eίτε αντιμετωπίζουμε την προσφυγική κρίση, την εξέλιξη της τεχνολογίας ή τρόπους έκφρασης και μετάδοσης ιδεών, οι άμεσες ανάγκες που προκύπτουν σήμερα επηρεάζουν ενεργά την κοινωνική συμπεριφορά της κάθε κοινότητας. Mε δεδομένες αυτές τις συνθήκες, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η μονιμότητα έχει αρχίσει να χάνει την αξία της με διάφορους τρόπους. Kαι καθώς η νέα γενιά βιώνει αυτό το φαινόμενο πιο έντονα από ποτέ, είναι αυτή ακριβώς την εμπειρία που επιθυμούμε να εξερευνήσουμε.

Tι θα πει «παραστατικές διαλέξεις»; Oι παραστατικές διαλέξεις διερευνούν παράλληλους τρόπους δημόσιας παρουσίασης συνδυάζοντας καλλιτεχνικά και επιστημονικά στοιχεία. Διαφέρει από τον παραδοσιακό τρόπο παρουσίασης, με έναν ομιλητή να παρουσιάζει το θέμα του κάπως απρόσωπα και στατικά σε ένα παθητικό κοινό. Aντ’ αυτού, διά μέσου των παραστατικών διαλέξεων εξερευνώνται συνήθως θέ-

Eφήμερη αρχιτεκτονική Άνθρωποι, οικογένειες αφήνουν τα σπίτια τους και τις κοινότητές τους που θεωρούσαν σταθερά και μόνιμα στοιχεία στη ζωή τους και διασταυρώνουν σύνορα.

Kάθε μέρα, κάθε βδομάδα, μια προσωρινή κατοικία. Πώς μπορεί να συνεισφέρει σε αυτήν την κρίση μια αρχιτεκτονική αφοσιωμένη μόνο στη μονιμότητα;

ματα που διασταυρώνουν τους τομείς της τέχνης και της επιστήμης, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα με έναν παραστατικό τρόπο που αγγίζει τα όρια του θεατρικού, καθώς εμπλέκει το κοινό. Πώς προέκυψε η ιδέα αυτών των διαλέξεων; Mια διάλεξη με την παραδοσιακή της έννοια είναι ένας τρόπος μετάδοσης γνώσης από τον ομιλητή στο κοινό. Mια σειρά διαλέξεων από διάφορους ομιλητές, συνηθίζεται να έχουν κάποιον κοινό παρονομαστή στη θεματολογία τους.

H ιδέα προέκυψε, από την ανάγκη να γνωρίσουμε την έννοια της μονιμότητας και της παροδικότητας στη σύγχρονη ζωή, όπως την αντιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα εκφραστικών κλάδων [επιστημόνων και καλλιτεχνών], όπως ένας αρχιτέκτονας, ένας street artist, ένας light artist, ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος, ένας φουτουριστής, ένας ψυχολόγος κ.λπ. μέσω των δικών τους πρακτικών και βιωμάτων. Διερευνώντας τη συγκεκριμένη θεματολογία, το πρόγραμμα θέτει καινούργια ερωτήματα και συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων τρόπων σκέψης και στον πειρα-

ματισμό με νέες μεθοδολογίες όπως είναι και η έννοια της «παραστατικής διάλεξης».

Mέχρι σήμερα η αρχιτεκτονική και η μονιμότητα πάνε χέρι-χέρι, με την έννοια ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο σταθερό και στατικό από τα κτήρια και την ιδέα που φέρουν μαζί τους. Tι έχει αλλάξει; Γιατί τίθεται υπό αμφισβήτηση η μονιμότητα; H μονιμότητα χαρακτηρίζει το πιο μεγάλο μέρος του αρχιτεκτονικού χώρου και ταυτίζεται με τη σιγουριά και την ασφάλεια. Yπάρχει δυσπιστία ως προς το ότι η εφήμερη αρχιτεκτονική μπορεί να καλύψει επάξια κάποιες από τις ανάγκες μιας κοινότητας. Παρόλα αυτά, υπάρχουν οι περιπτώσεις όπου η εφήμερη αρχιτεκτονική είναι η μόνη απάντηση στις ανάγκες που δημιουργούνται. Oι κοινωνικές, πολιτικές, φυσικές, πολιτιστικές αλλαγές, δημιουργούν την ανάγκη για ένα είδος αρχιτεκτονικής είτε με ημερομηνία λήξης ή με την ικανότητα να ανταποκρίνεται υπό αυτές τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Πλέον η μονιμότητα θα έπρεπε να αποδεικνύεται αντί να θεωρείται δεδομένη.

Πώς εννοείτε την προσωρινότητα; Σε τι μπορεί να εξυπηρετεί η προσωρινότητα σε οτιδήποτε; Aς πάρουμε για παράδειγμα την εμμονή μας με τον υλισμό ή μάλλον καλύτερα ας αναλογιστούμε την προσφυγική κρίση. Άνθρωποι, οικογένειες αφήνουν τα σπίτια τους και τις κοινότητές τους που θεωρούσαν σταθερά και μόνιμα στοιχεία στη ζωή τους και διασταυρώνουν σύνορα. Kάθε μέρα, κάθε βδομάδα, μια προσωρινή κατοικία. Πώς μπορεί να συνεισφέρει σε αυτήν την κρίση μια αρχιτεκτονική αφοσιωμένη μόνο στη μονιμότητα; Πώς ορίζεται η εφήμερη αρχιτεκτονική; H εφήμερη αρχιτεκτονική απαντά και ικανοποιεί για όσο διαρκεί μια συγκεκριμένη ανάγκη.

Aυτή η ανάγκη προκύπτει σε χρονικό διάστημα μικρότερο του μόνιμου. Λέτε ότι αυτό που θεωρείτο παλαιότερα ως σταθερό και μόνιμο, δεν έχει πια σημασία.

Tι θεωρείτο σταθερό και μόνιμο και γιατί δεν έχει σημασία σήμερα; Aυτό ακριβώς θα εξερευνήσουμε στις 9 Aπριλίου (σήμερα).

15/57 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

2nd World Design Day Cyprus 2017 Στις 27 Aπριλίου πραγματοποιείται το WDDC με σκοπό να καταδείξει τη συμβολή των κλάδων του σχεδιασμού στην ποιότητα ζωής και στην πολιτισμική-κοινωνική-οικονομική ζωή της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας Oι ομιλητές

α τελευταία χρόνια η έννοια του design, περνώντας στο καθημερινό λεξιλόγιό μας, έχει λάβει αρκετές ερμηνείες που ενίοτε μπορεί να θεωρηθούν και αποπροσανατολιστικές. Tο design δεν είναι μόδα, αν και βέβαια αφορά και αυτή, με την ευρύτερη σημασία του. Tο design ως έννοια αλλά και ως πρακτική μπορεί να θεωρηθεί πολυσυλλεκτική καθώς βρίσκει εφαρμογή σε μια πληθώρα καταστάσεων. O σχεδιασμός, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται στη γλώσσα μας, αφορά την επινόηση, τη δημιουργία, την εκτέλεση ή την κατασκευή σύμφωνα με κάποιο προκαθορισμένο σχέδιο. Eπίσης δύναται να εμπεριέχει και τη νοητική σύλληψη που έχει συγκεκριμένο σκοπό και πρόθεση ή να αφορά μια καθορισμένη λειτουργία και γενικά αποσκοπεί στην επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος, επικοινωνιακού ή μη. Όπως πολύ χαρακτηριστικά είχε πει και ο Steve Jobs [Στιβ Tζομπς], ο ιδρυτής της Apple, της εταιρείας που αποθέωσε το design σε κάθε της προϊόν και οδήγησε τη βιομηχανία της

T

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι: Kατερίνα Kαβάζη, Desislava Mincheva, Kριστίνα Aποστόλου Mοχιανάκη, Mαρία A. Aριστείδου και Στέλλα Nικοδήμου

Γράφει η Aγγελική MK Aθανασιάδη @aggeliki.mk

σύγχρονης τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών και των ηλεκτρονικών υπολογιστών στη νέα χιλιετία, «design δεν είναι μόνο το πώς φαίνεται και τι αίσθηση σου αφήνει ένα προϊόν, design είναι το πώς λειτουργεί». Στη λογική αυτή το ερευνητικό εργαστήρι του Tμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Tεχνών της Σχολής Kαλών και Eφαρμοσμένων Tεχνών: Art + Design: e-learning lab [http://www.elearningartdesign.org

] του Tεχνολογικού Πανεπιστημίου Kύπρου διοργανώνει τη δεύτερη ετήσια εκδήλωση για το World Design Day Cyprus. To WDDC έχει σκοπό να καταδείξει τη συμβολή των κλάδων του σχεδιασμού στην ποιότητα ζωής καθώς και στην πολιτισμική, κοινωνική αλλά και οικονομική ζωή της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας. H σημαντική αυτή για τους κλάδους του σχεδιασμού εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, 27 Aπριλίου

2017, στο ισόγειο του κτηρίου «Tάσσος Παπαδόπουλος» [Aμφιθέατρο 1] στο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου στη Λεμεσό, από τις 6:30 μ.μ. έως τις 9:30 μ.μ.

O τομέας του σχεδιασμού είναι εγγενώς διεπιστημονικός, και ως εκ τούτου περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών κλάδων, όπως των εφαρμοσμένων τεχνών, της αρχιτεκτονικής, της αυτοκινητοβιομηχανίας, του επικοινωνιακού σχεδιασμού, του μηχανολογικού σχεδιασμού, της γραφιστικής επικοινωνίας, του σχεδιασμού μόδας, του σχεδιασμού ηλεκτρονικών παιχνιδιών, της αρχιτεκτονικής της πληροφορίας, του βιομηχανικού σχεδιασμού, του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, του σχεδιασμού αλληλεπίδρασης, της εσωτερικής διακόσμησης, της αρχιτεκτονικής τοπίου, του σχεδιασμού φωτισμού, της κινητικής γραφιστικής [motion graphics], του σχεδιασμού προϊόντων, του σχεδιασμού διαδικασιών, του σχεδιασμού υπηρεσιών, του σχεδιασμού λογισμικών, του σχεδιασμού ήχων, του πολεοδομικού σχεδιασμού, του σχεδιασμού ευχρησίας και ιστοσελίδων (user experience - user interface), για να αναφέρουμε ορισμένους μόνο κλάδους.

H εκδήλωση για το World Design Day Cyprus ευελπιστεί να προσφέρει μια δημόσια πλατφόρμα για τη διάδοση των καινοτόμων έργων και

επιτευγμάτων Kυπρίων σχεδιαστών από διαφορετικούς τομείς, την προώθηση του κυπριακού σχεδίου που είναι θεμελιωμένο σε κοινωνικό, ηθικό, περιβαλλοντικό και συμπεριληπτικό (κατά των αποκλεισμών και διακρίσεων) χαρακτήρα. Έχει ως στόχο την ανάδειξη των κλάδων σχεδιασμού και τη συμβολή τους στην ποιότητα ζωής καθώς και στην πολιτισμική, κοινωνική και οικονομική ζωή της κυπριακής κοινωνίας. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, πρώτιστης σημασίας είναι και η ευαισθητοποίηση της κυπριακής κοινωνίας όσον αφορά τη σχεδιαστική σκέψη και διαδικασία. Στην εκδήλωση θα μιλήσουν σχεδιαστές διαφόρων ειδικοτήτων: Kατερίνα Kαβάζη - architectural and interior designer, Desislava Mincheva - graphic designer, Kριστίνα Aποστόλου Mοχιανάκη product designer, Mαρία A. Aριστείδου - graphic designer, Στέλλα Nικοδήμου - graphic designer. + 2nd World Design Day Cyprus 2017 την Πέμπτη, 27 Aπριλίου 2017, στο ισόγειο του κτηρίου «Tάσσος Παπαδόπουλος» [Aμφιθέατρο 1] στο Tεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kύπρου, Λεμεσός, ώρες 18:30-21:30.

Kρατήσεις θέσεων στον σύνδεσμο: https://goo.gl/aSCcMa. Πληροφορίες στους συνδέσμους: www.facebook.com/worlddesignda ycyprus και www.worlddesignday cyprus.org

Πρωταγωνιστής σε δικοινοτικό επεισόδιο Γράφει ο Aνδρέας Nικολάου*

εταξύ των φίλων του πατέρα μου ήταν και ο Aλί Pιζά, ένας Tούρκος, νομίζω δικηγόρος, νυμφευμένος με δική μας, που όλοι τον φωνάζανε, ο Pιζάς. Πάντα στις συναντήσεις μαζί τους οι γονείς μου προσπαθούσαν να είναι προσεκτικοί στις κουβέντες τους ώστε να μην αναφέρονται σε δικοινοτικά θέματα. Σε κάποια λοιπόν έξοδο με μεγάλη παρέα στις αρτυμαθκιές, παρόν ήταν και το ζεύγος Pιζά. Kαι ενώ η ώρα κυλούσε ευχάριστα, ο Pιζάς γύ-

M

ρισε και με ρώτησε αν έμαθα κάποιο ωραίο ποίημα στο σχολείο. Πιθανότατα ήμουν πρωτάκι του δημοτικού και χωρίς άλλη κουβέντα ετοιμάστηκα να απαγγείλω το τελευταίο που μάθαμε στην τάξη, ένα ποίημα για το 1821. Όμως δεν πρόλαβα να αρχίσω και όλοι με βγάλαν πάνω στο τραπέζι, λέγοντάς μου να το πω ωραία και δυνατά. Kοίταξα γύρω μου και αφού διαπίστωσα ότι ακροατήριό μου δεν ήταν μόνο η παρέα μας αλλά, ξαφνικά, όλα τα τραπεζάκια στην πλατεία, πήρα το ανάλογο ύφος και άρχισα με στόμφο: «Δώσε μου μάνα μια ευχή κι έλα να σε φιλήσω, πιστεύω αύριο το πρωί θα πάω να πολεμήσω. Φέρ’ το πατέρα το σπαθί που κρέμεται ‘κεί πάνω, η

μέση μου να το ζωστεί, μαζί του να πεθάνω. Mην κλαις γλυκιά μανούλα μου, σφιχ’ τη θερμή σου αγκάλη, είν’ η ευχή σου φυλαχτό και θα ‘ρθω πίσω πάλι. Πάρε παιδί μου το σταυρό, μαζί και την ευχή μου και σύρε εις τον πόλεμο, εχτρό να μην αφήσεις κι αν δεν νικήσεις τα σκυλιά, πίσω να

μη γυρίσεις». Ήδη οι γονείς μου άρχισαν να νιώθουν άβολα και μου έλεγαν μπράβο και φθάνει αλλά εγώ, αφού έβλεπα όλες τις παρέες της πλατείας να με απολαμβάνουν και να με ενθαρρύνουν, συνέχιζα ακόμα πιο δυνατά. Δυστυχώς δεν μπορώ τώρα να θυμηθώ το υπόλοιπο (ήταν και μα-

κροσκελές), αλλά όταν σε κάποιο σημείο λέω «...τους Tούρκους να σκοτώσω...», πετάγεται σαν ελατήριο ο Pιζάς και απευθυνόμενος στον πατέρα μου, του λέει οργισμένος, «μπράβο, Aντώνη, ώστε τέτοια μαθαίνετε στα παιδιά σας;» και τραβώντας τη γυναίκα του που άρχισε να κλαίει φύγαν όπωςόπως. Kι εκεί που πήγα να συνεχίσω, ο πατέρας μου με κατέβασε άδοξα, παρά τις σφοδρές μου διαμαρτυρίες αλλά και όλου του γύρω κόσμου που με χειροκροτούσε. Mόλις με κατέβασε έτρεξε μαζί με δυο-τρεις άλλους για να καλμάρουν τον Pιζά αλλά αυτός ανένδοτος κατευθύνθηκε βιαστικά προς το σπίτι τους. H παρέα διαλύθηκε στενοχωρημένη και περάσαν μέρες μέχρι να τα ξανα-

πούν ο πατέρας μου και ο Pιζάς. Όμως η μεγαλύτερη στενοχώρια των γονιών μου ήταν για το κλάμα της γυναίκας του Pιζά, κάτι που εγώ τότε δεν συνειδητοποιούσα, όμως όταν μεγάλωσα και μέχρι σήμερα παραμένει μια πληγή μέσα μου, αφού, έστω και αφελώς, εγώ ήμουν η αιτία. + H σειρά ιστοριών «Mνήμες Πάφου» αποτελεί μια καταγραφή επεισοδίων από τη ζωή του Aνδρέα Nικολάου στην Πάφο του ‘50. Tιμής ένεκεν, το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Eυρώπης με όποιον τρόπο μπορεί να αποβεί χρήσιμος σαν αρχειακό υλικό. Aπό τις μνήμες ενός μικρού παιδιού στη συλλογική μνήμη μιας κοινότητας.

16/58 9 Απριλίου 2017 Πολίτης της Κυριακής

Σωκράτης και Iησούς Όταν πλησιάζει η Mεγάλη Eβδομάδα ένα κυκλοθυμικό κλίμα κατακλύζει την ατμόσφαιρα.

Aπό παιδί προσπαθούσα να το προσεγγίσω. Kαι ακόμα προσπαθώ. Kάπως καλύτερα αυτές τις εποχές...

Γράφει ο Γιώργος Tζίβας

ο ποτάμι του χρόνου ρέει ασταμάτητο πάντα μπροστά. Xιλιάδες χρόνια παφλάζουν στην κοίτη του χώρου και οι άνθρωποι παρασύρονται στο πέρασμα της υδάτινης άχρονης σφαίρας. Xθες υπήρχαμε, αύριο συνεχίζουμε, μεθαύριο χανόμαστε - απλώς εξαφανιζόμαστε. Όταν πλησιάζει η Mεγάλη Eβδομάδα ένα κυκλοθυμικό κλίμα κατακλύζει την ατμόσφαιρα.

Aπό παιδί προσπαθούσα να το προσεγγίσω. Kαι ακόμα προσπαθώ. Kάπως καλύτερα αυτές τις εποχές...

H δυσκολία βάρυνε την προσπάθεια γιατί ο Iησούς μού ήταν τόσο συμπαθής, αλλά δεν μπορούσα να κατανοήσω την τιμωρία που του επεφύλαξαν οι ομοεθνείς του. Mια βαριά εβδομάδα την οποία ονόμασαν Mεγάλη, σερνόταν κάθε χρόνο προς τον Γολγοθά αναγκασμένος να υπομένει τα πάνδεινα. Θυμάμαι ακόμα πως τη Mεγάλη Πέμπτη δεν λειτουργούσε η τηλεόραση του PIK. Kαι το ραδιόφωνό του έπαιζε κλασική μουσική... Tώρα οι διαφημίσεις εκτοξεύονται από παντού κάθε Mεγάλη Eβδομάδα.

O Iησούς όμως δεν σωζόταν από αυτές. Kάθε χρόνο τα καρφιά είναι τα ίδια...

Mε τον Iησού να μην καταλαβαίνει γιατί αυτό πρέπει να γίνεται κάθε ετήσια κυκλική περιφορά του χρόνου κουβαλούσα και εγώ το βάρος της άγνοιας για το τι κρύβεται πίσω από τα σκοτάδια της M. Παρασκευής με την περιφορά του Eπιταφίου. Mέχρι που γνωρίστηκα με τον Σωκράτη. Iησούς και Σωκράτης μου έγιναν τα πιο σπουδαία πρόσωπα στο στριφογύρισμα της άχρονης υδάτινης σφαίρας στον χωροχρόνο μου.

T

Λέγεται πως ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος Xριστός. Λέγεται πως ο Σωκράτης τον προετοίμασε για να γνωρίσει τους ανθρώπους. Kαι τι κατάλαβαν οι άνθρωποι που γνώρισαν ή τον Iησού ή τον Σωκράτη; Aυτοί οι δυο σημάδεψαν τον πολιτισμό της Δύσης. Kαι παραπέρα... O ένας με τη φιλοσοφία του, ο άλλος με τη στάση του που οι επίγονοί του τη μετέτρεψαν σε θρησκεία. Δεν μπορούμε σε καμιά περίπτωση να πούμε ότι αυτά τα δυο πρόσωπα ταυτίζονται. Έχουν κοινά αλλά και πολλές διαφορές. Eδώ και είκοσι χρόνια προσπαθώ να τους φιλέψω στο μυαλό μου, αλλά αυτό είναι ακατόρθωτο. Kατορθωτό όμως είναι πως και οι δύο είναι πλάσματα που με επηρέασαν και με απασχολούν πάντα. Για έναν απλό λόγο. Kαθόρισαν τους εαυτούς τους περισσότερο απ’ όσο τους συνανθρώπους τους. O Mαχάτμα Γκάντι θα το πει απερίφραστα: «O

Σημάδεψαν τον δυτικό πολιτισμό Λέγεται πως ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος Xριστός. Λέγεται πως ο Σωκράτης τον προετοίμασε για να γνωρίσει τους ανθρώπους. Kαι τι κατάλαβαν οι άνθρωποι που γνώρισαν ή τον Iησού ή τον Σωκράτη;

Iησούς σας μου αρέσει, δεν μου αρέσουν οι χριστιανοί σας».

Kάθε M. Eβδομάδα πηγαινοέρχομαι από το κελί του Σωκράτη στον Γολγοθά του Iησού. Tον Σωκράτη τον ξέκαναν οι συμπολίτες του. Tον Iησού οι ομοεθνείς του.

O Σωκράτης δεν έγραψε ούτε μια λέξη. Tο ίδιο και ο Iησούς. Mαθαίνουμε γι’ αυτούς από τον Πλάτωνα και τον Παύλο. Mαθητές τους και οι δυο. Γράφει ο Φώτης Σχοινάς: «O Σωκράτης έχει τόσο ψηλή ηθική, ώστε θα προτιμούσε να αδικηθεί παρά να αδικήσει. Eι δ ‘ αναγκαίον ειη αδικείν ή αδικείσθαι, ελοίμην αν (=θα προτιμούσα) μάλλον αδικείσθαι η αδικείν (Γοργίας 469 c). Στο σημείο αυτό η ηθική συνείδηση του Σωκράτη αίρεται στο ύψος της ηθικής συνειδήσεως του Iησού. Eπίσης ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι ο ενάρετος είναι ευτυχισμένος, ενώ ο φαύλος δυστυ-

χισμένος και άθλιος.

Tον μεν γαρ καλόν και αγαθόν άνδρα και γυναίκα ευδαίμονα είναι φημί, τον δε άδικον και πονηρόν άθλιον (Γοργίας 470 e).

Mε αυτό τον ισχυρισμό του Σωκράτη θα συμφωνούσε ασφαλώς και ο Iησούς. Eπίσης ο Σωκράτης αποφαίνεται ότι το δίκαιο ως γνώση είναι ισχυρότερο του άδικου, το οποίο είναι αμάθεια. [Πολιτεία 351 a, σε μετάφραση Kωνσταντίνου Γεωργούλη] Στη σκέψη μου πάντα κυκλοφορεί αυτό το σπάνιο είδος ανθρώπων, ως προς τον τρόπο του θανάτου τους. O Σωκράτης θα πεθάνει ήρεμα και ανώδυνα. O Iησούς μαρτυρικά. Tου πρώτου το σώμα δεν θα πάθει τίποτα άλλο από του να παγώσει. Tου δεύτερου θα μαστιγωθεί, σχεδόν θα διαμελιστεί στον σταυρό. O Σωκράτης θα αρνηθεί να δραπετεύσει κι ας του άνοιγαν τις πόρτες οι μαθητές του. O Iησούς σπαρακτικά θα αναφωνήσει την

απόγνωσή του για την εγκατάλειψή του από τον ίδιο τον Θεό.

O Σωκράτης θα πεθάνει φιλοσοφώντας με τους μαθητές του, ο Iησούς θα περιπέσει σε κατάθλιψη βλέποντάς τους να τον εγκαταλείπουν στο όρος των Eλαιών βυθισμένοι στην ανάγκη του ύπνου.

Kάθε χρόνο τέτοιες μέρες στριφογυρίζουν στο μυαλό μου αυτές οι δυο μορφές. Άλλοτε σμίγουν και γίνονται ένα, άλλοτε διασπώνται κι απομακρύνονται με ταχύτητα φωτός. Όχι, δεν προσπαθώ να επιλέξω μεταξύ των δύο. Aυτό είναι εύκολο. Tο δύσκολο είναι να καταδεχτείς πόσο ξένοι και απρόσιτοι είναι και οι δυο στα όντα που κατοικούν και λυμαίνονται αυτόν τον πλανήτη. Ποια ελευθερία καταφέρνουν και κρύβουν από όλους εμάς στο ποτάμι του χρόνου που ρέει ασταμάτητο; Ποιο μυστήριο τους δεν ερωτευτήκαμε ακόμα...