No 216 Ιανουάριος 2017

Iανουάριος 2017

# 216

ΘΕΣΣΑΛΟΝIΚΗ 1997-2017 ΤΙ ΑΠEΓΙΝΑΝ ΤΑ ΚΤIΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚHΣ; ιδέες. ιστορίες. τάσεις. άνθρωποι. πόλη

THE WINE ISSUE

2

â„– 216

Ιανουάριος 2017

3

№ 216

4

ΕIΝΑΙ ΚAΤΙ ΩΡΑIΕΣ ΜEΡΕΣ... Εικόνα εξωφύλλου: Ο Μάνος Παπαδόπουλος (stereosis) φωτογραφίζει την Ισαβέλλα Καπουκαρτσίδου στον Κήπο του Θερμαϊκού

ιανουαριοσ 2017 Τευχος 216 / Περιοδος Β’

Γιώργος Τούλας Διανέμεται δωρεάν σε 15.000 τεύχη και 320 σημεία διανομής

Eίναι κάτι μέρες που η πόλη μου λάμπει. Όπως την Κυριακή που οι μουσικοί της γέμισαν Μαζί μας aυτό το μήνα έγραψαν, σχεδίασαν,

το πλακόστρωτο της παραλίας για να ζητήσουν το αυτονόητο. Το δικαίωμα η μουσική

φωτογράφισαν, σκέφτηκαν, έφαγαν, χόρεψαν, άκουσαν μουσική και βρήκαν διαφημίσεις οι:

τους να ακούγεται ελεύθερα στο δρόμο, χωρίς κάποιος να την εμποδίζει, να τη φυλακί-

Εκδότρια / Διευθύντρια: Κατερίνα Καραμφυλίδου Αρχισυντακτρια: Κύα Τζήμου

ζει, να την ελέγχει άτσαλα.

Συντονισμός Ιστοσελίδας: Κύα Τζήμου Συντάκτες: Γιάννης Ανδρέου, Μιχάλης Γουδής,

Και η πόλη μου, που έχει ωραία αντανακλαστικά ώρες ώρες, βγήκε και περπάτησε στη

Άκης Δήμου, Κωστής Ζαφειράκης, Σάκης Ιωαννίδης, Έυη Καρκίτη,

λιακάδα του Δεκεμβρίου πλάι στους μουσικούς της.

Δημήτρης Κοπαράνης, Χρύσα Νάνου, Χριστίνα Παρασκευοπούλου,

Και έμοιαζε την Κυριακή η Θεσσαλονίκη μια μεγάλη γιορτή. Από τη μια άκρη της ως την

Άκης Σακισλόγλου, Έλενα Ταξίδου, Γιώργος Τσιτιρίδης, Αλίκη Τσιρλιάγκου

άλλη. Από το flea market στα Σφαγεία έως τα μαγαζιά του κέντρου που ήταν ωραία στο-

Λονδίνο: Κωνσταντίνος Τσορμπατζίδης Νέα Υόρκη: Στέλλα Βακιρλή, Ντίνα Πίνος

λισμένα και τα Χριστουγεννιάτικα χωριά της ολόφωτα και την Αριστοτέλους μια κούκλα,

Φωτογράφοι: Γιάννης Σιμητόπουλος, Θανάσης Σταθόπουλος, Stereosis,

να δίνει σήμα παγκόσμιο με την Παναγιά αγκαλιά με το προσφυγόπουλο-Ιησού μέσα

Γιάννης Τζιμπρές, Μαρίνα Τούλα, Άγγελος Τσεκούρας.

στο σκαρί. Αλλά και στα εστιατόρια παρέες που γελούσαν, και τα παιδιά πλημμύριζαν

Εμπορική Διεύθυνση: Κατερίνα Καραμφυλίδου, katerina@parallaximag.gr

τους δρόμους της και κόσμος πολύς στα θέατρα και στα θεάματα και ωραίες εκθέσεις

Σχεδιασμός: dolphins // communication design Εκτύπωση, Βιβλιοδεσία: Χρωμοτύπ Α.Ε.

στις γκαλερί και στα μουσεία και ξενοδοχεία γεμάτα και τουρίστες παντού. ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΗΣ

Είναι κάτι μέρες που η πόλη ξορκίζει λίγο τη θλίψη της Κρίσης και δείχνει εμφατικά πως

Παπαμάρκου 2 • 546 23 Θεσσαλονίκη MONTHLY CITY & CINEMA REVIEW

θέλει να ζήσει, να σηκώσει κεφάλι, να ονειρευτεί. Εμένα αυτή η Κυριακή μου φάνηκε

2 Papamarkou Str., 546 23 Thessaloniki, Greece

σα σινιάλο. Σαν να άναψε κανείς τα φώτα μετά από πολύ καιρό στο σκοτάδι. Καλά

Τ & f 2310 429050, 2310 429051 info@parallaximag.gr / www.parallaximag.gr

Χριστούγεννα. Και μια καλύτερη χρονιά εύχομαι. Πιο φωτεινή.

Ιανουάριος 2017

5

№ 216

6

EXIT Χριστίνα Παρασκευοπούλου

1 Χριστουγεννιάτικη θα είναι η ψυχαγωγική διάδραση με την πόλη, κατά την μεταβατική γιορτινή περίοδο που συνδέει χρονικά ένα τέλος και μία αρχή. Έξοδοι που περιλαμβάνουν στο πλάνο τους όλο το κοινό ηλικίας 5 έως 105 ετών. Ραντεβού στο Θέατρο, στις συναυλίες, στο τσίρκο, στα πάρτι και στο 2017!

1. «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή» στα Ιωάννινα Αν υπάρχει κάποια πόλη στην Ελλάδα συνδεδεμένη στο θυμικό μας με την τέχνη της αργυροχοϊας αυτή είναι σίγουρα η πόλη των Ιωαννίνων. Η ιστορία της αργυροχοΐας στην περιοχή έχει μακραίωνο παρελθόν, από τους βυζαντινούς χρόνους ακόμη ως τέχνη που συνδέονταν με το εκκλησιαστικό τελετουργικό και τις ανάγκες των βυζαντινών Δεσποτών για πολύτιμα ιερά αντικείμενα. Εδώ επέλεξε το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς να δημιουργήσει ένα από τα ειδικά περιφερειακά μουσεία που έχουν κερδίσει τις εντυπώσεις με την αισθητική και την οργάνωσή τους. Πρόκειται για το ένατο θεματικό, τεχνολογικό μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος, το οποίο γίνεται σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού. Το μουσείο αργυροτεχνίας, στο Ιτς Καλέ, στο Κάστρο των Ιωαννίνων είναι ένας χώρος που εντυπωσιάζει όχι μόνο μουσειακά αλλά και κτιριακά και εγκαινιάστηκε τον φετινό Σεπτέμβριο, ενώ στις 22 Δεκεμβρίου εγκαινιάζει μια σημαντική έκθεση. Η Ι. Μητρόπολη Ιωαννίνων, ο Δήμος Ιωαννιτών και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) συνδιοργανώνουν την περιοδική έκθεση «Όταν η τέχνη γίνεται ιερή», με σπάνια έργα εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, στο Μουσείο Αργυροτεχνίας, στα Ιωάννινα. Η έκθεση έρχεται σε συνέχεια της ιδιαιτέρως επιτυχημένης έκθεσης «Η Τέχνη του Ασημιού των Ιωαννίνων- η Ασημουργία των Ιωαννίνων στο πέρασμα των αιώνων», που φιλοξενήθηκε στη Μόσχα, τον περασμένο Ιούλιο, στο πλαίσιο του αφιερωματικού έτους Ελλάδας– Ρωσίας 2016 και έτυχε θερμής υποδοχής. Η θεματική ενότητα από την έκθεση της Ρωσίας, που ήταν αφιερωμένη στην εκκλησιαστική τέχνη, αποτέλεσε αφετηρία και έμπνευση της μουσειολογικής προσέγγισης της νέας έκθεσης, που επιμελήθηκε το ΠΙΟΠ. Αναδεικνύει σπουδαία έργα ηπειρωτικής τέχνης- εκκλησιαστικά αντικείμενα και ιερά κειμήλια- που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα. *22 Δεκεμβρίου 2016 - 31 Μαρτίου 2017. Μουσείο Αργυροτεχνίας, Ακρόπολη Ιτς Καλέ, Κάστρο Ιωαννίνων, Τηλ. 26510 64065, www.piop.gr 2. Το ΚΘΒΕ αποχαιρετά το 2016 Με τις μεγάλες παραστάσεις που έκαναν ήδη πρεμιέρα συνεχίζουν οι κρατικές σκηνές της πόλης: Στο Βασιλικό Θέατρο,“Ψύλλοι στα αφτιά”, μια κωμωδία του Ζωρζ Φεντώ, μάστορα της φάρσας και των συζυγικών συνθέσεων, γεμάτη σουρεαλισμό κι ένα παιχνίδι παρεξηγήσεων κι ανατροπών (μέχρι 22/1). Στο Θέατρο ΕΜΣ, «Festen: Οικογενειακή Γιορτή» μια σύγχρονη τραγωδία που έγινε διάσημη στην κινηματογραφική της εκδοχή δια χειρός Τόμας Βίντερμπεργκ (μέχρι 28/1). Η κλασική μπρεχτική «Η Μάνα κουράγιο και τα παιδιά της» μέχρι το τέλος του Γενάρη στην ΕΜΣ και το «Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή μέχρι τις 9 Απριλίου στη

Μονή Λαζαριστών. Στη μικρή σκηνή της Μονής συνεχίζονται το «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ» και το «Σωτηρία με λένε» έως τις 21 Ιανουαρίου. Ακόμη στο πλαίσιο του εορταστικού κλίματος των ημερών, προγραμματίζει μια σειρά θεατρικών και μουσικώνεκδηλώσεων και δράσεων που απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους. (Πληροφορίες: 2315200200).

3. Μία μέρα και Ενάμισης χρόνος Η απόλυτη ιστορία αστικής καθημερινότητας σε ένα διαμέρισμα, μια παράσταση που έκανε πρεμιέρα στη Σκωτία και πραγματεύεται τη ρουτίνα, την απομόνωση, τη μοναξιά και τη συντροφικότητα έρχεται για πολύ λίγες παραστάσεις. Το «Μία μέρα και Ενάμισης χρόνος» εμπνευσμένο από την ιστορία Εκείνος κι Εκείνη του Ταϊβανού εικονογράφου και συγγραφέα Jimmy Lia και με την πρωτότυπη δουλειά του Eilon Morris και της Ζωής Κατσιλέρου μετά την πρε-

7

Ιανουάριος 2017

μιέρα στη Σκωτία τον περασμένο Σεπτέμβρη, έρχεται στο BlackBox για τρείς μόνο παραστάσεις. *4, 5,6/1/2017, Blackbox 4. Μια ζωή θέατρο του Ντέιβιντ Μάμετ Η απολαυστική κωμωδία του βραβευμένου με Πούλιτζερ Ντέιβιντ Μάμετ ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Γλυκερίας Καλαϊτζή. Με πολύ χιούμορ και ανατρεπτική διάθεση, το έργο του Μάμετ μας μεταφέρει στον θαυμαστό κόσμο της σκηνής και των παρασκηνίων, μέσα από τη ζωή και τη σχέση δύο ηθοποιών, του βετεράνου Ρόμπερτ και του ανερχόμενου Τζον, όπου ο πρώτος σε ρόλο μέντορα προσπαθεί να μεταδώσει την πείρα και το πάθος του για το θέατρο στον νεαρό συνάδελφό του, αν και όχι πάντα με επιτυχία. Στη Θεσσαλονίκη ανεβαίνει για πρώτη φορά με τους Στάθη Μαυρόπουλο και τον Πέτρο Μαλιάρα. *Από 9 Δεκεμβρίου, ΘΕΑΤΡΟ Τ, Αλ. Φλέμιγκ 16. τηλ.

2310 854333

5. Tσίρκο στην Μονή Λαζαριστών Από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι τις 8 Ιανουαρίου η Μονή Λαζαριστών «ντύνεται» χριστουγεννιάτικα αλλά δεν πρόκειται για ένα ακόμη χριστουγεννιάτικο χωριό, ούτε για ένα ακόμη γιορτινό αμπαλάζ. Στο χώρο της Μονής Λαζαριστών η ομάδα DROMOC SMICAS θα είναι με την ασπροκόκκινη τέντα της και μαζί με άλλες ομάδες-συνεργάτες για να παρουσιάσουν ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα, με περισσότερες από 40 παραστάσεις. Από τσίρκο, θέατρο και αφήγηση παραμυθιών, μέχρι κουκλοθέατρο και μουσικές παραστάσεις. Ένα πρόγραμμα για όλη την οικογένεια, μικρούς και μεγάλους, κάθε μέρα διαφορετικό, κάτω από τη μαγική τέντα που θα μας επιστρέφει όλους στην παιδική μας ηλικία. Σε μια vintage ατμόσφαιρα που θυμίζει παλιές εποχές και φέρνει στο νου παιδικές αναμνήσεις, η Μονή Λαζαριστών θα φιλοξενήσει από λούνα παρκ και την Καντίνα των Χριστουγέννων μέχρι bazaar, live μπάντες και χορωδίες. * Έως 8/1/2017, Μονή Λαζαριστών 6. Η Σταχτοπούτα γίνεται μιούζικαλ Η Σταχτοπούτα, η νέα του παραγωγή θεάτρου για παιδιά αναβιώνει ως ένα φαντασμαγορικό μιούζικαλ βασισμένο στο κλασικό και γνωστό σε όλους παραμύθι, σε κείμενο και σκηνοθεσία Ανδρέα Αραούζου και μουσική Θοδωρή Οικονόμου. Η διάσημη ιστορία μεταφέρεται επί σκηνής σε μια παραμυθένια εκδοχή πλαισιωμένη από εκπληκτική μουσική και υπέροχα τραγούδια. Μια παράσταση γεμάτη χιούμορ που πρόκειται να συγκινήσει και να βάλει σε σκέψεις, απευθυνόμενη σε όλες τις ηλικίες, για τη δύναμη της ελπίδας, της καλοσύνης και της αισιοδοξίας. *25/12, Blackbox

№ 216

8

8 Ι.Ν. Κυρίλλου & Μεθοδίου (22/12, Αθλητικό Κέντρο Χ.Α.Ν.Θ). Αλλά η Κ.Ο.Θ. δεν σταματά εκεί καθώς υποδέχεται το 2017 με πασίγνωστες άριες από τις γεμάτες δραματική ατμόσφαιρα και ποιητικό ρεαλισμό όπερες του Τζάκομο Πουτσίνι. Οι εκλεπτυσμένες μελωδίες και οι εξαιρετικές ενορχηστρώσεις του σπουδαίου Ιταλού δημιουργού περιγράφουν με πάθος, αλλά και ζεστασιά, τα ανθρώπινα αισθήματα, έχοντας σταθερά στο επίκεντρό τους τη γυναίκα. Θα παρουσιαστούν κομμάτια από τις όπερες Μποέμ, Μανόν Λεσκώ, Τουραντό κα. (1/1/2017, Μέγαρο Μουσικής).

7. Το Αυλαία εγκαινιάζει το 2017 με έξι παραστάσεις Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης κλείνει τη χρονιά του 2016 με το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας_dreamers σε σκηνοθεσία Στέλιου Χατζηαδαμίδη που βασίζεται στο Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, ένα από τα πιο σημαντικά και πολυδιάστατα έργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και επιχειρεί να μυήσει τους εφήβους αλλά και τους ενήλικες στον σαγηνευτικό κόσμο του σπουδαίου αυτού ελισαβετιανού συγγραφέα (22/12/16-1/1/17). Από τη νέα χρονιά έρχονται στο Θέατρο Αυλαία η «Αδαμαντία» του Παναγιώτη Μεντή, μετάκληση από το Θέατρο Τέχνης, με τη Μάνια Παπαδημητρίου. «Οι Δούλες» του Διονύση Καραθανάση Ομάδα Oberon, η παράσταση «Ελ Γκρέκο» με τον Τάκη Χρυσικάκο. «Της Στρίγγλας…» με την Παυλίνα Χαρέλα σε σκηνοθεσία της Λένας Πετροπούλου, «Η νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με την Αριέτα Μουτούση και «Το άλλο σπίτι» σε επανάληψη αυτή η εξαιρετική όσο και συγκινητική παράσταση που αγαπήθηκε από τους «Εν Δυνάμει». *από 22/2/2016, Θέατρο Αυλαία, τηλ. 2310 237700

10. Τα Χριστούγεννα στη Λιλιπούπολη Μια μουσική διαδρομή με την ιστορία μιας ραδιοφωνικής εκπομπής «Εδώ Λιλιπούπολη», αλλά και με ένα χριστουγεννιάτικο gala σαν έκπληξη. Με μια ιστορία που γυρίζει πίσω στο 1976 για να επιστρέψει στο σήμερα όπου θα συναντηθούν η Ρεγγίνα και η Ελένη στην οδό Δεινοκράτους και θα βρεθούν ξαφνικά να περπατάνε μέσα σ’ ένα μυστικό γαλάζιο τούνελ από γυάλινες γαλαζόπετρες όπου μια βροντερή φωνή θα τις κάνει να αναπηδήσουν «Ποιος τολμάει και ταράζει την ησυχία των αρχαίων προγόνων μας;». 40 χρόνια αργότερα μια παραμυθένια βραδιά θα ζήσουν όλοι όσοι παρευρεθούν σε αυτό το ιδιαίτερο «παραμύθι» στο οποίο συμμετέχουν σολίστ, μουσικά σχήματα και παιδικές χορωδίες. *22/12, Αιμίλιος Ριάδης Μ2

γκιόζη. Το πρόγραμμά του γεμάτο μουσικοθεατρικές παραστάσεις, εναέρια ακροβατικά, ρυθμική γυμναστική, flash mob χορούς και αμέτρητες ακόμα δράσεις για μικρούς και μεγάλους. Μην ξεχνάτε και τα καθημερινά πάρτι με τον… Dj Santa! Η γενική είσοδος κοστίζει 7 ευρώ και περιλαμβάνει επίσκεψη σε όλο τον «Αστερόκοσμο» και απεριόριστη χρήση όλων των παροχών του. *έως 8 Ιανουαρίου, ΔΕΘ HELEXPO, Δευ-Παρ 5μμ -10 μμ, Σαβ-Κυρ 11πμ-11μμ

11. Ο χριστουγεννιάτικος «Αμερικανός» του Παπαδιαμάντη Στις 3 Ιανουάριου κλείνουν 106 χρόνια από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και το Θέατρο Αυλαία τον τιμά φέρνοντας για λίγες παραστάσεις το χριστουγεννιάτικο διήγημά του «Ο Αμερικάνος». Πρόκειται για μια ιδιαίτερη θεατρική μεταφορά του ομώνυμου κλασσικού διηγήματος του Παπαδιαμάντη για έναν ηθοποιό και έναν μουσικό, που υπενθυμίζει τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη μοναξιά και η «αθεράπευτη» καχυποψία απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο ή φαινομενικά «ξένο». Ο ήρωας είναι «ξένος μέσα στον κόσμο του» αλλά δεν είναι ούτε ξένος ούτε Αμερικάνος. Ο «Αμερικάνος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη είναι μια ιστορία αγάπης και ξενιτιάς. Θα μπορούσε να είναι η προσωπική ιστορία κάθε μετανάστη. Ίδια κι απαράλλαχτη με αμέτρητα προσωπικά και οικογενειακά δράματα, τα οποία γνώρισε η Ελλάδα εκείνης της εποχής, αλλά και κάθε εποχής. *2-8/1, Θέατρο Αυλαία, τηλ. 2310 237700

9. Χριστούγεννα και πρωτοχρονιά με τους ήχους της Κ.Ο.Θ. Από την κατανυκτική μεγαλοπρέπεια του μπαρόκ, με νοσταλγικές μελωδίες και κάλαντα από όλο τον κόσμο και το δημοφιλέστατο Gloria RV589 του Βιβάλντι μέχρι το Jesus bleibet meine Freude του Μπαχ, γαλλικά παραδοσιακά κάλαντα του 15ου αιώνα και αγγλικά του 16ου, θα παρουσιαστούν από την ΚΟΘ και την παιδική χορωδία

8. Στον Αστερόκοσμο της ΔΕΘ Η μαγεία των Αστεριών επιστρέφει στην καρδιά της πόλης και τη βάζει στο απόλυτο εορταστικό κλίμα καθώς ο Αστερόκοσμος για άλλη μία χρονιά υποδέχεται μικρούς και μεγάλους στο «αστεροσύμπαν» του. Ένα τεράστιο χριστουγεννιάτικο πάρκο το οποίο διοργανώνει το Magic Park, με την υποστήριξη της ΔΕΘ-Helexpo. Αυτά που θα συναντήσουν οι μικροί και μεγάλοι που θα περάσουν τις πύλες του είναι 16 παιχνίδια λούνα παρκ, δύο παγοδρόμια και το Χωριό των Σκανδαλιάρικων Ξωτικών, το Αθλητικό Πάρκο του Άη Βασίλη με το γιγάντιο ανθρώπινο ποδοσφαιράκι, το τραμπολίνο και την σκηνή του Καρα-

11

Ιανουάριος 2017

9

№ 216

10

THE WINE ISSUE

ΚΡΑΣΙ & ΕΛΛΑΔΑ ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΜΙΑΣ ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΗΣ ΣΧΕΣΗΣ! Δημήτριος Μότσος

Άγγελος Τσεκούρας

Ν

ερό, αλάτι, λάδι, σιτάρι και …κρασί. Τα 5 βασικά στοιχεία της ελληνικής διατροφής. Το τελευταίο σνδεδεμένο άρρηκτα με τον πολιτισμό, τη θρησκεία, την αγάπη του Έλληνα για την ελληνική γη. Από πάντα. Η ιστορία της οινοπαραγωγής και της εμφιάλωσης, όμως είναι φρέσκια. Μετρά μόλις μισό αιώνα περίπου. Αρκετός για να φτάσει το ελληνικό κρασί να ξεχωρίσει ανάμεσα στα καλύτερα, να ωριμάσει, να εξελιχθεί στο κρασί που παρά τον άγριο φορολογικό πόλεμο που υφίσταται αποτελεί τη χρυσή ελληνική εφεδρεία μας στα εξαγώγιμα προϊόντα. Το δυνατό μας γευστικό όπλο. Σ’ αυτό το αφιέρωμα θα ακολουθήσουμε το άρωμα του σε τόπους και ιστορίες, θα αφήσουμε τους ειδικούς να μιλήσουν γι΄αυτό και θα σταθούμε στους κοντινούς αμπελώνες και τα κτήματα, τις κάβες και τα μέρη όπου το απολαμβάνεις στην πόλη μας.

“

The next fashionable wine region that capture the imagination of the british wine buyers may well not be from the New World, but from the oldest wine producing part of the World: Greece.

Αυτά έλεγε ο μεγάλος οινοκριτικός και συγγραφέας οίνου Steven Spurrier στο μακρινό 1995. «Η επόμενη μοδάτη οινική περιοχή που αιχμαλωτίζει την φαντασία των Βρετανών, μπορεί να μην είναι από τις χώρες του Νέου Κόσμου, αλλά από το παλαιότερο οινοπαραγωγικό κομμάτι του κόσμου: την Ελλάδα». Τα χείλη του Spurrier δεν ξεστομίζουν ανακρίβειες. Ο πολύπειρος συγγραφέας και οινοκριτικός είναι χρόνια στο κουρμπέτι (!) και είναι αυτός που είχε τον φαεινή ιδέα (για τα δεδομένα της εποχής) να διοργανώσει την λεγόμενη «Judgment of Paris» στις 24 Μαΐου 1976, η οποία ήταν μια τυφλή γευστική δοκιμή-διαγωνισμός ανάμεσα στα καλύτερα Γαλλικά κρασιά και στα χαμηλής φήμης Αμερικάνικα. Το αποτέλεσμα ήταν τα αμερικάνικα «χωριάτικα κρασιά» να ισοπεδώσουν στη βαθμολογία κρασιά μύθους του Bordeaux και της Βουργουνδίας, οι Γάλλοι να αλαλάζουν ως φανατικοί θρησκόληπτοι και να απαιτούν να ριχτεί στην πυρά ο Spurrier, μη δυνάμενοι να αποδεχτούν την ήττα τους.Τα παραπάνω μικρή μόνο σχέση έχουν με την

11

Ιανουάριος 2017

Οι ΕΞΩΤΙΚΈΣ εληνικές ποικιλίες

Ελλάδα, αλλά αναφέρονται πρώτον, για να κατανοήσουμε τη διορατικότητά του Spurrier και δεύτερον, γιατί ο Spurrier είναι αναντάμ παπαντάμ Βρετανός και όσο και να πονάει τους Γάλλους και να φαίνεται οξύμωρο στους λοιπούς, η Μ. Βρετανία κινεί τα νήματα στον παγκόσμιο οινικό χάρτη σε επίπεδο εμπορίου, χρηματιστηρίου, εκπαίδευσης κτλ. (Σημ: σε μια πρόσφατη γευσιγνωσία είχα την χαρά να ρωτήσω τον Στέλιο Μπουτάρη, ποια χώρα τον ενδιαφέρει περισσότερο στις εξαγωγές και η απάντησή του ήταν αφοπλιστική και εμφατική: «Η Μ. Βρετανία! Αν μπεις στη Μ. Βρετανία (κάτι τρομερά δύσκολο) έχεις μπει παντού». Και αυτό τα λέει όλα).

Από τις δηλώσεις του Spurrier έχει κυλίσει πολύ κρασί στο αυλάκι. Σίγουρα όμως ο πυρήνας των δηλώσεών του ήταν ότι το ελληνικό κρασί εκείνη την περίοδο φάνταζε να έχει τεράστια δυναμική εξέλιξης. Άλλωστε η ιστορική αλήθεια είναι αδιαμφισβήτητη σε αυτό το κομμάτι, καθώς αν θα μπορούσε να περιγραφεί η σχέση του Έλληνα με το κρασί με μια λέξη αυτή θα ήταν ερωτική. Μπορεί οι Έλληνες να μην ήταν αυτοί που πρωτοανακάλυψαν το κρασί, αλλά ήταν αυτοί που το διέδωσαν στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου, το ενέταξαν ως αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού τους, το πέρασαν στην σφαίρα το μύθου και το παρέδωσαν απλόχερα στο δικό του θεό, το Διόνυσο. Από τα χρόνια όμως που ο Σωκράτης και οι σύγχρονοί του απολάμβαναν τον «κεκραμένον οίνον» στα συμπόσια και σε κάθε άλλη λογής κοινωνική συναναστροφή, μέχρι το 2016 έχει διανυθεί μία, δύο και τρεις αιωνιότητες. Αριστοτέλης, Ησίοδος, Όμηρος, Θεόφραστος, Αλκαίος, Ευρυπίδης, Πλάτωνας, Ξενοφώντας και πολλοί άλλοι αναφέρουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το κρασί στα συγγράμματά τους, ενώ πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων συνηγορεί υπέρ του άρρηκτου δεσμού Έλληνα και κρασιού. Άλλωστε η ίδια υπαρξιακή μας ενδελέχεια συναρμολογείται από μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Από αυτά αποτελείται η Ελλάδα και από αυτά ξαναφτιάχνεται. Και αν αυτό το υποστηρίζει με σθένος ο νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης, εμείς οφείλουμε να σκύψουμε ευλαβικά το κεφάλι.

Ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα σημεία που ξεχωρίζουν την Ελλάδα στον παγκόσμιο οινολογικό χάρτη είναι ο εξαιρετικά μεγάλος θησαυρός γηγενών ποικιλιών που διαθέτει η χώρα: Ξινόμαυρο, Μοσχοφίλερο, Ασύρτικο, Αγιωργίτικο, Βιδιανό, Μαυροδάφνη, Σαββατιανό, Λημνιό, Αηδάνι, Λημνιώνα και τόσες άλλες που θέλουν σελίδες να καταγραφούν. Για να αντιληφθείτε τη σημασία που ενέχει το παραπάνω, αρκεί να αναλογιστείτε ότι ολόκληρη Χιλή έχει χτιστεί πάνω σε ένα Carmenere, ενώ η Αργεντινή επενδύει την οινική της εικόνα στο Malbec. Ο εξωτικός χαρακτήρας των ελληνικών ποικιλιών μαγεύει τον οινόφιλο του εξωτερικού, ακόμα και όταν δυσκολεύεται σαν τρελός να προφέρει το Xee-no-mavro. Το θεωρεί και αυτό αναπόσπαστο κομμάτι της μαγείας, καθώς έχει βαρεθεί να πίνει παντού Cabernet Sauvignon και Chardonnay. Προς θεού! Δεν λέμε ότι οι διεθνείς ποικιλίες πρέπει να δαιμονοποιηθούν, καθώς δίνουν εξαιρετικά δείγματα στη χώρα μας. Τα καλά οινοποιημένα δείγματα αυτών των ποικιλιών σε καταξιώνουν, όμως οι γηγενείς ποικιλίες είναι αυτές που σε κάνουν να ξεχωρίσεις σε έναν ωκεανό όμοιων κρασιών. Ένα άλλο ακατέργαστο διαμάντι που έχει η ελληνική οινοποιία στα χέρια της είναι η λεγόμενη «ιστορία πίσω από το προϊόν» και το υπέροχο storytelling που αναζητούν μανιωδώς οι ξένοι καταναλωτές. Το κρασί έχει μια εξαιρετική ιστορία πίσω του και πρέπει να βρεθούν ικανοί αφηγητές να τη δομήσουν και να τη μεταφέρουν στα σωστά αυτιά, μιας και καλοί ακροατές υπάρχουν αδιαμφισβήτητα.

№ 216

12

THE WINE ISSUE

Ο Μπομπ, η Μαίρη και ένα δαχτυλίδι αρραβώνων Ας έρθουμε τώρα σε ένα από το θέματα «love to hate» και τούμπαλιν. Ο ελληνικός τουρισμός και το ελληνικό κρασί. Για να είμαι πιο ακριβής και να σας βάλω πιο μέσα στο παιχνίδι θέλω να φέρετε στο μυαλό σας δυο φανταστικές εικόνες. Στην πρώτη εικόνα έχουμε ένα ζευγάρι (ο Bob και η Mary) από την πολιτεία Massachusetts των ΗΠΑ, που φιλοδοξεί να έχει μια υπέροχη μέρα στο ταξίδι του στην Ελλάδα. Η προσπάθεια ξεκινάει με επίσκεψη στην Ακρόπολη, αλλά δυστυχώς η Ακρόπολη είναι κλειστή, καθώς όπως λέει ένας από τους απεργούς, τα μάρμαρα δεν θα ήταν τίποτα χωρίς τους υπαλλήλους. Απογοητευμένοι αναχωρούν, αλλά οπλίζονται με θετική διάθεση καθώς η Μασατσούσετς με την Αθήνα είναι

ένα τσιγάρο δρόμος, οπότε και θα έρθουν του χρόνου… Στη στάση των λεωφορείων στάζουν από τον ιδρώτα και αγοράζουν ένα νεράκι για να ξεδιψάσουν μόλις με 5€ (!) ενώ αδυνατούν να μπουν στο λεωφορείο λόγω κόσμου. Αποφασίζουν να πάρουν ταξί για να πάνε στον Πειραιά, αλλά εκεί, όταν τους λέει ο ταξιτζής το κόστος της διαδρομής, νομίζουν ότι τους μετέφεραν με τιμές αρχηγού κράτους. Καταταλαιπωρημένοι, κάθονται σε ένα ταβερνάκι να φάνε, όπου μετά από πολλή ώρα έρχεται η παραγγελία. Ω ποία πρωτότυπη έμπνευσις: mousaka, feta cheese, horiatiki και (νάτα νάτα) μισό κιλό ρετσίνα που κατακαίει τα σωθικά της Mary και μυρίζει σαν το φρεσκοσκασμένο καριοφίλι του Καραϊσκάκη. Περιττό να πω ότι η θέα στη θάλασσα δεν δύναται να αποζημιώσει για τον κρύο μουσακά, ούτε για την ξινισμένη, χύμα και αγνώ-

στου προέλευσης ρετσίνα που πρότεινε με καμάρι ο σερβιτόρος. Κάντε τώρα ένα rewind και στη θέση του ζευγαριού βάλτε τον αγχωμένο Michael που θέλει να κάνει πρόταση γάμου στην αγαπημένη του Victoria, γιατί το ταξίδι τους στην Ελλάδα ήταν όνειρο ζωής. Περιηγούνται μια χαρά στον Παρθενώνα, πίνουν κρύο νεράκι με 0,50€, μεταβαίνουν άνετα με τα Μ.Μ.Μ. στον προορισμό τους και κάθονται σε ένα όμορφο παραλιακό ταβερνάκι: μουσακάς καλοφτιαγμένος που μοσχοβολάει με χειροποίητη μπεσαμέλ, φέτα ΠΟΠ που έχει μαστιχωτή υφή, και χωριάτικη με φρέσκια κατακόκκινη ντομάτα, ελιές από γνωστό παραγωγό και έξτρα παρθένο ελαιόλαδο πάνω από την πεντανόστιμη συριανή κάπαρη. Και όταν έρχεται η ώρα για το κρασί, ο σερβιτόρος τους πηγαίνει ένα οικονομικό εμφιαλωμένο σαββατιανό Αττικής ή

ένα σαντορινιό Ασύρτικο και ενώ τους σερβίρει σε κατάλληλα ποτήρια το κρασί τους, τους διηγείται την ιστορία του κρασιού. Καθώς το ηλιοβασίλεμα πέφτει και ο ήλιος χαϊδεύει σαν μετάξι τον ορίζοντα και απλώνεται νωχελικά στη θάλασσα, ο αγχωμένος Michael βγάζει έξω το δαχτυλίδι, η Victoria κλαίει, και ουρλιάζει “I do I do”, οι υπόλοιποι συνδαιτυμόνες χειροκροτούν και ο Μπάμπης ο σερβιτόρος τους κάνει δώρο για να θυμούνται τη βραδιά άλλη μια φιάλη από το ίδιο κρασί. Αναρωτηθείτε τι γνώμη θα έχει σχηματίσει το πρώτο ζευγάρι για τον ελληνικό τουρισμό και το ελληνικό κρασί και τι θα λέει αντίστοιχα το δεύτερο ζευγάρι. Κάθε φορά που θα ανοίγουν ένα ασύρτικο ή ένα σαββατιανό, τα γλυκά αρώματα τους θα πλημμυρίζουν τις μνήμες τους και θα φέρνουν πάντα στο μυαλό τους εκείνο το δείπνο που κρατιόντουσαν χέρι χέρι, μιας και η όσφρηση δρα αποδεδειγμένα ως τυμβωρύχος της μνήμης (σημ: τώρα αγαπητέ Michael πώς θα καταλήξει αυτή η σχέση…. It is up to you. Εμείς πάντως τις συμβουλές μας σου τις δώσαμε). Το παραπάνω λέγεται «εξαγωγή τουρισμού» και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το ελληνικό κρασί είναι αδιαμφισβήτητο κομμάτι του ελληνικού τουρισμού, ενώ για τη διαμόρφωση του δικού του storytelling που θα το κάνει γνωστότερο στο εξωτερικό και θα το διαφοροποιήσει χρειάζεται σωστό timing, εκπαίδευση, ειλικρίνεια, προγραμματισμό και φυσικά στήριξη από την πολιτεία.

Ιανουάριος 2017

13

№ 216

14

THE WINE ISSUE

•

Σύμφωνοι, μας αρέσει και μας αγγίζει η ρομαντική εικόνα του παππού που στέκεται στωικά με το μουστακάκι του και την τσίγκινη καράφα δίπλα στο βαρελάκι του. Αυτή η εικόνα μπορεί ναι μεν να είναι γλυκιά, ωστόσο απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα, καθώς αυτοί οι παππούδες πλέον είναι ελάχιστοι, το παράγουν για «πάρτη» τους, ενώ το χύμα κρασί αποτελεί προϊόν παραοικονομίας, κερδοσκοπίας και φυσικά δεν φορολογείται.

•

Δυστυχώς, η οικονομική συγκυρία βοηθάει την κατανάλωση χύμα, ειδικά στα εστιατόρια, όπου πολλές φορές η τιμολογιακή πολιτική των ιδιοκτητών τους αγγίζει τα όρια του παραλόγου σε ό,τι αφορά στο εμφιαλωμένο. Δεν γίνεται να αγοράζεις ένα κρασί από την κάβα και τον προμηθευτή σου στα 4-5€ κι εσύ να το πουλάς στα 25-30€. Σε αυτό ήρθε να προστεθεί ο κοντόφθαλμος ΕΦΚ που έδωσε άλλο ένα πλήγμα σε ένα «ελιτίστικο» και «σνομπίστικο» προϊόν όπως είναι το εμφιαλωμένο κρασί.

•

Και αν ακόμη στέκεστε στην τιμή, να σας πω ότι υπάρχουν πλέον πολλά εμφιαλωμένα κρασιά σε οικονομικές τιμές που είναι κάτι παραπάνω από καλοφτιαγμένα. Α! Και είναι και ασφαλή για την υγεία σας.

•

Χύμα ‘Η εμφιαλωμένο; Παρά την υπερβολή στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, αν αναζητήσουμε την αριστοτέλεια μεσότητα θα πιάσουμε το νόημα. Επιπλέον, ειδικά στην πρώτη περίπτωση θα δούμε κάποιες παθογένειες που ταλαιπώρησαν το ελληνικό κρασί: κακής ποιότητας ρετσίνα και φυσικά το χύμα κρασί. Στο παρελθόν η ρετσίνα ήταν ένα πολύ κακό κρασί με μεγάλες ποσότητες ρετσίνης, που απέτρεπαν οποιοδήποτε οινόφιλο του εξωτερικού έστω και να το μυρίσει. Για τους θαρραλέους που προχωρούσαν ένα βήμα πιο πέρα τα αποτελέσματα ήταν χειρότερα. Αυτό στιγμάτισε τη ρετσίνα ως κακό κρασί στο εξωτερικό και συνέδεσε το ελληνικό κρασί με μια ιδιότυπη «ρετσινιά». Τα πράγματα εδώ είναι εξαιρετικά απλά: αν ένα κρασί που σχεδιάζεται να γίνει ρετσίνα είναι

καλό, θα γίνει και καλή ρετσίνα. Αν πάλι ισχύσει το αντίστροφο, κρίμα στον κακομοίρη που θα το πιει. Στην Ελλάδα πλέον υπάρχουν εξαιρετικές εμφιαλωμένες ρετσίνες που έχουν άρει μέχρι και τη δυσπιστία των ξένων οινοκριτικών. Αυτό το αποδεικνύουν και τα δεκάδες βραβεία που συγκεντρώνουν στους διεθνείς διαγωνισμούς και προσθέτουν ένα ακόμα λιθαράκι στην αναγνώριση του ελληνικού ποιοτικού κρασιού. Εδώ όμως έρχεται άλλη μια παθογένεια του ελληνικού κρασιού που λέγεται «χύμα κρασί» και παίρνει διαστάσεις διλήμματος: εμφιαλωμένο κρασί ή χύμα; Δίλημμα; Στην ουσία δεν πρόκειται καν για δίλημμα καθώς το εμφιαλωμένο πάντα μα πάντα είναι πολύ καλύτερο από το χύμα. Ας σταθούμε όμως σε κάποια συγκεκριμένα σημεία:

«Το εμφιαλωμένο κρασί είναι μέσα στα χημικά και στα πρόσθετα ενώ το χύμα είναι αγνό». Αν εννοούμε αγνό την προσθήκη χρώματος, ζάχαρης, χημικών ουσιών, απουσία στοιχειώδους υγιεινής, κακές συνθήκες συντήρησης κτλ. ναι όντως είναι πολύ αγνό. Θα εκπλαγείτε αρνητικά, άμα δείτε μια χημική ανάλυση ενός χύμα κρασιού από αυτά τα εξαιρετικά, πλαστικά, πεντόκιλα που τα χτυπάει ο ήλιος κατακούτελα στη λαϊκή αγορά της γειτονιάς σας. Εδώ, η παρανόηση έγκειται στο περίφημο «Περιέχει θειώδη» που αναγράφεται στα εμφιαλωμένα κρασιά και έχει δαιμονοποιηθεί αδικαιολόγητα, μιας και τα παρεξηγημένα θειώδη είναι το απαραίτητο συντηρητικό του κρασιού, που του επιτρέπουν τη σωστή διατήρησή του. Θειώδη περιέχουν σχεδόν όλα τα τρόφιμα και αν φοβάστε την αβλαβή ποσότητα στο κρασί, τότε θα πρέπει να τρέμετε στην «υγειονομική βόμβα» που λέγεται αποξηραμένο δαμάσκηνο και περιέχει πολλαπλάσια ποσότητα από το κρασί.

•

Το χύμα είναι ανώνυμο, ενώ το εμφιαλωμένο επώνυμο. Αν σας άρεσε ένα κρασί που ήπιατε σε μια ταβέρνα, δεν θα θέλατε να βρείτε ποιο είναι, ποιος το κάνει και πού βρίσκεται; Ή ας πάρουμε την κακιά και απευκταία περίπτωση που το κρασί είναι κακό για την υγεία σας. Δεν θα θέλατε να ξέρετε ποιος είναι ο παραγωγός του για να μην τον εμπιστεύεστε; Το εμφιαλωμένο κρασί έχει ταυτότητα, είναι συγκεκριμένο και ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούμε να ανατρέξουμε στο δημιουργό του. Η φροντίδα στο αμπέλι γίνεται όλο τον χρόνο, ο οινολόγος έχει σπουδάσει στα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού, οι συνθήκες υγιεινής που επικρατούν στα οινοποιεία είναι καλύτερες και από ιδιωτικού νοσοκομείου, οι έλεγχοι που περνάν ξανά και ξανά είναι δεκάδες και φυσικά οι διαδικασίες πιστοποίησης του προϊόντος ανεξάντλητες. Όλα αυτά αποτελούν ποιοτικά εχέγγυα για το εμφιαλωμένο κρασί, ενώ για το χύμα το μόνο εχέγγυο είναι ο μπαρμπα Τάδε του θείου Δείνα.

Ιανουάριος 2017

15

№ 216

16

THE WINE ISSUE

Η οιινική ελληνική «άνοιξη» Ας μην είμαστε όμως γκρινιάρηδες γιορτινές μέρες. Πλέον, τα καλά νέα είναι περισσότερα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα όλο και περισσότερος κόσμος πίνει εμφιαλωμένο κρασί και αν δεν το πίνει έξω σίγουρα πλέον το πίνει σπίτι του μαζί με φίλους και καλό φαγητό. Ο καταναλωτής αναζητά το καλό κρασί, ενημερώνεται και εκπαιδεύεται μαζί με τον εστιάτορα και τον επαγγελματία. Η «άνοιξη» των Wine Bars συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό στη στροφή του κοινού από το σκληρό αλκοόλ στο κρασί, ενώ σιγά σιγά πολλά μαγαζιά αλλάζουν την τιμολογιακή τους πολιτική στο εμφιαλωμένο κρασί και εφαρμόζουν και την πολιτική του BYOB (Bring Your Own Bottle). Εξίσου αισιόδοξα μηνύματα έρχονται από τις αγορές του εξωτερικού όπου το ελληνικό κρασί είναι πλέον Οδυσσέας που βρίσκει την Ιθάκη του. «Έξω πάμε καλά» είναι μία φράση που ακούμε συχνά από τους ανθρώπους που ασχολούνται με το κρασί σε όλα τα στάδια της παραγωγής του. Ωστόσο δεν κομίζουμε «γλαύκας εις Αθήνας», καθώς απαιτείται πολύ δουλειά κυρίως για να ανατραπεί η παλαιότερη αρνητική εικόνα. Αν αντιληφθούμε τη σημαντικότητα της παραπάνω παραδοχής, θα διαπιστώσουμε ότι οι Έλληνες ξεκινούν να βάζουν θεμέλια με αρνητικό πρόσημο και μετά αρχίζουν να χτίζουν τη θετική μας εικόνα στο εξωτερικό. Είναι γεγονός πως πολλά μικρά και μεγάλα οινοποιεία βρίσκουν, εύκολα ή δύσκολα, το δρόμο τους για τις αγορές του εξωτερικού. Μάλιστα, αν παρατηρήσουμε τα προσωρινά στοιχεία των ελληνικών εξαγωγών που εξέδωσε η ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2015 (πηγή www. keosoe.gr) θα διαπιστώσουμε ότι οι συνολικές εξαγωγές ελληνικού κρασιού παρουσίασαν μικρή ποσοστιαία κάμψη της τάξης του 0,51% με τις εξαγωγές όμως προς Τρίτες Χώρες (πλην Ε.Ε.) να παρουσιάζουν συνεχόμενη άνοδο σε ποσοστό 6,45%. Η σημαντικότερη αγορά εντός ΕΕ παραμένει η γερμανική, αλλά αυτό που είναι τρομερά αξιοσημείωτο είναι η σημαντικότατη άνοδος των εξαγωγών στις ΗΠΑ όπου παρατηρείται

σημαντική άνοδος των εξαγωγών σε αξία που αγγίζουν το 27,68% και των εξαγωγικών ποσοτήτων κατά 16,22%, ενώ παρόμοια εικόνα παρουσιάζει ο Καναδάς που ακολουθεί επίσης ανοδική πορεία. Ιαπωνία, Αυστραλία, Ν. Αφρική, παντού πλέον θα βρεις εύκολα ή δύσκολα ελληνικό κρασί και θα ακούσεις να συγκρίνουν το Ξινόμαυρο Ναούσης με το Pinot Noir της Βουργουνδίας και το Ασύρτικο Σαντορίνης με το Chardonnay από το Chablis. Τα παραπάνω αποτελούν απόρροια συντονισμένων εκπαιδευτικών και προωθητικών ενεργειών προς επαγγελματίες και καταναλωτές (εκδηλώσεις παρουσίασης των ελληνικών οίνων στο ευρύ κοινό, προσκλήσεις δημοσιογράφων, άρθρα περιοδικών οίνου και επαγγελματιών του κρασιού, σύσταση γραφείων εκπαίδευσης και πληροφόρησης για το ελληνικό κρασί, γευσιγνωσίες και συμμετοχή σε εκθέσεις παγκόσμιου βεληνεκούς). Μόλις πρόσφατα προϋπολογίστηκε το ποσό των 5,5 εκατ. ευρώ από την Enterprise Greece και τη Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου (ΕΔΟΑΟ) που περιλαμβάνει κοινές δράσεις εντός του 2017, για την ενίσχυση της εξωστρέφειας του κλάδου του κρασιού και την αύξηση των εξαγωγών. Εδώ επίσης πρέπει να αναφερθεί και ο σημαντικός ρόλος της καμπάνιας «All About Greek Wine», που ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια από πρωτοβουλία μερικών οινοποιείων και πλέον έχει τεθεί υπό την σκέπη της ΕΔΟΑΟ, που μαζί με τον Ελληνικό Οργανισμό Εξωτερικού Εμπορίου, έχουν αναλάβει να το τρέξουν από κοινού, με εθνικά και διεθνή κονδύλια. Στο ίδιο μήκος κύματος και η προσπάθεια της καμπάνιας του «New Wines Of Greece», που στήθηκε με σκοπό να συστήσει με πρόγραμμα και πολλή δουλειά το ελληνικό κρασί στις αγορές του εξωτερικού Το κάρο θέλει ακόμα πολύ σπρώξιμο, αλλά είναι ίσως η πρώτη φορά που έχει τέτοια ώθηση και πρόθυμα χέρια για να μπει στον ίσιο δρόμο. Και αυτήν την προσπάθεια την πιστώνονται οι ίδιοι παραγωγοί που με το μεράκι τους και τον αγώνα τους πλέον ξέρουν τι έχουν στα χέρια τους, πώς να το αξιοποιήσουν και ποιες πόρτες πρέπει να χτυπήσουν.

Ιανουάριος 2017

17

№ 216

18

THE WINE ISSUE

Q&A: 10 ειδικοί του οίνου απαντούν Συζητήσεις γύρω από ένα ποτήρι κρασί.

1. Στέλιος Μπουτάρης

2. Βασίλης Γεωργίου

3. Λίλυ Δημητρίου

4. Μαρία Νέτσικα

Οινοποιός, Κτήμα Κυρ-Γιάννη, Πρόεδρος της Ένωσης «Οίνοι Βορείου Ελλάδος»

Οινοποιός, Κτήμα Κυρ-Γιάννη, Πρόεδρος της Ένωσης «Οίνοι Βορείου Ελλάδος»

Διευθύντρια Marketing Communications Οινοποιία TSANTALI

Χημικός - Οινολόγος, Δημοσιογράφος, Ιδιοκτήτρια της εταιρείας Wine Plus

Ελληνικό κρασί και εξωτερικό. Πού βρισκόμαστε και τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια; Όπως είναι επόμενο, πολύ συχνά, σε συζητήσεις γύρω από ένα μπουκάλι κρασί, φίλοι και γνωστοί, με ρωτάνε «γιατί δεν μπορεί να βρει κανείς ελληνικό κρασί στο εξωτερικό». Είναι γεγονός, ότι το ελληνικό κρασί πάσχει σε αυτόν τον τομέα. Όμως, τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε μια τάση ανάπτυξης του ελληνικού κρασιού στις αγορές του εξωτερικού. Τα νούμερα ακόμα δεν δείχνουν την πραγματική εικόνα, όμως οι ενδείξεις υπάρχουν! Το ελληνικό κρασί είναι της μόδας κι έχει αρχίσει να βρίσκει τη θέση του σε λίστες κρασιών και σε ράφια σε όλο τον κόσμο. Οι οινοπαραγωγοί, έχουμε κάνει μεγάλες επενδύσεις σε αμπελώνες και υποδομές, ενώ μάθαμε πλέον να κινούμαστε βάσει στρατηγικού σχεδιασμού και σαν κλάδος. Οι οινοποιοί, έχουμε γίνει εξωστρεφείς, έχουμε αρχίσει να δουλεύουμε μαζί, έχουμε αρχίσει να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Οι ελληνικές ποικιλίες είναι η αιχμή του δόρατος, τα κρασιά μας είναι πολύ φιλικά στο φαγητό και έχουμε πολύ καλή σχέση ποιότητας-τιμής, ιδιαίτερα στα λευκά. Είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος, ότι στα επόμενα χρόνια θα δούμε μια αλματώδη αύξηση των εξαγωγών των ελληνικών κρασιών, που θα μας κάνει όλους περήφανους!

Ελληνικές VS διεθνείς ποικιλίες; Που πρέπει να εστιάσουμε στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού»; Σαφώς και θα πρέπει να εστιάσουμε στις ελληνικές ποικιλίες. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η γενιά των Millenials, που τώρα μπαίνει στην ενηλικίωση και νόμιμα μπορεί πλέον να καταναλώνει αλκοόλ, έχει σαφή προτίμηση στο κρασί. Μάλιστα, η γενιά αυτή λόγω οικονομικών συγκυριών σε παγκόσμιο επίπεδο και της άμεσης πρόσβασης σε πληροφορίες, συνεχώς αναζητάει value for money. Αυτό το κενό ακριβώς έρχονται να γεμίσουν και τα κρασιά μας. Ήδη τα κρασιά από ελληνικές ποικιλίες θεωρούνται trend στο εξωτερικό γιατί προσφέρουν άψογη ποιότητα σε προσιτή τιμή, ενώ παράλληλα προσφέρουν και μία εναλλακτική πρόταση στην παλέτα του καταναλωτή. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο επίκεντρο του οινικού χάρτη και είναι στο χέρι μας να παραμείνουμε και να εδραιώσουμε την θέση μας. Αυτό θα το πετύχουμε με συνεργασία και δημιουργώντας μία κοινή “ιστορία” για το ελληνικό κρασί. Μια πετυχημένη “ιστορία”, ένας μύθος αν θέλετε, μπορεί να απογειώσει την ήδη επιτυχημένη προώθηση των κρασιών μας και αυτό είναι που μας λείπει.

Ποια η σημασία και η σχέση των Social media με το κρασί; «Culture eats strategy for breakfast everyday». Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερη φράση που να συνοψίζει τα νέα δεδομένα που δημιούργησαν τα social media στο σύγχρονο marketing. Δεν μιλάμε απλά για πέρασμα από το περιοδικό στο blog και από το ξεφύλλισμα στο scroll down. Η ουσία βρίσκεται στο γεγονός ότι τα social media δημιούργησαν μια νέα κουλτούρα μέσα από τον επαναπροσδιορισμό του όρου «communicator». Έτσι και στο κρασί, από το παραδοσιακό μοντέλο όπου ένας μικρός αριθμός οινοδημοσιογράφων αποτελούσε τη βασική πηγή πληροφορίας και επιρροής, περάσαμε σε ένα ανοικτό βήμα networking με δραστήρια communities σε συνεχή αλληλεπίδραση, και νέους τύπους διαμορφωτών γνώμης. Σε αυτό το περιβάλλον, είναι πολύ ελπιδοφόρο που ολοένα και περισσότερα οινοποιεία αποκτούν παρουσία. Πλέον γνωρίζουμε ότι τα social media μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο marketing για την ενίσχυση του brand loyalty, εφόσον εντάσσονται κάτω από μια ευρύτερη στρατηγική με σαφείς στόχους και ευέλικτες τακτικές. Η λέξη-κλειδί είναι το περιεχόμενο. Μην περιμένουμε πολλά αποτελέσματα από αποσπασματικές αναρτήσεις απλά ωραίων φωτογραφιών ή μιας έξυπνης ατάκας. Και να μην παραβλέπουμε το σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει ο ίδιος ο οινοποιός δίνοντας καθημερινό «πρόσωπο» στο brand. Μέσω των social media ο οινοποιός είναι διαθέσιμος, συστήνεται και συνδιαλέγεται με τους καταναλωτές, όπως ποτέ πριν. Γι’ αυτό είναι κρίσιμο σημείο ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται ακόμη και το προσωπικό του προφίλ.

Κρίση και ελληνικό κρασί. Τι άλλαξε τόσο από τη μεριά του παραγωγού, όσο και από αυτήν του καταναλωτή; Η πρώτη φυσική αντίδραση των καταναλωτών ήταν μια στροφή προς πιο φτηνά κρασιά και πιο συγκεκριμένα στο χύμα κρασί. Ευτυχώς αυτή η στροφή δεν ήταν καθοριστική, καθώς οι φίλοι του κρασιού ξαναγύρισαν στις γνωστές ετικέτες των εμφιαλωμένων. Εδώ έρχεται η πλευρά των οινοποιών, οι οποίοι πήραν πολύ νωρίς το μήνυμα και προέβησαν σε δύο κινήσεις: η πρώτη ήταν να στραφούν προς το εξωτερικό και τις εξαγωγές, όπου υπήρχε ένα πεδίο που δεν ήταν εξαντλημένο και άρα είχε μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης. Γι’ αυτό το λόγο ήταν και πετυχημένη στροφή, καθώς, πέραν των γνωστών αγορών, άνοιξαν νέοι δρόμοι σε νέες χώρες. Η δεύτερη κίνηση ήταν να αλλάξουν την τιμολογιακή τους πολιτική και να ρίξουν τις τιμές τους σε κάποια προϊόντα, αλλά και να βγάλουν καινούργιες ετικέτες, πιο οικονομικές, χωρίς όμως να θυσιάσουν την ποιότητα (value for money). Από την μεριά τους και οι λεγόμενοι «ενδιάμεσοι» (εστιάτορες, επαγγελματίες) προσπάθησαν να έχουν καλύτερες τιμές και προτάσεις (για παράδειγμα μεγάλη γκάμα κρασιού σε ποτήρι), ενώ σημαντικότατο ρόλο έπαιξε η μόδα των wine bars. Πρακτικά, το κομμάτι των επαγγελματιών δούλεψε καλά και συντονισμένα. Παρά τον κοντόφθαλμο φόρο που επιβλήθηκε και τις αδιαμφισβήτητες αρνητικές συνέπειες, όλα στο τέλος λειτούργησαν προς όφελος του καταναλωτή, ο οποίος έχει πλέον πολλές προτάσεις και δεν έχει καμιά δικαιολογία για να στραφεί στο χύμα πέρα από την άγνοια.

Ιανουάριος 2017

19

№ 216

20

THE WINE ISSUE

Q&A 5. Όλγα Ιακωβίδου Καθηγήτρια Γεωπονικής Σχολής ΑΠΘ Πώς είναι ο οινοτουρισμός στην Ελλάδα; Ποιό είναι το παρόν και το μέλλον του; Ο πρώτος μοχλός ώθησης του ελληνικού οινοτουρισμού ήταν η δημιουργία των Δρόμων του Κρασιού της Μακεδονίας τη δεκαετία του 1990. Την ίδια περίοδο ο κλάδος επωφελήθηκε από τη σωστή χρήση προγραμμάτων που οδήγησαν στη δημιουργία επισκέψιμων οινοποιείων. Το παράδειγμα της Βόρειας Ελλάδας ακολούθησαν έκτοτε και άλλες περιοχές και πλέον έχουμε 7 δρόμους του κρασιού (Βορείου Ελλάδος, Κεντρικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Χανίων-Ρεθύμνης, Ηρακλείου, Νησιών του Αιγαίου, Αττικής). Μέσω των αυτών των Ενώσεων έχει συμφωνηθεί η διοργάνωση δύο εκδηλώσεων πανελλαδικής εμβέλειας που θεωρούνται η κορυφή του οινοτουρισμού: οι «Ανοιχτές Πόρτες» το Μάιο και «η Πανευρωπαϊκή Ημέρα Οινοτουρισμού» το Νοέμβριο. Έχει αποδειχτεί μέσα από έρευνες, ότι όσες περισσότερες εκδηλώσεις κάνεις σε μια περιοχή, τόσο περισσότερο κόσμο προσελκύεις στην περιοχή. Αυτές οι εκδηλώσεις είναι μια καταπληκτική ευκαιρία, λόγω της δημοσιότητας που έχουν, να προβληθεί στο ευρύ κοινό η δυνατότητα που έχει να επισκεφτεί τα οινοποιεία και να βιώσει από πρώτο χέρι την όλη εμπειρία γύρω από το κρασί. Επιπλέον θα επισκεφτεί την ίδια την περιοχή και θα δώσει γενικότερη ώθηση στον τουρισμό, μιας και τα οινοποιεία δεν είναι ξεκομμένα από την υπόλοιπη τοπική κοινωνία, αλλά αποτελούν κομμάτι του συνολικού πολιτιστικού συνόλου. Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι μέχρι το 2014 έχουν καταγραφεί 230 επισκέψιμα οινοποιεία σε σύνολο 700 οινοποιείων (πλέον αγγίζουν τα 1.000). Τέλος αν διάλεγα κάποια σημεία που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την εικόνα του οινοτουρισμού αυτά θα ήταν οι μόνιμες συνεργασίες των οινοπαραγωγών με tour operators (που θα φέρουν και τουρίστες από το εξωτερικό) και η εκμετάλλευση και προώθηση μέσω του διαδικτύου.

Ιανουάριος 2017

6. Αλεξάνδρα Ανθίδου Υπεύθυνη εκδηλώσεων και δημοσίων σχέσεων της Ένωσης Οινοπαραγωγών «Οίνοι Βορείου Ελλάδος» Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας ανάμεσα στα μέλη των ενώσεων στην προώθηση ενιαίας εικόνας; Η καλή πρακτική των Wines of North Greece. Η συνεργασία ανάμεσα στα μέλη της ένωσής μας είναι αυτή που καθορίζει την επιτυχία και τη διάρκειά της. Αρχικά είναι πολύ σημαντικό ότι όλοι οι παραγωγοί κάθονται σε ένα τραπέζι και συζητούν μεταξύ τους τα θέματα που τους απασχολούν, τις ανάγκες τους, τους στόχους τους, ανταλλάσσουν ιδέες και εμπειρίες. Όταν υπάρχει αυτή η βάση, η συνεργασία βρίσκει εύφορο έδαφος. Πόσο μάλλον όταν μεταξύ των συνομιλητών βρίσκονται οραματιστές και καινοτόμοι άνθρωποι. Ο δικός μας ρόλος στο γραφείο της ένωσης, στη συνέχεια, είναι οι ανάγκες αυτές να προχωρήσουν ένα βήμα μπροστά ώστε να γίνουν έργο. Με την αμφίδρομη επικοινωνία χαράσσουμε ως ένωση τις γραμμές για τη συνολική εικόνα που προτάσσουμε προς τα έξω, απευθυνόμενοι σε επαγγελματίες και καταναλωτές. Είναι βέβαια σαφές πως μέσα από τις δράσεις μας προβάλουμε και προωθούμε βαθιές και συγκεκριμένες έννοιες, όπως το ποιοτικό επώνυμο κρασί, το κρασί ως προϊόν πολιτισμού, τον αμπελώνα μας, τις γηγενείς ποικιλίες, τον οινοτουρισμό, τους οινοπαραγωγούς μας. Διοργανώνουμε ετήσια μία αξιόλογη σειρά εκδηλώσεων για να πετύχουμε τους στόχους μας και προσκαλούμε όλον τον κλάδο, όλες τις ενώσεις να συμπορευτούν. Φροντίζουμε να ενημερώνουμε το κοινό με τη στήριξη των ΜΜΕ, αλλά και με κάθε τρόπο που σήμερα παρέχει ο τομέας της επικοινωνίας και γνωρίζουμε πως λαμβάνει τα μηνύματά μας, σύμφωνα με την ανταπόκριση που δείχνει, τόσο στις μεγάλες μας εκδηλώσεις όπως «Τα ΒορΟινά» όσο και σε κάθε παρουσίαση ή γευσιγνωσία που διοργανώνουμε, γεγονός το οποίο δεν μας επαναπαύει αλλά μας δίνει έναυσμα να συνεχίσουμε την πορεία μας.

21

№ 216

22

THE WINE ISSUE

Q&A 7. Άρης Σκλαβενίτης Οινοποιός, Κτήμα Κυρ-Γιάννη, Πρόεδρος της Ένωσης «Οίνοι Βορείου Ελλάδος»

8. Ευάγγελος Γεροβασιλείου

Ποιος είναι ο ρόλος των sommeliers στην προώθηση κατανάλωσης του εμφιαλωμένου κρασιού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό; Ο ρόλος του sommelier στην προώθηση του κρασιού είναι εξαιρετικά σημαντικός, γιατί αποτελεί το Νο1 συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον πελάτη και το εμφιαλωμένο κρασί. Γι΄αυτόν τον ρόλο πρέπει να διαθέτει μια σειρά από ικανότητες που ξεκινάνε από τις γνώσεις του γύρω από το κρασί, μέχρι το ταίριασμα του φαγητού με συγκεκριμένο κρασί, καθώς μέσω ενός πετυχημένου συνδυασμού μπορούν να δημιουργηθούν γεύσεις και αναμνήσεις που κρατάνε μια ζωή. Ταυτόχρονα οφείλει να είναι ευγενικός, ειλικρινής και σίγουρα επικοινωνιακός, ώστε να λύσει όλες τις απορίες του πελάτη και να μεταδώσει με όποιο τρόπο μπορεί το «μικρόβιο» του κρασιού. Αυτό που μετράει είναι να δώσεις πρωτίστως ένα καλό κρασί, να κατανοήσεις το γούστο του πελάτη σου και το budget του και να καταφέρεις να κτίσεις σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί του. Στην Ελλάδα δεν είναι και πολλά τα εστιατόρια που έχουν sommelier καθώς οι καταστηματάρχες βλέπουν το sommelier ως ένα ακόμα «βάρος» στη μισθοδοσία τους και όχι ως ανάγκη. Σε αυτό το κομμάτι είμαστε αρκετά πίσω από προηγμένες χώρες του εξωτερικού. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τρομερά βήματα στο χώρο και οι περισσότεροι sommelier έχουν πλέον δουλειά, ενώ σε αυτό συνετέλεσε, τόσο η άνοδος της μόδας του κρασιού, όσο και η «άνοιξη» των wine bars που αύξησαν αμφότερα την απορροφητικότητα του κλάδου σε πολύ μεγάλο ποσοστό.

Πώς βλέπετε γενικά το μέλλον του ελληνικού κρασιού και της ελληνικής οινοποιίας; Θα έλεγα αρκετά ευοίωνο. Το κρασί είναι ένα πανάρχαιο γεωργικό προϊόν με κοινωνική και πολιτιστική σημασία. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης, της θρησκείας, της ιστορίας, αλλά και του καθημερινού μας βίου. Είναι ένα ευφραντικό προϊόν που έχει μέλλον. Το πώς αυτό το προϊόν θα μπορέσει να αποτελέσει την ατμομηχανή της ελληνικής γεωργικής ανάπτυξης, αφού οι κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της χώρας μας είναι από τις καλύτερες στον πλανήτη, είναι θέμα σωστής εκμετάλλευσης από εμάς. Ήδη έχουν γίνει σοβαρά βήματα στην ποιότητα του ελληνικού κρασιού, που βασίζεται κυρίως στις ελληνικές ποικιλίες. Αυτό οφείλεται στην πληθώρα ελλήνων οινολόγων, με εξαιρετικές σπουδές στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, καθώς και στην επιμονή των ελλήνων αμπελουργών και οινοποιών για συνεχή και σταθερή προσήλωση στην υψηλή ποιότητα. Πεδίο βελτίωσης υπάρχει ακόμη, κυρίως στον κλάδο της αμπελουργίας».

Αμπελουργός, Οινοποιός, Ιδιοκτήτης του Κτήματος Γεροβασιλείου

23

Ιανουάριος 2017

9. Κωνσταντίνος Λαζαράκης Master of Wine

10. Χαρούλα Σπινθηροπούλου

Πρόεδρος στην εταιρεία WSPC - Wine & Spirit Professional Center, Wine Buyer στην εταιρεία Aiolos Ltd

Dr. Γεωπόνος-Ειδικός Αμπελουργίας, Οινοποιείο Αργατία

Ποια η σημασία της εκπαίδευσης τόσο στον επαγγελματία όσο και στον καταναλωτή; Ο Ian Harris, διευθύνων σύμβουλος του παγκόσμιου εκπαιδευτικού οργανισμού WSET είχε πει πως «αν αναρωτιέστε πόσο στοιχίζει η εκπαίδευση, καλύτερα να αναρωτηθείτε το πόσο στοιχίζει η άγνοια». Η γνώση πίσω από ένα προϊόν δίνει ένα στιβαρό συγκριτικό πλεονέκτημα για όσους κερδίζουν τα προς το ζην από αυτό. Ειδικά αν είναι το κρασί, ένα από τα πιο πολύπλοκα καταναλωτικά αγαθά που υπάρχουν στον πλανήτη. Όμως, επειδή το κρασί ως προϊόν είναι λιγότερο «χειροπιαστό» από άλλα, έχουμε συχνά εκεί μεγάλες αστοχίες. Μπορούμε να δούμε αν ένας πωλητής αυτοκινήτων γνωρίζει να οδηγεί. Στο χώρο του κρασιού τα όρια δεν είναι τόσο συγκεκριμένα. Σε αυτό το σημείο όμως φτάνουμε στον καταναλωτή. Ένας εκπαιδευμένος καταναλωτής έχει μεγαλύτερη ικανότητα να αναγνωρίσει τις όποιες αστοχίες και έτσι αναγκάζει το επίπεδο να ανέβει συνολικά. Η εκπαίδευση στο κρασί, είτε μιλάμε για επαγγελματίες, είτε για απλούς καταναλωτές, είναι το μοναδικό σίγουρο διαβατήριο για ακόμα καλύτερο ελληνικό κρασί στο μέλλον.

«Το καλό κρασί γίνεται στο αμπέλι». Τι σημαίνει αυτό και κατά πόσο ο Έλληνας οινοποιός έχει συνειδητοποιήσει την αξία της φράσης; Για μένα σημαίνει βαθειά γνώση της φυσιολογίας του αμπελιού, του εδάφους και του μικροκλίματος του αμπελώνα, γνώση που καθορίζει τις αμπελουργικές πρακτικές που θα πρέπει να εφαρμοστούν για να παραχθεί ένα σταφύλι, που θα χρειάζεται τις λιγότερες δυνατές οινολογικές επεμβάσεις, ώστε να δώσει το «τέλειο κρασί» για το οποίο προορίζεται. Παρόλο που η φράση ακούγεται ολοένα και συχνότερα από τους οινοποιούς μας, δυστυχώς λίγοι αντιλαμβάνονται τη σημασία της. Απόδειξη οι τεράστιες επενδύσεις που γίνονται στο οινοποιείο σε σχέση με τις αντίστοιχες στον αμπελώνα. Παρόλο που οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα κρασιά που παράγονται στη χώρα μας, ανήκουν στα κρασιά terroir, οι οινοποιοί προτιμούν να επενδύσουν στο οινοποιείο ώστε να «διορθώσουν» τις ατέλειες της πρώτης ύλης, στην παραγωγή της οποίας επεμβαίνουν αστάθμητοι παράγοντες, όπως οι καιρικές συνθήκες. Με την άνοδο των «βιολογικών», «βιοδυναμικών», «φυσικών κρασιών», πιστεύω ότι θα δοθεί περισσότερο προσοχή στο αμπέλι, ώστε να γίνει πράξη «το καλό κρασί φτιάχνεται στο αμπέλι».

№ 216

24

THE PLACE TO TASTE WINE Χριστίνα Παρασκευοπούλου, Δημήτριος Μότσος

Άγγελος Τσεκούρας

Η

Θεσσαλονίκη είναι αδιαμφισβήτητα μια πόλη με παράδοση στον οίνο, με σπουδαίους οινοποιούς, κάβες και wine bars να δημιουγούν ένα τοπίο από εξαιρετικά σημεία όπου μπορεί να απολαύσει και να αγοράσει κανείς κρασί στην πόλη. Κάποια από τα καλύτερα στέκια γύρω από το κρασί που οφείλετε να γνωρίζετε στην Θεσσαλονίκη είναι εδώ.

DEPOT DES VINS Το Depot Des Vins αποτελεί σημείο-σταθμό για το κρασί στην Θεσσαλονίκη από το 1918, όταν ξεκίνησε σαν αποσταγματείο από την οικογένεια Δημητριάδη. Στην πορεία, δημιούργησε ένα από τα πρώτα δίκτυα διανομής κρασιού και ζύθου στη Β. Ελλάδα το 1955, ενώ το 1989 άνοιξε το Depot Des Vins στην Βασ.Ολγας με σήμα το αυτοκινητάκι. Το 2009 μεταφέρθηκε σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στο τωρινό του σημείο στον Φοίνικα Καλαμαριάς. Το 2012 ο Στέλιος και η Άννα Δημητριάδη δημιουργούν το mycava.gr. Πρόκειται για τo πιο ενημερωμένο site κρασιού στην Ελλάδα, που δίνει την επιλογή ανάμεσα σε 1000 κωδικούς κρασιού για όλες τις περιστάσεις. Στο Depot Des Vins μπορείτε να δοκιμάσετε κρασιά πριν τις αγορές σας με το σύστημα σερβιρίσματος Coravin, να παρακαλουθήσετε σεμινάρια γευσιγνωσίας όλων των επιπέδων και να διαλέξετε δώρα ανάμεσα από την τεράστια ποικιλία των συνθέσεων, για τις οποίες φημίζεται το Depot Des Vins. Αξίζει να ζητήσετε από τον Στέλιο να σας ξεναγήσει στο υπόγειο κελάρι της κάβας και να σας δείξει μερικούς από τους θησαυρούς του. Ανάμεσα στις ατελείωτες επιλογές από αποκλειστικές ετικέτες Ελλήνων και ξένων παραγωγών ζητήστε να σας δειγματίσουν το σύστημα Coravin, ίσως το πιο πετυχημένο δώρο για τους winelovers φίλους σας. *Μπουμπουλίνας 2 & Μακρυγιάννη, Φοίνικας Καλαμαριάς, www.mycava.gr Τηλ. 2310414921 - 2310442103

Ιανουάριος 2017

25

ΚAΒΑ ΑΜΠΑΤΖΉΣ Η ιστορία της «Κάβα Αμπατζής» ξεκινάει το 1999, στην περιοχή του Ευόσμου, όταν τα αδέρφια Πασχάλης και Τάσος Αμπατζής ξεκινούν με μεράκι την επιχείρησή τους, με στόχο αφενός, να δώσουν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης ένα σημείο αναφοράς για το επώνυμο εμφιαλωμένο ποτό, αφετέρου να «στεγάσουν» τα όνειρά τους για το κρασί. Το εγχείρημα στέφεται γρήγορα από επιτυχία, ενώ τα χρόνια που έρχονται αυξάνουν κατακόρυφα τη ζήτηση και αναπόφευκτα φέρνουν το επόμενο μεγάλο βήμα: την ενοικίαση μιας αποθήκης συνολικής έκτασης 4500τμ στην περιοχή του Καλοχωρίου με σκοπό την ταχύτερη εξυπηρέτηση της χονδρικής. Το puzzle συμπληρώνει ο Ηλίας Αμπατζής, γιος του Τάσου, ο οποίος όντας απόφοιτος οικονομικών και σπουδαστής του Ινστιτούτου «Wine & Spirit Professional Center», έρχεται να αποδείξει ότι ο επαγγελματισμός και η συνέπεια της κάβας είναι καθαρά «οικογενειακή υπόθεση». Αυτό όμως που ξεχωρίζει την «Κάβα Αμπατζής» στη συνείδηση του κάθε οινόφιλου είναι το υπόγειο κελάρι που βρίσκεται στο καλαίσθητο τριώροφο κατάστημα του Ευόσμου σε βάθος 8,5 μέτρων! Στα ξύλινα ράφια του φιλοξενούνται και παλαιώνουν σε ιδανικές συνθήκες κάποια από τα πιο σπάνια κρασιά του ελληνικού και ξένου αμπελώνα σε εσοδείες που σε ταξιδεύουν πολλές δεκαετίες πίσω στο χρόνο, ενώ το χώρο εμπιστεύονται για γευσιγνωσίες πολλές επώνυμες εταιρείες οίνου και αποσταγμάτων. Στη συλλογή της κάβας, περιλαμβάνονται εκατοντάδες ετικέτες κρασιού από πολύ μικρούς έως πολύ γνωστούς παραγωγούς, σπάνια αποστάγματα όλων των ειδών, καθώς και εξειδικευμένα προϊόντα για τους mixologists και bartenders. *Αριστοτέλους 12, Εύοσμος, τηλ. 2310770747

SOUEL WINE STUDIO Το Souel Wine Studio γεννήθηκε όταν η Τάνια και η Ελένη, με πάνω απο 20 χρόνια εμπειρίας στον χώρο της εστίασης σε Μύκονο, Σαντορίνη και Αθήνα, αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα concept wine bar. Έτσι, έστησαν το Souel, που μας υποδέχεται στην Παύλου Μελά, προσφέροντας μια σειρά από 140 ετικέτες κρασιού από ελληνικούς και ξένους αμπελώνες. Οι προτάσεις του; Αν είστε λάτρεις του κόκκινου, δοκιμάστε Chateau Julia Merlot ή Κτήμα Αβαντίς Syrah και μην παραλείψετε από ροζέ το Θυμιόπουλος Rose De Xinomavro και λευκά το Ασύρτικο Χατζηδάκης Santorini. Και για συνοδεία οίνου, στο μενού του θα βρείτε ζεστά και κρύα πιάτα όλες τις ώρες της ημέρας. Από αβγά φούρνου με κατσικίσιο τυρί και λάδι τρούφας, καπνιστή παντσέτα με χαβιάρι πιπεριάς Φλωρίνης, μέχρι καμαμπέρ με γλυκόξινη σάλτσα μάνγκο. Δεν ξεχνάμε τέλος πως οι πόρτες του είναι ανοιχτές από το πρωί, με εξαιρετικό καφέ, πρωινό, σπιτικά γλυκά και βέβαια γιορτινή διάθεση στη ζεστή και φιλική του ατμόσφαιρα. *Παύλου Μελά 16, Τηλ. 2310262827, fb: souel wine concept bar

CITYZEN Το ατμοσφαιρικό wine bar Cityzen, που συναντάμε στην διαγώνιο της Π.Π. Γερμανού, μετράει ήδη τέσσερα χρόνια στην πόλη, γέννημα του Απόστολου Ναλμπαντίδη και της Κίας Γκολέμα. Περνώντας τις πόρτες του, σας περιμένει ένα πλήρες wine list με 70 ετικέτες ελληνικού και ξένου αμπελώνα, ενώ ο κατάλογος σας δίνει την δυνατότητα να δοκιμάσετε κρασιά διαλέγοντας ένα ποτήρι των 75 και 150ml και να τα συνοδεύσετε με ένα από τα plato του menu. Δεν ξεχνάμε πως κάθε εβδομάδα, Τετάρτη ή Πέμπτη, παρουσιάζει και κρασιά που δεν συμπεριλαμβάνονται στο wine list και μένουν διαθέσιμα για λίγες μέρες μετά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Passion Blue, το ιδιαίτερο ισπανικό μπλε κρασί με ποικιλία 100% Chardonnay. Συνδυάζοντας την ποιότητα με τις προσιτές τιμές, το Cityzen σας καλωσορίζει κάθε μέρα με χαμόγελο στο ζεστό του περιβάλλον, όπου η καλή παρέα, η θετική διάθεση και η όμορφη μουσική αγκαλιάζουν άριστα την μοναδικότητα ενος καλού κρασιού. *Π.Π. Γερμανού 12, Τηλ. 2310413213

WINEHOUSE Ο απόλυτος πολυχώρος oίνου, Winehouse, αποτελεί δημιούργημα των Ανέστη Χαϊτίδη, οινολόγου, και Νίκου Νυφούδη. Τον συναντάμε σε έναν βιομηχανικό χώρο στην καρδιά της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, όπου οι δύο φίλοι συγκεντρώνουν ποιοτικά κρασιά από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, μετρώντας πάνω από 700 ετικέτες στα ράφια τους. Εκτός από το ίδιο το κρασί, στο Winehouse οι οινόφιλοι μπορούν να προμηθευτούν και τα πάντα γύρω από αυτό, από συντηρητές, σκεύη και βιβλία, μέχρι παιχνίδια για το κρασί. Και βέβαια, ο χώρος προσφέρεται για συγκεντρώσεις, από ιδιωτικές γευσιγνωσίες και δείπνα εργασίας μέχρι κάλεσμα για φίλους με τη συνοδεία πάντα οινικού θέματος, ενώ φιλοξενεί και μαθήματα γευσιγνωσίας που κάνουν το κρασί, πέρα από απόλαυση, και γνώση. Δεν ξεχνάμε πως το Winehouse παρέχει επίσης συμβουλευτική υποστήριξη και προμηθεύει με κρασί χώρους εστίασης και διασκέδασης, καθώς και κάβες λιανικής και χονδικής πώλησης, με σκοπό τη βελτίωση της θέσης του κρασιού στους επαγγελματικούς χώρους στη Βόρειο Ελλάδα. *Τζον Κέννεντυ 7, Πυλαία, Τηλ. 2310 454187

26

№ 216

THE WINE ISSUE OΙΝΟΤOΠΙ - KΑΠΝΟΤΌΠΙ Το Oινοτόπι-Kαπνοτόπι αποτελεί προορισμό γεύσης στην πόλη με πολλά διαφορετικά πρόσωπα. Έχοντας ξεκινήσει την πορεία του ήδη το 2000 στην Γρηγορίου Παλαμά, με είδη καπνιστών και δώρων, το 2004 πρόσθεσε στην δραστηριότητά του και την κάβα, με ελληνικό και ξένο αμπελώνα, spirits, σπάνια αποστάγματα και ποτά. Το 2011 μεταφέρεται στην Παύλου Μελά 28, όπου το συναντάμε μέχρι σήμερα, σαν κάβα και καπνοπωλείο, ενώ το 2013 αποκτά και την μορφή του wine restaurant. Σήμερα, το Καπνοτόπι-Οινοτόπι έχει να επιδείξει 400 ετικέτες κρασιού, αλλά και κρασιά-θησαυρούς που ωριμάζουν στο παλαιωτήριό του της τάξεως των 2500 φιαλών και ένα δωμάτιο Υγραντήρα με μεγάλη συλλογή πούρων. Και δεν ξεχνάμε πως στον ατμοσφαιρικό χώρο του Εδεσματορίου, που παντρεύει μπαρόκ με μοντέρνες πινελιές, μπορεί κανείς να απολαύσει το κρασί του συνοδεύοντάς το με 190 είδη κορυφαίων τυριών και αλλαντικών, ενώ διαθέτει και ενυδρείο με όστρακα και αστακούς, κουζίνα με κάρτα 20 πιάτων, καθώς και την επιλογή brunch για τους πιο πρωινούς τύπους. Η παρουσίαση των πιάτων του καλλιτέχνημα. Σας περιμένει πάντα με γνώμονα το καλό κρασί και τα εκλεπτισμένα πιάτα του. *Παύλου Μελά 28, Κέντρο, Τηλ. 2310272852 RIALTO WINE BAR Με πάνω από 100 ετικέτες κρασιού σε ποτήρι και πάνω από 130 συνολικά, το Rialto Wine Bar αποτελεί από το 2010 την πιο πλήρη πρόταση της πόλης για κάποιον που θέλει να δοκιμάσει κρασιά από όλη την Ελλάδα χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει τη φιάλη, σε ενα περιβάλλον που δεν έχει την αυστηρότητα που θα περίμενε κανείς από έναν χώρο με τόσο μεγάλη εξειδίκευση. Φιλοσοφία του Rialto είναι άλλωστε πως είμαστε τυχεροί να έχουμε στην χώρα μας τόσους πολλούς, ενημερωμένους και κεφάτους με την δουλειά τους οινοποιούς, να παράγουν για την απόλαυσή μας εξαιρετικά κρασιά. Στο Rialto όμως το κρασί ανήκει στον πελάτη, να το δοκιμάσει και να το κρίνει σύμφωνα με την δική του προτίμηση. Έτσι,το προσφέρει στην καλύτερη μορφή του, απελευθερώνοντας τον επισκέπτη να γνωρίσει και να αγαπήσει το ελληνικό κρασί χωρίς περιορισμό. Και βέβαια με την πιο κατάλληλη συνοδεία από κρύα κουζίνα, χορταστικές σαλάτες, λαχταριστές τορτίγιες και ποικιλίες με εκλεκτά τυριά και αλλαντικά από την Ελλάδα και όχι μόνο, αλλά και το πρωί με καφέ κι επιλεγμένα γλυκά. Σταθερή αξία στην καρδιά της πόλης, σας περιμένει με jazz, swing και pop μουσικές, και τακτική παρουσία οινοποιείων με προσφορές σε νέες και γνωστές ετικέτες. *Rialto Wine Bar, Αλ. Σβώλου 1, Τηλ. 2310239395 SYSTASI H SyStasi, με έδρα την Πτολεμαΐδα και υποκατάστημα στη Θεσσαλονίκη, είναι μια εταιρία απόλυτα προσανατολισμένη στην πλήρη υποστήριξη των Οινοποιών, παραγωγών μέσα από μια ευρεία γκάμα υποστηρικτικών υπηρεσιών. Η εταιρία δημιουργήθηκε το 2008 από τον Ιωάννη Μάνη, μετά από πολλά χρόνια απασχόλησης στις πωλήσεις μεγάλων εμπορικών και παραγωγικών εταιριών κρασιών, με την προσθήκη το 2010 του Χρήστου Τρικιώνη με ανάλογη προϋπηρεσία. Η SyStasi δραστηριοποιείται αποκλειστικά και μόνο στους τομείς που συγκεντρώνει πολύχρονη εμπειρία και μόνο στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας (Μακεδονία και Θράκη), την οποία γνωρίζει καλά. Συνεχίζοντας την μακρόχρονη εμπειρία στις πωλήσεις κρασιών, η εταιρία απέκτησε το know how της αγοράς και αναλαμβάνει την υποστήριξη των προϊόντων οινοποιείων, αναψυκτικών και τροφίμων, σε μεγάλους πελάτες της Β. Ελλάδος, καθώς και υπηρεσίες merchandising σε μεγάλες αλυσίδες Σ/Μ της ίδιας περιοχής. Μια εταιρία με άριστη γνώση της αγοράς της. *25ης Μαρτίου 81, Πτολεμαΐδα, Τηλ. 24635 03505, www.systasi.eu SINATRA Το Sinatra Espresso Wine Bar το συναντάμε στην Μητροπόλεως από το 2013, όταν πρωτοάνοιξε τις πόρτες του μοντέρνου χώρου του με εξειδίκευση στο κρασί. Το Sinatra έχει να επιδείξει στα ράφια του 90 ετικέτες αποκλειστικά ελληνικού κρασιού, όλες διαθέσιμες σε φιάλη, οι 40 από τις οποίες διατίθενται και σε ποτήρι. Ξεχωρίζει σαν πρόταση αυτές του κτήματος Άλφα, του οποίου διαθέτει όλες τις ετικέτες, ενώ όποιο κρασί επιλέξετε μπορείτε να το συνοδεύσετε με ένα από τα 15 γευστικά πιάτα του με αλλαντικά και τυριά ταιριαστά για κάθε περίπτωση. Το όμορφο wine bar έχει καθιερώσει επίσης μια ιδιαίτερη βραδιά οινογνωσίας για τα μέλη του, καθώς διαθέτει σύστημα member card για τους λάτρεις του κρασιού που το προτιμούν τακτικά. Κάθε Πέμπτη βράδυ, παρουσιάζει και μια διαφορετική ετικέτα κρασιού από την λίστα του, η οποία κάθε τρίμηνο ανανεώνεται, ενώ τα μέλη του έχουν το ειδικό προνόμιο να λάβουν μια επιπλέον φιάλη δωρεάν για κάθε μια που θα αγοράσουν κατά την βραδιά οινογνωσίας. Και δεν ξεχνάμε πως ισορροπεί το υπέροχο κρασί με τον ποιοτικό καφέ, για τον οποίο το προτιμάμε τα πρωινά. *Μητροπόλεως 20, Τηλ. 2310223739

27

Ιανουάριος 2017

ΤΟ ΚΡΑΣI ΣΤΙΣ ΠΗΓEΣ ΤΟΥ Δημήτριος Μότσος Μαρία Νέτσικα

Μ

ερικοί από τους πιο φημισμένους ελληνικούς αμπελώνες βρίσκονται στη Β. Ελλάδα. Στα εξαιρετικά οινοποιεία τους τοποθετημένα σε μαγευτικά φυσικά τοπία φτιάχνονται μερικά από τα καλύτερα ελληνικά κρασιά, με τη φήμη τους να ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα.

ΚΥΡ ΓΙΑΝΝΗ Λίγα οινοποιεία στην Ελλάδα έχουν την τύχη να συνδέουν το όνομα, την ταυτότητα και την ψυχή τους με τόσο εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Γιάννης Μπουτάρης. Ο ίδιος μπορεί να μη βρίσκεται πλέον στα ηνία της εταιρείας που ίδρυσε το 1997 αποχωρώντας από την εταιρεία των παππούδων του, την «Μπουτάρης Οινοποιητική», αλλά ο γιος του Στέλιος οδηγεί με επιτυχία το καράβι που λέγεται «Κυρ-Γιάννη». Με αιχμή του δόρατος το αγαπημένο βορειοελλαδίτικο σταφύλι «ξινόμαυρο», αλλά και με στόχο την παραγωγή κρασιών που θα γοητεύσουν τον καταναλωτή και θα αντικατοπτρίζουν τις δυνατότητες του ελληνικού αμπελώνα, τα κρασιά της «Κυρ-Γιάννη» ισορροπούν με μαεστρία ανάμεσα στις επιταγές των μοντέρνων καιρών και την προσήλωση στην παράδοση. Από τη Νάουσα και το Αμύνταιο, όπου βρίσκονται οι δυο αμπελώνες της εταιρείας, ο σεβασμός στη γη, η εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών και φυσικά το αλάνθαστο αισθητήριο του να αφουγκράζεσαι τους καιρούς και τα θέλω του καταναλωτή, αποτελούν σταθερά τις βασικές αρχές της «Κυρ-Γιάννη». Επισκεφθείτε τον πανέμορφο αμπελώνα στη Νάουσα, με τον παραδοσιακό πύργο να στέκει αγέρωχος καταμεσής του αμπελώνα (η γνωστή «Κούλα») και θαυμάστε το καινούργιο υπόγειο κελάρι. ΚΤΗΜΑ PORTO CARRAS Το «Κτήμα Πόρτο Καρράς» βρίσκεται στην περιοχή της Σιθωνίας στη Χαλκιδική και αποτελεί την ενσάρκωση του ονείρου του εφοπλιστή Γιάννη Καρρά ο οποίος το 1963 μαγεύτηκε από την ομορφιά της περιοχής και αμέσως καταπιάστηκε με μια τρομερή για την εποχή επένδυση, της οποίας τα «απόνερα» ακόμα είναι αισθητά στο ελληνικό οινικό γίγνεσθαι. Ο σχεδιασμός του αμπελώνα έγινε από καθηγητές της Γεωπονικής σχολής του ΑΠΘ και του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου Αθηνών, ενώ στα αξιοσημείωτα συγκαταλέγεται ότι για πρώτη φορά ολοκληρώνεται συστηματική μελέτη καταλληλότητας ξενικών ποικιλιών στην Ελλάδα. Κομβικό ρόλο σε όλα αυτά έχει ο πατέρας της σύγχρονης οινολογίας Καθηγητής Emile Peynauld του Πανεπιστημίου του Bordeaux. Από το 2000 το Κτήμα Πόρτο Καρράς ανήκει στον Όμιλο της Τεχνικής Ολυμπιακής, ενώ η Υλιάνα Στέγγου, έχει θέσει ως στόχο την ανάπτυξη των ελληνικών γηγενών ποικιλιών. Πλέον ο αμπελώνας καλύπτει μια έκταση 4.500 στρεμμάτων με χρήση αποκλειστικά βιολογικών πρακτικών, ενώ είναι ο μεγαλύτερος ενιαίος βιολογικός αμπελώνας στην Ελλάδα. Το Κτήμα Πόρτο Καρράς αποτελεί μια σπάνια οινοτουριστική εμπειρία σε συνδυασμό με τις φυσικές ομορφιές της Χαλκιδικής.

TSANTALI Η «Οινοποιία TSANTALI» έχει μακρά παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια, την οινοποίηση και την παραγωγή αποσταγμάτων που φτάνει πίσω στο μακρινό 1890. Ο Ευάγγελος Τσάνταλης, μια από τις πλέον χαρισματικές προσωπικότητες στην ιστορία της ελληνικής οινοποιίας και ένας άνθρωπος με σπάνια διορατικότητα, κατάφερε να μετατρέψει τη μικρή οικογενειακή επιχείρηση σε ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο brand name, συνώνυμο της καινοτομίας και της εξέλιξης. Στην «Οινοποιία TSANTALI» ανήκει δικαιωματικά η αναβίωση μερικών από τους πιο ξεχωριστούς αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας -όπως το Άγιο Όρος, η Χαλκιδική, η Ραψάνη και η Μαρώνειαστους οποίους η TSANTALI αριθμεί περίπου 2.500 στρέμματα (συμπεριλαμβανομένης και της Νάουσας). Σήμερα, η 3η και η 4η γενιά της οικογένειας Τσάνταλη συνεχίζει αυτή τη μακρά ιστορία και την πολύτιμη κληρονομιά, ενώ η εταιρεία αποτελεί τον πλέον σημαντικό πρεσβευτή της ελληνικής οινοποιίας εκτός συνόρων με παρουσία σε 55 χώρες, έχοντας αναπτύξει στρατηγικές συνεργασίες με κορυφαίες εταιρείες ανά τον κόσμο. Τέλος, η μέση ετήσια παραγωγή της αγγίζει τις 8.964.000 φιάλες κρασιού! ΚΤΗΜΑ ΓΕΡΟΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Το «Κτήμα Γεροβασιλείου» αποτελεί το δημιούργημα του ακούραστου Ευάγγελου Γεροβασιλείου, ο οποίος άρχισε να αναβιώνει τον παλιό οικογενειακό αμπελώνα στην περιοχή της Επανομής το 1981 και πίστεψε όσο λίγοι στις δυνατότητες του ελληνικού κρασιού. Γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες βρίσκουν το απάγκιο τους στον ιδιόκτητο αμπελώνα 620 στρεμμάτων, στον οποίο μάλιστα αναφέρεται ότι ζουν 28 διαφορετικά είδη πουλιών. Το «Κτήμα Γεροβασιλείου» αποτελεί έναν ζωντανό πολιτιστικό πνεύμονα για όλη την περιοχή της Θεσσαλονίκης, καθώς πέραν του αυστηρά οινοκεντρικού του προσανατολισμού, φιλοξενεί επιστημονικές διαλέξεις και ημερίδες, καλλιτεχνικές εκθέσεις, ενώ είναι ιδιαίτερα γνωστό για το μουσείο του, στο οποίο μπορεί κανείς να θαυμάσει τη μοναδική συλλογή 2.600 σπάνιων ανοικτηριών από όλο τον κόσμο που έχει συλλέξει προσωπικά ο κ. Γεροβασιλείου. Το «Κτήμα Γεροβασιλείου» διαπρέπει στις αγορές του εξωτερικού, ενώ έχει αναδειχτεί αρκετές φορές ανάμεσα στα 100 καλύτερα οινοποιεία του κόσμου. Στόχος του κτήματος είναι η ανάδειξη των ελληνικών ποικιλιών και η παραγωγή ποιοτικών κρασιών -αποκλειστικά από τον ιδιόκτητο αμπελώνα- με τα τυπικά χαρακτηριστικά του μικροκλίματος της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι χάρη στις επίμονες προσπάθειες του Ευάγγελου Γεροβασιλείου, διεσώθη η γνωστή λευκή ποικιλία μαλαγουζιά την οποία απολαμβάνουμε εμείς σήμερα. ΚΤΗΜΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗ Ο γεωπόνος Θανάσης Αρβανιτίδης και ο αδελφός του Γιώργος έστησαν στη θέση ενός παλιού οικογενειακού αμπελιού στον Ασκό Θεσσαλονίκης, έναν νέο σύγχρονο αμπελώνα 70 στρεμμάτων, φτιάχνοντας τα κρασιά τους αποκλειστικά από τα σταφύλια του. Το κλειδί για την ποιότητα των κρασιών του κτήματος είναι η ενασχόληση του ίδιου του Θανάση με τους αμπελώνες και η επιμονή του στη χαμηλή απόδοση των φυτών. Επιπλέον, στον Ασκό, στο υψόμετρο των 550 μέτρων, η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην ημέρα και τη νύχτα, ιδίως κατά τη θερινή περίοδο, είναι ιδανική για την ανάπτυξη του αρωματικού προφίλ των σταφυλιών, διατηρώντας συγχρόνως τη δροσιστική οξύτητα.Τα κρασιά τους, φινετσάτα λευκά και ροζέ, αρμονικά ερυθρά είναι «καθρέφτες» των σταφυλιών από τα οποία φτιάχνονται: Μαλαγουζιά, Chardonnay, Ξινόμαυρο, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah. Θα σας εξηγήσουν τα πάντα για την καλλιέργεια του αμπελιού, την οινοποίηση και την παλαίωση των κρασιών, ενώ διατρέχετε το γοητευτικό «garage winery». Τα μυστικά της γευστικής δοκιμής θα τα αποκρυπτογραφήσετε, απολαμβάνοντας χρώματα, αρώματα και γεύσεις στη βεράντα του καταπράσινου κτήματος.

№ 216

28

1997-2017: ΟΧΙ ΠΙΑ ΔΑΚΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗ «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1997» Λόης Παπαδόπουλος, Κύα Τζήμου

Ή

Άγγελος Τσεκούρας Άγγελος Ζυμάρας

ταν παραμονή του σωτήριου έτους 1997 όταν υποδεχτήκαμε το Πολιτιστικό έτος της πόλης. Και τώρα παραμονές του 2017, στον 21ο αιώνα πια κοιτάμε με την ψυχραιμία από την απόσταση των 20 χρόνων όλα όσα άφησε εκείνη η μεγάλη ανακαίνιση της πόλης στο αρχιτεκτονικό της αποτύπωμα με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Λόη Παπαδόπουλου*.

Το πολυσχιδές πρόγραμμα των έργων του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ο οποίος συστάθηκε για να το υλοποιήσει ήταν μεγαλειώδες πέραν πάσης αμφιβολίας. Το στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων έβλεπε τη Θεσσαλονίκη στο μέλλον ξεπερνώντας τα αυστηρά όρια της συγκεκριμένης χρονιάς. Το στοίχημα ήταν να αναδυθεί η Θεσσαλονίκη ως Μητρόπολη και να εδραιωθεί ως νέος προορισμός στην Ευρώπη του Νότου. Να αναδειχθεί το παρελθόν της μέσω της υλοποίησης ενός προγράμματος αναπλάσεων, ανακατασκευών και συντηρήσεων αρχαιολογικών χώρων που μαζί με νέες πολιτιστικές υποδομές θα παρέδιδαν μια άλλη πόλη στο μέλλον. Κοινώς είχε παρουσιαστεί η τεράστια ευκαιρία να καλύψει η πόλη πολλές από τις ανάγκες της. Το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ πόνταρε σ΄αυτό το στοίχημα με το αμύθητο ποσό των 100 δις (δραχμών φυσικά), ένα μεγάλο μέρος των οποίων ήταν ευραπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Μεταξύ κυρίως του χρονικού διαστήματος 1995-97 στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε ένα σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό πείραμα με την πόλη να μετατρέπεται σε ένα τεράστιο εργοτάξιο. Το 1997 ήταν η οριακή χρονική στιγμή για τη συνολική αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης με απώτερο στόχο να αναδειχθεί εκ νέου η πολυπολιτισμική της ταυτότητα, με περίπου 300 έργα και μελέτες να είναι σε εξέλιξη. Το όραμα χώρεσε σχεδόν τα πάντα. Το στοίχημα ήταν μεγάλο. 20 χρόνια μετά, η ζυγαριά δεν είναι σίγουρο ότι έχει γείρει προς την χασούρα παρά τα σκάνδαλα που μέσα στα έξι χρόνια λειτουργίας του Οργανισμού εκτόξευσαν

29

Ιανουάριος 2017

τον προϋπολογισμό στα 250 δις., ενώ τεράστιες καθυστερήσεις ανάγκασαν αρκετές εκδηλώσεις να μείνουν άστεγες και αρκετά από τα έργα να παραδίδονται μετά το πέρας της Πολιτιστικής.

20 χρόνια μετά ξεφυλλίσαμε τον τεράστιο κατάλογο των έργων και ανακαλύψαμε εκ νέου όλα όσα χρωστά η πόλη στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα παρόλο που ο τίτλος κινδυνεύει να εντυπωθεί στο θυμικό μας σαν επικεφαλίδα μιας ακαθόριστα ενοχλητικής σελίδας που οι συνεχείς αποκαλύψεις των οικονομικών σκανδάλων και των πολιτικών «εξυπηρετήσεων» στα χρόνια που ακολούθησαν κιτρίνισαν επικίνδυνα.

20 χρόνια μετά κάναμε 4 ερωτήσεις στον Λόη Παπαδόπουλο, αρχιτέκτονα και ομότιμο καθηγητή πανεπιστημίου Θεσσαλίας, βάλαμε τις απαντήσεις του στη μεγάλη ζυγαριά με τα συν και τα πλην και κάναμε τη σούμα με τη νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης. Τι κερδήθηκε, τι χάθηκε, τι ματαιώθηκε, τι καταστράφηκε, τι έμεινε στο σήμερα. 20 χρόνια μετά.

20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ: ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

* Ο Λόης Παπαδόπουλος υπήρξε σύμβουλος προγράμματος αρχιτεκτονικών έργων του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Θεσσαλονίκη 1997 και συντάκτης του Προγράμματος: 200 έργα για τη Θεσσαλονίκη του 2000 (1995), του Καταλόγου «Θεσσαλονίκη 2000

Ποιο θεωρείτε ως σημαντικότερο από τα έργα της Πολιτιστικής; Χωρίς δισταγμό, λέω ότι το σημαντικότερο αποτέλεσμα του Προγράμματος της Πολιτιστικής είναι το άνοιγμα της πόλης στο τοπίο του ΟΛΘ. Πιστεύω ότι, παρά τον δραστικό περιορισμό αυτού του ανοίγματος, που αρχικά περιελάμβανε

Μπεζεστένι

- στο χάρτη των ευρωπαϊκών μητροπόλεων», της Εκθεσης απολογισμού των Έργων στις Αποθήκες Α και 10 (1998) και του τόμου «Μετασχηματισμοί του Αστικού Τοπίου» (Λιβάνης, 2000), αναλυτική τεκμηρίωση του συνόλου των έργων της Πολιτιστικής.

εκτάσεις και Αποθήκες όχι μόνο του Α΄ αλλά και του Β΄ Προβλήτα, καθώς και το Κτίριο του πρώην Τελωνείου (ας θυμηθούμε τη μεγάλη συναυλία των U2 ή τις μεγαλειώδεις εκθέσεις απολογισμού των Έργων της Πολιτιστικής στην Αποθήκη 10 και στον όροφο του Τελωνείου), η απόδοση στην πόλη του Α΄ Προβλήτα, με τις πέντε ανασχεδιασμένες Αποθήκες του, επεκτείνει σημαντικά, περίπου κατά πέντε τοις εκατό, το Μητροπολιτικό χώρο του Κέντρου της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, και ίσως και το πιο σημαντικό, χάρη στη θέση του απέναντι στην πόλη, ο Προβλήτας φέρνει τους πολίτες σε μια ενδιαφέρουσα επικοινωνία με το νερό, προσφέρει σπουδαίες θέες του μετώπου της Παλιάς Παραλίας και όλης της γραμμής μέχρι το Μικρό Εμβολο και εξοικειώνει τις καθημερινές ρουτίνες με το τραχύ λιμενικό τοπίο, ενώ η έντονη αρχιτεκτονική του ταυτότητα εμπλουτίζει την τυπολογική πολυπλοκότητα του κέντρου της πόλης. Ποιο από τα έργα του Προγράμματος σας στενοχωρεί που δεν υλοποιήθηκε; Θα μπορούσα εύκολα να πω: μα, η θαλάσσια αστική συγκοινωνία από το Λιμάνι στο Αεροδρόμιο – πατρότητας Σπύρου Βούγια αλλά και Μιχάλη Τριανταφυλλίδη - κάτι που θα ολοκλήρωνε όσα έλεγα μόλις πριν: τη γνωριμία της πόλης με τη θάλασσά της - η εμπειρία του σύντομου, απολαυστικού θαλάσσιου ταξιδιού από στάση σε στάση θα ήταν από μόνη της αρκετή. Δε θα ήθελα να ξανά-αναφερθώ στη χαμένη δυνατότητα συμμετοχής σπουδαίων Ευρωπαίων αρχιτεκτόνων - θυμηθείτε: Aldo Van Eyck, Geippel, Botta Siza, Himmelblau, Mirailles, Koolhaas, Giancrlo de Carlo - που θα προσέθεταν σ΄αυτό το ωραίο, τολμηρό και ελάχιστα δαπανηρό σχεδιαστικό διάβημα έναν αέρα κοσμοπολιτισμού, ευθέως αντίστοιχο προς την κοσμοπολιτική ιστορία και αρχιτεκτονική παράδοση της πόλης – Ernest Hebrard, Joseph Pleyber, Jacques Moshés, Max Rubens, Vitaliano Poselli… Είναι ενδιαφέρον ότι για την απώλεια αυτού του έργου, πρώτοι θρήνησαν όσοι είχαν πρωταγωνιστήσει στη ματαίωσή του – άλλοι επειδή δεν το πίστεψαν, άλλοι επειδή υπέκυψαν στο γενικευμένο bulling εναντίον της Πολιτιστικής. Θέλω, όμως, αφού το ρωτήσατε, να αναφερθώ σε ένα άλλο σπουδαίο σχέδιο – πατρότητας Γιώργου Αθανασόπουλου - το οποίο ακυρώθηκε πριν καν προλάβει να γίνει ευρύτερα γνωστό. Στην ιδέα του «Δυτικού Τόξου», συνοψίζεται ένα προδρομικός για την εποχή αλλά ήδη δόκιμος προβληματισμός σχετικά με το χαρακτήρα της άτυπης πόλης. Μέσα στην ενιαία γεωγραφία της Θεσσαλονίκης, οι αυτογενείς δυτικές επεκτάσεις του Πολεοδομικού συγκροτήματος δε θεωρούνται μια ανωμαλία του σχεδίου, μια στιγμή που διέφυγε τον έλεγχο, αλλά ως το παραπλήρωμα, ως η άλλη όψη της σχεδιασμένης μοντέρνας πόλης. Άρα δεν αναζητούνται πολιτικές που θα κανονικοποιήσουν την αταξία της έρημης χώρας των Δυτικών Συνοικιών, αλλά σχεδιαστικά και διοικητικά διαβήματα, που όλη τη διάσπαρτη

№ 216

30

ετερογένεια θα τη θεωρήσουν όχι εμπόδιο, αλλά ευεργετική πολυμορφία που συγκροτεί την ταυτότητα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος: τα πρώην ή υπό απομάκρυνση στρατόπεδα (Π. Μελά, Παπακυριαζή, Μ. Αλεξάνδρου), τα ιστορικά νεκροταφεία (εβραϊκό, ινδικό, συμμαχικό), τα υπερμεγέθη αδρανή βιομηχανικά κτίρια, κυρίως καπνεργοστάσια, οι αρχαιολογικοί τόποι (λόφος Πολίχνης…), οι παλαιές μονές (Λαζαριστών, Αδελφών του Ελέους) τα αποθέματα φυσικού τοπίου ( οι όχθες και η θαμμένη κοίτη του Δενδροποτάμου, η Δενδροφυτεία Συκεών) – περιγράφουν τα fati urbani μιας διεγερτικής μητροπολιτικής πολυφωνίας. Είναι κρίμα. Διότι ο πλούτος των ιδεών που κατατέθηκαν στο μεγάλο και με τεράστια συμμετοχή διεθνή διαγωνισμό του Europan για το Δυτικό Τόξο, ιδέες που γενικά αφορούν στην εξασφάλιση μιας αλληλουχίας κοινόχρηστων χώρων μεταξύ των επτά Δυτικών Δήμων που τους διαπερνά το διάγραμμα αυτού του τόξου, είτε δημιουργούν κινητήρια πολεοδομικά παράδοξα, «αποκεντρωμένη κεντρικότητα» ή «διασπορά της αστικότητας», είτε όχι, είναι βέβαιο ότι προπαγανδίζουν μια αντιηρωική και καθόλου κανονιστική - ορθοπεδική προσέγγιση στα ζητήματα κατασκευής της σύγχρονης αστικής μυθολογίας και ότι προφητεύουν την πύκνωση της αστικής εμπειρίας και την υπεράσπιση των «κοινών», μιας έννοιας που κυριαρχεί ήδη στο σύγχρονο λόγο για την πόλη. Πώς υπερασπίσθηκε η Πολιτιστική την ιστορική ταυτότητα της πόλης; Προφανώς το έργο αυτό ανήκει στις Εφορείες Αρχαιοτήτων, οι οποίες το διεκπεραιώνουν με απόλυτη συστηματικότητα και γνώση. Το έργο των Εφορειών μόνο οικονομικά υποστηρίχθηκε μέσα από τις, συγκριτικά, πιο ευέλικτες δομές της Πολιτιστικής. Συνεπώς, η Πολιτιστική δεν το διεκδικεί, αν και κάποτε δόθηκε αυτή η εντύπωση: υπήρξε μια ευτυχής χρονική σύμπτωση, η ανακάλυψη μέσα στο χρόνο της Πολιτιστικής του Μακεδονικού Τάφου του Αγίου Αθανάσιου, με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες ενός συμποσίου, προσέφερε το 1995 την εικονογράφηση στο Ημερολόγιο της Πολιτιστικής. Κατά τη γνώμη μου, στο εσωτερικό αυτής της

Μπέη Χαμάμ - Λουτρά Παράδεισος

σχέσης, η Πολιτιστική δύναται να διεκδικήσει τρία σημεία. Το Πρώτο αφορά σε μια εκατό τοις εκατό δική της πρωτοβουλία: πιστεύω ότι ανήκει ειδικός τίτλος τιμής στο Διοικητικό της Συμβούλιο ότι, ευαισθητοποιούμενο απέναντι σε μια μακρά οφειλή της πόλης, συνέλαβε, μελέτησε και σε συνεργασία με την Ισραηλιτική Κοινότητα σε ένα από τα λίγα κτίρια της Θεσσαλονίκης που δεν είχαν καταστραφεί στην πυρκαγιά του 1917, ίδρυσε το «Μουσείο της Εβραϊκής Παρουσίας στη Θεσσαλονίκη». Το Δεύτερο, που αφορά αντίστοιχα σε μιαν άλλη πλευρά της απωθημένης ιστορικής ταυτότητας της πόλης, περιγράφει τη συγκρότηση ως ενός ενιαίου υποπρογράμματος, μιας πολιτικής για την αποκατάσταση των πέντε μεγάλων οθωμανικών μνημείων του Κέντρου της πόλης (Χαμζα Μπεη Τζαμί, Μπέη Χαμαμ, Μπεζεστένι, Αλατζά Ιμαρετ, Μπαζαρ Χαμαμ. Το Τρίτο περιγράφει τον ειδικό ζήλο της Πολιτιστικής για την βοήθεια στο έργο της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, που παράλληλα προς την ανάδειξη αστικών εκλεκτικιστικών ή/ και μοντέρνων κτιρίων στο εσωτερικό του ιστού, διήγειρε το ενδιαφέρον για τη Βιομηχανική Αρχαιολογία (Μουσείο Υδρευσης). Νομίζω ότι μέσα από την ισότιμη διαχείριση μνημείων από διάφορες στιγμές της διαδρομής της πόλης, περιορίσθηκαν ιδεοληπτικές αναφορές και αφελείς αναγωγισμοί (πχ η Θεσσαλονίκη «Βυζαντινή» πόλη) που είχαν με επίταση ακουσθεί κατά τη στιγμή της διεκδίκησης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, φτωχαίνοντας τη συνείδηση για τη σύνθετη και παλίμψηστη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Ποιο από τα κτίρια που κατασκευάστηκαν στη διάρκεια της Πολιτιστικής είναι το αγαπημένο σας; Μια θεαματική απάντηση θα ήταν: κανένα. Διότι κανένα δε μου δημιουργεί αρχιτεκτονική συγκίνηση, ούτε ανανεώνει την εμπιστοσύνη μου στην Αρχιτεκτονική, με τον τρόπο που αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του σχεδιασμού της Νέας Παραλίας (Πρ.Νικηφορίδης, B.Cuomo) – ένα έργο που σχεδιάστηκε την ίδια πάνω κάτω εποχή με τα έργα της Πολιτιστικής. Υπάρχουν προφανώς κτίρια της Πολιτιστικής καλύτερα, λιγότερο καλά και καθόλου

καλά. Για να μην κάνω το δύστροπο θα μπορούσα να αναφέρω, ανάμεσα σ΄αυτά που μου αρέσουν, το πολύ ενδιαφέρον «Πολύκεντρο» στο Δενδροπόταμο στο Δήμο Μενεμένης (Μ Παπανικολάου, Ρ. Σακελλαρίδου) ή το ημιτελές «Πολιτιστικό Κέντρο» του Δήμου Νεάπολης (B.Cuomo, Πρ.Νικηφορίδης). Αν θέλω να αποφύγω την απάντηση, είναι γιατί πιστεύω ότι ο μικρός αριθμός των κτιρίων με ενδιαφέρον, μέσα στο μεγάλο πλήθος που κατασκευάσθηκαν, δεν οφείλεται κατανάγκην στην αρχιτεκτονική ολιγωρία των μελετητών τους, αλλά πρωτίστως στην αδυναμία της Πολιτιστικής να εγκαταστήσει ένα μηχανισμό διασφάλισης της αρχιτεκτονικής ποιότητας των έργων. Η έλλειψη αυτού του μηχανισμού είναι εμφανής ιδιαίτερα σε περιπτώσεις απόλυτης απόκλισης του σχεδιασμού από τα προφανή ζητούμενα της ανάθεσης - όπως συμβαίνει με το ύφος βελούδινου εσωτερικού χώρου, που επιλέχθηκε για τις κινηματογραφικές αίθουσες στην Α΄ Προβλήτα, σε απόλυτη διάστιξη προς το τραχύ λιμενικό τοπίο – κάτι που, βεβαίως, δεν ισχύει στην ωραία επίλυση

31

Ιανουάριος 2017

του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης του ΚΜΣΤ στην ίδια περιοχή. Το ίδιο άστοχη στην περίπτωση της πεζοδρομημένης Αριστοτέλους η φλυαρία των υλικών, οι άχρηστες ανιστοσταθμίες στις δαπεδοστρώσεις και οι διακοσμητικές φυτεύσεις, που υπερδιαιρούν το δημόσιο χώρο και υπονομεύουν το κύρος του μνημειακού άξονα της πόλης. Δε θέλω καθόλου να μιλήσω για τις επεμβάσεις στα δύο πιο ορατά κτίρια της Πολιτιστικής – τον ανασχεδιασμό του Θεάτρου της ΕMΣ και την εξαρχής κατασκευή του Βασιλικού Θεάτρου – διότι όλη η λογική του σχεδιασμού σ΄ αυτές τις κορυφαίες περιπτώσεις υπαγορεύθηκε αποκλειστικά από επιλογές της «Διοίκησης Εργου» (project management) και από μια αρχιτεκτονική αμεριμνησία. ‘Η, για να το πω επιεικέστερα, από μια α-θεωρητική στάση απέναντι στην Αρχιτεκτονική, από μια παντελή απουσία μιας αναγνωρίσιμης αρχιτεκτονικής ιδεολογίας. Ούτε θέλω να μιλήσω για την ανεξήγητη απομάκρυνση από μια ρωμαλέα Αρχιτεκτονική πρόταση (Μ. Χρυσομαλλίδης, Ε. Σπάνια), αποτέλεσμα μάλιστα Διαγωνισμού, στην περίπτωση του συγκροτήματος της Μονής Λαζαριστών. Εκ των υστέρων γίνεται παραπάνω από σαφές ότι, λόγω των μετατοπισμένων εμφάσεων στον Κανονισμό Ανάθεσης Έργων, η Αρχιτεκτονική, ως ευγενής εκφραστική της αστικότητας, έμεινε ανυπεράσπιστη. Ότι η Αρχιτεκτονική, ως αναγκαίος και θεμιτός εκφρασιακός πειραματισμός, περίπου ετέθη σε αναστολή. Οι μελέτες εστιάσθηκαν μονομερώς στη λειτουργική επίλυση και στην κατασκευαστική διαχείριση των επιμέρους έργων και όχι στην υποστήριξη μιας διακριτής Αρχιτεκτονικής ταυτότητας. Ως συνέπεια, το καλά ζυγισμένο και φιλόδοξο Πρόγραμμα της Πολιτιστικής, με ελάχιστες εξαιρέσεις, που οφείλονται στην ικανότητα των σχεδιαστών αυτών των έργων, οδηγήθηκε στο θρίαμβο μιας εικόνας εταιρικής αρχιτεκτονικής (corporate architecture), με τάση προς την χλιδή και τον κατασκευαστικό περφεξιονισμό ή, ορθότερα, προς την εικόνα χλιδής και κατασκευαστικού περφεξιονισμού, χαραμίζοντας και συχνότερα συκοφαντώντας εμπνευσμένες δυνατότητες που περιείχε ο Προγραμματικός σχεδιασμός του

Το κτίριο στην οδό Σαχτούρη 34 Α στην Άνω πόλη τελεί υπό κατάληψη

αναθέτη. Η δικαιοσύνη απαιτεί να θυμίσουμε ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του Προγράμματος δεν αφορούσε σε σχεδιασμό νέων κτιρίων, αλλά στην αποπεράτωση ημιτελών πολιτιστικών υποδομών (θέατρα, ωδεία, αίθουσες εκθέσεων, κέντρα νεότητος κτλ.) που, στην πρώτη Μεταπολίτευση, η αφελής ή η εκ του πονηρού δημαγωγική αισιοδοξία των Δήμων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος ή άλλων φορέων είχε, με πρόχειρες μελέτες και χωρίς διασφάλιση των πόρων, ξεκινήσει για να τα εγκαταλείψει εν συνεχεία επί δεκαετίες στην τύχη τους, σε κατάσταση γιαπιού. Η Πολιτιστική έθεσε ως προτεραιότητά της να θεραπεύσει αυτό το χαίνον τραύμα. Κατά τη γνώμη μου, ό,τι κυρίως ευθύνεται για τον αρχιτεκτονικό συντηρητισμό αυτών των κτιρίων, είναι ακριβώς αυτές οι αρχικές προβληματικές αρχιτεκτονικές μελέτες. Εν κατακλείδι… Ζημιά ή κέρδη μετράμε 20 χρόνια μετά; Ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί τελικά από τους Θεσσαλονικείς. Σκέφτομαι ότι είκοσι χρόνια μετά το 1997 – είναι πράγματι καλός χρόνος για να σκεφτούμε ξανά πιο ψύχραιμα για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, που με τη βοήθεια όλων (…) έχει αφήσει την ανάμνηση μιας μάλλον κακόφημης υπόθεσης. Πώς τεκμηριώνεται αυτή η βαριά φήμη; Ασαφείς υποθέσεις για κάποιους που μέσα στη ροή των κεφαλαίων πλούτισαν συμφύρονται με φήμες για άλλους οι οποίοι, αν και μετριότατα στελέχη της δημόσιας διοίκησης, αποκόμισαν credits σπουδαίων managers, για άλλους που διαχειριζόμενοι πεδία στα οποία δεν ήταν οι πιο κατάλληλοι θησαύρισαν πολιτιστικό κεφάλαιο, για άλλους που άλλοτε μιλώντας πολιτικά και άλλοτε ως τεχνοκριτικοί άπασας της ύλης, συχνά από κρατικά μέσα επικοινωνίας, έκαναν καριέρες αντιπολιτευόμενοι. Αν η αναζήτηση μιας εξήγησης για το τραύμα της Πολιτιστικής περιορισθεί στις κτιριακές υποδομές, παρά το κατά τη γνώμη μου ορθά ιεραρχημένο Πρόγραμμά της, η συγκομιδή, σε αρχιτεκτονικό κτιριακό πλούτο, όπως προσπάθησα να συζητήσω απαντώντας στις

ερωτήσεις σας, είναι μάλλον πενιχρή. Από την άλλη, κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι, μέσα σ΄αυτά τα είκοσι χρόνια, η πολιτιστική ζωή της πόλης στεγάζεται κυρίως, και μάλιστα με όρους αξιοπρεπούς τεχνικής εξυπηρέτησης των καλλιτεχνικών γεγονότων, σε υποδομές της Πολιτιστικής: θέατρα, συναυλιακοί χώροι, εκθεσιακοί χώροι, μουσεία,… που η Πολιτιστική Πρωτεύουσα συνέλαβε, προγραμμάτισε, μελέτησε και κατασκεύασε στον πυκνό χρόνο της πενταετίας 1995-2000. Η ιστορικοποίηση, βέβαια του παρόντος παίζει περίεργα παιχνίδια, τρέχει με ρυθμούς που παράγουν λήθη: φαντάζομαι ότι κανείς, όχι μόνο από τους αθώους σημερινούς εικοσάρηδες, κινηματογραφόφιλους του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, που δε ζούσαν το 1997, δεν έχει λόγους να γνωρίζει ότι το «Κινηματογραφικό Χωριό του Μισέλ Δημόπουλου», που δοξάζονταν στον ειδικό ευρωπαϊκό τύπο, είναι έργο της Πολιτιστικής. Ούτε ότι η Αριστοτέλους, πριν από την πεζοδρόμησή της, ήταν μια κόλαση από παρκαρισμένα αυτοκίνητα και μπουκωμένη από ρυπογόνα, αεικίνητα, δαιμονιώδη μηχανάκια. Ούτε ότι η Άνω Πόλη πριν το συντονισμένο Πρόγραμμα εξαγορών και συντήρησης μεγάλου αριθμού σπιτιών και αποκατάστασης βασικών διαδρομών της ήταν μια ερειπιώδης εκδοχή του γραφικού. Ούτε όμως κάποιος από τους παλαιούς κατοίκους της πόλης μπορεί να ανακαλέσει πώς ήταν η Θεσσαλονίκη χωρίς το Τελλόγλειο, το Βασιλικό Θέατρο, τη Μονή Λαζαριστών, τα Θέατρα Καλαμαριάς, Σταυρούπολης, Άνετον, τη Villa Bianca, το Θέατρο Κήπου, το Θέατρο Δάσους ακόμη και το Θέατρο Γης… Η, να σκεφθεί με ποιο Αεροδρόμιο η πόλη θα εξυπηρετούσε τα εκατομμύρια επισκεπτών της ετήσιας επιβατικής κίνησης. Αν, πάλι, ψάχνοντας για μια εξήγηση της «κακής φήμης», ανοίξουμε τη συζήτηση για τους θεσμούς Πολιτισμού που εξεπήδησαν από το Γαλαξία των δράσεων του Πολιτιστικού Προγράμματος που στο διάστημα 1995-1997 διαπέρασε τον ουρανό της πόλης, είμαστε προφανώς απρόθυμοι να φαντασθούμε την πόλη χωρίς το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης,

№ 216

32

το Φεστιβάλ Κινηματογράφου με δική του έδρα, το ΟΛΥΜΠΙΟΝ, το Μουσείο Φωτογραφίας, το Μουσείο Ύδρευσης, την Χαρτοθήκη της Ελλάδος με δική της έδρα στην Άνω Πόλη. Και θα μας είναι αδύνατο να καταλάβουμε το κλίμα της εποχής του ’97, μέσα στο οποίο όλα αυτά που σήμερα συγκροτούν τη θεσμική μορφή της Πολιτιστικής ζωής της πόλης είχαν αντιμετωπισθεί με χλεύη, όταν όσοι ενεπλάκησαν σε Διοικητικά Συμβούλια ή σε όποιες θέσεις Πολιτιστικών φορέων είχαν στιγματισθεί ως περίπου δωσίλογοι και όταν τον Υπουργό Πολιτισμού που είχε την Πρωτοβουλία αγοράς της συλλογής Κωστάκη ως περιουσίας του ΚΜΣΤ, τον περιέβαλε αυτομάτως η φήμη μιας σκανδαλώδους σπατάλης υπέρ της εκλογικής του περιφέρειας. Τώρα, είκοσι χρόνια μετά, ανακατασκευάζοντας το δηλητηριώδες κλίμα εύλογης ή/και υποκριτικής καχυποψίας και ανέξοδου καταγγελτισμού, ίσως μπορέσουμε να δούμε όλη την κλίμακα των ματαιώσεων που ζήσαμε, πχ από την εγκατάλειψη του project για τη θαλάσσια αστική συγκοινωνία μέχρι, το δραματικότερο, τη θεαματική απουσία των φοιτητών και των φοιτητριών, ακόμη και της Σχολής καλών Τεχνών, από ό,τι θα αργούσε πολύ να τους ξανασυμβεί – αν κάποτε έχουν την τύχη να τους ξανασυμβεί – μέσα στα πόδια τους, στην καθημερινή τους βόλτα, εκθέσεις Caravaggio, Bresson, Isozaki, ….. Ή, ακόμη, τη θεαματική απουσία του κόσμου του θεάτρου και των παραστατικών τεχνών από την ιλιγγιώδη τετράωρη performance του Bob Wilson στην Αποθήκη Α΄, ή από την ομιλία του Giorgio Strehler του Piccolo Teatro, την τελευταία, μάλλον ομιλία της ζωής του, στα εγκαίνια της μνημειώδους έκθεσης σκηνογραφίας στην Αποθήκη 10 στο Λιμάνι. Νομίζετε έστω σήμερα, είκοσι χρόνια μετά, μπορούμε να δεχθούμε ότι η μόνη, που ζήμιωσε από μια κριτική τέτοιου χαρακτήρα, είναι η πόλη; Και επειδή αυτό ακούγεται λίγο αφηρημένο: κερδίσαμε τουλάχιστον την επίγνωση ότι όσοι, τότε, εμπιστευθήκαμε αγωνιστικά τον αποκαλυπτικό λόγο των καταγγελιών, σήμερα, είκοσι χρόνια μεγαλύτεροι, έχουμε αποστερηθεί σπάνιες διαμορφωτικές εμπειρίες; Και, επιπλέον, ότι η πόλη έχασε την ευεργετική επίδραση μιας αναγκαίας

όσο και αυστηρής κριτικής, που θα υποχρέωνε σε καλύτερους προγραμματισμούς, σε λιγότερη σπατάλη και σε λιγότερη φαντασμαγορία; Και αν η ζημιωμένη είναι η πόλη, αλήθεια, ο κερδισμένος ποιος είναι;

ΤΡΕΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ Νεότερα μνημεία: Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα κτίρια της Πολιτιστικής σύμφωνα με τη σύμβαση του έργου τους εξακολουθούν να λειτουργούν στην πολιτιστική χρήση που τους είχε οριστεί. Ο κανόνας βέβαια έχει και τις εξαιρέσεις του. Από τα νεότερα μνημεία που αποκαταστάθηκαν πλήρως, το Κτίριο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, η παραμυθένια έπαυλη Αχμέτ Καπαντζή δια χειρός Πιερό Αριγκόνι, στην Βασιλίσσης Όλγας που παραχωρήθηκε προς τον Οργανισμό Πολιτιστικής, μετά την αποκατάστασή της, για να στεγάσει τις κεντρικές του υπηρεσίες το 1997, πωλήθηκε στον ρώσο επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, το 2014 και μέχρι τώρα παραμένει κλειστή. Στην Άνω πόλη πέρα από τον ανασχεδιασμό ολόκληρων διαδρομών και περιοχών εξαγοράστηκαν από τον Οργανισμό και αποκαταστάθηκαν πλήρως 12 κτίρια χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα. Από αυτά η τριώροφη μουσουλμανική οικία που χρονολογείται από το 1850 επί της οδού Θεοφίλου 13, είχε παραχωρηθεί μετά την πλήρη αποκατάστασή του στο Λογοτεχνικό Αρχείο Θεσσαλοvίκης (ΛΑΘ) και το τµήµα Θεσσαλονίκης του Ελληvικού Λογοτεχvικού και /στορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ). Μετά την αποχώρηση του ΕΛΙΑ στο κτίριο συνέχισε να στεγάζεται ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βορείου Ελλάδος και η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων. Το καλοκαίρι του 2012, η Κτηματική Υπηρεσία ζήτησε από των ΣΕΒΕ και την ΕΔΙΑ να εγκαταλείψουν το κτίριο αφού η σύμβαση με το Υπουργείο Πολιτισμού από το 1998 αφορούσε στο ΕΛΙΑ το οποίο πλέον έχει μεταφερθεί. Τρία χρόνια αργότερα κι ενώ παρέμενε κλειστό πουλήθηκε μέσω ΤΑΙΠΕΔ σε ιδιώτη. Λίγο πιο πάνω στο νούμερο 25, το διατηρητέο ανακατασκευάστηκε για να στεγαστεί η Αντιδημαρχία Πολιτισμού. Εδώ και αρκετά χρόνια έχει μεταφερθεί η έδρα της και στο κτίριο εδώ και 2 χρόνια λειτουργεί ΚΕΠ, στον ισόγειο χώρο του. Στη οδό Σαχτούρη 34Α, ένα εξαιρετικό τριώροφο από τα μέσα του 19ου αιώνα, εξαγοράστηκε και ανακατασκευάστηκε για να

στεγάσει την Πολιτιστική Ολυμπιάδα. Σήμερα και αφού παρέμεινε σφραγισμένο για πολλά χρόνια τελεί υπό αυθαίρετη κατάληψη. Οι γείτονες μας είπαν ότι οι νέοι ένοικοί του είναι τρεις νεαρές κοπέλες που έχουν κλείσει με λουκέτο την καγκελόπορτα ώστε κατέστη αδύνατον να πλησιάσουμε στο κτίριο. Το διώροφο στην οδό Γοργούς 11, από τα ελάχιστα που παρέμεναν στη ζώνη πρασίνου των τειχών βρισκόταν βορειοανατολικά της Πλατείας Καλλιθέας και μετά την πλήρη αποκατάστασή του είχε παραχωρηθεί στην αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και είναι άγνωστο από πότε περέμενε χωρίς χρήση. Πριν λίγες βδομάδες κάηκε ολοσχερώς από άγνωστη αιτία, το κουφάρι του είναι μια από τις πιο θλιβερές εικόνες της πόλης. Τα υπόλοιπα 9 κτίρια της Πολιτιστικής στην Άνω Πόλη διατηρούν τις χρήσεις που προβλεπόταν. Στην Άνω πόλη επίσης αποκαταστάθηκαν οι όψεις από 25 χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα που ανήκαν σε ιδιώτες, ενώ συντάχθηκαν τεχνικοί φάκελοι για άλλα 20. Μερικά από αυτά βρίσκονται ακόμη σε άσχημη κατάσταση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό στη Θεοφίλου 18 που κατεδαφίστηκε προ 2 ετών από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου λόγω επικινδυνότητας.

Το διώροφο στην οδό Γοργούς 11 στην Άνω πόλη κάηκε πριν λίγες βδομάδες

Νεόδμητα κτίρια: Ανάμεσα στα πολλά μουσεία, θέατρα, βιβλιοθήκες και πολυκέντρα που κατασκευάστηκαν επί Πολιτιστικής ίσως θα πρέπει να μείνουμε σε ένα από αυτά που 20 χρόνια μετά παραμένει ημιτελές, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αδυναμίας υλοποίησης για λόγους που δεν είναι σαφείς. Πρόκειται για το Θέατρο και Πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Μενεμένης Θεσσαλονίκης τοποθετημένο σε μια περιοχή στις παρυφές ενός πυκνοδομημένου αστικού ιστού, διχοτομημένης από τις σιδηροδρομικές γραμμές και οριοθετημένης από τα έντονα όρια των οδών Μοναστηρίου και Δενδροποτάμου. Το έργο αφορούσε σε συγκρότημα δύο κτιρίων με χρήση κλειστού Θεάτρου, θερινού κινηματογράφου, και πολιτιστικού κέντρου πολλαπλών χρήσεων ειδικής μορφής και προδιαγραφών, συνολικής επιφάνειας 3150 m2. «Πρόκειται ουσιαστικά για ένα «αδιαμόρφωτο κενό, με λίγες διάσπαρτες παλιές

Ιανουάριος 2017

33

№ 216

34

Το πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Μενεμένης

αποθήκες, το οποίο δίνει την αίσθηση ενός αχανούς βάθους, εντύπωση που ενισχύεται από την προοπτική των γραμμών, αλλά και την έλλειψη διακυμάνσεων του εδάφους. Αποτελεί μια περιχαρακωμένη και απροσπέλαστη νησίδα, με έντονα τα στοιχεία της εσωστρέφειας και της εγκατάλειψης», έγραφε για την περιοχή το σκεπτικό της μελέτης των Νικηφορίδη - Κουόμο που σχεδίασαν το κτίριο. Το πολιτιστικό κέντρο μισο-έγινε και μισο-λειτούργησε για χρόνια μετά από μια δεύτερη προσπάθεια ολοκλήρωσης στεγάζοντας την Τεχνική Υπηρεσία του δήμου χρήση μακράν της αρχικής προβλεπόμενης. «Η ανάθεση της μελέτης έγινε από τον ΟΠΠΕ Θεσσαλονίκη 97 και περιελάμβανε ένα ασφυκτικά μικρό οικόπεδο για Πολιτιστικό Κέντρο και Θέατρο και ένα μεγαλύτερο οικόπεδο για Πάρκο. Η ανάθεση προέκυψε εξαιτίας του Α’ Βραβείου στον ομοσπονδιακό ευρωπαϊκό διαγωνισμό EUROPAN 2», μας ενημερώνει ο αρχιτέκτονας του έργου κ. Πρόδρομος Νικηφορίδης. Και συνεχίζει: «To 1998 ξεκίνησε η κατασκευή του φέροντος οργανισμού, κοινώς τα μπετά. Η κατασκευή σταμάτησε και έμεινε ημιτελής για αρκετά χρόνια λόγω έλλειψης πρόσθετης χρηματοδότησης.. Ακολούθησε η δημοπράτηση της ολοκλήρωσης του Πολιτιστικού Κέντρου, που θα στεγαζόνταν

πολυώροφο τριγωνικό τμήμα του κτιρίου. Προέκυψε η χρεωκοπία του αναδόχου και ξανά δημοπρατήθηκε. Ολοκληρώθηκε όπως όπως και στεγάστηκε εκεί η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου. Το τμήμα του Θεάτρου και του υπαίθριου κινηματογράφου παραμένει από το1999 ως έχει. Η χρήση του δώματος του Θεάτρου ως υπαίθριος κινηματογράφος ήταν δική μας πρόταση που υιοθέτησε ο ΟΠΠΕ Θεσσαλονίκη 97». Εξαιτίας του προβλήματος σχετικά με τη μη προβλεπόμενη χρήση, η Υπηρεσία μετακόμισε και μετά από πρόσθετες εργασίες, το 2006, το τριώροφο τριγωνικό τμήμα του Κτιρίου λειτουργεί έκτοτε ως πολιτιστικό κέντρο. Το πάρκο που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο δεν έγινε ποτέ, το ασφαλτόστρωσαν και έκαναν ένα χώρο στάθμευσης. Σήμερα στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργεί ΚΕΠ, στον1ο όροφο γίνονται απογευματινά μαθήματα πολιτιστικού χαρακτήρα του δήμου, στον δεύτερο όροφο λειτουργεί βιβλιοθήκη, ο Σύλλογος Μικρασιατών και το Τμήμα Αθλητισμού. Στον τρίτο εδράζει η Δημοτική Αστυνομία. Το υπόλοιπο κομμάτι του συγκροτήματος παραμένει κλειστό και ημιτελές μέχρι νεοτέρας. Οθωμανικά μνημεία: Η ιστορία της αποκατάστασης των οθωμανικών μννημείων της πόλης είναι σχετικά καινούργια ιστορία. Η πόλη μετά την απελευθέρωση και ιδιαίτερα μετά την Μικρασιατική καταστροφή έμοιαζε να θέλει να σβήσει ένα παρελθόν που της θύμιζε τα χρόνια της υποδούλωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατεδάφιση όλων των μιναρέδων της πόλης γύρω στα 1925 με μόνο διασωθέντα αυτόν της Ροτόντας (που δεν αποτελούσε καν αυθεντικό οθωμανικό μνημείο) και η χρήση του Χαμζά Μπέη Τζαμί (Αλκαζάρ) ως λαϊκό κινηματογράφο και αργότερα πορνοσινεμά για πενήντα χρόνια (1932-1980) σε μια πλήρη απαξίωση για δεκαετίες του τέμενους που αποτελεί τον παλαιότερο σωζόμενο ισλαμικό χώρο λατρείας που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Η Λίλα Σαμπανοπούλου αρχαιολόγος στην ενοποιημένη Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, τονίζει ότι «Η Αρχαιολογική Υπηρεσία ουδέποτε διαχώρισε κανένα από τα μνημεία στο θέμα της προστασίας του σε σχέση με την ταυτότητά του». Ο σεισμός του 1978 σήμανε την έναρξη μιας προσπάθειας αποκατάστασης των παραμελημένων μνημείων που όμως προχωρούσε με πολύ αργούς ρυθμούς και μεγάλα κενά χρηματοδότησης σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μνημεία με κύρια αιτία το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, αφού τα περισσότερα ανήκαν σε ιδιώτες. Σήμερα η Αίγλη ή Γενί Χαμάμ είναι το τελευταίο που εξακολουθεί να παραμένει σε ιδιωτικό ιδιοκτησιακό καθεστώς ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαγοραστεί. Κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής οι επεμβάσεις πάνω στα Οθωμανικά Μνημεία ήταν περισσότερο προς την κατεύθυνση εξωραϊσμού του

περιβάλλοντα χώρου, υποστηλώσεων και δημιουργία διαδρομών ή ανασχεδιασμό των μνημείων σε κτίρια εκδηλώσεων ή εκθεσιακών χώρων (Μπεζεστένι στον πρώτο όροφο, Αλατζά Ιμαρέτ και Γενί Τζαμί). Στο Χαμζά Μπέη Τζαμί έγιναν εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο και πολύ αργότερα όταν το μνημείο περιήλθε στην υπηρεσία, το 2006, άμεσα αποξηλώθηκαν τα ίχνη των καταστημάτων του και του κινηματογράφου, ενώ πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης κυρίως του αιθρίου και των στοών του). Στο Γιαχουντή Χαμάμ οι επεμβάσεις αφορούσαν κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο με την απομάκρυνση των μικρομάγαζων που εφάπτονταν στο μνημείο (λουλουδάδικα) και την αποζημίωση των ιδιοκτητών. Στο Μπέη Χαμάμ ή Λουτρά ο Παράδεισος έγινε απομάκρυνση των μπάζων, σχολαστικός καθαρισμός και ελαφρές εργασίες συντήρησης. Για τη Λίλα Σαμπανοπούλου η αποκατάσταση των Οθωμανικών μνημείων, όπως και κάθε μνημείου, απαιτεί χρόνο και ενδελεχή μελέτη πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση. Οι εργασίες εκείνων των χρόνων πάνω στα οθωμανικά μνημεία δεν πραγματοποιήθηκαν σε μια ολοκληρωμένη βάση και συχνά αποσκοπούσαν στο φαίνεσθαι.

Ιανουάριος 2017

35

36

â„– 216