Editie 3 - 2016 - Reboot

Editie 3 Jaargang 2016

PARALLAKS

REBOOT

Katertje? Lees hier waarom: Alcohol en het brein Puzzels om je hersenen even flink te laten zweten: Hersenkrakers Het doet zeer op plekken die er niet meer zijn: Fantoompijn

TOP TECHNOLOGY FOR PATIENTS WWW.UTWENTE.NL/MIRA

Inhoudsopgave

Alcohol en het brein

Katertje? Lees hier waarom!

3

Inhoudsopgave

4

Van de Voorzitter

5

Redactioneel

6

Goed verhaal, lekker kort

Hersenkrakers

8

Puzzels om je hersenen even flink te laten zweten.

Fantoompijn

17

Het doet zeer op plekken die er niet meer zijn.

10

De anatomische les

13

Studiereis Wu Xing: een onvergetelijke reis door China!

14

Paradoks inside

18

Medische apparaten van vroeger

20

Ziekte uitgelicht.

24

Geheugentips

25

Gezichtsherkenning

26

Ik geloof...Hoe?

22

Terug van weggeweest! Deze keer: Undiagnosed Diseases/ Lees over de bestemming van de studiereis van dit jaar.

Kees en Joost blikken even kort terug op het Paradoks kamp.

De nieuwste rubiek van de parallaks kijkt terug in de tijd.

Deze keer is het de beurt aan hydrocefalie (waterhoofd).

11 tips om je brein up and running te houden.

Hoe komt het nou dat je zo snel iemand kan vinden?

De verklaring waarom mensen religieus zijn.

COLOFON REDACTIE: Dafne Groener (hoofdredacteur) Ben Sawaryn (eindredacteur) Ben Sawaryn (hoofd-vormgeving) Erwin van Renselaar (secretaris) CORRESPONDENTIE parallaks@paradoks.utwente.nl DRUK T-Point, Enschede

Parallaks is de periodiek van S.V. Paradoks en wordt samengesteld door een commissie van vrijwilligers. Heb je ideeĂŤn, suggesties, vragen of wil je om een andere reden contact, spreek een commissielid aan of mail naar het correspondentie e-mailadres vermeld aan de linkerzijde.

LEES PARALLAKS ONLINE De Parallaks is online te lezen. Ga naar: www.paradoks.utwente.nl/parallaks

Š Copyright 2016

Editie 3 jaargang 2016

3

Van de Voorzitter

Een jaar gaat snel voorbij Lieve Paradoksleden,

CHÉRISE HÉLANT MULLER

Ze zeggen altijd: de tijd gaat snel voorbij als je het leuk hebt. Dit kan ik je na mijn bestuursjaar bevestigen. Een jaartje even iets anders doen dan studeren zorgt ervoor dat de tijd weer wat sneller gaat. Een jaar zonder in de studieboeken te hoeven kijken en tentamens te maken. Helaas was het voor mij niet helemaal een jaar zonder tentamens en studieboeken. Naast het besturen moesten er ook vakken worden ingehaald. Maar doordat je het dan zo druk hebt, gaat de tijd nog sneller.

Dat ‘time flies when you’re having fun’, hebben jullie waarschijnlijk zelf ook gemerkt in de vakantie. Voor je het weet zit de vakantie er alweer op en moet je weer studeren. De tijd gaat ook veel sneller voorbij wanneer je nieuwe dingen probeert. Deze ervaringen vormen namelijk nieuwe herinneringen.

Op vakantie doe je dan ook dingen die je normaal tijdens je studeren niet doet.

Het is het niet alledaags en dus gaat de tijd sneller.

Vakanties zorgen ervoor dat je tot rust kunt komen en je weer energie verzamelt voor het nieuwe collegejaar. Sommige mensen vinden het fijn om lekker een paar weken op het strand te liggen om te relaxen of een leuk boek te lezen, terwijl anderen het liefst gaan reizen. Ik zelf geniet meer van de tweede optie. Ik reis het liefst gedurende mijn leven de hele wereld over zodat ik van alles te zien krijg en nieuwe ervaringen opdoe. Echter, ik zeg ook geen nee tegen een paar weekjes lekker aan het strand liggen.

Het is fijn dat je in je vakantie zelf kan bepalen wat je gedurende de dag gaat doen.

Sommige studenten zoeken een vakantiebaantje zodat ze daarna op vakantie kunnen, terwijl anderen liever in Nederland blijven om daar van de zon genieten. Als die zich tenminste laat zien, want dat is natuurlijk altijd afwachten.

4

Reboot

Nu de vakantie voorbij is, denk je het liefste terug aan de gave tijd die je hebt gehad. Helaas moet iedereen weer aan de bak om zijn studiepunten binnen te halen.

Iedereen zit weer in de collegebanken om te studeren. Het blijft dan ook een uitdaging om leuke dingen te blijven doen naast je studie. Zo zorg je ervoor dat je studententijd een leuke tijd is en dat de tijd snel voorbij gaat.

Activiteiten bij Paradoks of een studentenvereniging kunnen daarvoor zorgen.

Samen met je vrienden en vriendinnen leuke activiteiten doen. Misschien organiseer je zelf wel een activiteit voor anderen, met anderen binnen een commissie. Probeer te genieten van de dingen die je nu kan doen want voor je het weet is je studententijd alweer voorbij en moet je aan het werk.

Zo ging mijn bestuursjaar snel voorbij. Nu het er voor ons, het 37e bestuur ‘Normothermia’, bijna op zit, is het aan het nieuwe bestuur om er een fantastisch jaar van te maken. Nieuwe kansen en nieuwe uitdagingen, zo begon mijn jaar ook. Deze kansen heb ik gepakt, de uitdagingen ben ik aangegaan en het heeft ervoor gezorgd dat ik een fantastische tijd achter de rug heb.

Nu is het weer tijd om in de studieboeken te duiken en ik wens ons allemaal een fantastisch studiejaar toe.

Veel leesplezier in deze Parallaks!

Redactioneel

Reboot Lieve lezers, Wat fijn dat jullie na een lange, heerlijke zomer met als afsluiter een geweldige Kick-In de tijd hebben genomen de Parallaks te lezen! Het is maar goed dat ik dit stuk schrijf en niet voorlees, want van mijn stem is niet veel meer over. Het fameuze Kick-In kuchje slaat, zoals alle voorgaande jaren, mij niet over. Na de zomer vind ik het altijd weer moeilijk op te starten; het gevoel van de zon op je huid en de eindeloze vrijheid zijn toch veel beter dan met je neus in de studieboeken zitten.Vandaar dat deze eerste editie na de zomer reboot heet; je hersenen moeten weer op gang komen en bijkomen van alles wat ze de afgelopen weken meegemaakt hebben.

De verre, relaxte vakanties met vrienden of familie, de talloze borrels tot diep in de nacht en het negen dagen lang feesten tijdens de Kick-In met je vrienden. De Kick-In heeft ook daar bij sommigen zijn sporen achtergelaten. Silvano Gefferie heeft een artikel geschreven over alcohol en het brein, zodat je een keer eerlijk geïnformeerd wordt over de effecten op korte en lange termijn.

Wat je verder in deze Parallaks vindt, is de terugkerende rubriek “goed verhaal, lekker kort!’ waarin opmerkelijke, bijzondere nieuwsfeitjes uitgelicht worden.

Daarnaast zal Annabel Groenenberg een ziekte gedetailleerd uitlichten en zal ik, Dafne Groener, tips geven om je geheugen te verbeteren. Thomas van Kuipers en Gerrit Hengeveld schrijven hun vaste rubrieken: respectievelijk ‘medische apparaten van vroeger’ en ‘de anatomische les’. Tevens zal in deze editie Saskia’s laatste ‘Paradoks Inside’ te vinden zijn, maar wees niet getreurd: zij zal zich na het afronden van haar functie binnen het bestuur bij ons aansluiten als InDesigner!

Het InDesign-team bestaat verder op dit moment uit: Bas Schilder, Ben Sawaryn (tevens hoofd-vormgeving), Cindy Rikhof en Erwin van Renselaar.

Lijkt het jou nou leuk om artikelen te schrijven, heb je leuke ideeën voor volgende edities of wil je jezelf uitdagen door met InDesign aan de slag te gaan?

Wacht dan niet langer en meld het bij iemand van de redactie of het bestuur! Wij zijn te vinden in collegezalen, in de PK, bij de commissiemarkt en ook in Beneden Peil, en vinden het leuk te vertellen over onze bezigheden voor de Parallaks of om ideeën met jou te delen over volgende edities. Naast het schrijven van artikelen over studiegerelateerde zaken leggen wij veel contact met studenten, commissies, alumni en bedrijven. Ook hebben we geregeld een brainstormavond waarop de meest uiteenlopende ideeën worden bedacht en we elkaar goed leren kennen. Als nieuw lid van de redactie heb je erg veel vrijheid; de Parallaks verandert continu en jij kunt daaraan een grote bijdrage leveren! Wie weet ben je een echt InDesign-talent en druk je jouw stempel op de lay-out. Nieuwe redactieleden zijn altijd welkom. Bovendien is het mogelijk om een freelanceartikel (oftewel geheel vrijblijvend) te schrijven over een onderwerp dat jij interessant vindt. Je kunt voor dit alles, overige vragen en opmerkingen mailen naar d.l.t.groener@student.utwente.nl !

DAFNE GROENER

Veel leesplezier en tot in de PK! Dafne Groener Hoofdredactrice

Editie 3 jaargang 2016

5

Goed verhaal, lekker kort

Google de nieuwe huisarts?

Iedere maand zijn er rond de 100 miljard zoekopdrachten die Google uitvoert. Hiervan is een op twintig te relateren aan gezondheidskwesties. De Landelijke Huisartsen Vereniging stelt dat 75% van de Nederlanders Google gebruikt om informatie te verkrijgen over zijn of haar gezondheidsklachten. Maar is dit nou wel verstandig?

Wetenschappers van de Queensland University of Technology zeggen dat Google niet zo betrouwbaar is als het gaat om het opzoeken van medische informatie. Zij hebben proefpersonen medische foto’s laten zien van een aantal veel voorkomende ziektes zoals haarverlies, geelzucht en psoriasis (huidziekte, red.). De proefpersonen zijn zo op zoek gegaan naar welke ziekte op deze foto’s staan afgebeeld. Van de gevonden sites was maar 30% te gebruiken om tot een goede

zelfdiagnose te komen. Dit lage percentage kan leiden tot adviezen die uiteindelijk schadelijk zijn voor degene die ze opvolgt. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat iemand te lang wacht voordat hij naar de dokter gaat. Daarbij kan het voor huisartsen veel tijd en energie kosten om mensen te overtuigen dat ze een andere diagnose hebben. Een ander nadeel van zelf een diagnose op internet zoeken is het fenomeen ‘cyberchondrie’.

Kort omschreven treedt dit verschijnsel op wanneer mensen met hun symptomen uitkomen op (zeer) ernstige aandoeningen en zo ten onrechte denken dat zij die kwaal hebben.

Dokter Google, Quest, jaargang 12, juli 2015, 18

Hersengolven en de betrokkenheid bij een college Daar zit je dan. Achteraan in de zaal bij dat ene college dat je echt gestolen kan worden. Is het te makkelijk? Is het allemaal herhaling? Of valt het gewoon totaal buiten je interessegebied (wat niet te hopen valt, want anders wordt het wellicht tijd voor een nieuwe studie...)? Om het even; feit is dat je totaal niet betrokken bij het college bent.

Het is dan maar goed dat EEG-apparatuur niet tot de standaarduitrusting van docenten behoort. Je verveelde hersengolven zouden namelijk een heleboel over jouw desinteresse kunnen verraden.

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat leerlingen (en hoogstwaarschijnlijk ook studenten) overeenkomstige patronen in hun hersengolven vertonen wanneer deze door stof geboeid worden.

Is het laatste echter niet het geval, dan hebben de hersengolven meer verschillende frequenties ten opzichte van elkaar.

golven middels een EEG in kaart gebracht. De leerlingen kregen vragenlijsten onder de neus waarop zij moesten aangeven in welke mate de les hen geboeid had. Hieruit bleek dat, bij leerlingen die in de vragenlijst aangegeven hadden dat de lesstof hen geboeid had, de hersengolven het meest synchroon liepen.Wanneer de leraar echter voorlas, sloeg de verveling bij de meeste toe en begonnen bij de verveelde leerlingen de hersengolven af te wijken van de rest.

Bij twaalf leerlingen en een leraar werden tijdens elf lessen op een middelbare school de hersen-

Volgens de wetenschappers zouden EEG-scans in theorie gebruikt kunnen worden om de aandacht

6

Reboot

van leerlingen live te meten tijdens lessen. Wees dus gewaarschuwd als de docent van de een op de andere dag een lading EEGcaps bij zich heeft…

Bron: http://www.nu.nl/wetenschap/4215099/hersengolven-verraden-of-leerlingen-zich-vervelen-tijdens-les.html

Goed verhaal, lekker kort

Magische stamcelinjectie Een groep mensen die door een hersenbloeding op een rolstoel was aangewezen kan weer lopen dankzij een injectie van stamcellen in het brein. Deze doorbraak in stamcelonderzoek biedt kansen voor mensen met neurale schade.

Zenuwcellen zoals neuronen zijn een van de weinige lichaamscellen die zich na beschadiging niet uit zichzelf repareren. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor mensen die hersenschade hebben opgelopen als gevolg van een hersenbloeding of een tijdelijk zuurstoftekort. Een groep wetenschappers aan de Stanford University School of Medicine in Californië, onder leiding van Professor Gary Steinberg, richt zich op het gebruik van stamcellen om neurale schade te herstellen bij deze patiënten.

De stamcellen worden verkregen uit beenmerg van gezonde donoren, waarna het Notch1-gen wordt ingeschakeld. Dit gen wordt ver-

antwoordelijk gehouden voor het aanwakkeren van neurale groei bij pasgeboren kinderen. Nadat er veelbelovende resultaten zijn geboekt tijdens het onderzoek op ratten, is het onderzoek ook op menselijke patiënten toegepast.

Middels een klein boorgaatje in de schedel zijn er miljoenen gemodificeerde stamcellen in de motorcortex van patiënten gespoten. Dit had tot gevolg dat er nieuwe verbindingen werden gevormd tussen hersencellen en dat het immuunsysteem een lokale boost kreeg.

De geboekte resultaten zijn waanzinnig te noemen. Eén patiënte kon voorheen slechts haar linkerduim bewegen, terwijl zij nu kan lopen en haar armen richting het plafond kan bewegen. De mobiliteit van de achttien patiënten is middels een 100-punten schaal gemeten; de gemiddelde vooruitgang was 11.4 punten. Dit is als klinisch succesvol gemarkeerd. Op het moment

wordt er gewerkt aan verdere klinische trials met meer patiënten, om uiteindelijk de behandeling beschikbaar te maken voor het grote publiek.

Bron: Steinberg, G.K. et.Al. Clinical Outcomes of Transplanted Modified Bone Marrow-Derived Mesenchymal Stem Cells in Stroke:A Plase 1/2a Study. In Stroke, 2016(47) p1817-1824.

DOI:10.1161/STROKEAHA.116.0129995

Gary Steinberg

Nieuwe behandeling voorhoofdsholteontsteking Er is een nieuwe handigheid voor patiënten met chronische voorhoofdsholteontsteking: een nieuw apparaat. Dit apparaat, dat werkt met een ballonnetje, kan veel verlichting bieden. Eerder moesten delen van het bot in de neus worden verwijderd met een dun breektangetje om een weg vrij te maken en zo het vocht uit de holtes te kunnen laten lopen.

Nu is dat niet meer nodig. De nieuwe methode werkt volgens hetzelfde principe als dotteren in een slagader. Een buisje met een opblaasbaar ballonnetje wordt via de neus in het kanaal dat naar de voorhoofdsholte leidt gebracht.

Vervolgens wordt het ballonnetje opgeblazen, waardoor het kanaal

tijdelijk verbreed wordt en het ontstekingsvocht via deze weg de voorhoofdsholte kan verlaten. Dit ontstekingsvocht zorgt voor druk en hoofdpijn in de holte en het weghalen hiervan zorgt dus voor verlichting. Deze nieuwe methode is niet alleen minder invasief, maar is ook sneller en zorgt voor snellere genezing.

Bron: FutureXMedicine op Facebook

Editie 3 jaargang 2016

7

Artikel door Silvano

Alcohol en het brein Het is weer zo ver. Afgelopen avond was het uiteindelijk toch iets gezelliger dan waar je op gehoopt had en nu zit jij met de gebakken peren. Je ligt in bed, met flinke koppijn en een droge mond. Het college dat jouw slagingskans voor het aankomende tentamen had moeten vergroten, is al even aan de gang. Heb jij natuurlijk weer. Eigen schuld? Nou ja, grotendeels wel. Het begon namelijk met dat eerste, op het oog onschuldige drankje. De substantie in dit drankje waar het hem allemaal om gaat, de alcohol, zette een (voor de meesten) niet te stoppen cascade in gang die uiteindelijk heeft geleid tot de erbarmelijke, net niet optimale toestand waarin jouw lichaam en geest zich momenteel bevinden. Hoe heeft het zo ver kunnen komen, hoor ik je jezelf al afvragen. Als het je nog enigszins lukt om je leesvaardigheid en begrijpend vermogen aan te wenden door de volgende twee bladzijden, zal het je allemaal snel duidelijk worden. Op uw gezondheid! (Zal je waarschijnlijk hard nodig hebben nu...)

Laten we maar meteen bij de feiten beginnen. Alcohol is een drug en tevens een neurotoxine die op directe wijze de chemie van de hersenen beïnvloedt door het veranderen van neurotransmitterconcentraties. De substantie behoort tot de klasse van ‘depressiva’ (Engels: ‘depressants’). Belangrijk hierbij is het onderscheid tussen ‘depressiva’ en ‘antidepressiva’, twee soorten drugs/medicijnen die niet elkaars tegenovergestelden zijn.

Depressiva zijn namelijk stoffen die de neuronale transmissie van signalen in het centraal zenuwstelsel vertragen. Alcohol werkt primair op deze manier door de concentratie van de excitatoire neurotransmitter glutamaat te verlagen en die van de inhibitoire neurotransmitter GABA te verhogen. Dit alles leidt tot de karakteristieke kenmerken waar je jouw dronken vrienden aan herkent: geen touw aan zijn/haar verhaal vast te knopen, struikelen en nog meer onhandigheden waarvoor je hen moet behoeden. Het is het gevolg van de dempende werking van alcohol op gedachten, spraak en motoriek.

8

Reboot

Artikel door Silvano

Maar hier komt dan de hele twist in het verhaal. Brakmans, volgt je het nog? Mooi. Want als alcohol dus een dempend effect op de hersenen heeft, waarom zorgt het dan bij de meeste mensen in de eerste instantie voor opgewektheid, meer energie en een vlotte babbel die erg goed van pas komt bij die ene leuke kerel of meid? Redelijk paradoxaal, op het eerste gezicht. Toch valt ook dat wel weer mee, wanneer je je bedenkt in welk deel van het brein de alcohol als eerste zijn werking begint uit te oefenen. De kleine, eerste hoeveelheden zorgen namelijk voor een dempend effect op de prefrontale cortex. Dit deel van de hersenen is onder andere verantwoordelijk voor remmingen, bedachtzaamheid en het nemen van rationele beslissingen. De demping door alcohol hiervan zorgt voor grotere spraakzaamheid, weggevallen sociale remmingen en een opgewekter gevoel.

Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken heeft alcohol niet enkel een dempend effect, maar ook indirecte stimulerende effecten (die ook worden opgewekt door stoffen als cafeïne en de werkzame stof in Ritalin©). Deze stimulerende effecten gaan gepaard met een gevoel van genot waardoor je je over het algemeen een stuk beter voelt. Dus ook al heb je je tentamen niet gehaald doordat je jouw brakke ochtenden liever in bed doorbracht; toch voel je je na enkele goudgele rakkers wat minder miserabel dan toen je net de tentamenzaal uitliep. De ‘schuldige’ in dit spel is de neurotransmitter dopamine, welke door alcohol in verhoogde mate vrijgemaakt wordt in het beloningscentrum van de hersenen. Deze ‘release’ vindt plaats bij bijna elke plezierige ervaring, waarbij valt te denken aan het krijgen van een bonus op het werk, een mooi cijfer voor een tentamen of het innemen van bepaalde drugs zoals cocaïne en amfetamine (waarbij het innemen uiteraard niet per se de plezierige ervaring is, maar vooral de effecten als gevolg daarvan). Hier komt ook de verslavingspotentie van alcohol om de hoek kijken.

Omdat het vrijkomen van dopamine namelijk een fijn gevoel geeft, is het verleidelijk om door te gaan met pils wegzetten en om dit soort sessies ook vaker te doen. Zie daar de reden waarmee het voor de meesten lastig is om het bij enkele glaasjes op een doordeweekse avond of enkele keren per maand te houden.

Jammer genoeg blijft het niet bij kortetermijngevolgen. Hoewel een matige alcoholconsumptie van 1 tot 2 glazen per dag volgens onderzoek tot een verminderd risico op hart- en vaatziekten, CVA’s (cerebrovasculair accident ofwel beroerte) en verschillende vormen van dementie leidt, beginnen de negatieve langetermijngevolgen als snel te overheersen bij een toenemende alcoholconsumptie. Cerebrale atrofie (vooral in de frontale regionen), neuron verlies, planningsproblemen en executieve stoornissen zijn enkele gevolgen van te veel alcohol die zich op de langere termijn voordoen.

Gelukkig loopt het allemaal niet zo een vaart met een gemiddelde studentenconsumptie met betrekking tot de negatieve.

Want hoewel studenten erom bekend staan wel van de nodige borrels te houden, is er in de meeste gevallen geen sprake van chronisch alcoholmisbruik. Mag ik hopen in ieder geval. Evenals dat ik hoop dat er iets van deze beknopte uitleg over de combinatie alcohol en het brein in die grijze hersenmassa van jou blijft hangen. Toch niet weer in slaap gevallen, hé?

Bronnen: http://www.forbes.com/sites/daviddisalvo/2012/10/16/what-alcohol-really-does-to-your-brain/#adc2bf5413b0 http://sciencenetlinks.com/student-teacher-sheets/alcohol-and-your-brain/ http://pubs.niaaa.nih.gov/publications/aa63/aa63.htm http://lvps92-51-130-8.dedicated.hosteurope.de/neuroblend/moodledata/75/moddata/data/15/161/429/ PCNG_0605_05019_111-116_d.pdf

Editie 3 jaargang 2016

9

Artikel door Gerrit

De anatomische les: Undiagnosed Diseases In de afgelopen eeuwen is de diagnose van ziekten steeds verbeterd. Er zijn al heel veel ziekten beschreven, dus zou de verwachting zijn dat we alle groepen ziekten wel kennen. Zo zou je in ieder geval tot een benadering van een diagnose moeten kunnen komen.Toch is dit niet altijd het geval. Stel je hebt een ziekte en je wordt keer op keer tevergeefs onderzocht.

Steeds wordt er niets gevonden, wat doe je dan? Meestal komt het dan neer op: A. Doorgaan met onderzoeken. B. De symptomen behandelen. Of C. De moed opgeven.

Vooral dit laatste gaat tegen de natuur van de mens in. Daarom is in de Verenigde Staten het Undiagnosed Diseases Programme (UDP) in het leven geroepen door de National Institutes of Health (NIH). Dit heeft sinds zijn ontstaan in 2008 een steeds grotere invloed gehad binnen en buiten de VS. Op dit moment is het internationale netwerk van het UDP, genaamd Undiagnosed Diseases Network International, zich aan het uitbreiden naar steeds meer landen verspreid over de wereld.

Dr. William A. Gahl Dr. Gahl is de drijvende kracht achter het UDP van de NIH in de Verenigde Staten. Hij is vooral gespecialiseerd in zeldzame, aangeboren aandoeningen bij kinderen. Hierin heeft hij dusdanig veel cases opgelost dat hij ook wel ‘’The real Dr. House’’ wordt genoemd, ondanks dat hij zelf een hekel heeft aan die bijnaam.

Zelf is Dr. Gahl in 1972 als BSc afgestudeerd aan MIT en heeft in respectievelijk 1976 en 1981 zijn Medical Doctor (MD) en PhD aan de University of Wisconsin gehaald. Hij is een medisch geneticus en heeft vooral aangeboren metabole ziekten bestudeerd. Sinds 2008 is hij hoofd van het NIH-UDP.

Dr. Gahl selecteert met zijn team cases die voor onderzoek op zijn instituut in Bethesda (Maryland) in aanmerking komen. Dit zijn stuk voor stuk patiënten waarvan de diagnose op dat moment onbekend is. Op het instituut worden de patiënten vervolgens door alle mogelijke tests en scans gehaald, op zoek naar de oorzaak van de ziekte bij de patiënt. Soms is de oorzaak een gemiste maar bekende diagnose, maar meestal betreft het een zeer zeldzame ziekte met een bijzonder fenotype, of zelfs ziekten die nog niet bekend zijn.

In die laatste gevallen is het vaak van belang dat er een tweede patiënt met dezelfde ziekte wordt gevonden, om zeker te zijn dat wat wordt verdacht als oorzaak ook echt de oorzaak is. Als dit bevestigd is, kan de ziekte worden behandeld en vastgelegd voor een eventuele volgende casus. Dit geldt vooral voor de gevallen die Dr. Gahl zelf onderzoekt, maar er zijn ook andere artsen op zijn afdeling die andere specialismen hebben. Deze kijken minder naar andere ziekten en hebben dus ook een andere focus. Zo gevarieerd als de medische wereld is, zo gevarieerd zijn ook de casussen die elk jaar bij dit centrum worden aangeboden. Dit geeft ook meteen een groot probleem, want er zijn natuurlijk zeer veel casussen die niet allemaal behandeld kunnen worden. Van de 5000 casussen die per jaar worden aangeboden aan het UDP, worden ongeveer 60% van de kinderen en 20% van de volwassenen geselecteerd om naar het NIH Clinical Center in Bethesda (het grootste researchziekenhuis ter wereld) te komen om te worden behandeld. In veel gevallen komt er geen diagnose, in andere gevallen is het vaak zoeken naar een passende behandeling voor de patiënt.

Voor Dr. Gahl, die hoofzakelijk kinderen onderzoekt en behandelt, is vooral de genetische techniek van belang. Hiermee kan hij vaak opsporen waar de genetische oorzaak van de afwijking van het kind of de jongvolwassene zit. Aan de hand van een verhaal dat hij heeft verteld in de lezing die ook in de TED-talk die aan het eind van dit artikel is gelinkt, zal ik dit vertellen.

Er is een gezin met vijf broers en zussen die allen moeite hadden met lopen omdat er te weinig bloed naar de onderbenen loopt.

Dit kwam door gecalcificeerde arteriën, welke goed zichtbaar werden op röntgenfoto’s.Vervolgens is er met behulp van het Human Genome Project en de DNA-profielen van de ouders gezocht naar een gen dat dit defect kan verklaren.Vaak gaat men opzoek naar ‘single nucleotide polymorphisms’ en deleties in het genoom. Hierbij werd een eiwit ontdekt dat een invloed heeft op de calcificatie van de bloedvaten.

10 Reboot

Artikel door Gerrit

Ook kunnen andere zaken hierbij aan het licht komen, zoals ouders die (soms bij hen onbekend) familie zijn van elkaar, wat zichtbaar wordt door dezelfde afwijkingen in het DNA. Het laat echter ook zien wat het effect van toeval is.

Het werken met en vooral het behandelen van (zeer) zeldzame ziekten is niet altijd even makkelijk. Een groot obstakel zijn vaak de veiligheidseisen voor medicatie. Zo is het mogelijk dat een middel dat potentieel een oplossing is voor een ziekte, niet mag worden gebruikt doordat deze medicatie niet voldoende is getest. Hierdoor verdwijnt soms de mogelijkheid om een patiënt de hoop en mogelijkheid te geven om te overleven. Dit is voor zowel patiënt, zijn of haar naasten als zeker ook voor de arts een grote frustratie.

Zoals in de TED-talk te zien is, is dit een groot probleem bij de behandeling van zeldzame ziekten. Dit probleem speelt zeker niet alleen in de VS, maar ook in Europa.

Na afloop van een lezing in het AMC heb ik de kans gekregen om Dr. Gahl een paar vragen te stellen over zijn werk.

Op mijn vraag hoe technologie zijn werk beïnvloedt, antwoordt Dr. Gahl: ‘’Vooral de technieken rond het sequencen van het genoom mij helpen bij het ontdekken van de ziekten bij de patiënten.”

Wat wilt u over uw werk meegeven aan de studenten met een technisch-medische opleiding? ‘’Er is geen mooier werk dan mensen te helpen die anders niet geholpen kunnen worden. Met elke ontdekking kunnen we iemand helpen. Het is belangrijk om daar je voldoening uit te halen.’’

Zelf vindt hij dat hij de mooiste baan in de wereld heeft omdat hij vooral mensen ziet die anders geen diagnose krijgen en daarmee deze mensen kan helpen, omdat zij zonder deze hoop een uitzichtloze situatie hebben. ‘’Een diagnose geeft hoop en een manier om verder te gaan met het leven.’’, aldus Dr. Gahl.

Interessante links: http://www.udninternational.org https://rarediseases.info.nih.gov/research/7/nih-rare-disease-programs TED-Talk: https://www.youtube.com/watch?v=aMMBmc_pQVA

AMC in het kort: Museum Vrolik

Als je ooit in het AMC komt en wat tijd over hebt is Museum Vrolik een zekere aanrader. De meesten van ons kennen het anatomisch museum in Nijmegen. Museum Vrolik lijkt hierop maar is vooral gespecialiseerd in de ontwikkeling van de mens en afwijkingen in deze ontwikkeling. Van cyclopie (éénogige embryo’s) tot siamese tweelingen; het is er allemaal te zien. Daarnaast zijn er ook normale preparaten waar bepaalde structuren zijn uitgeprepareerd. Naast de mens zijn ook andere diersoorten vertegenwoordigd in het museum, zodat een vergelijking goed gemaakt kan worden.

De verzameling is ontstaan door verschillende verzamelaars van geneeskundige rariteiten in Amsterdam, waarvan vader en zoon Gerard en Willem Vrolik een grote bijdrage hebben geleverd. Vandaar de naam van het museum.

De meeste preparaten zijn op sterk water of formaline gezet en eeuwenoud. Ook zijn er aangekleurde en ingelakte preparaten te vinden. Op deze preparaten is vaak verduidelijkt hoe deze werken, wat een goed inzicht geeft in de functie.

Editie 3 jaargang 2016 11

. . . t i u n e et

Gro

Maak uw bijdrage over op banknummer 59.27.19.189 ten name van Stichting Universiteitsfonds Twente.

Op onze website www.utwente.nl/ufonds kunt u makkelijk en veilig via IDEAL een bedrag overmaken.

Daar vindt u ook meer informatie over notariĂŤle schenkingen.

Hartelijk dank namens de studenten van de Universiteit Twente.

Met het Universiteitsfonds Twente komen ze verder. !

r u e t a n o rd nu d

Wo

Stichting Universiteitsfonds Twente De Stichting Universiteitsfonds Twente is een door de Belastingdienst officieel erkend goed doel.

De Stichting heeft de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

Studiereis Wu Xíng: een onvergetelijke reis door China!

Ni hăo, Zoals velen van jullie wellicht al weten, zal de aankomende studiereis van Paradoks naar het Verre Oosten gaan, namelijk naar het hele diverse China: zie hier studiereis Wu Xíng!

De voorbereidingen zijn al een hele tijd aan de gang en schieten dan gelukkig ook goed op! Opgesloten in ons onvindbare kamertje in Carré is de commissie hard aan het werk om deze reis tot een succes te brengen. Ook zeker niet te vergeten zijn de 25 deelnemers die gedurende dit jaar bezig zijn geweest met de voorbereidingen en het uitvoeren van case studies om de reis te kunnen financieren.

Daarnaast zullen Anne Leferink, Bregje Sweep, prof. dr. Ivo Broeders, prof. Stefano Stramigioli, Lex van Loon en Christiaan Blum ons versterken ter begeleiding.

De commissieleden van studiereis Wu Xíng en de bijbehorende functies zijn: Carlijn als onderwijscommissaris; zij regelt alles omtrent het onderzoek en onderwijs (waaronder gave lezingen).

Mirte als externe betrekking; zij zorgt ervoor dat er genoeg case studies geregeld worden, zodat we de reis kunnen betalen. Floortje als reiscommissaris; zij is verantwoordelijk voor de reisplanning en de communicatie richting China om de bedrijfsbezoeken te regelen. Thijs als penningmeester; hij beheert het geld. Tot slot Jesse als voorzitter, die het zooitje ongeregeld bij elkaar probeert te houden.

Bij onze voorbereidingen horen ook de verschillende onderzoeken. Het hoofdonderzoek van de reis zal worden uitgevoerd met als onderzoeksthema: “The mutual influence of modern and traditional Chinese medicine”. Dit thema is gekozen omdat China aan de ene kant zijn best doet om nummer 1 van de wereld te worden op het gebied van de productie van medische technologie. Aan de andere kant heeft China een rijke historie in de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) met de acupunctuur en allerlei kruiden, die tot op de dag van vandaag nog gewoon wordt toegepast in China. Alhoewel de ziekenhuizen neigen naar de moderne geneeskunst, bevindt zich in de meeste ziekenhuizen vaak toch nog een afdeling van de traditionele geneeskunde.

Tijdens onze drie weken durende reis in september zullen wij drie grote steden aandoen, namelijk: Hong Kong, Shanghai en Beijing. Vanuit deze steden zullen we uitstapjes maken naar andere ‘kleinere’ steden, waar dan nog steeds een paar miljoen mensen wonen. We zullen voornamelijk interessante bedrijven, universiteiten, ziekenhuizen en instituten bezoeken. Een voorbeeld hiervan is de Anhui University of Chinese Medicine, waar nog les wordt gegeven in TCM. Natuurlijk is er ook nog tijd over om te kunnen genieten van de geweldige cultuur en natuur die in China te vinden is, inclusief de panda’s (Xióng mao)!

Wij hebben heel veel zin om deze mooie reis te gaan maken. Ben jij nou ook helemaal enthousiast geworden?

Neem dan vooral een kijkje op onze site voor de laatste updates: www.studytourwuxing.com Zàijiàn, Studiereis Wu Xíng

Artikel door Kees en Joost

Paradoks inside

14 Reboot

Artikel door Kees en Joost

Het is weer september en de colleges gaan weer beginnen. Dat betekent dat de zalen weer gevuld zullen zijn met kuchende en snotterende mensen want de Kick-In is weer geweest! Ook dit jaar was het Paradokskamp weer een groot succes. Drie dagen fantastisch weer, met veel zon (zoveel zelfs dat enkele kandidaat-bestuurders de vorm van een das op hun lichaam hadden staan) en erg fijne temperaturen. Dit zorgde dan ook voor een fantastische sfeer op het kamp en veel enthousiasme voor de vele (water)spellen die er waren.

Op de eerste dag werd, na het opbouwen van de tenten, de kledinglijn gemaakt. Lange kledinglijnen werden gemaakt, totdat deze onderbroken werden door brasacties van de verschillende doegroepen. Even later konden de verschillende tentgroepen elkaar wat beter leren kennen, door middel van enkele kleine spelletjes zoals het alliteratiespel of het vooroordelenspel. Na een goede bodem gelegd te hebben tijdens het eten was het tijd voor de bierestafette, waarbij er enkele spannende partijen te zien waren, alsmede snelle drinkers.

Dag twee bracht een ochtenddrill waarbij iedereen vroeg moest opstaan en verschillende opdrachten moest uitvoeren.

Van rondjes lopen, tot planken, tot een kruiwagen lopen; iedereen moest eraan geloven. Daarna was het tijd voor de vieze spellen, waarbij onder andere de vlarugby en het levend sjoelen een groot succes waren. Later in de middag konden alle kiddo’s meedoen met verschillende sportactiviteiten, georganiseerd door de sportverenigingen van de UT, waarbij sommige kiddo’s lekker fanatiek werden. Na deze activiteiten kon iedereen heerlijk bijkomen met een lekkere barbecue verzorgd door Mise en Place.

Na de barbecue was het tijd voor de traditionele cantus, waarbij er weer veel kiddo’s zo snel mogelijk hun biertjes moesten legen. Ook dit jaar waren er weer een paar leuke straffen bedacht voor de gevallen dat dit niet helemaal lukte.

Zo is er een imitatie gedaan van de enige echte Yuri van Gelder, zijn er Pokemon eieren uitgebroed door een groepje fanatieke dames en is er daarnaast ook voor gedaan hoe vleermuizen slapen. Aan het einde van de cantus waren er heel wat minder dorstige keeltjes en heel veel meer kiddo’s die een douche nodig hadden.

Op de slotdag konden de kiddo’s nog genieten van een ochtendgymnastiek georganiseerd door het KB! Vooral het onderdeel hoofd-schouders-knie&teen leek erg gewaardeerd te worden. Daarna werden de zwembroeken aangetrokken voor een kleine stormbaan met buikschuifbaan erbij. Weinigen haalden al glijdend de eindstreep, maar dit onderdeel zorgde bij veel mensen weer voor flink wat vermaak.

Kortom, het was weer een topkamp dit jaar!

Editie 3 jaargang 2016 15

Artikel door Kees en Joost

Paradoks inside

16 Reboot

Artikel door Dafne

Hersenkrakers Een editie gewijd aan de hersenen is natuurlijk niet compleet zonder hersenkrakers! Hier volgt dan ook een kleine selectie, om je hersenen eens goed aan het werk te zetten.

(On)waarheden Hoeveel van de tien onderstaande beweringen zijn waar?

Welke?

Precies 1 van deze beweringen is onwaar Precies 2 van deze beweringen zijn onwaar Precies 3 van deze beweringen zijn onwaar Precies 4 van deze beweringen zijn onwaar Precies 5 van deze beweringen zijn onwaar Precies 6 van deze beweringen zijn onwaar Precies 7 van deze beweringen zijn onwaar Precies 8 van deze beweringen zijn onwaar Precies 9 van deze beweringen zijn onwaar Precies 10 van deze beweringen zijn onwaar

Munten leggen Je zit met een tegenstander aan een lege, ronde tafel. Om de beurt leggen jullie een muntstuk op tafel, dat geen van de munten die al op tafel liggen, mag raken. Diegene die geen muntstuk meer kan leggen, heeft verloren. Als jij mag beginnen, wat is dan je strategie om te winnen?

Kannibalen en missionarissen Er waren eens drie missionarissen en drie kannibalen die een rivier moesten oversteken, in een kleine tweepersoonsboot. Om te voorkomen dat de kannibalen zich vergrijpen aan de missionarissen mogen er nooit meer kannibalen dan missionarissen samen zijn. Hoe steken ze over?

Kabouters met hoeden Er staan 4 kabouters op een rij en ze willen weten welke kleur hoed ze op hebben. Ze weten dat er 2 rode en 2 groene hoedjes zijn en ze kunnen alleen de kleur hoed van de kabouter(s) voor hen zien, tenzij het zicht geblokkeerd is door een trap. Als een van hen weet welke hoed hij op heeft, dan zal hij het meteen aan de anderen vertellen. Welke kabouter weet als eerst welke hoed hijzelf op heeft?

Verdwenen geld Drie vrienden gaan naar een goedkoop hostel ergens in Wroclaw en nemen een kamer voor €30,-. Ze betalen ieder tien euro bij de receptie en worden naar hun kamer gebracht. Even later bedenkt de receptionist dat er vandaag een korting van €5,- geldt, en laat dit door een kamermeisje brengen. Ze kan het niet eerlijk verdelen, dus ze houdt een muntstuk van 2 euro zelf en geeft de vrienden elk één euro. Kortom, er is 3 keer €9,- betaald, een totaal van €27,-. Het kamermeisje heeft een twee euro muntstuk bij zich. Dit maakt €29,-. Waar is de laatste euro gebleven?

van het betaalde bedrag, dan heb je €25,-; het geld dat de de rest. Indien je het geld van het kamermeisje af haalt €25,- betaald had moeten worden. Het kamermeisje heeft Verdwenen geld: Er is in totaal 27 euro betaald, waar er laatse kannibaal terug mee naar de overkant. rissen naar de overkant. 1 kannibaal terug. Deze neemt de overkant. 1 missionaris en 1 kannibaal terug. 2 missionanaar de overkant. 1 komt terug. 2 missionarissen naar de naar de overkant. De missionaris komt terug. 2 Kannibalen Kannibalen en missionarissen: 1 kannibaal en 1 missionaris beweringen onwaar zijn.

Bewering 9 is waar, gezien deze aangeeft dat alle andere (On)waarheden: Alle beweringen spreken elkaar tegen.

Studentenklaverjas Vier studenten – een TG’er, een BMT’er, een IO’er en een WB’er – zijn aan het klaverjassen. De WB’er zat aan de linkerhand van Anna, de IO’er was de maat van Bert. Eva en Filip zaten naast elkaar. Een vrouw zat aan de linkerhand van de TG’er. Wat studeert Eva?

hij op heeft. en daarmee weet hij als eerste kabouter welke kleur hoed tje dat hij een andere kleur hoed heeft dan de 4e kabouter, welke hoed hij op heeft. Daardoor weet het 3e kabouterniet dezelfde kleur hoed hebben, weet de 2e kabouter niet Kabouters met hoeden: Doordat de 3e en 4e kabouter Studenten klaverjas: Eva studeert Industrieel Ontwerpen heeft om zijn munt neer te leggen. stander, waarna hij de eerste zal zijn die geen plek meer van de tafel. Vervolgens spiegel je de zetten van je tegenMunten leggen: Leg de eerste munt op het middenpunt receptionist heeft ontvangen.

Editie 3 jaargang 2016 17

Artikel door Thomas

Medische apparaten van vroeger Er wordt vaak gedacht dat ECT een therapie is die ouderwets is en niet meer wordt gebruikt.

Maar dit is een misverstand. Door optimalisatie is ECT nu een veilige, moderne en effectieve behandeling. Met ECT wordt met behulp van elektrische schokken een kunstmatige epileptische aanval opgewekt. Hoe dit precies in de hersenen verloopt, is niet bekend. Waarschijnlijk wordt er door de elektrische stroom een concentratie van neurotransmitters beïnvloed.

ECT is een therapie die bij verschillende psychiatrische ziektebeelden wordt toegepast.Vooral bij patiënten met ernstige depressie, waarbij normale therapie niet werkt, wordt ECT ingezet. Er is zelfs onderzoek met als resultaat dat ECT überhaupt een snellere en effectievere behandeling is voor depressie dan een medicamenteuze behandeling. ECT kan zelfs levensreddend zijn, aangezien ernstige depressie kan samengaan met suïcidaliteit. Ook op andere psychiatrische aandoeningen kan ECT een positief effect hebben. Zo werkt de therapie ook bij psychotische aandoeningen, manische psychose bij patiënten met bipolaire stoornissen en sommige vormen van schizofrenie. Ook bij de ziekte van Parkinson kan ECT uitkomst bieden indien dit gepaard gaat met depressie en medicatie niet goed werkt.

Toch kan bij deze patiënten in verband met de risico's niet altijd ECT worden toegepast. Bijvoorbeeld vlak na een hartaanval, hoge bloeddruk, bloedstollingstoornis, bepaalde longziekten, sommige neurologische- en oogaandoeningen is dit niet altijd even verantwoordelijk.

Verder werkt ECT niet bij alle psychiatrische aandoeningen. Voorbeelden hiervan zijn angststoornissen en depressie die beïnvloed worden door alcoholproblemen, persoonlijkheidsstoornissen of moeilijke levensomstandigheden.

ECT werd al ontwikkeld in 1930 door de Italiaanse neurologen Ugo Cerletti en Lucio Bini als behandeling voor psychiatrische ziekten. Cerletti zag in een slachthuis in Rome hoe varkens werden verdoofd middels elektrische schokken, waarna hun kelen werden doorgesneden. Zelf was hij al bezig met experimenten op honden, maar na zijn bezoek aan een slachthuis begon hij rond 1938ook met experimenten op mensen. Zelf zei hij: 'waarschijnlijk zou ECT nog niet ontwikkeld zijn als ik niet toevallig had gezien hoe varkens met behulp van elektriciteit verdoofd werden voor de slacht'.Verder ontdekten Cerletti en Bini dat er ongeveer 10-20 behandelingen nodig waren voor significante resultaten. Bijkomend voordeel was dat de patiënten een kort geheugenverlies lieten zien, waardoor zij geen nare gevoelens over de behandeling erop nahielden. De eerste ECT-machine die Cerletti ontwikkelde werkte op een spanning van 125 Volt. Elektroden werden in eerste instantie nog aan weerzijden van de schedel geplaatst, een aantal jaren later was dit unilateraal. Vanaf 1948 werd curare tijdens de behandeling als spierverslapper gebruikt, om spiertrekkingen te onderdrukken. ECT zonder curare ging met hevige spiertrekkingen gepaard die zelfs botbreuken en ontwrichting tot gevolg konden hebben.

Vanaf 1939 is ECT ook in Nederland als behandeling te vinden. Geneesheer J.A.J Barnhoorn introduceerde de behandeling in Nederland.Voornamelijk psychotische en biologische depressie werden toen met ECT behandeld. Ondanks deze vroege introductie van ECT is de behandeling uiteindelijk toch naar de achtergrond verdwenen. Dit gebeurde door twijfels aan de effectiviteit van de behandeling en bijwerkingen die als onacceptabel werden bestempeld. Verder werd gesteld dat de therapie als machtsmiddel werd gebruikt om lastige patiënten tot aangepast gedrag te dwingen.

18 Reboot

Artikel door Thomas

De behandeling kreeg hierdoor een slecht naam en verdween uit veel klinieken. In Nederland bleef ECT echter in een aantal klinieken beschikbaar voor de behandeling van zeer ernstige therapieresistente patiënten. Ook was het zo dat rond de jaren 50 en 60 de antipsychotica opkwam. Hierdoor werd de noodzaak van de ECT-behandeling minder. Door de medicatie konden patiënten op humanere wijze geholpen worden. Daarbij was ECT een aantal keer slecht in de media gekomen door de onmenselijke wijze van de beginjaren, waaronder het ontbreken van een narcose en spierverslapper.

Ook rond de jaren 80 en 90 bleef ECT-gebruik afnemen door aanhoudende negatieve berichtgeving door de media. Patiënten durfden hierdoor niet meer de behandeling te ondergaan.

Inmiddels zijn de bijwerkingen van ECT minimaal en is de effectiviteit wetenschappelijk aangetoond. Ondanks deze ontwikkelingen, blijft het gebruik van de behandeling in Nederland beperkt. Onder andere door het gebruik van spierverslappers en narcose is een anesthesioloog nodig om de behandeling uit te voeren. Daarnaast heeft ECT nog steeds te lijden onder de slechte reputatie van vroeger, zowel bij behandelaar als patiënt.

Tegenwoordig besluit een psychiater of ECT als behandeling geschikt is voor een patiënt. Een ECT-behandeling vindt over het algemeen twee keer per week plaats. Het totaal aantal behandelingen is verschillend per persoon. De psychiater zal met de patiënt bespreken hoeveel behandelingen er nodig zijn en wat het effect van de behandeling is. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door wekelijks een vragenlijst in te vullen.Verder stopt de patiënt met het slikken van antidepressiva voordat de ECT-behandelingen van start gaan. Omdat de behandeling onder algehele narcose plaatsvindt, moet de patiënt elke keer weer worden voorbereid, zoals dat heet.

Zo moet de patiënt nuchter zijn, ter voorkoming van braken. Het wordt afgeraden om te roken, omdat de longen hierdoor geïrriteerd en gevoelig voor ontstekingen zijn. Verder krijgt de patiënt medicatie die voor ECT relevant is. Daarnaast krijgt de patiënt een operatiejasje aan, wordt er een infuus bij hem of haar aangelegd en wordt deze aangesloten op bewakingsapparatuur. Net als bij een normale operatie. Tijdens de narcose stimuleren elektroden op het hoofd waardoor een insult ontstaat. Na de behandeling slaapt de patiënt uit op de verkoeverkamer.

Over het algemeen zijn er weinig grote bijwerkingen. Soms hebben patiënten last van hoofdpijn, spierpijn of misselijkheid. Deze bijwerkingen gaan vanzelf weer over. Geheugenverlies komt ook voor, maar dat is vooral de periode waarin de behandeling plaatsvindt.Vaak gaat het geheugenverlies binnen enkele weken weer over.

Ook bestaan er enkele risico’s bij het ondergaan van ECT. Elke behandeling is onder anesthesie. Door goed opgeleid personeel, steeds betere apparatuur en geneesmiddelen is anesthesie zeer veilig. Niettemin kan het op sommige patiënten toch een verkeerde uitwerking hebben.Verder moet een patiënt geen hartklachten hebben.

Het gebruik van ECT is op dit moment nog niet heel gebruikelijk, mede door de slechte reputatie van vroeger. Door technologische ontwikkelingen en betere medicatie is deze methode veilig, sneller en vaak beter dan antipsychotica. Daarom zou het een goede ontwikkeling zijn als deze methode straks steeds vaker wordt toegepast.

Bronnen: Electroconvulsietherapie (ECT) of elektroshocktherapie, september 2015, 17/7/2016 http://www.gezondheid.be Dols. A., van den Broek W.W., Stek M.L., ECT verdient een beter imago, 2009, 17/7/2016, http://www.medischcontact.nl/archief-6/ Tijdschriftartikel/69082/ECT-verdient-beter-imago.htm Shocktherapie, ontwikkeling en geschiedenis, 17/7/2016, http://www.hetoudegesticht.nl/shocktherapie/ RadBoudUMC folder

Editie 3 jaargang 2016 19

Artikel door Annabel

Ziekte uitgelicht: hydrocefalie (waterhoofd) We hebben allemaal weleens de serie “Family Guy” gezien. Een van de grappigste, meest sarcastische figuren hieruit is Stewie, een hyperintelligente baby met een enorm hoofd.

Dit enorme hoofd komt door hydrocefalie, of een waterhoofd, zoals dit in de volksmond genoemd wordt. Dit verschijnsel komt niet alleen voor bij dit cartoonfiguurtje, maar is ook een serieuze aandoening in het echte leven.

Bij mensen met hydrocefalie kan het hersenvocht, genaamd ‘liquor cerebrospinalis’, niet goed afgevoerd worden. Hersenen ‘drijven’ binnen de schedel in liquor, zodat het hoofd een klap kan opvangen zonder dat er gelijk hersenschade optreedt. Ook zorgt liquor voor een goede biochemische omgeving rond de zenuwcellen. Deze liquor wordt geproduceerd door vlokvormige kliertjes, choroïde plexus genoemd. Deze worden via de hersenkamers, ventrikels genoemd, verspreid rond de hersenen. Per dag produceren deze kliertjes zo’n 400500 ml, genoeg om de liquor rondom de hersenen per dag ongeveer 3 keer te vervangen. De “oude” liquor wordt via kleine uitstulpingen, de arachnoïde granulaties, weer geresorbeerd in de bloedbaan.

In beide gevallen blijft de choroïde plexus liquor produceren, ongeacht de druk. Het vocht kan alleen niet meer ontsnappen, waardoor het zich in de ventrikels gaat ophopen. Deze ventrikels gaan hierdoor verwijden.

Dit heet hydrocefalie. Een te grote druk in de hersenen kan zorgen voor verdrukking van het hersenweefsel waardoor schade kan ontstaan en de hersenen niet meer goed kunnen functioneren. Als er sprake is van hydrocefalie bij foetussen kan het ook zijn dat het vocht de ontwikkeling van hersenweefsel verhindert. Dit kan zware mentale handicaps tot gevolg hebben bij geboorte van het kind. Ook kan het hormoonstelsel op hol worden gebracht, in dat geval is het endocriene stelsel ook aangetast.

Omdat bij kinderen de schedel nog niet gesloten is kan hydrocefalie zorgen voor een erg gespannen, opgezwollen hoofd. Bij volwassenen is de schedel al gesloten en is dit kenmerkende symptoom dus niet aanwezig. Zij krijgen vaak last van erge hoofdpijn, misselijkheid en wazig zien. Ook kan geestelijke achteruitgang voorkomen.

Hydrocefalie kan zich ook ontwikkelen bij oudere mensen, omdat het hersenvocht dan niet altijd meer goed wordt opgenomen door het bloed. Zeker bij bejaarde mensen wordt hydrocefalie niet vaak herkend, omdat de symptomen erg lijken op die van dementie. Zonde, omdat deze aandoening met een relatief simpele ingreep te behandelen is, zoals later beschreven.

20 Reboot

Bij volwassenen kan hydrocefalie ontstaan bij een zwaar trauma of door ouderdom. 1 op de 500 kinderen wordt geboren met een waterhoofd. Aangeboren hydrocefalie kan door twee verschillende oorzaken ontstaan:

- De ventrikels zijn niet goed ontwikkeld waardoor het liquor niet door kan stromen.

- De arachnoïde granulaties kunnen de liquor niet goed afvoeren.

Afbeelding van normale hersenen (A) en hersenen met ventriculomegalie (B)

Een bekend voorbeeld van iemand met waterhoofd was het broertje van Adolf Hitler. Toen Hitler 3 jaar oud was stierf zijn broertje aan hydrocefalie. Menig mens is van mening dat zijn heftige houding tegenover gehandicapten, die hij stelselmatig wilde uitroeien, hiervandaan komt.

Artikel door Annabel

Een andere behandelmethode heet derde ventriculocisternostomie. Hierbij wordt met een endoscoop de bodem van het derde hersenventrikel doorgeprikt zodat een nieuwe verbinding ontstaat tussen de hersenventrikels en het vocht zo weg kan stromen. Normaal gebeurt dit via een kanaal dat liquor vervoert, het aquaduct van Sylvius genoemd. Bij hydrocefalie kan deze dus dicht zitten en wordt met deze ingreep een omweg gecreëerd.

Een baby met een waterhoofd

In Amerika zijn verschillende legendes over de kannibalistische “Melon Heads”. In Ohio gaat het griezelverhaal in het rond over “Melon heads”, verschijningen rond Wisner Road in Kirtland. Het zou gaan om weeskinderen met hydrocefalie, opgevangen door een dokter.

Deze dokter, genaamd dokter Crow, zou vreemde experimenten op deze kinderen hebben uitgevoerd, zelfs meer vocht in hun hoofden hebben gespoten. Uiteindelijk zouden de misvormde kinderen de dokter gedood hebben en rondzwerven door de bossen. Hele theorieën en verschillende versies van het verhaal zijn te vinden op verschillende plaatselijke griezelwebsites.

Gelukkig valt hydrocefalie goed te behandelen en is niet elk kind gedoemd de bossen in te gaan. Om hersenschade te voorkomen is het bij hydrocefalie vooral belangrijk dat het op tijd ontdekt wordt. Als er geen actie ondernomen wordt, is er zelfs 60% kans dat de patiënt overlijdt.

Bij foetussen kan ook medicatie worden gebruikt, waardoor de hersenontwikkeling toch nog kan plaatsvinden.

Ook kan tijdens de zwangerschap preventieve medicatie worden genomen om infecties die hydrocefalie tot gevolg hebben te voorkomen.Toch kan hydrocefalie ook erfelijk zijn, dus is het belangrijk voor de moeder dat zij zich laat testen, mocht het in de familie voorkomen.

Gelukkig zijn er tegenwoordig dus een hoop oplossingen. Het grootste risico hierbij blijft echter een verstopping in de gemaakte omweg. De technologie blijft echter vooruitgaan en de kennis ook, dus hopelijk kan hydrocefalie binnenkort nog sneller en beter behandeld worden.

Een permanente shunt naar de buikholte (A) en naar het hart (C). Het drukventiel is te zien in de inzet (B).

Allereerst kan er een shunt geplaatst worden. Deze loopt van de hersenventrikels naar een plaats waar het vocht veilig heen kan. Dit kan tijdelijk buiten het lichaam zijn, of permanent. Bij permanente shunts loopt het vocht via de vena jugularis naar de buikholte of naar het hart, waar het wel goed afgevoerd kan worden. In de shunt zit een drukventiel, dus als de druk te hoog wordt in het hoofd, kan het ventiel open en kan de liquor uit de ventrikels lopen.

Bronnen: www.uspharmacist.com http://www.neurochirurgie-zwolle.nl/patienteninformatie/schedel-en-hersenen/hydrocefalie/ https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/hersenaandoeningen/hydrocefalie

Editie 3 jaargang 2016 21

Artikel door Silvano

Fantoompijn Fantoompijn. Hoogstwaarschijnlijk niet iets waar je als student frequent mee te maken hebt of hebt gehad. Wellicht zegt het je wel helemaal niets. In dat laatste geval zou het net zo goed de titel van een eng boek kunnen zijn geweest. Een boek over, ik zeg maar wat, de pijn die achterblijft in ‘denkbeeldige’ ledematen die geamputeerd zijn, bijvoorbeeld als gevolg van een trauma. En laat dat nou toevallig ook de definitie van fantoompijn zijn! Gekarakteriseerd door een pijnperceptie waarbij je het idee hebt dat dit vanuit een deel van het lichaam (bijvoorbeeld een voet of hand) komt dat fysiek aanwezig is. Het lichaamsdeel is echter niet meer fysiek aanwezig... Een vreemd, en misschien zelfs door de naam (welke vrij vertaald ‘spookpijn’ is) eng idee. Tegelijkertijd is voor velen van jullie waarschijnlijk ook interessant wat nou de oorzaak van deze kwaal is. Houd je koppie er dus bij en laat je meesleuren in het bijzondere fenomeen van fantoompijn..

Het concept van fantoompijn, of ‘phantom limb pain’ (PLP), zoals de officiële Engelse benaming luidt, is voor het eerst in de 16e eeuw door een Franse militair chirurg beschreven. Het is een tot op heden nog steeds niet volledig begrepen conditie. Deze conditie kenmerkt zich door pijnlijke sensatie in delen van het lichaam die niet meer aanwezig zijn. Naast fantoompijn zijn er dan ook nog fantoomsensaties, die, zoals te verwachten valt, geen pijnlijke aard hebben. Patiënten geven bij deze sensaties aan het gevoel te hebben alsof het ledemaat nog aanwezig is. Dit gevoel kan bijvoorbeeld bestaan uit een gevoel van warmte, jeuk of tinteling.

Bovendien kan er sprake zijn van zogenaamde ‘superadded phantom sensations’: het gevoel van kleding of sensaties van druk op een fantoomledemaat. Er is zelfs de mogelijkheid dat in zeldzame gevallen personen die zonder bepaalde ledematen geboren zijn (soms) het gevoel hebben dat deze er toch zijn. Fantoompijn en fantoomsensaties zijn dus verschillende condities waartussen onderscheid gemaakt dient te worden, hoewel deze condities misschien wel eenzelfde oorsprong hebben.

Genoeg over de symptomen. Ik kan me namelijk voorstellen dat voor academici in spe zoals wij, de schrijvers en lezers van de Parallaks, het uitermate interessant is wat nou de oorzaak van dit soort, op het eerste gezicht ‘vreemde’, pijnen en sensaties is.

Voor lange tijd werd gedacht dat het onderliggend mechanisme van fantoompijn hoofdzakelijk psychiatrisch van aard was. ‘Het zal wel tussen de oren zitten’, in andere bewoording. In de loop der jaren kwam er uit verscheidene onderzoeken echter steeds meer bewijs voort dat verschillende factoren binnen het perifere en centrale zenuwstelsel bijdragen aan dit eigenaardige fenomeen. De invloed van psychologische factoren is daarmee niet direct uit te sluiten. Deze kunnen namelijk een rol spelen in het verloop en de hevigheid van de pijn. Desalniettemin zijn er dus toch verschillende veranderingen in de neurale as van het centrale stelsel, en dan vooral de cortex, aan te wijzen als factoren van invloed op fantoompijn.

22 Reboot

Artikel door Silvano

Zoals ik al eerder zij, ligt de oorzaak vooral bij veranderingen in het perifere en centrale zenuwstelsel. Het perifere onderliggende mechanisme wordt gekenmerkt door verregaande zenuwschade als gevolg van trauma (in de meeste gevallen een amputatie). Door deze zenuwschade wordt de normale, afferente (in de richting van het ruggenmerg) geleiding verstoord, ontstaat er zogenaamde ‘deafferantatie’ en ontstaan neuroma’s (opzwelling van zenuwen). Als gevolg van een verhoogde hoeveelheid moleculen die de expressie van Na+-kanalen induceren, ontstaat een verhoogde prikkelbaarheid van de beschadigde zenuwen, die leidt tot spontane ontlading. Deze theorie geeft een mogelijke verklaring voor stomppijn inclusief fantoompijn.

Tot zo ver veranderingen in het perifere zenuwstelsel die kunnen bijdragen aan fantoompijn. Hiermee is namelijk nog niet alles gezegd. Ook in het centrale zenuwstelsel vinden veranderingen plaats die deel hebben in het fenomeen fantoompijn. Zo gaan, door verminderde afferente input, verschillende inhiberende neuronen die pijnprikkels remmen, verloren. Dit heeft als gevolg dat de neuronale activiteit in het receptieve, nociceptieve veld in het ruggenmerg toeneemt. Daarnaast is er sprake van reorganisatie op corticaal niveau, wat de laatste jaren als een van de belangrijkste veroorzakers van fantoompijn gezien wordt.

Gelukkig is het mogelijk om fantoompijn te verminderen met een scala aan farmacologische middelen. Onder deze middelen vallen onder andere NSAIDs (onstekingsremmers die het vaakst worden gebruikt bij PLP), antidepressiva die pijnstillende werking hebben in deze specifieke situatie en opioïden (een ander soort pijnstiller). Naast medicamenteuze therapie kan bij het niet aanslaan hiervan worden overgegaan op elektrische zenuwstimulatie en chirurgische interventies.

Kortom, fantoompijn is een fenomeen waar de laatste jaren een steeds completer beeld van verkregen is, van oorzaak tot behandeling. De verwachting is dat de vermindering van fantoompijn de komende jaren zal verbeteren, waar wij als TG’ers en BMT’ers een aandeel in zouden kunnen hebben.

Bronnen: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/phantom-pain/basics/definition/ con-20023268 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC3198614/pdf/PRT2011-864605.pdf http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1474442202000741

Editie 3 jaargang 2016 23

Artikel door Dafne

Geheugentips

“Oh sorry, vergeten, ik maak het je zo alsnog over!” Klinkt bekend, toch? Of dat je tijdens een tentamen niet op een woord kunt komen, terwijl je het zo goed had gestudeerd. In dit artikel zullen geheugentips met je gedeeld worden, zodat je nooit meer vergeet geld over te maken of afwasmiddel te halen voor je huisgenoten. Na het lezen van deze tips kan je aan de slag om je geheugen te verbeteren. Hopelijk blijven de tips een beetje blijven hangen!

1.

Zorg voor voldoende lichaamsbeweging Lichaamsbeweging zorgt voor een betere bloedstroom in het lichaam. Een betere bloedvoorziening van de hersenen zorgt ervoor dat ze beter werken.

2. Breng info rmatie o naar je lang ver van je kortetermijn etermijn Iets opslaan in je kortetermijn geheugen over een halfj geheugen is éé aa Kevin Daum(d r nog weten een tweede.Vo n, het e dummies) mo auteur van video marketi lgens ng voor et je je acht se op een specifi ek detail, waa conden lang focussen rna dit de zal worden in je langetermijn tail opgeslagen geheugen.

4.

Eet mvoedsel’ ‘hersen chocolade, bloe m e r o e r k e ol staan thee, don Groene bosbessen en ko werken. Één glas , kool, zalm en verbeterend te eheugen te verg u ehe en, ok je g bekend g per dag helpt o omega-3 vetzur at e n ij ld d o w r tr o e a o d r d e ro Dit komt f het resv beteren. n, polyfenolen o bben een positief nte he de antioxida en; deze stoffen ieën en verzadig r tt a lo v a e C b . t ze ec nen de herse egatief eff effect op en hebben een n het geheuvett e en ncentrati op de co gen.

7. d mij e V r ess al str rmijn z sene her et lang stress en de . p O che en digen nis ietig a chro en vern s besch s om l l u u e p d c ocam tress ond hipp rmijd s en gez Ve ersen den! je h te hou

8. No die je teer zake n niet w geten ilt verDit sp zich, n reekt voor ote wel op er het dan waar je een plek gecon er snel me fronte e e worde rd zult n.

es uik routin 10. Gebr n van lunch opgetine, eeneme Als het m t in je ochtendrou waar rd e nomen wo er vaak vergeten. B nd s in n ta zal je dit m grijke spullen op ee biel n m la je o ook be ijvoorbeeld k van je b , k le p rd rza daa in de linke standaard sleutels standaard je broek en terjaszak. h c re je in

24 Reboot

5. Gebruik ezelsbruggetjes Ezelsbruggetjes kunnen helpen om reeksen en regels te onthouden. Denk bijvoorbeeld aan “TVtas” en “ ’t kofschip”. Op het internet zijn veel voorbeelden te vinden van ezelsbruggen, je hoeft ze niet altijd zelf te bedenken!

rg 3. Zo ovold voor laap s ende n hebne e s Je her nodig om p a ben sla goed te kun m ag overd tioneren. O c in t u p f o te nen eugen oeten h e g je ren, m malise enen dus s je her de rust en o ld n. vo hebbe gehad

6. oud t On h n op de woor elodie die te een m p een melo an de en o en v woord an het zing n dat r o o e k D r zorg uden, ontho lodie ervoo je vergedie me eet te orden je wo as, alsnog w geldt ten w . Dit zelfde uden o zingen r het onth pje. o m o ij v r k oo n e e van

ociaties met ass toen je te 9. Werk ar je was a w g o n f toen je et je et vwo, o ijnlijk we ties as voor h w Waarsch d deze loca g a p a o e. Als je at je gesl d d zaken te n g r u e e sk e re e b k e en horen dacht. Pro e g hnische g g c ru te dt, r te v o was vo je je be in eens aan ingeloot vast wel atie waar c k lo o o e d r e t istert. ren me mt, heb je k die je lu te associë terug ko de muzie door ze f o n e t d k u n o ri d onth kje dat je het dran

11. Gebruik de reistechniek Leg in gedachten een reis af, zoals de weg van huis naar de supermarkt. Gedurende deze reis kom je allerlei zaken tegen: de hond van de buren, de bushalte en de brievenbus. Deze zaken ga je associëren met de dingen die je moet onthouden zoals het pinnen van geld en het bellen van je moeder.

Gezichtsherkenning

Artikel door Dafne

Stel, je bent wanhopig op zoek naar een bekende op een druk feest. Dan is het herkennen van een oog, neus of mond al voldoende om je vrienden terug te vinden. Of een andere situatie: je loopt langs een groep mensen en binnen enkele seconden heb je bepaald dat je een bepaald persoon binnen deze groep liever ontwijkt. Het herkennen van gezichten is ontzettend belangrijk voor de sociale interactie. Het gebeurt razendsnel: in enkele milliseconden hebben je hersenen gezichten geïdentificeerd. In dit artikel zullen enkele aspecten van de gezichtsherkenning door de hersenen uitgelegd worden.

Op het moment is er slechts beperkte informatie over gezichtsherkenning door de hersenen, maar recente onderzoeken hebben tot nieuwe inzichten geleid. De snelle herkenning door de hersenen is te verklaren doordat de hersenen continu een voorspelling maken van voorwerpen binnen ons gezichtsveld en dit vergelijken met inkomende informatie. Er is al lange tijd bekend dat de herkenning van gezichten een specifieke hersenfunctie is, in tegenstelling tot het herkennen van voorwerpen, waarbij hersenfunctie relatief globaal is. Het herkennen van voorwerpen gebeurt op basis van de vergelijking van onze visuele waarnemingen met het mentale beeld uit ons langetermijngeheugen; in een woonwinkel staan allerlei soorten stoelen die onze hersenen allemaal als ‘stoel’ classificeren. Een gezicht classificeren als ‘gezicht’ is niet voldoende; elk gezicht hoort bij een persoon met een leeftijd, geslacht en ras.

Gezichtsherkenning bestaat uit drie essentiële fases. De eerste fase is het coderen van fysieke karaktertrekken van het gezicht dat we bekijken. Dit wordt gevolgd door het coderen van de identiteit van de persoon; de tweede fase. Tijdens de derde fase wordt de persoon herkend. Elk van deze fases speelt zich af in bepaalde hersengebieden; schade aan één van deze gebieden kan het vermogen om gezichten te herkennen aantasten.

De fusiform gyrus is een gebied in de hersenen dat betrokken is bij het onderscheiden van gezichten van voorwerpen die erop lijken. Tijdens onderzoeken kwam naar voren dat in de linker hemisfeer de activering van de fusiform gyrus geleidelijk toenam indien het bekeken voorwerp meer op een gezicht begon te lijken. Daarentegen vond er in de rechter hemisfeer geen activering plaats bij op een gezicht lijkende voorwerpen en vond er volledige activering plaats bij gezichten. De fusiform gyrus is hiermee een van de eerste hersengebieden waarvan gebleken is dat het verschillende functies heeft in de twee hemisferen. Bij andere onderzoeken is naar voren gekomen dat dit gebied in de hersenen van autistische personen slechts beperkte activiteit vertoonde. Een gevonden verklaring hiervoor was dat autistische personen over het algemeen minder vaak naar gezichten kijken. Hieruit is geconcludeerd dat ook voor dit hersengebied ‘oefening baart kunst’ geldt.

Een bijzondere vorm van gezichtsherkenning is visuele pareidolie; het is een illusie waarbij vage of onduidelijke stimuli als helder en duidelijk worden geclassificeerd. Pareidolie komt voort uit de menselijke evolutie. In vroegere tijden was het herkennen van gezichten een vereiste vaardigheid om te overleven. Het uit zich nu in het herkennen van gezichten in alledaagse voorwerpen, zoals in de wolken en schaduwen.

Kortom, gezichtsherkenning is een specifieke vorm van herkenning die zich voornamelijk afspeelt in de fusiform gyrus bestaande uit drie fasen. Hoewel er al talloze gerichte onderzoeken gedaan zijn naar gezichtsherkenning, zijn er nog veel aspecten die verder onderzocht kunnen worden.

Bronnen: Meng, M., Cherian, T. (2012). Lateralization of face processing in the human brain. Proceeding of the royal society B: biological sciences, online. DOI: http://dx.doi.org/10.1098/rspb.2011.1784 Haxby, J., Ungerleider, L., Horwitz, B., Maisog, J., Rapoport, S., & Grady, C. (1996). Face encoding and recognition in the human brain.

Proceedings of the National Academy of Sciences, 93 (2), 922-927 DOI: 10.1073/pnas.93.2.922 Lewis, M., & Ellis, H. (2003). How we detect a face: A-survey of psychological evidence International Journal of Imaging Systems and Technology, 13 (1), 3-7 DOI: 10.1002/ima.10040 Liu, J., Harris, A., & Kanwisher, N. (2010). Perception of Face Parts and Face Configurations: An fMRI Study Journal of Cognitive Neuroscience, 22 (1), 203-211 DOI: 10.1162/jocn.2009.21203 Brodski, A., Paasch, G., Helbling, S., & Wibral, M. (2015). The Faces of Predictive Coding Journal of Neuroscience, 35 (24), 8997-9006 DOI: 10.1523/JNEUROSCI.1529-14.2015

Editie/jaargang 25

Artikel door Annabel

Ik geloof…Hoe? De verklaring waarom mensen religieus zijn Er zijn zo’n 10.000 verschillende religies. Je leest het goed. 10.000, en allemaal met de claim het antwoord te hebben op de belangrijkste levensvragen; “Waarom ben ik hier? Hoe kom ik hier? Wat is het nut van mijn zijn?” Karl Marx zag religie als ‘opium van het volk’. 90% van de Amerikanen gelooft in een god. Zelfs in het tijdperk van grote ontdekkingen, technologische revolutie en educatie speelt religie nog steeds een grote rol.

Religie komt voor uit spirituele gevoelens. In welke mate je een religie aanhangt heeft namelijk te maken met de mate waarin je voelt dat er iets “groters” is dan de wereld om je heen. Spiritualiteit zorgt dus voor de ontvankelijkheid voor religie. Uit tweelingenonderzoek blijkt dat deze spiritualiteit voor 50% wordt bepaald door je genen. Dit wil zeggen dat er dus niet echt een “vrije” keuze is om religieus te zijn, je genen bepalen deels de behoefte eraan.

Serotonine is een stofje dat onder andere de mate van spiritualiteit bepaalt. Er is een correlatie tussen het aantal serotoninereceptoren dat iemand heeft in de hersenen en de mate van spiritualiteit. Ook interessant om op te merken is dat stoffen die inwerken op serotonine, onder andere stoffen uit paddo’s en cannabis, kunnen zorgen voor mystieke en bijzondere, spirituele ervaringen.

Nadat een kind geboren is, wordt het brein religieus “geprogrammeerd”. Darwin omschreef dit verschijnsel als een voordeel.

Kinderen nemen waarschuwingen en aanwijzingen over van ouders en autoriteiten met meer levenservaring zonder te veel te vragen. Hierdoor overleven ze goed in de jonge jaren. Een nadeel van dit verschijnsel is dat kinderen goedgelovig en makkelijk te indoctrineren zijn. Toch is het nadoen een basis van sociaal leren; het is ook noodzakelijk. We hebben zelf een apart systeem van “na-aap”-neuronen in onze hersenen zitten. Als kind neem je hierdoor dus ook makkelijk een geloof over. Als je je slecht gedraagt ga je naar de hel en straft de duivel je. Dien je God en ben je goed voor de medemens, dan kom je in de hemel. Deze voorbeelden van waarschuwingen en aanwijzingen worden door kinderen zo overgenomen.

Als we kijken naar de hedendaagse mens in elke cultuur, dan heeft deze altijd vijf kenmerken op het gebied van gedragingen: taal, het maken van gereedschappen, muziek, kunst en religie.

Grappig is dat alleen van religie geen voorlopers zijn gevonden in het dierenrijk. Van de andere gedragingen wel, apen maken bijvoorbeeld ook gebruik van gereedschappen.

Religie geeft de mens echter wel evolutionaire voordelen. Allereerst houdt een religie een groep bijeen. Je deelt namelijk iets groters dan alleen het leven. Kijk bijvoorbeeld naar de joden.

Deze bevolkingsgroep is getroffen door onder andere de Holocaust en inquisitie. De groep is nog steeds bijeen. Heersers van een rijk of volk gebruiken religie daarom ook wel als nuttig middel, het volk blijft hierdoor bijeen en rustig. Kijk bijvoorbeeld naar regels die werden ingesteld om dit te handhaven. “Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen”, is een algemeen bekend gezegde dat betekent dat het een zonde is om met iemand te trouwen die een ander geloof heeft. Als een volk dan dezelfde religie had, werd er dus veel gehuwd binnen het volk, waardoor dit groeide. Dit was weer voordelig voor de heerser.

Ook veel andere sociale regels zijn ingesteld in de naam van een god om de groep bijeen te houden. Bijvoorbeeld het doden in de naam van God is een evolutionair voordeel voor het overleven van een groep.

26 Reboot

Artikel door Annabel

Ook is een voordeel van een religie hebben dat het je gezonder maakt. Echt waar. Ten eerste kan dit verklaard worden door regels die eigenlijk de fysieke gezondheid bevorderen, zoals koosjer eten. Maar vooral mentaal houdt het mensen op de been. Over het algemeen hebben religieuze mensen minder vaak een depressie, zijn minder snel in een slechte stemming, hebben minder verslavingen en suïcidale gedachten. Toch zijn deze onderzoeken niet eenduidig en vooral gebaseerd op correlaties. Wel bleek uit een ander onderzoek van 35 jaar lang in Israël dat religie de kans op dementie verdubbelt en dat dagelijks bidden positief correleert met psychiatrische problemen. Helaas is het ook hier vooral gebaseerd op correlaties.

Dit brengt ons op de samenstelling van een religieus brein. Verschillende gebieden in de hersenen worden actief bij religieuze ervaringen. Japanse monniken die in een MRI-scanner mediteerden lieten hierbij in een functionele MRI een stimulatie zien van de prefrontale en de pariëtale cortex. Ook een emotioneel regelkantoor, de nucleus caudatus, gaf zelfs bij het terugdenken aan een religieuze ervaring sterke activiteit. Een ander gebied, het voorste deel van de cingulaire cortex, werd juist minder actief. Boeiend om op te merken is dat datzelfde deel van de cingulaire cortex juist verhoogde activiteit weergeeft bij het nemen van initiatief.

Dit zou verklaard kunnen worden door het feit dat mensen letterlijk dingen uit handen geven aan een god bij meditatie of bidden.

Verder heeft neuro-farmacologisch onderzoek uitgewezen dat een religieuze ervaring, het één voelen met iets groters en het geen besef meer hebben van ruimte en tijd samengaat met beloning. Beloning door extra afgifte van het ‘blijmaak’ hormoon dopamine. Bij de ziekte van Alzheimer is er sprake van minder dopamineaanmaak en er is ook gebleken dat hoe verder de ziekte vordert, hoe minder religiositeit er is van een patiënt. Terwijl mensen die lijden aan bijvoorbeeld OCD, schizofrenie, manie of fronto-temporale dementie juist heel religieus worden in verdere stadia van de ziekten.

Deze ziekten hebben als kenmerk dopaminegehaltes te verhogen.

Al met al kan het geloof in religie buiten mentale tevredenheid dus ook veel andere voordelen bieden vanuit evolutionair opzicht. Aan de andere kant zijn er ook miljoenen, misschien wel miljarden slachtoffers gevallen door oorlog tussen religies door de geschiedenis heen. Misschien krijgen we ooit nog beter inzicht in hoe en waarom we geloven, misschien ook niet. Het mooie aan religie is het voor jezelf beslissen hoeveel vertrouwen jij wilt leggen in een bepaalde opvatting.

Of het een waarheid is of niet, we kunnen alleen maar geloven.

Bron: Dick Swaan-Wij zijn ons brein 43e druk, ISBN 9789046705063

Editie 3 jaargang 2016 27

GEEF JOUW CARRIÈRE EEN KICKSTART VvAA STUDENT EVENT 28-10-2016 UTRECHT

INSPIRATIE, ADVIES EN KENNISUITWISSELING ○

○

○

○

Laat je inspireren door Ruben Terlou en Marc de Hond Wandel langs je eigen carrièrepad: van cv-check tot startersadvies Ontmoet medestudenten, interdisciplinair, en wissel ervaringen uit Inclusief eten, borrel en muziek

Schrijf je snel in vvaa.nl/studentevent