PanEssay | Oktober 2010 | m.f.v. Panacea

PANESSAY

jaargang 24 // nummer 4 // oktober 2010

Nu

oo k

on lin

e

op

w

w

w .p

an

ac ea

.n l

Faculteitsblad der M.F.V. Panacea

INHOUD Uit ‘t bestuurshok

het bestuur verblijdt jullie met nieuws over wat er de afge-

3

Commissies & onderwijs de commissies van Panacea laten weten waar ze

5

Verslag PanIC hoe het begon, wat er gebeurde en hoe het eindigde. Natuurlijk met

6

Het antibioticatijdperk

voorbij hoe een klein foutje een levensred-

8

S and the city, the Prequel Sandor is klaar voor New York, maar is New

11

lopen tijd in Panacea-land is gebeurd en wat er de komende maanden op stapel staat. mee bezig zijn en wat jij voor hen kan betekenen.

sappige details en foto’s: het PanIc introkamp!

dend middel werd en hoe de mensheid dit vakkundig verprutste.

York wel klaar voor Sandor?

Liefdesbrief lees en leer van het reisverhaal van grootmoeder Eva en haar ervarin-

15

Memoires van een thuiszorgmedewerker onze PanEssay hunk

19

Inception

22

gen over HIV, vrouwenemancipatie en safe sex deep down in Africa.

met zijn goddelijke lichaam, in enkel zijn rode zwembroek, heeft ook deze zomer weer veel mensen blij gemaakt. een diepgaande recensie en beschouwing van deze film geeft ons een kijkje in hersenspinsels van onze huisfilosoof én Richard Dawkins .

Co-column onze veelbesproken colomnist wordt senior-co in Emmen, waar de co-

27

Vrouwe Panacea

bekommert zich deze maal om het wegwijzen van de lieve,

28

schappen hun tol eisen, zeker als pinguins je om de oren vliegen!

naïve eerstejaars door het grootste ziekenhuis van Nederland.

COLOFON // de PanEssay is het faculteitsblad van M.F.V. Panacea en verschijnt met een beetje mazzel vijf keer per jaar // plaatsing van een stuk houdt niet in dat de redactie de daarin weergegeven zienswijze onderschrijft // de redactie behoudt zich het recht voor taalkundige correcties aan te brengen of stukken niet te plaatsen (tja, soms is het gewoon té erg!) // kopij kan via e-mail of op een gangbaar medium worden aangeleverd worden bij de redactie // oplage 2950 stuks // druk verzorgd door drukkerij Woning, Groningen // redactieadres A. Deusinglaan 1 t.a.v. PanEssay 9713 AV Groningen // telefoon 06 49796825 // e-mail panessay@hotmail.com // voorzitter Hidde Kleijer // hoofdredacteur Davith de Vries // redactie Jop van den Berg, Maarten Jalink, Hidde Kleijer, Sietske Poortinga, Eva Salters, Sandor Schokker, Davith de Vries // lay-out Janyte Holwerda, Sietske Poortinga, Davith de Vries // Sluitingsdatum volgende editie: 15 november

Laat je boeken thuisbezorgen of haal ze af bij het boekenbureau. Het boekenbureau is iedere dinsdag en donderdag open van 12.00 - 14.00 uur (in de eerste 4 weken van ieder blok).

2

Column

Bestuur ‘10

Uit het bestuurshok Lieve leden, Na genoten te hebben van onze zomervakantie zijn we inmiddels weer helemaal terug in het ‘bestuursritme’. Gelukkig hebben we heerlijk gerelaxt, want met de introductie moesten we weer volop aan de bak! Dagen werden gevuld met het maken van ledenpasjes en het uitgeven van boeken aan alle eerstejaars. Ook zijn we herhaaldelijk gebeld door ouders die wilden weten hoe zwaar onze introductie was en meer informatie wilden over wat er precies ging gebeuren. Gelukkig konden wij hen altijd geruststellend vertellen dat de introductie alleen ter kennismaking diende en er niets naars ging gebeuren.

Ook wij zelf hebben het kamp als kennismaking met de eerstejaars ervaren. Als mentorkoppels fietsten wij 45 km met ons groepje naar Ellertshaar. Tussen het “o ik heb zo’n pijn aan m’n kont” en “wat een rotwespen” werd er een hoop gekletst over de studie en het studentenleven in Groningen. Het viel ons op hoe snel de tijd eigenlijk gaat; het leek voor ons nog zo kort geleden dat wij zelf als ‘mentorkindjes’ op kamp gingen. Des te meer reden om met volle teugen van je studententijd te genieten!

en de eerstejaarsborrel van Volonté. Wij hebben ons daarnaast ook van onze sportieve kant laten zien tijdens het beachvolleybal toernooi. Na een snelle deodouche en een switch naar een party-outfit, konden wij ons diezelfde avond nog lekker uitleven op het PanIC eindfeest met het thema ‘Feest hard, slaap zacht’.

Ouders die wilden weten hoe zwaar onze introductie was.

Hoewel wij nog volop in ons eigen bestuursjaar zitten, zijn de sollicitaties voor het nieuwe bestuur alweer begonnen. Voor ons is dit een heel gek gevoel; we willen nog lang niet weg van ons hok. Gelukkig hebben we nog een paar maanden in het verschiet!

Tot zover het stukje uit ons bestuurshok in deze PanEssay. Voor leuke verhalen, een gezellig kletsje en een kopje thee, maar ook voor studiegerelateerde vragen, zijn jullie altijd van harte welkom!

Liefs, BP ’10

Het weekend in Ellertshaar vloog voorbij: een goed teken!

Als klap op de vuurpijl waren wij met alle besturen van studie- en studentenverenigingen uitgenodigd voor de opening van het academisch jaar. In vol ornaat, in pak, met vaandel en met (zoals het hoort) een glaasje champagne in de hand, stonden wij op de trap van het academiegebouw. We vonden het erg leuk om te zien dat er zoveel leden van Panacea aanwezig waren!

Het ‘normale’ bestuurswerk werd weer opgepakt en al snel konden wij gezellig een drankje drinken op de coborrel. Ook werden de nodige biertjes weggetikt bij de grote hoeveelheid constitutieborrels

PanEssay • 2010:4 • 3

Commissies & Onderwijs

MCD Medische Carrière Dag

De Medische Carrière Dag 2010 - So You Wanna Be A Doctor? Inmiddels bevind je jezelf in de unieke positie om deze droom te kunnen verwezenlijken. Na het afronden van de studie mag je jezelf eindelijk (basis)arts noemen! Dan sta je echter voor een belangrijke en ingrijpende keuze: in welk specialisme wil ik verdergaan? Gedurende de studie wordt voor velen al snel duidelijk waar hun interesses liggen, terwijl voor anderen na de studie nog steeds niet duidelijk is waar hun toekomst ligt. Interesses kunnen in de loop der tijd veranderen en tevens kunnen andere aspecten, zoals het kunnen combineren van werk en gezin, een rol gaan spelen bij het maken van de keuze voor een specialisme. Zo blijkt uit onderzoek dat onder medisch studenten de voorkeuren voor bepaalde specialismen verschuiven naarmate de studie vordert. De Medische Carrière Dag biedt jou de mogelijkheid om antwoord te krijgen op jouw prangende vragen ten aanzien van je loopbaan. Er zullen interactieve workshops verzorgd worden door tientallen verschillende specialisten waarin je uitgebreid kennis kunt maken met hun vakgebied. Daarnaast zullen er ook een informatiemarkt en plenaire sessies van o.a.

ABN-Amro plaatsvinden. Het interactieve karakter van de dag zal tevens tot uiting komen tijdens het discussieforum.

De dag zal op een luchtige manier worden afgesloten met een komische noot in de vorm van een cabaretvoorstelling en daarnaast zal er ook een heerlijk diner plaatsvinden. Ook dit jaar belooft de Medische Carrière Dag een onvergetelijke dag te worden en wij hopen jullie dan ook op zaterdag 20 november te mogen verwelkomen in het UMCG! Houd de site in de gaten voor informatie over de aanstaande kaartverkoop.

Doc ‘n Roll Doc’n Roll

We zoeken nog een aantal nieuwe bandleden (interesse? Meld je aan!), maar ook dit jaar staan wij weer te trappelen om jullie op diverse Panaceafeesten te voorzien van een stevige dosis Doc & Roll! Zonder genade gaan wij er tegenaan om jullie te voorzien van hits, pop, rock, funk en soul.

Zet je schrap, wij rusten niet voor de hele zaal los gaat op ons ritme. See you on the dancefloor!

4

Masterraad Masterraad Orgie’10 Orgie’10 Of het nu nog heel ver weg lijkt, je er bijna aan begint of er al middenin zit; vroeg of laat ontkomt niemand eraan om co-schappen te gaan lopen-en dan is de Masterraad er voor je! We zijn de vertegenwoordiging van alle masterstudenten, en zullen je met raad en daad bijstaan in deze drukke, maar onwijs leuke periode. Allereerst zijn we het aanspreekpunt voor klachten, vragen en opmerkingen over het onderwijs en alle andere zaken waar je in de masterfase tegenaan kunt lopen. We hebben regelmatig overleg met de blokcoördinatoren, en hierdoor kunnen we er voor zorgen dat jouw mening echt gehoord wordt. Daarnaast organiseren we regelmatig cursussen die een handige aanvulling zijn voor je co-schappen, zoals een ECG-cursus of een labwaardencursus.

Elke zes weken is er een co-borrel, waar je samen met je medeco’s kunt bijkomen van de afgelopen KTC-periode of co-schap, lekker een drankje kunt drinken en nieuwe vrienden kunt maken.

Op www.masterraad.nl kun je uitwerkingen van oude tentamens vinden, waardoor het een stuk makkelijker wordt om dat mooie cijfer voor je tentamen te halen. Daarnaast kun je er de agenda voor de komende tijd vinden en de foto’s van de co-borrels. We zijn regelmatig op zoek naar nieuwe leden, dus als je (bijna) in je co-schappen bent, houd de aankondigingen voor de sollicitaties in de gaten en schroom niet om te solliciteren!

Het lijkt pas gisteren dat wij bij elkaar kwamen om het grootste Panacea feest van het jaar te gaan organiseren. Inmiddels zijn er alweer enkele maanden verstreken en komt het ORGIE gevaarlijk dichtbij! Volgende week dinsdag is het zover: 26 oktober de dag van het Oktober Revolutie Feest, ook wel de gezelligste dag van het jaar!! Het thema van dit jaar is: ZORRO, VOOR WELKE HELD GA JIJ? OF BEN JE BANDIET EN VOGELVRIJ! Trek dus alles uit de kast en kom origineel, ludiek of juist heel afgezaagd verkleed naar deze grootse partij in de ENZO. Ter voorbereiding is er voorafgaand aan het festijn een bijzonder voorprogramma, dat je helemaal klaar maakt voor de avond. Voor meer informatie over deze niet te missen happening: zie de panacea-site of de posters en flyers.

MASH MASH

Vanuit vele hoeken van ons land worden wij benaderd door geïnteresseerde mensen met soms een voorraad verbandspullen of pleisters die zij maar moeilijk weg kunnen gooien. Bij ons zijn die materialen dan ook altijd welkom voor het goede doel. Want in het Turiani ziekenhuis in Tanzania is men blij met elke steun... Het wassen van ‘steriele’ handschoenen in alcohol, het hergebruiken van operatiekleding en het afwezig zijn van pijnstillers, blijkt allemaal normaal in Tanzania. Vanuit de hele regio komen mensen naar het Turiani ziekenhuis (met soms al een looptocht van enkele dagen achter de rug) om dan bijvoorbeeld te ontdekken dat er die dag geen diclofenac aanwezig is waardoor pijnstilling niet mogelijk blijkt... Wij van de MASH dragen ons steentje bij door medisch materiaal vanuit Groningen op te sturen naar dit Derde Wereldland. Bij verschillende afdelingen van het Martini ziekenhuis is onze naam bekend en krijgen we maandelijks een doos met, voor hen onbruikbaar, medische snufjes. Van de OK betreffen dit vaak operatieschorten en handige (steriele) mesjes en tangetjes. Wij sorteren de spullen in ons magazijn en gaan met grote karren vol dozen richting het postkantoor. Bij aankomst in het Turiani ziekenhuis sturen de artsen en verpleegkundigen van daar een mailtje naar ons waarin ze altijd hun dank uitspreken. Dit geeft ons steeds weer de motivatie om door te gaan. MASH (Medical Aid by Student Help)

BRC BRC

Elk jaar doen wij als BRC ons uiterste best om een fantastische reis te organiseren. Afgelopen jaar gingen we naar het Tsjecholicious Praag! En Tsjecholicious was het, heerlijk weer, fijne groep en geweldige stapavonturen. We hebben veel van de stad kunnen zien tijdens de stadswandeling en ook in de vrije tijd zijn er heel wat kilometertjes te voet afgelegd door het centrum van Praag. Naast heel veel leuke dingen hebben we ook serieuze dingen gedaan, zo hebben we een bezoek gebracht aan het concentratiekamp Terezin, erg indrukwekkend. En natuurlijk niet te vergeten is het bezoek aan de medische faculteit. We werden super ontvangen, kregen een heel leuk praatje van een cardioloog en een rondleiding. Elke afdeling van het ziekenhuis had zijn eigen gebouw en de patiënten moesten soms zelfs buitenom vervoerd worden! Tja dat zijn we met ons mooie overdekte UMCG niet gewend. Kortom: we hebben heel wat beleefd en geleerd en een Tsjecholicious tijd gehad in Praag. Aankomend jaar wordt het minstens zo mooi, ben jij ook zo benieuwd waar we naar toe gaan?

PanEssay • 2010:4 • 5

reportage

PanIC ‘10

Verslag PanIC ‘10 Een WAANZINNIGE introductie!

Elk jaar wordt er in de diepste gronden van Panacea in het geheim gewerkt aan het hoogtepunt van het geneeskundige jaar; het introkamp in Ellertshaar. Een 16-koppige commissie, genaamd de PanIC, heeft ook deze keer weer de taak op zich genomen. We zijn een erg kleurrijke commissie, die het leven met een korreltje zout en een slok tequila neemt.

Naast serieuze zaken als facultaire introducties, organiseren wij ook de mooiste feesten en het leukste kamp! Na een jaar hard zwoegen en vooral veel gezelligheid en brakheid werd ons werk beloond op 31 augustus. De introductie begon met de eerste facultaire dag.

De eerste dag begon voor ons erg vroeg, om 7 uur was de eerste bespreking al. Rond negen uur kwamen langzaam de eerstejaars binnendruppelen en om 10 uur kon de dag voor hun beginnen. Na een praatje over het aankomende blok volgde ons spetterende dansje, waardoor de eerstejaars kennis konden maken met onze commissie. Uiteraard introduceerde de PanIC

...wat vooral bij mannelijke eerstejaars in de smaak viel

6

zich met een waanzinnig lied en bijbehorend dansje.

Ook het bestuur van Panacea stelde zichzelf voor door in toga gekleed de trap af te dalen, wat vooral bij sommige mannelijke eerstejaars goed in de smaak viel.

Na dit showtje kon de lunch beginnen. De KookCie heeft zich de hele ochtend gewijd aan het smeren van heerlijke broodjes, die op het grasveld lekker opgegeten werden. Gelukkig was het heerlijk weer en konden we iedereen buiten stallen. In de middaguren was het de beurt aan de Panaceamiddag. Alle commissies en werkgroepen binnen de vereniging mochten zichzelf voorstellen en konden alvast eventuele nieuwe leden warm maken voor hun clubje. Toen dit uiteindelijk gelukt was, was het de tijd om de nieuwe lichting te vereeuwigen op de jaarfoto bij het academiegebouw.

De avond begon daarna relaxed met een perfect georganiseerde bbq aan de Hoornse plas. In het avondzonnetje werd lekker gegeten en een biertje gedronken.

Het hoogtepunt was natuurlijk; de eerste zangles! Het aansluitende feest in ’T Feest geregeld door de Feestcie, werd door veel feestbeesten bezocht en was een groot feest. Er werd gelukkig tot vroeg in de ochtend doorgefeest en doorgedronken!

Tijd om te herstellen was er nauwelijks; vrijdagochtend begon de tocht richting Ellertshaar. De eerstejaars + mentoren mochten lekker fietsen en de PanIC reed 5 keer(!) heen en weer met alle bagage.

Sommigen dachten blijkbaar dat ze 3 weken op vakantie gingen…..In Ellertshaar werd meteen het 14-kamp gespeeld, geregeld door de Kampcie. Er werd over stormbanen geragd, er werden eieren ver weg geslingerd en er werd in komkommers gebeten. Hongerig werd om half 8 de andijvie opgediend. Stevige kost na zoveel inspanning, al leken sommige pannen verdacht veel op andijviesoep… (met nederige excuses van de auteur). ’s Avonds kwam Jeroen Pater het cabaret verzorgen, en ondanks de slechte verstaanbaarheid golfden toch vele lachsalvo’s door de zaal.

Ook het aansluitende

cluedospel was erg leuk, maar er werd natuurlijk uitgekeken naar dat ene moment…..dat de tap aangesloten werd en het feest losbarstte! Tot 3 uur werd er lekker gefeest en was het tijd om naar bed te gaan.

De volgende dag werd fris begonnen met ochtendgymnastiek van de Offcie. Na een goed ontbijtje werden alle mentoren klaargemaakt voor het EHBO-spel.

Ondertussen gingen de zangleraren ook ontbijten tijdens hun ontbijtshow. Allerlei lekkernijen werden in een blender gegooid en de eerstejaars zongen enthousiast mee. Na de zangles begon het EHBO-spel, waarbij veel mentoren levensecht geschminkt waren.

Er vielen zoals elk jaar vele “doden” bij dit spel. Zelfs tijdens ranjaposten werden sommige stikkende PanIC’ers aan hun lot over gelaten. Het EHBO-spel was erg geslaagd, gezien de vele positieve reacties die we van de eerstejaars en mentoren gekregen hebben. De KookCie was ondertussen bezig met het klaarmaken van het eten. Dit liet nog even op zich wachten omdat er eerst nog een zangles was. De zangleraren waren zangleraressen geworden en leerden de kids hun laatste liedjes aan. Na het harde zingen werd de macaroni goed gegeten en maakten de eerstejaars zich op voor het zangspel. Eerst moest er nog even gediscussieerd worden met Dhr. Kroese over infectieziekten. Daarna konden de eerstejaars nog een laatste keer hun liedjes oefenen. De spanning steeg bij het groepsgewijs naar buiten laten van de eerstejaars. Het zangspel zelf was

een beetje langdradig, maar wel erg geslaagd! Na afloop was het tijd voor een knallend Hollywood-feest, met goede outfits en heel veel gezelligheid!

Zondagochtend, ‘the day after’. Tassen werden ingepakt, er werd een lesje ochtendgymnastiek afgewerkt en lunches werden gesmeerd, allemaal ter voorbereiding op de barre tocht terug naar Groningen. Zo kwam op zondagavond een eind aan dit fantastische kamp!

Er werden tutorgroepen geoefend tijdens de disciplinecarroussel

Gelukkig was er genoeg tijd om bij te komen…… ohnee!! Maandagochtend begon de tweede facultaire dag alweer! Holy….dat was taai opstaan! Het was een onderwijsdag, en dus was er veel uitleg over o.a. voortgangstoetsen, lessystemen en studieadviseurs. ’s Middags werden veel specialismen aangedaan en tutorgroepen geoefend tijdens de disciplinecarroussel.

Rond 5 uur ’s middags zat het er dan op, onze taak als PanIC ’10 zit er op!! Na deze fantastische dagen willen we vooral nog zeggen dat we genoten hebben.

Genoten van het enthousiasme van de eerstejaars.

Genoten van het enthousiasme van de mentoren en de zangleraren. Genoten van alle spellen en alle feesten. Genoten, dat alles perfect liep. Namens de hele PanIC 2010, ontzettend bedankt!

PanEssay • 2010:4• 7

reportage

Sietske Poortinga

Het antibioticatijdperk voorbij Gaan we weer dood aan een ‘doodnormale’ blaasontsteking?

Door een foutje kreeg de mensheid het machtige middel antibiotica tot zijn beschikking. De mens maakt hier nuttig gebruik van, maar ook bacteriën weten er steeds beter mee om te gaan. Dankzij o.a. de bio-industrie zitten we nu met een aantal hardnekkige bacteriën. In Utrecht viel recent het eerste sterfgeval als gevolg van een eenvoudige blaasontsteking, door een ESBL-vormende bacterie. Zullen wij weer weerloos worden tegen bacteriën?

Op 6 augustus 1881 kwam er op een boerderijtje in Schotland een jongetje ter wereld met een grootse toekomst. Dit jongetje zou door een toevallige ontdekking het leven van duizenden, misschien wel miljoenen mensen redden. Zijn ouders noemden hem Alexander Fleming.

Als arts-microbioloog zag hij bij toeval in september 1928 dat in één van zijn kweekschaaltjes geen staphylococcus groeide. Bij nader onderzoek bleek hier een schimmeltje in te groeien, de penicillium notatum.

Fleming kwam tot de ontdekking dat het schimmeltje ervoor zorgde dat de celwand van de stafylococ (prokaryoten) niet tegen het schimmeltje konden, net als enkele andere bacteriën. Omdat mensen en dieren (eukaryoten) geen celwand hebben dacht Fleming dat dit misschien kon helpen tegen die vervelende bacteriële infectieziekten.

Bij het testen op dieren en mensen bleek dit inderdaad goed te werken

Bij het testen op dieren en mensen bleek dit inderdaad goed te werken en er waren ook bijna geen vervelende neveneffecten.

Het enige probleem was dat het stofje penicilline behoorlijk moeilijk te isoleren was. Door de Tweede Wereldoorlog ontstond er echter een grote vraag naar de stof en de Amerikanen waren bereid het onderzoek naar penicilline te financieren. Boris Chain (Amerikaan) en Howerd Walter Florey (Australiër) slaagden er uiteindelijk in de stof effectief te isoleren. Vanaf dat moment kon penicilline op vrij grote schaal worden geproduceerd. Dat bleek net op tijd te zijn voor de grote aantallen ongelukkige gewonden

8

van D-day. De drie heren kregen voor hun onderzoek naar penicilline in 1945 de Nobelprijs voor de Geneeskunde.

In de loop der tijd zijn er steeds meer soorten antibiotica bij gekomen. Een tijdperk brak aan waarin infectieziekten behoorlijk werden ingeperkt. Men ging niet meer dood aan een longontsteking, werd van SOA’s niet meer onvruchtbaar en men kreeg geen pyelonefritis of bloedvergiftiging van een simpele blaasontsteking. Antibiotica betekenden dus een geweldige vooruitgang in de gezondheid en het welzijn van de mens. Spijtig genoeg is niet alleen de mens een goede overlever, bacteriën ontwikkelen zich ook en passen zich aan aan hun omgeving. De laatste jaren hoor je in de media steeds vaker over “monsterbacteriën” of een “superbacterie”. De antibiotica wordt grootschalig ingezet. Niet alleen bij mensen, maar ook bij dieren. In de bio-industrie wordt standaard antibiotica aan het veevoer toegevoegd om de vleesproductie te verhogen. Mede door dit beleid zitten we nu met een paar zeer hardnekkige beestjes.

Zo hebben we al een tijdje de MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus), ook wel de ziekenhuisbacterie genoemd. Waarschijnlijk is deze resistente staphylococcus ontstaan in de varkensindustrie.

En in de pluimvee sector heeft men een resistente E. Coli weten te kweken.

Het overgrote deel van deze bacteriën hebben een enzym dat de werking van antibiotica uitschakelt.

Dit kunnen verschillende enzymen zijn die vallen onder de groep ESBL (Extended Spectrum Betalactamase). Uit mondiaal onderzoek is gebleken dat de primaire bron van de meeste resistente bacteriën in de bio-industrie ligt, met name in de pluimvee sector. Zo zijn in Spanje acht op de twaalf kippen besmet met ESBL-positieve bacteriën en zijn in de VS maar liefst zeventien van de twintig kippen ESBLpositief. De oorzaak van deze grote aanwezigheid van ESBL is het overmatig gebruik van antibiotica onder andere bij vleeskuikens. De middelen zijn hiervoor niet geregistreerd en worden dus eigenlijk illegaal toegepast. Omdat een infectie energie kost, die dan niet wordt gestoken in de groei, is de preventieve antibiotica voor de bio-industrie noodzakelijk om een winstmarge te behouden op de lage vleesprijzen. Dus als je dan weer in de supermarkt staat en je ziet weer eens een kiloknaller liggen, denk dan niet “Hé, lekker goedkoop vlees vanavond”, maar denk eens aan die

lieftallige beestjes (ESBL, niet de kuikentjes) die er in zitten. Voor een jonge student in de kracht van zijn leven niet zo’n probleem, maar voor zijn of haar oma wat lastiger.

Onderzoekers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) steunen Marianne Thieme (PvdD) in haar pleidooi om alle kippenvlees voorlopig uit de handel te halen. Daarnaast zou Mari-

Hierdoor zitten we nu met een paar zeer hardnekkige beestjes anne Thieme alle kippenhouders met onmiddellijke ingang willen verbieden om preventief antibiotica te gebruiken. De aanleiding voor haar voorstel is het feit dat afgelopen september duidelijk is geworden dat het eerste (bewezen) dodelijke slachtoffer van ESBL is gevallen. Een 85-jarige vrouw overleed als gevolg van een urineweginfectie veroorzaakt door een ESBLvormende bacterie. Bovendien kunnen onderzoekers niet uitsluiten dat er eerder al meer dodelijke slachtoffers zijn gevallen aan deze trend van superbacteriën.

Het is duidelijk dat er in de nabije toekomst meer slachtoffers zullen vallen. Voor ons studenten dreigt er nog geen direct gevaar, want wij zijn doorgaans

jong, sterk en gezond. Toch is ook voor ons is het tegengaan van de ESBL trend van groot belang. Niet alleen zullen wij eens zwakke ouderen zijn, ook zullen wij straks als artsen het probleem tegenkomen bij onze patiënten. Overigens, mocht de resistentie echt doorzetten, dan zullen ook jongeren gevaar lopen.

Onderzoek naar nieuwe groepen antibiotica wordt maar weinig gedaan, omdat het voor de farmaceutische industrie niet veel winst oplevert. Bacteriën worden dus steeds sneller resistent en er komen geen nieuwe middelen op de markt. De vraag is nu wat we hier aan kunnen doen. Stoppen we met het antibioticagebruik in de bio-industrie en gaan we iets meer betalen voor vlees van dieren die niet preventief behandeld zijn? Moeten we miljarden stoppen in onderzoek naar nieuwe middelen?

Moeten we de resistentievorming remmen door het antibioticagebruik streng aan banden te leggen? Of gaan we gewoon weer dood aan infectieziekten als een blaasontsteking?

In de VS zijn zeventien van de twintig kippen ESBL-positief

Of zal het allemaal niet zo’n vaart lopen met de ESBL? De tijd zal het leren...

PanEssay • 2010:4 • 9

Kies voor een Arbeidsongeschiktheidsverzekering via Meeùs!

Voor startende artsen is in samenwerking met de LHV een speciaal aanbod ontwikkeld.

Meeùs biedt u een aantal interessante extra’s, zoals een zwangerschapsuitkering.

Tevens is bij het aangaan VERZEKERINGEN

Heeft u uw carrière al uitgedokterd?

van de verzekering geen sprake van medische selectie (tot max. 50.000 Euro).

Heeft u interesse? De afdeling Vrije Beroepen vertelt u er graag meer over!

Meeùs Assurantiën Afdeling Vrije Beroepen Kemelstede 4 4817 ST Breda tel. (076)5313480 e-mail: vrijeberoepen@meeus.com VERZEKERINGEN, PENSIOENEN, HYPOTHEKEN MET HET ACCENT OP Ù Meeùs is onderdeel van AEGON.

id5_MAD_2340292_002.indd 1

10

www.meeus.com

30-8-2010 15:45:25

Column

Sàndor Schokker

S and the City, the Prequel Sex and the City, Science and the City, Sin and the City. You name it, New York heeft het allemaal. New York, New York, a city so great they named it twice, zoals Gerard Kenny al zei. En ik ga het meemaken. Ik ga zeven maanden in de Big Apple wonen voor mijn wetenschappelijke stage op de afdeling kindercardiologie van het Columbia University Medical Center.

Dit is de eerste aflevering van mijn ervaringen in de aanloop naar en uiteindelijk in NYC. Het begon eigenlijk allemaal toen ik vorig jaar ergens rond mei een rerun deed van wat Sex and the City DVD’s en ik met een vriendin wat aan het babbelen was over hoe leven in New York zou zijn. Toen zei ze: anders doe je dat toch gewoon een half jaar. Na daar tegenin geworpen te hebben dat ik al 3000 dingen naast mijn studie had gedaan, al jaaaaaren studievertraging had en dat mijn ouders het niet meer zouden

pikken, kwamen we tot de conclusie dat ik alleen al bij het praten over New York al helemaal oplichtte denkend aan de avonturen die er in die stad te beleven zijn. Om met Carrie te spreken: I couldn’t help but wonder what New York would have in store for me.

And the mind has a way of it’s own, een New York state of mind. Dus voor ik het wist had ik brute plannen om barman te worden in NY en mezelf omhoog te werken richting jetset.

BAM.... afgeschoten, zie maar eens een werkvergunning voor Amerika te krijgen. Het is nog makkelijker een opleidingsplek chirurgie te krijgen dan daar als Nederlander aan de slag te kunnen in een bar. Ergens halverwege mijn search voor dingen die ik kon doen om toch te werken

Dus voor ik het wist had ik brute plannen om barman te worden in NY

PanEssay • 2010:4 • 11

in New York (zelfs het trouwen met een vriendinnetje met Amerikaans passport occurred to me) bedacht ik me dat ik ook met Geneeskunde bezig kon zijn, als ik dan toch in NY zat. Dat zou de financiering ook een stukje makkelijker maken, aangezien mijn ouders iets hebben met Ivy League universiteiten, dus het idee om part time onderzoek te doen als ik daar toch was kwam in me op. Nou betekent part time in Amerika 56 uur per week (geleerd van Sex and the City) en gebeurt dat sowieso al amper, dus ik kreeg vrij snel nul op het rekest, hoeveel artsen ik via via ook tevoorschijn toverde.

Full time onderzoek zou het worden, en dan is de stap naar wetenschappelijke stage snel gemaakt, ook nog punten verdienen. Dus zo ging ik in een paar maanden van een avontuurlijk gek plan om barman te worden in NY naar het über burgerlijke idee van full time onderzoek doen in New York. Ook een hele geruststelling voor de visa card people, die bij monde van mijn moeder bang waren dat ik niet terug zou komen (‘Ik ken New York, ik ken Groningen en ik ken jou’). Goed, de incentive om terug te komen was er dus. Nu nog een appartment......

De puntjes zijn gerechtvaardigd, want de New Yorkse real estate situatie is ondanks de crisis nog steeds schrijnend te noemen. Stinkhokjes in slechte wijken voor 900 euro per maand, en dan zit je nog aan de goedkope kant. Nou gaan S en kleine stinkhokjes in slechte wijken slecht samen, dus toen hij via via op het pad kwam van een groot appartement midden op Manhattan wat voor een vriendenprijsje gehuurd kon worden sloeg hij natuurlijk gelijk toe. Probleem was, huur moest al betaald worden per half oktober.

Ik dacht, ik bel gewoon, dat is beter dan mailen, had ook al een tijdje niks van ze gehoord. Ik, heel kostenbewust (NY real estate...) in een internationaal bel café met een medewerker die geen Nederlands sprak, voelde me gelijk al helemaal op mijn gemak...

‘Ohw, we dachten dat je niet meer kwam, je had niet meer gemaild’ ‘Jawel hoor, die en die mail, waarin ik antwoord gaf op uw bureaucratische-papierschuiversvragen en 17 bijlagen met de geboorte akte van mijn moeders kindermeisje in drievoud, bankafschriften

Nou betekent parttime in Amerika 56 uur per week van mijn buren, een uitgetikt dictaat van Goebbels, de ingescande bonnetjes van mijn oma toen ze in Amerika was, een statement van mijn liquidivabiliteit ter grootte van die van de gebroeders Lehman (gat in mijn hand the size of Tokyo)’, ‘ohwja, ik zie het, dan moeten we maar beginnen met visum aanvraag shit’... NO SHIT SHERLOCK, zei ik nog net niet in haar gezicht. Clearly hebben de administrators van Columbia niet aan hun eigen universiteit gestudeerd.

Hoeveel artsen ik via via ook tevoorschijn toverde

En ik had nog geen eens een visum. Gelukkig schrikt zo’n deal je wakker en toen ben ik maar eens aan het pressuren geslagen en kreeg eigenlijk van alle kanten medewerking, zelfs van het consulaat (ja hoor, tuurlijk, u kunt bijna gelijk terecht, het is vet rustig), al staan Amerikaanse consulaten er wel om bekend een stelletje dieven te zijn (‘dit telefoonnummer is de enige manier om contact te zoeken met het consulaat, 1 telefoontje kost 15 euro en u moet uw creditcard bij de hand houden’, juist ja...), behalve van Columbia (zo, dit is weer zo’n typische veel te lange, incomprehensible Louis Couperus zin, ik zal proberen daarmee te stoppen).

12

Maar goed, gezien ik weer way over mijn aantal woorden zit en ik de lay-out dus weer met allemaal problemen opzadel (bij deze mijn excuses daarvoor) komt deze eerste S and the City column tot een einde.

De raderen zijn in beweging gezet en ik hoop jullie de volgende keer te kunnen toespreken vanuit een hippe smoothiebar met mijn MacBook op mijn tafeltje.

Goodmorning Upper East Siders... there will be another S in town.

ORIËNTEREN Vind als basisarts een baan via BKV en maak kans op een iPad! Ben je basisarts en op zoek naar een tijdelijke of vaste functie? Schrijf je dan nu in bij BKV en wij gaan samen op zoek naar een baan voor jou! En heb je via BKV jouw baan gevonden, dan maak je bovendien kans op één van de vier iPads. Heb je bijvoorbeeld wel eens gedacht aan de jeugdgezondheidszorg, psychiatrie of de verslavingszorg? Wij informeren je graag, ook over de mogelijkheid tot een meeloopdag bijvoorbeeld. Neem voor meer informatie en de algemene voorwaarden contact met ons op.

Meeloopdagen en speed date sessies Twijfel je nog over een functie of organisatie? Ben je benieuwd naar de werkzaamheden voor een bepaalde functie en wil je graag een aantal vragen stellen over het vak, de opleiding en het toekomstperspectief, dan bieden wij je de mogelijkheid een (dag)deel mee te lopen. De meeloopdagen en speed date sessies die wij organiseren geven je een prima beeld van de functie, de mogelijkheden en de organisatie en bieden je volop gelegenheid al je vragen te beantwoorden en ervaringen te delen.

SOLLICITEREN Een greep uit onze vacatures: - Opleidingsplaatsen in Duitsland voor verschillende specialismen (chirurgie, interne, gynaecologie en anesthesiologie) - Basisarts in Groningen - ANIOS SEH in Groningen - ANIOS Chirurgie in Drenthe - ANIOS Interne geneeskunde in Drenthe - Basisarts/ervaren arts jeugdgezondheidszorg 0-19 regio Friesland

Hoe slim ben jij?

werkvoorartsen.nl

Bij BKV zijn we benieuwd hoe slim en snel jij bent! Ga naar www.werkvoorartsen.nl/braingame/, schrijf je in, speel BKV Braingame en maak kans op de kwartaalprijs, een iPad. Het spel wordt extra uitdagend door de tijdslimiet. Was jij slim en snel genoeg en weet je al welke artsenfunctie het beste bij jou past? Om hierop antwoord te kunnen geven, dien je allerlei functieaspecten te overwegen. Vul de loopbaanwijzer in op www.loopbaanwijzer.tv en ontvang binnen tien minuten per e-mail de uitslag.

Ook onze website www.werkvoorartsen.nl kan een belangrijke bijdrage leveren aan jouw volgende stap in je carrière. Hier vind je alle (tijdelijke) vacatures voor basisartsen, medisch specialisten en managers in de zorg in Nederland en in het buitenland.

Neem voor nadere informatie contact op met BKV op 0888 - 22 55 88 of bezoek onze website Daarom BKV BKV is als intermediair marktleider in tijdelijke en vaste banen, waarnemingen en interim-opdrachten voor AIOS, ANIOS, basisartsen, medisch specialisten en managers in de zorg. Dankzij het consequent toepassen van effectieve, bewezen methodes staat BKV erom bekend steevast een succesvolle match tussen kandidaten en opdrachtgevers tot stand te brengen. Als voorloper in de markt is BKV breed geïnformeerd over alles rond werving & selectie, (interim-)management en outplacement. De consultants volgen de ontwikkelingen op de voet, kennen het brede aanbod en kunnen putten uit een waardevol en uitgebreid netwerk. Kortom: met BKV verhoog je de kans op de juiste baan of werknemer.

A05254_170x240_FC_Panacea.indd 1

www.werkvoorartsen.nl Ook kun je een e-mail sturen naar info@bkv-groep.nl

BKV • Oranjesingel 2 • Postbus 2178 • 4800 CD Breda T 0888 - 22 55 88 • F 0888 - 22 55 99 • KVK 20104894 • E info@bkv-groep.nl

20-09-2010 13:46:14

PanEssay • 2010:4 • 13

Ben jij onze medisch specialist van straks?

Wij hebben bij verschillende specialismen opleidingsplaatsen beschikbaar voor 2011. Heb je je studie Geneeskunde (bijna) afgerond en wil je je specialiseren? Dan ben je van harte welkom in het UMCG!

AIOS voor meerdere specialismen Kijk op www.werken.umcg.nl voor het actuele overzicht van de beschikbare opleidingsplaatsen, een kennismaking met de opleiders en nog veel meer informatie.

Of volg ons op Twitter, LinkedIn en Hyves.

Het Universitair Medisch Centrum Groningen is de grootste opleidingsregio in Nederland en verzorgt alle erkende medisch specialistische opleidingen volgens de nieuwste curricula. In onze opleidingen wordt veel gebruik gemaakt van ons hypermoderne skillslab.

Naast patiĂŤntenzorg en onderzoek zijn onderwijs en opleiding onze kerntaken. We vinden het belangrijk dat onze medewerkers alle ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Dat kan bijvoorbeeld bij een van onze speerpunten: Healthy Ageing. Daarin vervullen we regionaal, nationaal en internationaal een voortrekkersrol.

Naast een inspirerende werkomgeving biedt de universiteitsstad Groningen ook een goede woon- en leefomgeving.

Het UMCG is altijd op zoek naar bewezen en onbewezen talent dat ruimte kan gebruiken om te groeien.

Universitair Medisch Centrum Groningen Bouwen aan de toekomst van gezondheid

14

Column

Eva Salters

Liefdesbrief Het onderwerp van vandaag: HIV en emancipatie Eva heeft deze zomer een Uitstapje naar een Ver Land gemaakt en zoals zovelen die haar voorgingen is ook zij terug gekomen met de gedachte dat ze Iets Geleerd Heeft Over Het Leven en dat met de rest van de wereld moet delen. Verschrikkelijk, zulke mensen. Het onderwerp van vandaag: HIV en emancipatie.

Jullie favoriete redacteur is verliefd. Mijn nieuwe grote liefde heet Zuid-Afrika en ik raak er niet over uitgepraat. Jullie zijn gewaarschuwd. Zoals dat gaat met nieuwe liefdes heb ik erg de neiging de nadruk te leggen op alle goede eigenschappen, waardoor mensen mij ook vaak vragen of we het eigenlijk wel over hetzelfde land hebben. Het antwoord is ja. Ondanks mijn roze bril heb ik ook wel door dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn is en heb ik dingen gezien en gehoord waar ik behoorlijk van geschrokken ben.

Om het voor jullie, mijn lieve lezertjes, interessant te houden zal ik het over één van deze schrikervaringen hebben. Voor de balans ga ik in het volgende nummer dan wél oeverloos zwijmelen.

Wanneer je praat over Afrika denken veel mensen meteen aan honger, armoede en HIV/AIDS. Het gebied in Zuid-Afrika waar ik ben geweest kent het hoogste aantal HIV-geïnfecteerden ter wereld: In Swaziland is meer dan 33% van de bevolking seropositief, in Zululand is het 25%. De levensverwachting is laag, de medische hulp beperkt. Met deze informatie kijk je toch anders om je heen wanneer je met zestien Swati in een taxibusje zit gepropt. Heeft je buurman een pigmentvlek, of is dat een Kaposi-sarcoom - mijn stokpaardje - op zijn wang? Ik betrapte mezelf er op een gegeven moment op dat ik probeerde te raden wie van mijn mede-reizigers er besmet waren en welke niet. Dat klinkt wreed, maar de situatie was en is onwerkelijk voor mij als blanke bevoorrechte vrouw uit het veilige Groningen, waar HIV/AIDS – ten onrechte – toch nog steeds de status van exotische ziekte heeft.

Reizend door het land word je constant aan de ziekte herinnerd. Langs de weg heeft meer dan de helft van de billboards betrekking op HIV. De rest is reclame voor Kentucky Fried Chicken, maar ik suggereer hier geen verbanden. Het advies op de billboards varieert wel sterk. Op de ene wordt geadviseerd condooms te gebruiken, de andere predikt algehele onthouding

en vele klinieken stellen voor in ieder geval je status te laten bepalen. Zelfs de op viaducten gespoten graffiti heeft er een mening over: Sex is zelfmoord! Blijf maagd, blijf leven. Het is een zinniger boodschap dan ‘Henk was here’.

Naast de onheilspellende billboards viel het me ook op dat er in bijna alle openbare ruimtes gratis condooms te krijgen waren. Hostels, restaurants, maar ook grenskantoren, openbare toiletten en zelfs de bus hadden een ware grabbelton staan. Zou voor Nederland ook geen gek idee zijn - je weet maar nooit waar die eindbaas uit de Engel is geweest... - maar mijn landgenootjes kennende wordt dat hamsteren en zijn alle bakken binnen een dag leeg. Gratis he, gratis. Kan je niet laten liggen. In ieder geval moge het duidelijk zijn dat de ‘ik heb niets bij me maar ik haal morgen wel een morning-after pil dus GAAN’mentaliteit daar nog veel meer kans op ellende geeft dan hier. Om terug te komen op de overal verkrijgbare condooms in Zuid-Afrika: ontzettend handig, maar ik vraag me ten zeerste af in hoeverre hiermee winst wordt behaald. Natuurlijk wens ik backpack-toeristen geen nare ziekte toe en is iedere besmetting die voorkomen kan worden mooi, maar de groep die het grootste risico loopt – de bevolking op het platteland – komt niet op deze plaatsen.

Heeft je buurman een pigmentvlek, of is dat een Kaposi-sarcoom op zijn wang?

PanEssay • 2010:4 • 15

Als een echte razende reporter besloot ik het probleem verder uit te gaan diepen en zodoende ging ik met een Zulu op stap in zijn township. Alles voor het verhaal, niets met toerisme te maken, vakantie? Wat is vakantie?! PanEssay über alles!

Enfin, de Zulu in kwestie heette Joe en was net zo oud als ik, waardoor we mooi konden praten over volwassen worden en aan verwachtingen van je ou-ders voldoen. Een van de fijnste eigenschappen van de mensen die ik in Zuid-Afrika heb ontmoet is dat ze ontzettend open zijn, zo ook Joe. Hij was behoorlijk verkouden, en toen hij tijdens de wandeling door de township een niesbui kreeg, werd hem wat

toegeroepen door zijn vrienden, waarna ze allemaal hartstochtelijk moesten lachen. Ik beheers het Zulu niet al te best, dus er was enige vertaling nodig, maar de opmerking kwam grof gezegd neer op ‘haha je niest dus je hebt vast AIDS en nu ga je dood’. Dat ze

Sex is zelfmoord!

Blijf maagd, blijf leven in Zuid-Afrika niet vies zijn van een beetje macabere humor wist ik al -voelde me erg thuis!- maar ik vond het best even schrikken dat in theorie die grap 1 op de 4 keer niet grappig is omdat de persoon in kwestie daadwerkelijk AIDS heeft en doodgaat. Joe vond mijn zorgen vooral vermakelijk.

Hij vertelde dat hij de enige is van zijn vrienden die nog geen kinderen heeft. De reden dat zijn vrienden al zo jong vader zijn: ze willen allemaal nageslacht, maar hoe ouder de vrouw, hoe groter de kans dat ze HIV heeft en daarom kun je er maar beter vroeg bij zijn en zoveel mogelijk kinderen verwekken zolang het nog kan. Het aantal tienerzwangerschappen is op dit moment dan ook schrikbarend hoog in de townships. Joe wordt door zijn vrienden vaak uitgelachen omdat ze van mening zijn dat hij te lang heeft gewacht en nu de keus heeft tussen kinderloos blijven of HIV krijgen. Hij vermoedt de enige in zijn township te zijn die condooms gebruikt. Zijn vriendinnen

Zelfs de bus had een ware grabbelton staan willen graag kinderen, maar naast het HIV-probleem vindt hij dat je geen kinderen moet nemen wanneer je ze niet financieel kan onderhouden. Hij gaf eerlijk toe dat zijn leeftijdsgenoten hier niet over nadenken, waardoor veel van de kinderen – HIV-positief of niet – al voor hun geboorte kansloos zijn.

Niet alleen in de townships volgt men de redenering dat jonge vrouwen veilig zijn. De koning van Swaziland - recent in het nieuws omdat zijn 12e vrouw het met de minister van financiën deed - heeft recent een wet uitgevaardigd, die het strafbaar maakte om met een minderjarige vrouw sex te hebben. Het idee hierachter was dat de verspreiding van AIDS dan in ieder geval vertraagd zou worden. In theorie een zinnige

16

wet, maar na enige maanden schortte de koning deze wet weer op omdat hij met een meisje van 15 wilde trouwen. Absolute macht heeft zo zijn voordelen.

Je kunt er maar beter vroeg bij zijn en zoveel mogelijk kinderen verwekken zolang het nog kan Bij Joe aan de keukentafel gezeten zag ik een nieuwsitem over carrièrevrouwen in Zuid-Afrika. Deze vrouwen hebben een topfunctie, mooi huis, dikke auto, maar zijn niet getrouwd omdat ze hun zelfstandigheid koesteren. De rel werd veroorzaakt doordat in het artikel werd beschreven dat deze vrouwen soms gigolo’s inhuren. Mijn gedachte: waarom ook niet, wat mannen doen, kunnen vrouwen ook en vrijblijvende sex moet kunnen. Gedachte van Joe: zie je wel, ze kunnen nog zoveel geld verdienen maar ze kunnen nooit gelukkig zijn zonder man. Dat ik als vrouw carrière wil maken is geen probleem, zolang ik maar in mijn achterhoofd houd dat het niet uitmaakt hoeveel bakken geld ik binnenhaal, de man blijft toch wel de baas. Joe gaf dan ook toe dat de emancipatie

het vinden en houden van een vrouw een stuk lastiger maakt, omdat een man toch een man blijft. Mijn reisgenootje ontplofte bijna van woede bij het horen van deze stelling. Ik ben het er niet mee eens maar kon me er niet zo over opwinden.

Van je lief accepteer je immers ook de mindere punten. Met een cider in mijn hand leunde ik genietend achterover met mijn kersverse motto in mijn hoofd. Relax, this is Africa.

Disclaimer

De auteur van dit stuk vindt dat jullie allemaal lekker zelf moeten weten hoe wat waar en met wie jullie freaky dingen doen en pretendeert niet roomser dan de paus te zijn.

Desalniettemin: Use a love glove, baby!

PanEssay • 2010:4• 17

‘Buenas tardes señores’

Zo worden we begroet door de barkeeper van ‘Tapasco’, de nieuwste tapasbar van Groningen, verscholen in ‘die steeg achter Cantina Mexicana’, in de buurt van de Vismarkt.

Aan de buitenkant lijkt het een woonhuis, maar al tijdens de restauratie bleek het een huis van plezier te zijn geweest dat al in de Belle Époque druk bezocht werd door alles wat er in Groningen rondliep aan Bourgondiërs, kunstenaars, schrijvers, wereldreizigers en andere bohémienne types, waaronder een vermaard chirurgijn.

‘Tapasco’ is een bijna on-Groningse zaak, waar je je als je binnenkomt direct in Barcelona of op Ibiza waant. Oude marmeren vloeren, antieke lambriseringen, prachtige plafonds met een hippe bar en aan de wand oude tegeltableaus uit Madrid.

We trakteren onszelf op een avondje tapas en zien in de open keuken, waar je zelfs van buitenaf in kunt kijken, de koks met allemaal verse en volgens eigen zeggen zoveel mogelijk Spaanse ingrediënten onze tapas maken. We laten de kok kiezen wat we gaan eten en krijgen daar geen spijt van. In de loop van de avond komen de meest heerlijke gerechtjes voorbij, waaronder oesters, venusschelpjes, spareribs, dun gesneden Jamón Ibérico en een voortreffelijk stoofpotje van konijn.Toen we naar het toilet gingen zagen we dat ze ook nog een waanzinnig dakterras hebben met palmen, olijfbomen, bloemen en een kruidentuin waar je, omringd door de geur van lavendel, heerlijk in de zon kunt genieten van je sangría of Tinto de Verano.

Lekker toch? Ze zijn 7 dagen in de week open vanaf 18 uur en je kunt er tot heel laat terecht voor tapas en een mooi glas wijn.

18

Column

Jop van den Berg

Kots opruimen Memoires van een thuiszorgmedewerker In de zomer ben ik strandwacht. In een felgeel shirt en knalrode broek ren ik over de stranden en stuiter met bootjes over de woeste golven met één doel: mensenlevens redden. Samen met de collega’s staan wij in de zomermaanden klaar om deze spectaculaire taak te voltooien.

Hoewel het in werkelijkheid allemaal wat minder spectaculair is en we ons hoofdzakelijk beperken tot het plakken van pleisters en eten van tosti’s, waarderen veel mensen ons heroïsche werk.

Tevreden klanten verlaten onze posten volgeplakt met pleisters, de zakken vol doktersverwijzingen en tassen vol verloren materialen die bij aflandige wind de zee op zijn gewaaid en door ons zijn opgehaald met de boot. En de waardering mogen de badgasten graag uiten. Dikwijls wordt met een hoop bombarie de laatste creatie van de lokale bakker binnengebracht die wij dan ook dankbaar opeten. Het liefst met de voeten op tafel en luiheid ten top.

anders mee terugrijden?’ Ik kijk wanhopig naar mijn collega’s, die de vraag begrepen hebben. Een van hen – met auto – knikt vriendelijk. Dat is geregeld, denk ik.

‘Geen probleem. Beterschap. Doei.’ Het gesprek, dat beslist niet voor een examen consultvoering gebruikt zou kunnen worden, is een warrige met bijzonder veel impliciete communicatie.

‘Mieke is ziek,’ vertel ik de baas, die snel begint te bladeren in wat gegevens.

Interessant doen is ook een vak, bedenk ik me en ga verder met het lezen van een boek. Betaald, welteverstaan, want ik ben – ondanks het weer – gewoon aan het werk.

‘In de zomer houd ik mij bezig met het redden van levens’

Als ik ’s avonds op de camping aan kom waar alle strandwachten logeren kijk ik naar ‘ground zero’ op microniveau. Gelukkig had ik die morgen al afgesproken om bij Mieke in de caravan onder te duiken, want van de tenten is – met dank aan winkdracht 9 - weinig

Jop =

Jop is vierdejaars geneeskundestudent en werkt

in zijn vrije tijd in de thuiszorg en in de zomer

als strandwacht. Periodiek verslaat hij de meest

aangrijpende, smerige of juist hilarische aspecten van het thuiszorgwerk, een van de populairdere baantjes onder geneeskundestudenten.

Mijn telefoon gaat. Ik kijk in de display en zie dat een collega van de post in kwestie mij belt. Er is geen enkele badgast en zelfs de meeuwen laten zich vandaag op het strand niet zien. Of het te maken heeft met de straffe windkracht 9 die over het land waait of met de hoosbuien die zo nu en dan uit de lucht komen vallen, is mij niet duidelijk, maar een telefoontje tijdens deze enorme verveling is dan best vermakelijk.

‘Hoi!’ roep ik enthousiast. Het enthousiasme verdwijnt als sneeuw voor de zon als een depressieve ‘hoi’ terugklinkt. ‘Vertel het mij!’ roep ik weer net iets te enthousiast. Ik leer het blijkbaar nooit, zal ze gedacht hebben en dan vertelt ze: ‘Kun jij mij ziekmelden?

Ik ga terug naar de camping. Kun jij dan met iemand

PanEssay • 2010:4 • 19

meer over. Ze liggen en hangen op plaatsen waar ze nog nooit eerder gelegen of gehangen hebben. Mijn tent is als eerste gesneuveld, vertelt men.

Die avond lig ik op een schuimmatras dat ook als bank kan dienen. Mieke ligt in het bed wat bedoeld is als bed en kreunt zachtjes van de buikpijn. De waardering van de paviljoenhouder waarvoor ze een klusje had geklaard heeft zich tegen haar gekeerd. De pannenkoeken bleken niet helemaal gaar en daardoor naar mijn eigen inschatting niet volledig bacterieloos.

Resultaat: vieze beesten terroriseren haar maagwand en maken haar hondsberoerd. Het arme schaap, denk ik, terwijl ik me omdraai en in slaap probeer te komen.

‘Van de tenten is – met dank aan winkdracht 9 - weinig meer over’

Om twee uur word ik wakker van water dat in een gootsteen klettert. Ik sluit mijn ogen, wurm mij nog eens lekker in de slaapzak en probeer de slaap weer te vatten, totdat ik geschrokken tot de conclusie kom dat er in deze caravan helemaal geen gootsteen zit.

Geschrokken draai ik me om. Daar zit Mieke, emmer tussen de knieën, slijmdraadje uit de mond.

‘Gaat het?’ vraag ik, kneus als ik ben. Gaat het? Ze heeft net een halve emmer vol gebraakt en dan kom ik aan met zo’n vraag. Wat voor antwoord verwacht ik eigenlijk? ‘Ja hoor, geen probleem, het gaat prima, ik moest alleen even braken’? Ik besluit het antwoord niet af te wachten en haar te voorzien van een papiertje om de mond mee af te vegen. Amper twee tellen later steken twee hoofden om de hoek van de deur van de twee jongens in de voortent. Slaperig kijken ze naar de vol gebraakte emmer. Terwijl de een de ander aansteekt met kokhalsneigingen roep ik ze tot de orde: ‘Zo, helden van de club: gaan jullie maar lekker weer in bed liggen. Ik regel dit.’

20

Bijna dankbaar, groengeel van de razendsnel verworven misselijkheid, springen ze hun bed weer in en vallen nagenoeg direct in slaap. Achter mij klettert de derde lading braaksel in de emmer. Gaat lekker, denk ik, als dat beest er maar uit komt. Wat is er met mij dat het mij niets doet? Als ik zelf een emmer volbraak word ik hondsberoerd (of dat ben ik dan al), maar als een ander het doet kan ik er rustig bij zitten.

‘Ga maar lekker weer in bed liggen, ik ruim het wel op,’ zeg ik, stom als ik ben. En zo geschiede het dat ik met een emmertje maaginhoud door het zeiknatte grasveld van de camping banjer, naar de poldersloot.

‘Wat zit er in die emmer?’ vraagt een bezopen collega die hoogstwaarschijnlijk nog slechts weinig bloed in zijn alcohol heeft.

‘Niks,’ zeg ik overdreven naïef. ‘Maar mag ik er nu even langs?’

Ik loop met de emmer tussen de collega’s die op ons gesprek zijn afgekomen door.

‘Is dat…?’ stamelt een collega.

‘Kots, dat klopt.’ Antwoord ik nuchter.

‘Van jezelf?’

‘Nope, van Mieke,’ zeg ik terwijl ik rustig verder loop.

Achter mij beginnen de jongens braakgeluiden te produceren om hun afschuw voor mijn actie kenbaar te maken. ‘Ruim jij andermans kots op!?’ roepen ze me na.

‘Ja,’ roep ik. ‘En thuis doe ik nog veel smerigere

‘Ruim jij andermans kots op!?’ roepen ze me na dingen. Ik veeg mensen hun billen af, ik was mensen, heb mensen op de po geholpen die alle kleuren van de regenboog scheten, omdat ze aan de medicijnen waren, ik heb eens iemand uit een huis gehaald met de ambulance, badend in de urine en ontlasting, dus nee, hier word ik weinig anders van.’

Verbaasd kijken ze me aan. Diep van binnen begint het bij mij nu ook onwerkelijk te worden. Hoe meer ik er over nadenk, hoe moeilijker het wordt. Ik trek een sprintje naar het kraantje in het midden van het campingveld, spoel de emmer om en ren terug naar de caravan.

‘Ik voel me stukken beter,’ zegt Mieke, waarmee de voedselvergiftiging bevestigd lijkt. Haar grauwe kleur is verdwenen en ze zit zowaar lachend rechtop in bed: ‘Dank je voor jouw hulp!’

‘Geen punt,’ stamel ik slaperig, terwijl ik me in mijn slaapzak wurm. ‘Het is net de thuiszorg, alleen krijg ik hier geen geld voor.’ Ik draai me om en val in slaap.

Pan-F presenteert: Alle introfoto’s op dvd voor jou!

De ‘aanstekelijke’ intro zit er weer op en ook dit jaar was de pan-f aanwezig bij alle activiteiten. We hebben alle eerstejaars en mentoren gevolgd tijdens de facultaire introdagen, het kamp en de knallende intro-feesten! Er zijn in totaal bijna 2000 foto’s gemaakt en die zetten wij speciaal voor jou op dvd.

Verder kan je ook altijd nog een dvd bestellen met foto’s van de activiteiten van vorig jaar. Natuurlijk zetten wij voor jullie vaak foto’s op de site, maar dit is altijd maar een selectie van het originele aantal foto’s. Dus wil jij je hyves oppimpen met foto’s van een tof geneeskunde-feest of wil jij een leuk album maken met foto’s van workshops en symposia, bestel dan een DVD! Ook kan je zelf een selectie maken met activiteiten die jij op je DVD wilt.

Om een DVD te bestellen kan je een mailtje sturen naar: pan-f@panacea.nl en binnen de kortste keren heb jij de foto’s in huis!

Say Cheese en tot op de volgende activiteit, Pan-F ‘10/’11

PanEssay • 2010:4 • 21

reportage

Hidde Kleijer

Inception Achtergronden bij een film ‘They say we use only a fraction of our brain’s true potential, now that’s when we’re awake. When we’re asleep our mind can do almost anything.’ ‘You never really remember the beginning of a dream do you? You always wind up right in the middle of what’s going on. So how did we end up here?’

Een stuk uit een nu al klassieke scène uit de block-buster ‘Inception’. Voor diegenen die te lang op vakantie zijn geweest en als de wiedeweerga nog naar de bioscoop moeten: Inception is een film waarin regisseur Christopher Nolan je meeneemt naar een wereld waarin men in andermans dromen kan inbreken. Dit levert uiteindelijk veel verwarrende verhaallijnen, achtervolgingen en een hoop adrenaline op. Het is een film die je na het kijken nog even fijn onder het genot van een pintje in de Pintelier gaat analyseren.

Nolan speelt met allerlei mooie ideeën over dromen,

22

ideeën en werkelijkheid. Nou wordt de film nog leuker wanneer je iets weet van deze onderwerpen. Dus voor iedereen die hem nog moet zien en ook voor iedereen die hem al heeft gezien (face it, je ziet hem sowieso nog een keer) volgen hier stukjes over die drie onderwerpen.

Dromen

Een essentieel onderdeel van de film is natuurlijk de mogelijkheid om in te breken in andermans dromen, iets wat de gemiddelde mens toch wel als onmogelijk zal bestempelen. Gelukkig zijn films er niet om geheel realistisch te zijn, want juist dit concept levert ons dik twee uur aan vermaak op. Toch is het in het licht van deze film interessant om iets meer van dromen af te weten; wat zijn het eigenlijk? Dit is wat inception erover te zeggen heeft: ‘In a dream we create and perceive our world simultaneously and our mind does this so well we don’t even know it’s happening.’ Wel een tof ding, zo’n “mind”. Laten we ook eens kijken wat andere bronnen erover te zeggen hebben.

Bar weinig kan ik je vertellen. Eigenlijk ook weer heel veel, maar er bestaan zoveel theorieën en speculaties rondom het verschijnsel dromen dat het onderwerp

gehuld blijft in een sluier van onwetendheid. Er valt vanuit veel verschillende gebieden iets te zeggen over dromen, misschien dat de neurobiologie ons meer informatie weet te verschaffen. Eugene Aserisnki was de eerste die een mogelijke samenhang tussen dromen en de REM (Rapid Eye Movement) slaap ontdekte.

In deze fase van de slaap wordt het vrijkomen van bepaalde neurotransmitters (zijnde de mono-amines: norepinefrine, serotonine en histamine) geremd, waardoor motorneuronen grotendeels geïnactiveerd blijven. Dit heet REM atonie. Wanneer je dit dus niet hebt, ga je de bewegingen in je dromen daadwerkelijk uitvoeren. Erg vervelend natuurlijk voor mensen met een sadistisch onderbewustzijn.

‘In a dream we create and perceive our world simultaneously and our mind does this so well we don’t even know it’s happening.’

In 1976 hebben Allan Hobsen en Robert McCarley de ‘activation synthesis theory’ bedacht. Deze theorie ziet dromen als een manier van de cortex om

chaotische signalen uit de pons te interpreteren.

In de REM slaap zouden de ascenderende PGO (ponto-geniculo-occipitale) hersengolven het mesencephale en het prosencephale corticale gebied stimuleren wat de rapid eye movement en de sensorische informatie zou verklaren. Deze theorie is echter nog niet geheel zonder kritiek en is nog niet voldoende empirisch onderbouwd. Wel jammer, want het klinkt zo mooi!

Er zijn nog veel meer leuke feitjes over dromen.

Bijvoorbeeld het fenomeen dat een grote inspiratiebron voor meneer Nolan was: Lucide dromen. Dit zijn dromen waarin jijzelf een actieve rol speelt, je kunt de droom zelf aanpassen. Ik krijg ze zelf altijd wanneer ik weer voor de 20ste keer ga snoozen ’s ochtends. Iets wat hiermee samenhangt is de verwerking van ‘echte’ sensorische input in de droom, iets wat in de film ook terugkomt als een grote tsunami. Het schilderij van Salvador Dali (je herkent de afbeelding wel, deze staat op bladzijde 25) laat het fenomeen mooi zien. Zeer grofweg vertaald heet het: ‘Droom veroorzaakt door de vlucht van een bij rond een granaatappelboom een seconde voor het ontwaken’.

PanEssay • 2010:4 • 23

Ideeën

‘What is the most resilient parasite? A bacteria? A virus? An intestinal worm? An idea, resilient, highly contagious. Once an idea has taken hold of your brain it’s almost impossible to iradicate. An idea that is fully formed, fully understood, that sticks right in there (wijst naar hoofd) somewhere.’

‘What is the most resilient parasite? A bacteria? A virus?

An intestinal worm? An idea, resilient, highly contagious.’

Deze vergelijking doet denken aan een prachtige theorie van Richard Dawkins. Een man die nu vooral bekend staat om zijn snoeiharde kritiek op het (christelijke) geloof, maar ook een erg goed boek heeft geschreven over evolutie: ‘The Selfish Gene’. Daarin beschrijft hij onder andere een analogie tussen genen en ideeën (zelf noemt hij ze memen) die correspondeert

“The smallest idea like ‘your World is not real’, a simple little thought that changes everything. So certain of your world, of what’s real?”

24

met bovenstaande vergelijking. Een korte uitleg is noodzakelijk. Een gen kan je zien als informationele eenheid waarop een proces van replicatie, variatie en selectie van toepassing is. Dit geheel kennen we ook wel als evolutie. Nu meent Dawkins dat een dergelijk proces ook van toepassing is op culturele stukjes informatie: memen. Voor het gemak noem ik dat hier maar ideeën maar het kan ook gaan om een catchy refreintje, ‘papapa pokerface’ bijvoorbeeld. Een beter voorbeeld van een idee als parasiet kan ik trouwens niet bedenken. Dawkins stelt dat op dit soort stukken informatie ook een proces van replicatie (het opnemen en uitgeven van de cd van Lady Gaga), variatie (er zijn veel meer liedjes die gemaakt worden) en selectie (dit was het nummer dat zich in ons hoofd nestelde en er niet meer uit wilde) van toepassing is.

Een dergelijke culturele evolutie zou samen met de natuurlijke evolutie van invloed kunnen zijn geweest op onze cognitieve structuren en hersenen.

De analogie tussen gen en idee welke Dawkins maakt is op zijn minst interessant. En hoewel er veel kritiek tegen in te brengen is, spreekt het idee in ieder geval mij aan. Helemaal in combinatie met Inception

(zowel de titel van de film als het proces waarbij een idee in iemand zijn hoofd wordt geplant door in diens droom in te breken). Als Dawkins idee enige juistheid bevat, wordt Inception des te interessanter. Kijk de film (nog) maar eens.

We kunnen wel stellen dat Inception in ieder geval een film met inhoud is en ik denk dat enige kennis over de context van de film het nog leuker maakt om hem te gaan kijken. Ik zou zeggen ga hem (nog) eens zien en oordeel zelf!

Werkelijkheid

Valt hij of valt hij niet? Ik zal geen spoilers weggeven, maar dat is wel de vraag die je jezelf na het einde van de film stelt. Deze vraag hangt samen met een belangrijk thema van de film: is de werkelijkheid die wij nu waarnemen wel echt? Deze Matrix-achtige vraag blijft interessant en is al eeuwenlang een bekend filosofisch thema. Hier een korte dialoog tussen de hoofdpersoon en een projectie van zijn vrouw: ‘The smallest idea like ‘your World is not real’, a simple little thought that changes everything. So certain of your world, of what’s real? Do you think he is?’ ‘I know it’s real, Mal.’ ‘No creeping doubts? Not feeling persecuted, Dom?’ De filosofische stroming die de realiteit van de werkelijkheid betwijfelt heet het scepticisme. Hierin wordt in feite gesteld dat we nooit iets met zekerheid kunnen weten, we kunnen altijd twijfelen. Een vorm hiervan heet het solipsisme en heeft sterke raakvlakken met de film. Solipsisme in zijn meest extreme vorm behelst dat er niets buiten jouw eigen geest kan bestaan. Alles wat jij als externe werkelijkheid beschouwt, is niet echt. Iets afgezwakt gaat het erom dat je niet met zekerheid kan stellen dat er iets buiten jouw geest is. Er bestaat hier een mooi gedachte-experiment voor waar ‘The Matrix’ dankbaar gebruik van heeft gemaakt.

Stel je eens voor: een stel hersenen in een vat. In dat vat wordt het weefsel in leven gehouden en de hersenen zijn aangesloten op een virtuele wereld die alle input en output verwerkt. Zouden dit wel eens jouw hersenen kunnen zijn? Nare vraag, want in principe kan je niet met zekerheid stellen dat dit niet het geval is. Aangezien je dit al niet eens echt kan ontkennen, hoe kan je dan weten dat er iets bestaat buiten je eigen geest? In de film wordt in feite hetzelfde gedachteexperiment met jou en vooral ook de hoofdpersoon uitgehaald. Het mooie is dat de discussie op internet gewoon doorgaat of de hoofdpersoon nou uiteindelijk eindigt in de echte wereld of in een droomwereld. Wat natuurlijk precies is wat Nolan wilde bereiken. Gelukkig staat er op het eind nog net niet in grote letters: Are you dreaming?

PanEssay • 2010:4 • 25

COSCHAPPEN Leidraad gynaecologie is geschreven voor coassistenten en arts-assistenten die met de dagelijkse gynaecologische praktijk te maken krijgen, maar is natuurlijk ook geschikt voor overige studenten en (para)medici met belangstelling voor de gynaecologie. Het boek is samengesteld door ervaren gynaecologen. Leidraad gynaecologie is onderdeel van de Leidraad-reeks, een reeks handzame en praktische boekjes voor coassistenten en artsen in opleiding. Elk deel behandelt een bepaald specialisme of coschap.

NUR 871 www.bsl.nl

Leidraad gynaecologie

Leidraad gynaecologie bevat een inleidend hoofdstuk over speciĂŤle anamnese, lichamelijk onderzoek en anatomie. Daarna volgen de meest voorkomende ziektebeelden op het gebied van algemene gynaecologie, obstetrie, voortplantingsgeneeskunde en gynaecologische oncologie.

Bij de diverse ziektebeelden biedt dit zakboekje je informatie over diagnostiek, aanwijzingen voor aanvullend onderzoek, behandelopties en prognoses. De informatie is overzichtelijk weergegeven in korte teksten, anatomische tekeningen, tabellen en diagrammen.

Bekkers/Dukel e.a.

Het begeleiden en behandelen van vrouwen met gynaecologische problemen vereist specifieke kennis en vaardigheden. Leidraad gynaecologie biedt de beknopte medische informatie waar je als gynaecoloog in de praktijk vaak behoefte aan hebt. Door het compacte formaat is het een ideaal zakboekje om bij je te hebben. De overzichtelijke structuur maakt je snel wegwijs in de informatie, waardoor je je op de praktische kant van het specialisme kunt concentreren.

Le i

d ra

ad g y

n a e c o l o gi

e

R.L.M. Bekkers L. Dukel C.C.M. Beerendonk H.H. Holtsema

Met de Leidraad-boekjes stap je vol zelfvertrouwen de afdeling op L

eid

ra a

d ne

urologie

Ideaal voor in je witte jas. In ĂŠĂŠn oogopslag alle informatie die je in de praktijk nodig hebt. Compact en praktisch. Ook geschikt voor studenten en arts-assistenten.

Verkrijgbaar via de boekhandel en www.bsl.nl/coreeks

Nu met

25%

Kortin g

*De actie is geldig tot 15 december 2010.

A4-adv-coreeks.indd 1

26

23-8-2010 14:19:21

Column

Maarten Jalink

Co-column Op moment van schrijven is het 6:30, ik zit in de bus richting Emmen. Lang leve de techniek, want zonder mijn mobieltje zat ik moederziel alleen in een duistere bus die langzaam door een niemandsland van weilanden en bomen sukkelt. Het is maar goed dat ik nu even tijd heb om een column te pennen, want tijdens de afgelopen vakantie heb ik te veel andere dingen gedaan. En als ik niets te doen heb, dan wil ik nog wel eens in slaap vallen. Even komt de bus tot stilstand; wij, de stille buschauffeur en ik, zijn bij de halte bij Gieten. Een totaal niet uitgeslapen dame in een knalrode bodywarmer stapt in en gaat een paar stoelen voor me zitten. Ze krabt een paar keer aan haar achterste en valt vervolgens in slaap. Kennelijk hoeft zij geen column te schrijven...

En ik zie nog net een pinguïn voor de bus wegschieten Hoe dan ook, ik ben wederom op weg naar Emmen, de plek waar ik komend jaar mijn senior co-schappen ga lopen. Ik hoor je denken: ‘My God, Emmen, of all places!’ Tja, senior co-schappen kan je als doodnormale student simpelweg niet in Groningen lopen; je bent in je vijfde jaar verplicht om naar steden als Sneek, Zwolle, Deventer of zelfs Almelo af te reizen. Sommigen studenten gaan dan ergens anders op kamers, sommigen gaan bij hun ouders wonen

en een enkeling, die bijvoorbeeld in het pittoreske Hardenberg wordt geplaatst, krijgt van het ziekenhuis zelfs een gratis kamer (met eten!) aangeboden. Al dat verhuizen vind ik maar niks. Ik heb een chille kamer en ik ben nog lang niet “op Stad” uitgekeken. Daarom heb ik besloten om Emmen en Friesland (je kan geen stad kiezen, je kiest gewoon de hele provincie) bovenaan mijn lijstje te zetten. En zodoende moet ik elke dag om half zes opstaan om naar Emmen te Afgelopen jaar schreef Maarten op deze pagina reizen. Inderdaad: over het wel en wee van zijn leven als junior co‘Emmen of all places! assistent in het UMCG. Leuke stages en grappige

Maarten =

patiënten, maar ook vervelende toetsen en langdraMaar goed, er zijn dige onderwijsmomenten kwamen voorbij. Een jaar ook een boel posivol nieuwe ervaringen en gezichten. Maar wacht, tieve punten. Ik hoef er is meer! Eind september verruilde Maarten het niet te verhuizen en UMCG voor het Scheper ziekenhuis in Emmen om de laatste co-schapdaar te beginnen met zijn senior co-schappen. Ook pen (huisartsgeneesdit jaar wordt de gang van zaken uitgebreid kunde en sociale beschreven in de co-column. geneeskunde) zijn iets dichter bij huis te plannen. Daarnaast ben ik druk bezig om het allerlaatste co-schap nog véél verder van huis te regelen. Maar ook het Scheper ziekenhuis zelf is absoluut niet verkeerd. De artsen zijn, tot nu toe, allemaal heel aardig en de werkdruk ligt een stuk lager dan in het UMCG. En ook de kennis die je nodig hebt lijkt minder. Natuurlijk moet je zoveel mogelijk paraat hebben, maar je komt toch minder zeldzame en uitzonderlijke gevallen tegen dan in een academisch ziekenhuis. ‘If you hear hoof beats, think horses, not zebras’ schreef Samuel Shem in zijn The House of God. Het is ironisch om te zien dat er juist in dé dierentuinstad van Nederland minder “zebra’s” voorkomen dan in Groningen.

Plotseling staat de bus op de rem en ik zie nog net een pinguïn voor de bus wegschieten. Wow, dat was onverwachts! Vervolgens zie ik vol verbazing nog een pinguïn, ditmaal in de bus. Hij stapt op me af en zegt ‘Dit is de laatste halte, je moet er uit.’ Met een schrik doe ik mijn ogen open. Ik zie de vrouw in de rode bodywarmer mij aankijken. ‘We zijn in Emmen hoor, je mag weer wakker worden.’ Kennelijk ben ik toch in slaap gevallen. Ik knik vriendelijk naar de mevrouw en spring uit de bus. Poehpoeh, elke dag zo vroeg naar Emmen. Het gaat een pittig jaar worden, maar ik weet zeker dat ik me goed ga vermaken!

PanEssay • 2010:4• 27

28