10 minute read
Gluren bij de buren - Almen
from Laren! Magazine NR22
by Ovii
Elk weet, waar ’t Almense Kerkje staat, En kent de laan, die derwaart gaat,
(A.C.W. Staring)
Advertisement
Gluren bij de buren - Almen
Dag buren, natuurlijk kent u de weg die naar Almen gaat! Maar kent u ook de weg in Almen? Toen u de vorige keer mocht ‘gluren bij de buren’ heeft u het geheim ontdekt van de ADI. U weet inmiddels hoe de Almenaar wordt geïnformeerd over de belangrijke dorpszaken. Wij bewaren geen geheimen voor elkaar, maar wat we wel bewaren, zijn mummies! Wist u dat er onder ‘ ’t Almense Kerkje’ achttien ‘luchtlijken’ liggen? Het zijn de door de luchtstroom gedroogde lichamen van de leden van de families van Kasteel De Ehze en ’t Hulze. Van sommige lichamen was de identiteit al bekend doordat er informatie met spijkers op de kist is gezet. Aan de verschillende formaten van de kisten was ook al af te leiden dat er een aantal kinderen zijn bijgezet in de grafkelder van de kerk. In de kerk zelf is van de grafkelder niks anders te zien dan een podiumachtige verhoging van de vloer. Mocht je de grafkelder willen betreden, dan moet je eerst met een beitel aan de slag.
Aan beide zijkanten van de kerk, ter hoogte van de grafkelder, bevindt zich een raampje. Hier kun je, als je in een moeilijk standje gaat staan, doorheen gluren naar de kisten. Sinds ‘Dummie de Mummie’ een grote hit is in ons gezin, vind je mij en mijn kinderen vaak bij een van de raampjes. Veel verandering biedt het doorkijkje niet, maar het blijft bijzonder om te zien. Vanuit buiten gezien, gehurkt en met je hoofd schuin, heb je goed zicht op de eenvoudige kisten. Doordat sommige kisten een vlak deksel hebben en andere een soort puntdak, lijkt het een beetje alsof de ene kist van de andere is afgevallen. Als we in de kerk echter de foto’s van de grafkelder bekijken, dan weten we dat de kisten keurig zijn opgesteld.
In 1849 is aan de noordzijde van de kerk een rechthoekig gedeelte aan de kerk gebouwd. Tijdens die verbouwing is de grafkelder ook dichtgemetseld. In 1915 werd het koor echter weer betrokken bij de kerk waardoor de grafkelder weer even opgemaakt is. Twee buren van de kerk, te weten de vrouw van het hoofd der school, mevrouw Oosterkamp Ovink en de toenmalige directeur van de zuivelfabriek, de heer Bokhorst, hebben toen met of zonder toestemming van het kerkbestuur een bezoekje gebracht aan de grafkelder. Zij hebben enkele kisten geopend en de mummies grondig bekeken. De gemeentesecretaris van Gorssel, De Graaf, heeft toen uitvoerig onderzoek gedaan naar de personen die in de grafkelder waren bijgezet. Er is sindsdien precies bekend wie er liggen, wanneer ze begraven zijn, wanneer ze overleden zijn en hoe lang er geluid is voor deze mensen. Opmerkelijk is dat in dit onderzoek niets wordt vermeld over het feit dat de lichamen er nog zo goed bijliggen. Na het gegluur van de buren is het verhaal over de mummies gaan rondzingen. Na de komst van ds. Van Leeuwen uit Friesland (hij was zeer geïnteresseerd toen hij over de mummies hoorde) werd er een journalist van het Fries Dagblad opgetrommeld die de bezoekende buren heeft geïnterviewd. De foto’s zijn nog weer later gemaakt tijdens een restauratie in 1967, toen de grafkelder ook weer even toegankelijk was.
De Almense mummies genieten geen ‘bekende mummiestatus’ zoals de mummies van het Friese Wieuwerd of die mummies uit Egypte, u weet wel, die namen hebben en ook veelvuldig besproken worden tijdens geschiedenislessen. Ze zijn ook niet in ellelange rollen verband gewikkeld (terwijl ze tegenwoordig toch naast de huisarts wonen). Het zou wel goed uitkomen als de Almense mummies wat meer bekendheid zouden gaan krijgen en daar ook het bijbehorende BN’ersloon voor zouden ontvangen. Het is namelijk tijd voor een professionele schoonmaak van de grafkelder: niet alleen de lucht heeft vrij spel door de twee ramen, maar ook zand, stof, blaadjes en allerlei snoeppapiertjes die wegwaaien van het naastgelegen schoolplein.
Bovendien zou onderzoek van de geconserveerde lichamen veel toe kunnen voegen aan de wetenschap. Wat droegen mensen in die tijd? Welke ziekten droegen ze met zich mee? Wat aten zo zoal in De Achterhoek in de achttiende eeuw? Hoe leuk zou het zijn als de namen van onze eeuwige buren in ons collectief geheugen geprint zouden zijn. Dat ik dan met mijn kinderen weer een keer door het raampje zou gluren en dan alle eeuwige buren even persoonlijk zou kunnen groeten?
Hartelijke groet uit Almen!
Gedeelte van een artikel uit de Leeuwarder Courant van 27- 09- 1962.
Na Voorburg nu ook Almen
In „Almens kerkje" werden in 1915 tanige mummies gevonden. Door tralieraampje konden wij in de grafkelder de kisten zien staan.
Ik was hier nog maar net in Almen, of men vertelde mij, dat er onder één kerk mummies liggen. Ik heb ze echter niet kunnen zien - en dat kan op het ogenblik niemand - want in de jaren 1915-1916, toen de kerk gerestaureerd is, heeft men om ruimte te winnen het gedeelte boven de grafkelder bij de kerk getrokken en de toegang laten vervallen. Daar loopt nu de kerkvloer sterk op en zijn amfitheatersgewijze banken geplaatst....
....Men moet dan weten dat Almen een 14e -eeuwse kerk heeft die bestaat uit een toren en een rechthoekig gesloten koor, dat in 1849 op storende wijze aan de noordzijde is vergroot. In 1915 – 1916 werd de kerk, die er nu an de zuidzijde heel behoorlijk Gotisch, gerestaureerd. Bij die aangelegenheid, zo vertelden onze zegslieden, is een oostelijke toegang met hoge stoep verdwenen en werd ook de muur uitgebroken van een katechisatielokaal, dat bij de kerk werd getrokken. Van dat lokaal ging men vroeger met een trap naar de kerk en onder die trap was een deur, die toegang gaf tot de daar gelegen grafkelder. Die deur is tenminste bij de restauratie gevonden en toen hebben verschillende mensen een kijkje kunnen nemen in de kelder. Mevrouw Oosterkamp en de heer Bokhorst herinneren zich nog heel goed wat zij toen zagen: Een stofrommel. Ja, maar toen dat stof wat was verwijderd bleken er in deze kelder verschillende kisten te staan. Enkele deksels zaten los en werden er daarom afgelicht. Bij die gelegenheid zag mevrouw Oosterkamp een gaaf, maar tanig lijk van een man, in ouderwetse kledij. Hij had een soort gevoerde borstrok aan met lange mouwen, gemaakt van gewerkt goed met kleine stippeltjes. Het was helemaal niet griezelig om te zien, weet mevrouw Oosterkamp nog te vertellen. Ik drukte met mijn vinger op zijn wang. Het voelde zacht aan maar het viel niet uit elkaar. De heer Bokhorst had ook een man gezien en verder een vrouw met een klein kindje in de arm. Ook volgens zijn beschrijving zagen de lijken er goed en herkenbaar, maar tanig uit. De werkzaamheden lieten niet toe dat velen de mummies konden zien, maar toch werd het geval spoedig bekend en nog steeds vragen vreemdelingen die in Almen komen: Kunnen wij niet in die kelder?
Tekst: Nena Keessen - Van Kees • Fotografie: Anke Kolkman en Ada Ritzer
Dit jaar wordt op 7 november de zevende Lichtjesavond Laorne georganiseerd. We spraken organisatoren Marleen Jansen en Joke de Korte en één van de initiatiefneemsters, Marjanska Leeuwerik.
Het doodgravershuisje “Han en ik wonen op Stroek, aan de zandweg aan de Sportparkweg. Ik heb een begeleidingspraktijk in het doodgravershuisje, dat in 1829 is gebouwd naast de begraafplaats. Ik was op zoek naar een betekenisvolle
activiteit voor én met het dorp, in relatie tot de begraafplaats en de mensen waar we om rouwen”, vertelt Marjanska. “Bij toeval ontmoetten Annemieke Boers en ik elkaar en toen ontstond het idee van een Lichtjesavond voor Laorne. Onze belangrijkste drijfveer was: ruimte bieden aan iedereen die behoefte heeft om ieder jaar weer onze dierbaren te herdenken. Een ontmoeting bij intiem kaarslicht in het donker, buiten op de begraafplaats. Samen zochten we nog drie bestuursleden (Yvonne de Kruijff, Marja Eggink en Appie Koeslag) en hebben we de Stichting ‘Lichtjesavond Laorne’ opgericht.” Het concept van de Lichtjesavond Het bestuur bedacht het huidige concept: door kaarslicht verlichte paden, op verschillende plekken verspreid over de begraafplaats gedichtenlezers en een koortje, en een herinneringsboom met wensen. Ook is er voor wie wil een kop koffie of thee. “Zo bieden we aan iedereen de gelegenheid om op eigen wijze dierbaren te herdenken”, zegt Marjanska. “We hebben vrijwilligers benaderd en al snel hadden we een groep van ruim 40 mensen bij elkaar, waarvan een groot deel elk jaar weer meedoet.”
Bestuur en organisatie Met het startende bestuur werd afgesproken om één voor één het stokje door te geven, zodat Lichtjesavond een initiatief blijft van het hele dorp en ook mee mag gaan in veranderende wensen en invullingen. Inmiddels heeft op Yvonne na het gehele startende bestuur het stokje overgedragen en bestaat het huidige bestuur uit: Marleen Jansen, Harm Meuleman, Theo Harbers, Yvonne de Kruijff (aftredend) en Ans Roekevisch. Joke de Korte en Karin Notenboom zijn de nieuwe bestuursleden die dit jaar al mee organiseren. “Met een dankbaar gevoel kijken Annemieke en ik terug op hoe het al die jaren heeft mogen gaan en hoe het nog steeds leeft”, zegt Marjanska.
– Marjanska
Dit jaar op zondag 7 november De organisatie is weer in volle gang. Dit jaar vindt de Lichtjesavond plaats op zondag 7 november vanaf 16:30 tot 18:30 uur. “Er zijn in het begin hele goede draaiboeken gemaakt, waardoor iedereen precies weet wat hij of zij moet doen”, vertelt Marleen Jansen, huidige voorzitter van de stichting. “Het vraagt de nodige inspanning en afstemming. Er staan ruim 400 lichtjes over de hele begraafplaats.” Alle vrijwilligers ontmoeten elkaar op de vrijwilligersavond in september. “Dan zien alle aparte commissies elkaar. Zo krijgt iedereen echt het gevoel dat we dit samen doen.” Er zijn namelijk werkgroepen voor materiaal, de gedichten, het koortje en PR en communicatie. “Het is echt mooi om dit samen te doen. Allemaal met hetzelfde doel en een eigen verhaal.”
De Lichtjesavond begint dit jaar iets eerder, namelijk om 16:30 uur. “Zo hoeft niet iedereen in het donker te komen”, zegt Marleen. “De begraafplaats wordt natuurlijk weer verlicht met 400 lichtjes. Er zijn weer gedichtenlezers op verschillende plekken, het koortje zingt en in de gedenkboom kun je een kaartje hangen waar je een wens of boodschap op schrijft.”
“Mooi om dit samen te doen, allemaal met hetzelfde doel en een eigen verhaal.” – Joke Het doodgravershuisje bij Marjanska biedt elk jaar voorafgaand aan de Lichtjesavond onderdak aan die enthousiaste en betrokken groep vrijwilligers. “We verzamelen ons om er samen te eten en sluiten er achteraf ook gezamenlijk weer af”, zegt Marjanska. “Het geeft zo’n gevoel van verbondenheid om dit samen voor de Larense gemeenschap te organiseren”, zegt Joke. Lichtjesavond steunen? Wordt vriend! Lichtjesavond is een initiatief dat volledig afhankelijk is van vrijwilligers én donaties. “Natuurlijk maken wij jaarlijks kosten die betaald moeten worden. Daarom hebben we ‘vrienden van de Lichtjesavond’ opgericht. We zijn blij dat we van particulieren, plaatselijke ondernemers, bedrijven en gemeente donaties ontvangen. Maar om jaarlijks de Lichtjesavond mogelijk te maken is er geld nodig”, zegt Joke. Je kan vriend worden van de Lichtjesavond Laorne door jaarlijks een donatie te doen aan het Vriendenfonds van €5,-, €10,-, €15,-, €20,- of €25,-. Aanmelden kan via vrienden@lichtjesavondlaorne.nl. Er wordt dan contact met je opgenomen. Voor meer informatie bekijk onze Facebook pagina: @LichtjesavondLaorne
Monument voor het levenloos geboren kind Op initiatief van Stichting Lichtjesavond Laorne is er afgelopen jaar een monument voor het levenloos geboren kind op de begraafplaats geplaatst. “Een herdenkingsplek voor ouders die te vroeg afscheid hebben moeten nemen van een kind dat voor de geboorte al overleden was. Een plek waar ze hun verdriet een plaats kunnen geven”.
