Post 12e jaargang Nr.1 - april 2009 Historisch Genootschap Oud Middelye - Middelie

[|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ bâw@`|wwxÄçx

Wx c É á à

12e Jaargang, Nummer 1, April 2009 __________________________________________________________________________________ __ Â W x cÉáà Â verschijnt tweemaal per jaar en wordt gratis onder de leden verspreid.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

V

an de voorzitter.

Opnieuw zijn er voor dit jaar door verschillende instanties weer “thema’s van het jaar” uitgeroepen. Eén ervan sprak ons het meeste aan en wel het thema: “2009, Jaar van de Tradities”, uitgeroepen door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur.

De start is in november 2008 al gegeven door Hare Majesteit Koningin Beatrix. Zij opende een tentoonstelling waar o.a. 100 stuks wasgoed aan de lijn hing.

Op dat wasgoed waren de 100 meest bekende tradities aangegeven. Op nr. 1 staat de Sinterklaasviering, nog steeds algemeen toegepast met vaak van streek tot streek net weer even andere gebruiken en vormen. Andere tradities zijn b.v. de voorjaarsschoonmaak met alles wat daar (vroeger) bij te pas kwam en nu nog wel, zij het minder, in ere wordt gehouden.

Maandag wasdag, kermis, Sintermaarten, gebruiken rond geboorte (het rondzeggen) trouwen en begraven. Begroeten, handen schudden en zoenen.

Nieuwe gebruiken zoals elkaar een mailtje sturen, voetbalplaatjes sparen, verjaarspartijtjes van de kinderen, het “indrinken” van jongeren voordat zij gaan stappen.

Onze belangstelling gaat echter meer uit naar het optekenen van gebruiken en tradities die nu nauwelijks meer voorkomen en dan denk ik toch weer even aan die voorjaarsschoonmaak, vooral in de boerderijen als de koeien weer naar buiten gingen.

Of aan de “hooitijd” met wat daarbij gebruikelijk was. Het vieren van Pasen of van de “Pinksterboom of -blom”.

Kortom er zijn er nog veel. Er komen tradities bij maar er verdwijnen er nog meer en het zijn juist de achtergronden die wij graag vastleggen.

Daarom bij deze meteen maar een oproep aan alle lezers van ons blad : als u iets wilt vertellen of schrijven over gebruiken of tradities, laat het ons weten!

Goed, andere zaken houden ons ook bezig, zoals b.v. het bouwen en/of verbouwen van woningen, stolpen of andere gebouwen in onze gemeente en natuurlijk vooral in Middelie. Gelukkig zijn er het afgelopen jaar weer enkele nieuwe woningen in ons dorp bijgekomen en de oude boerenbehuizing op nr. 42 wordt ook vernieuwd.

Ik moet zeggen, maar dat is persoonlijk en vergeef mij mijn stokpaardje, dat er wel uitersten zijn verschenen in de vormgeving van de nieuwe panden.

Gelukkig is de keuze voor het stolptype als vorm voor behoud en ook voor nieuwbouw. Uitgesproken misplaatst zijn enkele nieuwe woningen aan het Edammerdijkje. Dat brengt mij nogmaals tot de oproep aan de daarvoor verantwoordelijken in en voor onze gemeente, om wat meer en beter om te gaan met het karakter van ons dorp met de daarin voorkomende cultuurhistorie, juist in de vormgeving van de te bouwen of te verbouwen woningen.

De inhoud van deze “de Post” is weer wat diverser dan in de vorige. Ondanks dat de vorige uitgave maar één thema had, ontvingen we toch een aantal positieve reacties. U zult trouwens in dit nummer nog enige nasleep van ons vorige thema (Kerken en Religie) vinden, dat kon bijna niet uitblijven.

Ik wens u weer veel leesplezier.

Piet Laan.

◄●

Inhoud: Van de voorzitter.

(Piet Laan)

pag. - 3-

Najaarsbijeenkomst

(Piet Laan)

pag. - 4-

Mijn ontmoeting

(Piet Laan)

pag. - 5-

Middelie 77, een honderdjarige boerderij

(Piet Laan)

pag. - 7-

Van kerkschool tot kerk naast de school

(Rien Heukelom)

pag. - 11-

Advertenties

(Redactie)

pag. - 17-

Van kerkschool, vervolg

(Rien Heukelom)

pag. -21-

Verdwenen verenigingen

(Piet Laan)

pag. -22-

Jaar van de traditie

(Piet Laan)

pag. -24-

Gooi niet snel iets weg

(Gé Koster - Wakker)

Alie Moolenaar

(Piet Muts)

pag. -25-

Reactie op foto’s

(Arie-Jan Beets)

pag. -26-

Een praatje met ….

(Anja Frikkee)

pag. -27-

Wat was er tussen Edam en Axwijk lang geleden

(Roel Jofriet)

pag. -28-

Kent u deze nog?

(Piet Laan)

pag. -31-

Gekregen van ….

(Redactie)

pag. -32-

Nieuwsbrief SHZ

(Peter Fiedeldij Dop)

pag. -33-

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @F@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

N

ajaarsbijeenkomst van woensdag 5 november 2008.

Stond het hele nummer van de Post al in het teken van “2008, jaar van het religieus erfgoed”, ook de najaarsbijeenkomst was hier aan gewijd. Het was een beetje een gok want zo “kerks” zijn de Middeliërs niet.

Maar er was toch zoveel materiaal verzameld en het kerkelijk leven heeft zoveel betekend, ook in Middelie, dat we het toch wel verantwoord vonden om dat op een ledenavond naar voren te brengen. En het is goed in de smaak gevallen. De bijeenkomst, die gehouden werd in de doopsgezinde kerk, trok ruim vijftig belangstellenden.

Voor de pauze gaf onze oud-plaatsgenoot drs.

Sibrand Martens een beeld van de kerstening van de volkeren die rond vier tot acht eeuwen na Christus de lage landen bewoonden. Met name het inzicht van keizer Karel de Grote is van doorslaggevende betekenis geweest. Hij stelde het katholieke geloof verplicht. De reformatie in de zestiende eeuw heeft in onze gemeente de buitengewone situatie gebracht dat naast de algemene gereformeerden, in zekere zin als nieuwe staatsgodsdienst, hier een bloeiende gemeente der Menisten of doopsgezinden ontstond.

De heer Martens gaf aan hoe de twee religies hier vredig naast elkaar konden leven. Het geloof echter werd allengs meer een nuchtere afweging dat het toch best wel handig was om lid van één van beide kerken te zijn. Op sociaal- en maatschappelijk ter-

rein vervulde de kerken in de vorige eeuwen een belangrijke rol.

De voorzitter gaf daar een aantal voorbeelden van die hij uit de kas- en notulenboeken van de kerken had opgetekend. Het beleid naar de leden toe was in deze bij beide kerken vrijwel hetzelfde. Het behoedde de gewone arbeider, weduwen, wezen en werklozen voor de ergste noden. De meeste “zorg” werd gegeven in natura, in de vorm van o.a. turf, erwten of bonen en spek. In sommige gevallen werd de doktersrekening betaald. Een flink deel van de jaarlijkse inkomsten werd voor dit doel aangewend. De inkomsten werden verkregen uit de opbrengst van de landerijen die de kerken in de loop der eeuwen verwierven.

Na de pauze werden, via beamer en scherm, foto’s getoond van de beide kerken maar hoofdzakelijk van de gesloopte Nederlands Hervormde kerk.

Voorzitter had zich in de laatste nogal verdiept en gaf tekst en uitleg bij de foto’s. Het werd een geanimeerde avond met vraag en antwoord spel met en soms door de aanwezigen. Het bestuur had een aantal spullen en ook foto’s van de kerken tentoongesteld wat het geheel aanschouwelijk maakte.

De zondag daarop was de genoemde collectie ook nog te zien. Het aantal bezoekers was niet groot maar wel heel gezellig. Het leverde weer veel verhalen en anekdotes op waarvan er enkele in dit blad zijn opgenomen.

Piet Laan.

◄● foto van de bijeenkomst in 2005.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @G@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

M

ijn ontmoeting.

In dit artikel wil ik nog even terug komen op het thema van het vorige nummer van “de Post”, oktober 2008.

In de zoektocht naar feiten die van belang zijn betreffende de sloop van de Nederlands Hervormde kerk te Middelie in 1969 kwamen bij mij een aantal vragen op, o.a. waar de verschillende interieur onderdelen zijn gebleven. Zo kwam ik er o.a. achter dat de aannemer/sloper nog leeft. Dus heb ik hem opgebeld en een ontmoeting gehad met de heer Yde Schakel uit Allingawier, Friesland. Deze werd genoemd als de “sloper” van de kerk, toen nog wonende in Exmorra. Dat mag dan waar zijn, maar dat doet geen recht aan de intenties van deze man; hij was/is veel meer een restaurateur.

In het artikel “Hoe een monument verdween” uit boven genoemd nummer, wordt gezegd dat hij een hartstochtelijk pleidooi houdt om de kerk met toren voor het dorp te behouden.

Toen ik mij in het eerste telefoongesprek bekend maakte en ook de reden van mijn telefoontje, werd hij nogal heftig en merkte op dat de Middeliers een slechte indruk op hem hebben gemaakt en dat hij eigenlijk nog boos is. Dat hij met tegenzin de kerk gesloopt heeft en er beslist geen plezier aan beleefde. Veel liever had hij de kerk met toren gerestaureerd. Op mijn aandringen vond hij het toch goed dat ik hem een keer op zou zoeken om wat meer aan de weet te komen over verschillende aspecten van de sloop en waar diverse dingen gebleven zijn.

Ik wist niets van die man en uit het eerste telefoongesprek merkte ik dat hij “Middelie” nog niet vergeten was. Met gemengde gevoelens ging ik dus naar Allingawier.

De ontmoeting was echter vriendelijk. De nu tachtigjarige Schakel was bezig met onderhoudswerk bij Allingastate, een klein landgoed. Hij nodigde mij uit om het te bekijken. Hij heeft dat zelf gebouwd en er jaren in gewoond. Nu is het onderdeel van de Stichting “Aldfaers Erf route”, (grootvaders erfgoed), een bekende recreatieve route in het zuidwesten van Friesland, met veel gerestaureerde objecten, die door hem is opgezet en groot geworden.

Het werd mij duidelijk dat hij een groot restauratie bedrijf heeft opgebouwd en in zijn hart dat werk nog meedraagt. Hij heeft nooit materiaal uit zijn activiteiten in eigen bezit genomen.

Zijn levensopvatting en respect voor hetgeen onze voorouders hebben gemaakt en wat hen dierbaar was, verbood dat hij zich daar persoonlijk mee verrijkte.

Onthulling.

Tijdens ons gesprek gaf hij aan dat we als Middeliers wel eens naar Japan konden gaan want de preekstoel uit de gesloopte kerk staat in een replica van een Nederlandse kerk in het “Nagasaki Holland Village” in de buurt van de stad Nagasaki. Hij heeft de preekstoel jaren in opslag gehouden en uiteindelijk werd dit de bestemming.

Waar de doopboog gebleven is weet hij niet meer.

Het was een koperen boog met bovenop een Franse lelie.

Ook kon hij zich niet meer herinneren waar de wijzerplaat gebleven is. Het was een geëmailleerde plaat met Romeinse cijfers. Dhr. Y. Schakel zal nog eens proberen na te gaan waar de gezangborden gebleven zijn.

De ramen waren vrij zeker van hout en opgeruimd; als zij van gietijzer waren geweest dan zouden ze zeker hergebruikt zijn.

De lamphouders die aan de muur zaten waren nog olielampen, dus niet geschikt gemaakt voor een elektrische aansluiting en in slechte staat.

Veel zerken waren naamloos of alleen met een huismerk of teken en hij weet niet waar die, met uitzondering van de zerken die nu in de Protestantse kerk in Limmen liggen, gebleven zijn.

Gevraagd naar de steen, die naar mij bekend was, boven de ingang van de kerk aan de binnenkant was aangebracht, zei hij nogal fel: “ga maar zoeken, die ligt daar ergens begraven!” Dat overviel mij nogal. Het bleek dat tijdens de sloop, er een inwoner bij de voorman kwam, om te vragen of hij die steen hebben mocht. De voorman, die de sloop leidde, meldde dit aan dhr. Schakel die daarop boos reageerde: “geen sprake van, ze vertikken het hier om er een poot naar het behoud van de kerk uit te steken dus krijgen ze die steen ook niet. Begraaf dat ding maar als straf voor de Middeliers”.

Waar de voorman de steen begraven heeft is niet bekend geworden. De heer Schakel heeft een licht vermoeden dat het ergens aan de voorkant zou kunnen zijn. De voorman leeft nog maar is dement en kan het dus ook niet meer vertellen.

Zo blijft er dus een geheim rond de gesloopte kerk bestaan!

Piet Laan. ◄● rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @H@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr In 2004 is de Allingastate aangekocht door de Stichting Aldfaers Erf Route. Aldfaers Erf is een unieke museumroute van 25 kilometer langs drie authentieke Friese dorpen.

Oude ambachten en gebruiken uit de 18e eeuw worden weer tot leven geroepen. Kijkt u voor meer info rmatie o p http: //www.ald faerse rf. nl.

Oprichter van de museumroute is de heer Yde Schakel. Door zijn persoonlijke wens om een eigen state te bezitten en door zijn kennis en ervaring als groot aannemer in de restauratiebouw, bouwde Yde Schakel zijn eigen state net buiten Allingawier.

Hij noemde haar de Allingastate.

In de autobiografie “Hoge Vlucht” kunt u het levensverhaal van de heer Yde Schakel teruglezen.

De heer Klaas Jansma bewerkte, het door de heer Schakel op schrift gestelde verhaal, en zo ontstond het prachtige boek “Hoge Vlucht”. Het boek kost € 24,00 en is verkrijgbaar in de Allingastate en in het museumdorp Allingawier.

Het boek van Yde Schakel heeft een vervolg kregen met als titel

ge-

Hoge Vlucht – tot achter de horizon.

Een nieuwe versie van het eerder verschenen boek met aanvullingen tot heden. Het boek is te koop op landgoed Allingastate en bij de kassa van museumdorp Allingawier en kost € 17,50.

Bijzondere oude Friese bouwstijlen zijn gebruikt bij het creëren van dit karakteristieke landgoed in Allingawier. Een gids vertelt u prachtige anekdotes en verhalen over de geschiedenis van de grond en de totstandkoming van het huis.

U wandelt door het poortgebouw en komt in de schitterend aangelegde tuin met boomgaard. U bekijkt het prachtige koetshuis met koetsen en gerij, het romantisch theehuis, u ziet het gastenverblijf met jacuzzi liggen en brengt een bezoek aan een gedeelte van het woonhuis met koffiesalon en voormalige woonkamer van de heer Yde Schakel. Indien u dit wenst kunt u, onder het genot van een kopje koffie of thee nagenieten in de koffiesalon of op het terras.

Rondleidingen Rondleidingen worden gegeven op ter plaatse aangegeven tijden of na afspraak.

Kaartverkoop aan de kassa van museumdorp Allingawier en aan het poortgebouw van Allingastate.

Kijk voor de openingstijden bij Route & Informatie.

De entreeprijs van Allingastate is € 2,50 per persoon. Voor kinderen onder de 14 jaar is de entree € 1,50 en kinderen tot 4 jaar zijn gratis.

Groepen vanaf 20 personen betalen € 2,00 per persoon. (wel gaarne vooraf reserveren)

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @I@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

M

iddelie 77, een honderdjarige boerderij.

Het was de bedoeling om dit artikel in het vorige nummer van de Post te plaatsen. We hadden echter zoveel kopij voor het thema “2008, het jaar van het religieus erfgoed”dat we besloten hebben om dit artikel een half jaar op te schuiven. Dat betekent wel dat de titel niet helemaal meer klopt. Het artikel wordt er ons inziens niet minder interessant om.

Een beschrijving van deze, onder dit huisnummer bekend staande boerderij heeft nogal wat zoekwerk gekost. Maar gelukkig heeft de heer Kollis uit Bergen, in de jaren tachtig van de vorige eeuw, de gehele stamboom van de “Plassen” uitgezocht en daarvan hebben wij in dit geval dankbaar gebruik gemaakt. Verder biedt het Waterlands Archief veel informatie.

De boerderij wordt thans als woonboerderij gebruikt door mevr. T. Vink - de Korte en haar zoon Meindert Vink.

De aanleiding tot het maken van een beschrijving van deze markante stolpboerderij in de lintbebouwing van Middelie, is de vraag van de vriendin van Meindert of ik iets wist van deze boerderij. Zij kwam daarop door de tekst op de “eerste steen” die ingemetseld zit in de voormuur. De tekst op de steen luidt: De eerste steen gelegd door J. Plas JRz., 20 juni 1908”.

Het is dus een eeuw geleden dat de boerderij gebouwd is. Het wekte mijn nieuwsgierigheid en ik beloofde haar om een en ander uit te zoeken en er een artikeltje voor de Post van te maken. Voordat genoemde stolpboerderij gebouwd werd stond op

deze plek ook al een boerderij; hoe die er uit zag is niet geheel bekend maar op een oude foto is te zien dat de voorkant ook nog van hout is. Op de eerste kadastrale kaart staat hier al een flink pand getekend.

Er loopt dan nog een sloot, een soort insteekhaven, tussen de boerderij aan de Noordzijde en de stook grond dat nu het rijpad is.

Bij de invoering van het kadaster in 1830 staat de boerderij dan ingetekend onder sectie B. nr. 64. We mogen dus veilig aannemen dat hier vóór 1800 al geboerd werd.

Opvallend.

Het meest opvallende aan deze stolp is wel de grootte en de voorgevel met zeven ramen en een voordeur. Een oudere foto laat zien dat er bij de bouw in 1908, zes ramen waren en twee voordeuren; waarschijnlijk was de meest linkse deur bedoeld als een z.g. “doodsdeur”, de deur die uitsluitend werd gebruikt om overledenen uit het huis te dragen. In de voorkamer bevindt zich, boven de stookgelegenheid, een fraai tegeltableau. Mevr. Vink - de Korte heeft van mevr. Marie Plas, dochter van de eerste steenlegger, gehoord dat dit tegeltableau afkomstig is uit de boerderij die in 1908 gesloopt is. Dit moet dus al eeuwen oud zijn en een teken dat de opdrachtgever toen al (naar mijn schatting rond 1750) een welgestelde boer moet zijn geweest. Bijna zeker is dat ook de vierkantstijlen, de dragers van de hele dakconstructie, uit de vorige boerderij afkomstig zijn.

Aan de achterkant, en daarmee aan de totale indeling, bevindt zich een opvallend detail n.l. een paar darsdeuren. Dit in tegenstelling tot veruit de meeste stolpen die in Middelie gebouwd zijn. Die waren over het algemeen geheel ingericht op het varen en hadden meestal een zgn.”hooihok” waar het hooi met de hand naar binnen werd gebracht. De boerderijen waren geheel gericht op het vervoer over het water. Deze boerderij echter werd in 1908 gebouwd met een dars. Dat betekent dat het hooi per paard en wagen naar binnen kon worden gereden.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @J@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Jan Reijer Plas was één van de weinige “rijboeren”, dus met land achter het huis met een uitgang op de Jaagweg of Zesstedenweg, nu N 247.

Naast de boerderij links staat nog een koetshuis. Het geheel straalt een zekere “voornaamheid” uit en is zo te zien uit een ruime portemonnaie gebouwd.

Complimenten aan de familie Vink dat zij, en met name Meindert, de boerderij zo goed onderhouden met het intact laten van de oorspronkelijke details!

Foto ca 1918 met links de z.g. “dooddeur of doodsdeur” *)

Bewoners.

Gebouwen als deze zijn onlosmakelijk verbonden aan mensen. De “eerste steen” is dus gelegd door Jan Plas JRzn. geboren te Middelie op 24-2-1888, overleden op 15-5-1952 te Purmerend.

De opdracht tot nieuwbouw ging uit van zijn ouders Jan Reijer Plas x Lijsje Plas. (zie verder).

Evenals zijn voorouders werd hij ook boer op deze plaats. Hij trouwt op 23-4-1909 met Aagje van Harlingen. Zij krijgen twee kinderen: Jan Reijer geb. 241-1910 en Marie Elisabeth geb. 23-3-1917.

Zoals gezegd spreekt er een zekere “voornaamheid” uit het aanzicht van de boerderij. Die voornaamheid straalde ook af van de dan nog jonge boer en boerin, Jan en Aagje. Zij hadden een doopsgezinde levensovertuiging en stonden in aanzien bij de bewoners van het dorp. (Hij was lange tijd diaken en meer dan vijfentwintig jaar organist in de doopsgezinde kerk).

Hij was vele malen wethouder van de gemeente Middelie en ook gemeenteontvanger. Zij waren goed voor hun personeel maar er moest wel gewerkt worden en zij straalden een natuurlijk gezag uit. Dat aanzien maakte hem tot een soort vertrouwensman.

Zijn bestuurlijke betrokkenheid zorgde ervoor dat hij in het begin van de tweede wereldoorlog benoemd werd tot “plaatselijk bureauhouder” voor een groot deel van de regio Waterland.

Zijn taak was het uitvoeren van, door de Duitse machthebbers, opgelegde maatregelen ten behoeve van de landbouw. Taken waren o.a. veeregistratie, hooilevering, veelevering, paardenvordering, ontheffingen, toewijzingen e.d. Hiervoor werd een kamer aan de linkerzijde van het woongedeelte ingericht als kantoor met de “dooddeur of doodsdeur” als ingang. Deze deur is na de oorlog vervangen door een raam.

De regelgeving van de Duitse bezetter werd steeds ingewikkelder en omvangrijker zodat er vier á vijf personen op het kantoor werkzaam waren o.l.v. de heer Plas, o.a. de heer Jacob Sanders, de maker van de foto. Ook Meindert Vink Mzn., oom van de Meindert die er nu woont, heeft op dat kantoor als administrateur gewerkt. Na de oorlog werd het kantoor verplaatst naar Purmerend waar Plas nog enige jaren leiding gaf aan de regelgeving die toen meer toegespitst was op “oorlogsherstel” voor de landbouw. M.n. de geïnundeerde gebieden, zoals een groot deel van de Zeevang, kregen toen hulp om het land weer in orde te krijgen, met gelden uit het latere “Marshallplan”. Geld uit Noord-Amerika en Canada, voor een herstelplan van het door de tweede wereldoorlog geruïneerde West Europa.

Met de komst van het kantoorwerk, hield J. Plas JRzn. op met de boerderij. Zijn zoon Jan Reijer had geen interesse in de boerderij en was in de kaashandel gegaan.

In de oorlogsperiode wordt de boerderij o.a. ook gebruikt door de zuivelfabriek “Ons Belang” voor het onderbrengen van de paarden voor het melktransport omdat er geen vrachtauto’s meer waren en ook geen benzine.

De voorouders van Jan Plas JR zn.

Jan Plas JRzn was het enige in leven gebleven kind van Jan Reijer Plas geb. 21-6-1864, overl. 6-7-1934 en Lijsbeth Plas geb. 23-4-1868 en overl. 1-1-1944 beiden te Middelie. (Hun betovergrootvaders waren broers, dus verre verwanten).

Deze Jan Reijer was als achteraankomertje, een zoon van Jan JanZn. Plas, geb. te Middelie op 22-1-1822 overl. 2-1-1892 en getrouwd met Neeltje Bark geb.

17-2-1823. Ook deze was vele jaren diaken van de mennonieten (= doopsgezinde) gemeente en hoofdingeland van de polder Zeevang tot aan zijn dood.

Bij het overlijden van Neeltje Bark, op 14-2-1900 erfde Jan Reijer fl.20.359,- van zijn ouders, waaronder uiteraard de boerderij nu onder kadastraal nr. B. 860 met het land achter de boerderij.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @K@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Zij worden dan ook eigenaar van het “renteniers” huis ernaast (nu huisnr. 79) dat in opdracht van Jan en Neeltje in 1884 is gebouwd op het stuk land aan de zuidzijde bekend onder sectie B nr. 66, later B 861.

Die welgesteldheid kwam grotendeels door een goede partnerkeuze.

Neeltje was een dochter van Dirk Bark en Wollemoet Laan. Na het overlijden van Wollemoet in 1875 bedroeg de waarde van de totale boedel fl. 92.660,- , waarvan Neeltje en Jan Plas Janz. één derde deel ontvingen.

De laatst genoemde Jan Jansz. Plas (1822) had als vader ook weer een Jan Jansz. Plas, geb. 24-1-1794 overl. 15-5-1845, diaken van de mennonieten gemeente van Middelie en heemraad van de Zeevang.

Deze was getrouwd met Trijntje Stijns en dochter van de welgestelde mennoniet Reijer Stijns. (zie het artikel over Trijn Stijns in de Post okt. 2007). Reijer Stijns bezat drie boerderijen en ongeveer 50 ha. land.

Trijntje erfde o.a. het onderwerp van dit artikel nl. de boerderij thans Middelie 77, onder kadaster nr. B. 64, zijnde huis met erf, met de percelen B. 65, 66, 67, 68, 69, 70 en 71 in totaal ruim 5.70 ha. De percelen liepen tot aan de Jaagweg.

(geb. 17-10-1859) x Jannetje Worp (geb. 10-4-1863) en zijn boer en boerin op Middelie 63. Meindert en Grietje beginnen op de boerderij van Grietje haar ouders Jan Kl.Zn Plas op huisnr. 49 (later 52 en weer later 57 en nu weer nr. 52).

In 1946 wordt er dus weer geboerd op de grote stolp en staat de stal weer vol. Het is een komen en gaan van koeien want naast boer is Meindert Vink ook veehandelaar. Na het overlijden van Meindert gaat de boerderij Middelie 77 in eigendom over naar zoon Jan Vink, (geb. 12-12-1920) getrouwd met Trijntje de Korte.

GERARDUS WOUTER VERWEY MEJAN, werd op den 26sten Januarij 1797 te 's Gravenhage geboren.

Meindert Vink en Grietje Plas

In andere handen.

In 1946 doet Plas de boerderij over aan Meindert Vink Czn., geb. 31-10-1890 en overl. 16-3-1959 getrouwd met Grietje Plas geb. 2-7-1889 en overl. op 31-7-1971 en hun nog thuis wonende kinderen.

Grietje Plas is door zes generaties gescheiden van de stamvader Jan Klaasz Plas en dus ook verre familie van de “eerste steen” legger. De ouders van Meindert zijn Cornelis Teunis Vink

Door zijn verblijf buiten werd zijne aandacht gevestigd op de belangen van den Landbouw. Eene verhandeling door Professor JOHNSTON uit Engeland, in Diligentia gehouden, bragt hem op het denkbeeld om ook in ons Vaderland eene Maatschappij van Landbouw op te rigten. Hij was van oordeel, dat er in het algemeen alhier strijdige belangen tusschen den eigenaar en den landbouwer bestonden, en vleide zich door die oprigting eene toenadering te bewerken. Zoo werd hij een der eerste en voornaamste oprigters der Hollandsche Maatschappij van Landbouw, en in hunne eerste vergadering op den 19den April 1847, door hen tot hunnen Voorzitter benoemd.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @L@

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Moeder Grietje neemt dan haar intrek in de “renteniers” woning ernaast (nu nr. 79) samen met haar zwager Dirk Bark (dikke Dirk). Deze was getrouwd met Antje Plas, een zuster van Grietje, die overleed ook in dat zelfde jaar .

Jan is een rustige, behoudende boer die zich ook inzet voor de belangen van de boerenstand. Zo is hij ruim tien jaar bestuurslid van de afd. Zeevang van de Hollandse Maatschappij van Landbouw en ook vele jaren lid van de taxatie commissie van het Onderling Veefonds te Middelie.

Jan en Trijntje krijgen één zoon, weer een Meindert, die er echter voor kiest om geen zelfstandige

boer te worden maar een technisch beroep uitoefent. Het ouderlijk erfgoed gaat hem echter wel aan het hart want er wordt veel gedaan om de stolp in goede staat te houden. Ook het oude koetshuis is nog in goed onderhouden staat. Enige oude schuren echter zijn vervangen door een moderne opslagloods.

Wij wensen de familie Vink nog veel woonplezier toe.

Piet Laan.

◄●

*)

Een dooddeur of doodsdeur is een dode deur ofwel een niet gebruikte deur. De term komt vooral voor in de Zaanstreek en in Waterland, waar in de huizen zich in de voorkamer vaak een ambachtelijk bedrijfje bevond. Later verdwenen dit soort bedrijfjes en werd de ruimte ingenomen door de mooie kamer of pronkkamer. Het was niet gepast deze ruimte bij het binnengaan van het huis te betreden, en dus werd de voordeur niet meer gebruikt, behalve bij bijzondere gelegenheden. Langzaamaan werd het gewoonte om, bij een sterfgeval, de overledene vanuit de mooie kamer via de doodsdeur naar buiten te dragen, waardoor de deur ook de betekenis van dodendeur kreeg. Een rijmpje zegt: “Dood en bruid gaan de voordeur uit.”

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DC @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

V

an kerkschool tot kerk naast de school.

Vóór de Franse tijd (1795 - 1814) was er in Nederland -en in heel Europa- een innige band tussen de kerk en het onderwijs. Ook in Middelie. Na die tijd werd de band losser, tot hij in de 2de helft van de 19de eeuw definitief werd verbroken. Dit artikel probeert een antwoord te geven op de vraag hoe die lossere band in Middelie gestalte kreeg.

De kerk en het schoolhuis.

Op de plaats waar nu de klokkenstoel staat stond vóór 1970 de Nederlands Hervormde kerk.1) Naast de kerk, aan de zuidkant, stond - zeker vanaf 1635 een huis: het schoolhuis.2) Het was niet hetzelfde huis als wat er nu staat. De oorsprong van dat huis dateert van december 1828.

Zijn voorganger werd tijdens de stormvloed van 1825 verwoest (zie hieronder).

(Bron: De Schoolklapper voor het basisonderwijs van het Nationaal Onderwijsmuseum te Rotterdam)

Het schoolhuis met de schoolwoning uit 1828, met op de achtergrond de klokkenstoel.

(Bron: Historisch Genootschap Oud-Middelye)

De schoolmeester vóór de Franse tijd.

In de 17de en de 18de eeuw woonde in het schoolhuis de schoolmeester. Aan zijn woning was een zaaltje gebouwd: het schoollokaal.3) Hier kregen de kinderen van Middelie les in lezen en schrijven, en soms ook in rekenen.

Voor het leren lezen en schrijven gebruikte hij het zogeheten ABC-plankje. Op dat plankje stond het alfabet, in grote en kleine letters.

Ook werd het “Onze Vader” gebruikt.

Voor het leren rekenen gebruikte de schoolmeester het uit twee delen bestaande boekje Cijfferinghe van Willem Bartjens (voor het eerst in 1604 gepubliceerd). Gekscherend wordt er nog wel eens gezegd: “Volgens Bartjens is 2 plus 2 vier”. Om de kinderen te leren hoeveel 2 plus 2 was moesten de ouders wel extra betalen.4)

(Bron: http:// nl.wikipedia.org/ wiki/Willem_Bartjens)

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DD @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr De schoolmeester gaf op een andere manier les dan de meesters en de juffen van tegenwoordig.

Alle kinderen tussen de 3 en 10 jaar zaten samen met de schoolmeester in het schoollokaal. De schoolmeester zat achter zijn katheder en tijdens de schooltijd verliet hij die plek zelden. De kinderen zaten op houten banken achter langwerpige tafels.

Sommige kinderen zaten op de grond. Elk kind kreeg van de schoolmeester een eigen opdracht. Als het die af had ging het met zijn voltooide taak naar de meester. Daar werd het ter plekke overhoord en weer teruggezonden naar zijn plaats met een nieuwe taak.

Alle lessen werden hardop geleerd. Het was in het schoollokaal dan ook een enorm kabaal; de jongere kinderen werden vaak geholpen door de oudere. Als een kind een tijd niet op school was geweest, ging het verder waar het gebleven was.

De indeling van kinderen in verschillende groepen (vroeger klassen genoemd) kende men niet. “Zitten blijven” was er dus niet bij.

De schoolmeester (met de plak in de hand) (Jan Steen 1665)

Het kon ook het ezelsbord omgehangen krijgen.

Daarmee moest het dan een tijdje voor het katheder staan.5).

De pechvogel (http://www.openluchtmuseum.nl/index.php?pid=200)

Als de schoolmeester vond dat een kind straf verdiende, dan kreeg het “de pechvogel” toegeworpen.

Het moest dan met dat speelgoedbeest in de hand naar de meester komen om een paar flinke tikken met “de plak” op de hand te krijgen.

Het ezelsbord (http://www.openluchtmuseum.nl/index.php?pid=200)

Tijdens de lessen konden onverwacht leden van de kerkenraad het schoollokaal binnen komen.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DE @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Zij keken dan of de schoolmeester de kinderen de juiste bijbelteksten had gegeven om over te schrijven, voor te lezen of uit het hoofd te leren. Als zij paapse (d.w.z. rooms-katholieke) of doopsgezinde geschriften tegenkwamen, dan kreeg de schoolmeester na schooltijd een standje van de dominee.6) Naast het lesgeven had de schoolmeester meestal nog twee andere taken. Zo moest hij tijdens de kerkdiensten de melodieën van de psalmen voorzingen (een orgel was er niet).

Ook moest hij de kerk en het pad naar de kerk schoon houden en vrijwaren van baldadige jeugd.

Hij was dus voorzanger, koster en schoolmeester tegelijk. Voor al deze functies stond hij volledig onder toezicht van de kerkenraad. Maar alleen voor de functie van voorzanger werd hij door de kerkenraad betaald. Voor zijn functie van koster kreeg hij een vergoeding van de overheid. Om zijn vergoeding voor het lesgeven te krijgen moest hij langs de ouders gaan. Pas als de ouders te arm waren sprong de overheid bij, niet de kerk.

Toch had de overheid op de invulling van de lessen geen enkele invloed; in de 17de en 18de eeuw vond men dat het opvoeden van kinderen een taak van de (gereformeerde) kerk was.

Alleen tijdens een sollicitatieprocedure voor de functie van schoolmeester had de overheid invloed. Daar maakte zij dan ook volop gebruik van. Meestal steunde zij een kandidaat die minder rechtlijnig in de leer was dan de kandidaat van de kerk.7) Soms leidde dit tot een openlijk conflict tussen overheid en kerkenraad c.q. de dominee. Zo dreigde er eind 1704 in Middelie een splitsing binnen de gereformeerde kerkgemeente: sommige leden van de kerkenraad voelden zich aangetrokken tot de kandidaat van de (Edamse) overheid, anderen aren voor de kandidaat van de dominee. De stemmen staakten. Daarop overvielen aanhangers van de kandidaat van de overheid in de nacht van 7 op 8 december het schoolhuis, plaatsten hun kandidaat daarin en stuurden de kandidaat van de dominee naar huis. Bij die overval raakte een vredemaker (d.i. een agent)gewond. Een paar dagen later (op 13 december)kwamen burgemeester Pietermaen en oud-burgemeester Bot van Edam naar Middelie - wat hoogst ongebruikelijk was. Zij moesten de zaak in der minne schikken.

Met een knap staaltje diplomatie wisten zij de eenheid binnen de kerkgemeente te bewaren en hun kandidaat in het schoolhuis te behouden.8) De oorzaak van deze ingewikkelde taakverdeling tussen overheid en kerkgemeenten moet worden gezocht in de gespannen verhouding die beide

in de 17de en 18de eeuw tot elkaar hadden. De overheid, gedragen door de regenten, bestond voornamelijk uit mensen die waren opgevoed binnen de zogeheten christelijk - humanistische traditie, met Erasmus als voornaamste vertegenwoordiger. Zij stonden een min of meer abstracte benadering van de Bijbel voor.

Rekkelijken werden ze genoemd. Binnen de kerkgemeenten waren het vooral de “kleine luyden” die het voor het zeggen hadden. Zij vonden dat langs de lijnen die Calvijn had uitgezet de Bijbel naar de letter moest worden genomen. Preciezen heetten zij.9) Volgens Calvijn was iedere kerkgemeente onafhankelijk van wie of wat dan ook, maar had zij recht op bescherming van de overheid.

De overheid mocht zich niet bemoeien met de leerstellingen die de gemeente uitdroeg.

Daarmee was meteen gezegd dat naast het uitdragen van de leerstellingen ook de opvoeding tot deze leerstellingen een taak van de kerk was. Om er nu voor te zorgen dat de leerstellingen van de verschillende kerkgemeenten niet te veel uiteen liepen, waardoor een hogere overheid dan de lokale hen tegen elkaar kon uitspelen, organiseerden de gemeenten zich in regionale groepen: de classes. Zo behoorde de kerkgemeente van Middelie tot de classis van Edam. Deze classis omvatte alle (gereformeerde) kerkgemeenten in Waterland en Zeevang, alsmede de kerkgemeente in de Beemster. De verschillende classes organiseerden zich in de provinciale en landelijke synodes.

Naast bescherming op zich verlangde Calvijn van de overheid dat zij alleen de gereformeerde kerkgemeenten beschermde. Sympathieën voor het roomskatholieke, doopsgezinde of humanistische geloof ten koste van de trouw aan de synodale leerstellingen moesten worden tegengegaan. Eerst door overreding en pas later door het opleggen van straffen.

Straffen die de overheid op voorspraak van de kerkenraad moest opleggen en ten uitvoer moest brengen.10) Voor dit laatste voelde het grootste deel van de Nederlandse regenten in de 17de en 18de eeuw bitter weinig. Zij waren, zoals gezegd, opgevoed in een christelijk - humanistische traditie, waarin de verdraagzaamheid van Willem van Oranje nog voelbaar was.

Aan het begin van de opstand tegen de Spaanse koning (rond 1570) was deze gedwongen geweest om

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DF @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr de fanatieke calvinisten binnen de watergeuzen bij zijn politieke machtsvorming te betrekken.

Hierdoor kregen zij binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste plek. Maar gelukkig waren de regenten (inclusief Willem van Oranje zelf) allerminst met hen.

Het gevolg was dat zij uitingen van het roomskatholieke, doopsgezinde of een ander geloof soms openlijk toelieten en herhaaldelijk op gespannen voet stonden met de gereformeerde kerkgemeenten.

Toch konden de regenten de spanningen ook weer niet te hoog op laten lopen, omdat zij de leden van de kerkgemeenten nodig hadden als schipper, matroos of soldaat voor hun handel op de landen rond de Oostzee en op Indië. Continu overleg was dus noodzakelijk om het wederzijdse vertrouwen te bevestigen: het “poldermodel” was geboren.11) De overheid en het schoolhuis.

Met de komst van de Franse troepen in 1795 veranderde de Republiek der Vereenigde Nederlanden12) in de Bataafse Republiek. Een confederatie van zeven provincies, met Holland als de belangrijkste, veranderde in een eenheidsstaat. Als gevolg van andere ideeën over de taak van de overheid ging deze staat zich intensief bemoeien met het onderwijs. Zo kwam zij in 1806 met een schoolwet. Daarin werd bepaald dat de schoolmeester in dienst was van de overheid en dat de kinderen weliswaar dienden te worden opgevoed tot “deugdzame, christelijke en vaderlandslievende burgers”, maar dat de kerk haar gereformeerde leer alleen binnen de kerk mocht verkondigen en niet meer op de scholen. Leden van de kerkenraad mochten dus geen onverwachte bezoeken meer brengen aan het schoollokaal om te controleren of de schoolmeester wel de juiste Bijbelteksten gebruikte. Hun taak werd overgenomen door een ambtenaar in dienst van de provincie: de schoolopziener. Hij controleerde of de schoolmeester vrij werd gelaten in het gebruik van de bijbelteksten die hij nodig achtte voor het leren lezen en schrijven.

Ook zag hij erop toe dat de aardrijkskunde- en geschiedenislessen de kinderen tot “deugdzame, christelijke en vaderlandslievende burgers” opvoedden. En tot slot keek hij of het schoolgebouw aan de in de wet gestelde eisen voldeed. Voorts hoefde de onderwijzer niet meer langs de deuren van de ouders te gaan om zijn vergoeding op te halen.

Hij kreeg nu een vast salaris van de overheid.

De taken van voorzanger en koster moest de kerk voortaan zelf zien in te vullen.13) Intussen was in 1806 de Bataafse Republiek opgegaan in het Koninkrijk Holland o.l.v. de broer van keizer Na-

poleon: Lodewijk Napoleon. Maar in 1810 hief de keizer dit koninkrijk weer op. Hij maakte de voormalige wereldmacht - die de Republiek der Vereenigde Nederlanden in de 17de en 18de eeuw was - tot een onderdeel van het Franse keizerrijk. Bij de bestuurlijke inrichting van dit deel van het rijk bepaalde hij o.a. dat op 21 oktober 1811 Kwadijk, Middelie en Warder uit het stadsrecht van Edam moesten worden gelicht. Voorts verordonneerde hij dat op 1 januari 1812 de drie dorpen samen moesten gaan als een zelfstandige gemeente onder de naam Middelie.

Deze gemeente heeft echter niet lang bestaan.

Want met de verdwijning van het Franse gezag en de komst van het Koninkrijk der Nederlanden in 1814 bepaalde koning Willem 1 dat met ingang van 1 mei 1817 de drie dorpen hun eigen weg gingen, zij het onder één burgemeester.14) In 1814 had de koning al bepaald dat de schoolwet uit 1806 gehandhaafd moest blijven.15)Hierdoor kwam op 1 mei 1817 niet alleen het schoollokaal maar ook de verzorging van het lager onderwijs op het dorp in handen van de gemeente Middelie. De schoolopziener was tot 1858 in dienst van de provincie, daarna werd hij Rijksambtenaar.16) De watersnoodramp van 1825

(Bron: Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 16de jrg. Nr. 1 augustus 2007. p. 20)

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DG @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Vanaf donderdag 3 t/m zaterdag 5 februari 1825 raasde er een noordwester storm over Nederland.

Grote hoeveelheden water werden tegen de dijken rond de Waddenzee en de Zuiderzee (het latere IJsselmeer) gestuwd. Op veel plekken - vooral in Friesland en Overijssel (zie het kaartje op pagina 15) - konden de dijken het water niet meer tegenhouden. Bijna heel Friesland en een groot deel van Overijssel kwamen onder water te staan. Ook de Waterlandse Zeedijk brak. Op 4 februari ontstond er bij Durgerdam een gat van 125 meter breed en 30 meter diep. Met grote kracht stroomde het water Waterland en Zeevang binnen.17) In Middelie werden bijna alle bruggen en “posten” vernield en zeker tot ver in maart waren de wegen onbegaanbaar; begin maart stond het land nog bijna een meter onder water. Veel huizen werden van hun fundamenten gelicht en onbewoonbaar. Het schoolhuis en het schoollokaal werden totaal verwoest. De koeien werden in de pas gereed gekomen kerk ondergebracht of naar andere hoger gelegen delen geleid. Twintig schapen verdronken (in het hele land verdronken er 16.700 runderen) en bijna al het hooi werd vernield. En hoewel er in Middelie geen menselijke slachtoffers te betreuren waren (in het hele land verdronken 830 mensen), waren de dorpsbewoners maanden niet in staat om enig inkomen te verwerven. De bewerking van het land en het houden van koeien waren onmogelijk. Het dorp was totaal afhankelijk van hulp van buiten. En die kreeg het ook.18) Sommigen menen dat deze ramp qua omvang en beleving te vergelijken is met die van 1953.

Toch is hij geheel in het vergeetboek geraakt.19) Het schoolhuis en schoollokaal uit 1829 Toen het water zich enigszins had teruggetrokken bezocht op woensdag 20 april 1825 de schoolopziener, de heer D. Broedelet, Middelie. Hij constateerde dat het schoollokaal totaal was verwoest, maar wist ook dat het lokaal vóór de stormramp al in slechte staat was. Dat gold in die tijd trouwens voor bijna alle werken met een publieke functie. Zo waren veel dijken slecht onderhouden of op een ondeugdelijke fundering gelegd, zoals bij Durgerdam. Het koninkrijk stond in 1825 op de rand van een bankroet. Deze toestand zou pas verbeteren met de invoering van het zogeheten cultuurstelsel op Java tussen 1830 en 1834.20) Naar aanleiding van zijn bezoek op 20 april schreef de heer Broedelet op 18 mei, namens de gouverneur van Noord-Holland, een brief aan het gemeentebestuur van Middelie. Daarin vroeg hij het bestuur te onderzoeken

of het schoollokaal nog hersteld kon worden en zo ja, wat de kosten dan zouden zijn. Voorts vroeg hij B&W een begroting op te stellen voor de bouw van een nieuw schoollokaal op dezelfde plek “ingerigt volgens de hier nevensgaande schets, doch gebragt op eene kleinere schaal, alzoo het hoogste getal der leerlingen te Middelie, zoo ik meen, niet wel boven de 60 beloopen zal. De schaal van het nieuwe schoolvertrek moet ten minste 3/5 zijn van de schaal die getekend is op “de hier nevensgaande schets”.21) Blijkbaar beschikte de overheid in 1825 al over richtlijnen hoe een schoollokaal er uit behoorde te zien.

Een “koestal” met een paar houten banken en tafels mocht niet meer.22) Bijna een jaar later op 2 mei 1826 schreef Broedelet een 2de brief aan het gemeentebestuur (blijkbaar hadden B&W hem inmiddels geantwoord).23) In deze brief beloofde Broedelet het gemeentebestuur dat hij aan “de gouverneur van NoordHolland” zal vragen om Middelie ƒ1500, - te doneren voor de bouw van een nieuw schoollokaal. Dit waren de totale kosten voor de bouw van het lokaal.

Middelie kon zelf niets bijdragen; door de stormramp zat het dorp volledig op zwart zaad.24) Voor het herstel van het schoolhuis vroeg de heer Broedelet B&W een aparte begroting op te stellen, “terwijl de Onderwijzer intusschen een ander lokaal bewoont.” Toch werden het nieuwe schoolhuis en het nieuwe schoollokaal gelijktijdig gebouwd; ze komen samen in één bestek voor: “Bestek en Conditien, wegens het amoveren van het geheele ontramponeerde Schoolgebouw en Onderwijzers-woning door de overstroming in den jare 1825, en in deszelfs plaats maken van een nieuw Schoolgebouw en Onderwijzers-woning voor de gemeente Middelie.” 25) Wat de kosten waren voor de bouw van het nieuwe schoolhuis (Onderwijzerswoning) is niet bekend.

Volgens Lenstra bedroegen de kosten voor de bouw van het schoollokaal èn het schoolhuis samen ƒ2695, -. Een bron geeft hij echter niet.26) In december 1828 waren schoolhuis en schoollokaal klaar.

Toch wilde Broedelet de officiële opening zeker tot in april 1829 uitstellen, gezien “den barren winter”.

Wel vroeg hij het gemeentebestuur om de onderwijzer zijn werk in het nieuwe schoollokaal met onmiddellijke ingang te laten beginnen. De officiële opening kon wel in de lente plaatsvinden. Die opening was op woensdag 20 mei 1829. De kinderen kregen allemaal een “zes duitenkoek na een kort examentje en toepasselijke aanspraken”. De onderwijzer kreeg “een boekgeschenk” 27) Ruim 37 jaar deed dit nieuwe schoollokaal dienst als de plek waar de kinderen van Middelie werden op gevoed tot “deugdzame, christelijke en vaderlandslievende burgers”.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DH @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Dat was in de 1ste helft van de 19de eeuw nog steeds het doel waarnaar men kinderen opvoedde.

Door de “wilde” natuur in de kinderen te temmen en hen te doordringen van de goddelijkheid van de christelijke en vaderlandslievende plichten dacht men te werken aan een beschaafde en vreedzame samenleving. Vandaar dat “kort examentje en toepasselijke aanspraken” bij de opening van het schoollokaal voordat de kinderen een “zes duitenkoek” kregen.

Hoewel dit doel in de opvoeding van kinderen niet verdween, raakte het in de 2de helft van de 19de eeuw in de schoolbanken naar de achtergrond. Langzamerhand verdwenen niet alleen de kerkenraadsleden uit het schoollokaal, maar ook de lessen voor het aanleren van christelijke plichten. De aardrijkskunde- en geschiedenislessen werden minder gebruikt om vaderlandsliefde te prediken. De samenleving kwam in de greep van de natuurwetenschappen en de daaruit voortkomende technologische ontwikkeling. Men raakte in de ban van het besef dat een vreedzame samenleving alleen kon ontstaan als armoede en honger werden bestreden en de ziektes niet meer werden beschouwd als een straf van God. Daartoe moest op natuurwetenschappelijke wijze de natuurlijke omgeving aan de wil van de (individuele) mens worden onderworpen.

Godsdienst en vaderlandsliefde waren nog steeds belangrijk, maar alleen op zondag en buiten werktijd.

Op school werden de christelijke plichten facultatief.

De Kerk en de christelijke moraal kwamen aan de rand van het schoolplein te staan. 28) Deze grotere belangstelling voor de natuurwetenschappen in samenhang met het besef dat een vreedzame samenleving in de eerste plaats was gebaseerd op een goede materiële welvaart vond in Nederland een uitdrukking in de wet op het lager onderwijs van 1857. De wet breidde de schoolwet van 1806 uit: geschiedenis en aardrijkskunde, kennis der natuur, meetkunde en gymnastiek kwamen als echte vakken op het lesrooster te staan.

Vakken die hun kennis baseerde op wetenschappelijk onderzoek i.p.v. op morele waarden. Het gevolg was dat de onderwijzers voortaan in het bezit moesten zijn van een onderwijzersdiploma. Bovendien mochten zij niet meer dan 70 leerlingen onder hun hoede hebben. Ook aan de kwaliteit van het schoolgebouw werden hogere eisen gesteld.

Kleine, bedompte en onhygiënische ruimtes waren slecht voor de gezondheid van de kinderen. Licht, lucht en ruimte streden om de voorrang.29)

Door deze wet uit 1857 werd ook het gemeentebestuur van Middelie gedwongen een nieuwe school te bouwen. Het schoollokaal uit 1829 werd als te klein, te benauwd en niet gezond voor de kinderen beoordeeld. Ruimte om op dezelfde plek de nieuwe school te bouwen was er echter niet. Er moest naar een andere plek worden gezocht. Die vond en in 1865 door het armenhuis van de Nederlandse Hervormde Kerk, dat aan de noordzijde van de kerk stond, te ruilen tegen het schoolhuis en het schoollokaal. Op die plek staat de school nog steeds, zij het dat hij verscheidene malen is verbouwd. Hoe één en ander in zijn werk ging, moet nog worden uitgezocht. Wel kan alvast worden gezegd dat door de hogere eisen die aan het gebouw werden gesteld de bouwkosten ten minste 5 keer zo hoog waren als de bouwkosten van het schoollokaal uit december 1828.30) Rien Heukelom

◄●

Noten: 1. De Post, oktober 2008 (nr.11-2) 2. Speet, B. p.146 3. In een brief uit 1825 van schoolopziener Broedelet aan Het gemeentebestuur van Middelie wordt in relatie tot de toestand van vóór 1825 een onderscheid gemaakt tussen het schoolhuis en het schoollokaal (zie: Waterlandsarchief:Gemeente Middelie (1811-1970) – Onderwijs/ gebouwen– archiefnr. 525) 4. Frijhoff, W. & Spies, M. p.238&242.

5. Frijhoff, W. & Spies, M. p.240-241; de Schoolklapper voor het basisonderwijs van het Nationaal Onderwijsmuseum.

6. Frijhoff, W. & Spies, M. p.242.

7. Frijhoff, W. & Spies, M. p.241-242.

8. Waterlandsarchief, Kerkarchieven Middelie, inventaris kerkeraad: kerkenboek deel 1; Memorieboek van Burgemeesteren der Stad Edam 1310 1813, bestuurshandelingen van algemeenen aard; inventarisnummer 66f.

9. Israel, J. p.41-55, p.74-101, p.361-395.

10. Cottret, B. p.175; het idee dat er maar één kerk door de overheid beschermd kon worden nam Calvijn over van zijn rooms-katholieke tegenstrevers. Bij hen was het sinds 1230 de gewoonte om ketters eerst op andere ge Dachten te brengen en als dat niet lukte hen met een “strafadvies” naar de overheid te zenden. (bron: Nolthenius p.31-32; Historisch Nieuwsblad 2008 nr.10 p.26-32).

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ DI @

APOLLO DUMPSTORE

MR A.P. BAKKER

Notaris Camping en Outdoor artikelen.

Zeevangsdijkje 4, 1471 EA Kwadijk Telefoon 0299-621371 Fax 0299-621552

AUTOMOBIELBEDRIJF H.J. LANGE Gespecialiseerd in Volvo

Raadhuisstraat 8, 1474 HE Oosthuizen Telefoon 0299-401351 Fax 0299-403654 E-mail: notaris@bakker.oosthuizen.knb.nl

VAN OVERBEEK MAKELAARS & TAXATEURS

Onderhoud, verkoop en inkoop van nieuwe en gebruikte auto's,

Voor optimale behartiging in onroerend goed

Middelie 119-120, 1472 GV Middelie Telefoon 0299-621318 Fax 0299-621671 E-mail: info@hjlange.nl Internet: www.hjlange.nl

Kleine Kerkstraat 4, 1135 AT Edam Telefoon: 0299-373040 Fax 0299-373060 E-mail: edamvolendam@vanoverbeek.nl Internet : www.vanoverbeek.nl

F. VAN DE ZEE

HENNEPHOF ZEEVANG Bestatingsbedrijf

Verkoop en reparatie van Audio en Video.

Phillips - Sony - Aristona - Grundig

Tevens verkoop van oude gebakken bestratingsmaterialen, zand en grond.

Snelle service, mogelijkheid tot plaatsing van een ruil-TV

Bezorging mogelijk.

Middelie 65, 1472 GS Middelie Telefoon 0299-621735

Beetsdijkje 3, 1474 HP Oosthuizen Telefoon 0299-403985 Gsm 06-5331 22 38

DRUKKERIJ VAN DER MOLEN B.V.

ONDERLINGE VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJ “ZEEVANG”

Handels- en Familiedrukwerk.

Specialist in het drukken van etiketten op rollen.

Ambachtsweg 6, 1474 HW Oosthuizen Telefoon 0299-402720 Fax 0299-402360 E-mail: vdmolen@xs4all.nl Internet: www.drukkerijvandermolen.nl

De Maatschappij met het “bekende gezicht”

Raadhuisstraat 12, 1474 HG Oosthuizen Telefoon 0299-401578 Fax 0299-401551 E-mail: info@onderlingezeevang.nl

BERGHROOS

HET WAPEN VAN MIDDELIE

Bloemen en planten.

hotel-café-feest-evenement-bijeenkomsttraining

Wormerplein 116, 1442 CE Purmerend Telefoon 0299-421983

Brink 1, 1472 GB Middelie Telefoon 0299-621376 Fax 0299-623530 E-mail: info@hetwapenvanmiddelie.nl Internet: www.hetwapenvanmiddelie.nl

R ABOBANK W ATERLAND E . O .

Rabobank Waterland en Omstreken

APOLLO DUMPSTORE

Persoonlijk en Deskundig

Camping en Outdoor artikelen.

Wielingenstraat 2, 1441 ZR Purmerend Postbus 6, 1440 AA Purmerend Telefoon 0299-410310 Fax 0299-410700 E-mail: info@waterland.rabobank.nl

Zeevangsdijkje 4, 1471 EA Kwadijk Telefoon 0299-621371 Fax 0299-621552

VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN

P. KOOPMANS & ZN. MACHINEVERHUUR WARDER

Toonaangevend en innovatief.

Sluisweg 1, 1474 HL Oosthuizen Telefoon 0299-409500 Fax 0299- 409555 E-mail: info@vroom.nl Internet: www.vroom.nl

Molenweg 1, 1473 Warder (post Purmerend) Telefoon 0299 – 372152 Fax 0299 - 373658 Mobiele nummers: Piet 06-5321 36 70 Peter 06-5321 84 01 Cor 06-2299 46 13

R. BIBO BOUWBEDRIJF

ADVERTEREN

Voor al uw timmerwerk en ver- en nieuwbouw.

In ons verenigingsperiodiek?

Middelie 23, 1472 GP Middelie Telefoon 0299-621524

Neem daarvoor even contact op met Ron Batenburg of een ander bestuurslid.

TERRA KERAMIEK ATELIER

GUUST OUTDOOR

EN

TRAVEL

Jaqueline Schager

Alles in huis om uw reis compleet te maken!

Workshops-Servies-Vloertegels Middelie 39, 1472 GP Middelie Telefoon 0299-621903 E-mail: terra@terrakeramiek.nl

Westerstraat 6, 1441 AS Purmerend Telefoon 0299-423281 E-mail: shop@guust.nl Internet: www.guust.nl

HAVIK BV BOUW- EN HANDELSONDERNEMING

HIER KAN UW ADVERTENTIE STAAN

Hout- en plaatmaterialenhandel

Heeft u interesse, om hier een advertentie te plaatsen en ons daarmee te steunen?

Fortweg 3, 1471 EB Middelie Telefoon 0299-621617 Fax 0299-621581 E-mail: chiel.mhavik.nl Internet: www.mhavik.nl

Neem contact op met het bestuur.

RECLAME.

NOTEER MIJ

Zoals eerder al is opgemerkt doen wij ons uiterste best om de doelstelling van onze vereniging zoveel mogelijk te verwezenlijken. Daarbij hoort o.a. het zo goed mogelijk verzorgen van ons verenigingsblad “de Post”. Daarnaast hebben wij nog veel noodzakelijke wensen. Daarom hebben wij besloten om naamsbekendheid/reclame uitingen in ons blad op te nemen; de eerste pagina’s hiervan vindt u in het midden van ons blad. Wij brengen hierbij de bedrijven en organisaties dank voor hun ideële, medewerking. Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat er meerdere personen, bedrijven en organisaties zijn die dergelijke uitingen in ons blad willen plaatsen.

Dat kan voor het kleine bedrag van € 25,= per jaar. Neem daarvoor even contact op met Ron Batenburg of een ander bestuurslid.

Zie ook voor de adressen van onze sponsoren op onze website www.oudmiddelye.nl

0 Als nieuw lid voor € 12,50 per jaar.

0

Als donateur voor €

0

Voor een advertentie € 25,= per jaar.

0

Wijzig mijn adres als onderstaand.

0

Voor ___________________________

Naam

: ___________________________

Adres

: ___________________________

Pc/Plaats: ___________________________ E-mail:

___________________________

Handtekening: Het is voor ons een welkome steun in de rug

per jaar.

CATTERY VEUGER

HONDENUITLAATSERVICE “DE ROEDEL”

Brits Korthaar / British Shorthair

Voor het uitlaten van uw hond(en) op regelmatige basis of incidenteel bij ruimte.

Vraag naar de voorwaarden.

Monique en Ron Batenburg - Veuger It Ald Hôf 4, 8822 WP Arum Telefoon 0517-580797 Fax 0847-451435 Internet: www.catteryveuger.nl

Stremselstraat 44, 1445 MC Purmerend.

Telefoon 0299-643569 Fax 0299 476969 Internet www.de-roedel.nl

VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN

HET WAPEN VAN MIDDELIE

Toonaangevend en innovatief.

hotel-café-feest-evenement-bijeenkomsttraining

Sluisweg 1, 1474 HL Oosthuizen Telefoon 0299-409500 Fax 0299- 409555 E-mail: info@vroom.nl Internet: www.vroom.nl

Brink 1, 1472 GB Middelie Telefoon 0299-621376 Fax 0299-623530 E-mail: info@hetwapenvanmiddelie.nl Internet: www.hetwapenvanmiddelie.nl R. BIBO BOUWBEDRIJF

Voor al uw timmerwerk en ver- en nieuwbouw.

Middelie 23, 1472 GP Middelie Telefoon 0299-621524

FIRMA LAAN

Uw wiel- en bandenservice in de landbouw Robert Laan mobiel 06 – 536 251 28 Molenweg 2, 1473 BG Warder Telefoon 0299 - 373219 Fax 0299 - 371716 E-mail: wslaan@xs4all.nl

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Noten:

Gebruikte literatuur:

11. Deursen, A.T.H. van p.58-64; Nierop, H. van p.61&69-70.

12. De Republiek der Vereenigde Nederlanden was een statenbond (d.i. een confederatie) bestaande uit de provincies Fries land, Stad en Lande (d.i. Groningen), Overijssel, Gelderland, Utrecht, Holland en Zeeland. Evenals de andere provincies had Drenthe een eigen Statenvergadering, maar het was te arm om stemrecht in de Staten Generaal te hebben.

Hierdoor telde “het landschap Drenthe” als provincie niet mee. Pas in 1815 werd het een volwaardige provincie binnen het koninkrijk. Naast deze provincies bestond de Republiek ook nog uit Zeeuws Vlaanderen en landen in Brabant en Limburg. Deze gebieden hadden geen eigen Statenvergadering en stonden direct onder het gezag van de Staten Generaal. (bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/ Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden) 13. Ditzhuyzen, R. van p.28-33; www.nationaalarchief.nl/kind_tot_burger/ 14. Meer, A. vd & Boonstra, O. p.130; Waterlandsarchief: Register van de gemeente Middelie.

15. Ditzhuyzen, R. van p.11.

16. Boekholt, P.Th.F.M. p.53-63 – paragraaf “provinciaal niveau” 17. Danner, H.S, H.Th.M. Lambooij & C. Streefkerk. p.35- 36. Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 16de jrg. Nr.1 augustus 2007, voorplaat, p.19-26.

18. www.nationaalarchief.nl/plaatsen/details.asp? actie=zoeken&page=2&pk=23; Waterlandsarchief: Gemeente Middelie (1811- 1970) – Notulen van de gemeenteraad – archiefnr. 2 & 3.

19. Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 16de jrg. Nr.1 augustus 2007, voorplaat, p.19-26.

20. Kossmann, prof.dr. E.H. p.112-113; Waterlandsarchief: Gemeente Middelie (18111970) – Onderwijs/gebouwen – archiefnr. 525 & 526; Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 16de jrg. Nr.1 augustus 2007, p.19-26.

21. Helaas is “de hier nevensgaande schets” verloren gegaan. (zie voor de brief: Waterlandsarchief: gemeente Middelie 1811-1970 …… 525-526) 22. Merkwaardig is dat de heer Broedelet in het begin van zijn brief aan het gemeentebestuur vraagt om te onderzoeken of het schoollokaal èn het schoolhuis te herstellen zijn.

In het verloop van zijn brief heeft hij het echter enkel over het schoollokaal. Met het schoolhuis bemoeit hij zich verder niet, omdat dat huis volgens hem eigendom is van de Nederlandse Hervervormde Kerk.

23. Waterlandsarchief: gemeente Middelie 1811-1970 …… 525-526 24. Waterlandsarchief: Gemeente Middelie (1811- 1970) – Notulen van de gemeenteraad – archiefnr. 2 & 3 25. Waterlandsarchief: gemeente Middelie 1811-1970 ……525-526 26. Lenstra, Chr. p.60 27. Waterlandsarchief: gemeente Middelie 1811-1970 …… 525-526 28. Woud, A. van der. p.75-80.

29. Letschert, J.F.M. p.4; Woud, A. van der. p.65; www.nationaalarchief.nl/kind_tot_burger/ 30. Lenstra, Chr. p.60; Waterlandsarchief: Gemeente Middelie 1811-1970 …… 527

1. Boekholt, P.Th.F.M. (1991) Onderwijsgeschiedenis Cahiers voor lokale en regionale geschiedenis 6; uitg. Walburg Pers, Zutphen.

2. Cottret, B. (1995/2005) Calvijn Biografie vert. K. Boersma); uitg. Kok, Kampen.

3. Danner, H.S, H.Th.M. Lambooij & C. Streefkerk. (1994) …die water keert; 800 jaar regionale dijkzorg in Hollands Noorderkwartier; uitg. Hoogheemraadschap v Uitwaterende Sluizen in Hollands Noorderkwartier, Edam, i.s.m. Stichting Uitgeverij Noord-Holland, Wormerveer.

4. Deursen, A.T.H. van (2004) De last van veel geluk, de geschiedenis v Nederland 1555-1702; uitg. Bert Bakker, Amsterdam.

5. Ditzhuyzen, R. van, (1977) Onderwijs als opdracht; leven en werk van de eerste ministers belast met het onderwijs in de periode 17951830; uitg. Staatsuitg, 's-Gravenhage 6. Frijhoff, W. & Spies, M. (2000) 1650 - Bevochten eendracht, Nederlandse cultuur in europese context; SDU, Den Haag.

7. Israel, J. (1995) The Dutch Republic; Its Rise, Greatness and Fall 1477-1806; uitg. Clarendon Press, Oxford.

8. Kossmann, prof.dr. E.H. (1979) De Lage Landen 1780-1940,. Anderhalve eeuw Nederland en België; uitg. Elsevier, Amsterdam/Brussel 9. Lenstra, Chr. (1978) Over de Zeevang gesproken Episoden uit de historie vh Oude Land; uitg.

Nooy, Purmerend 10. Letschert, J.F.M. (1998) Wieden in een geheime tuin - een studie naar kerndoelen in het Nederlandse basisonderwijs - proefschrift; uitg. ?, Amersfoort 11. Meer, A. vd & Boonstra, O. (2006) Repertorium van Nederlandse gemeenten 1812-2006; DANS Data Guide 2, Den Haag.

12. Nierop, H. van (1999) Het verraad van het Noorderkwartier, oorlog, terreur en recht in de Nederlandse Opstand; uitg. Bert Bakker, Amsterdam 13. Nolthenius, H. (1995) Duecento. Zwerftocht door Italiës late middeleeuwen; Querido, Amsterdam.

14. Speet, B. (2007) Edam, duizend jaar geschiedenis van een stad; uitg. Waanders, Zwolle 15. Waterlandarchief, gemeente Middelie 1811- 1970, inv.nr. 36 (Copieboek vd afgezonden Missives vh Dorp Middelie v 1799), 503, 504, 525-531 16. Waterlandarchief, Kerkarchieven Middelie Hervormde gemeente Middelie, Kerkenraad, 1677-1971, inv.nr 1,2 en 3: “Kerkenboek”.

17. Woud, A. van der. (2006) Een nieuwe wereld.

Het ontstaan van het moderne Nederland; Bert Bakker, Amsterdam.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ ED @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

V

erdwenen verenigingen.

“Begrafenisvereniging te Middelie“ Oprichting en doelstelling.

In zijn openingswoord van de 50ste algemene ledenvergadering d.d. 17 februari 1953 staat voorzitter K. Molenaar stil bij het feit dat op 24 december 1902, in een openbare bijeenkomst, het reglement van bovengenoemde vereniging werd vastgesteld.

In zijn jaarverslag over 1952 geeft de toenmalige secretaris J. Laan Pz. een korte beschouwing over de achtergrond om tot die oprichting te komen.

Het initiatief is toen uitgegaan van het bestuur van het al jaren geleden ontbonden Burgernut.

Het begraven werd voordien meestal door buren uitgevoerd, die dan als dragers fungeerden. Door onervarenheid en verschillen in lichaamslengte ging dat wel eens minder goed dan gewenst. Met de oprichting van deze vereniging en het formeren van een vaste kern van mannen als “drager” plus het aanstellen van een “aanspreker” als begrafenisleider, denkt men zo’n plechtigheid beter tot zijn recht te laten komen. Inwoners kunnen lid worden; kinderen tot 18 jaar zijn gratis mee verzekerd.

krijgen voor een begrafenis een vaste vergoeding.

Deze is in de eerste vergadering vastgesteld op resp. fl.1,50 en fl.5,=. Iedere ledenvergadering komt dit onderwerp aan de orde als mede de te betalen contributie.

Spectaculaire gebeurtenissen worden niet genoemd.

Aanspreker.

De eerste aanspreker is Jeroen Franke, deze is tevens bode. Dat laatste houdt in dat hij de contributie bij de leden ophaalt en aan de penningmeester afdraagt.

Hij is dus het aanspreekpunt voor de leden. Als er een sterfgeval bij een lid is dient hij de leiding van de begrafenis op zich te nemen. Hij doet van een sterfgeval ook “aanspreken” d.w.z. dat hij het hele dorp langs gaat en bij iedere woning het sterfgeval aanzegt. De mededeling is ongeveer als volgt: bijvoorbeeld: “De 22 ste maart , namiddag zes uur , is overleden, in de ouderdom van 67 jaar, den heer Jan ….. ,echtgenoot van Grietje …… , geboren te Middelie”. Of, als het een kind betrof: dezelfde aanhef maar dan: “…..zoon of dochter van ……”

Hij had ook de leiding op het kerkhof en had daar ook geëigende zinnen voor.

Jacob Beets (1899-1971), Aanspreker

Artikel 1 van het oprichtingsreglement getuigt dan ook van deze gedachtegang: “Het doel van de Vereeniging is, bij voorkomende sterfgevallen van een der leden of hunne vrouwen of van de leden van hun gezin, die wegens minderjarigheid niet bij de Vereeniging kunnen aangesloten zijn, de begrafenisplechtigheid kosteloos en zo netjes mogelijk te doen plaats hebben”.

Het reglement bestaat uit 14 artikelen, kort en krachtig; in twijfelgevallen beslist het bestuur.

In 1934 wordt het reglement enigszins aangepast maar verandert niet inhoudelijk.

Het eerste bestuur bestaat uit 5 leden: J. Bark JMz. Voorzitter; P. Plas Jbz., penningmeester, J.R. Plas, secretaris P. Plas Kz. en K. Nierop.

Het ledental wordt niet genoemd maar de vereniging voorziet kennelijk in een behoefte. De opkomst bij de één maal per jaar gehouden ledenvergadering is goed. De gang van zaken is puur een aangelegenheid van bestuur en leden. Regelgeving van hogerhand is er niet; het heeft een echt onderling karakter. De notulen van de eerste decennia laten dan ook zien dat de betrokkenheid groot is; het reglement wordt ieder jaar aan de orde gesteld en staande de ledenvergadering bij meerderheid van stemmen aangepast. Aanpassingen vinden plaats op basis van ervaringen en wensen. Zowel de dragers als aanspreker rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EE @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Aanspreker waren achtereen volgens: P.Dobber, J.Plas Rz., Jb. Beets en als laatste Jan Has. In de begin periode moesten de dragers zelf voor stemmige kleding en handschoenen zorgen. Wat later werden handschoenen door de vereniging verstrekt en ook jassen en hoge hoeden. De aanspreker had wel een uitrusting van de vereniging. Pas in 1960 worden er compleet nieuwe pakken door de vereniging aangeschaft; het opmeten kan op een avond bij de secretaris plaatsvinden. De handschoenen is een vaak terugkerend onderwerp met als klacht dat ze snel slijten en bijna altijd te klein zijn.

Bij kinderen onder de achttien jaar werden er witte handschoenen gedragen.

Tot wanneer het langs de huizen gaan om “aan te spreken” in de praktijk werd uitgevoerd, weet ik niet precies. In de notulen kan ik nergens vinden dat er van deze werkwijze wordt afgezien. Uit mijn herinnering moet dat zo rond 1955 zijn geweest. Een stukje volkscultuur is hiermee uit het dorpsleven verdwenen.

Mensen met lange adem.

Opvallend is de lange periode die de aanspreker en de bestuursleden onafgebroken bij de vereniging dienen. De eerste aanspreker, Jeroen Franke, dient dertig jaar. Zijn opvolger, Piet Dobber, zou dat 13 jaar doen. Daarna Jacob Beets, enkele jaren Jan Plas Rz. en Jan Has is de laatste geweest die de ronde met de boodschap door het dorp maakte.

De eerste drie genoemde bestuursleden bij de oprichting zouden alle drie 30 of meer jaren hun krachten blijven geven. Het toeval wil dat alle drie in 1934 zijn overleden. Twee van hun opvolgers, K. Molenaar, 32 jaar bestuurslid waarvan 27 jaar voorzitter en J. Laan Pzn, 25 jaar secretaris, traden met verve in die traditie. Beide krijgen bij hun afscheid naast lovende woorden een kistje sigaren. De opvolger van Jan Laan, Piet Klok, zou hem nog overtreffen door 31 jaar het secretarisschap te vervullen. Klok zou daarnaast tevens nog vele jaren als penningmeester optreden. De opvolger van Klaas Molenaar wordt Jac Worp die dan tot het einde van het bestaan in 1988, de voorzittershamer hanteert. Zo heeft de vereniging dus in haar 86 jarig bestaan, drie voorzitters en drie secretarissen gehad.

In de jaren veertig ontstaan er provinciale bonden en ook een landelijke federatie van onderlinge begrafenis verenigingen. Middelie wordt daar wel lid van maar vaart toch haar eigen koers. Regelgeving wordt zoveel mogelijk buiten de deur gehouden.

Tanende belangstelling – fusies.

Tijdens zijn openingswoord van de ledenvergadering op 24 maart 1970 klaagt de voorzitter over de lage opkomst: 4 bestuursleden en 4 leden. Het zou niet beter worden. Erger was eigenlijk dat de animo van de inwoners ook minder werd. De mobiliteit, het al meer komen en gaan van inwoners van het dorp maakt dat de verbondenheid losser wordt. Dat heeft zijn invloed op het ledental maar zeker ook op het kunnen beschikken over een aantal van acht of zes vaste dragers.

Het blijkt dat ook in Kwadijk dit probleem aan de orde is en misschien nog wel erger. Hier zijn nog maar honderd leden terwijl er in Middelie nog ca. tweehonderd zijn. Overleg leidt op 20 februari 1973 tot een fusie van de begrafenisverenigingen van beide dorpen. De werkwijze lijkt vrij sterk op elkaar zodat het eigenlijk probleemloos tot een goed samengaan leidt.

Per 1 maart 1973 gaan de werkzaamheden verder onder de naam: Uitvaart vereniging “Middelie Kwadijk”. Vier bestuursleden van Middelie en drie van Kwadijk; voorzitter wordt J. Pranger uit Middelie. Jan Has uit Middelie wordt uitvaartleider. (zie ook foto op pagina 24) Echter in de loop van het jaar overlijden voorzitter J. Pranger en penningmeester C. Laan Pz Dan wordt A. Evers te Kwadijk voorzitter en Piet Klok neemt het penningmeesterschap waar.

Echter de tijdgeest is niet te keren. In 1981 is er al weer een personeelsprobleem. Pogingen om tot één vereniging in Zeevang te komen leiden niet tot resultaat. De bode wordt afgeschaft en de contributie inning wordt voortaan per postgiro gedaan. Het leiding geven bij sterfgevallen wordt over genomen door Mevr. Hos uit Z.O. Beemster. De concurrentie met particuliere uitvaart verzorgers wordt steeds moeilijker voor de kleine onderlinge. In 1987 houdt Piet Klok het voor gezien en een onderzoek tot samen gaan met de onderlinge in Beemster wordt ingesteld. Dit leidt op de buitengewone ledenvergadering van 1 maart 1988 tot een fusie met Beemster en de werkzaamheden gaan verder onder de naam van “Algemene Uitvaartverzorging “De laatste eer” voor het verzorgen van uitvaarten in Beemster, Kwadijk, Middelie, Purmerend en omgeving. Inmiddels heeft er alweer een fusie plaatsgevonden zodat deze vereniging een nog groter gebied als haar werkgebied beschouwd.

Piet Laan.

◄●

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EF @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

H

G

et jaar van de traditie.

De aanleiding tot het samenstellen van het stukje over de begrafenis vereniging, is de schenking van een doos met bescheiden van de boven genoemde vereniging door mevr. W.Houtman-Has te Middelie, vorig jaar. Bij het doornemen van de inhoud van de doos bleek de administratie redelijk compleet te zijn zodat een vrijwel volledig overzicht gegeven kan worden.

Dit stukje is ook een knipoog naar het thema van dit jaar: “Het jaar van de traditie”.

Er waren meer gebruiken rond het sterven en begraven van dorpsgenoten.

Het historisch genootschap zou graag van de oudere leden horen welke gebruiken nog meer bekend zijn zoals b.v. het sluiten van de gordijnen en hoe kinderen zich moesten gedragen e.d.

Naast de gebruiken rong het overlijden en begraven waren er nog tal van andere gebruiken die voor een deel verdwenen zijn. Echter er zijn ook weer gebruiken en tradities bij gekomen. Wij nodigen een ieder uit om kennis of herinnering hieraan aan ons te laten weten.

Piet Laan.

◄● Foto van artikel pagina 22 en 24

Het kostuum met alle toebehoren zoals Jan Has dat als laatste aanspreker voor de begrafenisvereniging "Middelie" heeft gedragen.

De heer Has is zelf in 1977 overleden.

ooi niet snel iets weg.

Beste lezers, hier een Drents berichtje maar met de gedachten bij Middelie.

Omdat ik even geen kant op kan vanwege een knie operatie, besloot ik al de dia’s en foto’s weer eens door te nemen. Ik wil een winterboek maken en daarom ben ik ook de familie nog eens langs gegaan om te vragen of zij nog fotomateriaal hebben en vooral oude foto’s.

En wel hoor; er kwam een foto van ca. 1934 van mijn zusters op de schaats boven water; die had ik nog nooit gezien. Al met al is er een fotoboek ontstaan van de familie van de ene winter naar de volgende winter.

Nou zult u denken, dat is aardig maar wat heb ik daar nou mee te maken? Wel, ik wil maar zeggen: gooi niet te snel iets weg. Vooral foto’s van voor het digitale tijdperk kunnen vaak goede herinneringen oproepen en soms geven details van, m.n. oude foto’s, een kijkje in een tijd die we nu niet meer kennen; blijken vaak van veel waarde te zijn.

Als u soms nog hier of daar een sigaren kistje met oude foto’s heeft staan waar u misschien wel twintig jaar niet in heeft gekeken of een oud geërfd album of een bak met dia’s, neem op een regenachtige dag eens de moeite om dat door te nemen of laat het eens zien aan “Oud-Middelye” en als er van die club niemand tijd voor heeft wil ik me er graag voor beschikbaar stellen om het uit te pluizen en de foto’s of oude documenten, over te nemen. Ik neem het dan digitaal over en gaat het voor het archief. Als u het toch nog niet weg wilt doen dan maken we alleen een scan en krijgt u het weer terug.

Ook als u iemand in de familie heeft of een kennis die niet meer op Middelie woont. Doe even uw best; denk niet te gauw; het is toch niets, het kan voor het Historisch Genootschap “Oud-Middelye” van waarde zijn. Ik denk o.a. ook aan mensen die bij de zuivelfabriek “Ons belang” gewerkt hebben en u heeft daar nog contact mee, vraag het eens, de foto’s komen beslist terug.

Groeten van een echte Middeliese in hart en nieren, Gé Koster-Wakker vanuit Gieterveen.

◄●

Het pak is in 2000 aan ons Genootschap geschonken door zijn vrouw mevrouw A. Has - Sijken, nadat zij het al die jaren bewaard heeft.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EG @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

A

lie Molenaar

met haar grootouders,omstreeks 1900?

Wanneer je oude foto’s bekijkt en beredeneert, dan zit er altijd een verhaal achter. Zo ook bij deze foto van mijn voorouders Arend Molenaar (*1827) en Grietje Oosthuizen (*1829). Zij woonden op de plaats die nu Middelie nr. 88 is.

Mijn Moeder, Alie Molenaar (*1895), staat als klein meisje tussen hen in. De tragedie moet dan nog komen.

Stel je het tafereeltje voor.

We zijn in het keukentje.

Grootmoeder staat met de armen over elkaar te luisteren naar haar kleinkind met een vriendinnetje (Wollie Rol).

Het is vlak voor etenstijd, alles staat te koken op het slaggie (de plank met ondersteuning), waar de net gevulde petroleumstellen gezellig pruttelen.

Door het verhaal van de meisjes doet grootmoedereen stap achteruit, zoekt steun met haar ellebogen op het slaggie met petroleumstellen. Grootmoeder is nogal stevig van postuur en de steunen van het slaggie breken af als luciferhoutjes.

De ramp is compleet als grootmoeder haar evenwicht verliest, op de grond komt te vallen en alle petroleum over zich heen krijgt.

Haar kleren vliegen meteen in brand. Ze loopt nog naar buiten, maar kan het water in de sloot niet meer halen.

Deze gebeurtenis liet een levenslang schuldgevoel achter bij mijn moeder, want ze eindigde dit verhaal altijd met: ‘ach, ik had het tafelkleed over haar heen moeten trekken!

Maar ja, ik was nog maar acht jaar…’.

Piet Muts ◄●

Arend Molenaar X Grietje Oosthuizen Leendert Molenaar X Leipie Hetjes, 2de huwelijk (1ste met Pieter Beunder) Alida (Alie) Molenaar X Pieter Muts Klaas, Trien, Leendert, Wim en Piet Muts rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EH @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

R

eacties op de foto’s.

De schoolfoto gepubliceerd in “De Post” 11de jaargang nummer 2, oktober 2008 heeft een reactie opgeleverd.

Bovenste rij: v.l.n.r.

Jantje Paasman Johan van Wijk Agnes Zijp Eric Wouters Toos Reker Jaap de Boer Tiny de Boer 2e rij van boven: v.l.n.r.

Juf Trien Plas Diane Muts Arie-Jan Beets Edward Zeekant Hilda Kiemel 2e rij van onder.: v.l.n.r.

Rene van Teijlingen

Arie-Jan Beets gaf het antwoord op deze vraag, Volgens mij, 2 kleuterklassen schooljaar 1964-1965.

De namen van de personen op de foto zijn als volgt;

Hans v/d Veen Matty Beemster Thea Vink Greetje Zijp Sjoukje v/d Bos Sjouke Hamstra Onderste rij: v.l.n.r.

Meindert Vink Simon Beets Marjan Beets Wimpie Krops Gerda de Haan Carla van Teijlingen Dieuwke Muts Jetty Schriemer Trijntje v/d Kaap . ? . Paasman

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EI @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

E

en praatje met……..

Tijdens de foto-herkennings bijeenkomst kwamen we erachter dat mevrouw Grietje (Haan-) Sijken veel kon vertellen over het Middelie van vroeger. Een goede reden om een keer met haar af te spreken en te luisteren naar haar verhalen.

Grietje Sijken werd geboren op 6 november 1919. (nu Middelie 106) Het was een dubbel woonhuis.

Aan de ene kant woonde de familie Sijken en aan de andere kant de familie Van der Zell. Er was een paardenstal bij, daar stonden de paarden van de melkfabriek. Toen ze 10 jaar was verhuisde ze. (nu Middelie 118) Ze waren met 5 kinderen, 4 meisjes en 1 jongen.

De juffen en meesters van de lagere school kan ze nog zo opnoemen. Het waren juf Wildschut, juf Van Tinteren, meester Zinkweg en meester Drost. Naar het schoolreisje werd het hele jaar al uitgekeken. De boeren kwamen dan met hun bakwagens bij de school. Alle kinderen erin en dan naar ...... Zuidoostbeemster!

Daar werd de speeltuin van De Nieuwe Tuinbouw bezocht.

Grietje ging niet alleen graag naar school, maar ook graag naar handwerkles in Edam bij juffrouw Bij ’t Vuur. Ze ging dan samen met haar vriendin Alie Slagt. Ze liepen het landpad uit en dan langs de Jaagweg naar Edam. Soms hadden ze geluk. Ze konden dan bij jongens uit Oosthuizen achterop de fiets. De handwerkvriendinnen hebben nog steeds contact en bellen elkaar regelmatig. Er is nog steeds van alles te bespreken.

Met Annie de Boer en Bets Klumpenaar bezocht ze soms op zondagmiddag de bioscoop in Edam. Ze moest dan om 6 uur thuis zijn. Dat viel niet altijd mee. Het was vaak gezellig en als ze een beetje bleef kletsen was het soms zomaar laat.

Ze sprak ook op zondagavond met een paar vriendinnen af om met elkaar te breien, maar breien deden ze niet….. Ze gingen dan stiekem uit, bijvoorbeeld dansen in Beets. Ook aan de kermis heeft ze mooie herinneringen. Op zondag en dinsdag kwamen de kermis-gangers overal vandaan. En op maandag waren het vooral de Middelieërs onder elkaar. Het was dan in en om het café heel gezellig.

Grietje heeft haar latere man leren kennen tijdens de jaarlijkse feestelijke verloting van de Dameskrans en daarna bal na. Daar kwamen altijd veel Warder jongens en dus ook haar latere man Klaas Haan. Het was een boerenzoon en dus zag het er naar uit dat ze boerin zou worden. Daar zag ze overigens niet tegenop, ze hield erg van dieren. Ze had ook melken geleerd in haar laatste betrekking. Dat ging zo. Ze ging helpen bij Arend Molenaar. Ze ging ook mee naar het land, eerst alleen om de emmers te tillen. Ze hoorde eens Arend Molenaar tegen Chris Klok de volgende opmerking maken: ”Als Grietje een koe moet melken, dan gaat ze vast aan de voorkant van de koe zitten!” Ze deed net alsof ze het niet gehoord had en ze werd een hele beste melker.

In 1943 trouwde Grietje met Klaas en verhuisde ze naar Warder.

Maar Middelie bleef altijd een speciaal plekje in haar hart houden!

Anja Frikkee

◄●

Toen ze van school af ging, wilde haar vader dat ze ging doorleren, maar ze wilde liever geld verdienen.

Ze heeft op verschillende adressen geholpen in de huishouding. Eerst in Middelie, maar later ook in Purmerend. Eerst bij een slager en later bij een directeur van een bank in de Julianastraat.

Grietje was ook sportief. Ze hield van wandelen.

Rondje Middelie, Edam, Kwadijk, Middelie heeft ze vaak gelopen. Ook zat ze op gym en op De Kroes speelde ze soms badminton.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EJ @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

krantenkn ipsel uit 1 GEKIBBEL AAN HET KIBBELDIJKJE ?

In Middelie spreekt men nog van „de kalkovens" Arian Jofriet geb. Middelie 6-11-1868 † 30-12-1955

Lijsbeth Hetjes geb. Middelie 4-3-1868 † 20-6-1948

Getrouwd te Middelie 7-2-1895 Getuigen bij het huwelijk : 1. Pieter Slagt, 53 jaar. slager , oom van de bruidegom 2. Simon Laan, 64 jaar, winkelier, stiefvader van de bruid.

3. Klaas Hetjes, 30 jaar, arbeider, broer van de bruid 4. Jan Laan, 32 jaar, arbeider, zoon van no. 2, S. Laan Kinderen: Trijntje

geb. Middelie

23 - 6 - 1896

† 7 - 9 -1976

Nelletje

geb. Middelie

8 - 12 - 1897

† 10 - 5 -1991

Anna

geb. Middelie

5 - 12 - 1899

† 26 - 9 -1986

Hendrik

geb. Middelie

29 - 3 -1904

† 10 - 4 -1962

Roelof

geb. Middelie

27 - 5 -1907

† 2 - 2 -1998

De familie Jofriet

v.l.n.r. 1ste rij: Arian Jofriet, Henk Jofriet, Anne Goossens-Jofriet, Jan Blakborn, Nel Molenaar-Jofriet v.l.n.r. 2de rij: Gré Jofriet-Brunt, Trien Blakborn-Jofriet, Klaas Molenaar.

(Foto 1950)

Maar er is geen Middelieër meer die ze heeft gezien Er is waarschijnlijk geen Middelieër meer die het uit eigen waarneming kan navertellen, want de man van wie wij het uit overlevering hebben is al in 1932 overleden. Klaas Plas heette hij en hij werd in 1850 geboren. (Deze Klaas Plas x Grietje Molenaar waren de grootouders van mevrouw G. Haan - Sijken uit het interview van Anja Friekee. Redactie) Hij heeft de

Middelieërs verteld dat in zijn jonge jaren de Purmerringvaart van Edam tot de Kalkovens vol lag met houtvlotten. Allemaal boomstammen, bestemd voor de houtzagerij in Edam.

De „kalkovens” is een in Middelie nog gangbare plaatsaanduiding, hoewel geen Middelieër er ooit een kalkoven heeft zien staan. Zelfs de grootvader van de thans 71 jarige C. Franken, die nu woont op de plaats waar de kalkovens hebben gestaan, wist er: bij zijn leven niet van dat ze er stonden. Of het dan maar een verdichtsel is dat ze er hebben gestaan? Nee zeker niet. Dat er kalkovens hebben gestaan, daarvan heeft de heer Franke de tastbare bewijzen in zijn tuin gevonden, Zo'n slordige twaalf- dertien honderd bakstenen spitte hij er op, afkomstig van het fundament. Onder het Edammer dijkje moeten er nog meer zitten. En dan de schelpen die er in grote hoeveelheid door de tuin verwerkt zijn in de loop der jaren! Allemaal van de voormalige schelpenbrande rij, Middelie heeft nog zo'n plaatsaanduiding die verband houdt met de vroegere plaatselijke toestand.

Zo spreekt men nog wel van „de overhaal" of „bij het rad." Dat dateert nog uit de tijd dat er scheepvaart bestond tussen Middelie en Oosthuizen via de Wijzend. Bij Axwijk konden toen schepen door middel van de overhaal in de ringvaart worden getrokken. Daar was een tolheffing aan verbonden. Er moest dus worden betaald, maar naar men zegt lang niet altijd met instemming van degenen die betalen moesten.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EK @

957

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

W

at was er tussen Edam en Axwijk, lang geleden.

Tekening van A. Beets, Lidmaatschapskaart Toneelvereniging.

Er werd over de tolprijs nogal eens gekibbeld.

Vandaar, zo zeggen sommige Middelieërs, dat men er nu nog spreekt van het Kibbeldijkje.

Hoe het zij, er is daar in de buurt veel uit vroeger tijden blijven hangen, al is het dan alleen de naam.

Dezelfde Klaas Plas van wie hierboven sprake was, wist ook te vertellen dat de bruggen die Middelie nu rijk is, er eerder niet waren. Hun plaatsen werden toen ingenomen door gewone kale planken zonder meer. Alles ging toen nog varende.

Middelie was een waardig tegenhanger van het punterende Giethoorn. Het had evenals dit Overijsselse „Venetië" een eigen type boot, met twee punten. Alles ging roeiende. Ook 's zaterdags, wanneer de kaas naar de kaasmarkt in Edam moest worden gebracht, ging dat per roeiboot.

Dit in tegenstelling tot de Warder kaas, die per zeilboot werd aangevoerd. De Wardenaren gingen zeilend naar de kaasmarkt en er moest al bedroefd weinig wind zijn, wilden zij op de roeidoft de riemen ter hand nemen. „In Warder zijn ze liever lui dan loof," zei men in Middelie.

Die bewering zal wel op onderlinge na-ijver berusten of wel de bekende dorpsrivaliteit, net als het oude schimprijmpje: „In Warder Deer ken je harder noch varder.

Allien met een ouwe skuit 'Ken je Warder nog uit," Waaruit dan tevens blijkt dat men zich ook in Warder varende placht voort te bewegen.

Enige tijd geleden kreeg ons genootschap enkele documenten en foto’s van en over Middelie, van onze zuster vereniging Oud-Quadyck. Deze had ze lang geleden gekregen van de heer Roel Jofriet, oud onderwijzer te Den Oever en geboren te Middelie. Omdat ik al eerder contact had met de heer Arie Jofriet te Hem, vroeg ik hem of hij de geschriften van zijn oom Roel kende, hetgeen wel het geval was. Dat gesprek leidde er toe dat ik nog wat foto’s over de familie Jofriet van hem kreeg.

Piet Laan.

Hier één van de korte verhalen die Roel Jofriet heeft geschreven. (ter verduidelijking heb ik tussen haakjes enkele toevoegingen gedaan; P.L.) Waar Axwijk (het Edammerdijkje) ophield en overging in de Cruysdijk (het dijkje langs de Purmerringvaart richting Edam) stonden de Kalkovens. Die plek (waar nu fam. Ab Reierse woont op nr. 31) heet nog altijd zo. Er was na 1900 nog een restant van een kleine half dichtgegroeide insteekhaven. Omdat er nogal met schelpen was gemorst en ook met grind, dat daar ca. 1900 op een hoop werd gegooid om er de dijk naar Edam mee te verbeteren, was de bodem van de ringvaart, ringsloot zeiden wij, daar vrij stevig en een mooie plaats voor de jongens om er te zwemmen, of iets te doen wat daar op leek.

Meisjes deden daar niet aan mee, natuurlijk niet.

Dat land buiten de Cruysdijk, het buiten veld, groot 1 ½ morgen en 98 roeden, ruim 1 ha 40 aren, was voor woensdag 2 september 1671 uit de hand, d’hant, verkocht aan Jan Coppensz. Vijselaer te Edam.

Die Cruysdijk ging richting Edam tot de afslag; daar waar de weg langs de Hut, een boerderij en twee gewone huizen, naar Middelie gaat. (Nu de Buitengouwweg waar de families Hilbers en Berk wonen.).

Waarom het de Hut heet is mij onbekend. Wel woonde daar vroeger in een heel eenvoudig zwart geteerd huisje “Japie koek en suiker”. Met zijn handel, in een oude kinderwagen, ging hij bij de huizen langs en verdiende daarmee zijn brood.

Alleen wie nu (januari 1954 red.) dik in de negentig jaar is kan hem gekend hebben.

De weg verder naar Edam was het Grasdijkje.

Maar laten we eens terug kijken naar die kalkovens.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ EL @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr Als er toen een krant was geweest, had er op maandag 12 oktober 1676 het volgende bericht in gestaan: “Afgelopen zaterdag heeft er brand gewoed in de noordelijkste kalkoven op Axwijk. Wel eenderde deel is afgebrand. De andere heeft geen schade geleden. Ze zijn eigendom van Mevrouw de weduwe Vijselaer uit Edam. Ze waren dit hele jaar nog volop in bedrijf”.

Maar er was geen krant, dus hebben ze dat bericht al op zondag in een notariële akte vastgelegd.

Met die schelpkalk was heel goed te metselen. Werden de stenen of tegels weer weggebroken, dan was het heel gemakkelijk om die kalk weer van de stenen of tegels af te krijgen en opnieuw te gebruiken.

Er was meer te vinden in dat buitenveld.

Alweer omdat er geen dagblad was, vinden we in een notariële akte van zondag 5 juni 1729, het lijkt wel of ze zich vroeger op zondag verveelden zodat ze maar akten uit gingen schrijven, dat Jan Pietersz. Bost de “schulpsantmolen”, de nieuwe molen “de Hoop”, met gereedschap en wat er verder bijhoorde, gelegen aan de Purmerringhsloot tussen Edam en Axwijk, heeft verkocht aan Christiaan de Vries.

De oude molen, die er dicht bij stond, de “saaghmolen ’t Rad van Avonture”, hield hij zelf.

Niet alle verkopen zijn genoteerd of vindbaar. Want als op dinsdag 22 maart 1757 de erfenis wordt beschreven van Marten Hartog en zijn vrouw Grietje Sijmensdochter, blijkt de “schulpsantmolen bij de kalkovens aan het beging van de Cruysdijk”, hun eigendom te zijn. Misschien is één van de kinderen de eigenaar geworden, maar dan niet zo lang. Op woensdag 29 januari 1783 wordt de schulpsantmolen voor 1300 guldens verkocht. Carolus guldens van veertig groten Vlaams; dus 40 halve stuivers.

Toch echte guldens.

En op 5 mei 1809 wordt de oude houtzaagmolen “’t Rad van Avonture” verkocht voor 500 guldens.

Niet veel geld; maar ja, hij was oud en onder de Franse bezetting zal het niet altijd even gemakkelijk geweest zijn er wat mee te verdienen.

Zo was er dus vroeger langs de Cruysdijk en de Grasdijk wel industrie te vinden in die buitenvelden; kalkovens, de molens “de Hoop” en “‘t Rad van Avonture” zijn verdwenen, men vindt er hun standplaats zelfs niet meer.

De schrijver van het artikel Roel Jofriet (19071998) kwam van de lagere school van meester Zinkweg te Middelie en ging daarna naar de Normaalschool voor onderwijzer te Edam. Na een jaar werd deze school opgeheven en hij ging naar de Normaalschool in Hoorn. Ook deze school werd opgeheven en toen ging hij naar de Normaalschool in Zaandam. Na enkele korte banen o.a. in Zaandam werd hij al heel jong hoofd der school in Den Oever. Op Wieringen is hij verder altijd gebleven.

Verantwoording: NA 531 2.9.1671./NA 528 11.10.1676/ NA 635 5.6.1729.

Staatsboek 4000 22.3.1757/ ORA 3872 29.1.1783/ ORA 3882 5.5.1809

Roel Jofriet. Januari 1954

◄●

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ FC @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

M

ededelingen.

In het voorwoord van dit nummer is het al genoemd. In het kader van “Het jaar van de Traditie” vragen wij u eens na te denken over oude gebruiken en tradities die u nog van vroeger kent. Maar het zouden ook nieuwe gebruiken van deze tijd kunnen zijn.

Ons verzoek is: schrijf het eens op, of als u denkt dat dat niet lukt en vertelt u er liever over, laat het ons in ieder geval weten. Dan spreken we een datum af en maken er een gezellige ochtend of middag van.

H

Vorig jaar hebben we een aantal cassettebandjes met filmwerk van Lammert Dijkstra gekregen. Daar zijn we wat mee aan het knippen en plakken en hopen u dat de komende jaarvergadering te kunnen laten zien.

Verder hebben wij voor de liefhebbers de dorpsfilm van 1954 op DVD in de aanbieding, een prachtig verjaardagscadeautje! Ook van het fotoboekje dat vorig jaar is uitgegeven zijn nog enkele exemplaren beschikbaar.

erinnert u zich deze nog?

Wij hebben opnieuw een klassenfoto uit ons archief en zouden graag de namen willen weten van de af-

gebeelde kinderen en onderwijzeres. Stuur, geef of e-mail uw reactie door aan een van de bestuursleden.

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ FD @

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

G

ekregen van:

Oktober 2008: van Mevr. A. Zeekant - Slot:; -Genealogie van de families Slot en Franke.

Oktober 2008: van dhr. J.P. Beets; -Foto’s en krantenknipsels uit de nalatenschap van mevr. G. Beets - Laan; 1932-2007 November 2008: van dhr. Sietse Wagenmaker; -Maquette van de klokkenstoel + tekening die zijn vader gemaakt heeft alvorens de klokkenstoel op ware grootte te maken.

-Pentekening gemaakt door dhr. M. Oortwijn, geschonken aan P. Wagenmaker voor het maken van de klokkenstoel op de plek waar de N-H kerk te Middelie heeft gestaan.

Januari 2009: van Kees en Lies de Jong - Has. van P. Hetjes te Purmerend. van dr. S. Martens ten Eindhoven.

-Foto’s

Januari 2009: van Dik en Anjo Lof te Edam; -Aantal foto’s; donateurkaarten van toneelvereniging E.E.M. te Middelie van 1973 t/m 1994; -speelgoed uit de jaren twintig van de vorige eeuw; twee schoolleesboekjes uit 1934 en een persoonsbewijs 1942.

Januari 2009: van mevr. Gré van der Zee; -Foto’s en enig borduur werk.

Februari 2009: van mevr. L.Vroom - de Geus; -Boekje met lezingen van ds.Theesing.

Februari 2009: van “Oud-Quadyck” -Enkele documenten en verhalen van de heer Roel Jofriet, voormalig onderwijzer te Den Oever, geboren te Middelie.

Maart 2009: van de heer A. Jofriet te Hem: -Kopieën van foto’s, documenten en verhalen van zijn grootvader en zijn oom, geboren te Middelie.

U

it het fotoarchief: Middelie 56

rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr [|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ Âbâw@`|wwxÄçxÊ ÂWx cÉáàÊ DE wx ]ttÜztÇz? aâÅÅxÜ D? TÑÜ|Ä ECCL @ FE @

Nieuwsbrief 18 Stichting Historisch Zeevang voorjaar 2009 Dit is de achttiende Nieuwsbrief van het bestuur van de Stichting Historisch Zeevang.

Deze nieuwsbrief wordt verspreid door de vier historische verenigingen in Beets, Oosthuizen, Middelie en Kwadijk.

Er is al een historische canon van Nederland. Op het internet te vinden op www.entoen.nu.

En van het Waterland op: www.waterlandsarchief.nl. De historische verenigingen in Zeevang willen een eigen historische canon van de Zeevang samenstellen.

Doet u mee?

Wat vindt u ervan om de geschiedenis van Zeevang in een canon samen te brengen en huis aan huis te verspreiden? Stuur uw suggestie wat er in de canon van Zeevang zou moeten komen te staan per e-mail aan pmj .fiedeldiidop@quicknet.nl.

Een korte melding van een historisch feit is voldoende. Hebt u er een informatieve tekst bij dan is dat heel plezierig.

Met een afbeelding en bron is het helemaal super!

Eerste lijst en werkgroep Om te beginnen denken we aan twee dingen: 1. Mensen, gebouwen, landschapselemen-ten en gebeurtenissen op een eerste lijst zetten. Deze lijst kan dan in stemming worden gebracht om te bepalen wat de belangrijkste historische feiten zijn.

2. Een werkgroep samenstellen van mensen die veel historische kennis bezitten van de Zeevang, maar ook van Noord-Holland en Nederland om verbanden met de algemene geschiedenis te kunnen leggen. Een canon samenstellen doe je niet alleen. Het Waterlands Archief heeft medewerking toegezegd. Er is ondersteuning van Cultureel Erfgoed NoordHolland. Als basis wordt een reeks tijdperken aangeboden en het streven is dan om bij elk tijdperk iets eigens in te vullen. De items worden gepresenteerd in 'vensters' met een tekst en een illustratie,

Verkaveling rond Hobrede. Foto Ella Tilgenkamp.

10de en 12de eeuw De ontginning van het woeste veengebied van Waterland. Sloten zorgen voor droge grond in het drassige gebied. Met inklinking, bodemdaling en overstromingsgevaar tot gevolg. Op de veenweiden is uiteindelijk alleen veeteelt mogelijk.

De veldnamen De Kosterije en De Kerkhoven (10) langs de Oud-Raeffeldamweg geven de plaats aan waar in het verlaten dorp Drey (1) een kapel zou hebben gestaan. De bewoners vestigden zich in Hobrede (2) en Kwadijk om nieuwe stukken grond te ontginnen.

Middeleeuwse Sporenpad geopent Na het weidevogelbroedseizoen (15 maart -15 juni) is de officiële opening van Het Middeleeuwse Sporenpad te verwachten. Dit ommetje heeft een beginpunt in Hobrede en loopt een flink stuk door 1000 jaar oude weilanden. Het pontje is in de maak voor de oversteek van de veenstroom De Wijzend.

De route wordt aangegeven met >• markeringspaaltjes met sticker.

Volksverhalen Verhalen lezen en vertellen is weer hele maal in. Voor de televisie de huiskamer binnen kwam was het nog heel gewoon om aan kinderen voor te lezen. Oma's en opa's zongen liedjes uit hun jeugd en op familiedagen vertelden zij verhalen van vroeger. Hoe er in hun jeugd gewerkt werd, op de boerderij, in de bouw, in de fabriek, in de vis serij, ui de winkel.

En hoe moeder het huishouden deed.

Maandag wasdag. Woensdag gehaktdag. In strenge winters veranderden de sloten in snelwegen voor schaatsers en ging men op familiebezoek. Dan werd er weer eindeloos hilarische verhalen verteld.

Vrijdag 20 maart was het wereldverteldag. De Stichting Vertelcultuur maakte de oudste mop van Nederland bekend. Surf naar www.docvolksverhaal.nl. Op het internet vond ik de Nederlandse Volksverhalenbank met 39.903 verhalen, waarvan 5704 uit Noord-Holland en daarvan 5 verteld door Kwadijkers. Uit Beets komen 125 sprookjes, moppen en sagen. Oosthuizen levert 6 treffers op. De andere kernen geven niet thuis. Surf naar www.verhalenbank.nl.

boekvorm onder meer: "Vertelcultuur in Nederland" G.J. Boekenoogen, oudste verzameling volksverhalen en rijmen; eind 19e eeuw.

"Sagen en legenden rond de Zuiderzee" door S. Franke.

W J. Thieme & Cie, Zutphen, 1932.

"Hollandsch Sagenboek.

Legenden en sagen uit Noord- en Zuid-Holland" door J.R.W. Sinninghe.

A. Storm v. Leeuwen, 's-Gravenhage, 1943.

Spokerijen in de Zaanstreek en Waterland, Jacques R.W. Sinninghe, 1975; De lachende Hollander, oude spotverhalen uit Nederlandse overlevering, Olaf J. de Landel, 1978.

Volksverhalen uit Noord- en Zuid-Holland, Bert Sliggers, 1980.

De mooiste Nederlandse sagen en legenden, H.E. te Loo, (bewerking), 1999; Vertelcultuur in Waterland, Theo Meder, 2001.

"Canon met de kleine c "50 verhalen en liederen bij de Canon van Nederland" Theo Meder, Ruben A. Koman, Gerard Rooijakkers.

Bestellen: www.kleinec.nl.

Redactie: Peter Fiedeldij Dop, Kwadijk 25, 1471 CB Kwadijk. Tel. (0299) 62 23 32. Email pmj.fiedeldijdop@quicknet.nl

Colofon:

[|áàÉÜ|áv{ ZxÇÉÉàáv{tÑ bâw@ bâw@`|wwxÄçx Bestuur: Piet Laan – Voorzitter E-mail: p.cllaan@quicknet.nl Jack Dekker – Penningmeester E-mail: jackdekker@quicknet.nl Eric van den Hudding – Secretaris E-mail: ericvandenhudding@hetnet.nl Overige Bestuursleden: Dieuwke de Boer - Muts Anja Frikkee Gema Karsten - Vink Gerry van der Wegen - Mulders – Informatie en Onderzoek Contactadres: Gerry van der Wegen - Mulders Edammerdijkje 26, 1472 GD Middelie Telefoon 0299-62 17 30 E-mail: gerryvanderwegen@hotmail.com Website van het Historisch Genootschap “Oud - Middelye” http://www.oudmiddelye.nl Betalingen aan het Historisch Genootschap “Oud - Middelye” kunnen worden overgemaakt op de rekening van de vereniging bij de Rabobank met nummer 367 32 55 78 Drukwerkverzorging: Lay-out & Coördinatie van het blad “de Post” – Webmaster Ron Batenburg It Ald Hôf 4, 8822 WP Arum Telefoon 0517-85 07 97 Telefax 0877-84 18 49 E-mail: mail@rwbatenburg.info Uitvoering drukwerk Copy-Power vof Dorpsstraat 84, 1713 HK Obdam

Prijs voor losse nummers “de Post” € 6,50