Գինը՝ 100 դրամ

| № 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ., www.civilnet.am

տ ն տ ե ս ա կ ա ն

ՕԵԿ-ի 2018-յան տե­սիլ­քը խմբագրական

էջ 2 ›››

Հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րի տես­ լա­կա­նը

օ ր ա թ ե ր թ

Հան­քե­րի ու տրանս­ֆերտ­նե­րի հույ­սով ՎԶԵԲ-ը Հա­յաս­տա­նում 5% տնտե­սա­կան աճ է ակն­կա­լում

Ս­տել­լա Խա­լաֆ­յան, տե­սա­կետ էջ 2 ›››

Որ դեպ­քում ցնցված չէր լի­նի իշ­խա­ նու­թյու­նը

Դերենիկ Մալխասյան, տե­սա­կետ էջ 3 ›››

ՓՄՁ-ն տր­վում է ինք­նա­ֆի­նան­ սա­վոր­ման «Օրակարգ»-ի արխիվից

Գոր­ծա­դի­րը վե­րա­նա­յում է փոքր և մի­ջին ձեռ­նար­ կա­տի­րու­թյան ֆի­նան­սա­կան օ­ժան­դա­ կու­թյան չա­փը էջ 4 ›››

Ա­տամ ­ն ա­բույժ­ նե­րին միա­ցել են գոր­ ծա­կալ­նե­րը Ար­տո­նագ­րա­յին վճար­նե­ րի մա­սին օ­րեն­քի փո­փո­ խու­թյուն­նե­րը դժգո­հու­թյան նոր ա­լիք են բարձ­րաց­րել

էջ 5 ›››

Աշ­խար­հը զբաղ­ված չէ Փոր­ձա­գետ­նե­րին մտա­ հո­գել է եր­կա­րա­ժամ ­կ ետ գոր­ծազր­կու­թյան ցու­ցա­ նի­շի ա­ճը էջ 6 ›››

Հա­յաս­տա­նի ՀՆԱ-ի ա­ճի ցու­ցա­նի­շի բա­րե­լա­վու­մը պայ­մա­նա­վոր­ված է վե­րամ­շա­կող արդ­յու­նա­բե­րու­թյան և հան­քարդ­յու­նա­բե­րու­թյան զար­գաց­մամբ:

Վե­րա­կա­ռուց­ման և զար­գաց­ման եվ­րո­պա­կան բան­ կը (ՎԶԵԲ) Հա­յաս­տա­նի տնտե­սա­կան ա­ճի կան­խա­տե­ սու­մը 2013թ. հա­մար բարձ­րաց­րել է 1-տո­կո­սա­յին կե­ տով՝ մինչև 5%: Հա­մե­մա­տու­թյան հա­մար՝ Հա­մաշ­խար­ հա­յին բան­կը ըն­թա­ցիկ տա­րում 4,3% տնտե­սա­կան աճ է ակն­կա­լում, կա­ռա­վա­րու­թյու­նը բյու­ջեի հիմ­քում դրել է ՀՆԱ-ի ա­ճի 6,2% ցու­ցա­նի­շը։ Հա­մա­ձայն ՎԶԵԲ-ի՝ Արևել­ յան Եվ­րո­պա­յի և Կենտ­ րո­նա­կան Ա­սիա­յի տա­րա­ ծաշր­ջա­նի տնտե­սու­թյան զար­գաց­ման մա­սին զե­կույ­ ցի՝ Հա­յաս­տա­նի ՀՆԱ-ի ա­ճի ցու­ցա­նի­շի բա­րե­լա­վու­մը պայ­մա­նա­վոր­ված է վե­րամ­ շա­կող արդ­յու­նա­բե­րու­թյան

և հան­քարդ­յու­նա­բե­րու­թյան զար­գաց­մամբ: Զե­կույ­ցում նշվում է, որ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը Ար­ժույ­ թի մի­ջազ­գա­յին հիմ ­ն ադ­ րա­մի ա­ջակ­ցու­թյամբ հե­ տա­մուտ են հար­կաբ­յու­ջե­ տա­յին կոն­սո­լի­դա­ցիա­յի և կա­ռուց­ված­քա­յին բա­րե­

փո­խում ­ն ե­րի ծրագ­րի ի­րա­ կա­նաց­մա­նը: Տն­տե­սու­թյու­ նը շա­րու­նա­կում է մե­ծա­ պես օգտ­վել մե­ծա­ծա­վալ մաս­նա­վոր դրա­մա­կան փո­ խան­ցում ­ն ե­րից և պաշ­տո­ նա­կան ֆի­նան­սա­վո­րու­մից։ ՎԶԵԲ-ի փոր­ձա­գետ­նե­ րի կար­ծի­քով՝ Հա­յաս­տա­նի տնտե­սու­թյա­նը սպառ­նա­ ցող ան­մի­ջա­կան ռիս­կե­րը կապ­ված են ֆի­նան­սա­կան հատ­վա­ծի դո­լա­րի­զա­ցիա­ յի և ար­տա­քին ան­կա­յուն մի­ջա­վայ­րի հետ (մաս­նա­ վոր դրա­մա­կան փո­խան­ ցում ­ն ե­րից կախ­վա­ծու­թյուն

և ար­տա­հան­ման թույլ դի­վեր­սի­ֆի­կա­ցում)։ ՎԶԵԲ-ը Վ­րաս­տա­նի ՀՆԱ-ի ա­ ճի 2013թ. կան­ խա­ տե­սու­մը ևս բա­րե­լա­վել է 1-տո­կո­սա­յին կե­տով՝ մինչև 5%՝ նա­խորդ՝ 2012թ. հոկ­տեմ­ բե­րին հրա­պա­րա­կած զե­կույ­ ցի 4%-ի դի­մաց։ Ադր­բե­ջա­նի դեպ­ քում 2013թ. ՀՆԱ-ի ա­ ճի կան­խա­տե­սու­մը հոկ­տեմ­ բեր­յան զե­կույ­ցի հա­մե­մատ մնա­ցել է ան­փո­փոխ՝ մինչև 4%: Բան­կը ան­փո­փոխ է թո­ ղել նաև ըն­թա­ցիկ տա­րում Թուր­քիա­յի ՀՆԱ-ի ա­ճի կան­ խա­տե­սու­մը՝ մինչև 3,7%։  n

Օ­րեն­քը Հա­մա­հայ­կա­ կան չէ Հա­մա­հայ­կա­կան բան­ կը խախ­ տել է «Բան­ կե­ րի և բան­կա­յին գոր­ծու­ նեու­թյան մա­սին» օ­րեն­ քը և Կենտ­րո­նա­կան բան­ կի՝ Կա­նո­նա­կարգ 8/03-ը՝ մեկ շա­բաթ ու­շա­ցու­ մով հրա­պա­րա­կե­լով մի­ ջանկ­յալ ֆի­նան­սա­կան հաշ­վետ­վու­թյու­նը։ Ֆի­նան­սա­կան հա­մա­կար­գը կար­գա­վո­րող օ­րենսդ­րու­ թյան և են­թաօ­րենսդ­րա­ կան ակ­տե­րի հա­մա­ձայն՝ շու­կա­յի մաս­նա­կից­նե­րը ի­րենց կայ­քե­րում սահ­ման­ ված ժամ ­կ ետ­նե­րում պետք է հրա­պա­րա­կեն ֆի­նան­սա­ կան հաշ­վետ­վու­թյուն­նե­ րը։ Հա­մա­հայ­կա­կան բան­ կը իր կայ­քում հուն­վա­րի 22-ին ար­ դեն պետք է տե­ ղադ­րած լի­ներ 2012թ. չոր­ րորդ ե­ռամս­յա­կի ֆի­նան­ սա­կան հաշ­վետ­վու­թյու­նը։ Ե­րեկ օր­վա ա­ռա­ջին կե­սին հա­սա­նե­լի վեր­ջին մի­ջանկ­ յալ հաշ­վետ­վու­թյու­նը եր­ րորդ ե­ռամս­յա­կինն էր։ Սի­վիլ­Նե­թի հար­ցին, թե ին­չու է կայ­քում բա­ցա­կա­ յում չոր­րորդ ե­ռամս­յա­կի մի­ջանկ­յալ ֆի­նան­սա­կան հաշ­վետ­վու­թյու­նը, բան­ կում պար­զա­բա­նե­ցին, թե այն ան­պայ­ման կտե­ղադր­ վի, խնդի­րը տեխ­նի­կա­կան է, իսկ ե­ռամս­յա­կի հաշ­վետ­ վու­ թյու­ նը, ըստ ԿԲ պա­ հանջ­նե­րի, հրա­պա­րակ­վել է հուն­վա­րի 15-ին տպա­գիր մա­մու­լում։ Ու­ շագ­ րավ է, որ հաշ­ վետ­վու­թյու­նը բան­կի կայ­ քում բա­վա­կան օ­պե­րա­տիվ հայտն­վեց նույն օր­վա երկ­ րորդ կե­ սին։ Սա­ կայն ան­ գամ այս պայ­ման­նե­րում

էջ 4 ›››

Կիզակետում

Աշ­խարհն ա­նուղ­ղա­կի հար­կեր է փնտրում KPMG-ն 2013թ. դրույ­քա­չա­փե­րի աճ է ակն­կա­լում Աշ­խար­հի տար­բեր երկր­նե­րում հար­կադ­րույք­նե­րը պար­բե­րա­բար փոխ­վում են: Պե­տու­թյուն­նե­րը, մի կող­ մից, ձգտում են բարձ­րաց­նել ա­նուղ­ղա­կի հար­կե­րը՝ բյու­ջեի ե­կա­մուտ­ներն ա­վե­լաց­նե­լու նպա­տա­կով, մյուս կող­մից՝ փոր­ձում նվա­զեց­նել ե­կամ­տա­հար­կը՝ ներդ­ րող­նե­րին գրա­վե­լու հա­մար։ Այս­պի­սի եզ­րա­կա­ցու­ թյուն է պա­րու­նա­կում բրի­տա­նա­կան KPMG խորհր­ դատ­վա­կան ըն­կե­րու­թյան՝ Corporate and Indirect Tax Rate Survey ա­մե ­նամ­յա զե­կույ­ցը։ Ու­սում ­ն ա­սի­րու­թյան հա­ մա­ձայն՝ 2012թ. աշ­խար­ հում ա­նուղ­ղա­կի հար­կե­ րի դրույ­քա­չա­փե­րը մի­ջի­ նը ա­վե­լա­ցել են 0,17%-ով՝ կազ­մե­լով 15,5%, գրե­թե

ան­փո­փոխ շա­հու­թա­հար­ կի պայ­ման­նե­րում: Ըստ KPMG-ի՝ անց­յալ տար­վա ա­մե ­նան­շա­նա­կա­լից ի­րա­ դար­ձու­թյու­նը Շան­հա­յում ա­վե­լաց­ված ար­ժե­քի հար­

կի պի­լո­տա­յին ծրագ­րի մեկ­նարկն էր և այն Չի­նաս­ տա­նի ևս տա­սը նա­հան­ գում կի­րա­ռե­լը։ KPMG-ի փոր­ձա­գետ­նե­ րի կար­ ծի­ քով՝ 2013թ. աշ­ խար­հում ա­նուղ­ղա­կի հար­ կե­րի դրույ­քա­չա­փե­րը կշա­ րու­նա­կեն բարձ­րա­նալ, քա­նի որ կա­վե­լա­նա վե­ րա­կանգն­վող տնտե­սու­ թյուն­նե­րի թի­վը: Զե­կույ­ ցի հա­ մա­ ձայն՝ 2013թ. մի շարք երկր­ նե­ րում ևս, այդ

էջ 6 ›››

Հար­կադ­րույք­նե­րի փո­փո­խու­թյուն­նե­րը աշ­խար­հում Տարածաշրջան

Շահութա­ Շահութա­ Աճ/ հարկ, հարկ, Նվա­ 2011թ. 2012թ. զում

Անուղղակի հարկեր, 2011թ.

Անուղղակի հարկեր, 2012 թ.

Աճ/ Նվազում

Աֆրիկա

28,55%

29,02%

0,47%

14,17%

14,57%

0,4%

Հյուս. Ամերիկա

34%

33%

-1%

5%

5%

-

Ասիա

23,1%

22,89%

-0,4%

11,84%

12,24%

0,4% 0,29%

Եվրոպա

20,88%

20,5%

-0,38%

19,71%

20%

Լատ. Ամերիկա

9,02%

28,03%

-0,72%

12,78%

12,79%

0,01%

Օկեանիա

28,6%

28,6%

-

12,92%

12,92%

-

ԵՄ

22,8%

22,6%

-0,2%

20,76%

21,13%

0,37%

ՏՀԶԿ

25,5%

25,25%

-0,25%

18,53%

18,85%

0,32%

Աշխարհ

24,52%

24,43%

-0,09%

15,33%

15,50%

0,17%

Աղբյուրը՝ KPMG

| № 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ.

2 | Տեսանկյուն Խմբագրական

ՕԵԿ-ի 2018-յան տե­սիլ­քը Նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի քա­րո­զար­շա­վի ըն­ թաց­քում պար­բե­րա­բար ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում է հայտն­վում Սերժ Սարգս­յա­նին սա­տա­րող «Օ­րի­նաց եր­ կիր» կու­սակ­ցու­թյունն ու նրա ա­ռաջ­նորդ Ար­թուր Բաղ­ դա­սար­յա­նը: Ե­րեկ հայտ­նի դար­ձավ, որ նախ­կին հան­ րա­պե­տա­կան, Ա­րաբ­կիր հա­մայն­քի նախ­կին ղե­կա­վար Հով­հան­նես Շա­հին­յա­նը հա­մալ­րել է ՕԵԿ-ի շար­քե­րը: Թե ինչ մո­տի­վա­ցիա­յով է նախ­կին ՀՀԿ-ա­կա­նը հա­մալ­ րել կաս­կա­ծե­լի հե­ղի­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող այդ կու­սակ­ ցու­թյան շար­քե­րը, պաշ­տո­նա­կան որևէ բա­ցատ­րու­թյուն չկա: Սա­կայն միան­շա­նակ է, որ իշ­խա­նու­թյան տի­րույ­ թում գոր­ծող քիչ թե շատ հե­ղի­նա­կա­վոր գոր­ծիչ­նե­րը պատա­հա­կան չեն ու­նե­նում, բայց ու­նե­նում են կոնկ­րետ շա­հա­դի­տա­կան նպա­տակ­ներ: ՕԵԿ-ի հետ հե­ռան­կա­րա­յին շա­հա­դի­տա­կան նա­խագ­ ծե­րը ներ­կա­յում կար­ծես ա­նի­րա­տե­սա­կան են թվում, սա­ կայն ե­թե հաշ­վի առ­նենք ՕԵԿ ա­ռաջ­նորդ Ար­թուր Բաղ­ դա­սար­յա­նի քա­ղա­քա­կան ամ­բի­ցիա­նե­րը, ա­պա ո­րոշ հար­ցե­րի պա­տաս­խա­ններ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ: Նա­ խա­գա­հա­կան ան­թա­քույց ամ­բի­ցիա­ներ ու­նե­ցող Ար­թուր Բաղ­դա­սար­յա­նը Սերժ Սարգս­յա­նի «մեկ­նած ձեռ­քը ան­ կեղ­ծո­րեն սեղ­մե­լու» պատ­ճա­ռով այս ըն­թաց­քում ստիպ­ ված զսպում է իր ամ­բի­ցիա­նե­րը և բա­վա­րար­վում ԱԽՔ-ի պաշ­տո­նով: Սա­կայն 2018թ. Սերժ Սարգս­յա­նի եր­րորդ ժամ ­կ ե­տի գոր­ծոն այլևս չի լի­նե­լու, ին­չը Ար­թուր Բաղ­դա­ սար­յա­նին հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա տուրք տալ նա­խա­ գահ դառ­նա­լու իր ամ­բի­ցիա­նե­րին: Իսկ մինչ այդ Ար­թուր Բաղ­դա­սար­յա­նը իշ­խա­նա­կան կե­րակ­րա­տաշ­տի մոտ գտնվե­լու հան­գա­ման­քը օգ­ տա­գոր­ծում է ֆի­նան­սա­պես հզո­րա­նա­լու հա­մար, ին­ չը նրան շատ պետք կլի­նի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­ թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ: Վեր­ջին շրջա­նում ՕԵԿ ա­ռաջ­նոր­դը նաև պար­բե­րա­ բար խո­սում է կու­սակ­ցու­թյան հզո­րաց­ման և հա­սա­րա­ կու­թյան մեջ ՕԵԿ-ի հե­ղի­նա­կու­թյան բարձ­րաց­ման մա­ սին: Ան­հաս­կա­նա­լի է, թե ինչ գոր­ծոն­նե­րի շնոր­հիվ է այդ կու­սակ­ցու­թյու­նը հզո­րա­նում, քա­նի որ 2008թ. մար­ տի 1-ից հե­տո ո­րևէ կերպ հա­սա­րա­կու­թյան տրա­մադր­ վա­ծու­թյու­նը այդ կու­սակ­ցու­թյան նկատ­մամբ չի փոխ­վել: Հատ­կան­շա­կան է, որ մա­յիս­յան խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րին, երբ «200 հա­զար ան­դամ ու­նե­ցող» կու­սակ­ցու­թյու­նը հա­վա­քեց մի քա­նի ան­գամ քիչ ձայն, հե­ռաց­վեց ոչ թե կու­սակ­ցու­թյան նա­խա­գա­հը, այլ կու­ սակ­ցու­թյան մնա­ցած հա­զա­րա­վոր ան­դամ ­ն ե­րը: Այն­պես որ՝ հի­մա ՕԵԿ-ը հա­մալ­րե­լով անհ­րա­ժեշտ մարդ­կան­ցով և ան­շե­ղո­րեն բա­րե­լա­վե­լով իր ֆի­նան­ սա­կան դրու­թյու­նը՝ Ար­թուր Բաղ­դա­սար­յա­նը պատ­ րաստ­վում է հայտ ներ­կա­յաց­նել 2018թ. նա­խա­գա­հա­ կան ընտ­րու­թյուն­նե­րին: Ինչ խոսք, շա­տե­րը կա­ռար­կեն, որ Հա­յաս­տա­նում վար­կա­նի­շը էա­կան չէ նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նին հա­ վակ­նե­լու հա­մար, հատ­կա­պես ե­թե կան հա­ մա­պա­տաս­խան ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­ներ՝ գու­ մա­րած անսա­հ­ման պո­պու­լիզմ: n

տ ն տ ե ս ա կ ա ն

օ ր ա թ ե ր թ

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21-ից: Հիմնադիր և հրատարակիչ՝ «Սիվիլիթաս» հիմնադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ. Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1 Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249 Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351 Մեջբերումներ անելիս հղումը «Օրակարգ»-ին պարտադիր է: Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուս­տա­ռադիո­ընթերցումն առանց «Օրակարգ»-ին հղման արգելվում է: Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում: Գովազդների և R տառով հրապարակվող նյութերի բովանդա­կության համար խմբագրությունը պատասխանատվություն չի կրում: Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի Հրատարակության 3-րդ տարի Ստորագրված է տպագրության՝ 22.01.2013թ. Տպաքանակը՝ 2000

Հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի տես­լա­կա­նը Ս­տել­լա Խա­լաֆ­յան

«Ը

ն­կեր­նե­րիս հետ շամ­պայ­ նով ու ար­ցունք­նե­րով վա­յե­լե­ցի Օ­բա­մա­յի երդ­ ման ա­րա­րո­ղու­թյու­նը: Թեև ես չեմ ընտ­ րել նրան, բայց հպարտ եմ, որ Ա­մե­րի­կան նման նա­խա­գահ ու­նի»,– ֆեյս­բուք­յան իր է­ջում հպար­տու­ թյամբ գրել էր ա­մե­րի­կա­ցի ըն­կեր­նե­ րիցս մե­կը: Երբ 1963թ. օ­գոս­տո­սի 28-ին Մար­ տին Լ­յու­թեր Քինգն ար­տա­սա­նում էր իր հայտ­նի՝ «Ես ե­րա­զանք ու­նեմ» ճա­ռը, ոչ ոք չէր պատ­կե­րաց­նում, որ ու­ղիղ հի­սուն տա­րի անց մեկ ու­րիշ սևա­ մոր­ թի, ար­ դեն իսկ ԱՄՆ-ի նա­ խա­գա­հի պաշ­տո­նում, հա­ջող­վե­լու է երկ­ րորդ ան­ գամ ստի­ պել հպար­ տու­թյու­նից բա­բա­խել մի­լիո­նա­վոր ա­մե­րի­կա­ցու սրտեր: Ընդ­հան­րա­ պես, Օ­բա­մա­յի ֆե­նո­մե ­նը ոչ այն­քան նրա վա­րած ներ­քին կամ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հա­ջո­ղու­թյունն է, որ­քան հան­ձին նրա՝ ա­մե­րիկ­յան ե­րա­զան­քը ի­րա­կա­նու­թյուն դառ­նա­ լու ի­րո­ղու­թյու­նը: Օ­բա­մա­յի ընտր­վե­ լը նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նում ևս մեկ ան­գամ ե­կավ հաս­տա­տե­լու ԱՄՆ-ի՝ ան­սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րի եր­կիր լի­նե­լու համ­բա­վը: «Մենք հա­վա­տա­րիմ ենք մեր դա­

վա­նան­քին, երբ ծայ­րա­հեղ աղ­քա­ տու­թյան մեջ ծնված փոք­րիկ աղջ­նա­ կը գի­տի, որ նա յու­րա­քան­չու­րի նման հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու հնա­րա­վո­ րու­թյուն ու­նի, քա­նի որ նա ա­մե­րի­ կա­ցի է, նա ա­զատ է և նա հա­վա­սար է ոչ միայն Աստ­ծո, այլ նաև մեր աչ­ քե­րում»,– հայ­տա­րա­րեց Օ­բա­ման: Ես ու հայ ըն­կեր­նե­րիցս շա­տե­ րը հետևում էինք Օ­ բա­ մա­ յի երդ­ ման ա­րա­րո­ղու­թյա­նը: Վեր­ջում մե­ զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րի մոտ ծնվեց նույն ե­ րա­ զան­ քը՝ մի օր մեր սե­ փա­ կան երկ­րում ա­կա­նա­տես լի­նել մի ի­րա­վի­ճա­կի, երբ ընդ­դի­մա­դիր կամ ոչ ընդ­դի­մա­դիր, հպար­տու­թյամբ հետևես ընտր­ված նա­խա­գա­հի երդ­ ման ա­րա­րո­ղու­թյա­նը՝ սրտի խոր­ քում հաս­կա­նա­լով, որ դու ապ­րում ես հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի երկ­րում, ընտր­ված նա­խա­գա­հը բո­ լո­րի նա­խա­գահն է, և որ հպար­տու­ թյու­նը վե­րա­ցա­կան հաս­կա­ցու­թյուն չէ, այն շո­շա­փե­լի է: Այս ա­մե ­նը է՛լ ա­վե­լի ցա­վոտ է Հա­ յաս­տա­նում տե­ղի ու­նե­նա­լիք ընտ­ րու­թյուն­նե­րի նա­խա­շե­մի ն: Հա­մա­ տա­րած ան­տար­բե­րու­թյու­նը, հիաս­ թա­փու­թյու­նը և հու­սալ­քու­թյու­նը մտա­հո­գիչ են: Ե­թե նույ­նիսկ ըն­դու­ նենք, որ գոր­ծող հա­մա­կար­գը ժո­ ղովր­դի աչ­քե­րում այ­լընտ­րանք չու­

նի, ինչ­պես պնդում են ո­մանք, ա­պա բա­վա­կան է միայն մեկ հարց ուղ­ղել. ե­թե այդ­պես է, ա­պա ո՞ւր է հա­մընդ­ հա­նուր հպար­տու­թյու­նը, հպար­տու­ թյու­նը ոչ թե անց­յա­լի դափ­նի­նե­րով կամ ինչ-որ վե­րա­ցա­կան հաս­կա­ցու­ թյուն­նե­րով, այլ այ­սօր­վա մեր պե­ տու­թյու­նով, ձեռք­բե­րում ­ն ե­րով և սե­ փա­կան երկ­րում տի­րող հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի զգա­ցու­մով: «Ա­զա­տու­թյուն» ռա­դիո­կա­յա­նին տված հար­ցազ­րույ­ցում նա­խա­գահն ար­տա­գաղ­թի գլխա­վոր պատ­ճառ հա­մա­րեց բարձր աշ­խա­տա­վար­ձե­րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը, այլ ոչ թե ար­դա­ րու­թյան պա­կա­սու­թյու­նը: Նա­խա­գա­ հի այս թեզն ի­րա­կան է միայն ծայ­ րա­հեղ աղ­քատ հա­սա­րա­կու­թյան պայ­ման­նե­րում, ո­րը և մենք այ­սօր ու­նենք: Այդ իսկ պատ­ճա­ռով, չթե­րագ­ նա­հա­տե­լով ար­տա­գաղ­թի սո­ցիալտնտե­սա­կան գոր­ծո­նը, հարկ է նշել, որ այդ նույն ԱՄՆ-ը սո­ ցիա­ լա­ կան ան­հա­վա­սա­րու­թյան տվյալ­նե­րով գե­րա­զան­ցում է շատ զար­գա­ցող պե­տու­թյուն­նե­րի, սա­կայն այն մնում է գրա­վիչ եր­կիր, ո­րով­հետև ար­դա­ րու­թյան զգա­ցու­մը, հա­վա­սար հնա­ րա­վո­րու­թյուն­նե­րի տես­լա­կա­նը հա­ ճախ բարձր աշ­խա­տա­վար­ձից գրա­ վիչ են:  n

Օ­տա­րի կող­մից վար­ձա­կալ­վե­լու վտանգ

Հայկ Խա­նում­յան

Վ

եր­ջերս հա­յաս­տան­յան լրատ­ վա­մի­ջոց­նե­րով լայն տա­րա­ծում ստա­ցավ Ի­րա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի կող­մից Ս­յու­նի­քի մար­զի ա­րո­տա­վայ­ րե­րի հնա­րա­վոր վար­ձա­կա­լու­թյան մա­սին լու­րը: ՀՀ փոխ­վար­չա­պե­տը հեր­քեց նման փաս­տաթղ­թի առ­կա­ յու­թյու­նը՝ միա­ժա­մա­նակ հաս­տա­տե­ լով, որ վար­ձա­կա­լու­թյան ա­ռա­ջարկ­ ներ ար­տա­սահ­ման­յան ըն­կե­րու­ թյուն­նե­րի կող­մից ե­ղել են: Ի­րա­նը նմա­նա­տիպ ա­ռա­ջարկ­ներ տար­բեր ժա­մա­նակ­նե­րում նաև Ար­ցա­խին է ներ­կա­յաց­րել: Այ­սօր­վա աշ­խար­հում պա­րե­նի խնդիրն ա­վե­լի է լրջա­նում, թվա­քա­ նա­կի ու բա­րե­կե­ցու­թյան աճ ու­նե­ցող երկր­ներն ա­վե­լի ու ա­վե­լի են սկսում պա­րեն օգ­տա­գոր­ծել, և ըստ այդմ ա­ռաջ­նա­յին է դառ­նում պա­րե­նի ար­ տադ­րու­թյան հա­մար պի­տա­նի ռե­ սուրս­նե­րի օպ­տի­մալ օգ­տա­գոր­ծու­մը: Մ­սամ­թեր­քի ար­տադ­րու­թյան ո­լոր­տում Հա­յաս­տա­նի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­ րը բա­վա­կան մեծ են՝ հաշ­վի առ­նե­լով ԼՂՀ և ՀՀ ա­նաս­նա­պա­հա­կան նե­րու­ ժը, ինչ­պես նաև հարևան շու­կա­նե­րը (Ի­րան, ա­րա­բա­կան երկր­ներ և այլն):

Ար­ցա­խում ա­նաս­նա­պա­հու­թյան զար­գաց­ման հսկա­յա­կան նե­րուժ է տե­սել ա­կա­դե­մի­կոս Ա­բել Ա­ղան­բեկ­ յա­նը, ո­րին գյու­ղատն­տե­սու­թյան վի­ճա­կի մա­սին հե­տա­զո­տու­թյուն պատ­վի­րել էր Ար­ցա­խի կա­ռա­վա­րու­ թյու­նը: Ա­կա­դե­մի­կոսն ի­րա­վա­ցիո­րեն գտնում է, որ ա­նաս­նա­պա­հու­թյու­նը պետք է դառ­նա Ար­ցա­խի գյու­ղատն­ տե­սու­թյան ա­ռա­ջա­տար ճյու­ղը, դրա հա­մար մի շարք ար­ժե­քա­վոր ա­ռա­ ջարկ­ներ է ներ­կա­յաց­նում: Ար­ցա­ խում առ­կա հո­ղա­յին ֆոն­դը հնա­րա­ վորու­թյուն է տա­լիս նաև ար­ժե­քա­ վոր ա­նաս­նա­կեր ար­տադ­րել: Ներ­կա­յիս խղճուկ ար­տադ­րան­ քը նույ­նիսկ հա­յաս­տան­յան խո­շոր ա­նաս­նա­պա­հա­կան ֆեր­մա­նե­րին չի բա­վա­րա­րում: Օ­րի­նա­կի հա­մար ա­սենք, որ Քա­շա­թա­ղի շրջա­նի ար­ տադ­րած ե­գիպ­տա­ցո­րե­նը հա­յաս­ տան­յան խո­շոր ըն­կե­րու­թյան ա­նաս­ նա­կե­րի մի քա­նի օր­վա բա­ժինն է կազ­ մում, և նույ­ նիսկ այս դեպ­ քում բեր­քի ի­րաց­ման հար­ցը քննարկ­ ման ա­ռար­կա է դառ­նում Ար­ցա­խի կա­ռա­վա­րու­թյու­նում: Ար­ցա­խի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը մի շարք քայ­լեր կա­տա­րել է հան­րա­պե­ տու­թյու­նում ա­նաս­նագլ­խա­քա­նա­ կի ա­վե­լաց­ման ուղ­ղու­թյամբ, մաս­ նա­վո­րա­պես ա­նաս­նա­վար­կի տրա­ մադր­ման ձևով, սա­կայն դրանք մեծ արդ­յու­նա­վե­տու­թյուն չեն ու­նե­ցել: Կա­ռա­վա­րու­թյան սխալ քա­ղա­քա­ կա­նու­թյան այլ դրսևո­րում ­ն եր ի­րենց ար­տա­ցո­լումն են գտել նաև ա­կա­դե­ մի­կոս Ա­ղան­բեկ­յա­նի հե­տա­զո­տու­ թյան մեջ: Արդ­յո՞ք հայ­կա­կան զույգ հան­րա­ պե­տու­թյուն­ներն ի վի­ճա­կի կլի­նեն զար­գաց­նել գյու­ղատն­տե­սու­թյան այս ճյու­ղը և մ­սամ­թերք մա­տա­կա­

րա­րել տա­րա­ծաշր­ջա­նի շու­կա­նե­ րին՝ հաշ­վի առ­նե­լով տար­բեր տե­ սա­կի մսամ­թեր­քի պա­հան­ջարկն այդ շու­կա­նե­րում: Արդ­յո՞ք հնա­րա­վոր է լրա­ցու­ցիչ ներդ­րում ­ն եր ներգ­րա­վել ա­նաս­նա­պա­հու­թյան ո­լոր­տում: Այս հար­ցե­րին պա­տաս­խա­նե­ լու հա­մար պետք է հաս­կա­նալ, թե ինչ­քա­նով կա­րող են ռիս­կա­յին լի­ նել ցան­կա­լի ներդ­րում ­ն ե­րը: Դժ­ բախ­տա­բար՝ բա­վա­կա­նա­չափ ռիս­ կա­յին՝ հաշ­վի առ­նե­լով վաղ անց­ յա­լի մի շարք օ­րի­նակ­ներ: Օ­րի­նակ՝ թե ինչ­պես Հա­յաս­տա­նում փորձ կա­տար­վեց ձվի ար­տադ­րու­թյան կենտ­րո­նաց­ման, երբ ձվի գի­նը մի քա­նի ան­գամ ի­ջեց­նե­լով՝ ար­տադ­ րող­նե­րից մե­կը փոր­ձեց ճնշում գոր­ ծադ­րել մյուս ար­տադ­րող­նե­րի վրա և կ­լա­նել նրանց ֆեր­մա­նե­րը: Կամ թե ինչ­պես հսկա­յա­կան վար­կա­յին մի­ջոց­ներ ծախս­վե­ցին Ար­ցա­խում ա­նաս­նագլ­խա­քա­նակն ա­վե­լաց­ նե­լու ուղ­ղու­թյամբ, իսկ այն գրե­թե մնաց նույ­նը: Այս օ­րի­նակ­նե­րը ցույց են տա­ լիս, որ կա­ ռա­ վար­ ման նման հա­ մա­կար­գում և իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի նման ո­րակ­նե­րի դեպ­քում որևէ ո­լոր­ տի զար­գա­ցու­մը բա­ցառ­վում է կամ հնա­րա­վոր է այն­քա­նով, ինչ­քա­նով թույլ է տա­լիս ո­լոր­տի տեր դար­ձած իշ­խա­նա­վո­րը, ին­չը, ինք­նին են­թադ­ րում է անմր­ցու­նա­կու­թյուն և ա­նարդ­ յու­նա­վե­տու­թյուն: Ն­ման դեպ­քե­րում օ­տար­նե­րի կող­մից հայ­րե­նի ա­րո­ տա­վայ­րե­րի կամ ցան­քա­տա­րա­ծու­ թյուն­նե­րի վար­ձա­կա­լու­թյան ա­ռա­ ջարկ­նե­րը ամ­բող­ջո­վին տրա­մա­բա­ նա­կան են: Աշ­խար­հում սննդամ­թեր­ քի կա­րիք կա, իսկ առ­կա նե­րուժն ու ռե­սուրս­նե­րը չօգ­տա­գոր­ծելն ուղ­ղա­ կի ան­հե­թեթ է թվում:  n

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա­րակ­չու­թյան տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

Խմ­բագ­րա­կա­նը չի պայ­մա­նա­վո­րում թեր­թի այլ հատ­ված­նե­րում նո­րու­թյուն­նե­րի ընտ­րու­թյունն ու լու­սա­բա­նու­մը: Այս  է­ջում հրա­պա­րակ­վող մյուս կար­ծիք­նե­րը կա­րող են չհա­մընկ­նել խմբագ­րու­թյան դիր­քո­րոշ­մա­նը:

№ 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ. |

Տեսանկյուն | 3

Որ դեպ­քում ցնցված չէր լի­նի իշ­խա­նու­թյու­նը

Դե­րե­նիկ Մալ­խաս­յան

Ն

ա­խա­գա­հա­կան ընտ­ րու­թյուն­նե­րի քա­րոզ­ չու­թյան ակ­տիվ փու­ լում ծրագ­րա­յին և գա­ղա­փա­ րա­կան բա­նա­վե­ճե­րի փո­խա­ րեն բա­վա­կա­ն սուր բա­նա­վեճ է ծա­ վալ­ վում առ այն, թե արդ­ յոք փետր­վա­րի 18-ին կա­յա­նա­ լիք նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­ թյուն­նե­րը ա­ռա­վե­լա­գույնս կար­ տա­հայ­տե՞ն ժո­ղովր­դի կամ­քը, թե՞ դրանք տխուր ա­վան­դույ­թի հա­մա­ձայն կկեղծ­վեն: Հ­նա­րա­ վոր կեղ­ծիք­նե­րին դի­մագ­րա­վե­ լու և ընտ­րու­թյուն­նե­րի նկատ­ մա­մբ հան­րա­յին վստա­հու­թյու­ նը ստեղ­ծե­լու մե­խա­նիզմ ­ն ե­րի փնտրտու­քով զբաղ­ված են ինչ­ պես քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը, այն­

պես էլ եվ­րո­պա­կան հա­մա­պա­ տաս­խան կա­ռույց­նե­րը: Հա­յաս­տա­նում ԵԽԽՎ նա­ խընտ­րա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­ նե­րի հետ կապ­ված հուն­վա­ րի 17-ին հա­ղոր­դագ­րու­թյուն էր տա­րա­ծել, որ­տեղ առն­վազն եր­ կու խնդրի հետ կապ­ված մտա­ հո­գու­թյուն է հայտն­վում: Նա­ խընտ­րա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը նախ մատ­ նան­ շում է, որ ընտ­ րա­ցու­ցակ­նե­րում շա­րու­նա­կում են գո­յու­թյուն ու­նե­նալ էա­կան անճշ­տու­թյուն­ներ, ո­րոնք խո­չըն­ դոտ են պատ­շաճ ընտ­րու­թյուն­ ներ անց­կաց­նե­լու հա­մար: Երկ­ րորդ մտա­հո­գու­թյու­նը վե­րա­բե­ րում է ընտ­րու­թյուն­նե­րի նկատ­ մամբ առ­կա անվս­տա­հու­թյան ու դրանց նկատ­ մամբ հան­ րա­ յին հե­տաքրք­րու­թյան պա­կա­ սին, ո­րը հիմ ­ն ա­կա­նում պայ­ մա­նա­վոր­ված է ոչ մրցակ­ցա­յին ի­րա­վի­ճա­կով: ԵԽԽՎ նա­խընտ­րա­կան ա­ռա­ քե­լու­թյան այս գնա­հա­տա­կան­ ներն ըստ երևույ­ թին լրջո­ րեն ան­հանգս­տաց­րել են գոր­ծող իշ­ խա­նու­թյուն­նե­րին: Դի­տորդ­նե­րի այս գնա­հա­տա­կան­նե­րին բա­վա­ կան ծա­վա­լուն նա­մա­կով ար­ձա­ գան­քեց ԵԽԽՎ-ում Հա­յաս­տա­ նի պատ­վի­րա­կու­թյան ղե­կա­վար Դա­վիթ Հա­րու­թյուն­յա­նը: Իշ­խա­

Դ­րո­շա­փո­խու­թյուն կամ ներ­կիր ինքդ Տաթև Դա­նիել­յան, Ejournal.am

Հ

այ­ կա­ կան ինչ-որ մի կայք ներ­կա­յաց­րել է Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան դրո­շի սե­ փա­կան տար­բե­րա­կը: Ան­հաս­ կա­նա­լի տեն­դեն­ցով սկզբում օրհ­ներ­գը ո­րոշ­վեց, որ վատն է, հի­ մա էլ դրոշն է դրվում քննարկ­ման: Ճա­շակ­նե­րը կա­ րող են տար­բեր լի­նել, բայց հա­ գուս­տի, ու­տե­լի­քի, գրա­կա­նու­ թյան, ար­վես­տի հար­ցում: Պե­ տա­կան խորհր­դա­նի­շը պե­տա­ կան խորհր­դա­նիշ է: Չի կա­րե­լի ա­ սել տգեղ է ու փո­ խել: Ինչ­ պես սի­ րում ենք հա­ ճախ շեշ­ տել, դա­րա­վոր պատ­մու­թյուն ու­նե­ցող ազգն ի­րեն այդ­պի­սի բան չի կա­րող թույլ տալ: Հե­ղի­ նակ­նե­րը նշում են, որ մեր դրո­ շը նման է մի քա­նի այլ երկր­նե­ րի խորհր­դա­նի­շին ու տպա­վոր­ վող չէ: Մեջ­բե­րում եմ. «Դի­տար­կում­ նե­րը ցույց են տա­լիս, որ կար­ միր, կա­պույտ, կա­նաչ և նարն­ ջա­գույն գույ­նե­րը շատ հա­ ճախ զու­գորդ­վում են հա­րա­ վա­մե­րիկ­յան կամ աֆ­րիկ­յան հե­տամ ­ն աց երկր­նե­րի հետ և էա­պես տար­բեր­վում են զար­ գա­ցած երկր­նե­րի գու­նա­յին կարծ­րա­տի­պե­րից»: Ե­թե ան­գամ այդ­պես լի­ներ, պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք սե­փա­ կան դրո­շը փո­խել պատ­րաստ­

վող ֆրան­սիա­ցու: Պե­տա­կան խորհր­դա­նի­շը հար­գե­լը քո ազ­ գի ու ինքդ քո նկատ­մամբ հար­ գանքն է, ո­րը մեզ շատ է պա­կա­ սում: Ա­ճող ար­տա­գաղ­թի, աղ­ քա­տու­թյան, գոր­ծազր­կու­թյան ու ա­նար­դա­րու­թյան պայ­ման­ նե­րում քա­ղա­քա­ցու մտա­հո­ գու­թյու­նը, կար­ծում եմ, դրո­շի գույ­նե­րը պի­տի չլի­նեն: Պե­տա­ կան խորհր­դա­նիշ­նե­րը փոխ­ վում են հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րի, հե­ղաշր­ջում ­ն ե­րի հետևան­քով: Իսկ ապ­րել փտած հա­մա­կար­գի պայ­ման­նե­րում ու մտա­ծել նոր դրո­ շի մա­ սին մի տե­ սակ հի­ վան­դու­թյուն է հի­շեց­նում: Նոր դրոշն իբրև ա­ վե­ լի ճա­ նա­չե­լի կդարձ­նի Հա­յաս­տա­ նը: Կար­ծում եմ՝ ոչ թե դրոշն է երկ­րին ճա­նա­չում բե­րում, այլ ճիշտ հա­կա­ռա­կը: Չեմ կար­ծում, որ Ա­մե­րի­կան, Ճա­պո­նիան կամ Մեծ Բր­իտա­նիան դրո­շին են պար­տա­կան ի­րենց ճա­նաչ­վա­ ծու­թյան հա­մար: Դ­րո­շը շո­րի կտոր չէ, որ հենց այն­պես վերց­նես ու փո­խես, լավ թե վատ, 21 տա­ րի է՝ այն մեր պե­տա­կա­նու­թյան մի մասն է: Ու­զում եք փո­խել ինչ-որ բան, փո­խեք ձեր սեն­յա­կի պաս­տա­ ռը, հե­ռա­խո­սի մո­դե­լը, մա­զե­րի գույ­նը, որ­պես­զի կրեա­Ծիվ գա­ ղա­փար­նե­րն ի­զուր չկո­րեն: Հու­սամ, որ գո­նե մեր լեզ­վից, ազ­գա­յին պատ­կա­նե­լու­թյու­նից ու աշ­խար­հագ­րա­կան դիր­քից շատ նեղ­ ված չեք: Թե չէ Ան­ տարկ­տի­դա­յում ապ­րող եբ­րա­ յե­րեն խո­սող պոն­տա­ցին ձեր հո­րի­նած խորհր­դա­նիշ­նե­րով հան­դերձ ա­վե­լի հիշ­վող կլի­նի աշ­խար­հի հա­մար:  n

նու­թյուն­նե­րի հաս­ցեին եվ­րո­ պա­ցի­նե­րի հնչեց­րած գնա­հա­ տա­կան­նե­րին ա­նուղ­ղա­կի պա­ տաս­խան կա­րե­լի է հա­մա­րել նաև հուն­վա­րի 19-ին «Ա­զա­տու­ թյուն» ռա­դիո­կա­յա­նի հետ Սերժ Սարգս­յա­նի հար­ցազ­րույ­ցի այն հատ­վա­ծը, որ­տեղ նա փոր­ձում էր ա­պա­ցու­ցել, որ ընտ­րու­թյուն­ նե­րը մրցակ­ցա­յին են: Եվ­րո­պա­ցի դի­տորդ­նե­րի այս մտա­հո­գու­թյուն­նե­րին ՀՀ իշ­խա­ նու­թյուն­նե­րի ա­րա­ձա­գան­քն ըստ էու­թյան չէր և որևէ կերպ չի փա­ րա­տում ընտ­րու­թյուն­նե­րի վե­րա­ բեր­յալ առ­կա անվս­տա­հու­թյու­նը: Ի պա­տաս­խան ընտ­րա­ցու­ցակ­ նե­րում առ­կա անճշ­տու­թյուն­ նե­րի վե­րա­բեր­յալ բարձ­րա­ձայ­ նում ­ն ե­րի՝ Դա­վիթ Հա­րու­թյուն­ յա­նը ի­րա­վա­կան տե­սանկ­յու­նից հիմ ­ն ա­վոր ա­պա­ցու­ցում է, որ դրանք վե­րաց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ հստակ քայ­լեր են կա­տար­վում: Մաս­նա­վո­րա­պես՝ ար­տա­գաղ­ թի և ժո­ղովր­դագ­րա­կան ցու­ ցա­նիշ­նե­րի անկ­ման պայ­ման­նե­ րում անդ­րա­դառ­նա­լով ընտ­րող­ նե­րի թվա­քա­նա­կի ա­վե­լաց­ման խնդրին՝ նա նշում է. «Նա­ խորդ եր­կու ընտ­րու­թյուն­նե­րի միջև ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ ծում ընտ­ րող­ նե­ րի թվի 157 հա­ զա­րով ա­վե­լա­ցու­մը՝ չնա­յած ժո­ ղովր­դագ­րա­կան ցու­ցա­նիշ­նե­

րի անկ­մա­նը, պայ­մա­նա­վոր­ված է ե­րեք հիմ ­ն ա­կան գոր­ծոն­նե­ րով. 1990-1994  թթ. ժա­մա­նա­կա­ հատ­վա­ծում ծնված­նե­րի թի­վը՝ մոտ 270  հազ., ո­րոնք ընտ­րա­կան տա­րի­քի են հա­սել, մեծ է մա­հա­ ցած­նե­րի թվից (2008-2012  թթ. մա­հա­ցել է 142 հազ. մարդ), երկ­ քա­ղա­քա­ցի­նե­րի թի­վը կտրուկ (43800-ով) ա­ճել է, անձ­նա­գիր ու­նե­ցող­նե­րին ներ­կա­յաց­վել է մշտա­կան բնա­կու­թյան հաս­ցեն նշե­լու ա­ռա­վել խիստ պա­հանջ, ին­չը նախ­կի­նում չկար»: Այս բա­ցատ­րու­թյու­նը հաս­կա­ նա­լի է միայն ի­րա­վի­ճա­կի դե յու­րե ըն­կալ­ման սահ­ման­նե­րում: Փաս­տա­ցի ի­րա­վի­ճա­կը այս բա­ ցատ­րու­թյու­նից որևէ կերպ չի փոխ­ վում, քա­ նի որ խնդի­ րը ոչ թե վե­րա­բե­րում է ընտ­րող­նե­ րի թվի ա­վե­լաց­մա­նը, այլ իշ­ խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից բա­ցա­ կա ընտ­րող­նե­րի քվե­նե­րի օգ­ տա­գործ­մա­նը՝ ի շահ գոր­ծող իշ­ խա­նու­թյան վե­րար­տադ­րու­թյան: Հա­մա­պե­տա­կան յու­րա­քանչ­յուր ընտ­րու­թյան ժա­մա­նակ ընդ­դի­ մու­թյան և քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­ սա­րա­կու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ նե­րի կող­մից ա­հա­զան­գեր են հնչեց­վում, որ ընտ­րա­ցու­ցակ­ նե­րում առ­կա, բայց փաս­տա­ցի բա­ցա­կա­յող ՀՀ քա­ղա­քա­ցի­նե­րը ակ­տի­վո­րեն «մաս­նակ­ցում» են

քվեար­կու­թյա­նը և ի­րենց քվեն «տա­լիս» գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­ նե­րին: Ար­տա­գաղ­թի ա­հագ­նա­ ցող տեմ­պե­րը ա­վե­լի են խո­րաց­ նում այս մտա­հո­գու­թյուն­նե­րը: Քա­նի որ Հա­յաս­տա­նից ար­տա­ գաղ­թած քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, ո­րոնք գե­րակ­շիռ մա­սով չեն հրա­ ժար­վում ՀՀ քա­ղա­քա­ցիու­թյու­ նից, շա­րու­նա­կում են ընդգրկ­ ված մնալ ընտ­րա­ցու­ցակ­նե­րում: Ի­րա­վա­կան որևէ մե­խա­նիզմ չկա այդ մարդ­կանց ընտ­րա­ցու­ցակ­ նե­րից հա­նե­լու և ք­վեար­կու­թյան ի­րա­վուն­քից զրկե­լու հա­մար: Այ­ սինքն՝ ա­ռա­ջա­նում է այս­պես կոչ­ված «վիր­տո­ւալ» ընտ­րող­նե­ րի մի բա­նակ, ո­րի թվա­քա­նա­կը տար­բեր գնա­հա­տա­կան­նե­րով հաս­նում է 500 հա­զա­րի: Հա­մե­մա­տու­թյան հա­մար նշենք, որ 2008թ. ընտ­ րու­թյուն­ նե­րում Սերժ Սարգս­յա­նը ստա­ ցել էր 862 369 քվե: Իշ­ խա­ նու­ թյու­նը ներ­քին մե­խա­նիզմ ­ն ե­րի մի­ջո­ցով հստակ տի­րա­պե­տում է «վիր­տո­ւալ» և փաս­տա­ցի ընտ­րող­նե­րի թվա­բա­նու­թյա­ նը: Թե ինչ­պես կա­րող է օգ­տա­ գործ­վել հա­վա­քագր­ված այդ տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը, կա­րե­լի է են­թադ­րել:  n (Շա­րու­նա­կու­թյու­նը՝ հա­ջորդ հա­մա­րում):

Գու­ցե այդ­քա՞ն էլ ընդ­դի­մա­դիր չեն Հա­յաս­տա­նում Մեծ Բ­րի­տա­նիա­յի դես­պան Քեթ­րին Լի­չը «հիաս­ թա­փեց­նող» է ան­վա­նել այն փաս­տը, որ Հա­յաս­տա­նի «խորհր­ դա­րա­նի ե­րեք հիմ­ն ա­կան ընդ­դի­մա­դիր կու­սակ­ցու­թյուն­նե­ րը սե­փա­կան թեկ­նա­ծո­ւով հան­դես չեն գա­լիս ընտ­րու­թյուն­նե­ րին և որևէ մե­կին չեն ա­ջակ­ցում»: «Մե­դիա­մաք­սը» թարգ­մա­ նա­բար ներ­կա­յաց­րել է դի­վա­նա­գե­տի՝ սե­փա­կան բլո­գում ա­րած գրա­ռու­մը: «Մենք իս­կա­պես ող­ջու­նում ենք նա­խա­գահ Սարգս­յա­նի հայ­տա­ րա­րու­թյու­նը լա­վա­գույն ընտ­ րու­թյուն­ներ անց­կաց­նե­լու մա­ սին: Բայց հիաս­թա­փեց­նող է, որ խորհր­դա­րա­նի ե­րեք հիմ ­ն ա­կան ընդ­դի­մա­դիր կու­սակ­ցու­թյուն­նե­ րը սե­փա­կան թեկ­նա­ծո­ւով հան­ դես չեն գա­լիս ընտ­րու­թյուն­նե­ րին և որևէ մե­կին չեն ա­ջակ­ցում: Ո՞րն է այս կու­սակ­ցու­թյուն­ նե­րի չմաս­նակ­ցե­լու պատ­ճա­ռը՝ ֆի­նան­սա­կան խնդիր­նե՞­րը, թե՞ ար­դար արդ­յուն­քի նկատ­մամբ հա­վա­տի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը: Կամ գու­ցե դրանք ի­րա­կա­նում այդ­ քա՞ն էլ ընդ­դի­մա­դիր չեն, որ­քան մենք ենք պատ­կե­րաց­նում: Ե­թե հա­մա­րենք, որ կու­սակ­ցու­թյուն­ նե­րը ֆի­նան­սա­կան խնդիր­ներ ու­նեն, արդ­յո՞ք դրա պատ­ճառն այն է, որ հնա­ րա­ վոր հա­ րուստ ա­ջա­կից­նե­րը ան­հանգս­տա­ցած են, թե ինչ կլի­ նի ի­ րենց բիզ­ նե­ սի հետ, ե­թե նրանք սխալ մար­ դու վրա դնեն շեշ­տը: Հ­նա­րա­վոր է նաև, որ նրանք չեն գտել ի­րենց «մե­սի­ջը» հղե­լու ճիշտ ձևը, և հա­ սա­րա­կու­թյան կող­մից նվի­րատ­ վու­թյուն ստա­նալ չի հա­ջող­վել…. Տաս­նամ­յակ­նե­րի ըն­թաց­քում կեղ­ծիք­նե­րով հա­գե­ցած ընտ­րու­ թյուն­նե­րից հե­տո Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հա­մար մե­ ծա­գույն մար­տահ­րա­վեր է այս ընտ­րու­թյուն­նե­րն ար­դար անց­

կաց­նելն ու սե­փա­կան ժո­ղովր­ դի և գոր­ծըն­կեր­նե­րի վստա­հու­

թյու­նը վե­րա­կանգ­նե­լը: Արդ­յո՞ք դա հնա­րա­վոր է: Հու­սով եմ, որ հնա­ րա­ վոր է»,– գրել է դես­ պա­ նը: Նա նաև ա­սել է, որ պե­տա­ կան մար­մի ն­նե­րը պետք է հատ­ կա­պես ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նեն ե­րեք ո­լորտ­նե­րին՝ ընտ­րող­նե­րի ցու­ցակ­ներ, հան­րա­յին ծա­ռա­յող­ նե­րի ներգ­րա­վում, բո­ղոք­նե­րին արդ­յու­նա­վետ ար­ձա­գան­քում:  n

| № 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ.

4 | Փողեր

ՓՄՁ-ն տր­վում է ինք­նա­ֆի­նան­սա­վոր­ման Գոր­ծա­դի­րը վե­րա­նա­յում է փոքր և մի­ջին ձեռ­նար­կա­տի­րու­թյան ֆի­նան­սա­կան օ­ժան­դա­կու­թյան չա­փը

Կա­ռա­վա­րու­թյան հուն­վա­րի 24-ի կա­յա­նա­լիք նիս­տին է­կո­նո­մի­կա­ յի նա­խա­րա­րու­թյու­նը հաս­տատ­ ման է ներ­կա­յաց­րել «Ա­ջակ­ցու­ թյուն փոքր և մի­ ջին ձեռ­ նար­ կա­տի­րու­թյան սուբ­յեկտ­նե­րին» 2013թ. ծրա­գի­րը և ծ­րագ­րի ի­րա­ կա­նաց­ման մի­ջո­ցա­ռում ­ն ե­րի ժա­մա­նա­կա­ցույ­ցը հաս­տա­տե­ լու մա­սին ո­րոշ­ման նա­խա­գի­ ծը։ Ըստ փաս­տաթղ­թի՝ ծրագ­րի ի­րա­կա­նաց­մա­նը այս տա­րի նա­ խա­տես­վում է պետբ­յու­ջեից ուղ­ ղել ֌150 մլն, ո­րի հաշ­վին կա­պա­ հով­վի ծրա­գիրն ի­րա­կա­նաց­նող անձ­նա­կազ­մի և փոր­ձա­գետ­նե­ րի՝ ՓՄՁ Զար­գաց­ման ազ­գա­յին կենտ­րո­նի (ԶԱԿ) աշ­խա­տա­կից­ նե­րի վար­ձատ­րու­թյու­նը։ Ծ­րագ­րով նա­խա­տես­ված է սկսնակ­նե­րի գոր­ծա­րար ծրագ­ րե­րին ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ ցու­թյան և ՓՄՁ սուբ­յեկտ­նե­րին վար­կա­յին ե­րաշ­խա­վո­րու­թյուն­

նե­րի տրա­մադ­րում։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, այս տա­րի վար­կա­ յին ե­րաշ­խա­վո­րու­թյուն նա­խա­ տես­ված է տրա­մադ­րել 170-200 սուբ­յեկտ­նե­րի և սկս­նակ գոր­ ծա­րար­նե­րի։ Վար­կա­յին ե­րաշ­ խա­վո­րու­թյուն­նե­րի տրա­մադր­ ման պայ­ման­նե­րի փո­փո­խու­ թյուն չի նա­խա­տես­վում։ Ինչ­պես և 2012թ., այս տա­րի ևս­ե­րաշ­խա­ վո­րու­թյուն­նե­րի ա­ռա­վե­լա­գույն ժամ ­կ ե­տը կազ­մե­լու է հինգ տա­ րի, գու­մա­րը չի գե­րա­զան­ցե­լու վար­կա­յին պար­տա­վո­րու­թյան (վար­ կի մայր գու­ մար և տո­ կոս­ ներ) 70%-ը և 15 մլն­-ը։ Բա­ցի այդ՝ նա­խա­տես­վում է «ՓՄՁ ներդ­րում ­ն եր» ՈՒՎԿ-ի մի­ ջոց­նե­րով սուբ­յեկտ­նե­րի ուղ­ղա­ կի վար­կա­վո­րում և սե­փա­կան կա­պի­տա­լի ֆի­նան­սա­վո­րում։ Տա­րե­վեր­ջին վար­կա­յին այս կազ­մա­կեր­պու­թյան ֆի­նան­սա­ վոր­ման պորտ­ֆե­լը ծրագր­ված

1cb.es

Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը մի կող­մից հայ­տա­րա­րում է տնտե­սու­ թյան զար­գաց­ման, նոր աշ­խա­տա­տե­ղե­րի ստեղծ­ման, բնակ­չու­ թյան կեն­սա­մա­կար­դա­կի բարձ­րաց­ման, մի­ջին խա­վի ձևա­վոր­ ման ու այլ հար­ցե­րում փոքր և մի­ջին ձեռ­նար­կա­տի­րու­թյան դե­րի կարևո­րու­թյան մա­սին, մյուս կող­մից՝ կրճա­տում վեր­ջի­նիս ֆի­ նան­սա­կան օ­ժան­դա­կու­թյան չա­փը։ ՓՄՁ-ի պե­տա­կան ա­ջակ­ցու­ թյան ծրագ­րե­րին այս տա­րի պետբ­յու­ջեից նա­խա­տես­վում է ուղ­ ղել ֌150 մլն կամ 0,8%-ով քիչ գու­մար, քան 2012թ.։

ՓՄՁ ԶԱԿ-ը այս տա­րի նա­խա­տե­սում է մշա­կել ե­րեք օ­րի­նա­կե­լի գոր­ծա­րար մո­դել և դ­րանց հի­ման վրա ստեղ­ծել 30 նոր բիզ­նես։

Այս տար­վա ա­ջակ­ցու­թյան ծրագ­րով նա­խա­տես­ված է ՓՄՁ ԶԱԿ-ի ե­կա­մուտ­նե­րի հաշ­վին գոր­ծա­րար մո­դել­նե­րի ստեղ­ ծում։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, 2013թ. կմշակ­վի ե­րեք օ­րի­նա­կե­լի գոր­ ծա­րար մո­դել, և դ­րանց հի­ման վրա կստեղծ­ վի 30 նոր բիզ­ նես։ Գոր­ծա­րար մո­դել­նե­րի ստեղծ­ ման նպա­տա­կով նա­խա­տես­վում է մար­զե­րի տնտե­սու­թյան զար­ գաց­ման նե­րուժ ու­նե­ցող ճյու­ղե­րի քար­տե­զագ­րում և կրկ­նօ­րի­նակ­ ման են­թա­կա ա­ռա­վել մրցու­նակ ո­լորտ­նե­րի ընտ­րու­թյուն, ո­րից հե­ տո յու­րա­քանչ­յուր ո­լոր­տի հա­մար

է հասց­նել ֌6  մլրդ­-ի։ Գոր­ծադ­ րի հաս­տատ­մա­նը ներ­կա­յաց­ վող ծրագ­րի նա­խագ­ծում նշվում է, որ 2013թ. այս ՈՒՎԿ-ի մի­ ջո­ ցով ՓՄՁ սուբ­յեկտ­նե­րին կտրա­ մադր­վեն ա­վե­լի քան ֌2  մլրդ­-ի վար­կա­յին մի­ջոց­ներ: Ու­ շագ­ րավ է, որ 2012թ. վեր­ ջին «ՓՄՁ ներդ­րում ­ն եր» ՈՒՎԿ-ի վար­կա­յին պորտ­ֆե­լը պետք է ա­վե­լա­նար ֌2  մլրդ­-ով՝ հաս­նե­ լով ֌5  մլրդ­-ի։ Ծ­րագ­րում նշվող թվե­ րից ստաց­ վում է, որ 2012թ. պորտ­ֆելն ի­րա­կա­նում ա­ճել է նա­խա­տես­ված ծա­վա­լի կի­սով չափ։

կներգ­րավ­վեն կար­ճա­ժամ ­կ ետ փոր­ձա­գետ­ներ։ Գոր­ծա­րար մո­ դե­լի ներդր­ման փու­լում են­թադր­ վում է ընտր­ված ո­լոր­տում գոր­ծու­ նեու­թյան ո­րո­շա­կի փորձ ու­նե­ցող գոր­ծա­րար­նե­րի բա­ցա­հայ­տում և ընտ­րու­թյուն, ո­րոնք կանց­նեն ո­րո­շա­կի դա­սըն­թա­ցա­յին փուլ՝ բիզ­նե­սի վար­ման կա­րո­ղու­թյուն­ նե­րի զար­գաց­ման և ս­տեղծ­ված գոր­ծա­րար մո­դե­լի տեխ­նո­լո­գիա­ կան տար­րե­րի հա­մակ­ցու­թյամբ, և կս­տա­նան խորհր­դատ­վու­թյուն ու ֆի­նան­սա­վո­րում՝ ըստ անհ­րա­ ժեշ­տու­թյան:  n Ար­մե ­նակ Չա­տին­յան

Օ­րեն­քը Հա­մա­հայ­կա­կան չէ ‹‹‹ էջ 1 Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կը խախ­ տել է թե՛ ԿԲ են­թաօ­րենսդ­րա­կան ակ­ տի, թե՛ «Բան­ կե­ րի և բան­ կա­յին գոր­ծու­նեու­թյան մա­սին» օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րը, քա­նի որ հաշ­վետ­վու­թյու­նը տե­ղադ­րել է մեկ շա­բաթ ու­շա­ցու­մով։ Կենտ­րո­նա­կան բան­կի Կա­նո­ նա­կարգ 8/03-ով («Բան­կե­րի, վար­կա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ նե­րի, ա­պա­հո­վագ­րա­կան ըն­կե­ րու­թյուն­նե­րի, ա­պա­հո­վագ­րա­ կան բրո­քեր­նե­րի, ներդ­րու­մա­յին ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի, ներդ­րու­մա­ յին ֆոն­դե­րի կա­ռա­վա­րիչ­նե­րի, կենտ­րո­նա­կան դե­պո­զի­տա­րիա­ յի և դ­րա­մա­կան փո­խան­ցում ­ն ե­ րի ի­րա­կա­նաց­նող վճա­րա­հաշ­ վար­կա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ նե­րի կող­մից տե­ղե­կու­թյուն­նե­ րի հրա­պա­րա­կում ­ն ե­րի» մա­սին) սահ­ման­ված է, որ ֆի­նան­սա­ կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րը տնա­ յին է­ջում՝ կայ­քում, «Հաշ­վետ­վու­ թյուն­ներ» բաժ­նում, ներ­կա­յաց­ նում են հիմ ­ն ա­կան տնտե­սա­կան նոր­մա­տիվ ­ն ե­րի վե­րա­բեր­յալ հաշ­վետ­վու­թյուն, ե­ռամս­յա­կա­յին կտրված­քով, մինչև հաշ­վե­տու ե­ռամս­յա­կին հա­ջոր­դող ամս­վա 15-ը։ Բան­կը խախ­տել է նաև «Բան­ կե­րի և բան­կա­յին գոր­ծու­նեու­ թյան մա­սին» օ­րեն­քի 43-րդ հոդ­ վա­ծը (տե­ղե­կատ­վու­թյուն­նե­րը և դ­րանց հրա­պա­րա­կու­մը)։ Ու­շագ­ րավ է, որ օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րը խախ­տե­լու դեպ­քում նա­խա­տես­ վում է նաև պա­տաս­խա­նատ­ վու­թյուն՝ նա­խազ­գու­շա­ցու­մից մինչև տու­գան­քի նշա­նա­կում։

Բան­կա­յին օ­րենսդ­րու­թյան յու­ րա­քանչ­յուր խախտ­ման հա­մար բան­կի նկատ­մամբ կի­րառ­վող տու­գան­քի չա­փը կա­րող է հաս­ նել մինչև ԿԲ-ի կող­ մից սահ­ ման­ված նվա­զա­գույն կա­նո­նադ­ րա­կան հիմ ­ն ադ­րա­մի 1%-ը:

Պար­տա­տոմ­սեր՝ մրցու­նա­կու­թյան խթան­ման փո­խա­րեն Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կի մա­ սին օ­րեն­քը ըն­դուն­վել է 2009թ. հուն­վա­րին, այն գոր­ծու­նեու­թյու­ նը սկսել է 2011թ. սեպ­ տեմ­ բե­ րի 7-ին (բաց­ վեց բան­ կի գլխա­ մա­սը)։ «Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կի մա­սին» օ­րեն­քում նշվում է. «Հա­ մա­հայ­կա­կան բան­կի նպա­տակն է նպաս­ տել ու­ ժեղ, մրցու­ նակ և գի­տե­լի­քի վրա հիմն­ված հա­յու­ թյան նե­րու­ժի ձևա­վոր­մա­նը և այն ուղ­ղել ամ­բողջ հա­յու­թյան մրցու­նա­կու­թյան ա­վե­լաց­մա­ նը հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կա­յում»: Բան­կը, ըստ օ­րեն­քի, տրա­մադ­ րում է Հա­յաս­տա­նի մաս­նա­վոր հատ­վա­ծի մրցու­նա­կու­թյու­նը բարձ­րաց­նե­լու և ար­տա­հա­նու­ մը խթա­նե­լու հա­մար եր­կա­րա­ ժամ ­կ ետ զար­գաց­ման վար­կեր և (կամ) կա­տա­րում ներդ­րում ­ն եր։ Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կի նպա­ տա­կը, ըստ էու­թյան, մի­ջազ­գա­ յին ֆի­նան­սա­կան կազ­մա­կեր­ պու­թյուն­նե­րից և այլ մաս­նա­վոր աղբ­յուր­նե­րից, հատ­կա­պես Սփ­ յուռ­քից, եր­կա­րա­ժամ ­կ ետ ֆի­ նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի ներգ­ րա­վումն է։ Ու­շագ­րավ է, որ այն շա­րու­նա­կում է մնալ պե­տա­կան բանկ՝ բաժ­նե­տոմ­սե­րի 100%-

ը պատ­ կա­ նում է ԿԲ-ին։ Բան­ կի կա­նո­նա­դիր կա­պի­տա­լը կազ­ մում է ֌7,5 մլրդ (մոտ $18 մլն), այն դեպ­ քում, երբ ծրագր­ վում էր, որ կա­ պի­ տա­ լը պետք է լի­ նի $100 մլն, ո­րից մոտ $80 մլն-ը պետք է ներդ­ներ մաս­նա­վոր հատ­վա­ծը, այդ թվում՝ Սփ­յուռ­քը։ Թեև բան­կը վար­կա­վոր­ման ճա­նա­պար­հով պետք է խթա­ նի մաս­նա­վոր հատ­վա­ծի մրցու­ նա­կու­թյան բարձ­րա­ցու­մը և ար­ տա­հա­նու­մը, այն ա­վե­լի շատ խթա­նում է կա­ռա­վա­րու­թյա­ նը։ Բան­կի չոր­րորդ ե­ռամս­յա­կի ֆի­նան­սա­կան հաշ­վետ­վու­թյու­ նում առ­կա են բա­վա­կան ու­շագ­ րավ թվեր։ Այս­պես՝ 2012թ. դեկ­ տեմ­բե­րի 31-ի դրու­թյամբ բան­ կի տնօ­րի­նու­թյան տակ ե­ղել են ֌2,86  մլրդ-ի գան­ձա­պե­տա­ կան պար­տա­տոմ­սեր, իսկ կոր­ պո­րա­տիվ հա­ճա­խորդ­նե­րին տրված վար­կե­րի չա­փը կազ­մել է ֌1,143 մլն։ Մաս­նա­վոր հատ­վա­ծի մրցու­ նա­կու­թյան բարձ­րա­ցու­մը Հա­ մա­հայ­կա­կան բան­կում, փաս­տո­ րեն, հա­մա­րում են պետբ­յու­ջեի ներ­քին պարտ­քի սպա­սարկ­ման և բ­յու­ջեի դե­ֆի­ցի­տի ֆի­նան­ սա­վոր­ման հա­մար թո­ղարկ­վող ար­ժեթղ­թե­րի ձեռք­բե­րում։ Ու­ շագ­ րավ է, որ բան­ կի կայ­ քում տե­ ղադր­ ված է եր­ կու հա­ ղոր­դագ­րու­թյուն, ըստ ո­րի՝ 2012թ. հու­ նի­ սի 27-ին տե­ ղի է ու­նե­ցել Հա­մա­հայ­կա­կան բան­ կի և «Թու­ֆենկ­յան հոս­փի­թա­ լի­թի» ըն­կե­րու­թյան միջև եր­ կա­րա­ժամ ­կ ետ վար­կա­յին պայ­ մա­նագ­րի ստո­րագր­ման ա­րա­ րո­ղու­թյուն։ «֌1  մլրդ­-ի վարկ 10

president.am

Բանկն ու­շաց­րել է ֆի­նան­սա­կան հաշ­վետ­վու­թյան հրա­պա­րա­կու­մը

ԿԲ նա­խա­գահ Ար­թուր Ջա­վադ­յա­նը (ձա­խից) և Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կի գոր­ծա­դիր տնօ­րեն Վահ­րամ Ներ­սիս­յան­ցը բան­կի գլխա­մա­սի բաց­ման հան­դի­սա­վոր ա­րա­րո­ղու­ թյա­նը, 7-ը սեպ­տեմ­բե­րի, 2011թ.:

տա­րի ժամ ­կ ե­տով տրա­մադր­ վեց «Թու­ֆենկ­յան հոս­փի­թա­ լի­թի» ըն­կե­րու­թյա­նը՝ Երևա­ նում հյու­րա­նո­ցա­յին հա­մա­լի­ րի կա­ռու­ցու­մը ֆի­նան­սա­վո­ րե­լու նպա­տա­կով»,– նշված է հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նում: Մեկ այլ հա­ղոր­դագ­րու­թյամբ բան­կը տե­ղե­կաց­նում է, որ 2012թ. սեպ­տեմ­բե­րի 25-ին տե­ ղի է ու­նե­ցել Հա­մա­հայ­կա­կան բան­կի և «Մե­դա­սիստ» բժշկա­ կան կենտ­րո­նի միջև եր­կա­րա­ ժամ ­կ ետ վար­կա­յին պայ­մա­նագ­ րի ստո­րագր­ման ա­րա­րո­ղու­ թյուն: «֌315 մլն­-ի վարկ 10 տա­րի ժամ ­կ ե­տով տրա­մադր­վեց «Մե­ դա­սիստ» բժշկա­կան կենտ­րո­նի սար­քա­վո­րում ­ն ե­րի ֆի­նան­սա­ վոր­մա­նը՝ բուժ­ծա­ռա­յու­թյուն­նե­

րի ընդ­լայն­ման նպա­տա­կով»,– նշված է հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նում։ Հա­մա­ձայն բան­կի ֆի­նան­ սա­կան հաշ­վետ­վու­թյան՝ ֌1,325  մլրդ­ այս վար­կա­յին մի­ ջոց­նե­րից հատ­կաց­վել է 86%ը։ Ե­թե հյու­րա­նո­ցի կա­ռուց­ման ֆի­նան­սա­վո­րու­մը դեռևս կա­ րե­լի է դի­տար­կել զբո­սաշր­ջու­ թյան զար­գաց­ման և ար­տա­հան­ ման խթան­ման են­թա­տեքս­տում (ներգ­նա զբո­սաշր­ջու­թյու­նը ար­տա­հան­ման ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նի), ա­պա բժշկա­կան կենտ­ րո­նի սար­քա­վո­րում ­ն ե­րի ձեռք­ բե­րու­մը վար­կա­վո­րե­լիս Հա­մա­ հայ­կա­կան բանկն ի­րա­կա­նաց­ րել է զուտ առևտ­ րա­ յին բա­ նի գոր­ծա­ռույթ։  n Ա. Չ.

№ 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ. |

Փողեր | 5

Ա­տամ ­ն ա­բույժ­նե­րին միա­ցել են գոր­ծա­կալ­նե­րը Ար­տո­նագ­րա­յին վճար­նե­րի մա­սին օ­րեն­քի փո­փո­խու­թյուն­նե­րը դժգո­հու­թյան նոր ա­լիք են բարձ­րաց­րել Կա­ռա­վա­րու­թյան և Ազ­գա­յին ժո­ղո­վում «Օ­րի­նաց եր­կիր» խմբակ­ ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր­ներ Հով­հան­նես Մար­գար­յա­նի, Հե­ղի­նե Բի­շար­յա­նի ու հան­րա­պե­տա­կան Վար­դան Այ­վազ­յա­նի՝ «Ար­տո­ նագ­րա­յին վճար­նե­րի մա­սին» օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­ներ կա­ տա­րե­լու օ­րենսդ­րա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը, իսկ հե­տա­գա­յում՝ ԱԺ-ի կող­մից դրանց ըն­դու­նու­մը դժգո­հու­թյան լուրջ ա­լիք են բարձ­րաց­րել։ Օ­րեն­քի դրույթ­նե­րի դեմ բո­ղո­քող ա­տամ­ն ա­բույժ­ նե­րին միա­ցել են նաև ան­շարժ գույ­քի գոր­ծա­կալ­նե­րը։ քում սահ­ման­ված դրույ­քա­չա­փերն ա­նի­րա­տե­սա­կան են, ո­րոնց կի­ րառ­ման արդ­յուն­քում, հաշ­վի առ­ նե­լով նաև ան­շարժ գույ­քի շու­կա­ յի ներ­կա­յիս անմ ­խ ի­թար վի­ճա­կը, ո­լոր­տում գոր­ծող ըն­կե­րու­թյուն­ նե­րի մեծ մա­սի հա­մար անն­պա­ տա­կա­հար­մար է դառ­նում հե­տա­ գա գոր­ծու­նեու­թյու­նը»,– նշվում է հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նում։ Գոր­ծա­կալ­ներն ա­հա­զան­գում են, որ օ­րեն­քի կի­րառ­ման արդ­ յուն­քում կա­րող են ա­ռա­ջա­ նալ լրջա­ գույն խնդիր­ ներ, մաս­ նա­վո­րա­պես՝ աշ­խա­տա­տե­ղե­ րի կրճա­տում, ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյան դա­դա­րե­ցում, ո­լոր­տում ստվե­րա­յին հատ­վա­ծի կտրուկ ա­վե­լա­ցում, կո­ռուպ­ցիոն ռիս­կե­րի աճ։ Գոր­ծա­կալ­ներն ա­ռա­ջար­կում են «Ար­տո­նագ­րա­յին վճար­նե­ րի մա­սին» օ­րեն­քից հա­նել ան­ շարժ գույ­քի ա­ռու­վա­ճառ­քի կամ վար­ձա­կա­լու­թյան միջ­նոր­դա­յին (բրո­քե­րա­յին) գոր­ծու­նեու­թյու­նը և այն նե­րա­ռել «Շր­ջա­նա­ռու­թյան հար­կի մա­սին» օ­րեն­քով նա­խա­ տես­վող հարկ­ման դաշ­տում։ Թեև ա­տամ ­ն ա­բու­ժա­կան կլի­ նի­կա­նե­րի աշ­խա­տա­կից­նե­րը և ա­տամ ­ն ա­տեխ­նիկ­նե­րը հար­ կա­յին բե­ռի բարձ­րաց­ման դեմ բո­ղո­քում են հուն­վա­րի 14-ից, առ այ­սօր նրանց խնդիր­նե­րին պաշ­տո­նա­կան ար­ձա­գանք կամ

406.39

0.45 q 0.11%

425 415 405 395 385 22.07

22.10

եվրո/դրամ

22.01

541.51

0.32 q 0.06%

530

510

490 22.07

22.01

22.10

ռուբլի/դրամ

Ֆոտոլուր

Հուն­ վա­ րի 1-ից ու­ ժի մեջ մտած «Ար­տո­նագ­րա­յին վճար­նե­րի մա­ սին» օ­րեն­քի փո­փո­խու­թյուն­նե­ րով ու լրա­ ցում ­նե­ րով, ի թիվս այլ գոր­ծու­նեու­թյուն­նե­րի, ար­ տո­նագ­րա­յին վճա­րով հարկ­վող գոր­ծու­նեու­թյուն են հա­մար­վում ա­տամ ­ն ա­բու­ժա­կան, ա­տամ ­ն ա­ տեխ­նի­կա­կան, ինչ­պես նաև ան­ շարժ գույ­քի ա­ռու­վա­ճառ­քի կամ վար­ձա­կա­լու­թյան միջ­նոր­դա­յին (բրո­քե­րա­յին) գոր­ծու­նեու­թյուն­ նե­րը: Հա­մա­ձայն նոր օ­րեն­քի՝ ա­տամ ­ն ա­բույժ­նե­րի և ա­տամ ­ն ա­ տեխ­նիկ­նե­րի յու­րա­քանչ­յուր աշ­ խա­տա­տե­ղի հա­մար սահ­ման­ վում է ամ­սա­կան ար­տո­նագ­րա­ յին վճար՝ ֌80 հազ. (Երևա­ նում) և 14 հազ. (մար­զե­րում), իսկ ան­ շարժ գույ­քի շու­կա­յի գոր­ծա­կալ­ նե­րի հա­մար ամ­սա­կան ֌60  հազ. (Երևա­նում) և ֌10-50 հազ. (մար­ զե­րում)՝ ան­կախ գոր­ծու­նեու­ թյան արդ­յունք­նե­րից: Հար­կա­յին բե­ռի ա­վե­լաց­ման դեմ բո­ղո­քող ան­շարժ գույ­քի շու­կա­յի մի քա­նի գոր­ծա­կա­լու­թյան ղե­կա­ վար­ներ ե­րեկ ա­սու­լիս էին հրա­վի­ րել։ Հա­ղոր­դագ­րու­թյուն էր տա­ րա­ծել նաև «Ռիել­թոր­նե­րի և գ­նա­ հա­տող­նե­րի միու­թյու­նը»։ Ո­լոր­ տի մաս­նա­կից­նե­րը գտնում են, որ այս օ­րենքն ա­նըն­դու­նե­լի է, քա­նի որ հապ­ճեպ է ըն­դուն­վել՝ ա­ռանց տնտեսա­վա­րող սուբ­յեկտ­նե­րի կար­ծի­քը հաշ­վի առ­նե­լու։ «Օ­րեն­

դոլար/դրամ

13.45

0.02 p 0.15%

13,20

«Ար­տո­նագ­րա­յին վճար­նե­րի մա­սին» օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­նե­րի դեմ բո­ղո­քի ա­լի­

12,50

քին միա­ցել են նաև ան­շարժ գույ­քի շու­կա­յի մաս­նա­կից­նե­րը։

պար­զա­բա­նում չի տրվել։ Ի­հար­ կե, օ­րեր ա­ռաջ ա­ռող­ջա­պա­հու­ թյան նա­խա­րար Դե­րե­նիկ Դու­ ման­յա­նը հան­դի­պել է ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին և տե­ղե­ կաց­րել, որ նա­խա­րա­րու­թյան հա­մա­պա­տաս­խան ստո­րա­բա­ ժան­ման մաս­նա­գետ­նե­րը ման­ րա­մասն վեր­լու­ծու­թյուն­նե­րով և կոնկ­րետ ա­ռա­ջարկ­նե­րով պաշ­ տո­նա­կան փաս­տա­թուղթ են պատ­րաս­տել, ո­րը նա­խա­րա­րի ստո­րագ­րու­թյամբ ու­ղարկ­վել է ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րին։ Նա­խա­րա­րու­թյունն ա­ռա­ջար­ կում է ար­տո­նագ­րա­յին վճա­րի ե­լա­կե­տա­յին տվյալ չդի­տար­կել ստո­մա­տո­լո­գիա­կան պո­լիկ­լի­նի­ կա­նե­րի և կենտ­րոն­նե­րի ռենտ­ գե­նա­բա­նա­կան բազ­կա­թոռ(ներ) ը, ա­տամ ­ն ա­տեխ­նի­կա­կան լա­բո­ րա­տո­րիա­նե­րի աշ­խա­տա­տե­ղե­ րը, ման­կա­կան ստո­մա­տո­լո­գիա­ կան ծա­ռա­յու­թյուն մա­տու­ցե­լու

հա­մար նա­խա­տես­ված բազ­կա­ թոռ(ներ)ը, հան­րա­պե­տու­թյան բժշկա­կան ու­սում ­ն ա­կան հաս­ տա­տու­թյուն­նե­րի հա­մար ու­ սում ­ն ա­կան բա­զա հան­դի­սա­ցող ստո­մա­տո­լո­գիա­կան կենտ­րոն­ նե­րում ու­սում ­ն ա­կան պրո­ցե­սի հա­մար ա­ռանձ­նաց­ված ստո­ մա­տո­լո­գիա­կան բազ­կա­թոռ­ նե­րը, ինչ­պես նաև ա­ռաջ­նա­յին զննման կա­բի­նե­տի բազ­կա­թո­ ռը: Ա­ռան­ձին ի­րա­վա­բա­նա­կան անձ հան­դի­սա­ցող մաս­նա­գի­ տաց­ված ա­տամ ­ն ա­տեխ­նի­կա­ կան լա­բո­րա­տո­րիա­նե­րի մա­սով ա­ռա­ջարկ­վում է ար­տո­նագ­րա­ յին վճա­րի ե­լա­կե­տա­յին տվյալ դի­տար­կել հրա­մա­նագր­ված ա­տամ ­ն ա­տեխ­նի­կին։ Հաշ­վի առ­նե­լով նա­խընտ­րա­ կան շրջա­նը՝ կա­ռա­վա­րու­թյունն ա­մե ­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ կգնա ո­րոշ զի­ջում ­ն ե­րի։  n Ա. Չ.

11,80 22.07

22.10

եվրո/դոլար

1.335

ՏՄՊՊՀ-ն սկ­սել է զբաղ­վել նաև եր­թու­ղա­յին միկ­րոավ­տո­բուս­նե­րով

0.00 p 0.27%

1,34

1,27

1,20 22.07

22.10

WTI Brent

նավթ

22.01

95.52 0.04 q 0.04% 112.17 0.43 p 0.38%

US$/bbl.

120

95

70 22.07 ոսկի

Թան­կա­ցել է կես տա­րի ա­ռաջ

22.01

22.10

կբ 100 հհ comex

1687.5 1691.1

22.01 1.0 q 0.06% 4.1 p 0.24%

US$/t oz.

1800

1700 1600

Երևան-­Վա­նա­ձոր-Երևան եր­թու­ղին սպա­սար­կող «Գա­սուռ» և «Ոս­ կեթև» ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը ու­ղե­վար­ձը բարձ­րաց­րել են 16,6%-ով. խնդրի կար­գա­վո­րու­մը ստանձ­նել է Տն­տե­սա­կան մրցակ­ցու­թյան պաշտ­պա­նու­թյան պե­տա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վը (ՏՄՊՊՀ), այ­նինչ ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը խախ­տել են լի­ցեն­զա­վոր­ման պա­հանջ­նե­րը, ո­րը տրանս­պոր­տի և կա­պի նա­խա­րա­րու­թյան կար­գա­վոր­ման դաշ­տում է։ Ու­ղե­վար­ձը, ի դեպ, բարձ­րա­ցել է ան­ցած տար­վա հու­նի­սին։ Ե­րեկ ՏՄՊՊՀ նիս­տում քննարկ­ վել է Երևան-­Վա­նա­ձոր-Երևան եր­թու­ղին սպա­սար­կող ըն­կե­ րու­թյուն­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյու­ նը։ Ըստ հանձ­նա­ժո­ղո­վի հա­ ղոր­դագ­րու­թյան՝ ՏՄՊՊՀ-ն դի­մում-բո­ղոք է ստա­ցել Երևան-­Վա­նա­ձոր-Երևան և Վա­ նա­ձոր-Երևան-­Վա­նա­ձոր եր­թու­ ղի­նե­րից օգտ­վող ուղևոր­նե­րից, ո­րոնք այս ուղ­ղու­թյուն­նե­րով երթևե­կե­լու հա­մար ֌200 ա­վե­ լի են վճա­րել. ու­ղե­տոմ­սի ար­ժե­ քը նախ­կին 1,2  հազ-ի փո­խա­րեն դար­ ձել է ֌1,4 հազ.: «Հիմք ըն­ դու­նե­լով վե­րոնշ­յալ­նե­րը՝ Հանձ­ նա­ժո­ղո­վը սկսել է ու­սում ­ն ա­ սի­րել Երևան-­Վա­նա­ձոր-Երևան թիվ 403 եր­թու­ղին սպա­սար­կող

«Գա­սուռ» և Վա­նա­ձոր-Երևան-­ Վա­նա­ձոր թիվ 404 եր­թու­ղին սպա­սար­կող «Ոս­կեթև» ըն­կե­ րու­թյուն­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյու­նը՝ գնա­յին փո­փո­խու­թյան պատ­ ճա­ռը պար­զե­լու նպա­տա­կով»,– նշված է հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նում։ Ըստ հա­ղոր­դագ­րու­թյան՝ սա­ կագ­նի փո­փո­խու­թյու­նը ուղևո­ րա­փո­խադ­րող­նե­րը պատ­ճա­ռա­ բա­նել են վա­ռե­լի­քի և ավ­տո­պա­ հես­տա­մա­սե­րի թան­կաց­մամբ: «Սա­կայն ՏՄՊՊՀ ու­սում ­ն ա­սի­ րու­թյամբ պարզ­վել է, որ նշված ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ու­ղե­ վար­ձի ձևա­վոր­ման վրա ազ­դող որևէ գոր­ծոն էա­կա­նո­րեն չի փո­ փոխ­ վել: Հարկ է նաև նշել, որ բո­լոր մյուս եր­թու­ղի­նե­րի սա­

կագ­նե­րը մնա­ցել են ան­փո­փոխ: Քա­նի որ խնդի­րը ա­ռաջ­նա­հերթ գտնվում է ՀՀ տ­ րանս­ պոր­ տի և կա­պի նա­խա­րա­րու­թյան կար­գա­ վոր­ման դաշ­տում, ա­պա Հանձ­ նա­ժո­ղո­վը վե­րոնշ­յալ ու­սում­ նա­սի­րու­թյուն­նե­րի հի­ման վրա կդի­մի նա­խա­րա­րու­թյա­նը՝ ու­ղե­ վար­ձը նվա­զեց­նե­լու և նախ­կին գի­նը վե­րա­կանգ­նե­լու, այ­սինքն՝ ֌1,4 հազ-ից ֌1,2 հազ. դարձ­նե­ լու միջ­նոր­դու­թյամբ»,– նշված է հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նում։ Վ ա­ն ա­ձ ո ր - Ե ր և ա ն -­ Վ ա­ն ա ­ ձոր եր­թու­ղին սպա­սար­կող միկ­ րոավ­տո­բուս­նե­րի ու­ղե­վար­ձը, ի դեպ, բարձ­ րա­ ցել է դեռ ան­ ցած տար­վա հու­նի­սին, ին­չը նշա­նա­ կում է որ ՏՄՊՊՀ-ին խնդրի ու­ սում ­ն ա­սի­րու­թյան հա­մար պա­ հանջ­վել է ա­վե­լի քան կես տա­րի։ Ան­հաս­կա­նա­լի է նաև այդ խնդրով հանձ­նա­ժո­ղո­վի զբաղ­ վե­լը, քա­նի որ միջ­քա­ղա­քա­յին ուղևո­րա­փո­խադ­րում ­ն ե­րի կազ­ մա­կեր­պու­մը և վե­րահս­կո­ղու­ թյու­նը տրանս­պոր­տի և կա­պի

նա­խա­րա­րու­թյան գոր­ծա­ռույթն է։ Մաս­նա­վո­րա­պես՝ 2009թ. նա­խա­ րա­րու­թյունն անց­կաց­րել է ընդ­ հա­նուր օգ­տա­գործ­ման ավ­տո­մո­ բի­լա­յին տրանս­պոր­տով ուղևոր­ նե­րի կա­նո­նա­վոր փո­խադ­րում ­ն եր ի­րա­կա­նաց­նող կազ­մա­կեր­պու­ թյուն­նե­րի ընտ­րու­թյան մրցույթ և Վա­նա­ձոր-Երևան-­Վա­նա­ձոր ուղ­ղու­թյուն­նե­րով սպա­սար­կում կազ­մա­կեր­պե­լու ի­րա­վուն­քը չորս տա­րով տվել է «Գա­սուռ» և «Ոս­ կեթև» ըն­կե­րու­թյուն­նե­րին։ Մր­ցու­թա­յին կա­նոն­ներն այն­ պի­սին են, որ հաղ­թող ըն­կե­րու­ թյու­նը մինչև ի­րա­վուն­քի ժամ ­կ ե­ տի ա­վար­տը պար­տա­վոր­վում է ուղևո­րա­փո­խադ­րում ­ն երն ի­րա­կա­ նաց­նել մրցույ­թին ներ­կա­յաց­ված սա­կագ­նով, այ­սինքն՝ նախ նա­խա­ րա­ րու­ թյու­ նը չպետք է թույլ տար սա­կագ­նի բարձ­րա­ցում, իսկ ե­թե ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը հրա­ժար­վեին կազ­մա­կեր­պել ուղևո­րա­փո­խադ­ րում ­ն ե­րը նույն սա­կագ­նով, պետք է հայ­տա­րար­վեր նոր մրցույթ։  n Ա. Չ.

1500 22.07

(LME)

պղինձ

22.10

8124

22.01 38.6 p 0.48%

US$/tonne

8600

7800

7000 22.07 ցորեն

(cbt)

22.10

269.05

22.01 1.84 p 0.69%

US$/tonne

370 330 290 250 210 22.07

22.10

22.01

Տվյալները վերցված են 22.01, Երևան, ժ. 16:00 Աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

| № 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ.

6 | Մեծ փողեր

Աշ­խար­հը զբաղ­ված չէ

edelman.kr

ա­վե­լի շատ բիզ­ նե­սին է վստա­ հում, քան իշ­խա­ նու­թյուն­նե­րին։

Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կորց­րել են վստա­հու­թյու­նը Աշ­խար­հում ա­մե­նա­բարձ­րը տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի և ավ­տոար­տադ­րող­նե­րի վար­կա­նիշն է Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյու­նը ա­վե­լի շատ բիզ­նե­սին է վստա­հում, քան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, նշվում է ա­մե­րիկ­յան Edelman ըն­կե­ րու­թյան Trust Barometer ու­սում­ն ա­սի­րու­թյան մեջ։ Ընդ ո­րում՝ աշ­խար­հում ա­մե ­նա­քի­չը վստա­հում են բան­կե­րին և ֆի­նան­սա­ կան կա­ռույց­նե­րին՝ ի տար­բե­րու­թյուն տեխ­նո­լո­գիա­կան ըն­կե­րու­ թյուն­նե­րի և ավ­տոար­տադ­րող­նե­րի, ո­րոնց «վար­կա­նի­շը» շա­րու­ նա­կում է բարձր մնալ։ պես՝ վստա­հու­թյան մա­կար­դա­ կը վեր­ջին 13 տար­վա ա­ռա­վե­ լա­գույն ցու­ցա­նիշն է ար­ձա­նագ­ րել ոչ կա­ռա­վա­րա­կան կազ­մա­ կեր­պու­թյուն­նե­րի (13%), բիզ­նե­սի (58%) և զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­ մի­ջոց­նե­րի (57%) նկատ­մամբ։ Ու­շագ­րավ է, որ տնտե­սու­թյան միակ ո­լոր­տը, ո­րը չի կա­րո­ղա­ ցել վե­րա­կանգ­նել իր նկատ­մամբ վստա­հու­թյու­նը ճգնա­ժա­մա­յին 2008-ից ի վեր, բան­ կա­ յինն է։ Ֆի­նան­սա­կան կա­ռույց­նե­րը չեն կա­րո­ղա­ցել ա­պա­հո­վել հարց­ ման մաս­նա­կից­նե­րի վստա­հու­ թյան 50% մա­կար­դա­կը։ Բան­կե­ րի վար­կա­նի­շը նվա­զում է ար­ դեն եր­րորդ տա­րին ա­նընդ­մեջ։ 2012թ. բան­կե­րը բազ­մա­մի­լիար­ դա­նոց տու­գանք­ներ են վճա­րել միջ­բան­կա­յին LIBOR տո­կո­սադ­ րույ­քի մա­նի­պու­լյա­ցիա­յի, փո­ղե­ րի լվաց­ման, մի­ջազ­գա­յին պատ­ ժա­մի­ջոց­նե­րը շրջան­ցե­լու, ֆի­ նան­սա­կան այլ մե­քե­նա­յու­թյուն­ նե­րի մե­ղադ­րանք­նե­րով։ Հարց­ման մաս­նա­կից­նե­րը ա­մե ­նից շատ վստա­հում են տեխ­ նո­լո­գիա­կան ո­լոր­տին (77%) և ավ­տոար­տադ­րու­թյա­նը (89%)։  n

Ըն­կե­րու­թյան հարց­ման 31  հազ. մաս­նա­կից­նե­րի կե­սի կար­ծի­քով՝ բիզ­նեսն այ­սու­հետ էլ կշա­րու­նա­ կի «ճիշտ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն» վա­րել: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի «ճիշտ քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը» հա­վա­ տում է հարց­ման մաս­նա­կից­նե­ րի 43%-ը: Այն, որ բարդ ի­ րադ­ րու­թյու­նում թոփ մե­նե­ջեր­նե­րը կա­սեն ողջ ճշմար­տու­թյու­նը, հա­ վա­տում է հարց­վող­նե­րի միայն 18%-ը։ Քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րի դեպ­քում ցու­ցա­նի­շը 13% է: Edelman-ի ղե­կա­վար Ռի­ չարդ Է­դել­մա­նի կար­ծի­քով՝ աշ­ խար­հում այժմ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի ճգնա­ժամ է: Բիզ­նե­սի և իշ­խա­ նու­թյուն­նե­րի ա­ռան­ձին ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ­նե­րի նկատ­մամբ ամ­ բողջ աշ­խար­հում առ­կա վստա­ հու­թյան դե­ֆի­ցի­տը, ըստ փոր­ ձա­գետ­նե­րի, պայ­մա­նա­վոր­ված է բազ­մա­թիվ սկան­դալ­նե­րով, ո­րոն­ցում նրանք հայտն­վել են 2012թ.։ Ու­սում ­ն ա­սի­րու­թյան հա­մա­ ձայն՝ մե­ծա­ցել է հա­սա­րա­կա­ կան կյան­քի տար­բեր ո­լորտ­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի նկատ­մամբ վստա­հու­թյան մա­կար­դա­կը: Այս­

Աշ­խարհն ա­նուղ­ղա­կի հար­կեր է փնտրում թվում՝ Ֆին­լան­դիա­յում, Դո­մի­ նիկ­յան Հան­րա­պե­տու­թյու­նում և Կիպ­րո­սում ա­վե­լաց­ված ար­ժե­ քի հար­կի դրույ­քա­չա­փե­րի աճ կար­ձա­նագր­վի։ Այս պայ­ման­նե­րում անց­յալ տա­րի գրե­թե ան­փո­փոխ են մնա­ ցել շա­հու­թա­հար­կի դրույ­քա­ չա­փե­րը։ Շա­հու­թա­հարկն ա­մե­ նա­բարձրն է ե­ղել Ա­րա­բա­կան Միաց­յալ Է­մի­րու­թյուն­նե­րում՝ 55%, ինչ­պես նաև ԱՄՆ-ում՝ 40%, և Ճա­պո­նիա­յում՝ 38,01%: Ա­մե­ նա­ցածր դրույ­քա­չա­փե­րը ար­ ձա­նագր­վել են Մոն­տե­նեգ­րո­ յում՝ 9%, ինչ­ պես նաև Սեր­ բիա­ յում, Կիպ­րո­սում, Պա­րագ­վա­յում և Կա­տա­րում՝ 10%։

bobmcewenforcongress.com

‹‹‹ էջ 1

Ա­նուղ­ղա­կի հար­կերն անց­ յալ տա­րի ա­մե ­նա­բարձր են ե­ղել Հուն­գա­րիա­յում՝ 27%, ա­պա Իս­ լան­դիա­յում՝ 25,5%, Շ­վե­դիա­յում, Դա­նիա­յում, Նոր­վե­գիա­յում և Խոր­վա­թիա­յում՝ 25%։  n

Փոր­ձա­գետ­նե­րին մտա­հո­գել է եր­կա­րա­ժամ ­կ ետ գոր­ծազր­ կու­թյան ցու­ցա­նի­շի ա­ճը 2012թ. աշ­խար­հում գոր­ծա­զուրկ­ նե­րի թիվն ա­վե­լա­ցել է 4,2  մլն­ով՝ մինչև 197 մլն: Պա­ կաս լա­ վա­տե­սա­կան են նաև 2013թ. կան­խա­տե­սում­ն ե­րը, նշվում է Աշ­խա­տան­քի մի­ջազ­գա­յին կազ­ մա­կեր­պու­թյան (ԱՄԿ)՝ «Զ­բաղ­ վա­ծու­թյան գլո­բալ մի­տում­ն ե­ րը-2013թ.» զե­կույ­ցում։ 2012թ. աշ­խար­հում գոր­ծա­զուրկ­ նե­րի թիվն ա­վե­լա­ցել է 4,2  մլն­ով, գոր­ծազր­կու­թյան մա­կար­ դա­կը կազ­մել 5,9%: 2012թ. գոր­ ծա­զուրկ դար­ձած­նե­րի միայն մեկ չոր­րորդն է բնակ­վում զար­ գա­ցած երկր­նե­րում, մյուս­նե­րի 75%-ը բա­ ժին է ընկ­ նում զար­ գա­ցող՝ ա­ռա­ջին հեր­թին, Հա­րա­ վարևել­յ ան Ա­սիա­յի և Աֆ­րի­կա­ յի՝ Սա­հա­րա­յից հա­րավ գտնվող երկր­նե­րին։ «Այս տվյալ­նե­րը վկա­յում են, որ ներ­կա­յում աշ­խար­հում աշ­ խա­տանք ու­նե­ցող­նե­րի թի­վը 28  մլն­-ով զի­ջում է նա­խաճգ­ նա­ժա­մա­յին 2007թ. ցու­ցա­նի­ շը»,– ա­սել է ԱՄԿ ղե­կա­վար Գայ Ռայ­դե­րը։ Ն­րա խոս­քով՝ եվ­րո­ գո­տու պարտ­քա­յին ճգնա­ժա­ մը բա­ցա­սա­բար է ազ­դել աշ­խա­ տա­ տե­ ղե­ րի թվի վրա, և 2012թ. գլո­բալ աշ­խա­տա­շու­կան լքել է 39  մլն մարդ՝ կորց­նե­լով աշ­խա­ տանք գտնե­ լու հույ­ սը: «Այս եր­ կու ցու­ցա­նիշ­նե­րը հա­մադ­րե­լու դեպ­քում ստաց­վում է, որ 67 մլն մարդ աշ­խա­տանք չու­նի»,– ա­սել է Ռայ­դե­րը։

Ան­ցած տա­րի գոր­ծա­զուրկ­նե­րի թիվն աշ­խար­հում ա­վե­լա­ցել է 4,2  մլն­-ով, գոր­ծազր­ կու­թյան մա­կար­դա­կը կազ­մել է 5,9%։

Նա բա­վա­կան մտա­հո­գիչ գոր­ծոն է հա­մա­րել եր­կա­րա­ ժամ ­կ ետ գոր­ծազր­կու­թյան ցու­ ցա­նի­շի ա­ճը: Զար­գա­ցած երկր­ նե­րում գոր­ծա­զուրկ­նե­րի մեկ եր­րոր­դը մշտա­կան աշ­խա­տանք չու­նի մեկ տա­րուց ա­վե­լի: Բա­ ցի այդ՝ զար­գա­ցող երկր­նե­րում 870 մլն մարդ թեև աշ­ խա­ տան­ քով ա­պա­հով­ված է, օ­րա­կան $2-ից քիչ է վաս­ տա­ կում։ Ընդ ո­րում՝ նրան­ցից 400  մլն­-ը ապ­ րում է ծայ­րա­հեղ աղ­քա­տու­թյան պայ­ման­նե­րում։ ԱՄԿ փոր­ձա­գետ­նե­րը լա­վա­ տես չեն նաև ա­ պա­ գա­ յի հար­ ցում: Կան­խա­տե­սում ­ն ե­րի հա­ մա­ձայն՝ 2013թ. աշ­խար­հում գոր­ծա­զուրկ­նե­րի թի­վը կա­վե­լա­ նա 5,1 մլն­-ով, 2014թ.՝ ևս 3 մլն­-

ով: Բա­ցի այդ՝ գոր­ծազր­կու­թյու­ նը «կե­րի­տա­սար­դա­նա», գոր­ծա­ զուրկ­նե­րի թի­վը զգա­լի կլի­նի հատ­կա­պես 15-24 տա­րե­կան­նե­ րի շրջա­նում՝ 2017թ. կազ­մե­լով 12,9%: Ներ­կա­յում ե­րի­տա­սարդ­ նե­րի շրջա­նում գոր­ծա­զուրկ­նե­ րի թի­վը 3,4  մլն­-ով գե­րա­զան­ ցում է նա­խաճգ­նա­ժա­մա­յին ցու­ցա­նի­շը։ «Սա գլո­բալ ճգնա­ժամ է: Անհ­ րա­ժեշտ է մի­ջո­ցա­ռում ­ն եր ձեռ­ նար­կել ինչ­պես ազ­գա­յին, այն­ պես էլ մի­ջազ­գա­յին մա­կար­ դա­կով։ Հա­յացք­նե­րը պետք է ա­ռա­ջին հեր­թին ուղղ­վեն դե­պի Եվ­րա­միու­թյուն ու Մեծ քսան­ յա­կի երկր­ներ, ո­րում ներ­կա­յում նա­խա­գա­հում է Ռու­սաս­տա­նը»,– ա­սել է Ռայ­դե­րը։  n

Եվ­րա­խում­բը նոր նա­խա­գահ ու­նի Յուն­կե­րին կփո­խա­րի­նի Նի­դեռ­լանդ­նե­րի ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րը Եվ­րա­միու­թյան ան­դամ պե­ տու­թյուն­նե­րի ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րար­նե­րի հուն­վա­րի 21-ի նիս­տին Եվ­րախմ­բի նոր նա­ խա­գահ է ընտր­վել Նի­դեռ­ լանդ­նե­րի ֆի­նանս­նե­րի նա­ խա­րար Յե­րուն Դեյ­սելբ­լու­մը: Եվ­րա­խում­բը միա­վո­րում է եվ­ րո­գո­տու ան­դամ պե­տու­թյուն­նե­ րի ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րար­նե­ րին։ Կա­ռույ­ցի հիմ ­ն ա­կան խնդի­ րը եվ­րո­գո­տու ֆի­նան­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հա­մա­կար­ գումն է: Ներ­կա­յում այն հան­գու­ ցա­յին դե­րա­կա­տա­րում ու­նի եվ­ րո­գո­տու պարտ­քա­յին ճգնա­ժա­ մի հաղ­թա­հար­ման հար­ցում: 46-ամ­յա Դեյ­սելբ­լու­մը Նի­ դեռ­լանդ­նե­րի ֆի­նանս­նե­րի նա­ խա­րա­րու­թյու­նը ղե­կա­վա­րում է 2012թ. նո­ յեմ­ բե­ րից: 12 տա­ րի շա­ րու­ նակ՝ սկսած 2000ից, նա երկ­րի խորհր­դա­րա­նում ներ­կա­յաց­րել է «Աշ­խա­տան­քի կու­սակ­ցու­թյու­նը»։ Եվ­րախմ­բի նիս­տին հա­ջոր­դած մամ­լո ա­սու­լի­սին Դեյ­սելբ­լու­մը հայ­տա­րա­րել է, որ մոտ ա­պա­ գա­յում եվ­րո­գո­տու ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րար­նե­րի գլխա­վոր խնդի­ րը եվ­րո­յի նկատ­մամբ ներդ­րող­ նե­րի վստա­հու­թյան վե­րա­կանգ­ նումն է լի­նե­լու։ Եվ­րախմ­բի ա­ռա­ջին նա­խա­ գահ, Լ­յուք­սեմ­բուր­գի վար­չա­

Եվ­րախմ­բի նոր նա­խա­գա­հը՝ Նի­ դեռ­լանդ­նե­րի ֆի­նանս­նե­րի նա­ խա­րար Յե­րուն Դեյ­սելբ­լու­մը:

news.yahoo.com

հան­րու­թյու­նը

zeit.de

Մի­ջազ­գա­յին

պետ Ժան-Կ­լոդ Յուն­կե­րը, ո­րը կա­ռույ­ցը ղե­կա­վա­րում է 2005ից, պաշ­տո­նից հե­ռա­նա­լու մա­ սին հայ­ տա­ րա­ րել էր դեռ ան­ ցած տա­րի: Մամ­լո ա­սու­լի­սի ըն­ թաց­քում նա տե­ղե­կաց­րել է, որ վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նից դեռևս մտա­դիր չէ հե­ռա­նալ: Եվ­րախմ­ բի փոխ­նա­խա­գահ Օ­լի Ռե­նը նշել է, որ Յուն­կե­րը հիա­նա­լի աշ­խա­տանք է կա­տա­րել, և կա­ ռույ­ցը կարևոր մի շարք ո­րո­շում­ նե­րի ըն­դուն­ման հար­ցում պար­ տա­կան է հենց Յուն­կե­րին: Նիս­տի ըն­թաց­քում քննարկ­ վել է նաև Կիպ­ րո­ սի հար­ ցը, ո­րը ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ցու­ թյան խնդրան­ քով ԵՄ-ին դի­ մել էր դեռ ան­ցած տար­վա ամ­ռա­նը։ Յուն­կե­րի խոս­քով՝ Նի­կո­սիա­ յին ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ցու­թյան

տրա­մադր­ման մա­սին վերջ­նա­ կան ո­րո­շու­մը կըն­դուն­վի միայն մար­ տին, թեև Կիպ­ րո­ սի ու մի­ ջազ­գա­յին դո­նոր­նե­րի «եռ­յա­կի» (ԵՄ, Ար­ժույ­թի մի­ջազ­գա­յին հիմ­ նադ­րամ, Եվ­րո­պա­կան կենտ­րո­ նա­կան բանկ) հետ բա­նակ­ցու­ թյուն­ներն ըն­թա­նում են 2012թ. ամ­ռա­նից: Ներ­կա­յում Կիպ­րո­սի պետ­ պարտ­քը հա­սել է ՀՆԱ-ի 90%-ի: Անհ­րա­ժեշտ €16  մլրդ ֆի­նան­սա­ կան ա­ջակ­ցու­թյու­նը հա­մար­յա կկրկնա­պատ­կի երկ­րի պարտ­ քա­յին բե­ռը՝ այն հա­մադ­րե­լի դարձ­նե­լով հու­նա­կա­նի հետ: Այդ գու­մա­րից €10  մլրդ­-ը կուղղ­վի կիպ­րա­կան բան­կե­րի վե­րա­կա­ պի­տա­լի­զա­ցիա­յին։  n Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելյանը

№ 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ. |

Աշխարհ | 7

Մուր­սին շա­րիաթ չի ու­զում Նա հա­վա­տում է ժա­մա­նա­կա­կից պե­տու­թյանն ու սո­ցիա­լա­կան ար­դա­րու­թյա­նը Ե­գիպ­տո­սում Հոս­նի Մու­բա­րա­քի տա­պալ­մա­նը հան­գեց­րած հուն­ վա­րի 25-ի հե­ղա­փո­խու­թյան երկրորդ տարել­իցի նա­խա­շե­մի ն գեր­մա­նա­կան Frankfurter Allgemeine պար­բե­րա­կա­նը զրու­ցել է բուր­գե­րի երկ­րի նա­խա­գահ Մու­հա­մադ Մուր­սիի հետ, ո­րը խո­ սել է ե­գիպ­տա­կան ընդ­դի­մու­թյան, նոր խորհր­դա­րա­նի, կա­նանց և ք­րիս­տոն­յա­նե­րի դե­րի ու ե­գիպ­տա­կան ժա­մա­նա­կա­կից հա­սա­ րա­կու­թյան, ինչ­պես նաև Մեր­ձա­վոր Արևել­քում խա­ղա­ղու­թյան մա­սին։ պե­տու­թյուն, ո­րը չի խոր­շել սե­ փա­կան ժո­ղովր­դի դեմ բռնու­ թյուն կի­րա­ռե­լուց»։ «Շա­րիա­թա­կան պե­տու­թյուն մենք չենք ու­զում,– հայ­տա­րա­ րել է Ե­գիպ­տո­սի ա­ռաջ­նոր­դը։Իս­լա­մի պատ­մու­թյու­նը ցույց է տվել, որ աստ­վա­ծա­պե­տու­ թյուն պար­զա­պես չի կա­րող լի­ նել։ Պե­տու­թյու­նը, ո­րին մենք հա­վա­տում ենք, ժա­մա­նա­կա­ կից պե­ տու­ թյունն է, ո­ րում իշ­ խա­նու­թյան փո­խան­ցու­մը տե­ ղի է ու­նե­նում խա­ղաղ ճա­նա­ պար­հով, պե­տու­թյունն է, ո­րում տի­րում է ա­զա­տու­թյուն և ժո­ ղովր­դա­վա­րու­թյուն, պե­տու­ թյունն է, ո­ րում հար­ գում են ընդ­դի­մու­թյանն ու սո­ցիա­լա­ կան ար­դա­րու­թյու­նը»։ Հա­մա­ձայն երկ­րի նոր Սահ­մա­ նադ­րու­թյան՝ Ե­գիպ­տո­սի բո­լոր քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, ան­կախ դա­վա­ նան­քից, սե­ռից և սո­ցիա­լա­կան պատ­կա­նե­լու­թյու­նից, հա­վա­սար են։ Հենց այս պատ­ ճա­ ռով էլ, գրում է պար­բե­րա­կա­նը, 2012թ. դեկ­տեմ­բե­րին սկսված «ազ­գա­ յին երկ­խո­սու­թյա­նը» ե­գիպ­տա­ ցի­նե­րի հետ հա­վա­սար մաս­նակ­ ցում են նաև ղպտի­ նե­ րը։ Շու­ րա­յի խորհր­դի 90 ան­դամ ­ն ե­րի 15%-ը տար­բեր դա­վա­նանք­նե­ րի քրիս­տոն­յա­ներ են։ «Տա­րա­ ձայ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րոնց մա­սին հա­ղոր­դում են լրատ­վա­մի­ջոց­

«Պե­տու­թյու­նը, ո­րին մենք հա­վա­ տում ենք, ժա­մա­ նա­կա­կից պե­տու­ թյունն է, ո­րում իշ­խա­նու­թյան փո­խան­ցու­մը տե­ ղի է ու­նե­նում խա­ղաղ ճա­նա­ dw.de

Մուր­սին նշել է, որ չի կա­րող չու­ րա­խաց­նել այն փաս­տը, որ երկ­ րում կա կար­ծիք­նե­րի ա­զա­տու­ թյուն և ընդ­դի­մու­թյուն։ «Մենք սո­վո­րում ենք, թե ինչ­պես է հար­ կա­վոր աշ­խա­տել և հա­մա­գոր­ ծակ­ցել ի­րար հետ ժո­ղովր­դա­ վա­րա­կան պե­տու­թյու­նում»,– հայ­տա­րա­րել է Ե­գիպ­տո­սի նա­խա­գա­հը։ «Ոչ ոք չու­նի բռնու­ թյուն կի­րա­ռե­լու ի­րա­վունք…,– շա­րու­նա­կել է քա­ղա­քա­կան գոր­ ծի­չը։- Ես ե­րաշ­խա­վո­րում եմ, որ Ե­գիպ­տո­սի խորհր­դա­րա­նի գա­ լիք ընտ­րու­թյուն­նե­րին կմաս­ նակ­ցեն երկ­րի բո­լոր կու­սակ­ցու­ թյուն­ներն ու քա­ղա­քա­կան բլոկ­ նե­րը՝ ա­ռանց բա­ցա­ռու­թյան, ինչ­պես նաև այն, որ ես կձգտեմ երկ­րում խա­ղա­ղու­թյան պահ­ պան­մա­նը ա­մե ն գնով»։ Չ­նա­յած սո­ցիա­լա­կան ու քա­ ղա­քա­կան բնույ­թի բազ­մա­ թիվ խնդիր­նե­րի, ազ­գա­յին ար­ ժույ­թի կտրուկ ար­ժեզրկ­ման ու զանգ­վա­ծա­յին ցույ­ցե­րին՝ «եր­ կի­ րը ճիշտ ուղ­ ու վրա է», նշել է Ե­գիպ­տո­սի նա­խա­գա­հը։ «Այս ա­մե ­նը միան­գա­մայն նոր­մալ է պե­տու­թյան հա­մար հե­ղա­փո­ խու­թյու­նից հե­տո, հատ­կա­պես՝ ե­գիպ­տա­կան, ո­րին մաս­նակ­ցել է ա­վե­լի քան 20 մլն մարդ,– շա­ րու­նա­կել է Մուր­սին։- Բա­ցի այդ՝ պետք չէ մո­ ռա­ նալ, որ երկ­ րում եր­կար ժա­մա­նակ տի­րել է բռնա­

նե­ րը, հա­ ճախ սխալ կամ ա­ ղա­ վաղ­ված տես­քով են ներ­կա­յաց­ վում»,– վստա­հեց­րել է Ե­գիպ­տո­ սի նա­խա­գա­հը՝ ու­շադ­րու­թյուն հրա­վի­րե­լով այն փաս­տին, որ վե­ ճեր ծա­ գում են նաև մու­ սուլ­ ման­նե­րի միջև։ Փո­փո­խու­թյուն­ներ են սպաս­ վում նաև ե­գիպ­տա­ցի կա­նանց, գրում է Frankfurter Allgemeine-ն։ Նոր Սահ­մա­նադ­րու­թյու­նը նրանց հա­մար ե­րաշ­խա­վո­րում է տղա­մարդ­կանց հա­վա­սար ի­րա­ վունք­ներ։ «Ես ու­րախ կլի­նեի, ե­թե նոր խորհր­դա­րա­նի կազ­ մում ա­ վե­ լի շատ կա­ նայք լի­ նեին,– ա­սել է Մուր­սին։- Սա­կայն ներ­կա­յում նրանց դե­րը քա­ղա­ քա­ կան կյան­ քում, և սա վե­ րա­ բե­րում է աշ­խար­հին ընդ­հա­նուր

Նավթն ան­մահ է Սև ոս­կու ար­տա­հա­նումն Ի­րա­քին $94  մլրդ­ է ա­պա­հո­վել Ի­րա­քի պետբ­յու­ջեի մուտ­քե­րը նավ­թի ար­տա­հան­ման հաշ­վին 2012թ. կազ­ մել են $94  մլրդ, ին­չը 13%-ով գե­րա­զան­ցում է 2011թ. ցու­ցա­նի­շը, վկա­յում են այս երկ­ րի նավ­ թի նա­ խա­ րա­րու­թյան հրա­պա­րա­կած տվյալ­նե­րը։

մադ Մուր­սի։

թյուն­նե­րի»։ Քա­ղա­քա­կան ճամ­ բար­նե­րի բա­ժա­նու­մը Մու­հա­ մադ Մուր­սին ա­նարդ­յու­նա­վետ է հա­մա­րել։ «Սի­րիա­կան ներ­կա­ յիս վար­չա­կար­գի հա­մար, ար­ յու­նա­հե­ղու­թյան 60  հազ. զո­հե­ րից հե­տո, Սի­րիա­յում այլևս տեղ չկա,– հայ­տա­րա­րել է Ե­գիպ­տո­ սի նա­խա­գա­հը, ո­րը, ինչ­պես հայտ­նի է, ա­ջակ­ցում է սի­րիա­ ցի ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի ազ­գա­յին կոա­լի­ցիա­յին։– Թեև ե­գիպ­տա­ ցի­նե­րը փոր­ձում են օգ­նել, փո­ փո­խու­թյուն­նե­րի Սի­րիա­յում կա­ րող են հաս­նել միայն ի­րենք՝ սի­ րիա­ցի­նե­րը»։ Եվ ընդ­հան­րա­պես, ըստ Մուր­սիի՝ Մեր­ձա­վոր Արևել­ քում խա­ղա­ղու­թյան պահ­պա­նու­ մը են­թադ­րում է բո­լոր կող­մե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն։  n

ԱՊՀ-ի դռնե­րը բաց են Վ­րաս­տա­նի հա­մար Մինս­կում շա­րու­նա­կում են պաշ­տո­նա­կան Թ­բի­լի­սիին Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան հրա­վի­րել Վ­րաս­տա­նի վե­րա­դար­ձը Ան­կախ պե­տու­թյուն­նե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյուն (ԱՊՀ) տրա­մա­բա­նա­կան քայլ կլի­ներ, ե­րեկ լրագ­րող­նե­ րի հետ հան­դիպ­մա­նը Մինս­կում հայ­տա­րա­րել է ԱՊՀ գոր­ծա­դիր կո­մի­տեի ղե­կա­վար Սեր­գեյ Լե­բեդևը։

Նավ­թի ար­տա­ հա­նումը Ի­րա­քին անց­յալ տա­րի $94  մլրդ­-ի բյու­ջե­ տա­յին մուտ­քեր է ա­պա­հո­վել։

rferl.org

Ան­ցած տար­վա դրա­կան արդ­ յունք­նե­րը փոքր-ինչ «փչաց­րել» է Բաղ­դա­դի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի և Հ­յու­սի­սա­յին Ի­րա­քի Քր­դա­կան ինք­նա­վա­րու­թյան վար­չա­կազ­մի միջև կոնֆ­լիկ­տը, ո­րի հետևան­ քով նավ­թի ար­տա­հան­ման ծա­ վալ­նե­րը դեկ­տեմ­բե­րին նվա­զել են մինչև օ­րա­կան 2,35 մլն բա­րել։ Ճգ­նա­ժա­մի պատ­ճառ­նե­րից մե­ կը քուրդ ղե­կա­վար­նե­րի՝ օ­տա­ րերկր­յա ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի հետ նավ­թա­յին գոր­ծարք­ներ կնքե­լու ինք­նու­րույն ո­րո­շումն էր՝ ա­ռանց կենտ­րո­նա­կան կա­ռա­վա­րու­թյան հա­վա­նու­թյան։ Իշ­խա­նու­թյուն­ նե­րը պնդում են, որ է­ներ­գա­ռե­ սուրս­նե­րի շա­հա­գործ­ման վե­րա­ բեր­յալ բո­լոր պայ­մա­նա­վոր­վա­ ծու­թյուն­նե­րը հա­մա­ձայ­նեց­ման

առ­մամբ, այն­քան էլ մեծ չէ, որ­ քան մենք կցան­կա­նա­յինք»։ Ինչ վե­րա­բե­րում է տնտե­սու­ թյա­նը, ա­պա այս­տեղ ժո­ղովր­ դա­վա­րաց­ման և քա­ղա­քա­կան կա­յու­նաց­ման ճա­նա­պար­հին ար­դեն ո­րոշ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­ րի հա­սած եր­կի­րը պետք է հաղ­ թա­հա­րի «եր­կար ճա­նա­պարհ», և այդ ճա­նա­պար­հին գլխա­վո­ րը տե­ղա­կան ու օ­տա­րերկր­ յա ներդ­րում ­ն ե­րի ներգ­րա­վումն է։ Այս նպա­տա­կով, ինչ­պես նշել է Ե­գիպ­տո­սի ղե­կա­վա­րը, անհ­ րա­ժեշտ է «ստեղ­ծել օ­րի­նա­կան շրջա­նակ­ներ»։ Ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան աս­ պա­րե­զում Ե­գիպ­տո­սը ձգտե­լու է «բո­լոր պե­տու­թյուն­նե­րի հետ հա­վա­սա­րակշռ­ված հա­րա­բե­րու­

պար­հով». Մու­հա­

գոր­ծըն­թաց անց­նեն Բաղ­դա­դում։ Փոր­ձա­գետ­նե­րը 2012-ն ընդ­ հա­նուր առ­մամբ հա­ջող­ված են հա­մա­րում Ի­րա­քի նավ­թա­յին ո­լոր­տի հա­մար։ Ան­ցած տար­ վա ըն­թաց­քում հա­ջող­վել է ար­ տա­սահ­ման «սև­ ոս­կու» մա­տա­ կա­րա­րում ­ն ե­րի ծա­վա­լը հասց­նել 2,6  մլն բա­րել/օր-ի, ին­չը վեր­ջին 30 տա­րի­նե­րի ա­մե ­նա­բարձր ցու­ ցա­նիշն է։

Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը

Ի­րա­քի՝ նավ­թի ար­տա­հա­ նու­մից ստաց­վող ե­կա­մուտ­նե­ րը տա­րե­ցա­րի ա­ճում են։ 2010թ. «սև­ ոս­կու» վա­ճառ­քը երկ­րին $52,2  մլրդ­ էր ա­պա­հո­վել, 2011թ.՝ մոտ $83  մլրդ։ Է­ներ­գա­կիր­նե­ րի վա­ճառ­քից ստաց­վող ե­կա­ մուտ­նե­րը կազ­մում են ի­րաք­ յան բյու­ջեի մուտ­քե­րի մոտ 90%ը։ Այս երկ­րի նավ­թի ա­պա­ցուց­ ված պա­շար­նե­րը կազ­մում են 143,1  մլրդ բա­ րել, բնա­ կան գա­ զի­նը՝ 3,2 տրլն խմ։  n

«Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան պե­տու­ թյուն­նե­րը, բնա­կա­նա­բար, հա­ վա­նու­թյուն կտա­յին Վ­րաս­տա­ նի՝ ԱՊՀ վե­րա­դառ­նա­լու ո­րոշ­ մա­ նը։ Չեմ կար­ ծում, թե նրանք խո­չըն­դո­տեն դրան»,– ա­սել է Լե­բեդևը՝ մեկ­նա­բա­նե­լով Վ­րաս­ տա­նի՝ ԱՊՀ կազմ վե­րա­դառ­նա­ լու մա­սին բե­լա­ռու­սա­կան կող­մի ա­ռա­ջար­կը։ «Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյան դռնե­րը բաց են Վ­րաս­տա­ նի հա­մար»,– հա­վե­լել է նա։ Լե­ բեդևը նշել է, որ ա­ մեն բան կախ­ված է Վ­րաս­տա­նի ղե­կա­վա­ րու­թյան դիր­քո­րո­շու­մից։ «Ես ի­րա­ տես եմ և գի­տեմ, որ Վ­րաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թյունն այժմ խու­սա­ փում է երկ­րի՝ ԱՊՀ վե­րա­դառ­նա­ լուն ուղղ­ված քայ­լե­րից։ Կապ­րենք՝ կտես­նենք»,– ա­սել է նա։

Լե­բեդևը հի­շեց­րել է, որ Վ­րաս­ տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հետ ԱՊՀ երկր­նե­րի երկ­կողմ շփում­ նե­րը պահ­պան­վում են, իսկ «թե ինչ­պես կստաց­վի բազ­մա­կողմ հիմ­քով, ցույց կտա ժա­մա­նա­կը»։ Վ­րաս­տա­նի՝ ԱՊՀ-ն լ­քե­լու ո­րոշ­ ման մա­սին Մի­խեիլ Սաա­կաշ­վի­լին հայ­տա­րա­րեց 2008թ. ռուս-վրա­ցա­ կան կար­ճատև պա­տե­րազ­մից հե­ տո։ Պե­տու­թյան ղե­կա­վա­րի նա­խա­ ձեռ­նու­թյանն ա­ջակ­ցեց խորհր­դա­ րա­նը, և օ­գոս­տո­սի 18-ին Վ­րաս­տա­ նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյու­նը ԱՊՀ գոր­ծա­դիր կո­մի­տեին տե­ղե­ կաց­րեց Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նից երկ­րի դուրս գա­լու մա­սին։ Պաշ­տո­ նա­կան գոր­ծըն­թացն ա­վարտ­վեց 2009թ.՝ գոր­ծա­դիր կո­մի­տեին տե­ ղե­կաց­նե­լուց 12 ա­միս անց։  n

| № 6 (246), չորեքշաբթի, հունվարի 23, 2013 թ.

8 | Մշակույթ

Շահ­նա­զա­րո­վի միս­տիկ պա­տե­րազ­մը Ռե­ժի­սո­րը Երևա­նում ներ­կա­յաց­րեց «Ս­պի­տակ վագ­րը» Կի­նո­ռե­ժի­սոր, սցե­նա­րիստ և պ­րոդ­յու­սեր, «Մոս­ֆիլ­մի» գլխա­ վոր տնօ­րեն Կա­րեն Շահ­նա­զա­րո­վը 2012թ. նշեց իր 60-ամ­յա հո­ բել­յա­նը: Նույն տա­րի ա­ռա­ջին ան­գամ էկ­րան բարձ­րա­ցավ նրա 15-րդ ֆիլ­ մը՝ «Ս­ պի­ տակ վագ­ րը», ո­ րը նվիր­ ված է Երկ­ րորդ աշ­ խար­հա­մար­տին: Ան­ցած տա­րի Ռու­սաս­տա­նը ժա­պա­վենն ընտ­ րեց «Օս­կար» մրցա­նա­կա­բաշ­խու­թյան «Լա­վա­գույն օ­տա­րա­լե­զու ֆիլմ» ան­վա­նա­կար­գում ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար: Այս տա­րի՝ հուն­ վա­րի 22-ին, ռե­ժի­սո­րը ֆիլմն ան­ձամբ ներ­կա­յաց­րեց «Մոսկ­վա» կի­նո­թատ­րո­նում։ «Ս­պի­տակ վագ­րը», որ Շահ­նա­ զա­րո­վի ա­մե ­նա­մասշ­տա­բա­յին և թան­կար­ժեք ֆիլմն է, պատ­մում է Հայ­րե­նա­կան մեծ պա­տե­րազ­ մի վեր­ջին ա­միս­նե­րին Գեր­մա­ նիա­յում ծա­վալ­վող ի­րա­դար­ձու­ թյուն­նե­րի մա­սին։ Մար­տե­րից մե­կի ժա­մա­նակ ռու­սա­կան վնաս­ված տան­կում մի զին­վո­րի են գտնում, ո­րը ողջ էր մնա­ցել, թեև մարմ ­ն ի մեծ մա­ սին խոր այր­ վածք­ ներ էր ստա­ ցել: Նա ա­րագ ա­պա­քին­վում է, սա­կայն չի կա­րո­ղա­նում հի­շել, թե ով է ին­քը։ Ն­րան նոր անձ­նա­ գիր են տա­լիս՝ կնքե­լով Նայդ­յո­ նով, այ­սինքն՝ գտնված: Այդ օ­րե­րին ճա­կա­տում խո­ սակ­ցու­թյուն­ներ են պտտվում գեր­մա­նա­կան ա­նոր­սա­լի և ան­ տե­սա­նե­լի տան­կի մա­սին, ո­րին «Ս­պի­տակ վագր» են ան­վա­նում: Այն հայտն­վում է անս­պա­սե­ լի և տասն­յակ ռու­սա­կան տան­ կեր ոչն­չաց­նե­լուց հե­տո նույն­ քան անս­պա­սե­լի ան­հե­տա­նում: Հենց այս­ տեղ էլ մեկ­ նար­ կում է ֆիլ­ մում տեղ գտած ֆան­ տաս­ տիկ թե­ման: Նայդ­յո­նովն իր փրկու­թյու­ նից հե­տո վե­ցե­րորդ զգա­յա­րան է բա­ցա­հայ­տում, որն օգ­նում է նրան «զգալ» տան­ կե­ րը: «Տան­ կե­րի աստ­վածն» էլ հանձ­նա­րա­ րում է նրան գտնել և ոչն­չաց­նել «Ս­պի­տակ վագ­րին»: Մար­տա­ կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ժա­մա­ նակ Նայդ­յո­նո­վի տան­կի անձ­ նա­կազ­մը հե­տապն­դում է «Ս­պի­ տակ վագ­ րին» մինչև լքված մի գյուղ, որ­տեղ հրե­տա­նա­յին մե­ նա­ մար­ տի է դուրս գա­ լիս գեր­

մա­նա­կան ուր­վա­կան-տան­կի հետ: «Վագ­րը» վնաս­վում է, սա­ կայն չի ոչն­ չաց­ վում: Այն հե­ ռա­ նում է մար­տի դաշ­տից, իսկ հետ­ քե­րը կոր­չում են: Գեր­մա­նիա­յի կա­պի­տուլ­յ ա­ցիան որևէ կերպ չի ազ­դում Նայդ­յո­նո­վի ծրագ­րե­րի վրա, քա­նի որ նրա միս­տիկ հա­ կա­ռա­կոր­դը «կեն­դա­նի է»: «Ս­պի­տակ վագ­րը» Շահ­նա­զա­ րո­վի ժա­պա­վեն­նե­րի մեծ մա­սի պես ա­նո­րոշ ա­վարտ ու­նի: Վեր­ ջում հնչում է ծրագ­ րա­ յին մե­ նա­խո­սու­թյուն, ո­րի ըն­թաց­քում Հիտ­լերն ա­սում է. «Պա­տե­րազ­մը սկիզբ կամ ա­ վարտ չու­ նի, այն ին­քը կյանքն է»։ Շահ­նա­զա­րո­վը չի բա­ցա­հայ­ տում «Ս­պի­տակ վագր» տան­կի ա­ռեղծ­վա­ծը՝ հնա­րա­վո­րու­թյուն տա­լով հան­դի­սա­տե­սին մտա­ծել և երևա­կա­յել: Սա­կայն իր գլխա­ վոր հար­ ցը նա հստակ է ձևա­ կեր­պում՝ արդ­յոք պա­տե­րազ­ մը կա­րո՞ղ է ա­վարտ­վել, թե՞ այն մարդ­կա­յին բնու­թյա­նը հա­տուկ մի բան է: «Իմ հոր սե­րուն­դը հաղ­թեց պա­տե­րազ­մում, սա­կայն այն չի ա­վարտ­վում. հենց այ­սօր, հենց հի­մա մար­դիկ շա­րու­նա­կում են պա­տե­րազ­մել, և հայտ­նի չէ՝ երբ է սրա վեր­ ջը գա­ լու… Ես ու­ զում եմ՝ մար­ դիկ մտա­ ծեն այդ մա­ սին»,– ա­սում է ռե­ժի­սո­րը: Ֆիլ­մի նկա­րա­հա­նում ­ն ե­րը կա­ տար­վել են «Մոս­ֆիլ­մի» տա­ղա­ վար­նե­րում և Ա­լա­բի­նո­յի ռազ­ մա­կան հրաձ­գա­րա­նում: Շահ­ նա­զա­րո­վի խոս­քով՝ եր­կու տա­ րի ա­ ռաջ ին­ քը հաս­ կա­ ցել է, որ մո­ տե­ նում է կյան­ քի այն փու­

Նայդ­յո­նովն իր փրկու­թյու­նից հե­տո վե­ցե­րորդ զգա­յա­րան է բա­ցա­հայ­տում, որն օգ­ նում է նրան «զգալ» տան­կե­րը: Ֆիլ­մի նկա­րա­հա­ նում ­ն ե­րը կա­տար­ վել են «Մոս­ֆիլ­մի» տա­ղա­վար­նե­րում և Ա­լա­բի­նո­յի ռազ­ մա­կան հրաձ­գա­ րա­նում։ «Յու­րա­քանչ­յուր ռուս ռե­ժի­սոր պի­տի գո­նե մեկ ֆիլմ նկա­ րի՝ նվիր­ված Մեծ հայ­րե­նա­կա­նին». Շահ­նա­զա­րով:

լին, ո­րից հե­տո այս­պի­սի կի­նո դժվար թե կա­րո­ղա­նա նկա­րել: «Աչ­քովս ըն­կել էր պե­տեր­ բուրգ­ցի գրող Իլ­յ ա Բո­յա­շո­ վի «Տան­կիս­տը» պատմ­ված­քը, որն ինձ հե­ տաքր­ քիր թվաց: Այն այլ՝ ար­ձա­կում ըն­դուն­ված մեկ­ նա­բա­նու­թյուն­նե­րից տար­բեր­ վող մո­տե­ցում է ա­ռա­ջար­կում Երկ­րորդ աշ­խար­հա­մար­տի ո­րոշ ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րին»,– ա­սում է Շահ­նա­զա­րո­վը՝ հա­վե­լե­լով, որ իր սերն­դի յու­րա­քանչ­յուր ռե­ժի­ սոր պի­տի գո­նե մեկ ֆիլմ նկա­րի՝ նվիր­ված Մեծ հայ­րե­նա­կա­նին: «Հայրս 3 տա­րի պա­տե­րազ­մել է: Ֆիլ­մը հորս և պա­տե­րազ­մած զի­ նա­կիր ըն­կեր­նե­րի հի­շա­տա­կին եմ նվի­րել»,– ա­սում է ռե­ժի­սո­րը: Թեև 14 տա­ րի է՝ ինչ Շահ­ նա­

նա­չել են մյու­զիքլ­նե­րով: Ի տար­ բե­րու­թյուն «Բա­րի­նե­րը» ֆիլ­ մի՝ խորհր­դա­յին հան­դի­սա­տե­ սը սի­ րել է նրա երկ­ րորդ և եր­ րորդ ժա­պա­վեն­նե­րը՝ «Մենք ջա­զից ենք» և «Ձ­մե­ռա­յին ե­րե­կո Գագ­րա­յում»: Ռե­ժի­սո­րի ֆիլ­մե­ րից են «Լիա­լու­սի­նը», «Ե­րազ­նե­ րը», «Ան­հե­տա­ցող կայս­րու­թյու­ նը», «Հի­վան­դա­սեն­յակ հա­մար վե­ցը», «Ա­մե­րի­կա­ցի աղ­ջի­կը»: Շահ­նա­զա­րո­վը հա­ճախ չի այ­ցե­լում պատ­մա­կան հայ­րե­ նիք: Այս ան­գամ էլ այ­ցը եր­կար չտևեց՝ ըն­դա­մե ­նը եր­կու օր, ո­րի ըն­թաց­քում նա հան­դի­պեց հան­ րա­պե­տու­թյան նա­խա­գա­հի, լրագ­րող­նե­րի և հան­դի­սա­տե­սի հետ։  n Մարիա Հովսեփյան

զա­րո­վը նվիր­վել է ադ­մի ­նիստ­ րա­տիվ աշ­խա­տան­քին, այ­դու­ հան­դերձ շա­րու­նա­կում է կի­ նո նկա­րել՝ եր­կու-ե­րեք տա­րին մեկ ներ­կա­յաց­նե­լով նոր, նա­ խորդ­նե­րից միշտ տար­բեր­վող աշ­խա­տանք: Հե­տաքրք­րա­կան է, որ հան­դի­ սա­տե­սը սառն է ըն­դու­նել ե­րի­ տա­սարդ ռե­ժի­սո­րի ա­ռա­ջին՝ «Բա­րի­նե­րը» ֆիլ­մը, ո­րից հե­տո Շահ­նա­զա­րո­վը ո­րո­շել է թող­ նել կի­ նոն: Հենց այդ դա­ դա­ րի ըն­ թաց­ քում էլ գրել է «Ա­ ռա­ քի­չը» պատմ­ված­քը, ո­րի հի­ման վրա մի քա­նի տա­րի անց՝ 1986թ. նկա­րա­հան­ված հա­մա­նուն ֆիլ­մը հայտ­նի է դարձ­րել նրա ա­նունն աշ­խար­հում: Մինչ այդ Շահ­նա­զա­րո­վին ճա­

Ռո­ման­տիզ­մի «մութ կող­մը»

Լի­նում են ցու­ցա­հան­դես­ներ, ո­րոնք ձգտում են զար­մաց­նել կամ սար­սա­փեց­նել, սա­կայն չի հա­ջող­վում ո՛չ ա­ռա­ջի­նը, ո՛չ վեր­ ջի­նը: «Սև ռո­ման­տիզմ. Գո­յա­յից մինչև Մաքս Էռնստ» ցու­ցա­հան­ դե­սը չի ձգտում վա­խեց­նել: Այս­ տեղ հա­վաք­ված են լուրջ հե­ղի­ նակ­ներ՝ բո­լո­րը դա­սա­կան­ներ, սա­կայն ցու­ցա­հան­դե­սը ստի­ պում է լար­վել՝ խեղդ­վող մար­ դիկ, հրա­բուխ­նե­րի ժայթ­քում, Գոր­գո­նա մե­դու­զա­յի լայն բաց­ ված աչ­քեր և Ֆ­րան­կենշ­տեյ­ նի դժգույն դեմք, գի­շե­րա­յին մղձա­վանջ­ներ և ռեա­լիս­տա­ կան սա­տա­նա­ներ: Ռո­ման­տի­ կա­յի վե­րա­բեր­յալ սո­վո­րա­կան ըն­կա­լում ­ն ե­րը հա­կա­սու­թյան մեջ են հա­մադ­րող­նե­րի ընտ­րու­ թյան հետ, ո­րոնք նա­խընտ­րում

են կոնֆ­լիկտն ու ցա­վը, այ­լան­ դա­կու­թյունն ու միայ­նու­թյու­նը, ցնորքն ու մա­հը: Գո­ յա­ յից մինչև Մաքս Էռնստ ժա­մա­նա­կաշր­ջանն ընդգր­կում է 200 տա­րի և մի քա­նի տասն­ յակ ա­նուն: Այս հատ­վա­ծում կա­ րե­լի է տե­ղա­վո­րել էս­թե­տի­կա­յի գրե­թե ամ­բողջ պատ­մու­թյու­նը: Խո­րագ­րի բա­ռա­խաղն ինք­նին են­թադ­րում է հա­յացք­նե­րի մեծ ընտ­րու­թյուն (Romantik գեր­մա­ նե­րեն նշա­նա­կում է և՛ ռո­ման­ տիզմ՝ որ­պես ուղ­ղու­թյուն, և՛ ռո­ ման­տի­կա՝ որ­պես փի­լի­սո­փա­ յու­թյուն և տ­րա­մադ­րու­թյուն): Կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րի «ա­մե ­նա­ կե­րու­թյու­նը» հա­վա­սա­րակշ­ ռում են դի­զայնն ու ընտ­րու­թյան հստա­կու­թյու­նը: Ցու­ցա­հան­դե­ սի ա­ռա­ջին հար­կը տրա­մադր­

վել է դա­սա­կան ռո­ման­տի­կա­ յին՝ Կաս­պար Դա­վիդ Ֆ­րիդ­րիխ, Կառլ Գուս­տավ Կա­րուս, Ֆ­յուս­ լի, Դե­լակ­րո­ւա: Երկ­րոր­դում «տե­ղա­կայ­վել է» ֆրան­սիա­ կան ու բել­գիա­կան սիմ­վո­լիզմն ու սյուր­ռեա­լիզ­մը՝ Մագ­րի­տի և Սալ­վա­դոր Դա­լիի հետ միա­սին: Ցու­ցա­հան­դե­սում ա­ռանց­քա­ յին դեր է խա­ղում կի­նոն: Կի­սա­ մութ եր­կու սրա­հում ցու­ցադր­ վում են հատ­ված­ներ դա­սա­կան ֆիլ­մե­րից, օ­րի­նակ՝ «Ֆ­րան­կենշ­ տեյ­նից» կամ «Ֆաուս­տիս»։ Շ­տե­դե­լում ցու­ցադր­ված 220 աշ­խա­տանք­նե­րի թվում կարևո­ րա­գույ­նը գե­ղան­կար­չու­թյունն ու գծան­կարն են: Հե­ղի­նակ­նե­ րի մի մա­սը ներ­կա­յաց­ված է բազ­մա­թիվ գոր­ծե­րով, մյուս­նե­ րը՝ մեկ-եր­կու ստեղ­ծա­գոր­ծու­ թյամբ: Օ­րի­նակ՝ ցու­ցա­հան­դե­ սի «ա­ռա­ջին ջու­թակ» Ֆ­րան­ սիս­կո Գո­յան ներ­կա­յաց­ված է բազ­մա­թիվ փո­րագ­րան­կար­ նե­րով ու կտավ ­ն ե­րով, ո­րոն­

ցից մի քա­ նի­ սը նվիր­ ված են մար­դա­կեր­նե­րին: Ն­ման ցու­ցա­հան­դես Ֆ­րանկ­ ֆուր­տի թան­գա­րա­նը կա­րող էր նաև ինք­նու­րույն կազ­մա­կեր­ պել. նրա պա­հեստ­նե­րը բա­վա­ կան մեծ են և հա­րուստ, սա­կայն ցու­ցադ­րու­թյան մեջ ընդգրկ­ վել են ցու­ցան­մուշ­ներ Լոն­դո­ նի, Ն­յու Յոր­քի, Կո­պեն­հա­գե­նի, Չի­կա­գո­յի, Մադ­րի­դի և Փա­րի­զի թան­գա­րան­նե­րից: «Սև ռո­ման­տիզ­մի» շրջա­ նա­կում հան­դի­պում են նաև ա­նակն­կալ­ներ՝ ի դեմս Դա­ լիի «Բա­լե­րի­նա­նե­րը որ­պես գանգ» կտա­վի: Սա վաղ շրջա­ նի, ոչ կո­ մեր­ ցիոն Դա­ լի է, ո­ րը մեկ ամ­բող­ջու­թյան մեջ միա­ վո­րում է մահն ու ար­վես­տը՝ ոչ այն պատ­ ճա­ ռով, որ դա լավ է վա­ճառ­վում, այլ ո­րով­հետև նա այդ­պես է պատ­կե­րաց­նում: Եր­կուսուկես տա­րի պատ­ րաստ­վող «Սև ռո­ման­տիզ­մը» մեծ ժո­ղովր­դա­կա­նու­թյուն է

վա­յե­լում Գեր­մա­նիա­յում, սա­ կայն դժվար է կան­խա­տե­սել, թե ինչ ճա­կա­տագ­րի կար­ժա­ նա­նա ցու­ցա­հան­դե­սը Փա­րի­ զում: Այն, ինչ գեր­մա­նա­ցուն ին­ տե­լեկ­տուալ բերկ­րանք է պատ­ ճա­ռում, ֆրան­սիա­ցուն դա­ տա­պար­տում է ին­տե­լեկ­տո­ւալ մահ­վան:  n

stickteufelchen.de

Ֆ­րանկ­ֆուր­տի Շ­տե­դել թան­գա­րա­նում բաց­ված ցու­ցադ­րու­թյու­ նը տո­գոր­ված է «սև ռո­ման­տիզ­մով»: Այս­տեղ չկան գե­ղե­ցիկ արևա­ծագ, գրկա­խառ­նու­թյուն­ներ նստա­րա­նին և ռո­ման­տիկ այլ տե­սա­րան­ներ:

Դա­լիի «Բա­լե­րի­նա­նե­րը որ­պես գանգ»։