Aby zrównoważyć świat duchowy ze światem materii potrzeba integracji

zeum, gdzie są one eksponowane w dziale archeologicznym.

Od 2020 roku organizujemy rodzinne soboty w Muzeum Ziemi Kociewskiej. Spotkania, warsztaty i wycieczki będą odbywają się w soboty w Muzeum Ziemi Kociewskiej oraz na Rynku. Każde spotkanie jest nie tylko kontaktem z historią i dziedzictwem naszego miasta i regionu. To także doskonała okazja do twórczego spędzania czasu wolnego z dziećmi oraz w gronie przyjaciół. Naszym celem jest zainteresowanie dzieci ich dziedzictwem, przedstawienie najbliższego środowiska oraz kształtowanie świadomości własnych korzeni (np. „Rodzinne drzewo genealogiczne”, „Etnosobota”, „Rodzinne spotkania z tradycją”).

Obecnie przygotowujemy wystawę, która może zainteresować środowisko adwokackie „Bartło-

miej Keckermann- starogardzianin twórcą idei utworzenia Unii Europejskiej i ujedno-

licenia prawa narodów”. Mija już kilkanaście lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Ta niebywała data zmusza do refleksji, szukania idei, oceny oraz planów na przyszłość. Ostatnie badania naukowe pokazują, iż idea zjednoczenia Europy wyszła już w 1604 roku. Od tego roku jeden z najwybitniejszych starogardzian, Bartłomiej Keckermann (1571-1609), napisał kilkanaście traktatów z zakresu filozofii praktycznej, czyli etyki, ekonomii i polityki. Jego korzenie rodzinne od wieków były związane ze Starogardem Gdańskim. Mając już 18 lat ukończył z wyróżnieniem studia w słynnych Atenach Gdańskich (Gdańskiego Gimnazjum Akademickie) zostając wysłany na studia do Wittenbergii, Lipska i Heidelbergu. Podczas studiów napisał już kilka traktatów filozoficznych, ale na samym początku swojej kariery zasłynął głównie jako autor pierwszego w skali europejskiej podręcznika do nauczania logiki. Jako student objął stanowisko profesora w Collegium Sapientiae w Heidelbergu, wykładając studentom przedmioty filozoficzne, teologiczne oraz język hebrajski. W Heidelbergu bardzo szybko zrobił karierę, ale Rada Miasta w 1597 roku nakazała mu wrócić do Athenae Gedanenses, aby objąć stanowisko prorektora. Pozostał tam jeszcze do wiosny 1602 roku podejmując obowiązki profesora. Po powrocie do Aten Gdańskich dokonał wielkiej reformy, która polegała na ograniczeniu przedmiotów teologicznych, a wprowadzenia pełnego uniwersyteckiego kursu filozoficznego z zakresu logiki, fizyki, retoryki, metafizyki a także filozofii praktycznej. W dziedzinie etyki jako pierwszy postulował oderwać ją od wszelkich systemów religijnych. W zakresie

filozofii polityki jako pierwszy w skali europej-

skiej postulował, aby utworzyć Unię Euro-

pejską i ujednolicić prawa narodów. Napisał też podręczniki do nauczania matematyki, optyki, nauki o morzu, astronomii, gramatyki i teologii. Na szczególną uwagę zasługuje pierwszy w Polsce podręcznik o dziejach żeglugi na świecie i o sztuce nawigacji. Jego podręczniki-traktaty

wznawiano do końca XVII wieku wykładając z nich niemalże we wszystkich uniwer-

sytetach europejskich. Był tak wszechstronny we wszelkich dziedzinach wiedzy, iż bez wątpienia można go dzisiaj nazwać encyklopedystą. Zmarł przedwcześnie wskutek przepracowania i szalejącego po Europie wirusa, mając 37 lat. Do dzisiaj wielu europejskich profesorów przyjeżdża do Polski, aby dokładnie przebadać niebywały dorobek Keckermanna.

W kilkanaście lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej warto przypomnieć, iż w mieście narodzin Solidarności zrodziła się idea nawołująca do

zjednoczenia się krajów europejskich i ujed-

nolicenia prawa narodów. Z pewnością wpłynęły na to względy religijne (gwałtowny rozwój myśli naukowej), ale i handlowe. Jak twierdził Keckermann, iż „bez handlu państwo niemal nie może istnieć”. Pisał też, że „handel jest siłą, dzięki której państwo zachowuje moc i żywotność”. Systema disciplinae politicae jest konspektem wykładów, które Keckermann wygłosił w słynnych Atenach Gdańskich, w których studiowali starogardzianie. Zdaniem Keckermanna polityka na miejscu szczęścia prywatnego stawiała szczęście społeczne, zgodnie z zasadą, że szczęśliwość jest wtedy doskonała, gdy dobro staje się publiczne, zaś pozostałe nauki wtedy osiągają doskonałość, gdy dotyczą dobra ojczyzny. W ujęciu Keckermanna, władca ma bardzo silną władzę, która powinna być zdolna przeciwdziałać wszelkim destabilizacyjnym i wywrotowym próbom oraz być prawomocną, o ile nie przekroczy praw moralnych. W traktacie nawołującym

do utworzenia Unii Europejskiej nawoływał, aby budować społeczeństwo nie tylko mię-

dzykulturowe, ale i wielokulturowe. Także w sprawie statusu cudzoziemców, których choć powinno się traktować w zależności od okoliczności, to najogólniej rzecz biorąc nie powinno się im przyznawać praw zagrażających władzy monarchy i w konsekwencji stabilności kraju. Podejście Keckermanna było jak najbardziej pragmatyczne – w zjednoczonej Europie obcokrajowiec musi być dla państwa użyteczny.

Wszystkie kwestie poruszone przez Keckermanna w Systema politicae zostały przezeń omówione w oparciu o wielowiekowe doświadczenia wielu narodów i ich prwodawstwa. Doświadczenia, które zostały zapisane w historiografii tychże narodów oraz w dziełach traktujących o ustrojach i sprawach państwowych. Dlatego Systema politicae Keckermanna można traktować jako swoisty przewodnik o sztuce rządzenia, będący jednocześnie omówieniem najnowszej literatury, w oparciu o którą próbował uczony naświetlić sprawdzone kryteria pozwalające ocenić historyczną oraz polityczną sytuację. Należy zwrócić uwagę, że Keckermann z niezwykłą wnikliwością i rzetelnością rozpatrzył sprawy państwowe współczesnych krajów europejskich, nawiązując ciągle do naukowych osiągnięć ostatniego ćwierćwiecza. Stąd na kartach traktatu pojawiały się obszerne dywagacje o ustroju Grecji i Rzymu, jak i wielu współczesnych państw europejskich: Francji, Anglii, Hiszpanii, Niemczech, Polsce, Rosji, Turcji, Węgrzech oraz Włoszech. Traktat ten jest doskonałym dowodem, iż idea utworzenia Unii Europejskiej wyszła z nadmotławskiego grodu, a stworzył ją starogardzianin. Dlatego szkoda, że stolicą Unii Europejskiej nie jest Gdańsk lub Starogard Gdański.

Dzięki wielu działaniom stricte edukacyjnym Muzeum Ziemi Kociewskiej staje się coraz bardziej rozpoznawalną, szczególnie na Pomorzu, wizytówką na mapie Polski. Zapraszamy do odwiedzenia naszej placówki oraz śledzenia naszych działań na facebooku/muzeumkociewie.

dr Mariusz Brodnicki Dyrektor Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim