Opwekking Magazine 672

OPWEKKING FEBRUARI 2022 - NR. 672

M

A G

PAK JE GAVEN UIT

"DE BIJBEL IS GESCHREVEN VOOR HET LEVEN' GODS WAARHEID IN DRIE STIJLEN GERED EN VRIJ

PINKSTER CONFERENTIE 2022

MELD JE AAN VANAF 1 FEBRUARI

A

Z I N E

advertentie

Foto: Opwekking

Zelhem

Doorn

Het Brandpunt

Amerongen

Limauges (B)

Cadzand Groen aan Zee

5 Locaties voor groepen, vakanties en conferenties in Nederland en België Heerlijk samenkomen, overnachten en eten.

Informeer naar de mogelijkheden

De Betteld Groep | www.betteld.nl | 0314-627200

REDACTIONEEL

Colofon Februari 2022 62e jaargang Nr. 672 Opwekking Magazine is een uitgave van Stichting Opwekking en verschijnt 11 keer per jaar Stichting Opwekking Ruitenbeek 16, 3881 LW Putten

Bijbelmaand Deze maand is het voor het derde achtereenvolgende jaar de Maand van de Bijbel. Ruim twintig organisaties belichten ieder op hun eigen manier het belang van de Bijbel. “Omdat het meest gelezen en meest verkochte boek ter wereld deze aandacht verdient,” verwoordt uitgever Pieter de Boer het doel van deze maand (pagina 18).

088 35 26 700 info@opwekking.nl www.opwekking.nl

Redactie: (redactie@opwekking.nl) Eindredactie: Carina Bergman en Joyce de Jongh Hoofdredactie: Ruben Flach Redactie: Henk Dik, Kees Goedhart, Stef Schagen Vormgeving: Bernard van den Berg Drukwerk: Vellendrukkerij BDU, Werkendam Advertenties Stichting Opwekking, Nathan Blokker T: 088 352 6700 E: advertenties@opwekking.nl Opwekking is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Fotografie Adobe Stock, tenzij anders vermeld Editie voor mensen met leesbeperking Opwekking Magazine is ook

Ook als Opwekking promoten we heel graag dit unieke boek.

Want we kunnen wel verlangen naar geestelijke groei en een opwekking in ons land, maar zonder het Woord van God hebben we geen boodschap. Je kunt alleen maar groeien in de gaven van de Heilige Geest als je weet wat die zijn en waarvoor ze dienen.

Ruben Flach schreef hierover een mooi, informatief artikel (pagina 6) waarin hij punt voor punt uitlegt wat hierover geschreven staat in 1 Korinthe 12-14. Wat een rijkdom! Niet om naar te kijken maar om te gebruiken!

Ritme Misschien heb je tijdens de jaarwisseling ook het voornemen gehad om meer te lezen in je Bijbel. En hoe gaat dat nu, een maand later? “Het kost vaak tijd en energie om een nieuw ritme in je leven ingebouwd te krijgen,” schrijft Henk Stoorvogel in Uitgevogeld (pagina 39). Op het moment dat je het druk hebt of dingen anders lopen dan gedacht, kan het zomaar weer versloffen.

Laat God tot je spreken en groei in je relatie met Hem

verkrijgbaar in gesproken vorm.

Info: CBB, T: 034 15 65 499 W: www.cbb.nl Abonnementen en Financiën Opwekking Magazine is, gedrukt en online, gratis beschikbaar voor Vrienden van Opwekking.

We bieden het blad gratis aan, maar natuurlijk zijn er kosten verbonden aan het produceren van het blad. De kosten worden gedekt door (periodieke) giften van Vrienden van Opwekking.

Stichting Opwekking is voor het uitvoeren van haar

In dit magazine belichten we speciaal verschillende manieren om je Bijbel op een andere manier te lezen. Om er creatief mee om te gaan en de geschiedenissen te lezen in een andere context.

Zo kunnen bekende verhalen een diepere betekenis krijgen en teksten die misschien lastig te begrijpen zijn ineens voor je gaan leven. “De Bijbel is het spreken van God,” schrijft Stef Schagen (pagina 24). Laat God tot je spreken en groei in je relatie met Hem. We wensen je veel leesplezier – in de Bijbel én in dit magazine.

opdracht afhankelijk van God en van haar trouwe achterban, door wat we ontvangen in gebed, medewerking en giften. In dankbaarheid zien we hoe God keer op keer vermenigvuldigt wat we ontvangen.

Wil je ons werk steunen met een gift?

Alvast hartelijk dank!

Namens de redactie, Carina Bergman (eindredacteur) PS: de registratie voor de Pinksterconferentie gaat bijna open!

Kijk op pagina 23 voor meer informatie.

Voor meer informatie kijk op www.opwekking.nl/word-vriend Giften: Giften kunnen worden overgemaakt op IBAN: NL52 ABNA 0477 7744 82

3

Inhoudsopgave

06

Pak je gaven uit De gaven van de Heilige Geest zijn voor veel christenen als cadeautjes boven op de kast, onuitgepakt staan ze te glimmen, maar ze missen volledig hun doel.

06

14

‘De Bijbel is geschreven voor het leven’ Voor schrijver, predikant en docent Hebreeuws Piet van Midden is het voor alle Bijbellezers, jong of oud, belangrijk om te beseffen dat de Bijbel in de eerste plaats een Joods boek is.

17

Creatief Bijbellezen Hoe maak je van Bijbellezen een goede gewoonte? Maak het creatief: laat je voorlezen, doe het samen of probeer eens de Zweedse methode!

18

De Bijbel in de schijnwerpers Van 22 januari tot en met 22 februari wordt voor de derde keer de Maand van de Bijbel georganiseerd. Is dat echt nodig? Een van de initiatiefnemers aan het woord.

23

Registratie Pinksterconferentie gaat open!

Op 1 februari gaat de registratie voor de Pinksterconferentie weer van start. Jan van de Burgt, projectmanager bij Opwekking, heeft het al druk met de voorbereidingen.

24

24

De Bijbel: Gods waarheid in drie stijlen In de Bijbel wil God ons zijn gedachten bekendmaken. Maar hoe lees je de Bijbel?

Een manier is te beseffen dat de woorden van God in drie literaire stijlen tot ons komen.

28

Gered en vrij Door onze bekering en doop zijn we gered en niet langer slaaf van de zonde (Romeinen 6). Toch worstelen we vaak nog met zonde en veroordeling. Wat betekent het

26

om gered en vrij te zijn?

32

Handen uit de mouwen in de hal De Pinksterconferentie en een groot deel van het werk van Opwekking wordt gedragen door vrijwilligers. Misschien wel het minst bekende vrijwilligerswerk wordt gedaan door het halteam.

34

Vastberaden de wedstrijd lopen, met de blik gericht op Jezus

In een nieuwe serie belichten we moderne geloofsgetuigen, in de lijn van Hebreeën 11. Deze maand: Billy Graham, evangelist voor miljoenen.

32 En verder 03 Colofon 03 Redactioneel 11 Frisse kijk - Marja Verschoor-Meijers 12 Aanbevolen media 19 Bijbelstudie - Kees Goedhart 20 Opwekking Nieuws 21 Persoonlijk - Ruben Flach 27 Nieuws 39 Uitgevogeld - Henk Stoorvogel

34

De komende maanden zullen we steeds een beeld en een poster van de Pinksterconferentie 2022 bekendmaken en toelichten.

Dit is het derde van vier beelden.

kratepg iD

PINKSTERCONFERENTIE 2022

diep geraakt worden we als de Heilige Geest ons leven vervult en zijn gaven zichtbaar worden Als we diep geraakt worden gaan we ons uitstrekken naar de gaven van de Heilige Geest. Hij wil ons leven vervullen met kracht om te getuigen en maakt Gods koninkrijk zichtbaar in ons.

We mogen ons uitstrekken naar de gaven van de Heilige Geest waardoor we elkaar kunnen dienen, zoals alle delen in een lichaam elkaar dienen. Dan wordt de eenheid met Jezus zichtbaar in ons en zijn we een krachtig getuigenis naar de mensen om ons heen.

Strek je uit naar meer van de Heilige Geest!

6

PINKSTERCONFERENTIE

PAK JE GAVEN UIT

RUBEN FLACH

De gaven van de Heilige Geest zijn voor veel christenen als cadeautjes boven op de kast, onuitgepakt staan ze te glimmen, maar ze missen volledig hun doel.

De feestdagen liggen alweer even achter ons en de eerste maand van het nieuwe jaar is bijna voorbij. Als ik je zou vragen of jij je kerstcadeaus al uitgepakt hebt, zou dat waarschijnlijk raar klinken. Maar niet als je in Zuid-Amerika bent opgegroeid. Ik was soms verbaasd als ik bij kinderen van ons project op bezoek ging en ze mij vol trots hun kerstcadeau lieten zien. De prachtige vrachtauto werd, nog in de doos, heel voorzichtig van de kledingkast gepakt. Hij was stofvrij, dat wel, want zo’n cadeau laat je natuurlijk niet verstoffen.

Het was een pronkstuk voor eventuele bezoekers, daarom had het een ereplekje gekregen. Dat de vrachtwagen pas echt tot z’n recht zou komen als je ermee speelt, was

helemaal niet aan de orde. Zo’n cadeau mist eigenlijk helemaal z’n doel. “Zonde van dat speelgoed,” hoor je bijna iemand zeggen, en dat is misschien de beste conclusie.

MISVERSTANDEN Mijn ervaring is dat het voor veel mensen net zo gaat, als het de gaven van de Heilige Geest betreft. Dat is overigens niet nieuw, want ook Paulus constateert dat de gemeente in de eerste eeuw al snel het werk van de Heilige Geest laat ondersneeuwen door allerlei andere zaken. Er zijn zoveel redenen waardoor het werk van de Heilige Geest en zijn gaven niet, of niet meer, ingezet worden.

7

‘Niet meer’ omdat er ook veel misverstanden zijn; er gaat veel fout. Heel menselijk en heel begrijpelijk. Het gevolg van wat er allemaal is misgegaan, is dat wij geen gebruik meer maken van de gaven. Vervolgens praten we er niet meer over, slaan we hele stukken Bijbel over en ontstaat er ook gebrek aan kennis. De nieuwe generatie, pasbekeerden en andere ‘introducees’ binnen gemeenten horen niets meer over dit belangrijke onderwerp, en als er al over gesproken wordt, wordt het vaak als iets voor het verleden genoemd. Maar is het niet jammer dat je vanwege de fouten van een ander jezelf geestelijk tekortdoet? In feite missen de gaven van de Geest daardoor hun doel.

LICHAAM Het in de praktijk gebruiken en ervaren van de gaven van de Heilige Geest in ons dagelijks leven is van groot belang. Niet alleen omdat iets wat we daadwerkelijk gebruiken niet snel vergeten wordt, maar juist omdat we anders iets laten liggen wat bedoeld is om het nieuwe leven in Christus zichtbaar te maken. Daar komt nog bij dat we de gaven van de Geest niet alleen voor onszelf hebben gekregen, of beter gezegd: juíst niet. Paulus zegt dat we als een lichaam zijn, waarin iedereen een eigen functie heeft. We hebben elkaar nodig, maar ook de gaven die aan een ieder gegeven zijn. Pas dan kunnen we goed groeien en ons ontwikkelen als een gezond lichaam.

8

goed om hier nog te noemen dat het niet voor niets over ‘gaven’ gaat. Het is een gift van God. Je kunt ze niet verdienen; ze worden door God aan ons, en daarmee aan de gemeente, geschonken.

De gaven van de Heilige Geest worden doorgaans in drie categorieën verdeeld: gaven van openbaring, gaven van kracht en gaven van inspiratie.

1 Gaven van openbaring In drie gaven van openbaring geeft God op bovennatuurlijke wijze informatie. Dit is informatie van buiten de grenzen van de menselijke geest; informatie die niet te maken heeft met eigen verstand of capaciteit om te horen of zien. Het heeft dus niets te maken met eigen intelligentie of wijsheid. W oord van wijsheid: een bovennatuurlijke openbaring van Gods plannen. Het is een goddelijk inzicht in situaties, een boodschap van God aan de gemeente, gegeven door de Heilige Geest, overgebracht door een gelovige.

GIFT

W oord van kennis: dit heeft betrekking op feiten. Door een woord van kennis openbaart God iets wat feitelijk bestaat of bestaan heeft, het is concreet. Jezus gebruikte deze gave bijvoorbeeld toen Hij Nathanaël al zag zitten onder de boom. Jezus gebruikte deze gave met goddelijk gezag.

Hoe zit het dan met die gaven van de Geest?

In 1 Korinthe 12-14 staan de meest bekende teksten over deze gaven. En hoewel er meer zijn en ze ook elders beschreven worden, zal ik me in dit artikel beperken tot negen gaven die daar beschreven worden. Het is overigens

H et onderscheiden van geesten: door God gegeven bekwaamheid om de aanwezigheid en activiteit van een geest te ontdekken. Hierdoor wordt duidelijk of iemand op een goede dan wel verkeerde

PINKSTERCONFERENTIE

manier gemotiveerd wordt. Deze gave van onderscheiden van geesten is ook vandaag van groot belang, om valse leringen, leugens, en alles wat onecht is, te doorzien.

2 Gaven van kracht In de gaven van kracht deelt God zijn eigen goddelijke macht en vermogen mee aan de mens. Deze categorie wordt in het Engels ook de gaven van wonderen genoemd. D e gave van geloof: deze verschilt van andere soorten geloof. Het is een speciaal geloof waardoor op bovennatuurlijke wijze iets wordt bereikt wat met menselijke hulpmiddelen onmogelijk is. We zien de gave van geloof in werking wanneer God door de kracht van de Heilige Geest bovennatuurlijke prestaties tot stand brengt die met menselijk verstand niet te verklaren zijn. De gave van geloof kan opereren op de terreinen van goddelijke bescherming en goddelijke voorzieningen.

Dit geloof stelt God in staat iets te doen voor mij en door mij. Deze gave is onbegrensd om de eenvoudige reden dat niet de mens maar God de deur is. God is de bron van haar energie. Veel christenen geloven niet dat ze uit dezelfde bron drinken als Jezus.

Maar dat is wel zo. Door ons heen stroomt dezelfde kracht als door Jezus. G aven van genezingen: deze zijn complexer dan andere gaven, vooral omdat deze als enige gave van de negen in het meervoud staat. Hoeveel gaven van genezingen er zijn is niet vast te stellen, maar er zijn mensen met een specifieke gave van genezing van een specifiek soort kwaal.

D e gaven van genezingen zijn niet per se hetzelfde als een genezing die plaatsvindt nadat een gelovige ervoor gebeden heeft. Ik geloof dat God ons allemaal kan gebruiken als we bidden voor genezing. Ik heb zelf mensen zien genezen na mijn gebed, maar ik heb zelf niet een gave van genezing. K racht om wonderen te doen: dit heeft te maken met een bovennatuurlijk ingrijpen van God. Je zou dus kunnen zeggen dat wat er gebeurt tegen de gewone gang van zaken ingaat. En wat voor ons bovennatuurlijk is, een wonder, is het voor God niet. Wat in Gods ogen misschien heel klein is, is voor de mens een wonder.

3 Gaven van inspiratie De derde categorie gaven van de Geest is anders dan de vorige twee categorieën, omdat deze gaven de uiterlijke wereld niet direct veranderen. Het doel van deze gaven is drievoudig: stichten, vermanen en vertroosten, kortom inspireren. S preken in tongen: spreken in verschillende talen, tongentaal, is een gave die zowel bestemd is voor de bediening in de gemeente alsook voor het persoonlijke gebedsleven. De Heilige Geest geeft ons een nieuwe taal. In deze nieuwe taal kunnen we tot God spreken maar ook in de gemeente een boodschap doorgeven. Voor dit laatste is in de meeste gevallen de gave van vertolking van tongen nodig. V ertolking van tongen: dit is een bovennatuurlijke verwoording van de betekenis van een boodschap die via tongentaal aan de gemeente is gegeven.

9

Het doel van deze gave is een boodschap, geuit in een onverstaanbare taal, op begrijpelijke wijze te vertolken. Deze manier van openbaring is krachtig omdat het duidelijk van God komt. G ave van profetie: deze wordt zichtbaar wanneer iemand op bovennatuurlijke wijze de mysteries van God doorgeeft, soms ook een toekomstperspectief. De gave van profetie is bedoeld voor troost, niet voor veroordeling zoals sommigen soms denken. Al heeft deze gave zeker soms een waarschuwende functie, maar altijd vanuit liefde.

WAPENS Er is nog veel meer over de gaven van de Heilige Geest te zeggen. Er zijn niet voor niets vele boeken over geschreven. Het doel van dit artikel is echter om ons opnieuw te laten beseffen hoe bijzonder het is dat God ons zijn Heilige Geest geeft, en dat Hij ons door de Geest vele gaven wil geven. De gaven van de Geest zijn de wapens die God ons geeft om te strijden tegen de listen van de duivel. Hiermee

peiD tk a r e g

Dit artikel maakt deel uit van een serie artikelen over het thema van de Pinksterconferentie: Diep geraakt. Elke maand gaan we in op een aspect uit deze prachtige tekst in Handelingen 2:37-39: En toen zij dit hoorden, werden zij DIEP in het hart GERAAKT en zeiden tegen Petrus en de andere apostelen: Wat moeten wij doen, mannenbroeders?

En Petrus zei tegen hen: Bekeer u en laat ieder van u gedoopt worden in de Naam van Jezus Christus, tot vergeving van de zonden; en u zult de gave van de Heilige Geest ontvangen. Want voor u is de belofte en voor uw kinderen en voor allen die veraf zijn, zovelen als de Here, onze God, ertoe roepen zal.

10

kunnen we veldslagen winnen. We moeten nooit de kracht, het vermogen en het nut van de gaven onderschatten. We moeten ze steeds opnieuw grondig bestuderen en ze in de praktijk laten functioneren.

Paulus zegt in Romeinen 8:23 dat we de Geest als voorschot gekregen hebben. Er is dus nog meer! Maar in dit aardse bestaan, tijdens de reis naar het eeuwige en volmaakte leven, geeft God ons gaven, een gift dus, waarmee Hij ons wil helpen om te leven zoals Hij het bedoeld heeft. Zo’n cadeau laat je toch niet op de kast staan, glimmend en wel, zodat mensen die op bezoek komen ernaar kijken en jij trots kunt zeggen: “Kijk eens wat ik heb gekregen”? Totdat iemand de vraagt stelt: “En wat kun je ermee? Waar is het goed voor?”

Dan sta je met een mond vol tanden terwijl je beseft dat je een geweldige kans gemist hebt om ‘buiten te spelen’, en dit bedoel ik echt heel eerbiedig.

Dit is wel de essentie. Als we bij Gods koninkrijk gaan horen, verandert het perspectief van ‘what’s in it for me’, naar ‘what’s in me for you’. We mogen zijn als bomen, geplant aan waterstromen. Een boom met diepe wortels, die niet alleen schaduw geeft, maar ook vrucht draagt en zich vermenigvuldigt. Pak die gift dus uit, gebruik en ontwikkel hem in samenwerking met andere gelovigen. Die kans wil je niet missen. •

MARJA VERSCHOOR-MEIJERS

FRISSE KIJK OP OUDE WAARHEDEN

Gezonde leer Een oude bekende sprak me aan bij de winkel. Of ik verstand had van eschatologie. Ik schaamde me niet om die vraag met nee te beantwoorden. Dat houdt de meeste gesprekken eenvoudig en begrijpelijk, zo ook in dit geval. Gelukkig, want er zat regen in de lucht en ik wilde snel naar huis. “Het schijnt actueel te zijn”, riep hij me nog na.

Thuis heb ik het woord voor de zekerheid maar even opgezocht. Eschatologie, ofwel de leer over

opgeroepen heb in Efeze te blijven om sommigen te bevelen geen andere leer te onderwijzen… (1

het einde der dingen. Er bestaan ontzettend veel verschillende ‘leren’, de een nog interessanter dan de ander en ik kan me zo voorstellen dat de tijd waarin we nu leven de vraag naar eschatologie doet toenemen en daar is niets mis mee.

Timotheüs 1:3). Geen andere leer dan de leer van Jezus Christus. Ha, hoe heerlijk eenvoudig.

Laten we daarom vooral bij de gezonde leer van Christus blijven

In Bijbelse tijden waren mensen ook bekend met een bepaalde leer, met lessen uit de oude boekrollen. Toen Jezus naar de aarde kwam, bracht Hij een nieuwe leer. Een leer die de praktische vervulling van de aloude beloften was. In Markus 1:27 kunnen we lezen hoe men daarop reageerde: En zij waren allen verbaasd, zodat zij elkaar vroegen: Wat is dit? Wat voor een nieuwe leer is dit, dat Hij ook de onreine geesten met gezag bevel geeft en zij Hem gehoorzaam zijn?

Paulus waarschuwde steeds tegen afdwalingen in de leer en doelde uiteraard op afdwalingen die tot eindeloze discussies en twist kunnen leiden. Als iemand een andere leer brengt en zich niet houdt aan de gezonde woorden van onze Heere Jezus Christus en aan de leer die in overeenstemming is met de godsvrucht, dan is hij

Onreine geesten waren er in oude tijden ook al, maar de autoriteit waarmee deze ‘Zoon des mensen’ hen verjoeg, was nieuw.

verwaand, weet niets, maar heeft een ziekelijke neiging tot twistvragen en woordenstrijd (1 Timotheüs 6:3-4a).

Discussies

Soms kan er heel veel informatie op ons afkomen, ook nieuwe leerstellingen misschien.

Ja, zoveel dat het je een beetje kan gaan duizelen. Laten we daarom vooral bij de gezonde leer van Christus blijven, wat onze verdere interesses ook zijn. Moge de rijke inhoud van de evangeliën diep in ons hart verankerd zijn. In sommige Bijbels zijn de woorden van Jezus zelfs in kleur afgedrukt. Zijn woorden, zijn leer!

In Handelingen 17:19 kunnen we lezen hoe de apostel Paulus aan de tand werd gevoeld over de gesprekken die hij voerde met enkele Griekse wijsgeren over de nieuwe leer van Christus: En zij namen hem mee en brachten hem op de Areopagus, en zij zeiden: Mogen wij weten wat die nieuwe leer inhoudt waar u over spreekt?

Later lezen we hoe Paulus Timotheüs waarschuwde om bij die leer te blijven en twistgesprekken uit de weg te gaan. Ik herinner u eraan hoe ik u, toen ik naar Macedonië reisde, ertoe

Gelukkig de mens, Heer, die door u wordt geleid en onderwezen in uw wet en uw leer (Psalmen 94:12, NBV). •

11

THE CHOSEN In september kwam de dvd

deze en meer mensen die

van seizoen 1 van The Chosen

een ontmoeting met Jezus

uit: een unieke dramaserie

hadden – wat hun leven

over het leven van Jezus. Het

voorgoed veranderde.

bekendste verhaal ter wereld wordt op hedendaagse wijze

40 DAGEN MET JEZUS

verteld, vanuit het perspectief

Dit dagboek nodigt je uit voor

en de levens van de mensen

een veertig dagen durende

om Hem heen. Inmiddels zijn

reis met Jezus rondom

ook een kerstspecial op dvd,

concrete levensthema’s.

een roman en een dagboek

Hoe bouw ik aan gezonde

rondom de serie verschenen.

relaties? Hoe ga ik met twijfel

DVD SEIZOEN 1

WAARDEVOL HOOGGEVOELIG Marit Goessens

om? Welke goede plannen

SAMENSTURING IN DE KERK

Rianca Evers-den Ouden & Wilbert de Goei

heeft Jezus voor mijn leven

“Boven alles wil ik de

Seizoen 1 van de succesvolle

en hoe herken ik die? We

boodschap meegeven dat

Hoe maken we van de kerk een

serie die door crowdfunding

ontmoeten mensen die Jezus

hooggevoeligheid waardevol

levend lichaam? Een bloeiende

tot stand kwam, trekt je

in levenden lijve kenden, van

is! God heeft ons immers

organisatie waar iedereen zijn

vanaf het eerste moment

Hem hielden, Hem dienden

zo gemaakt. Hij heeft een

unieke gaven en talenten mag

mee in de wereld van Simon

en volgden. 40 dagen

uniek plan met jou en mij.

inzetten en in eenheid gewerkt

Petrus, Nikodemus, Maria

krachtige input, gebed en

En onze hooggevoeligheid

wordt vanuit een heldere

Magdalena en Mattheüs. En

verdiepingsvragen om te

hoort daarbij!” Met deze

visie? Dit boek gaat in op deze

natuurlijk van de persoon om

groeien in je relatie met Jezus.

positieve woorden begint

actuele vragen, en presenteert

Marit Goessens, zelf

een inspirerend model voor

ook hooggevoelig, haar

nieuwe kerkstructuren:

wie het allemaal draait: Jezus afleveringen van het eerste

DVD – DE HERDER (KERSTSPECIAL)

verrassende, inzicht gevende

samen sturen. Het eerste deel

seizoen en bonusmateriaal.

Simon is schaapherder,

boek. Vaak ervaren mensen

focust op de kernprincipes

Indrukwekkende beelden

en gehandicapt. Hij ziet

alleen de uitdagingen van

van samensturing in de

en levensechte verhalen die

verlangend uit naar de

hooggevoeligheid. In dit boek

kerk, waaronder Gods

Jezus dichtbij brengen en

beloofde Messias die

wordt daar ook aandacht aan

bedoeling met de gemeente,

je raken.

genezing en redding zal

besteed, maar tegelijkertijd

functioneren als levend

brengen, zoals de oude

laat Marit zien hoe waardevol

lichaam en leiderschap. In

profetieën vertellen. Door

deze eigenschap is in

deel twee wordt vervolgens

zelf. De dvd bevat alle acht

IK HEB JE BIJ JE NAAM GENOEMD

zijn beperking laten de

relatie met God, jezelf en

ingegaan op hoe het

Waar Jezus verschijnt, wordt

meeste mensen hem

anderen. Ze geeft heldere en

gezamenlijke leer- en

alles anders. Voor Maria

links liggen en hij lijkt

diepgaande informatie, reikt

veranderproces eruitziet, en

Magdalena, die gebukt

veroordeeld tot een leven

handvatten en reflectievragen

hoe er gebouwd kan worden

gaat onder haar innerlijke

vol pijn en lijden. Tot hij

aan om mee aan de slag

aan een geestelijk huis. Het

demonen. Voor de visser

door een wonderlijke

te gaan, en deelt eerlijke

uit vier fasen bestaande

Simon, die in grote financiële

openbaring getuige is van

ervaringsverhalen van zichzelf

proces omvat eigenaarschap,

moeilijkheden verkeert. En

het belangrijkste moment

en anderen. Een aanrader

gedeelde verantwoordelijkheid,

voor Nikodemus, de geestelijk

in de wereldgeschiedenis.

voor iedereen die met

collectief discipelschap en een

leider die plotseling zijn

Prachtige boodschap – niet

hooggevoeligheid te maken

bloeiende cultuur. Stapsgewijs

geloofsovertuigingen moet

alleen voor kerst!

heeft.

en doelgericht samen op weg

schreef een boeiende roman,

Uitgeverij NEEMA

Uitgeverij Jongbloed

gebaseerd op seizoen 1, over

www.thechosen.nl

Prijs € 17,99

naar een bloeiende gemeente.

heroverwegen. Jerry B. Jenkins

Uitgeverij KokBoekencentrum Prijs € 22,50

1212

EEN PLEIDOOI VOOR GELOOF

KLEUR JE WERELD GROEN

ONVOORSTELBARE GENADE

DUURZAME BUCKETLIST

Lee Strobel

Theanne Boer

Jan Pool

App

‘Als er een goede God bestaat,

‘Beter zorgen voor de

“Er is meer genade in God

Onlangs lanceerde Micha

waarom is er dan zoveel

schepping’ is het thema van

dan er zonden zijn in de

samen met een aantal andere

lijden?’ Een lastige vraag waar

dit geweldige interactieve

wereld. Genade is het hart

organisaties de Duurzame

geen makkelijk antwoord op

lees-kijk-doe-boek voor

van het evangelie en de hoop

Bucketlist. Omdat er bij een

is. Is dat er eigenlijk wel? In

kinderen (én vaders en

voor deze wereld,” begint

duurzaam leven veel komt

dit uitstekend onderbouwde

moeders, opa’s en oma’s…).

Jan Pool zijn hoopvolle boek.

kijken, helpt Micha je op

en prettig leesbare boek gaat

In Kleur je wereld groen ontdek

Vol enthousiasme legt hij uit

weg met praktische, kleine

voormalig onderzoeksjournalist

je hoe mooi God de wereld

wat genade is: eindeloos,

stappen om simpelweg te

Lee Strobel op zoek. Hij

gemaakt heeft, hoe de natuur

onuitputtelijk, onvoorstelbaar.

beginnen. De app zet een

gaat uitgebreid in op de

bedreigd wordt en wat grote

Maar hij gaat ook in op wat

aantal belangrijke stappen

acht grootste bezwaren die

mensen én kinderen daaraan

het niet is. De boodschap van

op een rijtje, overzichtelijk

mensen aanvoeren tegen

kunnen doen. Elk hoofdstuk

genade is namelijk prachtig,

verdeeld over 8 categorieën:

het christendom, zoals:

begint met een tekst uit

maar niet zonder risico. God

schepping & natuur, omgaan

de evolutietheorie, een

Genesis over de schepping,

wil dat we bevrijd worden

met geld, werk, afval,

liefdevolle God stuurt geen

en een uitleg over het thema

van zonde en schadelijke

duurzaam consumeren,

mensen naar de hel of laat

van die scheppingsdag: licht,

patronen, en zijn unieke

energie & klimaat, vervoer

hen lijden, wonderen zijn in

water, bomen, tijd (zon en

genade maakt het mogelijk

en geloof & inspiratie. Als je

strijd met de wetenschap en

maan), leven, mens en rust.

om werkelijk als verloste,

een stap hebt gezet, kun je

kunnen niet echt gebeurd

Je leest interessante feitjes

vergeven en vrije mensen te

die afvinken. Ook kun je heel

zijn, en het is arrogant om te

en weetjes, lost raadsels op

leven. Bij ieder hoofdstuk is

gemakkelijk je eigen duurzame

beweren dat Jezus de enige

en gaat zelf aan de slag met

een aantal verwerkingsvragen

stappen toevoegen. Leuker

weg tot God is. Hij gaat in

de experimenteerpagina’s.

voor groepsbespreking

om het samen met vrienden

gesprek met deskundigen

Maak je eigen regenboog of

opgenomen die je helpen

te doen? Dan kun je de

en zet hun reacties op deze

zonneklok, en ontdek wat je

te ontdekken in hoeverre jij

bucketlist naar hen doorsturen

bezwaren uitgebreid op een

allemaal kunt doen om de

Gods genade hebt ontvangen

en de voortgang bespreken.

rijtje. Bij elk onderwerp is een

wereld een beetje groener –

en weer doorgeeft aan

Een inspirerend initiatief om

aantal verdiepingsvragen

en mooier! – te maken!

anderen. Levensveranderend

gewoon in je dagelijks leven in

onderwijs.

te zetten op duurzaam!

Uitgeverij KokBoekencentrum Prijs € 14,99

Meer info: www.duurzamebucketlist.nl

opgenomen, evenals een overzicht van ander

Uitgeverij Buijten &

bewijsmateriaal dat pleit voor

Schipperheijn i.s.m. Micha

het bestaan van God. Het boek

Prijs € 16,99

is verfilmd onder de titel The Case for Faith.

Uitgeverij Gideon Prijs € 19,95

13

TEKST: Regina Frumau

AANBEVOLEN MEDIA

‘ DE BIJBEL IS GESCHREVEN VOOR HET LEVEN’

Piet van Midden, schrijver, predikant en docent Hebreeuws, is ervan overtuigd dat jong en oud met veel meer plezier de Bijbel gaan lezen als ze meer weten over de Hebreeuwse bronteksten en de context van de verhalen.

Piet van Midden schreef in 1999 speciaal voor tieners de Groeibijbel. Sindsdien kreeg het meerdere herdrukken en onlangs verscheen een heruitgave. Aanleiding voor dit boek waren gesprekken van Piet met de tieners in zijn catechisatiegroep. “De boeken die voor catechisatielessen worden geschreven, gaan over onderwerpen die niet aansluiten bij hun belevingswereld. ‘Waarom is God barmhartig?’ is zo’n vraag waar zij helemaal niet mee bezig zijn.

14

Ik vind dan ook dat de Bijbel het enige goede catechisatieboek is. ‘Wat heb je nou aan de Bijbel, er staan allemaal stomme verhalen in,’ zei een van tieners in mijn catechisatiegroep. Een ander merkte op dat zijn opa een leukere Bijbel had dan zijn vader. Toen bleek dat zijn opa heel levendig voorlas, alsof hij er zelf bij was. Terwijl zijn vader de Bijbel voorlas als een droge opsomming. Dat maakte al zo’n groot verschil.”

Hebreeuws Piet van Midden, die naast predikant ook docent Hebreeuws is aan de universiteit van Tilburg, besloot zijn Hebreeuwse Bijbel erbij te pakken.

“Ik las Job 3 aan hen voor, waarop ze riepen: ‘Dat staat er toch niet?!’ Toen heb ik ze laten zien hoe het in het Hebreeuws wordt beschreven.

Je merkte dat het hen boeide. Om die reden besloot ik een Bijbel voor tieners te schrijven, gebaseerd op de originele Hebreeuwse teksten.

Ook omdat er voor die leeftijdsgroep bijna geen Bijbels zijn uitgegeven. Daarbij heb ik niet alleen naar de bronteksten gekeken maar ook naar wat de Talmoed en de Midrash erover zeggen.

BIJBELLEZEN

De Talmoed is een Joodse verzameling van gesprekken van rabbijnen van over de hele wereld over de Torah, de vijf boeken van Mozes. De Midrash is een rabbijnse methode van uitleg van het Oude Testament.”

‘DE BIJBEL BEANTWOORDT DE VRAAG WAAROM WIJ ER ALS MENS ZIJN’ “Het is ontzettend interessant om op die manier de Bijbel te lezen, niet alleen voor tieners maar ook voor ouderen, van wie ik regelmatig reacties en vragen krijg. Doordat de Bijbelvertalingen die we doorgaans lezen vooral willen aansluiten bij lezers van nu, wat heel begrijpelijk is, kloppen die vertalingen niet altijd. Door de bronteksten te gebruiken en de rabbijnse uitlegging erbij, kom je soms tot verrassende ontdekkingen in overbekende teksten. Kijk bijvoorbeeld naar de geboorte van Kaïn. In het gedeelte ervoor lezen we dat de mens als God wilde worden. Dat was dus niet gelukt, maar dat gevoel zat er nog wel, heel diep. Dat kun je merken in dit gedeelte: Trots dat Eva was! ‘Wat God kan, kan ik ook! Net als God heb ik een man gemaakt!’ riep ze. Kaïn noemde ze haar zoon.

Zo staat het er in het Hebreeuws en dat heb ik op deze manier overgenomen in de Groeibijbel. Maar in de reguliere Bijbelvertalingen lees ik dat Eva zegt: Ik heb een man van de Here gekregen! (Genesis 4:1). Dat geeft toch wel een heel andere betekenis en lading aan dit gedeelte.”

handelaars. ‘Hoe oud is hij?’ ‘Zeventien,’ antwoordde Juda. Een van de handelaars keek in een boekje en zei: ‘Jammer voor jullie dat hij geen twintig jaar is. Want van vijf tot twintig jaar doet zo iemand tegenwoordig twintig zilverstukken. Maar een slaaf van twintig tot zestig jaar levert vijftig zilverstukken op.’

Het klopt dat het gedeelte over die prijzen niet in Genesis 37 staat. Dat heb ik overgenomen uit Leviticus waar keurig wordt uitgerekend wat een mens waard is. Ik ben bij deze briefschrijver op bezoek geweest om hem dat te laten zien en dat was voor hem echt een ontdekking, dat je zo’n Bijbelverhaal niet los moet zien maar in de context van de hele Torah en de joodse traditie.”

Levensverhaal Voor Piet van Midden is het voor alle Bijbellezers, jong of oud, belangrijk om te beseffen dat de Bijbel in de eerste plaats een Joods boek is. “Niet alleen het Oude Testament maar ook de gelijkenissen van Jezus vragen kennis van het Joodse leven. Dat geeft zoveel verdieping bij het lezen van de Bijbel.

De Bijbel is geschreven voor het leven. Alles komt erin voor. Als je tieners wilt laten Bijbellezen dan moet je dát aan hen laten zien. De Bijbel is een levensverhaal tussen aarde en hemel en tussen God en mensen. Het beantwoordt de vraag waarom wij er als mens zijn. Je bent geen toevalligheid. En de Bijbel laat zien dat heil, hoop en verzoening realiteit worden. Het geeft je uitzicht op een nieuw leven, met God.” • De Groeibijbel is een uitgave van Kwintessens / Meinema

Context

HEBREEUWSE VLOG

Piet van Midden publiceert elke werkdag een Hebreeuwse vlog, waarin hij een tekst voorleest en uitlegt. “Als het even kan citeer ik daarbij Joodse bronnen.” Inmiddels zijn er ruim 1300 gepubliceerd. Wie de vlogs wil ontvangen kan zich opgeven bij Piet via: P.J.vanMidden@tilburguniversity.edu

TEKST: Carina Bergman

Voor Piet van Midden is het ook belangrijk dat je bij het Bijbellezen niet alleen naar de tekst en de betekenis ervan kijkt, maar ook naar wat eraan voorafgaat en wat erop volgt. “Een man kocht een aantal exemplaren van de Groeibijbel voor zijn kleinkinderen maar schreef mij vervolgens verontwaardigd dat ik zelf dingen had toegevoegd aan het verhaal van Jozef die aan de handelaars wordt verkocht. Daar heb ik namelijk over geschreven: ‘Wat bieden jullie?’ vroeg Juda. ‘Je krijgt hem schoon aan de haak mee, zonder mooie jas.’

‘Er zijn tegenwoordig vastgestelde prijzen,’ zeiden de

15

WIE IS MIJN NAASTE? Een geleerde man vroeg Jezus: wie is mijn naaste? Jezus vertelde hem een gelijkenis.

“Een man ging van Jeruzalem naar Jericho.

Je kent die weg wel: hij loopt steil naar beneden aan weerskanten van een diepe kloof.” Iedereen knikte: die weg liep dwars door de woestijn. Het was er heet en dikwijls gevaarlijk. “Die man liep in de val,” ging Jezus verder. ‘Hij werd gepakt door rovers. Ze sloegen hem neer, plukten hem helemaal kaal en lieten hem halfdood achter. Daar lag hij. In de verste verten was er geen mens te zien. Laat er nou toch een priester langskomen! Die had dienst gedaan in de tempel en was op weg naar huis. De priester bleef stokstijf stil staan: wat lag daar op de weg? Een mens? De priester tuurde vanaf een grote afstand. Bewoog het? Nee, helemaal niet. ‘Daar ligt misschien wel een lijk,’ dacht de priester. ‘En ik heb net dienst in de heilige tempel. Ik mag niet in de buurt van een lijk komen, anders word ik ongeschikt als priester. O, wat moet ik nou!’

De priester had het er moeilijk mee. Want stel je voor dat die man daar níet dood was.

Dan kon hij hem helpen. Maar hij dacht: ‘Priester zijn is het belangrijkste van alles, in elk geval belangrijker dan die man. Ik neem geen risico.’ En hij klom de kloof in naar beneden en liep aan de overkant van de kloof verder.

Toen kwam er een priesterhulp langs. Die deed ook dienst in de tempel. Ook hij zag die man liggen en dacht, net als de priester: ‘Ik krijg vieze handen als ik een lijk aanraak en dan mag ik voorlopig niet meer in de tempel komen. En ik ben net zo trots dat ik de priester helpen mag.’ Ook hij klom voorzichtig naar beneden en ging aan de overkant van de kloof verder. Zo wist hij zeker dat hij ver genoeg bij het lijk vandaan was.

Toen kwam er een buitenlander voorbij.

Iemand uit het noorden, een Samaritaan. Die Samaritaan dacht: ‘Wat ligt daar nou op de weg? Die is vast dood.’ Hij liep er snel heen en draaide de neergeslagen man om. En laat die nou toch nog leven! Waren die priester en Leviet voor niks naar de overkant van de kloof geklommen. ‘Man wat ben jij eraan toe,’ zei de Samaritaan. […] Hij gaf hem een bekertje water en maakte zijn wonden schoon. Hij verbond hem en zette hem voorzichtig op zijn ezel. […]

Wie van de drie is een naaste geweest voor het slachtoffer?” vroeg Jezus aan de geleerde man. “Eh… degene die hem heeft geholpen, zult u bedoelen…” “Inderdaad: je moet je niet afvragen wie jouw naaste is, maar voor wie jijzelf een naaste kunt zijn. Ga je gang.”

Naar Lukas 10: 25-37. Overgenomen uit de Groeibijbel van Piet van Midden.

BIJBELLEZEN

Creatief #bijbellezen Hoe maak je van Bijbellezen een goede gewoonte? Probeer het eens op een van de onderstaande manieren!

Laat je voorlezen De BijbelApp YouVersion heeft een voorleesfunctie. Zet ‘m eens aan tijdens een wandeling of autorit.

Samen Lees eens samen met een vriend(in) in plaats van alleen. Praat en bid samen over het gedeelte; dat kan ook via WhatsApp of Facetime. Wat valt je op, wat spreekt je aan, wat vind je lastig?

SOAK De SOAK-methode is een Engelse woordspeling: ‘soaking’ betekent doordrenken of onderdompelen, in dit geval in een ontmoeting met God, maar het is ook een afkorting van: Scripture, lees een gedeelte uit je Bijbel en schrijf de tekst die er voor jou uitspringt over in je dagboek.

Observation, wat valt je op in de tekst Application, toepassing van wat je hebt ontdekt Kneel, knielen in gebed en God betrekken bij wat je hebt overdacht.

Schrijf alle onderdelen op, of deel je gedachten met anderen. Op Facebook zijn er groepen, zoals Goodmorning Girls en Love God Greatly, die hiervoor hetzelfde leesrooster volgen.

#Hashtag Probeer het gedeelte dat je hebt gelezen samen te vatten in één #hashtag en zet die er in de kantlijn naast. Dat helpt je om de kern te overdenken.

Gebruik dat woord om God te danken of om hulp te vragen. Ook leuk om met je tieners na het eten te doen!

Zweedse methode Een beproefde methode! Zet symbolen in de kantlijn van het gedeelte dat je gelezen hebt en help jezelf om dieper na te denken. ↑ wat lees je hier over God de Vader/Zoon/Heilige Geest ↓ wat staat hier over de mens ! iets nieuws wat je hebt ontdekt of een belofte van God ? i ets wat niet je niet begrijpt of lastig vindt → een opdracht, iets om te doen of juist niet te doen

Muziek ‘Zingen is twee keer bidden’ is een vaak aangehaalde uitspraak van Augustinus. Zing voordat je de Bijbel opent eens een of twee aanbiddingsliederen. Zoek eventueel online naar Bijbelteksten of psalmen die aansluiten bij het lied en laat je door Gods Geest raken in je hart.

Podcasts en apps Laat je inspireren door anderen. Luister naar podcasts als Eerst dit, Bidden onderweg of Dagvers. Ook de app Bible in One Year is een echte aanrader. Lees via de app de Bijbelteksten voor de dag en ontvang een praktische uitleg van Nicky en Pippa Gumbel.

Ontdekkingstocht Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap ontwikkelde de app Op ontdekkingstocht met de Bijbel voor wie het moeilijk vindt om de Bijbel een plek in zijn of haar leven te geven. Als je intekent doe je elke dag iets met een Bijbeltekst, op verschillende manieren: luisterend, studerend, creatief, kort (1 minuut) of lang (een halfuur). •

17

DE BIJBEL IN DE SCHIJNWERPERS Van 22 januari tot en met 22 februari wordt voor de derde keer de Maand van de Bijbel georganiseerd. Meer dan twintig organisaties werken samen om de Bijbel in de schijnwerpers te zetten en Bijbellezen te stimuleren.

Een van de initiatiefnemers van de Maand van de Bijbel is uitgever Pieter de Boer, werkzaam bij Royal Jongbloed.. “Samen met Leo Fijen, bekend als presentator bij de KRO-NCRV en tevens directeur van de katholieke uitgeverij Adveniat, ben ik deze maand gaan organiseren. Wij wilden heel graag de Bijbel op een voetstuk zetten. Er zijn in Nederland allerlei mooie initiatieven om boeken in de schijnwerpers te zetten, zoals de boekenweek en de kinderboekenweek en ook de verschillende prijzen die er zijn voor boeken.

Wij vinden dat het meest gelezen en meest verkochte boek ter wereld ook die aandacht verdient. In bestsellerslijstjes wordt de Bijbel nooit meegenomen, maar als er één boek een bestseller is, is dat wel de Bijbel.”

INSPIRATIE Pieter is zelf opgegroeid met de Bijbel en ziet dat als een belangrijke, positieve invloed in zijn leven.

“Het is een fantastisch boek, het geeft inspiratie en hoop. Door de manier waarop ik de Bijbel van jongs af aan heb leren lezen en begrijpen, ben ik iemand geworden die optimistisch in het leven staat. Ik ben zelf betrokken bij Alphacursussen en dan neem ik de bijbels mee die ik zelf bezit.

Daarmee kan ik een toren van twee meter hoog maken. Dan vertel ik dat het maar een fractie is van de hoeveelheid verschillende bijbels die er worden uitgeven omdat er zoveel verschillende vertalingen en vormgevingen zijn. Ook vertel ik over de impact die de Bijbel heeft op de wereld, op de geschiedenis en op onze cultuur.

Ik merk elke keer weer dat mensen daardoor geïnspireerd raken.”

Pieter de Boer

18

“Dat is ook wat we beogen met de Maand van de Bijbel. In bepaalde kringen wordt de Bijbel veel

gelezen en in andere kringen wordt de Bijbel gezien als een oud, of zelfs een verouderd boek.

Die mensen willen we laten zien wat een mooi boek de Bijbel is en hoeveel mensen daar plezier aan beleven en er kracht uit putten.”

BEREIK De themamaand wordt nu voor de derde keer georganiseerd. In hoeverre meer mensen hierdoor de Bijbel zijn gaan lezen, is moeilijk te zeggen, aldus Pieter: “We kunnen dat niet meten maar wel is ons bereik groter geworden.

We begonnen met vijf partnerorganisaties en inmiddels zijn dat er meer dan twintig. Daar zitten uitgeverijen, kranten, omroepen, boekhandels en andere organisaties bij die actief zijn rond de Bijbel. Het is mooi om die met elkaar te verbinden. Ieder laten ze in die maand zien wat ze doen met de Bijbel en ik geloof dat we daarmee een steeds groter publiek bereiken dat geïnspireerd raakt om de Bijbel te lezen.”

‘ In bestsellerslijstjes wordt de Bijbel nooit meegenomen, maar als er één boek een bestseller is, is dat wel de Bijbel’ Het thema is dit jaar ‘Zing een nieuw lied’. Er is een essay geschreven door theoloog en musicus Hanna Rijken en de muzikale Benedictijnse monnik prof. dr. Thomas Quartier. Samen hebben zij ook een liedtekst geschreven die door de Petrusband op muziek wordt gezet. • Meer info: www.maandvandebijbel.nl

BIJBELSTUDIE

GEWORTELD IN GODS LIEFDE In de Bijbel kom je regelmatig beeldspraak over bomen tegen. Ze worden geplant, geënt, ontworteld of gerooid. Deze beeldspraak mag ons inspireren.

In Amos 2:9 zegt de Heer tegen de Israëlieten: Ter wille van jullie heb Ik de Amorieten uitgeroeid, die zo groot waren als ceders en zo sterk als eiken: met wortel en tak roeide Ik ze uit.

Anderzijds schrijft Paulus: Als de wortel heilig is, zijn de takken het ook. En als nu sommige takken van de edele olijfboom zijn afgebroken en u, loten van een wilde olijfboom, tussen de overgebleven takken bent geënt en mag delen in de vruchtbaarheid van de wortel, dan moet u zich niet boven de takken verheffen. Als u dat doet, moet u goed bedenken dat niet u de wortel draagt, maar de wortel u (Romeinen 11:16b-18).

ENTEN Bij enten wordt een zwak takje op een sterke stam gezet, zodat er een gezonde plant of boom uit groeit. In de Romeinenbrief gebruikt Paulus dat beeld om duidelijk te maken dat er twee groepen tegenover elkaar staan: joden en heidenen. Vervolgens reikt hij een beeld aan als oplossing voor dit probleem: loten van een wilde olijfboom worden geënt op een edele olijfboom om samen te delen in de vruchtbaarheid van de wortel.

Paulus is en blijft voluit Joods, maar zijn standpunt is dat nieuwe gelovigen uit alle mogelijke achtergronden er volledig bij horen, zonder dat ze verplicht zijn de Joodse gebruiken over te nemen. Aan de andere kant zegt Paulus tegen de heidenen: Jullie moeten wel begrijpen waar je vandaan komt. Jullie zijn er, dankzij Gods genade, later bijgekomen. Zoals een wilde tak die op een edele olijf is geënt. Die edele olijf, die goede vruchtboom, dat is Israël.

Het volk van Gods eerste keuze.

JE MOET GEWORTELD ZIJN IN CHRISTUS, EN PUTTEN UIT DE BRON VAN LEVEND WATER ONTWORTELD Zoals mensen door hun geloof kunnen worden geënt op de edele olijfboom, zo is een mens zonder God ontworteld. Zonder voedingsbodem droog je uit, ook geestelijk. Je moet geworteld raken in goede aarde, oftewel geworteld zijn in Christus, en met je wortels putten uit de bron van levend water.

In Psalm 1:3 staat: Hij zal zijn als

een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei.

Een boom die aan stromend water geplant is, is fris en groen en draagt vrucht. Dat beeld wordt gebruikt voor mensen, mensen met sterke gezonde wortels. De kern van de Psalm is dat we geworteld moeten zijn in God. Dan pas komt er vrucht. De belangrijke vraag is dus: waarin ben je geworteld?

DORRE BOOM Volgens Psalm 1 leeft alles wat met God verbonden is en komt het zelfs tot bloei. Bij God is niemand een dorre boom. In Jesaja 56:3 wordt een eunuch een dorre boom genoemd, maar van God mag hij zich zo niet noemen. God wil ook hem gebruiken. Wie geworteld is in Gods liefde (Efeziërs 3:17), dus in Christus, mag als ent delen in de vruchtbaarheid van de wortel. •

Kees Goedhart

19

OPWEKKING NIEUWS VOORPROEFJE VAN DE NIEUWE CD 46 Op 21 januari is de tweede serie van vier nieuwe Opwekkingsliederen verschenen. De liederen zijn opgenomen tijdens Simply Jesus Come Together en je vindt de lyric video’s op de diverse digitale luisterplatforms als Spotify en YouTube. De livevideo’s worden later opgenomen tijdens de OPWEKKINGSLIEDEREN Pinksterconferentie. Verder gaat op 7 februari de playlist ‘Selectie cd 46’ online, met alle liederen die op cd 46 verschijnen, aangevuld met de originelen van de liederen die nog opgenomen worden.

Kortom: je hoeft niets van de nieuwe 862 - 865 liederen te missen!

GLS OOK DIT JAAR (GROTENDEELS) ONLINE Vanwege de nog geldende coronamaatregelen zijn ook de laatste GLS dagen (27,28 en 29 januari) online te volgen. Leiders kunnen de GLS via het online platform volgen om zo bemoedigd, geïnspireerd en bekrachtigd te worden in hun leiderschap.

Omdat we geloven in het belang van gezond leiderschap.

Meer informatie: www.glsnederland.nl

PINKSTERCONFERENTIE: REGISTRATIE VAN START De registratie voor de 52ste Pinksterconferentie gaat op 1 februari van start! Nadat er in de afgelopen twee jaar geen fysieke conferentie kon plaatsvinden, zien we ernaar uit om elkaar van 3 t/m 6 juni weer te ontmoeten op het evenemententerrein van Walibi Holland. Je bent van harte welkom om de conferentie met je gezin, vrienden of gemeenteleden mee te beleven – als kampeerder of daggast. Alle informatie – ook gerelateerd aan coronamaatregelen – is vanaf 1 februari te vinden via de website www.ikganaaropwekking.nl

KOM NAAR HET OPWEKKING WORSHIP WEEKEND Wil jij groeien in aanbidding, persoonlijk of als team?? Kom dan van 18 t/m 20 maart naar het Opwekking Worship Weekend op De Betteld in Zelhem voor een weekend vol aanbidding, workshops, ontmoeting en natuurlijk de nieuwe Opwekkingsliederen. We willen samen groeien in aanbidding – in de meest brede zin van het woord. Er zijn tijdens alle diensten korte toespraken van bekende aanbiddingsleiders en sprekers, en er is veel tijd ingeruimd voor stilte, gebed en ministry. En om je verder te inspireren is er op zaterdag een ruim aanbod aan seminars en workshops. We zien uit naar een geweldig weekend tot eer van onze God, en zien uit naar je komst.

Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.opwekkingworshipweekend.nl.

20

FUSIE: OPWEKKING ÉÉN STICHTING Per 1 januari 2022 zijn Stichting Opwekking en Stichting Opwekkingslektuur verdergegaan als Stichting Opwekking. Stichting Opwekkingslektuur werd in 1988 opgericht en had als doel de diverse productlijnen en de daaruit voortvloeiende inkomstenstromen gescheiden te houden, vooral vanwege belastingregels. Inmiddels zijn de regels veranderd en is er geen noodzaak meer voor twee stichtingen. In oktober van het afgelopen jaar hebben we het logo opgefrist en vanaf januari gaan we dus onder één stichting en met één beeldmerk verder.

PERSOONLIJK

DISCIPLINE

Discipline lijkt op het moment zelf geen vreugde te brengen, slechts verdriet, maar op den duur plukt wie erdoor gevormd is er de vruchten van: een leven in vrede en gerechtigheid (Hebreeën 12:11).

Ruben Flach

Het is algemeen bekend dat in de derde week van januari, rond de zogenaamde ‘Blue Monday’, de meeste goede voornemens al gesneuveld zijn. Hoe is dat bij jou? Had je goede voornemens en staan ze nog? Of heb je het ook opgegeven en vraag je je af of het ooit gaat lukken?

Discipline

Ik heb bewust het eerste woord van de Bijbeltekst hierboven anders vertaald dan we in de Nederlandse vertaling terugvinden. In de Griekse grondtekst staat daar ‘paideia’ dat het best met discipline vertaald kan worden. De betekenis is best heel diep en heeft betrekking op het cultiveren van geest en moraliteit. Het gaat ook over alles wat (bij volwassenen) de ziel cultiveert, in het bijzonder door fouten te corrigeren en hartstochten in bedwang te houden. En het gaat ook over training en verzorging van het lichaam.

Nu komt het woord discipline in de Nederlandse Bijbelvertalingen maar één keer voor, in de NBG51. Dat is best jammer en misschien ook wel veelzeggend. Het in 1996 geschreven lied ’15 miljoen mensen, die schrijf je niet de wetten voor, die laat je in hun waarde’ zegt iets over de cultuur die we ontwikkeld hebben. Wij hebben niet veel op met discipline.

Je kunt het woord discipelschap echter niet los zien van discipline. Jezus volgen kost je iets eigenlijk alles - en het zou helpen als we daar veel duidelijker over zouden zijn. Misschien is het niet populair om te zeggen en daarom misschien geen goede marketing, maar wel het meest eerlijke… en uiteindelijk het meest vruchtbare.

dat moment. Zo maakte ik na de zomervakantie zelf de keuze om meer te gaan wandelen. Met een drukke ‘baan’ die veel vergaderuren kent kwam ik maar weinig buiten, en met een lockdown werd dat alleen maar erger.

IK WIL JE AANMOEDIGEN OM NIET OP TE GEVEN, MAAR OM TE KIEZEN VOOR DISCIPLINE En het is gelukt! Sinds september houd ik het, zonder maar één dag over te slaan, vol om mijn stappen te halen. Inmiddels ben ik zover dat ik na het eten ’s avonds echt een rondje wil lopen en is in het weekend een wandeling van 10 km geen uitzondering meer. Het gevolg is dat mijn gewicht behoorlijk is afgenomen, ik bruis van de energie en dat ik meer dan hiervoor met mijn wandelmaatje, mijn eigen lieve vrouw, praat over van alles en nog wat. Wat een opbrengst!

Ik wil je aanmoedigen om niet op te geven, maar om te kiezen voor discipline, ook in je discipelschap.

Zoek God, maak tijd voor Hem. Sla geen dag over en ga door totdat je niet meer zonder kunt.

Om met de vervolgtekst aan de Hebreeën te eindigen: Hef daarom uw slappe handen op, strek uw knikkende knieën, en kies rechte paden, zodat een voet die gekneusd is niet verder ontwricht raakt, maar juist geneest.

Stap voor stap!

Wandelen

De jaarwisseling is een goed moment om te reflecteren en keuzes te maken voor verandering.

Maar we zitten natuurlijk helemaal niet vast aan

21

advertentie

Als je de

ziet, zit je goed!

Boeken van Craig Groeschel

16,50

ISBN 978-90-5999-1101 17,50

ISBN 978-90-5999-1408

Andere recente uitgaven van Uitgeverij Gideon

24,95

ISBN 978-90-5999-1439

17,95

ISBN 978-90-5999-1996

22,50

ISBN 978-90-5999-1941

Craig Groeschel (1967) is getrouwd met Amy en vader van zes kinderen.

In 1996 begon hij vanuit een garage met Life.Church. Nog altijd is hij voorganger van de kerk, die met dertien locaties een van de grootste en meest invloedrijke kerken van de Verenigde Staten is. Hij schreef diverse bestsellers en lanceerde in 2008 de populaire bijbelapp YouVersion. Zijn bediening en boeken kenmerken zich door zelfreflectie, authenticiteit en bijbels onderwijs. Bij Gideon verschenen reeds de boeken De christenatheïst en Hoop.

Een vertaling van zijn boek Dangerous Prayers verschijnt in het najaar van 2022. Sinds 2018 is Groeschel gastheer van de Global Leadership Summit (GLS) die in Nederland jaarlijks door Opwekking wordt georganiseerd.

16,50

ISBN 978-90-5999-1972

Gideonboeken zijn te koop bij de (christelijke) boekwinkel en bij Uitgeverij Gideon Uitgeverij Gideon, Dorpsweg 3a, 4223 NA Hoornaar - T 0183-581696 - info@gideonboeken.nl

www.gideonboeken.nl

GIDEON

PINKSTERCONFERENTIE

DE PINKSTERCONFERENTIE VAN 2022 KOMT DICHTERBIJ! Op 1 februari gaat de registratie voor de Pinksterconferentie weer van start. Jan van de Burgt, projectmanager bij Opwekking, heeft het al druk met de voorbereidingen, want op het terrein verandert er het een en ander.

Hoewel de Pinksterconferentie de afgelopen twee jaar alleen online plaatsvond, zat projectleider Jan van de Burgt - eindverantwoordelijk voor de organisatie en inrichting van het conferentieterrein - niet stil. Het gaf hem de tijd om een aantal belangrijke vraagstukken die al langer speelden, eens echt goed aan te pakken. We nemen de belangrijkste veranderingen met hem door.

1. Het Kinderplein verhuist naar het eerste veld na de loopbrug (veld D) Jan: “Die verhuizing heeft meerdere redenen.

De belangrijkste is dat we denken het Kinderplein zo beter bereikbaar te maken voor alle kampeerders, ook die van de velden F en G (aan de overkant van de weg). Voor de ouders was het best een eind lopen voordat ze bij het Kinderplein waren. We gaan overigens meer faciliteiten aanbieden op veld F en G.” 2. Registratie voor iedereen, dus ook voor daggasten “Al een aantal jaar lag er een dringend verzoek van de gemeente om vanwege de veiligheid en beheersbaarheid ook de daggasten te registreren. Ze zeiden: ‘Stel dat iedereen die wel eens een dagje komt, nu allemaal op dezelfde dag komt? Hoe beheers je dat? Hoe communiceer je dat het terrein vol is?’ We zagen in dat de gemeente daarmee wel een punt had.

Daarom moet je je vanaf dit jaar registreren als daggast, tegen betaling van een klein bedrag aan administratiekosten. Deze registratie heeft dus niets te maken met coronamaatregelen en is ook geen coronatoegangsbewijs.”

3. Het parkeerterrein staat vol met zonnepanelen.

“Op het hele parkeerterrein staan nu zonnepanelen, op twee meter hoogte. Dat heeft in principe niets met Opwekking te maken maar het wordt wel een logistieke uitdaging. Om te beginnen omdat grote wagens er niet onder passen. Daarnaast kunnen er waarschijnlijk minder auto’s op dat terrein. We gaan een oplossing aanbieden op een andere parkeerplek.”

4. De MissionBoulevard beter benut “We willen meer ruimte bieden aan organisaties langs de MissionBoulevard en tegelijkertijd een logische verbinding maken tussen de verschillende programmaonderdelen op het terrein, van de loopbrug en het Kinderplein tot aan het hoofdterrein.

Om die reden komen twee belangrijke tenten aan het eind van de MissionBoulevard te staan.”

5. Seminartent 2 en de Bijzondere Mensen Tent verhuizen.

“Deze twee tenten komen aan het eind van de MissionBoulevard. Dat maakt ze voor alle bezoekers, maar zeker voor de daggasten, veel logischer en makkelijker bereikbaar.” •

REGISTRATIE OPEN PER 1 FEBRUARI

Je bent van harte welkom om van 3 t/m 6 juni samen met ons het pinksterfeest te vieren op het evenemententerrein van Walibi Holland!

Er zijn verschillende mogelijkheden om de Pinksterconferentie mee te beleven, als kampeerder, daggast voor een of meer dagen, en als medewerker. Kijk voor meer informatie en aanmelden op ikganaaropwekking.nl 23

DE BIJBEL:

Gods waarheid in drie stijlen De Bijbel is het spreken van God. Het is Gods openbaring op papier zoals Jezus Gods openbaring was in persoon (2 Petrus 1:2-21, 2 Timotheüs 3:16, Johannes 14:9, Kolossenzen 1:15).

In de Bijbel wil God ons zijn gedachten bekendmaken. Maar hoe lees je de Bijbel?

24

BIJBELLEZEN

Een manier daarvoor is door te beseffen dat de woorden van God in drie literaire stijlen tot ons komen: als vertelling, als poëzie en als verhandeling. Als je die leert herkennen en weet hoe je ze moet lezen, herken je ook beter op welke manier God tot je wil spreken.

In dit magazine en de volgende magazines schrijven we iets meer over deze verschillende literaire stijlen in de Bijbel. Stef Schagen bijt het spits af met de vertelling.

1 VERTELLING Zo'n 44 procent van de Bijbel is geschreven als vertelling. God koos ervoor om ons zijn waarheden bekend te maken in de vorm van een verhaal. Hij weet dat wij van een goed verhaal houden. Vraag je af wie wie is. Wie is de ‘good guy’ en wie de ‘bad guy’ en waarom?

Let op de karakters: wat wordt je over hen verteld? Krijg je veel van hen te zien of maar één of twee dingen? Ontwikkelt een persoon zich?

Het tweede dat je doet is je afvragen waar het verhaal over gaat en hoe het afloopt (plot), en waar en wanneer het zich afspeelt (setting). Het begint met ‘er was eens’, daarna komt er vaak spanning omdat een tegenstander op het toneel stapt, vervolgens komt de climax wanneer de held met Gods hulp afrekent met onrecht, en na de ontknoping volgt er een goed einde.

2 POËZIE Zo’n 33 procent van de Bijbel is poëzie. God spreekt tot ons in poëtische beelden. Door beelden wil God je diepere innerlijk raken zodat je je richt op God zelf. Een beeld pakt je. Hij wil je bijvoorbeeld moed inspreken wanneer de psalmist onder invloed van Gods Geest vanuit zijn eigen omgang met Hem schrijft: Met U immers loop ik op een legerbende in en met mijn God spring ik over een muur (Psalm 18:30). Hij wil je overhalen tot vertrouwen wanneer hij schrijft: De Here is mijn Herder, mij ontbreekt níets! (23:1). Verlangzaam je leestempo en laat het beeld je pakken.

3 VERHANDELING Zo’n 23 procent is verhandeling. God spreekt door argumenten. De schrijvers van de epistels schreven de waarheid zonder opsmuk door een logisch betoog op te bouwen met argumenten die je tot overgave, actie en heiligheid bewegen.

Let op woorden als ‘want, daarom, derhalve, dus, dan, omdat, vanwege’.

VERTELLING: HET BOEK RUTH Een mooi voorbeeld van hoe het lezen van een vertelling werkt, is het boek Ruth. Ruth heeft alle ingrediënten van een goed verhaal: setting, karakters, plot en God. Er zit ook een boodschap in.

1. Setting: wanneer Ruth 1:1 opent met te vertellen waar het zich afspeelt en wanneer: In de dagen dat de richters richtten, was er honger in het land. Toen trok een man uit Bethlehem in Juda met zijn vrouw en zijn beide zonen, om als vreemdeling te verblijven in het land van de Moabieten.

Hier moet je eigenlijk even stoppen met lezen. Heb je Richteren gelezen? Richteren vertelt ons meerdere keren dat iedereen deed wat goed was in eigen ogen omdat er geen koning was in het land, en waar dat toe leidde: het volk ging naar de goden van hun vijanden en werd onderdrukt door de volkeren wier afgoden zij dienden. Dan riep het volk tot God, die een richter opwekte die met hun vijanden afrekende. Maar hoewel het daarna weer een tijd goed ging, richtte het volk zich toch weer tot de verkeerde goden, waardoor het opnieuw onder de onderdrukking kwam. Telkens herhaalde zich dat.

Ook aan het begin van het boek Ruth lezen we dat het niet goed gaat: er is honger in het land. En ook nu is er een man die doet wat hem zelf goed lijkt: hij vertrekt naar Moab om zijn gezin te redden. De Moabieten waren nota bene Israëls vijanden! Je kunt op je vingers natellen dat het verkeerd af gaat lopen.

Naomi raakt alles kwijt: haar man en beide zonen.

Vol ben ik gegaan, leeg ben ik teruggekomen. Waarom zou je mij Naomi (aangenaam) noemen, mijn leven is bitter geworden, zou ze zelf later zeggen. Was Elimelech zo wanhopig dat hij niet meer naar Gods stem kon luisteren? Elimelech betekent nota bene ‘mijn God is koning’.

25

2. Setting: waar

5. Een boodschap

Hoe kan het dat er in Bethlehem honger is?!

Bethlehem betekent immers Huis van Brood, Beth-Lechem ( ‫בית ֣לֶחֶם‬ ֵּ֧ ). De schrijver vertelt je dat er iets mis is maar spreekt ook profetisch. In Richteren klinkt de roep om een koning die rechtvaardig richt, het volk bij God brengt, met Israëls vijanden afrekent en het bevrijdt. In Ruth klinkt de voorspelling dat Hij komt zodat niemand meer honger heeft en iedereen verzadigd wordt.

Wat je in Richteren leest, wijst profetisch vooruit naar de Leeuw uit de stam Juda die verlost (Openbaring 5:5), en de gewenste koning verwijst naar Jezus die zei: Ik ben het Brood des Levens (Johannes 6:35). Bovendien wordt aangekondigd waar Hij komt: Hij wordt geboren in Bethlehem (Micha 5:1).

Zit er in deze vertelling een boodschap voor ons?

3. Karakters Wat vertelt het verhaal je over de karakters?

Wanneer het slecht gaat met Naomi omdat zij haar man en beide zonen verliest in Moab, besluit zij terug te keren naar Israël. Maar let op Ruths reactie wanneer Naomi haar schoondochters zegt dat ze in Moab moeten achterblijven: Orpa doet dat, maar Ruth niet. Beide verhieven hun stem en weenden tweemaal, staat er, zo hartverscheurend was het. Orpa kust haar schoonmoeder gedag, maar verknocht aan Naomi weigert Ruth.

4. Plot: het verhaal Ruth klemde zich aan Naomi vast. Wat een vastbeslotenheid! En Ruths besluit leidt tot grote zegen voor hen beiden en voor de hele geschiedenis.

Ze vertrekt met Naomi naar Israël waar ze als Moabitische veel moed voor moest opbrengen, ontmoet daar Boaz, trouwt hem en vormt het voorgeslacht van David en Jezus (Mattheüs 1:5).

Naomi’s leven gaat weer van leeg naar vol en van wanhoop naar zekerheid nu zij nageslacht heeft. Naomi krijgt meer dan een dubbel deel. Dat doet je denken aan Abram die in Genesis 12 zijn geloofsavontuur met God aanging en naar Israël vertrok; zo zou Ruth hem later volgen en wat een zegen leverde dat voor iedereen op!

26

1 Door Elimelechs verkeerde keuze gaat Naomi’s leven van vol naar leeg. Je kunt misschien wel zeggen dat God jouw koning is, maar of dat zo is blijkt uit of je doet wat Hij zegt. Toch, al is je leven leeggelopen door verkeerde omstandigheden en keuzes, God kan herstellen wat verloren is gegaan, zo laat Naomi zien.

2 Door te kiezen voor de God van Israël krijgt Ruth deel aan de zegen van Abraham en verandert de geschiedenis (Genesis 12:1-2).

3 Geloof verandert je leven. Ruth liet alles achter maar kreeg er zoveel voor terug. Het is alsof God in het verhaal zegt: zou je niet net als Ruth achter Mij aan willen gaan?

4 Ongeloof doet je blijven waar je bent, in Moab bij Gods vijanden, terwijl je in Bethlehem in Juda moet zijn.

5 Heb je met de God van Israël ook zijn volk omarmd, zoals Ruth zich vastklampte aan Naomi? Ook de heidenen zijn welkom in Israël, in Gods familie, op zijn edele stam (Romeinen 11:17). God heeft ook de niet-Joden altijd gewild (Romeinen 15:8-11). •

TIP: probeer op dezelfde manier andere Bijbelboeken te lezen, bijvoorbeeld 1 en 2 Samuël. Wat zijn de setting, de karakters, het plot en de boodschap?

TEKST: Stef Schagen

NIEUWS

NIEUWS

RANGLIJST CHRISTENVERVOLGING 2022

Islamitisch extremisme krijgt wereldwijde impuls door taliban

Afghanistan is de nieuwe nummer één op de Ranglijst Christenvervolging, dat maakte Open Doors vorige week bekend. Afghanistan verdringt hiermee Noord-Korea, dat twintig jaar lang onafgebroken de lijst aanvoerde, naar de tweede plaats.

Wereldwijd is de vervolging van christenen tot extreme hoogte gestegen, naar 360 miljoen christenen. Een stijging van 20 miljoen ten opzichte van vorig jaar. Eén op de zeven christenen kan zijn geloof niet in vrijheid beleven. Daarmee is een nieuw dieptepunt bereikt voor de vrijheid van godsdienst wereldwijd.

Onderzoekers van de ranglijst schetsen een gitzwart beeld voor de kleine ondergrondse christelijke gemeenschap in Afghanistan: christenen worden geëxecuteerd als hun geloof wordt ontdekt. Sinds de machtsovername door de taliban in augustus gaan talibanstrijders van deur tot deur om christenen op te sporen en te executeren. Afghanistan is nu het gevaarlijkste land ter wereld om christen te zijn.

Pakistan feest. In Nigeria leidde de machtsovername door de taliban tot een opleving van gewelddadige aanvallen tegen christenen. Extremisten vermoordden afgelopen jaar 4.650 christenen om hun geloof, een kwart meer dan het jaar daarvoor.

Steeds meer is zichtbaar dat christenen en andere minderheidsgroepen niet kunnen rekenen op hun eigen overheid voor bescherming. Sub-Sahara Afrika is de regio met het meeste geweld tegen christenen en daar groeit de angst voor verdere ontwrichting.

TECHNOLOGIE China staat op de zeventiende plaats in de ranglijst.

Het land zet massaal nieuwe technologie in om de greep op de persoonlijke levenssfeer van christenen te verstevigen. In mei vorig jaar werd nieuwe wetgeving ingevoerd die religieuze leiders verplicht ‘hun moederland lief te hebben, en de leiders van

RANGLIJST CHRISTENVERVOLGING 2022 2 9

1 8

4

10 6 7

5 3

OPENDOORS.NL/RANGLIJST

Op bekering tot het christelijk geloof staat de doodstraf.

Afghaanse christenen zijn op de vlucht geslagen naar opvangkampen in aangrenzende landen, of duiken onder in eigen land uit vrees voor ontdekking.

EXTREMISME De machtsovername door de taliban en het vertrek van westerse strijdkrachten uit Afghanistan is een impuls voor islamitische extremisten wereldwijd.

Na de val van Kaboel vierden moslimextremisten in

1

AFGHANISTAN

6

ERITREA

2

NOORD-KOREA

7

NIGERIA

3

SOMALIË

8

PAKISTAN

4

LIBIË

9

IRAN

5

JEMEN

10

INDIA

de Communistische Partij (CP) en het socialistische systeem te ondersteunen’. Een vergelijkbaar systeem gebaseerd op loyaliteit en homogeniteit is te zien in landen als Myanmar (nr. 12), Sri Lanka (nr. 52) en Maleisië (nr. 50). ‘Eén land, één volk, één religie’ is het credo.

De complete ranglijst en meer informatie is te vinden op: www.opendoors.nl •

27

28

BIJBELSTUDIE

DAVID DE VOS

GERED ÉN VRIJ Door onze bekering en doop zijn we gered en niet langer slaaf van de zonde (Romeinen 6). Toch worstelen we vaak nog met zonde en veroordeling.

Wat betekent het om gered en vrij te zijn?

Bijna iedereen kent de tekst uit Johannes 3:16 wel: Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een ieder, die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar eeuwig leven hebbe (NBG). De meesten van ons kunnen ‘m zelfs uit het hoofd opzeggen. Wat alleen niet veel mensen weten, is dat het vers dat daarna volgt (Johannes 3:17) minstens nét zo interessant is: God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door Hem te redden (NBV21).

Hiermee wordt duidelijk dat het initiatief om ons te redden bij God zelf ligt. Waarom is er dan toch zo’n spanningsveld tussen je geredde status en het blijvend worstelen met zonde en veroordeling in je leven?

RADICAAL Het allermooiste bekeringsverhaal in de Bijbel is dat van Paulus, als je het mij vraagt. Hij kwam radicaal tot inkeer nadat hij vanwege een licht uit

29

de hemel op de grond viel. Alles veranderde vanaf dat moment. Is dat niet wat we allemaal willen: een ontmoeting met God, zoals Paulus die had?

Waarbij alles in één klap anders is?

Is dat niet wat we allemaal willen: een ontmoeting met God, zoals Paulus die had?

betekent dat onze focus op het volbrachte werk van Christus is, ondanks onze worstelingen. Ik ken mensen die heimelijk verlangen naar een radicale bekering als die van Paulus, waarbij God het licht ineens aandoet. Daar wachten ze ook echt op: alsof Hij het weer zal doen. Maar ik geloof dat God wacht op jou en op mij, tot wij volwassen worden en gaan wandelen in zijn beloften.

VRIJ Eigenlijk is ‘gered zijn’ een besef dat in je denken plaatsvindt, want Jezus heeft zijn leven al tweeduizend jaar geleden gegeven voor jouw redding. Alleen wordt jouw redding pas werkelijkheid op het moment dat je het ook echt gelooft én je denken in lijn brengt met wat God over jou zegt. En daar is vaak een heel proces mee gemoeid. Ja, de ommekeer vindt vaak op één moment plaats, maar daarna kun je nog lange tijd worstelen met oude patronen. Het is dus niet voor niets dat de Bijbel ons onderwijst over ‘het vernieuwen van ons denken’. Onze focus moet elke keer weer op die ‘geredde status’ zijn.

DRAMADRIEHOEK In de psychologie wordt gesproken van een dramadriehoek. Dit gaat over de interactie tussen een aanklager, een slachtoffer en een redder.

De persoon met het reddersprofiel - denk aan ouders van een drugsverslaafde die hun kind blijven opvangen, zijn rommel blijven opruimen en rekeningen blijven betalen - krijgt vaak als advies: stop met redden, want pas dan stel je die ander in staat om zichzelf te redden en op te gaan staan.

Wat heeft de dramadriehoek met ons als christenen te maken? Het volgende: Christus heeft ons gered. Maar er breekt een moment in ons leven aan waarop we zélf mogen leren staan in onze volwassen christelijke identiteit. Dit

30

Wat ik mooi vind, is dat Kolossenzen 1:13 zegt: Hij heeft ons gered uit de macht van de duisternis en ons overgebracht naar het rijk van zijn geliefde Zoon (NBV21). Soms staan er belangrijke zaken in de Bijbel, waar we gemakkelijk overheen lezen. Er staat namelijk: Hij heeft ons gered ‘uit de macht van de duisternis’, en niet: ‘uit de duisternis’. Het kan dus kloppen dat het nog steeds duister om je heen is, maar het hoeft geen macht meer over je te hebben. Dat is gered én vrij zijn!

Als ik nadenk over de definitie ‘vrij zijn’ dan staat dit volgens mij gelijk aan: nergens meer aan vastzitten. Geen zaken die je ergens toe verplichten, zoals verslavingen of slechte gewoonten. Je bent vrij in je nieuwe natuur: die van Christus, waarbij God je ziet als schoongewassen en apart gezet. Van daaruit kan en mag je gaan leven.

VANBINNEN Maar goed, hoe ziet dat er in de praktijk uit? Ik moet hierbij denken aan een bijzondere vrouw.

Haar naam is Edith Eger. Ze is een van de weinige overlevenden van de Holocaust en heeft er een aangrijpend boek over geschreven. Ze legt hierin op krachtige wijze uit dat ze ondanks de strafkampen en de onmenselijke toestand waarin ze verkeerde, kon blijven geloven: ik ben vrij, want mijn vrijheid zit vanbinnen. Daarmee is ze tot een groot voorbeeld voor velen geworden, ook voor mij. Al is het donker om je heen en

BIJBELSTUDIE

worden al je vrijheden van je afgenomen: je bent in staat om jouw vrijheid te blijven omarmen en van daaruit te leven.

Dit sluit mooi aan op de Bijbeltekst die ik eerder noemde. Je bent niet meer in de macht van de duisternis, maar overgebracht naar het rijk van zijn geliefde Zoon. Dat wil zeggen dat je mag leven vanuit je nieuwe natuur: de wetenschap dat je geliefd bent. En dit gaat eigenlijk altijd gepaard met een proces van overgave.

OVERGAVE Ik denk hierbij aan de verloren zoon die na zijn onbevredigende zoektocht naar vrijheid, zijn hoofd op de borst van zijn vader legde. Prachtig hoe Rembrandt van Rijn dit heeft afgebeeld in zijn schilderij Terugkeer van de verloren zoon.

Na je bekering kun je nog lange tijd worstelen met oude patronen Op het schilderij is ook de oudste zoon van de vader te zien. De zoon die zichzelf met al zijn goede werken en gedragingen, overeind probeert te houden. Al woont hij in het huis van de vader, ook hij moet nog ‘gered’ worden.

Zijn hart is immers ver verwijderd van dat van zijn vader. Waarom? Omdat hij vastzit in oude patronen: trots, afgunst, goede werken. Hij vindt het moeilijk om tot overgave te komen: het opzoeken van de omarming van zijn vader, waar ook hij intens naar verlangt.

Ik denk dat we allemaal iets hebben met dit verhaal. Of je je nu meer in de oudste of de jongste zoon herkent, in beide gevallen zul je tot de erkenning moeten komen: ik kan het niet alleen, want ik schiet tekort! De jongste zoon gaf daarin het goede voorbeeld door neer te knielen

bij zijn vader. Maar ook de oudste zoon heeft die houding nodig om heel te worden. Ook hij mag weten: als ik mijn hoofd tegen de borst van mijn vader leg, zal ik gered, genezen én vrij zijn.

FOCUS Ware vrijheid zit vanbinnen. Om die woorden te kunnen omarmen, is het belangrijk dat je je focust. Want waar je je op focust, is waar je naartoe gaat. Max Verstappen, Sven Kramer en ook ik als motorrijder kunnen je dat vertellen.

In de sport is er één gouden regel: kijk niet naar waar je niet naartoe wilt, want dan beland je juist daar! En dat geldt voor ons geloof net zo: laten we onze ogen gericht houden op Christus en op zijn volbrachte werk. Het heeft me zoveel gebracht: aan mezelf toegeven dat niet alles perfect hoeft te zijn voordat ik mezelf mag aanvaarden als Gods geliefde kind. Want juist omdat ik tekortschiet, wilde Christus mij redden.

Ik wil afsluiten met een prachtige tekst uit Kolossenzen 1:11: En u zult door zijn luisterrijke macht de kracht ontvangen om alles vol te houden en alles te verdragen (NBV21). Deze woorden maken opnieuw duidelijk: vanuit je nieuwe identiteit in Christus geeft God je de mogelijkheid om in vrijheid te leven. Zélfs al bevind je je in duistere omstandigheden. Wat een geweldige bemoediging voor een seizoen als dit! •

David de Vos is een evangelist die de Bijbelse boodschap op een alledaagse en begrijpelijke manier uit kan leggen. Waar hij ook spreekt ter wereld, zijn boodschap en passie zijn dezelfde: Jezus leeft en wil een relatie met jou!

Scan de QR code en kijk naar een preek van David de Vos op het evenement Simply Jesus Come Together, in november 2021.

31

HANDEN UIT DE MOUWEN IN DE HAL De Pinksterconferentie en een groot deel van het werk van Opwekking wordt gedragen door vrijwilligers. Misschien wel het minst bekende vrijwilligerswerk vormt het halteam. Het hele jaar rond onderhoudt dit team de vele materialen voor de conferentie.

Naast en achter het kantoor van Opwekking bevindt zich een grote hal, waar in grote stellingen honderden palletbakken staan. Elektra, cateringmaterialen, meubilair, bebording, EHBOmaterialen en nog veel meer is te vinden in deze palletbakken. Een team van halvrijwilligers helpt mee bij het onderhoud van deze materialen. Logistiek medewerker Rob Bakker is hun aanspreekpunt. “Over het algemeen werken deze mannen, van wie de meesten met pensioen zijn, zelfstandig. Zo worden de EHBO-koffers na elke conferentie en gedurende het evenementenseizoen gecontroleerd en

32

netjes bijgehouden. Anderen zijn betrokken bij het onderhoud en reparatie van de cateringapparatuur. Ook onderhoudsklussen aan ons pand doen wij vaak samen. Het zijn allemaal mensen die graag de handen uit de mouwen steken en heel geduldig en precies alles weer gebruiksklaar maken voor de volgende conferentie.”

UITDAGING Dat is nog best een uitdaging weet Rob, want na elke conferentie is het zaak om met een relatief

ONBETAALBAAR

Gedurende het jaar is er ook een aantal werkzaterdagen waarop bijvoorbeeld het elektraen sanitairteam spullen komen onderhouden.”

BEMOEDIGEN Rob is eindverantwoordelijke in de hal maar voelt zich meer náást de mensen staan dan boven hen. “Ik ben iemand die anderen graag

bemoedigt. Mijn eerste roeping is het toerusten van het Lichaam van Christus. Mensen helpen om hun identiteit in Christus te vinden.” Om die reden werkt Rob parttime voor Opwekking en is hij daarnaast actief als spreker. In het verleden was hij ook betrokken bij en hoofd van een aantal bijbelscholen in Nederland en Noord-Ierland. “Toen dat ophield ben ik in 2001 door Joop Gankema en Jan Veldhuizen gevraagd om te helpen met de bouw van de hal van Opwekking. Die vraag was niet onlogisch want ik heb een opleiding tot timmerman en daarnaast liep ik als tiener al mee als vrijwilliger bij Opwekking. Ik kende de organisatie daarom heel goed, en ook de halvrijwilligers, die vaak al heel lang meelopen met Opwekking. Hun inzet, samen met die van de verschillende teams en al die vrijwilligers die meehelpen tijdens de werkweek, is onmisbaar en een grote zegen voor de Pinksterconferentie.” •

TEKST EN FOTO: Carina Bergman

kleine groep vrijwilligers in een korte tijd alles in te pakken op het conferentieterrein. “Dan zie je dat spullen die in krat A en B naar de conferentie zijn gestuurd, vaak terugkomen in krat A, B, C, D, E en F. En als je een maand later de spullen weer moet verhuren aan andere organisaties, wat wij vanuit Opwekking Services veel doen, dan is het best een uitdaging om alle materialen weer terug te vinden, schoon te maken, te repareren en aan te vullen.

33

Nieuwe serie: Geloofsgetuigen

A S TRE B N D V

DE WEDSTRIJD LOPEN, MET DE BLIK GERICHT

SUEZPJO

de bekende opsomming van geloofsgetuigen.

Maar de geschiedenis is niet opgehouden na dat hoofdstuk. God ging door met roepen en mensen gingen door met antwoorden.

RUBEN FLACH

In de komende maanden zullen we moderne geloofsgetuigen, uit binnen- en buitenland, in de schijnwerpers zetten. Wat dreef hen, wat waren hun worstelingen en wat kunnen we van ze leren?

Niet voor niets starten we deze serie met Billy Graham. Hij is een van de meest bekende evangelisten uit onze tijd en hij had een grote liefde voor mensen die verloren zouden gaan zonder Jezus. In bijna alle landen van de wereld heeft hij het evangelie gepredikt.

Billy werd in 1940 op een bijzondere wijze geïnspireerd door het leven en werk van een andere geloofsgetuige: John Wesley. Dit is het bijzondere verhaal over hoe zijn bediening begon en daarmee een prachtige start van deze serie geloofsgetuigen.

EPWORTH In 1940 leidde professor J. Edwin Orr van de Wheaton University een groep theologiestudenten op

34

In hoofdstuk 11 van de brief aan de Hebreeën staat

studiereis naar Engeland, waar ze plaatsen van grote opwekkingen bezochten. Een van die plekken was de pastorie van Epworth. De pastorie was vroeger het huis van John Wesley, de beroemde hervormer die in de 18e eeuw aan de basis stond van een golf van geestelijke vernieuwing, een opwekking.

u e nw i p o t h d o G r b u Ge k h m a g i y n B l t n e d u v iz a g ot n e d u iz De studenten liepen nieuwsgierig door het hele huis en ademden de geschiedenis in. Op de slaapkamer in het huis wees Dr. Orr op twee versleten plekken in het tapijt naast Wesley’s bed. Hij had daar elke dag urenlang gebeden en gesmeekt om opwekking. En, zoals de geschiedenis ons leert, is dat precies wat er gebeurde. De hemel brak open en

een opwekking brak uit, niet alleen in Engeland maar ook in Amerika.

Na de rondleiding stapten de studenten weer in de bus. Nadat hij ze had geteld, merkte Dr. Orr dat er één ontbrak. Hij keerde terug naar het huis en vond de student uiteindelijk in de slaapkamer van John Wesley – geknield op de versleten plekken waar Wesley vurig had gebeden. De student smeekte: "Doe het nog een keer, Heer! Doe het nog een keer. En zou U het willen doen door mij heen?” Orr legde zijn hand op de schouder van de jongeman en zei: “Jongen, het is tijd om te vertrekken.”

Die student was Billy Graham en God verhoorde ook zijn gebeden.

God deed het opnieuw en gebruikte Graham tot zegen van duizenden en duizenden over de hele wereld.

Net als in het leven van Billy Graham geldt ook voor jou en mij: je bent maar één gebed verwijderd van een verandering.

GELOOFSGETUIGEN

Billy Graham (7 november 1918 - 21 februari 2018)

Evangelist voor miljoenen HENK DIK Naar schatting hebben 210 miljoen mensen hem horen spreken tijdens een van zijn honderden evangelisatiecampagnes in meer dan 185 landen. En dan zijn er nog de miljoenen mensen die zijn boeken gelezen hebben, zijn radio-uitzendingen beluisterd of zijn tv-programma’s, video’s en films bekeken hebben.

Zelden heeft God een evangelist op zo’n bijzondere wijze gebruikt als

deze eenvoudige boerenzoon uit North Carolina (USA). Hij groeide op in een hardwerkende familie en ging trouw naar de Presbyteriaanse kerk. Zijn aanwezigheid bij een samenkomst van de evangelist Mordecai Ham op 17-jarige leeftijd had grote impact. Zelf zei hij hierover: “Hoewel ik christelijk ben opgevoed en actief was in de kerk, ben ik van mening dat ik op dat ogenblik mijn leven werkelijk aan Jezus Christus gaf.”

Het was het begin van een levenslange bediening, vanuit de overtuiging dat een mens alleen maar gelukkig kan worden als hij ‘Vrede met God’ heeft; tevens de titel van een van zijn eerste boeken.

HUWELIJK 1943 was een belangrijk jaar in het leven van Billy, want toen trouwde hij met Ruth Bell, de dochter van een zendingsarts die jaren in China werkzaam was geweest.

35

Tijdens hun verlovingstijd had Billy haar duidelijk gemaakt dat zijn hart uitging naar de prediking van het evangelie in Amerika. Ruth stemde hiermee in en het was het begin van een levenslange verbintenis.

Ruth was zeker de vrouw die past in het beeld dat naast elke ‘belangrijke’ man een vrouw staat die hem liefheeft en ondersteunt in zijn bediening. In de jaren 80 waren er verschillende schokkende gebeurtenissen rond Amerikaanse tv-evangelisten; gebeurtenissen die voor veel negatieve publiciteit zorgden. Billy Graham hanteerde voor zijn persoonlijk leven en dat van al zijn medewerkers dit criterium: “Ik zal nooit ergens alleen met een vrouw zijn, alleen met mijn eigen Ruth”. Deze keuze heeft hem en zijn vele medewerkers in al die jaren van bediening bewaard voor ongewenste situaties.

KRUISTOCHTEN In 1947 werd hij de eerste fulltime evangelist van het pas opgerichte Youth for Christ en in datzelfde jaar hield hij zijn eerste evangelisatiecampagne in Grand Rapids, Michigan, waar 6000 mensen kwamen luisteren.

Zelf sprak hij over ‘crusades’, kruistochten. Velen namen een beslissing om Christus te volgen, ook mensen die wij kennen van andere grote bewegingen, zoals George Verwer – de latere oprichter van Operatie Mobilisatie. En ook de populaire countryzanger Stuart Hamblen kwam tot geloof en componeerde naar aanleiding daarvan het lied It is no secret (Daar zijn geen grenzen aan Jezus

36

macht). Samenkomsten in Londen en New York moesten met weken verlengd worden vanwege de immense belangstelling. Een van de grootste bijeenkomsten was in Seoel, Zuid-Korea, waar meer dan een miljoen mensen kwamen luisteren.

Na de dramatische aanslagen op de Twin Towers op 11 september 2001 noemde Billy Graham zijn samenkomsten geen ‘kruistochten’ meer, maar eenvoudig ‘mission’, vanwege de negatieve lading die het woord kruistocht heeft bij mensen uit het Midden-Oosten.

NEDERLAND Weinig lezers zullen zich herinneren dat Billy Graham als evangelist in dienst van Youth for Christ Nederland bezocht.

Zijn eerste grote samenkomst in Nederland was in een stampvol Olympisch Stadion in Amsterdam in 1954 en in 1955 sprak hij in het Feyenoordstadion in Rotterdam.

Televisie was er niet bij, maar het Polygoonjournaal in de bioscopen toonde beelden van deze bijeenkomst, met als commentaar dat er 60 duizend bezoekers waren en een koor van wel 6000 mensen.

Volgens het verslag gingen vele honderden na zijn boodschap naar voren om een keuze te maken om Jezus te erkennen als Heer van hun leven.

Billy Graham maakte steeds meer gebruik van moderne communicatiemiddelen, zoals in 1970 toen hij in Duitsland sprak en er verbinding werd gemaakt met Hilversum waar in de grote Eurohal

GELOOFSGETUIGEN

Op 99-jarige leeftijd overleed Billy en liet hij een indrukwekkende erfenis na in het dienen van de Heer door de prediking van het evangelie. Maar toen zijn testament deels openbaar werd gemaakt, werd nog meer duidelijk over het leven en het geloof van deze geloofsgetuige. Het 16 pagina’s tellende document begon met een aanmoediging voor zijn gezinsleden:

duizenden zijn boodschap konden horen. In 1993 was er een nog groter evenement toen hij in Essen sprak en deze campagne door middel van satellietverbindingen werd uitgezonden naar vijftienhonderd Europese steden.

“Ik vraag mijn kinderen en kleinkinderen om tegen elke prijs en zelfs ten koste van persoonlijke offers vast te houden aan de leer (en waar nodig deze ook te verdedigen) dat er volkomen verlossing is door het bloed van de Heer Jezus Christus en door niets anders. Ik dring erop aan dat jullie met de Heer zullen wandelen in een aan Hem toegewijd leven, afgezonderd van deze wereld en met jullie blik gericht op eeuwige waarden.”

De woorden waarmee Billy Graham door alle jaren heen elke boodschap begon, waren: “The Bible says …”. Wat de Bijbel zei was leidraad voor zijn leven, voor zijn bediening en voor zijn hoop en zekerheid van het eeuwige leven.

BIJBEL

ERFENIS

Aan ieder die zijn testament kon lezen, schreef hij ook nog: “Ik dring er bij allen die dit document lezen op aan om elke dag de Bijbel te lezen en te bestuderen en om alleen op de Heer Jezus Christus te vertrouwen voor je verlossing.”

Toen in 1992 de ziekte van Parkinson bij hem werd ontdekt en hij later met nog andere lichamelijke problemen te maken kreeg, kon hij niet meer alles doen wat hij nog graag wilde. Toch bleef hij op vele fronten actief en zijn laatste officiële campagne hield hij in maart 2006 in New York.

B e l da i W t b j w e zr d i l a s z r o , n v e il j z g dn e i b j n z e p o ih j r ed k hi z

Maar misschien wel het belangrijkste waren deze woorden voor zijn kinderen en kleinkinderen: “Als jullie deze woorden lezen, ben ik veilig bij Jezus in het paradijs.

Ik zie uit naar de hereniging van onze familie in de hemel.”

Die woorden mogen ook wij ter harte nemen. •

37

advertentie

www.dewittenberg.nl

Christen zijn in deze samenleving

Scan mij

RD. Voor het hele verhaal De doelen van veel mensen zijn rijkdom, macht en aanzien.

Zij zetten alles op het hier en nu. Wat betekent deze houding voor een christen? Wat is principe en wat traditie? Het RD wil helpen bij

START 14 februari en 29 augustus 2022

de meningsvorming hierover. We duiden het nieuws vanuit een christelijk perspectief, in interessante, evenwichtige en betrouwbare artikelen. Het gaat immers om het hele verhaal. En dat reikt verder

5 maanden Investeren in Jezelf en je Geloofsleven?

dan alleen het aardse. RD. Geloofwaardig.

Kijk op rd.nl/opwekking hoe het RD voor het hele verhaal gaat en kies uw proefabonnement.

Kies voor Inside-out en ontdek je toekomst!

THEOLOGIE STUDEREN? ZOEK HET HOGEROP Kom naar Een dag St udent 7 maart 2022 Meld je sn el aan: www.rug.n l/eendagst udent

Theologie studeer je in Groningen. www.rug.nl/theology

Protestantse Theologische Universiteit

UITGEVOGELD DE KRACHT VAN RITMES

Een van de geheimen van een vreugdevol leven is wat mij betreft het ‘ritme’. Ritmes zijn die dingen die wij met vaste regelmaat doen, om bepaalde doelen te bereiken of relaties te onderhouden.

In onze relatie met God kunnen we ritmes onderhouden in gebed en Bijbellezen.

In het op peil houden van ons fysieke gestel kunnen we ritmes hebben zoals wandelen, fietsen of hardlopen.

Het kost vaak tijd en energie om een ritme in je leven ingebouwd te krijgen. Aan de start heb je veel discipline en doorzettingsvermogen nodig. Maar wanneer het ritme eenmaal een onderdeel van je leven is geworden, slaat de verhouding tussen inzet en opbrengst om. Het onderhouden van het ritme kost steeds minder energie en het levert steeds meer vreugde en welzijn op. Waar je eerst je best moest doen om het ritme een plek in je leven te geven, ga je gaandeweg merken dat je ritme jou gaat dragen.

Henk Stoorvogel

VERANDERINGEN Ritmes zijn echter delicaat. Met grote wisselingen in het leven kun je je ritmes ook zomaar weer kwijtraken. Je kunt je stille tijd perfect op orde hebben, maar de komst van een kindje met alle gebroken nachten en vroege ochtenden van dien kan je ritme jarenlang overhoopgooien. Je kunt een leven lang trouw naar de kerk gaan, maar een pandemie kan je zondagochtendritueel blijvend veranderen. Grote veranderingen in het leven hebben vaak ook grote veranderingen in onze levensritmes tot gevolg.

Met grote wisselingen in het leven kun je je ritmes ook zomaar weer kwijtraken Toch is het cruciaal je leven te stutten met heilzame ritmes. Wanneer je namelijk op een terrein van je leven een goed werkend ritme inbouwt, gaat zich dit positief vertalen naar alle terreinen van je leven. Het klinkt misschien gek, maar wanneer je ritme in sporten zich dieper verankert, zul je ook makkelijker en beter een ritme in je stille tijd kunnen onderhouden, en omgekeerd.

EXTERNE PRIKKEL In coachingstrajecten en gesprekken met mensen merk ik keer op keer dat veranderingen in de seizoenen van ons leven resulteren in verslofte ritmes, wat weer verlies aan vreugde en energie tot gevolg heeft. Dan kan het helpen om een externe prikkel in je leven in te bouwen die je helpt om een heilzaam ritme weer te internaliseren.

Zo was ik een tijdlang zo intensief aan het werk dat mijn sportritme verloren ging.

Mijn vrouw gaf me een personal trainer cadeau, waardoor ik elke maandagochtend gedwongen werd om de week met sport te starten. De externe prikkel van de personal trainer maakte dat mijn sportritme weer een integraal onderdeel werd van mijn leven. En daarmee is de vreugde, energie en discipline over de hele linie weer gestegen.

Zoek je de weg naar boven? Investeer in heilzame ritmes en bouw je leven van daaruit op.

39

OPWEKKING

PINKSTER CONFERENTIE

2022

MELD JE AAN VANAF 1 FEBRUARI WWW.IKGANAAROPWEKKING.NL

Opwekking