Da ulà unions‘a?/ Woher kommen wir? L mëter man – na udleda sun la storia „Sanc y chiena“ L artejanat artistich te Gherdëina à na tradizion. Bele tl 17. ejim secul ie documentei i „mostri dl’ert dl ziplé“, che ziplova sanc. Tl 1800 fova for de plu abitanc che savova da adurvé i scarpiei per ziplé chiena. La stues de Gherdëina semiova de tel pitla fabriches: la majera pert di mëmbri dla familia, sibe i pitli mutons che ne jiva mo nia a scola che nce l’ava plu de tëmp, se abinova pra la mëisa de stua, per ziplé cun slune chiena de lën, popes, cramaices y ciavei. Bele plu da giut fovi dla minonga, che la furmazion scolastica purtësse pro a miuré l fortl artejanel y a seguré l davani: tl 1825 fova unida metuda su a Urtijëi la prima scola de dessëni. Dal 1832 inant univa nce pità l nseniamënt de mudelé. Tres l avané dla crisa tl ciamp dla chiena, tla segonda mesaria dl 19. secul, óven sëntì l gran bujën de na inuvazion.
St. Ulrich in den 1850ern (Lithographie Tobias Burgauner, Privatbesitz Wolfgang Moroder)