OBV Magazine 1

NR.1 JAARGANG 1 — P209977 — Verschijnt 4x per jaar in augustus/ november/februari/mei — Editie november 2019 — Afgiftekantoor Gent X — Retouradres: Van Ertbornstraat 8, 2018 Antwerpen

OBV MAGAZINE

RASA, hét spektakelballet

Enfant terrible Ersan Mondtag

Ballet Vlaanderen: vijftig jaar jong

WELKOM

Beste publiek,

Het succes van Don Carlos was ook een pluim op de hoed van onze nieuwe chefdirigent Alejo Pérez, die ons orkest naar een buitengewoon hoog niveau brengt.

Het toont bovendien aan dat jullie – ons publiek – de richting die artistiek directeur ballet Sidi Larbi Cherkaoui en ik met Opera Ballet Vlaanderen uit willen appreciëren en ons aanmoedigen daarin verder te gaan.

Larbi en ik geloven beiden sterk in kruisbestuivingen. We brengen producties waarin niet alleen opera en dans elkaar ontmoeten en verrijken, maar waarin de twee ook de dialoog aangaan met andere artistieke disciplines. Zo voerde theaterregisseur Johan Simons de regie van Don Carlos en ontwierp beeldend kunstenaar Hans Op de Beeck de decors.

Voor zijn nieuwe voorstelling C(H)OEURS 2020 gaat choreograaf Alain Platel aan de slag met ons hele koor, ons orkest en onze dansers samen.

© Kartal Karagedik

In jullie handen ligt het eerste nummer van het nieuwe magazine van Opera Ballet Vlaanderen. Het doet me veel plezier me via deze weg aan jullie voor te kunnen stellen, al heb ik mijn eerste kennismaking met het huis en het publiek al achter de rug.

De voorstellingen van Don Carlos, mijn openingsproductie als artistiek directeur opera, hebben jullie avond na avond met een staande ovatie bekroond. Dat voelde als een zeer warm welkom – waarvoor hartelijk dank!

We introduceren ook jonge experimentele makers, die hun sporen elders verdienden.

De Noorse choreograaf Alan Lucien Øyen regisseert de opera Rusalka voor ons, en ook de Duitse theatermaker Ersan Mondtag maakt zijn operadebuut met Der Schmied von Gent.

Wat al deze kunstenaars verbindt, is dat ze voorstellingen maken die reflecteren over de maatschappij vandaag en niet schromen om de grote thema’s van deze tijd aan te kaarten. Alain Platel onderzoekt in C(H)OEURS 2020 wat hij “de gevaarlijke schoonheid van massabewegingen” noemt. Wat is de kracht van de massa in woelige tijden?

Wanneer slaat verbondenheid om in kuddegedrag? De weinig bekende opera Der Schmied von Gent stelt vragen bij het negentiende-eeuwse kolonialisme. Hoe dat vaak bloedige verleden vandaag nog doorwerkt, is een thema dat Ersan Mondtag aankaart.

Het staat ook centraal in RASA, Daniel Proietto’s bewerking van de orientaalse balletklassieker La Bayadère.

De rode draad die dit seizoen door alle voorstellingen loopt, is idealisme.

Allemaal gaan ze over mensen die dromen van een betere wereld en die geloven dat de maatschappij ook anders kan zijn dan ze nu is. Zeker in tijden waarin de negatieve berichtgeving overheerst en cynisme en moedeloosheid de overhand dreigen te krijgen, is durven dromen essentieel.

We wensen het jullie van harte toe.

Jan Vandenhouwe Artistiek directeur opera

"ZEKER IN TIJDEN WAARIN DE NEGATIEVE BERICHTGEVING OVERHEERST EN CYNISME EN MOEDELOOSHEID DE OVERHAND DREIGEN TE KRIJGEN, IS DURVEN DROMEN ESSENTIEEL."

1

SUPPORTING PROFESSIONAL MAKEUP ARTISTS WORKING IN FILM, TELEVISION, THEATRE, MUSIC, EDITORIAL AND THE PERFORMING ARTS

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

WWW.MACCOSMETICS.BE Met de steun van Piano’s Maene

Akoestische en digitale piano’s en vleugels, nieuw en tweedehands Invoerder Steinway & Sons voor België en Nederland Ontdek ook onze webshop op www.maene.be

Hoofdzetel Ruiselede en Atelier Chris Maene

Piano’s Maene Brussel

Piano’s Maene Gent en Steinway Piano Gallery

Piano’s Maene Antwerpen

Piano’s Maene Limburg

Industriestraat 42 B8755 Ruiselede +32 51 68 64 37

Argonnestraat 37 B1060 Brussel +32 2 537 86 44

P. Van Reysschootlaan 2 B9051 Gent +32 9 222 18 36

Herentalsebaan 431 B2160 Wommelgem +32 3 321 78 00

Paterstraat 36 B3621 Oud-Rekem +32 89 21 52 72

Piano’s Maene nu ook in Nederland. Bezoek Maene-Ypma Piano’s in Alkmaar !

www.maene.be gebrevetteerd hofleverancier van België

EEN ONTMOETING VAN REBELLEN Ersan Mondtag regisseert Der Schmied von Gent P. 6

HET RITUEEL P. 19

VAN BILLIE EILISH TOT GIUSEPPE VERDI

Alain Platel maakt een update van C(H)OEURS P. 12

THE MAKING OF... RASA Het spektakelballet van het jaar P. 16

UPDATE

UNIEK

ONDER VRIENDEN

IN DE LOGE MET RIA SCHELLENS

SYMPHONY OF EXPECTATION

KALENDER

P. 5

“Een leven zonder opera mist mysterie.”

P. 10

P. 22

P. 28

Krystian Lada peilt de tijdsgeest P. 23

ON TOUR

UIT HET ARCHIEF

“RUSALKA TOONT DE MAGIE IN ONS DAGELIJKS LEVEN”

VOOR DE SCHERMEN / ACHTER DE SCHERMEN

P. 18

Alan Lucien Øyen over zijn operadebuut P. 20

P. 30

UITGELICHT P. 32

P. 25

P. 26

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Koen Bollen, Koen Brakenhoff, Ilse Degryse, Piet De Volder, Wilfried Eetezonne, Cedric Feys, Kenny Filiaert, Katherina Lindekens, Josephine Schreibers, Wim Van Bree COVERBEELD: Decorontwerp voor Der Schmied von Gent V.U.: Opera Ballet Vlaanderen, Koen Brakenhoff, Van Ertbornstraat 8, 2018 Antwerpen Alle rechthebbenden die menen aan deze uitgave aanspraken te kunnen ontlenen, worden verzocht contact op te nemen met de uitgever.

DRUK: Stevens Print, Oostakker

3

U

P

D

A

T

E

GRAFISCH ONTWERPER OBV GENOMINEERD VOOR PRESTIGIEUZE DESIGN AWARD

DANSERS VIEREN 50 JAAR BALLET MET TAART

Antwerpen vanaf 14.12.18

Georges Bizet

Gent vanaf 12.01.19

LES PÊCHEURS DE PERLES

Geen feest zonder taart! Daarom mochten onze dansers van Opera Ballet Vlaanderen even zondigen. In de dansstudio’s van Theater ‘t Eilandje werden ze getrakteerd op een heerlijke taart. Hiermee werd het feestjaar rond 50 jaar Ballet Vlaanderen ingezet. Op 2 december 1969 ging namelijk de droom van wijlen Jeanne Brabants in vervulling en werd de oprichtingsakte ondertekend voor het toenmalige Ballet van Vlaanderen. Dit jaar markeert ook het vijfde seizoen van Sidi Larbi Cherkaoui als artistiek directeur ballet.

BOEK HALVE EEUW BALLET

Hoe vang je vijftig jaar dansgeschiedenis in een boek? Onder leiding van onze dramaturg Koen Bollen en de danshistoricus Staf Vos bogen schrijvers van formaat zich over de rijke historie van ons Ballet. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de zes artistieke directeurs, van Jeanne Brabants tot Sidi Larbi Cherkaoui. Het is een verhaal van artistiek pionierschap, van evolutie en revolutie, van vallen en opstaan. Een bijzonder rijke geschiedenis in woord, maar zeker ook in beeld, met prachtige, exclusieve dansfoto’s.

50 jaar Ballet Vlaanderen is uitgegeven bij Lannoo en kost 49,99 euro.

OPERA ANTWERPEN VANAF DECEMBER VLOTTER BEREIKBAAR

VU.: Bart Van der Roost — Van Ertbornstraat 8, 2018 Antwerpen — Beeld: © Hans Op de Beeck — Grafisch ontwerp: Sang Vandenbosch

Sang Vandenbosch, al vijf jaar grafisch ontwerper bij Opera Ballet Vlaanderen, is genomineerd voor de Henry van de Velde Awards.

Dat zijn de belangrijkste designprijzen in België, die jaarlijks uitgereikt worden door Flanders DC. Met zijn affiche voor het operaseizoen 2018-2019, ontworpen met de beelden van Hans Op de Beeck, wist Vandenbosch een nominatie in de wacht te slepen voor de award Graphic & Communication Design. “Nadat ik vorige edities had getwijfeld om mij in te schrijven, heeft mijn vrouw me dit keer gedwongen. Dat was een goede zet van haar”, zegt de ontwerper glunderend. Bovendien maakt Vandenbosch kans op de Henry van de Velde Public Gold Award, die door het publiek wordt toegekend. Op 22 januari 2020 weten we of hij in de prijzen valt. Vanaf dan en tot 29 maart 2020 worden de werken van de laureaten tentoon­gesteld in BOZAR. Stemmen voor Sang Vandenbosch kan tot en met 19 december op www.henryvandevelde.be STERDANSER OSIEL GOUNEO TE BEWONDEREN IN RASA De wereldster Osiel Gouneo zal de rol van Solor dansen in RASA [naar La Bayadère], dat op zaterdag 25 januari in wereld­première gaat in Stadsschouwburg Antwerpen. De 29-jarige Cubaan, bekend om zijn buitengewone sprongtechniek en kracht, danst op alle grote internationale festivals en dans­podia en won verschillende prijzen op internationale danswedstrijden. In 2013 ging Gouneo, toen uitgeroepen tot ‘Beste Nieuwkomer’ in de danswereld, naar het Noorse Nationale Ballet waar hij op indrukwekkende wijze onder meer Romeo vertolkte in Romeo en Julia. Momenteel is hij verbon­den aan het Bayerische Staatsballett. Voor Gouneo wordt RASA een blij weerzien met de Argentijnse choreograaf Daniel Proietto, met wie hij samenwerkte voor Petrushka.

Op zondag 8 december gaat in Antwerpen het langverwachte nieuwe premetrostation Opera open. Vanaf dan zal Opera Antwerpen opnieuw vlotter bereikbaar zijn met de lijnen 3, 5, 9, 10 en 15, alsook met de nieuwe lijn 1, de eerste tramlijn sinds 51 jaar die het noorden en zuiden van de stad verbindt. Vlakbij het operagebouw stopt tramlijn 24, met het Havenhuis als nieuwe eindbestemming, aan de halte F. Roosenveltplaats. Ook de fietser en de automobilist zullen Opera Antwerpen binnenkort vlotter kunnen bereiken. In het voorjaar van 2020 gaan de tunnels, de autoparking en de fietsparking onder het Operaplein open.

5

EEN ONTMOETING VAN REBELLEN Ersan Mondtag regisseert ‘Der Schmied von Gent’ DER SCHMIED VON GENT OPERA ANTWERPEN vanaf 02.02.20 OPERA GENT vanaf 21.02.20

Een rebelse smid, wraakzuchtige duivels, Sint-Pieter en de Heilige Familie in lompen, gespot op de Ajuinlei in Gent: de opera Der Schmied von Gent van Franz Schreker leest als een prentenboek in felle, schreeuwerige kleuren, overgoten met dikke sauzen Vlaamse folklore. Alleen al voor de plot passen de meeste regisseurs. Niet zo Ersan Mondtag, het enfant terrible van het Duitstalige theater, nu te gast bij Opera Ballet Vlaanderen.

Voor artistiek directeur opera Jan Vandenhouwe is Ersan Mondtag de uitgelezen man om de ‘Grosse Zauberoper’, zoals Schreker Der Schmied von Gent zelf omschreef, op een eigentijdse manier vorm te geven. De jonge Duits-Turkse theaterregisseur en beeldenstormer grossiert in het groteske en het veelkleurige, maar maakt ook keer op keer maatschappelijk en politiek beladen voorstellingen. Der Schmied von Gent is zijn operadebuut.

SHOOTING STAR

de nood om uit te breken.” Theater bood een uitlaatklep, al tijdens Mondtags middelbare studies. Toen hij op zijn zestiende naar Washington trok met een uitwisselingsprogramma, belandde hij in een gastfamilie van medici en politici die veel aan cultuur deden. Mondtag voelde zich uitgedaagd. Hij dompelde zich onder in klassieke muziek en hij schuimde musea af. Hij voelde de noodzaak om “die mensen (de gastfamilie, red.) en hun culturele ruimte te begrijpen”.

De artistieke rugzak die Mondtag toen aanlegde, laat zich tot op vandaag voelen in zijn producties en in gesprekken, waarin hij veelvuldig verwijst naar films, muziek en beeldende kunsten.

Hij woont nog altijd in Berlijn en doet de drie operahuizen van de stad geregeld aan. Het woord selfmade typeert Mondtags artistieke traject. Na regie-assistenties bij onder meer Frank

De 32-jarige Mondtag groeide op in “een typische gastarbeidersfamilie” in Berlijn-Kreuzberg, zoals hij zelf vertelde in het magazine van de Wiener Festwochen. “Mijn moeder was poetsvrouw, mijn vader hield een café open. Tot mijn twintigste woonden we met zijn vijven op zestig vierkante meter. Ik voelde voortdurend

6

DER SCHMIED VON GENT

Castorf – gewezen boegbeeld van de Berlijnse Volksbühne – ging hij studeren aan de gerenommeerde Otto Falckenberg Schule in München. Na een jaar hield hij het er echter voor bekeken, wegens “overgekwalificeerd” (Mondtags woorden).

Blakend van het lef en de eigenzinnigheid en met een eigen theatercollectief realiseerde Mondtag daarna dagen durende performances, experimentele party’s en interdisciplinair theaterwerk. Uit angst om door het witte theatermilieu als ‘Fremdkörper’ te worden gebrandmerkt, nam hij een artiestennaam aan.

Lettergreep per lettergreep ‘vertaalde’ hij zijn Turkse familienaam Aygün, wat ‘dag van de maand’ betekent, naar het Duits en werd aldus Ersan Mondtag. In 2016 – hij was toen nog geen dertig – werd Mondtag uitgenodigd voor het Berliner Theatertreffen, het Duitse hoogfeest van het vernieuwende theater, dat hem daarna nog tweemaal uitnodigde.

Mondtag geldt inmiddels als een van de meest gezochte Europese regisseurs, die zowel het grote teksttheater te lijf gaat,

onder meer Aischylos’ Oresteia, Schillers Die Räuber en Brechts Baal, als nieuwe stukken, zoals Hass-Triptychon van Sibylle Berg, met fetisjacteur Benny Claessens in de rol van een vileine therapeut (Wiener Festwochen, 2019). Dankzij (gast)producties bij NTGent en het Kunstenfestivaldesarts (Die Vernichtigung en De living) is hij ook bij ons geen onbekende meer.

Mondtag ontwerpt vaak zelf sets en kostuums en kiest voor een eigenzinnig beeldend theater waarin de grenzen tussen performance, installatie en muziektheater vervagen. Zijn opzichtige scenische taal put gretig uit fantasy, horror, computergames en de kunstgeschiedenis. Of zoals de journaliste Christine Wahl het mooi verwoordde in het eerder geciteerde interview in het magazine van de Wiener Festwochen: “Wanneer de scène eruit ziet alsof Francisco de Goya en Roy Lichtenstein samen een computerspel hebben bedacht; de spelers als avatars over het scenario heen glijden en er een thrillerstemming heerst, genre Alfred Hitchcock of David Lynch, dan ben je op een theateravond van Ersan Mondtag beland.”

“TOT MIJN TWINTIGSTE WOONDEN WE MET ZIJN VIJVEN OP ZESTIG VIERKANTE METER. IK HAD VOORTDUREND DE BEHOEFTE OM UIT TE BREKEN.” ERSAN MONDTAG © Sebastiaan Beysen

In onze ateliers wordt hard gewerkt aan de decorstukken.

DER SCHMIED VON GENT

onthaald. Het indrukwekkende slot, dat ons naar de hemel voert, met Hollywood-achtig engelengezang en een ware koorapo­ theose, sloeg de toeschouwers met verstomming. Het boegeroep en het gefluit golden niet de opera zelf, maar de persoon van de componist. Het zogenaamde decadentisme en de uitdrukkelijk erotische lading van zijn vorige opera’s waren dé doorn in het oog van het nieuwe bewind.

ENTARTETE MUSIK Der Schmied von Gent (1929-1932) is de laatste opera van de Oostenrijkse componist Franz Schreker. Hij is bij operaliefhebbers maar bekend van een handjevol titels, zoals Der ferne Klang (1903-1910) en Die Gezeichneten (1913-1915). Hij wordt geassocieerd met virtuoze, post-romantische muziek, vol coloristisch en harmonisch raffinement, die in kunstigheid en sonore weelde Richard Strauss naar de kroon steekt en zelfs overklast.

Schreker was na Strauss de meest gespeelde operacomponist in de Duitstalige gebieden in de jaren 1910 en begin van de jaren 1920.

Vanaf het midden van de twenties begon het tij te keren. Als kunstenaar van joodse origine kwam Schreker meer en meer in het vizier van de oprukkende nazi-partij, vooral omdat hij als directeur van de Berlijnse Hochschule für Musik ook een publieke persoon was met veel invloed. Het lot dat Der Schmied von Gent te beurt viel, is tekenend voor de hetze en het antisemitisme waarvan Schreker het slachtoffer werd. Toen de opera in première ging in de Städtische Oper in Berlijn op 29 oktober 1932 wachtte de componist bij het groeten een gemeen fluitconcert en werd “Jude raus” gescandeerd. Na vijf voorstellingen zag intendant Carl Ebert zich genoopt Der Schmied von Gent van de affiche te halen.

Enkele maanden na de creatie, op 30 januari 1933, werd Adolf Hitler tot rijkskanselier benoemd.

Afgezien van de door de nazi’s georkestreerde boycot werd Der Schmied von Gent door een groot deel van het publiek enthousiast

Vandaag beleeft Der Schmied von Gent een verdiend eerherstel.

Net als andere opera’s uit de jaren 1920-1930, die in de historische categorie Entartete Musik (‘ontaarde muziek’) en daarmee in de vergetelheid belandden, is hij zowel voor het brede publiek als voor de weinige Schreker-kenners een openbaring. Niet in het minst omdat de componist zijn eigen muzikale taal nog eenmaal heruitvond en op verrassende wijze aansluiting vond bij eigentijdse stijlen.

DUIVELSPACT De opera is gebaseerd op het verhaal Smetse Smee uit Légendes flamandes (1858) van de Belgische auteur Charles De Coster, die op zijn beurt de mosterd haalde bij de bekende volksvertelling Smidje Smee. In het oorspronkelijke verhaal helpt de smid OnzeLieve-Heer en Sint-Pieter uit de nood. Hun ezel heeft onderweg een hoefijzer verloren. Smee, die meent dat hij arme mensen voor zich heeft, vraagt geen geld. Onze-Lieve-Heer nodigt hem daarom uit drie wensen te doen, terwijl Sint-Pieter Smee aanspoort voor de hemel te kiezen. De pragmatische smid heeft geen oren naar de hemel en kiest voor drie listen – die hem later

Kostuumontwerp voor Astarte en demonen van Josa Marx.

8

DER SCHMIED VON GENT

TOEN DER SCHMIED VON GENT IN PREMIÈRE GING IN DE STÄDTISCHE OPER IN BERLIJN OP 29 OKTOBER 1932 WACHTTE DE COMPONIST BIJ HET GROETEN EEN GEMEEN FLUITCONCERT EN WERD “JUDE RAUS” GESCANDEERD.

goed van pas zullen komen wanneer Smee de duivel buiten de deur moet houden. Na het bezoek van de heilige mannen vervalt de smid namelijk in armoede en gaat hij een Faustiaans pact aan met een naargeestige oude man. Die belooft hem tien jaar ongehoorde weelde en rijkdom in ruil voor zijn ziel.

In De Costers versie en in Schrekers opera wordt de handeling in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) gesitueerd. Smee en zijn team doen goede zaakjes met de Spaanse bezetter, al waren ze vroeger als geuzen in het verzet. Slimbroek, de concurrent van Smee, hoort hoe Smee en zijn mannen nog altijd geuzenliederen zingen en zich verlustigen in de woekerprijzen die ze de Spanjaarden aanrekenen. Hij verklikt de machtigste smid van Gent. Smee verliest zijn booming business maar door het duivelspact slaagt hij erin zijn smidse te heropenen en steeds machtiger te worden. Hij groeit uit tot een über-kapitalist. Dat de bezoekers uit de hel bij De Coster kopstukken zijn van het Spaanse schrikbewind – Jakob Hessels, rechter bij de Raad van Beroerten; de hertog van Alva en Filips II himself – moet tot de verbeelding van Schreker hebben gesproken. Hij behield de ingreep in het verhaal, maar verving Filips II door de verleidelijke duivelin Astarte, die Smee’s leven in de greep houdt.

VOLKSOPERA IN EEN NIEUW JASJE Het lijdt geen twijfel dat Schreker het verhaal van de clevere en ambivalente smid verbond met reflecties over zijn eigen kunstenaarsschap. Was hij ooit de hemel ingeprezen als de toekomst van de Duitse muziek, dan werd hij vanaf de late jaren 1920 en begin jaren 1930 beschouwd als een marginale componist, die geen voeling had met eigentijdse stromingen. In de jaren 1920 namen Kurt Weill en Paul Hindemith de leiding van het Duitse muziekleven geleidelijk over. De zogenaamde Zeitoper (opera over de eigen tijd), een jazzopera als Jonny spielt auf (Ernst Křenek) en Weills Die Dreigroschenoper (1928) gooiden de laat-romantiek en de esthetiek van het fin de siècle definitief overboord.

Maar met Der Schmied von Gent deed Schreker een opmerkelijke zet. Hij bedacht een nieuwe muzikale taal, die invloeden van Neue Sachlichkeit verbond met volkse wijsjes en zijn vroegere, post-romantische stijl. De componist, die te geraffineerde muziek werd aangewreven, pakte plots uit met een rechttoe rechtaan stijl, die bewees dat hij tussen alle nieuwlichters zijn mannetje kon staan en waarin hij satire en parodie niet schuwde. Op de

keper beschouwd wedde Schreker op twee paardjes. Enerzijds zocht hij een modernistische facelift voor zijn muziek, anderzijds wilde hij een nieuw en breed publiek voor opera bereiken. Of hij met dat laatste ook het nieuwe bewind voor zijn muziek dacht te winnen, is twijfelachtig. De volkse aard van de opera en de intentie om een ‘volksopera nieuwe stijl’ te schrijven, kunnen in die richting wijzen. De smid, die met de Spanjaarden collaboreert, lijkt dan weer vooruit te wijzen naar de ambivalente banden die verschillende Duitse componisten met het Derde Rijk onderhielden. Anderzijds ligt het voor de hand om de sinistere Spaanse ‘hellegasten’ in het libretto te linken met representanten van het nazisme.

SLAVERNIJ EN UITBUITING Voor de nieuwe productie van Der Schmied von Gent ontwierp Ersan Mondtag een indrukwekkend draaiende set, met knipogen naar de architectuur van het Gentse Gravensteen en naar de wrede Syrische god Baal, die volgens de mythologie de echtgenoot was van Astarte. In Mondtags enscenering wordt Smee verbonden met de figuur van Baal en is de verborgen liefde van Astarte voor Smee een onderdeel van het duivelspact. De flamboyante kostuums zijn van de hand van Josa Marx.

Vertrekpunt van de nieuwe productie is Smee’s overlevingsstrategie. Door het pact wordt hij de machtigste ondernemer van zijn omgeving en zoals gezegd über-kapitalist. Mondtag verbindt die essentiële stap in de handeling met de thematiek van de kolonisatie. Smee, ooit slachtoffer van uitbuiting en repressie, wordt zelf dader. Door slavernij en uitbuiting bouwt hij zijn nieuwe status op. De demonen die aan het einde van het eerste bedrijf luxe en overvloed binnenbrengen in zijn huis, hebben onmiskenbaar een Afrikaanse signatuur. Daarmee haalt de regisseur het hele heikele debat rond de kolonisatie en dekolonisatie van Congo binnen in de opera. Het is een thematiek die hem na aan het hart ligt en die ook de humus vormde voor zijn productie De living.

Het theater van Ersan Mondtag schuwt het shockeffect en de controverse niet. Het wordt uitkijken naar zijn eigenzinnige versie van Schrekers vergeten opera. Maar, zoals hij benadrukte in een interview met de krant De Tijd: “Ik provoceer nooit met opzet.

Provocatie zit in het hoofd van wie zich geprovoceerd voelt.”

Piet De Volder is dramaturg bij Opera Ballet Vlaanderen.

9

I N

“Een leven zonder opera mist mysterie.”

L O G E

Ria Schellens

VOORZITTER VRIENDEN VAN OPERA BALLET VLAANDEREN VZW 10

© Jonas Roosens

D E

IN DE LOGE Hoe en wanneer heb je met opera kennisgemaakt?

Eigenlijk vrij laat. Ik was dertig toen ik voor de eerste keer naar de opera ging. We waren door goede vrienden uitgenodigd op een schitterend feest, waar alle invitees in aangepaste kledij met paard en koets naartoe werden gevoerd. Die eerste opera was meteen ook de eerste grote uit de geschiedenis: L’Orfeo van Monteverdi.

Wat betekent opera voor je?

Sinds die eerste keer heeft de opera mij niet meer losgelaten. Ik ben elk jaar happy als het seizoen weer begint.

Een leven zonder opera mist mysterie. Het is de kunstvorm die telkens opnieuw mijn nieuwsgierigheid opwekt.

Als je een personage uit een opera zou mogen uitnodigen voor een diner for two, wie zou dat zijn?

Dan toch liever een wat vrolijker iemand. Een personage uit een Rossini-opera misschien, waar de humor nooit ver weg is. Of nog beter – al is het helaas niet meer mogelijk – een tête-à-tête met de zo betreurde Alberto Zedda, dé Rossini-maestro.

Waarom ben je Vriend van OBV geworden? Wat is er zo fijn aan?

Dat is een beetje vanzelf gegaan.

Ik heb er nooit veel over nagedacht.

Op een zeker moment was het een must. Het geeft me altijd een wonderlijk gevoel te weten dat heel wat mensen op een première-avond er de

Wat voor advies zou je geven aan iemand die nog nooit naar opera/ballet geweest is en het wel eens wil proberen?

Dat het o zo belangrijk is niet te starten met om het even welke productie. Liefst geen Wagner, maar misschien een Mozart, Verdi of een Puccini natuurlijk. Così fan tutte bijvoorbeeld, of Madama Butterfly. En dat je alle vooroordelen en clichés uit je hoofd moet zetten: opera is niet saai, niet stijf, niet voor gesettelde mensen….

Heb je een favoriete plek in een van de gebouwen van OBV? Mijn eigen vertrouwde stoel in Antwerpen natuurlijk. En uiteraard ook de salons in Gent, waar de piano staat

Heb je een favoriete herinnering aan een voorstelling?

Na die eerste openbaring wilde ik meteen de kinderen mee in het bad krijgen. De eerste voorstelling waar we hen mee naartoe namen, was De Toverfluit van Mozart, in een kleine zaal ergens in Antwerpen. Met een hilarische Koen Crucke, op wie de kinderen gek waren. Die voorstelling vergeet ik nooit meer. Ik weet nog hoe ik dacht: wat heb ik allemaal gemist als kind.

Heb je ooit gehuild bij een voorstelling?

Ja hoor, dat overkomt me geregeld.

Bij La Juive bijvoorbeeld, toen de echte vader en de pleegvader van Rachel onderaan de trap van het schavot stonden, was het gewoon onvermijdelijk.

Als je zelf een rol mocht vertolken, wie zou je dan kiezen? En waarom?

Violetta in La Traviata denk ik. Om het brede spectrum aan emoties, van superuitbundig tot intriest. Wat moet het heerlijk zijn dat in drie uur allemaal te kunnen beleven.

“HUILEN IN DE OPERA? JA HOOR, DAT OVERKOMT ME GEREGELD. BIJ LA JUIVE BIJVOORBEELD WAS ER GEEN ONTKOMEN AAN.”

vorige keer ook waren en er de volgende keer ook zullen zijn. Dat schept een band. Het is ook een aparte invulling van het woord ‘vriend’: een opera-vriend is iemand die je enthou­ siasme deelt.

Waarom ben je uiteindelijk voorzitter van de Vrienden geworden?

Het werd me gevraagd door de vorige artistiek directeur opera Aviel Cahn en een aantal anderen toen mijn dochter een concert gaf in de Lullyzaal in Gent.

Waarschijnlijk was mijn geestdrift voor het huis die avond overduidelijk. Ik was vereerd en bang tegelijk, want ik had absoluut geen idee wat dat voorzitterschap inhield. Maar ik heb er geen spijt van. Mijn betrokkenheid is nog groter geworden.

11

die ooit op een gulle gala-avond door de Vrienden bijeen werd gecollecteerd.

Wat maakt OBV uniek?

De jaren van Aviel Cahn die achter ons liggen, zijn visie en zijn durf. En ook de verwachtingen die we nu hebben van Jan Vandenhouwe, dat houdt het spannend. En natuurlijk die eeuwige split over twee huizen: hetzelfde programma maar toch nooit identiek, dat bezig zijn met zowel opera als ballet.

Ik gun OBV meer...

Nog meer jonge Vrienden natuurlijk.

Ook al hebben we daar de laatste tijd niet over te klagen. Opera is een hot item. Ik ben een gelukkige voorzitter.

C(H)OEURS 2020 OPERA GENT vanaf 20.03.20 OPERA ANTWERPEN vanaf 29.03.20

© Chris Van der Burght

VAN BILLIE EILISH TOT GIUSEPPE VERDI Hier wordt gewerkt aan C(H)OEURS 2020 Wie er in 2012 bij was op de première in Madrid herinnert zich C(H)OEURS als een mokerslag.

Als een briljant staaltje crowd management ook. Alain Platel choreografeerde het zeventigkoppige koor van het Teatro Real en tien dansers van les ballets C de la B in een geëngageerde voorstelling op muziek van Giuseppe Verdi en Richard Wagner. Vandaag is het tijd voor een update van die memorabele voorstelling. Hoe gevaarlijk is de schoonheid van de massa anno 2020?

C(H)OEURS 2020

die Platel zo ver kreeg dat hij de opera’s van Verdi en Wagner onder handen nam.

Tegen het decor van de Arabische Lente, de bankencrisis en het protest van de Indignados sloegen vooral de koren bij de regisseur in als een bom. Dat mag niet

Kito leidt me kwispelend naar de tafel vooraan in de dansstudio waar Platel zich in alle rust voorbereidt op de repetitie. Over de voorlopig lege dansvloer golft meditatieve muziek. Platel – die zichzelf liever geen choreograaf noemt – heeft een bewogen tijd achter de rug. In zijn recent verschenen boek Requiem pour L. doet hij het relaas van de gelijknamige productie, waarvoor AKA Moon-componist Fabrizio Cassol samen met veertien Europese en Afrikaanse musici het Requiem van Mozart bewerkte. Die muziek gaat tijdens de voorstelling in dialoog met indringende beelden van een vrouw op haar Alain Platel en zijn hond Kito. ziekbed, uit wie het leven verbazen, want die muziek ontstond in zacht wegglijdt. De dood op het toneel even woelige tijden. Na de revoluties van tonen, het gaat je niet in de koude kleren 1848 daverde Europa op zijn grondvesten. zitten. Na afloop had Platel behoefte aan In hun opera’s gaven Verdi en Wagner een adempauze. Even geen nieuwe creeen stem aan hun volk, dat vrij wilde atie meer, zo besliste hij samen met zijn leven in een nieuwe nationale eenheid. dramaturg Hildegard De Vuyst. Gelukkig Koren als Va pensiero uit Nabucco of het voor Opera Ballet Vlaanderen zei hij wél ja pelgrims­koor uit Tannhäuser groeiden uit tegen een remake van C(H)OEURS – naar tot patriottische anthems. Hun magnetisme eigen zeggen uit sympathie voor kersvers is – nog steeds – onweerstaanbaar. artistiek directeur Jan Vandenhouwe, die als muziekdramaturg meewerkte aan de Maar de schoonheid van de massa heeft originele productie. een gevaarlijke keerzijde, die om de zoveel tijd van gedaante verandert. Hoe KLINKENDE REVOLUTIE verhoudt het progressieve nationalisme uit de negentiende eeuw zich tot recente tenOorspronkelijk was het Gerard Mortier, densen van populisme en protectionisme? destijds intendant van het Teatro Real,

13

Wanneer slaat verbondenheid om in kuddegedrag? En welke seismische tegenkrachten laten zich voelen in ons koortsige tijdsgewricht? De vragen die C(H)OEURS in 2012 opriep, zijn vandaag zo mogelijk nog prangender geworden.

Ook om die reden besloot Platel te zondigen tegen zijn eigen voornemen om nooit een voorstelling opnieuw te maken met een andere dan de originele cast.

En kijk: terwijl de dansers binnendruppelen in de studio, zich opwarmen, en dollen met Kito, vertelt Platel me hoe graag hij met deze ploeg samenwerkt. “Toen ik voor de uitdaging stond om tien mensen uit de compagnie te selecteren, keerde ik de vraag om: wie heeft er zin om met mij aan dit stuk te werken?

Dertien dansers meldden zich; ik kon onmogelijk kiezen.

Stuk voor stuk zijn het hypergetalenteerde, gemotiveerde, supermooie mensen.”

Naast enthousiasme bespeur ik een vleugje opluchting in zijn stem. De balletwereld lijkt niet meteen de natuurlijke habitat van een kunstenaar die een achtergrond heeft in de orthopedagogie, die in elke creatie op zoek gaat naar de schoonheid van de imperfectie, en die de uniciteit van elke performer onder een vergrootglas legt. Zoals hij aan Friedl’ Lesage opbiechtte in het radioprogramma Touché moest hij tot zijn eigen verbazing enkele reserves overwinnen om met balletdansers aan de slag te gaan. Vandaag zijn die duidelijk van de baan: de good vibes tussen Platel en zijn ploeg zijn bijna tastbaar. © Fred Debrock

Zodra ik de deur van Studio 3 open, stuift Kito me tegemoet. De ontwapenende bordercollie van Alain Platel is trouwer dan diens schaduw. Het sprak dan ook voor zich dat hij er vandaag bij zou zijn in Theater ’t Eilandje in Antwerpen.

Daar repeteert Platel voor C(H)OEURS 2020 – geen herneming van de voorstelling uit 2012 maar een heuse remake, ditmaal op maat van het koor, het orkest en een kleine groep dansers van Opera Ballet Vlaanderen.

Die laatsten werken vandaag met de Gentse regisseur aan de nieuwe choreografie, waarvan ik een eerste glimp mag opvangen.

LIBERA ME Zodra de repetitie begint, maakt Kito zich onzichtbaar onder de stoel van zijn compagnon. Die zet het Libera me uit Verdi’s Requiem op. Ronkende donderslagen en een koortsachtige achtervolgingsscène in het koor vormen de soundtrack van een fascinerend tafereel: de dansers duiken elk in hun eigen wereld en proberen bewegingen uit, als waren het outfits in

C(H)OEURS 2020 © Chris Van der Burght

C(H)OEURS 2012 kwam aan als een mokerslag.

“LINKS EN RECHTS, GOED EN KWAAD: HET WORDT STEEDS MOEILIJKER OM DAAR KLAARHEID IN TE ZIEN. DE WERELD IS NU NOG COMPLEXER DAN ACHT JAAR GELEDEN.” een paskamer. “Ze frissen hun geheugen op”, legt Platel me uit. Gisteren improviseerden en creëerden ze elk een eigen bewegingsfrase. Aanvankelijk niet op Verdi, maar op de hit Bad Guy van Billie Eilish, het popfenomeen met de broeierige songs, de lijzige stem en de half geloken ogen. “Ik ontdekte haar muziek op het internet”, lacht Platel, die duidelijk fan is.

Aan het eind van de dag werden de improvisaties getransplanteerd naar Verdi’s Libera me, een van de passages uit de originele C(H)OEURS waarin het koor en de dansers elkaar ontmoeten als vertegenwoordigers van collectief versus individu. Dat moment zou er in de nieuwe versie wel eens anders uit kunnen zien,

vermoedt de regisseur. Was het oorspronkelijke materiaal van de dansers eerder ingehouden, dan heeft hij nu iets extraverters voor ogen.

“I really liked the material you developed yesterday”, zegt Platel tegen de groep.

“Could you teach it to each other?” Het is maar een woord. Drie uur lang werken de dansers zich in het zweet. Elk om beurten nemen ze het voortouw en geven ze hun eigen choreografie aan de groep door.

Op de gesofisticeerde frasen van Morgan Lugo volgt een onweerstaanbare popchoreografie van Robbie Moore. “Come on, Beyoncé, we can take it”, lacht Morgana Cappellari. Zelf stelt ze een sequens voor die leest als een gedanst silhouet van de requiemtekst. Juliet Burnett op haar beurt waarschuwt haar collega’s – “Welcome to fluid town” – alvorens ze hen een vloeiende frase aanreikt die Verdi’s potige ritmes van een ambigue onderlaag voorziet. Het leerproces gaat duizelingwekkend snel: aan een handvol demo’s per passage heeft de groep genoeg.

De dansers hanteren een uniek vocabularium dat het midden houdt tussen klassiek balletjargon en creatieve beeldspraak.

“Jetés”, “pas de bourrées” en “assemblés” staan broederlijk naast “alligator, alligator”,

14

“flower girl” en “Fred Astaire”. Soms gaat het er heerlijk cartoonesk aan toe, met richtlijnen als “punch, scoop, rocket, rocket” of gewoon “foem, foem!”. Deze mensen bewijzen dat opperste concentratie en pure fun elkaar niet uitsluiten. Hun energie werkt even aanstekelijk als de elektriserende muziek. Overigens blijkt de vertaalslag van Billie Eilish naar Verdi een wonderlijk kreukloze operatie. Een enkele keer moet een ritmisch accent worden verlegd, maar al bij al is het een kleine stap van “So you’re a tough guy / Like it really rough guy” naar “Libera me, Domine, de morte aeterna”. “Niet verklappen, hè?” knipoogt Platel. Alle creaties worden zorgvuldig gefilmd door Quan Bui Ngoc – naast Bérengère Bodin de enige oude getrouwe van les ballets C de la B die ook meedanst in C(H)OEURS 2020.

BUITEN DE COMFORTZONE Al die tijd kijkt Alain Platel aandachtig toe.

Ingrijpen doet hij nauwelijks, oordelen evenmin. Hooguit vraagt hij de groep iets te herhalen in een andere constellatie.

Het typeert de manier waarop hij zijn projecten opbouwt, vanuit een grote vrijheid en verantwoordelijkheid voor de individuele kunstenaar. Ook vanmiddag is er ruimte voor de meest uiteenlopende

C(H)OEURS 2020

Aan het eind van de repetitie is de groep acht choreografieën rijker. Alain Platel blijft zich over die efficiëntie verbazen: “Het viel me meteen op hoe strikt de dansers zich houden aan het repetitieschema – zowel aan de werkuren als aan de pauzes. Maar ik begreep heel snel waarom: ze zijn zó productief dat rustmomenten broodnodig zijn. Bij les ballets C de la B loopt alles wat meer door elkaar (lacht).” Quan Bui Ngoc hijgt nog wat na wanneer hij me toevertrouwt dat het inderdaad even aanpassen is. “Deze dansers hebben andere manieren van werken en leren, en natuurlijk een heel andere bewegingstaal.”

Omgekeerd treden ook de balletdansers ver buiten hun comfortzone. Zo vertelt Juliet Burnett me hoe uitdagend dit project voor hen is. “Het gebeurt niet zo vaak dat we op deze manier als ensemble kunnen creëren. Dat proces vergt veel van ons, maar het is buitengewoon verrijkend.

Alain kijkt en luistert echt, rekent op onze inbreng. Hij hoeft niet eens zoveel te zeggen; aan een half woord hebben we genoeg. Dat onze creativiteit op die manier wordt aangesproken, is heel bijzonder.”

Wie zijn werkmethode ook ingrijpend moest bijstellen, is Alain Platel zelf.

Voor de oorspronkelijke C(H)OEURS repeteerde hij maandenlang met zijn dansers en met meer dan honderd vrijwilligers, die het pad effenden voor het koor. Met de dansers van Opera Ballet Vlaanderen is er nog amper een handvol workshops vóór de officiële repetitieperiode in februari.

“Te weinig”, verzucht de regisseur.

Het videomateriaal is dus van levens­ belang. Op basis daarvan zal Platel vanuit Gent voortwerken, samen met zijn assistent Romain Guion en met Quan Bui

Ngoc en Bérengère Bodin. Wanneer koor, orkest en dansers samenkomen voor de eindrace, moet het scenario kant-enklaar zijn.

C(H)OEURS TOEN EN NU Terwijl de dansers afscheid nemen en Kito wordt aangelijnd, vraag ik me af hoe deze voorstelling verder zal worden ‘gerenoveerd’. Blijft het bij opfriswerk, of gaat de hele ruwbouw tegen de vlakte? © Chris Van der Burght

bewegingstalen. Iedereen kan zichzelf zijn. Het doet me denken aan enkele vragen die Hildegard De Vuyst stelde in haar toelichting bij de originele C(H)OEURS. Kun je een samenleving heruitvinden via beweging? Kun je een omkering teweegbrengen? Zoja, waaruit bestaat die dan?

“Voor Platel begint het in elk geval in de repetitieruimte”, schreef De Vuyst. “Als je er daar niet in slaagt om ieders anders-zijn een werkbare plek te geven, dan moet je daarbuiten geen grote mond opzetten over verandering. Politiek begint in de intimiteit van het samenzijn. In de huiskamer.

Op de werkplek.”

ze. “Dat revolutionaire optimisme is uitgedoofd. Figuren als Trump, Poetin en Erdogan roepen vooral contrarevoluties op.” Of ze kan voorspellen hoe die nieuwe context zal resoneren met de muziek van Verdi en Wagner? “Hun nationalisme was een zoektocht naar grotere verbanden.

Vandaag zien we vooral de omgekeerde beweging. Een fenomeen als de brexit toont aan hoe groepen zich op zichzelf terugplooien. C(H)OEURS 2020 zal sommigen dus misschien nostalgischer in de oren klinken.”

En toch. Er is een laatste bouwsteen die overeind zal blijven in de nieuwe versie van C(H)OEURS: een reeks citaten uit interviews met auteur Marguerite Duras.

In welgemikte replieken wees zij op de kracht van het individu binnen een gemeenschap. “Personne n’est comme l’autre”, hoorden we haar in de originele voorstelling zeggen, bij monde van een indrukwekkende Bérengère Bodin. Duras’ uitspraak benoemt een cruciale vergissing van alle ideologieën, zoals De Vuyst schreef in haar toelichting, namelijk “te denken dat de ene schoonmaakster de andere is; dat de ene Vlaming de andere is. […] C(H)OEURS situeert zich in dit spanningsveld: uniek versus unisono, individu versus groep.”

Acht jaar na de première is de wereld veranderd. De protesten van toen zijn niet die van nu. Hoe ingrijpend C(H)OEURS zal metamorfoseren, durft Alain Platel niet te voorspellen. Aan de selectie uit het oeuvre van Verdi en Wagner wordt a priori niet geraakt. Maar dat de choreografie zal evolueren, is wel duidelijk. Daarnaast werkt componist Steven Prengels aan nieuwe soundscapes, die onze wereld tot klinken zullen brengen tussen die van Verdi en Wagner door. “Ik denk dat de voorstelling ambiguer zal worden”, zegt Platel voordat hij met Kito naar het station vertrekt.

“Links en rechts, goed en kwaad: het wordt steeds moeilijker om daar klaarheid in te zien. De wereld is nu nog complexer dan acht jaar geleden.”

Een vergelijkbaar geluid hoor ik enkele dagen later bij Hildegard De Vuyst. Ik tref haar op de Gentse Bijlokesite, thuishaven van les ballets C de la B. “Uit de volksbewegingen van 2011 sprak een oprecht gevoel van hoop op verandering”, zegt

15

Op weg naar huis schalt het orkestrale voorspel op “Heil! König Heinrich!” uit Wagners Lohengrin door mijn hoofdtelefoon. Net als het Requiem van Verdi doet ook deze muziek mijn bloed sneller stromen. Wagners koperblazers en opruiende ritmes zijn zo begeesterend dat ik als luisteraar weerloos ben. Enthousiasmerend, of gevaarlijk? Aan mijn geestesoog trekken enkele protagonisten van hedendaagse volksbewegingen voorbij: van scanderende hooligans en joelende Trump-fanaten tot gele hesjes, klimaatactivisten en hysterische Billie Eilish-fans op Pukkelpop. Ik zap de stoet weg en vraag me af of de Verdi’s en Wagners van morgen op een festivalweide zullen staan.

Tegen wil en dank stroom ik vol met hoop.

Katherina Lindekens is dramaturg bij Opera Ballet Vlaanderen.

THE MAKING OF...

RASA [naar La Bayadère]

© Erik Berg

7.

1. Daniel Proietto liet zich voor RASA inspireren door de balletklassieker La Bayadère uit de negentiende eeuw.

Die vertelt over de verboden liefde tussen een Indiase tempeldanseres (een bayadère) en de krijger Solor. Met name de beroemde droomscène in het hart van dat ballet, Het koninkrijk der schaduwen, heeft Proietto altijd gefascineerd.

2. Proietto verplaatst het verhaal ook naar de 21e eeuw en het hedendaagse India en stelt zo rake vragen over de wereld vandaag en de neokoloniale blik van het Westen op het Oosten. De bayadères – of

devadasi, zoals ze ook worden genoemd – zijn er nog altijd in India maar verloren iedere sociale status. De bayadère in RASA is een genderfluïde prostituee die op de grenzen van een misogyne wereld stuit.

3. Daniel Proietto staat al een tijd op de radar van onze artistiek directeur. De Argentijn won als danser verschillende prijzen en danste mee in Sidi Larbi Cherkaoui’s Faun, TeZuKa en diens film Anna Karenina.

Ook als choreograaf bewees hij een talent te zijn om in de gaten houden, met creaties voor het Weense Staatsballet en het Noorse Nationale Ballet.

16

4. De Zweedse componist Mikael Karlsson schreef voor RASA een volledig nieuwe partituur met verschillende soorten muziek (instrumentaal en elektronisch) en invloeden uit alle hoeken van de wereld.

Ze wordt live gebracht door het Casco Phil orkest.

5. Mikael Karlsson schreef ook liederen in het Engels voor “apostel van het levenslied” Guido Belcanto. Hij speelt de tuk tuk-­ bestuurder die Solor – voor wie de bayadère een verboden liefde heeft opgevat – door de wervelende voorstelling gidst.

Voor onze vijftigste verjaardag halen we alles voor je uit de kast met het spektakelballet RASA .

Het is de eerste avondvullende creatie van het aanstormende choreografie-talent Daniel Proietto.

Live begeleid door symfonisch orkest en met ons hele dansgezelschap op het podium. En niet te missen: de Vlaamse bard Guido Belcanto, die als tuk tuk-bestuurder het publiek met zijn warme zangstem op sleeptouw neemt door het verhaal.

©

a Nich

© Sebastiaan Beysen

n boo Rod

© Nicha Rodboon

3.

7.

5.

2.

1.

6.

6. RASA wordt hét spektakelballet van het jaar. Het adembenemende decor werd ontworpen door Nicolás Boni. De gigantische trappenpartij beheerst de volledige breedte van het podium en bestaat uit moduleerbare onderdelen.

7. De Japanse Tamae Hirokawa tekende de fabuleuze kostuums voor RASA. Zij werkte eerder met Lady Gaga. Een van de korsetten die ze voor de superster ontwierp, zal ook in RASA te zien zijn.

Ontdek ook onze videoreeks over RASA: operaballet.be/rasa-video

17

4.

© Filip Van Roe

De dansers, zangers en musici van Opera Ballet Vlaanderen zijn geregeld buiten de muren van onze eigen huizen in Gent en Antwerpen te zien en te horen.

Onze wereldreizigers laten graag aan de wereld zien dat wij op internationaal topniveau mee­ spelen en ons repertoire met een groot publiek willen delen.

HALTE: PARIJS In 2019 zou de legendarische Amerikaanse choreograaf Merce Cunningham honderd geworden zijn. Cunningham (1919-2009) danste als solist in het gezelschap van Martha Graham, maar werd al snel zelf bekend als choreograaf. Hij creëerde een unieke bewegingstaal, een combinatie van klassiek benenwerk met een flexibel bovenlichaam. De focus in

zijn oeuvre lag op de beweging op zich, in plaats van op het vertellen van een verhaal door middel van dans. Vaak werkte Cunningham samen met andere kunstenaars zoals de componist John Cage en beeldende kunstenaars zoals Robert Rauschenberg en Andy Warhol.

Cunningham creëerde niet alleen belangrijke werken voor zijn eigen Merce Cunningham Dance Company maar ook voor andere gezelschappen, onder meer het Ballet de l’Opéra national de Paris. Onze compagnie nam in 2016 Pond Way op het repertoire, een werk dat geïnspireerd is door Cunninghams vroegste herinneringen toen hij als kind keitjes op het water deed stuiteren.

In het kader van de Centennial vie-

ring waren de dansers van Opera Ballet Vlaanderen van 22 tot en met 26 oktober te gast in het Parijse Théâtre National de Chaillot. Op het programma stond opnieuw de choreografie Pond Way van Merce Cunningham. Een prestigieuze uitnodiging! Onze dansers deelden het podium met het Britse Royal Ballet en het Ballet de l’Opéra national de Paris.

ON TOUR ON TOUR ON TOUR

ON TOUR ON TOUR ON TOUR

ON TOUR ON TOUR ON TOUR

ON TOUR ON TOUR ON TOUR

HET RITUEEL

© Jonas Roosens

Creëren is een intens proces. Welke rituelen houden onze makers er daarbij op na?

Ons ritueel bij het creëren is geen kop thee of wierookstokjes of iets dergelijks maar een wit blad. We worden allebei heel sterk getriggerd door dingen die we nog niet gedaan hebben, door vragen waar we het antwoord niet op kennen.

We draaien wat we weten op losse schroe­ven en begeven ons in een zone waarin we niet terug kunnen vallen op wat we goed kennen. We leggen onszelf graag beperkingen op. Creatief zijn is voor ons een vorm van probleemoplossend denken en op zoek gaan naar wat het betekent om iets in vraag te stellen. Je moet dan

wel steeds door een fase van onzekerheid, maar dat vinden wij de leukste plek om te zijn. Het witte canvas laat je toe om jezelf en de wereld te herdefiniëren, de dingen opnieuw te ontdekken en anders in te kleuren. Het is wat kinderen van nature doen, maar wat we bij het volwassen worden te vaak afleren. Daarom maken we graag familievoorstellingen, omdat het ons dwingt ongedwongen te denken.

Dat we een koppel zijn maakt dat het creatieve werk sterk verweven is met ons dagelijks leven. Hierdoor vullen we elkaar heel goed aan. Dat wederzijds vertrouwen

19

hebben we nodig om voorstellingen als Rizoom! te kunnen maken. Daarnaast is ook rust en tijd vinden essentieel. Om te creëren heb je vrijheid nodig in je hoofd.

Choreografe Iris Bouche en percus­ sionist Kobe Proesmans maken samen de familievoorstelling Rizoom!, die gaat over omgaan met verlies.

RIZOOM! OPERA ANTWERPEN vanaf 17.04.20

Decorontwerp voor Rusalka

© Sebastiaan Beysen

“RUSALKA TOONT DE MAGIE IN ONS DAGELIJKS LEVEN”

“Het verhaal van de kleine zeemeermin is een metafoor voor de wereld vandaag.

Veel mensen voelen zich een buitenstaander.” De Noor Alan Lucien Øyen creëert met Rusalka, de opera van Antonin Dvořák die gebaseerd is op het bekende sprookje, zijn allereerste operaregie. Hoog tijd voor een kennismakingsgesprek met deze bijzondere regisseur en choreograaf.

20

RUSALKA

Wat was je reactie toen artistiek directeur Jan Vandenhouwe je vroeg om Rusalka te regisseren?

Ik was meteen gefascineerd. Ik zeg altijd ja tegen dingen die ik nog nooit gedaan heb – al werken theater, dans en ook opera volgens mij volgens dezelfde regels. Ik probeer een verhaal te vertellen en een connectie met het publiek tot stand te brengen.

Dat doe ik door toe te werken naar een catharsis. Ik wil de toeschouwer een ervaring bezorgen waarbij hij het gevoel heeft iets te hebben doorleefd of zelfs emotioneel te hebben verwerkt. Opera is met zijn vele vertellagen, zowel in muziek, woord als beeld, daarvoor misschien wel het meest geschikte platform.

Deze opera, waarin een aantal van onze dansers een centrale plek krijgen, is ook voor dit huis bijzonder omdat Opera en Ballet opnieuw een artistieke samenwerking aangaan.

Een hele uitdaging...

Voor mij maakt het niet uit om welk genre het gaat; of de performers nu spreken, dansen, zingen of alleen maar staan. Essentieel is dat er een oprechte emotie en uitdrukkingsvorm zijn. Ik werk altijd mét de uitvoerders. Ik wil ze leren kennen.

Ik probeer de inhoud van een stuk heel dicht bij hun eigen ervaringen te brengen.

Zo kunnen ze vanuit een eigen waarheid gestalte geven aan hun personage.

Wat is belangrijk voor jou in Rusalka?

In de eerste plaats de compositie van Antonín Dvořák. De muziek is een belangrijk deel van het verhaal. Ze vormt voor mij een enorme inspiratiebron. Rusalka gaat over iemand die zich anders voelt dan de anderen en iets wil worden dat ze niet kan zijn.

Dat thema wordt weerspiegeld in de muziek. Het waterwezen Rusalka verlangt naar de liefde van een mens en daarmee ook naar een menselijke ziel. Hetzelfde geldt voor haar geliefde prins, die ook op zoek is naar een andere weg dan voor hem uitgestippeld werd. Dvořák creëerde prachtige motieven voor de personages om zo uiting te geven aan hun verlangens. Hij componeerde ook een universeel liefdes­thema.

Dat laat hij verschillende malen gefragmenteerd klinken, maar pas aan het fatale einde van de opera horen we het in zijn totaliteit. Zo krijgt het verhaal een existentiële lading. Het verlangen van beide hoofdpersonages naar een authentiek leven is ook voor ons vandaag een belangrijk onderwerp. Ik denk dat veel mensen het gevoel hebben buitenstaanders te zijn en zich nergens thuis voelen.

Rusalka is gebaseerd op het bekende sprookje van de kleine zeemeermin van Hans Christian Andersen. Dvořák en zijn librettist Jaroslav Kvapil lieten zich daarnaast inspireren door de Slavische mythen over de zogenaamde Rusalki. Ook daar heb je je in verdiept.

De legende van de Rusalki vertelt over hoe buitenechtelijke kinderen verdronken werden. Ze leefden echter eeuwig verder maar dan als dwaallichtjes, als schimmen in het water. Rusalka werd met andere woorden geboren uit schaamte. Dat is denk ik het ergste gevoel dat je kunt hebben. Schaamte is de last die Rusalka tornt.

Hoe breng je die bovennatuurlijke elementen vandaag op een geloofwaardige wijze op het toneel?

Dat is inderdaad een uitdaging. Sprookjes zijn een metafoor voor iets anders. Als je ze te concreet vertaalt, zijn ze geen metafoor meer. Ik wil de magie waarmee Rusalka doorweven is gewoon accepteren. Dat betekent niet dat we daarom een vissenstaart nodig hebben, ik stel een abstrahering van het bovennatuurlijke voorop. Dat maakt het voor mij gemakkelijker om me ermee te identificeren. Er zijn twee werelden in Rusalka: een spirituele waterwereld en een mensenwereld. Die twee lijken elkaar af te stoten, maar ik voel me zelf heel erg aangetrokken tot spiritualiteit. Misschien kan dit hedendaagse sprookje ons tonen dat er in onze realiteit talrijke elementen zijn die voor het oog niet zichtbaar zijn, dat er magie zit in ons dagelijks leven.

WIE IS ALAN LUCIEN ØYEN?

De Noorse regisseur en choreograaf Alan Lucien Øyen groeide op als zoon van een kleedster in een klein theater in Bergen.

Als choreograaf is zijn fascinatie voor theater dan ook groot, tekst maakt steeds een belangrijk onderdeel uit van zijn werk.

In 2006 richtte hij winter guests op, zijn eigen multidisciplinaire gezelschap waarmee hij in heel Europa furore maakt. In zijn unieke danstheatertaal zoekt Øyen naar de balans tussen technische virtuositeit in zowel tekst als beweging en oprechte menselijke emoties. Øyen creëerde onlangs voor het legendarische Tanztheater Wuppertal Pina Bausch het bejubelde Bon voyage, Bob. Aan het einde van dit seizoen gaat hij aan de slag bij de Opéra national de Paris.

“IK PROBEER DE INHOUD VAN EEN STUK HEEL DICHT BIJ DE ERVARINGEN VAN DE DANSERS TE BRENGEN. ZO KUNNEN ZE VANUIT EEN EIGEN WAARHEID GESTALTE GEVEN AAN HUN PERSONAGE.”

RUSALKA OPERA ANTWERPEN vanaf 12.12.19 OPERA GENT vanaf 09.01.20

Koen Bollen is dramaturg bij Opera Ballet Vlaanderen.

Zo maken we het magische decor van Rusalka: operaballet.be/decor

21

Opera Ballet Vlaanderen heeft vier locaties: Opera Antwerpen, Opera Gent, Theater ‘t Eilandje in Antwerpen en Zele, waar zich onze ateliers en archieven bevinden. Elk van die vier locaties heeft wel iets unieks. Beurtelings kijken we er even binnen. Deze keer: de donderkast in Opera Antwerpen.

De laatste keer dat de donderkast effectief gebruikt werd, was bij de barokopera Serse van Georg Friedrich Händel in 1995-1996, met Jos van Immerseel als dirigent, David Fielding als scenograaf en Nicholas Hytner als regisseur. Tijdens die productie heeft het overigens niet alleen gedonderd, maar ook geregend. Daarvoor hadden onze technici een sneeuwfries ingehangen gevuld met (ongekookte) rijst. Het effect van de vallende korrels weerspiegeld in het licht was zo levensecht, dat de toenmalige intendant zich zorgen maakte over de mogelijke wateroverlast.

En zo circuleren menige anekdotes door de wandelgangen van onze gebouwen. Alsook urban legends: op geen enkel moment, nooit of te nimmer werden er aardappelen gebruikt in onze donderkast. Dat lijkt een mooi verhaal maar zou uitsluitend leiden tot puree ofte patattenmoes.

© Jonas Roosens

Als je in de Antwerpse opera vanuit de zaal het podium op gaat via de courzijde (dat is de rechterkant bekeken vanuit het publiek), dan zie je een bizarre constructie aan de muur hangen.

Het is een rechthoekige, houten koker waarop een half vergane tekst staat geschilderd. Eén woord valt goed te lezen: ‘donderkast’.

Een donderkast is een negentiende-eeuws systeem dat in theaters erg populair was om het geluid van onweer na te bootsen. De dertig meter lange koker loopt van op de platen (de nok) tot in de dessous - 2 (de kelder). Bovenaan laten de technici metalen ballen vallen, die donderend via trapsgewijze klepjes naar beneden rollen. Akoestisch hoort het publiek de donder naderen en weer wegebben zodra de ballen onder het podium verdwijnen. Het is zo’n uniek, en bij ons weten in geen enkel ander theater bewaard systeem dat bij de verbouwingen van 2007 is besloten dit stukje ‘industriële archeologie’ te behouden.

UNIEK

22

“BEPAALDE GEVECHTEN MOETEN ALTIJD OPNIEUW GELEVERD WORDEN”

SYMPHONY OF EXPECTATION OPERA ANTWERPEN 15.03.20 KAAITHEATER BRUSSEL 18.03.20

© Getty

Feministes betogen in 1971 in New York.

Is de wereld de voorbije honderd jaar minder blank, mannelijk en heteronormatief geworden? Dat is de vraag die de Poolse regisseur Krystian Lada onderzoekt in Symphony of Expectation.

Daarvoor brengt hij twee meesterwerken van de twintigste-eeuwse muziek samen, namelijk Arnold Schönbergs Erwartung en Luciano Berio’s Sinfonia. Aan die muziek koppelt Lada een performance met non-­binaire kunstenaars. “Zij ervaren vandaag als geen ander wat het betekent om door de verwachtingen van anderen bepaald te worden”, aldus Krystian Lada.

Arnold Schönberg componeerde Erwartung aan het begin van de twintigste eeuw op basis van een feministische tekst van zijn tijdgenote Marie Pappenheim. Het werk vertelt over de nachtelijke tocht van een vrouw. Angstig en vertwijfeld strompelt ze door het woud op zoek naar haar spoorloze minnaar… tot een dramatische ontknoping volgt. Met zijn baanbrekende muziek legde Schönberg op een meesterlijke manier de versplinterde psyche van de vrouw bloot.

Luciano Berio schreef zijn Sinfonia in het turbulente jaar 1968 als “een documentaire getrouw aan het explosieve tijdsbeeld”.

Hij bouwde zijn compositie rond tekstfragmenten van en over de theaterauteur Samuel Beckett, de culturele antropoloog Claude Lévi-Strauss en de mensenrechtenactivist Martin Luther King, en

voegde daar muzikale passages uit werken van Mahler, Stravinsky, Schönberg en anderen aan toe. Sinfonia is een fascinerende geluidstrip, waarin ook slogans van Mei ‘68 verwerkt zijn.

De Poolse dramaturg, librettist en regisseur Krystian Lada sleepte in 2019 de allereerste – prestigieuze – Mortier Next Generation Award in de wacht, die in nagedachtenis aan Gerard Mortier jonge kunstenaars met uitzonderlijk talent wil ondersteunen. Vanuit Berlijn vertelt Lada wat hem met Symphony of Expectation voor ogen staat.

Beginnen we met de titel Symphony of Expectation.

Waarom heb je die gekozen?

23

SYMPHONY OF EXPECTATION

“HOE VORMEN WE ONZE PERSOONLIJKHEID IN RELATIE TOT ANDEREN? IN HOEVERRE WORDEN WE BEPAALD DOOR VERWACHTINGEN VAN DE MAATSCHAPPIJ? DAT IS EEN THEMA DAT ME HEEL ERG BEZIGHOUDT.” Erwartung en Sinfonia zijn beide iconische composities uit de twintigste eeuw. Waarom heb je precies die twee stukken samengebracht?

Enerzijds is het een versmelting van de titels van de composities van Berio en Schönberg. Anderzijds verwijst de titel naar een thema dat me sterk bezighoudt, namelijk de vraag hoe we onze persoonlijkheid vormen in relatie tot anderen. Je kan de menselijke subjectiviteit beschouwen als een “symphony of expectations”, als het antwoord op een opeenstapeling van verwachtingen die ons worden opgelegd door onze familie en vrienden, door religie en politiek, kortom: door de maatschappij.

© Camille Cooken

Marie Pappenheim, die het libretto schreef voor Erwartung in 1909, was een veelzijdige vrouw en trad als voorvechtster van het recht op abortus zelf buiten de verwachtingspatronen van haar tijd. Wat heeft ze ons vandaag te vertellen?

Ik vertrek vanuit Berio’s idee dat muziek in de twintigste eeuw altijd de functie van een documentaire heeft.

De muziek is met andere woorden een reflectie van de tijd waarin ze is gecomponeerd.

Als Pappenheim vandaag geboren Krystian Lada. was, zouden we haar als een feministische activiste bestempelen. Als een van de eerste vrouwen studeerde ze geneeskunde aan de Universiteit van Wenen. Ze vocht niet alleen voor het recht op abortus, maar ook voor een gelijke behandeling van man en vrouw en voor burgerrechten van sekswerkers met een migratieachtergrond. Voor haar radicale politieke engagement werd ze zelfs een tijd lang opgesloten. Ze schreef het libretto voor Erwartung toen ze amper 27 was. 110 jaar na haar samenwerking met Schönberg zijn de vragen die Pappenheim bezighielden – over het aandeel van vrouwen in de cultuur, politiek en het bedrijfsleven en over de representatie van de niet-normatieve stemmen in onze maatschappij – nog altijd niet bevredigend beantwoord. Met Symphony of Expectation wil ik de discussie op tafel leggen in hoeverre de wereld nu minder blank, mannelijk en heteronormatief is dan honderd jaar geleden. Bepaalde gevechten moeten altijd opnieuw geleverd worden.

Je vertaalt de vragen van Marie Pappenheim naar het begin van de 21e eeuw.

Voor Symphony of Expectation heb ik een groep non-binaire performers uitgenodigd. Dat zijn mensen die mannelijke en vrouwelijke identiteitskenmerken in vraag stellen of zich helemaal buiten die hokjes plaatsen. Zij ervaren als geen ander wat het betekent om dagelijks met maatschappelijke verwachtingen geconfronteerd te moeten worden. De groep representeert die stemmen die doorgaans niet aan bod komen in de wereld van opera en klassieke muziek én in de maatschappij.

24

Als ik het libretto van Pappenheim lees, zie ik daarin een document van de transformaties die plaatsvonden in het begin van de twintigste eeuw in Europa. De rol van de vrouw veranderde toen. Ze werd een actieve speler in de maatschappij. Het ging er niet enkel meer om wat van haar verwacht werd, maar ook wat ze zelf verlangde.

In tegenstelling tot de heldinnen van Puccini of Verdi wil de vrouw in Erwartung zichzelf een identiteit aanmeten en laat ze zich niet meer louter door de mannelijke blik creëren.

Berio’s Sinfonia reflecteert verder op die emancipatiegedachte, met niet alleen de tweede feministische golf in het midden van de twintigste eeuw, maar ook de holebibeweging, de black power movement en de escalatie van die protesten in Mei ‘68 of bij de Stonewall-rellen in 1969, waarbij in New York de homobeweging een vuist maakte tegen het aanhoudende politiegeweld. Die lijn loopt door tot vandaag met, bijvoorbeeld, de emancipatie van de transgender en non-binaire gemeenschappen.

Symphony of Expectation wordt aangekondigd als een drieluik, met de toevoeging van een theatraal gedeelte.

Ja, voor mij was het belangrijk om ook Pappenheim naast het duo Schönberg-Berio in de spotlight te zetten. Erwartung is net zozeer een werk van Pappenheim als van Schönberg.

Helaas gaat het in de musicologische literatuur veel minder over haar. Ik beschouw dit project als iets tussen een opera of klassiek concert én een theatrale installatie in. Ik neem de teksten van Pappenheim – haar activistische pamfletten maar ook haar gedichten en proza – als inspiratie. Het is niet de bedoeling om de woorden of het libretto te ‘versieren’ of letterlijk te verbeelden bij het theatrale gedeelte, maar om in dialoog te gaan met de boodschap van tekst en muziek in de context van vandaag.

Cedric Feys liep stage bij dramaturgie Opera Ballet Vlaanderen.

UIT

HET ARCHIEF Precies vijftig jaar geleden stichtte de danslegende Jeanne Brabants het toenmalige Ballet van Vlaanderen. Brabants had een duidelijk doel voor ogen – namelijk dans als kunstvorm een plek te geven in Vlaanderen – en zo werd onder haar impuls eerst de Antwerpse ballet­ opleiding opgericht in 1951 en in 1969 het Ballet van Vlaanderen. Brabants was haar tijd ver vooruit en zag dans als een brede waaier van choreografische talen, die elementen uit de klassieke en de moderne dans verbond met bewegingen uit de volksdans. Vooral de vertelkracht die van dans uitgaat, vond ze belangrijk, het idee dat je anderen met dans iets kan bijbrengen.

Dit poëtische portret van Jeanne Brabants werd gemaakt door Paule Pia tijdens de repetities van Brandenburg Drie in 1971. De choreograaf was de Amerikaans-­Nederlandse Charles Czarny. Op de achtergrond zien we twee van de belangrijkste dansers van dat moment: Frieda Brijs en Philip Vervoort, die ook de solistische rollen creëerden in Cantus Firmus. Met die iconische choreografie van Jeanne Brabants uit 1968 trapten we met Ballet Vlaanderen in oktober ons jubileumjaar af.

25

VOOR

DE

SCHERMEN Bij onze voorstellingen schitteren de stage is een grote equipe in de weer. Graag Alejo Pérez en Ine Ramakers werken samen leidt het orkest, zij verzorgt de kap en grime

ALEJO PÉREZ

© Jonas Roosens

Muziekdirecteur

Wat is je grootste geluk?

Mijn geliefden gelukkig te kunnen maken.

Wat is je grootste angst?

Te vroeg te moeten sterven.

Wat is je meest opmerkelijke eigenschap?

Volharding.

Wat is je meest onhebbelijke karaktertrek?

Mijn koppigheid.

Welke eigenschap stoort je het meest bij anderen?

Onsamenhangend zijn, en pochen met je onkunde.

Wat is je grootste uitspatting?

Dat moet, denk ik, mijn nogal krankzinnige verzameling zandlopers zijn.

Wat is de meest overschatte deugd?

Onder het mom van oprechtheid worden nogal wat beledigingen uitgesproken.

Lieg je weleens?

Enkel als mijn lippen bewegen.

Over welk deel van je uiterlijk ben je het minst tevreden?

Wel, de hoop om wat langer te worden heb ik nog altijd niet opgegeven…

Welke eigenschap apprecieer je het meeste in een man?

Loyauteit.

Welke eigenschap apprecieer je het meeste in een vrouw?

Gevoel voor humor.

Wat of wie is de liefde van je leven?

Zonder enige twijfel muziek.

Wanneer ben je het gelukkigst?

Als ik tijd met mijn neefjes kan doorbrengen.

Welk talent zou je graag hebben?

Improvisatietalent. En niet alleen in muziek, maar ook in het leven.

Wat beschouw je als je grootste verwezenlijking?

Dat ik me altijd aan nieuwe landen en talen heb kunnen aanpassen.

Waar zou je het liefste wonen?

Ik ben nog op zoek naar de perfecte plek.

Wie zijn je favoriete schrijvers?

Borges, Márquez, Eco, Beckett.

Heb je een fictieve held?

Don Quichot.

Met welke historische figuur identificeer je je?

Het zou pretentieus zijn om te denken dat ik het ben, maar ik heb altijd getracht om mezelf in de richting van een renaissanceman te ontwikkelen.

Waar heb je een gloeiende hekel aan?

Middelmatigheid.

Hoe zou je willen sterven?

Omringd door mijn geliefden, terwijl ik vrede gevonden heb met het leven en rustig kan terugblikken.

Wat is je motto?

May the force be with you.

ACHTER

DE

SCHERMEN

artiesten op het podium, maar ook back­ stellen we onze collega's aan jullie voor. aan de opera Der Schmied von Gent. Hij van de zangers en koorleden.

Wat is je vroegste herinnering?

Als driejarige voor het eerst zonder zijwieltjes fietsen... weg was ik!

Wat is je grootste angst?

Fear is stupid, so are regrets. (Marilyn Monroe) Wat is je favoriete zintuig?

Zien. Handig als grimeur, toch?

Wat wilde je later worden als kind?

Koningin van de nacht.

Wat zie je als je naar de toekomst kijkt?

Carpe diem is mijn motto.

Wat maakt je ongelukkig?

Het geluk zit in kleine dingen. Je moet ze weten te vinden.

Wat is je dierbaarste bezit?

Mijn puntkam en penselen.

Ken je een gedicht of een passage uit een boek uit het hoofd?

“All the world’s a stage, and all the men and women merely players.” (William Shakespeare) Wat is je foutste guilty pleasure?

Reality-tv. No guilt, only pleasure.

Wie mag aanschuiven aan je droomdiner?

Christoph Waltz, de regisseur van Der Rosenkavalier (2013) en Falstaff (2017-2018).

Welke stopwoordjes en -zinnetjes gebruik je veel?

Als Limburgse is dit een moeilijke...

Wat is de belangrijkste les die het leven je heeft geleerd?

Heb je geen verwachtingen, dan heb je ook geen teleurstellingen.

Waar zou je nu het liefste willen zijn?

Ik voel me overal wel thuis eigenlijk.

Van welke gewoonte zou je af willen?

De chaoot in mij mag ook wel eens in slaapmodus.

Wat zou je superkracht zijn als vleesgeworden stripheld?

Voor iedereen de perfecte look, elke dag opnieuw.

Glamgirl is coming.

Welke song mogen ze spelen op je begrafenis?

Zolang het orkest en voltallige koor aanwezig zijn, ben ik gerust.

Wat was de beste kus van je leven?

Ik krijg elke dag de kus van mijn leven, van mijn man en mijn meisjes.

Wat is je favoriete geur?

De geur van het doek/gordijn, van het theater an sich.

Had ik als kind ook al. Telkens denk ik: man, wat hou ik toch van deze job.

INE RAMAKERS Kap en grime

OPERA ANTWERPEN vanaf 02.02.20 OPERA GENT vanaf 21.02.20

© Jonas Roosens

DER SCHMIED VON GENT

ACTIVITEITEN VRIENDEN OPERA BALLET VLAANDEREN

ONDER VRIENDEN

EEN DAGJE BRANCUSI EN OFFENBACH IN BRUSSEL Eens de Vrienden je als artiest in het hart sluiten, gaat dat niet snel meer over. Daar kunnen Enea Scala (die hier al te gast was in La Juive en Le Duc d’Albe) en Nicole Chevalier (die je kan kennen van haar rollen in Idomeneo en La Juive) van meespreken. Geen wonder dus dat de Vrienden op de eerste rij zullen zitten als ze op 22 december bij onze collega’s van De Munt in Brussel hun debuut maken in de hoofdrollen in Offenbachs Les Contes d’Hoffmann, in de spannende nieuwe productie van Krzysztof Warlikowski. Wie er die dag helemaal een cultuurbad van wil maken, kan ‘s ochtends intekenen op een geleid bezoek aan de Brancusi-tentoonstelling in BOZAR en een aansluitende lunch.

HET NIEUWE JAAR IN MET RAPHAËLE, ANNELIES, JUSTIN EN DANIEL

Annelies Van Gramberen

Raphaëlle Green

zo 22.12.19 van 55 euro tot 155 euro (incl. busvervoer vanuit Gentbrugge en Antwerpen) exclusief voor Vrienden van Opera Ballet Vlaanderen laatste plaatsen!

Justin Hopkins

EERSTE BALLETREIS NAAR NEW YORK

Daniel Arnaldos

Begin maart trekken onze dansers naar het iconische New York voor een reeks voorstellingen van Khan/ Cherkaoui/Pite, de succesvolle triple bill die dit seizoen opnieuw op het programma staat. Voor het eerst reizen de Vrienden hen achterna. Op het programma staat natuurlijk de voorstelling in het Joyce Theater, maar we wonen ook een masterclass met de dansers bij én we gaan choreografieën van Sol Léon en Paul Lightfoot, Gabriela Carrizo en Marco Goecke ontdekken, gedanst door onze collega’s van het NDT uit Amsterdam, die in dezelfde periode toevallig te gast zijn in het New York City Center. Overdag houden we het programma vrij licht, zodat je in je eigen tempo de stad nog (opnieuw) kan verkennen. wo 4 tot ma 9 maart / 1.750 euro per persoon (in een tweepersoonskamer) Volledig programma op www.operaballetvrienden.be/balletreisnewyork

Jong talent een springplank bieden aan het begin van hun carrière: het is al jaren een van de hoekstenen van de werking van de Vrienden. Met Raehann Bryce-Davis (lid van ons jong ensemble in het seizoen 2016-2017), die onlangs haar onvergetelijke debuut maakte als Eboli in Don Carlos, is duidelijk bewezen dat die aanpak loont.

Met Raphaële Green en Annelies Van Gramberen (allebei uit België), Justin Hopkins (USA) en Daniel Arnaldos (Spanje) zijn ook dit seizoen weer vier jonge zangers een jaar lang aan ons huis verbonden, mét een ruggensteun van maar liefst 50.000 euro van de Vrienden. De Vrienden vroegen hen voor een exclusief nieuwjaarsconcert te grasduinen in hun favoriete ‘winterrepertoire’.

Alleen een knetterend haardvuur zul je er die middag bij moeten denken.

OPERA ANTWERPEN za 04.01.20, 17:00u gratis voor Vrienden van Opera Ballet Vlaanderen OPERA GENT zo 05.01.20, 15:00u gratis voor Vrienden van Opera Ballet Vlaanderen

28

ACTIVITEITEN VRIENDEN OPERA BALLET VLAANDEREN

© Nicha Rodboon

ONTMOET DANIEL PROIETTO, DE IT BOY VAN DE BALLETWERELD

Zijn naam doet voorlopig misschien nog geen belletje rinkelen, maar daar zal snel verandering in komen. Daniel Proietto is een van de spannendste én meest gevraagde jonge choreografen van het moment. De Argentijn was jarenlang een van de sterdansers van het Noorse Nationale Ballet, waar hij ook zijn eerste stappen zette als choreograaf. Daarna volgde al snel zijn debuut aan het prestigieuze Weense Staatsballet en het Nationaal Ballet van Cuba. Nu maakt hij met RASA (geïnspireerd op het legendarische La Bayadère) zijn eerste avondvullende ballet voor Opera Ballet Vlaanderen, in adembenemende decors en kostuums en met een danstaal die aansluit bij de Indiase cultuur. Stof genoeg voor een ontbijtgesprek met deze boeiende man én een eerste blik op de repetities.

THEATER ‘T EILANDJE za 11.01.20, 10:00u 13 euro (incl. koffie en ontbijtkoek) exclusief voor Vrienden van Opera Ballet Vlaanderen

SPONSORING Elk jaar kiezen de Vrienden producties die ze met het via hun werking opgehaalde geld extra willen ondersteunen. In 2019 zijn dat Don Carlos, waarmee artistiek directeur Jan Vandenhouwe zijn intendantschap opende, en Brabants/Cherkaoui, de productie waarmee we de feestelijkheden rond 50 jaar ballet aftrappen.

Beide producties konden rekenen op 25.000 euro

FRIDA, BALLET OVER EEN ICONISCHE KUNSTENARES

De Nationale Opera & Ballet in Amsterdam presenteert in februari een gloednieuw ballet, geïnspireerd op het intrigerende, maar bikkelharde leven van kunstenares Frida Kahlo.

De choreografie is in handen van Annabelle Lopez Ochoa, oud-danseres van Ballet Vlaanderen en bij ons bekend van haar erg gesmaakte creatie Ecdysis een paar seizoenen geleden.

Het ballet Frida zal niet zozeer de levensloop van Kahlo vertellen, maar haar gevoels- en belevingswereld tonen in een beeldend surrealisme, in navolging van Kahlo’s schilderijen. De Brit Peter Salem tekent voor de muziek, waarbij hij ook Mexicaanse instrumenten gebruikt. Met de Vrienden trekken we graag met de bus richting Amsterdam voor de matineevoorstelling. zo 23.02.20 100 euro (incl. bus met vertrek vanuit Gentbrugge en Antwerpen) exclusief voor Vrienden van Opera Ballet Vlaanderen

EN VERDER OP HET PROGRAMMA ZA 7 DEC, 14:00U voorgenerale repetitie Rusalka VR 13 DEC, 19:00U generale repetitie Choreolab DO 30 JAN, 14:00U voorgenerale repetitie Der Schmied von Gent DI 4 FEB TOT MA 10 FEB operareis New York (volzet) DI 17 MRT, 14:00U voorgenerale repetitie C(h)oeurs 2020 ZA 21 MRT uitstap naar Opéra Royal de Wallonie in Luik voor La Sonnambula VR 27 TOT MA 30 MRT operareis München (laatste plaatsen)

Ook Vriend worden? Dat kan al vanaf 60 euro. Ontdek alle Vriendenformules en -activiteiten via www.operaballetvrienden.be of contacteer Wim Van Bree via wvanbree@operaballet.be

29

KALENDER

NOVEMBER

vr 29 nov

Macbeth

19:30u

Opera Opera Gent

DECEMBER

zo 1 dec 15:00u Macbeth Opera Opera Gent ma 2 dec 19:30u Focus: Leve Ballet Vlaanderen

- 50 jaar ballet Context Opera Antwerpen za 7 dec 11:00u Een rondleiding door de opera Context Opera Antwerpen

11:00u Een rondleiding door de opera Context Opera Gent zo 8 dec 14:30u Opera, ballet & film: Anna Karenina Context Studio Skoop ma 9 dec 19:30u Focus: Leve Ballet Vlaanderen

- 50 jaar ballet Context Opera Antwerpen do 12 dec 19:30u Rusalka Opera Opera Antwerpen za 14 dec 19:30u Rusalka Opera Opera Antwerpen

20:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje zo 15 dec 14:30u Opera, ballet & film: Anna Karenina Context Cinema Cartoon’s di 17 dec 19:30u Rusalka Opera Opera Antwerpen wo 18 dec 20:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje

14:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje do 19 dec 20:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje

18:30u Boheemse nacht Cocktailconcert Opera Antwerpen vr 20 dec 19:30u Rusalka Opera Opera Antwerpen

20:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje za 21 dec 20:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje zo 22 dec 15:00u Rusalka Opera Opera Antwerpen

15:00u Choreolab Ballet Theater ‘t Eilandje vr 27 dec 19:30u Rusalka Opera Opera Antwerpen zo 29 dec 15:00u Rusalka Opera Opera Antwerpen di 31 dec 18:00u Rusalka Opera Opera Antwerpen

JANUARI

za 4 jan 19:30u

11:00u

11:00u do 9 jan 19:30u vr 10 jan 19:30u za 11 jan 19:30u di 14 jan 19:30u do 16 jan 19:30u

19:30u zo 19 jan 15:00u

11:00u di 21 jan 19:30u do 23 jan 19:30u za 25 jan 20:00u zo 26 jan 15:00u

14:00u

11:00u

14:30u ma 27 jan 19:00u

di 28 jan 10:00u wo 29 jan 20:00u

20:00u do 30 jan 13:30u

20:00u vr 31 jan 20:00u

19:30u

Bal Masqué Bal Opera Gent Een rondleiding door de opera Context Opera Antwerpen Een rondleiding door de opera Context Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent Boheemse nacht Cocktailconcert Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent Haiku’s & arabesken Cocktailconcert Opera Antwerpen Rusalka Opera Opera Gent Kinderbal (6+) Jeugd Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent Rusalka Opera Opera Gent RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen Kinderbal (6+) Jeugd Opera Antwerpen Kinderbal (6+) Jeugd Opera Antwerpen Opera, ballet & film: Faust Context Cinema Cartoon’s Focus: Franz Schreker en Der Schmied von Gent Context Opera Antwerpen Be My Superstar Jeugd LOD muziektheater RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen Be My Superstar Jeugd LOD muziektheater Be My Superstar Jeugd LOD muziektheater RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen Haiku’s & arabesken Context Opera Gent

30

KALENDER

FEBRUARI

za 1 feb 20:00u

11:00u

11:00u zo 2 feb 20:00u

15:00u di 4 feb 09:30u

14:00u

11:00u

20:00u do 6 feb

vr 7 feb

20:00u

20:00u za 8 feb

za 8 feb 20:00u zo 9 feb

15:00u

15:00u di 11 feb 10:00u

13:30u

20:00u

20:00u wo 12 feb 20:00u

20:00u do 13 feb 13:30u

20:00u zo 16 feb 14:30u ma 17 feb 19:00u

vr 21 feb 20:00u zo 23 feb 20:00u di 25 feb 20:00u do 27 feb 12:30u vr 28 feb 12:30u

20:00u

RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen Een rondleiding door de opera Context Opera Antwerpen Een rondleiding door de opera Context Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Stadsschouwburg Antwerpen De zangeres vertelt (5-8 jaar) Jeugd Opera Gent De zangeres vertelt (5-8 jaar) Jeugd Opera Gent De zangeres vertelt (5-8 jaar) Jeugd Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Antwerpen Symposium: Een futurelab van Europees theater Context Opera Gent Symposium: Een futurelab van Europees theater Context Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Opera Gent Symposium: Een futurelab van Europees theater Context Opera Gent RASA [naar La Bayadère] Ballet Opera Gent Symposium: Een futurelab van Europees theater Context Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Opera Gent Be My Superstar Jeugd Theater ‘t Eilandje Be My Superstar Jeugd Theater ‘t Eilandje Der Schmied von Gent Opera Opera Antwerpen RASA [naar La Bayadère] Ballet Opera Gent RASA [naar La Bayadère] Ballet Opera Gent Be My Superstar Jeugd Theater ‘t Eilandje Be My Superstar Jeugd Theater ‘t Eilandje Kind deSingel deSingel Opera, ballet & film: Faust Context Studio Skoop Focus: Franz Schreker en Der Schmied von Gent Context Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Gent Les Champions des Dames Middagconcert Opera Antwerpen Les Champions des Dames Middagconcert Opera Gent Der Schmied von Gent Opera Opera Gent

MAART

zo 1 mrt di 3 mrt wo 4 mrt do 5 mrt vr 6 mrt za 7 mrt

do 12 mrt vr 13 mrt za 14 mrt

Der Schmied von Gent Opera Opera Gent Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Een rondleiding door de opera Context Opera Antwerpen Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Khan / Cherkaoui / Pite Ballet The Joyce Theater New York Achterland deSingel deSingel Khan / Cherkaoui / Pite Ballet Theater ‘t Eilandje Khan / Cherkaoui / Pite Ballet Theater ‘t Eilandje

15:00u 19:30u 19:30u 20:00u 20:00u 11:00u 14:00u 20:00u 20:00u 20:00u 20:00u

31

UITGELICHT OPERA, BALLET EN FILM: ANNA KARENINA In samenwerking met vzw Amarant, Cinema Cartoon’s (Antwerpen) en Studio Skoop (Gent) presenteert Opera Ballet Vlaanderen de film Anna Karenina (2012, Joe Wright). Sidi Larbi Cherkaoui, onze artistiek directeur ballet, tekende voor de betoverende dansscènes in dit visuele spektakel over het noodlottige (liefdes)leven van een mooie, jonge vrouw met een grote drang naar vrijheid. Een kort nagesprek met een van de medewerkers aan de film vindt aansluitend plaats.

FOCUS: FRANZ SCHREKER EN DER SCHMIED VON GENT Dit seizoen staat Der Schmied von Gent op de rol, een onterecht onbekend werk van de Oostenrijkse componist Franz Schreker. Vanaf 2 februari is het werk te zien en te horen in Antwerpen en Gent. Tijdens deze Focus-avond kun je alvast kennismaken met het veelzijdige oeuvre van een ooit bejubelde en nadien verguisde operacomponist. Peter De Smet en Piet De Volder nodigen je uit om Schrekers eigen­zinnige volksopera beter te leren kennen.

Marsen, contradansen, quadrilles, een menuet met een boek op je hoofd of verstoppertje onder de hoepelrok van je oma of mama: er zijn genoeg dansen om een uur met fun en plezier te vullen.

Dus ga op zoek naar een leuk kostuum en dan verwachten we je op ons kinderbal.

STUDIO SKOOP (Gent) 08.12.19, 14:30u CINEMA CARTOON’S (Antwerpen) 15.12.19, 14:30u

MIDDAG- & COCKTAILCONCERTEN Met Boheemse nacht en Haiku's en arabesken breidt Opera Ballet Vlaanderen het bekende aanbod middagconcerten uit met kamerconcerten in de vroege avond. Met een cocktail in de hand kan je luisteren naar prachtige muziek gebracht door vooraanstaande musici. Perfect om een werkdag mee af te sluiten of het weekend mee in te zetten!

COCKTAILCONCERTEN BOHEEMSE NACHT Opera Antwerpen & Opera Gent 9.12.19 & 10.01.20, 19:30u HAIKU’S EN ARABESKEN Opera Antwerpen & Opera Gent 16.01.20 & 31.01.20, 19:30u

KINDERBAL (6+)

Opera Gent 19.01.20 11:00u Opera Antwerpen 26.01.20, 11:00u en 14:00u Opera Antwerpen & Opera Gent 27.01.20 & 17.02.20, 19:00u

TICKETS EN MEER INFO Tickets kan je kopen via de website operaballet.be, op het nummer +32 70 22 02 02 of in onze bespreekbureaus.

De bespreekbureaus zijn te vinden in de Frankrijklei 1 in Antwerpen en Schouwburgstraat 3 in Gent. Je kan daar terecht van dinsdag tot zaterdag tussen 11u en 18u.

MIDDAGCONCERTEN LES CHAMPIONS DES DAMES Opera Antwerpen & Opera Gent 27.02.20 & 28.02.20, 12:30u

32

PA I R I N G C O L L E C T I O N PRALINES INVENTED FOR WINE

KEVIN.MURPHY

@kevinmurphybelux @kevinmurphybelux +32 3 25 25 502 info@kevinmurphy.be www.kevinmurphy.be

“Jij ziet alles, niemand ziet jou.

Kies jouw uitzicht.�

Hoe centraal je je ook bevindt, hoe overweldigend het panorama ook aanwezig is: altijd geniet je in jouw appartement van onvoorwaardelijke privacy.

Geen inkijk, enkel uitkijken. Dat is thuiskomen.

De unieke beleving start op antwerptower.be