OBV Magazine 7

MAGAZINE 7 EDITIE AUGUSTUS 2021 WELKOM TERUG P209977 VERSCHIJNT 4 KEER PER JAAR AFGIFTEKANTOOR GENT X

DER SILBERSEE

Ersan Mondtag regisseert grimmig ‘wintersprookje’ van Kurt Weill

‘IK HEB EEN ONVERZADIGBARE HONGER NAAR MUZIEK’ Interview met chef-dirigent Alejo Pérez

Discover more on www.neuhaus.be

OBV MAGAZINE 7

WELKOM TERUG

© Tim Coppens

WIJ VOOR JULLIE Onze laatste grote opera- of dansvoorstelling voor een livepubliek speelden we dan wel op 1 maart 2020, in de maanden daarna zaten we niet stil. We timmerden en naaiden verder in onze decor- en kostuumateliers. Onze musici studeerden in hun huiskamer en onze dansers hielden hun conditie op peil. We onderhielden onze gebouwen en planden verder aan de toekomst. Vooral met dat ene doel voor ogen: er opnieuw staan voor jullie, ons dierbare publiek. Dat moment komt nu eindelijk dichtbij en met die heropstart in zicht zetten we graag een aantal van onze 450 medewerkers extra in de kijker. Zij zijn de gezichten van ons nieuwe seizoen in een fotoreeks van Tim Coppens. Want wij zijn allemaal samen Opera Ballet Vlaanderen.

3

INHOUD

OBV MAGAZINE 7

CHEF-DIRIGENT ALEJO PÉREZ

KLASSIEK IN DE STAD

‘WE SCHRIJVEN EEN MOOI VERHAAL’

‘Ik ben geen dictatoriaal type dirigent’

Openluchtconcert op de luie zondag

Ontmoet Annelien De Rycke, Lise Thomas en Stephan Laks

p. 16 – 17

p. 26 – 28

THEATERMAKER KYOKO SCHOLIERS

OPHELIA

p. 4 – 7

DER SILBERSEE Een jazzy opera met impressionante decors

Over haar nieuwe, gedurfde voorstelling Boy

p. 32 – 33

p. 8 – 13 p. 18 – 21

BENNY CLAESSENS ‘Ik ben als een Trojaans paard dat de opera binnenkomt’

p. 14 – 15

Tienermeisjes ontdekken de liefde

GISELLE Een meesterwerk van de 21e-eeuwse dans

p. 22 – 25

MEZZOSOPRAAN RAEHANN BRYCE-DAVIS ‘Variatie kruidt het leven’

p. 34 – 37

‘Opera Ballet Vlaanderen durft telkens uit routine te gaan.

Dan wordt het spannend’ Jan Raes 4

OBV MAGAZINE 7

LAAT ONS DENKEN, TWIJFELEN EN GENIETEN

Beste bezoekers, Dit seizoen vangen we aan met Der Silbersee, een weinig bekende opera van Kurt Weill en Georg Kaiser. Hij ging op 18 februari 1933 in première in drie steden tegelijk – Leipzig, Maagdenburg en Erfurt – enkele weken nadat de nazi’s in Duitsland aan de macht waren gekomen. Het werk verdween snel weer van de affiche en werd na amper zestien voorstellingen verboden.

Der Silbersee, dat bij Opera Ballet Vlaanderen opnieuw gecreëerd wordt door de DuitsTurkse regisseur Ersan Mondtag, gaat bij uitstek over het toelaten van schoonheid én over het toelaten van standpunten. In de wereld van vandaag is er nood aan luisterbereidheid en aan tolerantie voor verschillende wereldbeelden. De vrijheid van meningsuiting komt helaas in vele landen onacceptabel onder druk te staan.

Het is een rol van de kunstenaar om grenzen af te tasten. Producties die we bij Opera Ballet Vlaanderen brengen, zijn daarom per definitie waardegebonden. Waarden als inclusiviteit en meerstemmigheid dragen we hoog in het vaandel. Ze zijn actueel en urgent. Het is mijn overtuiging dat een multidisciplinair en internationaal huis als Opera Ballet Vlaanderen voor een breed publiek meerdere handvaten kan aanreiken om de artistieke en ethische reflectie te voeden. Het samenspel van kunstdisciplines, het Gesamtkunstwerk, onderzoekt, bevraagt en schenkt. Laat ons denken, twijfelen en genieten.

Daarbij mogen we ons liefst laten leiden door nieuwsgierigheid en verwondering. Opera Ballet Vlaanderen durft telkens uit routine te gaan. Dan wordt het spannend, en staat er iets op het spel voor het publiek. Dat zien we als onze prachtige plicht.

Ik ben verheugd dat we weer live voor jullie kunnen spelen. Ook ons verlangen naar beleving en zintuiglijkheid is enorm. Tot binnenkort!

Jan Raes algemeen directeur Opera Ballet Vlaanderen

© Diego Franssens

5

INTERVIEW

ALEJO PÉREZ

‘Ik ben geen dictatoriaal type dirigent, dat is niet mijn stijl. Ik leg mijn wil niet op, maar probeer mensen ertoe te verleiden mee te stappen in mijn idee.’

Chef-dirigent Alejo Pérez over de psychologie van het dirigeren, zijn passie voor zandlopers én het nieuwe seizoen uiteraard.

— door Ilse Degryse / foto’s Diego Franssens

‘IK HEB EEN ONVERZADIGBARE HONGER NAAR MUZIEK’ 6

7

INTERVIEW

ALEJO PÉREZ

Dus je bent een people’s person?

‘Het ding met verzamelen is: je weet nooit wanneer je ermee begonnen bent. Op een dag word je wakker en besef je: ik ben gedoemd.’ En zo heeft Alejo Pérez intussen een collectie van meer dan vierhonderd zandlopers. Het begon tijdens zijn studententijd. ‘Ik studeerde orkestleiding in Duitsland en had een prachtig middelgroot houten exemplaar op mijn piano staan. Telkens als ik thuis kwam, draaide ik hem om. Dat gaf me het gevoel dat een nieuwe tijdsspanne, een nieuwe cyclus was begonnen. Dat was erg verfrissend. Pas later begreep ik de analogie met muziek maken. Al herhaal je hetzelfde stuk, de uitvoering is nooit identiek.

Objectief gezien kan de compositie net zolang duren, maar jij bent anders dan de dag ervoor, de mensen om je heen zijn anders, er hangt een ander parfum in de zaal. En die relativiteit maakt er een heel nieuwe ervaring van. Dat gevoel voor het moment vind ik in mijn zandlopers.’

Als het op muziek spelen aankomt wel, dat doe ik het liefste samen. Maar als dirigent ben ik het ook gewend om vaak alleen onderweg te zijn. Dat stoort me niet. Ik ben een solitair dier.

Betekent dat ook dat je het covid-jaar vol afzondering al bij al goed hebt doorstaan?

Vanaf het begin heb ik het als een soort sabbatsjaar proberen te zien. Ik heb de tijd vooral besteed aan de studie van muziek die me al altijd geïnteresseerd heeft maar waar ik nooit de tijd voor had gevonden. Dat idee heb ik ook aan de muzikanten proberen mee te geven: dat het een motiverende gedachte is als je je bij het opstaan voorneemt om op het einde van de dag in een betere conditie te zijn. Of het nu je fysieke gezondheid betreft, of je instrument of je mentaal welzijn. Zo kom je de hele covid-periode, waarvan niemand weet hoe lang ze zal duren, zo goed mogelijk door. Ik voel me in zekere zin als een pater familias voor het orkest, ook al zijn sommige leden ouder dan ik.

De muziek kwam al erg jong op het pad van de Argentijnse maestro,al komt Alejo Pérez niet uit een muzikale familie. ‘Als jong kind heb ik op een dag oude klassieke lp’s gevonden, die mijn ouders zelf niet meer speelden. Ik luisterde ernaar en wist meteen: klassiek zou het worden! Later ontdekte ik dat met die muziek een schrift overeenstemde. Dat was spannend, dat wilde ik ontcijferen. Ik heb mezelf rond mijn zevende notenleer geleerd met een paar solfège- handboeken.’

Kun je ons eens door het nieuwe seizoen praten?

Komend najaar vergroten we geleidelijk aan de bezetting van het orkest. Met Der Silbersee en Ariadne auf Naxos, dat we concertant brengen, beginnen we midsize. Om dan rond Kerstmis met La bohème er weer in vol ornaat te staan. Er is natuurlijk ook C(H)ŒURS, dat in maart 2020 enkele dagen na het begin van de eerste lockdown in première zou gaan. Toen had ik geen ruimte in mijn agenda om dat zelf te dirigeren, maar nu kan ik wel.

C(H)ŒURS 2022 is een kernstuk voor het hybride gezelschap dat Opera Ballet Vlaanderen is. Zowel het koor, het orkest als onze dansers komen erin samen.

Op aanraden van leerkrachten op de lagere school stuurden zijn ouders de jonge Alejo daarna naar de muziekschool, waar hij koos voor piano. ‘Het is een privilege om op zo’n jonge leeftijd al te weten wat je passie is. Ik heb nooit voor dat dilemma gestaan.

Mijn ouders hebben me ook altijd gesteund en dat was een enorm geschenk. Als iemand in je gelooft, zelfs nog voor je resultaten kunt voorleggen, versterkt dat je zelfvertrouwen. Wat vooral voor een dirigent een noodzakelijke eigenschap is, want je moet tenslotte voortdurend je visie verdedigen ten overstaan van honderden mensen.’

ILSE DEGRYSE

Hoe ben je uiteindelijk dirigent geworden?

ALEJO PÉREZ

Als kind droomde ik ervan om componist te worden, en ik heb uiteindelijk ook best veel gecomponeerd. Mijn pianolerares suggereerde me echter om orkestleiding te studeren. ‘Je speelt als een dirigent’, zei ze, en dat bedoelde ze niet als een belediging. Wat ze wilde zeggen, was dat mijn verbeelding niet alleen het zwart-witte palet van de piano hoorde maar het hele klankenpalet van het symfonisch orkest.

‘IK HOU ERVAN OM MET DE STEMMEN ÉN VOOR DE STEMMEN TE WERKEN’

En componeer je ook nog?

Neen, daar ben ik mee gestopt. Ik mis het ook niet omdat het zo’n lijdensweg is, het is als een kind ter wereld brengen. Je creëert iets dat er nog niet is. En als het er dan is, twijfel je nog altijd.

Dirigeren is veel meer een sociale activiteit. Je maakt muziek met anderen en jouw opdracht is om het potentieel dat in hen zit ten volle naar buiten te brengen.

Dan zijn er ook nog de concerten die je dirigeert.

Roméo et Juliette is een belangrijk en erg bijzonder symfonisch werk. Het zit tussen een opera, oratorium en een symfonie in.

Hector Berlioz wist ook niet goed hoe hij het moest noemen – uiteindelijk is hij maar voor symphonie dramatique gegaan.

Daarnaast willen we vanaf dit seizoen ook meer inzetten op kamermuziek rond vaste ensembles die zich binnen het orkest vormen. Zo hebben we een nieuw koperensemble opgericht, dat Brass XL speelt en hopelijk voortaan elk jaar een project zal brengen. Hetzelfde zijn we van plan met de houtblazers die uitpakken met Mozarts Gran Partita. Ik zou dat concept ook naar andere groepen instrumenten willen vertalen. Voor elk van hen bestaat fantastisch repertoire.

Om hen te laten stralen?

Precies. Het materiaal waarmee ik werk zijn niet de klanken, maar de mensen die de klanken produceren. Dat is een belangrijke nuance, omdat het een andere psychologische benadering vergt. Ik ben geen dictatoriaal type dirigent, dat is niet mijn stijl.

Ik leg mijn wil niet op, maar probeer mensen ertoe te verleiden mee te stappen in mijn idee.

8

MAGAZINE 7

TITEL INTERVIEW

Jij houdt ook erg van hedendaags klassiek. Dat komt aan bod in La nuova Euridice.

groeipad uittekenen, voor de individuele muzikanten én voor het orkest als geheel.

DE SINGEL wil graag elk jaar een hedendaagse opera in concertante versie brengen. Van hen kwam de vraag om een programma samen te stellen dat past in een festival rond de mythe van Orpheus. Wij koppelen La nuova Euridice secondo Rilke van de Italiaanse componist Salvatore Sciarrino – het duurt maar een half uurtje – aan een ballet van Stravinsky en een symfonisch gedicht van Liszt. Ik vind het cruciaal dat een symfonisch orkest op regelmatige basis ook hedendaags werk vertolkt, omdat dat een aantal technieken en reflexen vereist die je niet traint met Wagner of Mozart bijvoorbeeld. Die veelzijdigheid is enorm belangrijk.

Je hebt naast je rol bij Opera Ballet Vlaanderen een paar mooie debuten in het vooruitzicht. Je bent te gast in Le Grand Théâtre in Genève voor hun seizoensopener Oorlog en vrede van Prokofiev en je gaat Carmen van Bizet in de Staatsoper in Wenen dirigeren.

Maakt dat je zenuwachtig?

Ik ben geen zenuwachtig type. Ik voel enkel wat stress voor de eerste repetitie, maar zodra ik aan het dirigeren ga verdwijnt die. Met name tijdens voorstellingen ben ik volledig op mijn gemak. Kijk: wanneer je een opera of ballet brengt, staan er twee kapiteins aan het roer en dat zijn de dirigent en de regisseur of de choreograaf. En als iemand niet het recht heeft om de diva uit te hangen, dan zijn zij het wel. Het is hun taak om de zenuwen en de angst van iedereen rond de productie in toom te houden. Niets onthult zoveel over hoe iemand zich voelt als de stem. Denk aan een telefoongesprek: je hoort meteen of iemand bang of zelfverzekerd is, zich sterk of zwak voelt. Hetzelfde geldt voor zangers. Dus op een manier staan ze helemaal bloot op het podium. Ik moet hen, en ook de muzikanten, als dirigent als het ware een matras aanbieden waarop ze zich kunnen neervlijen.

Ook voor een dirigent?

Uiteraard. Er is, afgezien van de belcanto, geen muziek waar ik niet in geïnteresseerd ben. Ik ben gewoon heel nieuwsgierig, ik heb een onverzadigbare honger naar muziek. Ik ben nog niet op het punt gekomen om voor de herhaling en de gemakkelijke weg te gaan. Misschien komt dat nog, maar voorlopig wil ik mijn grenzen blijven verleggen.

Een van de eerste vragen die je steeds stelt bij het opstellen van de programmatie is of het koor ook beschikbaar is. Waarom is dat zo belangrijk voor je?

Je hebt als dirigent een dienende rol?

Ja, het gaat niet om mij maar om de muziek.

Het is het unieke DNA van ons huis, dat we zowel een koor als orkest hebben. Dat is onze identiteit, die moeten we uitspelen.

Ik hou er ook van om met de stemmen én voor de stemmen te werken. Als je een opera dirigeert, moet je het orkest wat naar de achtergrond proberen te brengen, zodat er een goede balans ontstaat met wat op het podium gebeurt. Wij hebben een orkest dat daar uiterst bedreven in is.

En om het publiek?

Zeker, het publiek hebben we enorm gemist het afgelopen jaar.

The equation is not complete without the audience. Op een onbewuste manier sturen ze je handelen. Als dirigent voel ik wat er gaande is achter mijn rug: is het een aandachtige stilte, of eerder verveling of vermoeidheid? Daarom is een première bijvoorbeeld zo anders dan de generale repetitie. Je luistert als het ware door de oren van het publiek. Zij waren er niet bij tijdens alle repetities in de laatste week en die frisheid werkt aanstekelijk.

Als chef-dirigent van Opera Ballet Vlaanderen dirigeer je vooral op vaste basis hetzelfde orkest. Welke voordelen biedt dat?

Je kunt op de lange termijn aan de klank werken. Je leert de muzikanten individueel kennen en begrijpt beter waarom ze klinken zoals ze klinken, wat hun potentieel is en wat hun beperkingen zijn. Als vaste dirigent kun je een koers uitstippelen en dat is uiterst belangrijk voor een huis als Opera Ballet Vlaanderen. Je zorgt ervoor dat de neuzen in dezelfde richting staan, dat de harten en de geesten dezelfde focus hebben. Zo kun je ook een

Stel: je mag nog één opera dirigeren voor je het loodje legt. Welke zou dat zijn?

Ik hoorde eens een verhaal over een dirigent die stierf terwijl hij Parsifal aan het leiden was. ‘Gelukzak’, dacht ik toen, ‘wat een manier om te gaan!’ Maar Tristan und Isolde mag ook voor mij...

9

OPERA

DER SILBERSEE

Der Silbersee, onze opener van het seizoen 2021-2022, belooft een hoogst avontuurlijke en verrassende voorstelling te worden met een stevige geut sciencefiction en tegelijk een flinke portie maatschappijkritiek. In volle voorbereiding ging dramaturg Piet De Volder in gesprek met het productieteam. ‘Hoe gaan we om met autoritaire regimes – vandaag en morgen?

Zullen kunstenaars hun leven op het spel blijven zetten in de toekomst?

Dat is de vraag die we stellen’, aldus regisseur Ersan Mondtag.

— door Piet De Volder / foto’s Annemie Augustijns

DER SILBERSEE EEN DYSTOPIE VOOR 2033 10

De set voor Der Silbersee in opbouw in het decoratelier in Zele.

12

OBV MAGAZINE 7

EEN GRIMMIG SPROOKJE VOOR MORGEN

‘Een politiek explosief stuk’, zo omschreef regisseur Detlef Sierck Der Silbersee van Kurt Weill en Georg Kaiser. In volle nazitijd zou dit naargeestige ‘wintersprookje’ over honger en tirannie geheid opschudding veroorzaken. In de aanloop naar de première op 18 februari 1933, in drie Duitse steden tegelijk, werd de sfeer steeds grimmiger. Sierck, die instond voor de creatie in Leipzig, kreeg dreigbrieven en burgemeester Carl Friedrich Goerdeler adviseerde de regisseur om ziek te worden op de premièredag. Het werk zou dan wel stilletjes verdwijnen.

ANGST EN SEGREGATIE In zijn memoires typeerde Detlef Sierck treffend de geest waarin het hele verhaal van Der Silbersee begint: ‘Duitslands ziel was ziek en radeloos geworden na de verloren oorlog, inflatie zonder voorgaande en werkloosheid. (...) Een existentiële angst was over het land gekomen. Men wachtte met hongerige magen op de brenger van het brood maar wat er kwam, was de heerschappij van het onheil.’ Brieglebs theatertekst laat de angst, die Sierck aanhaalt, doorwerken in de houding van de regisseur en zijn acteurs in het spel-in-het-spel. ‘Er is de vrees van de theatergroep om vrijuit te praten. De acteurs voelen het gevaar van fundamentele veranderingen. Aan de top staan mensen die hen haten en hen kunnen straffen. Die dreiging willen we binnenbrengen in onze versie van Der Silbersee. We verbeelden ons een 2033 waarin de mensen opnieuw met de angst leven dat dingen ingrijpend zullen veranderen en dat het daarbij de verkeerde richting uitgaat.’

Maar Sierck zette door en ondanks hevige naziprotesten in en buiten de theaters oogstte Der Silbersee veel succes. Op 4 maart 1933, na zestien opvoeringen in Leipzig, werd de opera verboden. ‘Met dat doek viel ook het doek over het Duitse theater’, zo herinnerde zich dramaturg Hans Rothe. Op de beruchte boekverbranding in Berlijn, op 10 mei van dat jaar, belandde ook de partituur van Der Silbersee op de brandstapel.

Opera Ballet Vlaanderen presenteert een gloednieuwe productie van Weills laatste Duitse stuk, getekend Ersan Mondtag. De jonge Duitse theatermaker en enfant terrible gooide in het seizoen 20192020 hoge ogen in ons huis met zijn avontuurlijke operadebuut Der Schmied von Gent (Franz Schreker). Ook Der Silbersee belooft een hoogst verrassende voorstelling te worden met ditmaal een stevige geut sciencefiction.

‘OP DE BERUCHTE BOEKVERBRANDING IN BERLIJN IN 1933 BELANDDE OOK DE PARTITUUR VAN DER SILBERSEE OP DE BRANDSTAPEL’

TOEKOMSTVISIE Ersan Mondtag vertrekt van de bewogen historische context waarin Der Silbersee werd gecreëerd én geboycot om een flamboyante toekomstvisie met het stuk te brengen. Een lezing waarin we de maatschappelijke conflicten uit de jaren 1930 honderd jaar later in andere gedaanten terugvinden: Der Silbersee anno 2033. ‘Overal in de wereld vinden we vandaag situaties die draaien rond dictatuur, onderdrukking en uitzichtloze oorlogen. Wat in 1933 gebeurde, gebeurt nog steeds maar op een andere manier en op geografisch heel verschillende plekken’, aldus Mondtag.

Mondtag vertelt Der Silbersee als theater-in-het-theater. Een regisseur, vertolkt door steracteur Benny Claessens, gaat in discussie met zijn acteurs over hoe men het best de handeling van Weills stuk op de scène kan brengen zonder censuur te vrezen en toch getrouw te blijven aan de oorspronkelijke kritische en anti-fascistische inhoud van het origineel. Dramaturg Till Briegleb: ‘De regisseur en zijn acteurs discussiëren constant en slaan geregeld een andere richting in. Ze vragen zich af wat ze aan de toeschouwers kunnen meegeven zodat ze de situaties kunnen begrijpen. Hoe ze de dingen kunnen zeggen zonder zichzelf in gevaar te brengen.’

Het Zilvermeer, waar de opera begint en eindigt, is een soort wasteland waar de kansarmen en verschoppelingen van de maatschappij naar verdreven zijn. Daar vinden we Severin en zijn kameraden die hun honger niet langer de baas kunnen en besluiten op rooftocht te gaan in de stad. Till Briegleb: ‘De mensen die aan het Zilvermeer geconcentreerd zijn, zijn de armen en zwakkeren die we vandaag in slums aantreffen of die in segregatie leven, op groteafstand van de rijke klasse, die in betere en veiligere gebieden woont.’ Ze worden opgevoerd als mutanten – bizarre organismen die het gevolg zijn van mutaties door ziekten en die hier nog half-menselijke trekken vertonen. Briegleb: ‘We dachten aan onze snel veranderende wereld waarin vergiftiging en contaminatie meer en meer impact kunnen hebben en waarin epidemieën en nieuwe ziekten altijd de arme mensen het eerst treffen. Mutanten verschijnen in sciencefiction nadat er een soort apocalyps of een vreselijke ramp heeft plaatsgevonden.’

Briegleb integreerde nieuwe tekst in het bestaande libretto / theaterstuk van Georg Kaiser en baseerde zich daarbij op getuigenissen en brieven van Weill, Kaiser, Detlef Sierck en hun tijdgenoten.

De historische getuigenissen resoneren opmerkelijk met het fictieve 2033 als een tijd waarin radicalisering, polarisering en sociale ongelijkheid extreem zijn toegenomen. ‘We vertellen het verhaal zoals het is,’ zegt Briegleb, ‘maar we veranderen de context en de setting ervan.’ Mondtag verduidelijkt: ‘De vernietiging van democratieën en de gestage opmars van autoritaire leiders vormen parallellen tussen toen [1933] en vandaag. Hoe gaan we om met die regimes in onze tijd en in de toekomst? Zullen in de toekomst ook kunstenaars hun leven op het spel zetten?’

Bij een winkeloverval door de ‘Zilvermeermutanten’ wordt de vluchtende Severin neergeschoten door de politieman Olim.

Severins buit is enkel een ananas, zo ontdekt Olim. Hij pleit Severin vrij en neemt ontslag uit zijn functie. Voortaan wil hij de weldoener van Severin zijn, tot wie hij zich onweerstaanbaar aangetrokken voelt. Het lot is Olim welgezind: hij wint een bom geld en wordt kasteelheer. Severin, die al die tijd onwetend bleef over de identiteit van de man die hem in de benen heeft geraakt, blijft zinnen op wraak. Ook al baadt hij in luxe en overdaad in Olims riante woonst, hij kan niet vergeten dat het zoete aroma van de ananas – zijn droom van het paradijs – hem ooit werd ontzegd. Wat Olim ook doet, hij kan het de invalide Severin niet naar zijn zin maken.

13

DER SILBERSEE

OPERA

DER SILBERSEE

OPERA GENT vanaf za 18 september OPERA ANTWERPEN vanaf zo 3 oktober

14

OBV MAGAZINE 7

EEN GRIMMIG SPROOKJE VOOR MORGEN

MACHTSSTRIJD

duidelijkt Till Briegleb. ‘Olim en Severin, de armen van weleer, zijn nu de rijken en de rijken uit het verleden – Frau von Luber en haar perfide partner Baron Laur – zijn verarmd. Niet alleen Luber wil de zaken keren, ook Fennimore laat op haar eigen manier verstaan dat ze “als arme verwante” van Luber niet langer wil dienen.’

Het nieuwe leven van de gefortuneerde Olim en Severin is de inzet van een machtsstrijd – een hernieuwde ‘klassenstrijd’. De verarmde Frau von Luber, huishoudster in het kasteel, wil maar al te graag opklimmen en besluit gebruik te maken van de oplopende spanningen tussen de twee mannen. Ze schakelt haar nicht Fennimore in om achter het geheim te komen dat Olim en Severin heeft samengebracht. Maar in plaats van hen te animeren en te verleiden en zo vertrouwelijke informatie in te winnen, jut Fennimore de boel verder op. Ze trakteert de kasteelbewoners op de Cäsar-Ballade, een overduidelijke aanklacht van tirannie en een oproep tot revolte.

Ersan Mondtag, die ook tekent voor de indrukwekkende set van Der Silbersee, en zijn bevlogen kostuumontwerper Josa Marx lieten hun visuele fantasie de vrije loop. Zo zijn Olim en Severin omgetoverd tot Egyptische farao’s/ goden terwijl Luber en Fennimore als joodse slavinnen mogen opdraven. Marx zegt hierover: ‘We switchen voortdurend in stijl en zoeken bewust stijlbreuken op om verschillende betekenislagen van het verhaal gedurende de voorstelling uit te proberen.’ Het kasteel zelf knipoogt royaal naar de glamour van de oude Hollywoodfilms in het historische genre.

De monumentale façade ervan, die herinnert aan Egyptische tempels, kan symbool staan voor het eclectische karakter van de voorstelling. De meest diverse werelden komen er samen: christelijke martelaarsfiguren, Chinese opera, Winnie de Poe… ‘De tempelfaçade brengt alle narratieve lagen samen en bereidt het publiek voor op wat komen gaat’, zegt Ersan Mondtag. ‘Het is Hollywood folie, strange and mad!’ Mondtag en Marx zijn erg opgetogen over de vertaling van hun ideëen naar het toneel: ‘Ongelofelijk hoe de collega’s van Opera Ballet Vlaanderen onze wildste dromen steeds weer mogelijk maken.’

Dit zangnummer liet in 1933 niemand onberoerd en was de rechtstreekse aanleiding voor de nazitop om Weill en Kaiser definitief in de ban te slaan. Zangeres-actrice Lotte Lenya, Weills beroemde partner, herinnerde zich hoe het publiek in Leipzig zichtbaar verstijfde bij het weerklinken van de ballade. In de woorden van muziekuitgever Hans Heinsheimer: ‘Kurt Weill en Lotte Lenya zaten met de tanden geklemd op elkaar op de première in Leipzig. Lenya spreekt, vijftig jaar na de feiten, nog steeds vol huivering over die avond en over de uitwerking van de song “Die Ballade von Cäsars Tod”. Bij de woorden “Caesar wilde met het zwaard regeren – een mes heeft hem zelf geveld” daalde er op die grimmige dag in februari 1933 een verschrikte stilte over het publiek. Niemand durfde nog naar zijn buur te kijken.’

FENNIMORE, STEM VAN DE UTOPIE? Het eclecticisme van de voorstelling komt de uitgesproken stijlmix in Weills muziek dankbaar tegemoet. In Der Silbersee, dat zich als hybride genre tussen gesproken theater en opera situeert, vinden we verschillende muziekdramatische sferen die verwijzen naar de klassentegenstellingen in het verhaal. Voor de ellende van Severin en de arme drommels aan het Zilvermeer koos de componist voor ritmisch strakke, vaak marsachtige muziek en strijdliederen. De sfeer van protestmuziek doordringt ook helemaal Fennimores ballade en zeer zeker de wraakaria van Severin in het derde bedrijf van Der Silbersee. Parodieën van music hall en Duitse operette klinken door in het Lied von Schlaraffenland (Het Lied van Luilekkerland) van Luber en Laur, het duivelse paar dat Olims kasteel overneemt na zijn capitulatie. Het is muziek van de restauratie en van de terugkeer naar een brutaal, gewetenloos kapitalisme.

‘DE MENSEN AAN HET ZILVERMEER ZIJN DE ARMEN EN ZWAKKEREN DIE VANDAAG IN SEGREGATIE LEVEN, OP GROTE AFSTAND VAN DE RIJKE KLASSE’ Severin heeft Fennimores oproep duidelijk begrepen en vindt in haar een partner om gerechtigheid te laten geschieden. Ze zoekt Severins makkers aan het Zilvermeer op en komt te weten dat de politieagent die Severin velde, Olim heet. De man die zich tevergeefs uitsloofde om Severin te behagen, is ontmaskerd en moet zich in zijn eigen kasteel verschansen voor Severins moordzuchtige wraakplannen. Frau von Luber triomfeert.

Een heel specifiek geluid laat het koor horen dat Olims stem van het geweten vertolkt, op het moment dat hij beslist om Severin te redden. Samen met Fennimore geven de koorstemmen, helemaal aan het einde van Der Silbersee, ook gestalte aan de stem van de utopie, het geloof in een betere toekomst. Wanneer Olim en Severin zijn weggejaagd uit het kasteel en beiden als outlaws op de vlucht zijn, is het deze dromerige muziek, met de kwikzilveren toetsen van fluit, harp, piano en strijkers, die hen de moed wil geven om door te gaan en een wereld voorbij het Zilvermeer te verkennen:

GEK, VREEMD, ECLECTISCH De veranderende machtsverhoudingen in de plot van Der Silbersee worden op stilistisch uiteenlopende manieren op de scène gebracht. Het maakt deel uit van het theater-in-het-theater waarbij de denkbeeldige regisseur van het stuk – alias Benny Claessens, die ook de rol van Olim vertolkt – in samenspraak met zijn acteurs nadenkt over hoe men de handeling het best verpakt voor een nadenkend publiek.

‘Nog zijn jullie niet vrij van de plicht om verder te gaan.

Uit de vernietiging verheft jullie bijzondere plicht.’

‘Vanaf het tweede bedrijf van Der Silbersee, wanneer we in Olims kasteel belanden, worden de verhoudingen omgedraaid’, zo ver-

Als het over deze finale gaat, laat Ersan Mondtag niet in zijn kaarten kijken: ‘Mij lijkt het einde van Der Silbersee eerder the road to hell.’

15

‘DER SILBERSEE IS DOOR EN DOOR EEN HOMO-OPERA’

OBV MAGAZINE 7

EEN GRIMMIG SPROOKJE VOOR MORGEN

Samen met actrices Marjan De Schutter en Elsie de Brauw is Benny Claessens een opvallende naam op de affiche van Der Silbersee. Hij zal te zien zijn in de rol van Olim en in die van een regisseur die met een gezelschap Kurt Weills Der Silbersee wil opvoeren. Het wordt meteen zijn eerste opera.

— door Wilfried Eetezonne / foto Diego Franssens

De Belgische acteur Benny Claessens, onlangs nog te zien in de tv-reeks Albatros, heeft al een poos zijn draai gevonden in Duitsland, waar hij regelmatig op de planken staat in regies van onder anderen Ersan Mondtag, de regisseur van Der Schmied von Gent en Der Silbersee. De twee zijn veel artistieke handen op één buik.

Recent speelde Claessens in het Maxim Gorki Theater in Berlijn in It’s going to get worse, geschreven door de acteurs zelf en geregisseerd door Mondtag. Volgend jaar vinden de twee elkaar weer in Hannover in de opera Der Vampyr van Heinrich Marschner.

Je speelt niet enkel Olim maar ook een regisseur die met zijn gezelschap Der Silbersee brengt. Johan Simons zei ooit dat jij het principieel nooit eens bent met regisseurs...

Omdat ik het oneens was met Simons en met zijn dramaturgen.

Ik ben het vooral principieel oneens met dramaturgen, zeker als ze ook regieaanwijzingen willen geven. Ik heb ook boeken gelezen en de meeste zijn van na de jaren zeventig. Sommige van die boeken werden zelfs geschreven door vrouwen (lacht). Dus als ik dramaturgen in vraag stel, ben ik niet ‘de moeilijke acteur’, maar ben ik gewoon aan het werken.

WILFRIED EETEZONNE

Toen Opera Ballet Vlaanderen het komende seizoen bekend maakte en dus ook dat jij in Der Silbersee zal staan, kopte een krant meteen: ‘Benny Claessens gaat zingen in de opera’. Zullen we de mensen maar meteen gerust stellen?

‘IK BEN ALS EEN TROJAANS PAARD DAT DE OPERA BINNENKOMT’

BENNY CLAESSENS

Toen ik deze week van Duitsland terugkwam in Antwerpen werd ik er al op aangesproken. Ik kan wel degelijk zingen hoor en breng in deze productie één lied en dat is dan nog geschreven voor niet geschoolde zangers. Maar ik ga niet de Maria Callas in mij bovenhalen. Daar heb ik de training niet voor genoten. Voor mij wordt het ook een experiment.

Hoe ben je dan zelf als regisseur?

Waarom heb je ja gezegd op deze opera?

Als een soort gastheer die mensen samenbrengt zonder dogma’s of waarheden en die een conflictvrije zone probeert te organiseren. Een Mrs Dalloway die een feest organiseert. Daarom werk ik graag met mensen die ik al ken.

Ik heb niet veel zin meer om te spelen in toneelstukken van dode, heteroseksuele auteurs. Der Silbersee is onwaarschijnlijk queer: de manier waarop de twee hoofdpersonages Olim en Severin zich tot elkaar verhouden met hun afhankelijkheid, hun geilheid, de machtsverhoudingen tussen de twee. Het doet me sterk denken aan Un chant d’amour van Jean Genet (een kortfilm uit 1950 over de homo-erotische machtsverhoudingen en liefde binnen een gevangenis, red.). Het is door en door een homoopera. De echte Silbersee (een meer bij Langenhagen, red.) is vandaag de dag trouwens nog altijd een bekende cruisingplek voor homomannen. Dat de twee hoofdpersonages daar doodvriezen vond ik wel een romantische gedachte.

Zoals Ersan Mondtag. Wat is de chemie tussen jullie?

Daar hebben Ersan en ik het ook al vaak over gehad. We kennen elkaar al heel lang. We hebben nog een tijd in eenzelfde huis gewoond samen met Johan Simons en dramaturg Jeroen Versteele. We komen allebei uit een arbeidersgezin en hebben moeten vechten tegen elites. We delen een bepaald soort humor. Zonder dat we liefdespartners zijn, is samenwerken met Ersan als vrijen met iemand met wie je vooraf geen afspraken moet maken of tegen wie je moet zeggen wat je fijn vindt. Het is een heel sensueel, fysiek gegeven. Het grote woord is respect en door dat respect kan je een gevaarlijke speelplek creëren waarbinnen het toch veilig blijft.

Staat het niet haaks op je kritische houding tegenover het repertoiretheater dat je nu de grote opera binnenstapt?

Maar ik heb niets tegen de grote structuren. Grote structuren hebben voordelen die je niet hebt in het kleine acteurscollectief. De kunstvorm opera staat ook los van het instituut. Ik hou wel van de abundance in opera. Less is niet more. More is more.

Ik hou ervan in een beeld te stappen en daar een betekenis aan te verlenen. Of om de vrijheid te hebben om daartegenin te gaan. Dan creëer je een speeltuin waarin ik mij als acteur het beste voel. Dat is iets anders dan een ouderwetse, witte Tsjechov brengen. Ik kom de opera binnen als een Trojaans paard. Je moet vragen blijven stellen. De eerste opera die ik trouwens zag, was Der Schmied von Gent. Ik moet dus nog veel ontdekken. Ik merk wel dat opera zich meer openstelt voor andere kunstvormen dan andersom. Dat we weggaan van labels en meer crossovers opzoeken is goed. Dan wordt het opnieuw spannend.

Je hebt net met Ersan Mondtag een première gehad in Berlijn. Hoe heeft het Duitse theater de coronacrisis doorstaan?

In november mochten we spelen voor honderd mensen. Toen heb ik me afgevraagd: voor wie doen we het? Wat zijn we hier aan het doen? Intussen valt alles terug in zijn normale plooi. Er wordt zelfs niet meer over gesproken. Zolang het doek maar opgaat en iedereen weer paraat is, wordt er geredeneerd. Een recensent gaf ons zelfs de kritiek dat we elkaar niet aanraakten op de scène. Terwijl dat helemaal niet mocht van de coronamanager tijdens de repetities. Men doet alsof er het voorbije anderhalf jaar niets gebeurd is. Nochtans is dat een ongezonde manier om een trauma te verwerken.

17

KLASSIEK IN DE STAD

SINT-JANSPLEIN ANTWERPEN zo 5 september vanaf 11:30u

© Jens Baert

18

KLASSIEK IN DE STAD OBV MAGAZINE 7

ANTWERP SYMPHONY ORCHESTRA / OPERA BALLET VLAANDEREN

Na een onderbreking van twee jaar zijn we ontzettend blij dat we, samen met de collega’s van Antwerp Symphony Orchestra, opnieuw het indrukwekkende openluchtpodium op het Sint-Jansplein kunnen betreden. Opera Ballet Vlaanderen trapt het nieuwe seizoen op gang met een concert op de lekker luie zondagochtend. Koor en orkest trakteren op hoogtepunten en ontdekkingen uit de opera- en balletproducties die op de affiche staan. De Spaanse tenor Daniel Arnaldos en de Antwerpse sopraan Lisa Mostin zorgen voor het vocale vuurwerk. Muzikaal heeft dirigent Jef Smits de touwtjes in handen.

Clara Cleymans, actrice en operafan, neemt de presentatie voor haar rekening. ‘s Avonds ruimen we baan voor het jonge talent van Re-Mix Orchestra, om af te sluiten met het voltallige Antwerp Symphony Orchestra en solist Yossif Ivanov. Een septemberzondag om niet licht te vergeten, helemaal gratis en voor niets.

19

BOY MUZIEKTHEATER

BOY

+16

Met Boy brengt theatermaker Kyoko Scholiers een niet voor de hand liggend verhaal naar de scène, over een tienjarige jongen die door de jeugdrechter uit huis geplaatst wordt. ‘Ik wilde een antwoord geven op de vraag wat het doet met een kind om op te groeien zonder veilig nest. Wat doet dat met je zelfbeeld, met relaties, met je levenskeuzes?’

— door Tom Swaak

Vonk is de pijler van Opera Ballet Vlaanderen die gericht is op experiment, participatie en talentontwikkeling. Vonk biedt volop kans aan nieuwe makers.

20

BOY

OPERA ANTWERPEN vanaf do 9 september VOO?UIT GENT vanaf vr 8 oktober

© Joris Casaer

21

MUZIEKTHEATER

BOY

‘Voor alle verschillende perspectieven wilde ik begrip tonen’

makkelijker te aanvaarden dan het idee dat je vader of moeder er vrijwillig voor kiest om niets met je te maken te hebben. Dat raakte mij zo erg. Toen wist ik dat ik uit huis geplaatste kinderen een hoofdrol wilde geven in een voorstelling.

Het artistieke traject van Kyoko Scholiers blinkt uit in verscheidenheid: ze onderzoekt, schrijft en maakt monologen, installaties en theater, ze speelt solo of in gezelschap op locatie, de bühne of tv.

En tijdens seizoen 2021-2022 mag ze aan haar indrukwekkende palmares, samen met Opera Ballet Vlaanderen, nog twee creaties toevoegen. In september opent de Vonk-programmatie met Kyoko’s confronterende muziektheatervoorstelling Boy. In het voorjaar volgt dan iets helemaal anders: Zone X, een futuristische stadswandeling door Antwerpen en Gent.

‘WANNEER HET KINDERKOOR ZINGT, KRUIPEN WE ECHT IN HET HOOFD VAN BOY’

TOM SWAAK

Boy wordt een voorstelling met een niet voor de hand liggend thema: kinderen die uit huis geplaatst worden door een jeugdrechter. Hoe kom je op zo’n idee?

KYOKO SCHOLIERS Het begint altijd met geraakt worden door iets.

Soms is dat iets kleins, maar in dit geval was het dat niet. Ik was bezig met een vorig project, MISCONNECTED, waarvoor ik enorm veel gesprekken voerde met de meest uiteenlopende mensen die allemaal het gevoel hebben de verbinding met de maatschappij wat kwijt te zijn: asielzoekers, nonnen, daklozen, allerhande patiënten en mensen die op de een of andere manier geïsoleerd zijn geraakt. Een van de groepen die ik sprak, bestond uit kinderen die door de jeugdrechter uit huis geplaatst zijn. En die gesprekken hebben mij enorm geraakt.

Hoe ben je aan het werk gegaan?

Ik ben aan mijn vooronderzoek begonnen. Ik heb talloze interviews gedaan: met jeugdrechters, met consulenten die adviezen formuleren voor een jeugdrechter, met pleegouders, jeugdpsychiaters, opvoeders en begeleiders, volwassenen die terugkijken op hun eigen traject en natuurlijk ook met de betrokken kinderen en hun ouders. Ook heb ik rechtszaken bijgewoond, ik heb als vrijwilliger alle verschillende shiften gedraaid in een leefgroep met kinderen van 0 tot 12 jaar. Al het materiaal, alle verhalen die ik zo verzameld heb, wilde ik kneden tot één exemplarische casus. Het verhaal is dus fictief, maar opgebouwd uit voorbeelden die waargebeurd zijn of zouden kunnen zijn. Ik wilde op die manier een antwoord geven op de vraag: wat doet het met een kind om op te groeien zonder veilig nest? Wat doet dat met je zelfbeeld, met relaties en je netwerk, met je levenskeuzes en je latere carrièremogelijkheden? Komen deze mensen allemaal in een vicieuze spiraal van tegenslagen terecht of kunnen sommigen daar ook uit ontsnappen?

Een meisje van vier jaar oud vertelde mij bijvoorbeeld een verhaal over hoe haar papa tijdens een achtervolging door de politie doodgeschoten was. Later hoorde ik van een coördinatrice dat er niets van dat verhaal waar was. Haar vader leefde nog, maar was wel twee jaar eerder plots uit haar leven verdwenen. Er was geen afscheid geweest, geen sporadisch kaartje meer, niks. En, zo vertelde die coördinatrice mij, dan is het soms eenvoudiger voor het kind om de afwezige ouder mentaal te doden. Dat is 22

© LeontienAllemeersch

Repetities met het kinderkoor voor Boy.

Behalve Boy zelf, wilde ik ook alle andere betrokkenen vanuit hun eigen standpunt tonen en verdedigen: de jeugdrechters, ouders, consulenten, begeleiders, etc. Iedereen probeert naar het beste van zijn vermogen te handelen, maar er is simpelweg een tekort aan tijd, middelen, personeel, bevoegdheden of empathie. Voor al die perspectieven wilde ik begrip tonen.

keer dat ik Boy, een jongen uit de Jeugdzorg, in de hoofdrol wilde en ik zag ook meteen een kinderkoor voor mij dat zichtbaar en hoorbaar kon maken wat er in de leefwereld van die jongen gebeurt. Joris Blanckaert, de componist van Boy, vertelde mij dat Opera Ballet Vlaanderen een heel goed kinderkoor heeft en zo is de bal aan het rollen gegaan.

Met alle tijd die je hebt geïnvesteerd in dit vooronderzoek en met de aandacht voor alle mogelijke invalshoeken ga je heel methodisch te werk, bijna journalistiek of wetenschappelijk. Waarom dan toch muziektheater en geen documentaire?

Boys case wilde ik op een hele broeierige manier kunnen brengen, op een niet al te logische manier, zoals de kinderen in kwestie ook geconfronteerd worden met een werkelijkheid waar ze vat op moeten zien te krijgen. En de muziek van Joris Blanckaert speelt daarin echt een hoofdrol. Zijn muziek – vertolkt door het HERMESensemble – is een heel eigen stem die voortdurend aanwezig is, die schuurt tegen het verhaal en die speelt met de tijd. En wanneer het kinderkoor zingt, kruipen we echt in het hoofd van Boy of blikken we juist vooruit op iets wat hij nog niet weet.

‘IK ZAG METEEN EEN KINDERKOOR VOOR MIJ DAT ZICHTBAAR EN HOORBAAR KON MAKEN WAT ER IN DE LEEFWERELD VAN DIE JONGEN GEBEURT’

Dat lijkt me een confronterende ervaring, om je zo in te leven in iemand als Boy, zeker als het om een leeftijdsgenoot gaat.

Het was daarom ook heel belangrijk voor mij om het kinderkoor voldoende duiding en begeleiding te geven. Het wordt een 16+-voorstelling, geen kindervoorstelling, en dus is er tijdens sommige repetities een psycholoog aanwezig die zelf actief is in de Jeugdzorg. En ook vind ik het een heel fijn vooruitzicht dat we de try-outs zullen spelen voor alle mensen die ik in de voorbereidende fase heb mogen ontmoeten en interviewen. Misschien zullen er nu mensen voor wie de opera anders een te hoge drempel lijkt te hebben het gebouw komen ingewaaid, om er een voorstelling te zien die opgebouwd is uit hun eigen verhalen. Het idee dat zo verschillende werelden samenkomen, ontroert mij.

Omdat mijn visioen het mij zo heeft ingefluisterd! (lacht) Enerzijds heb ik inderdaad de neiging om altijd te vertrekken vanuit een grondig onderzoek. Maar anderzijds vind ik het erg belangrijk dat ik daarna vrij met het verzamelde materiaal aan de slag kan gaan. Ik probeer het altijd met verbeelding, eigenzinnigheid en poëzie te monteren tot iets met een sterke artistieke vorm.

Ik heb nog nooit eerder muziektheater gemaakt, maar ook nog nooit een stadswandeling zoals Zone X, bijvoorbeeld. Ik wist dit 23

GISELLE

© Filip Van Roe

BALLET

GISELLE

De superlatieven werden niet geschuwd toen Opera Ballet Vlaanderen in 2018 het bejubelde Giselle van Akram Khan op de planken bracht. Dit hedendaags-klassieke topwerk is nu opnieuw te zien met maar liefst 20 voorstellingen in Antwerpen en Gent. Een langverwacht weerzien of een niet te missen ontdekking!

— door Koen Bollen

GISELLE HET OORSPRONKELIJKE BALLET

HET VERHAAL

Parijs, 1841. De choreografen Jean Coralli en Jules Pierrot creëerden samen met componist Adolphe Adam een ankerpunt in de dansgeschiedenis. Door het motief van de onbereikbare liefde en de veelvuldige aanwezigheid van bovennatuurlijke elementen werd Giselle hét sleutelwerk van het romantische ballet. Vernieuwend was het met name door het grootschalige ballet blanc in het tweede bedrijf, waarin een grote groep in het wit geklede danseressen op pointes gestalte gaf aan vluchtige schimmen. Het was de eerste keer dat pointewerk als centraal verhalend element werd ingezet in het ballet.

Het 19e-eeuwse ballet Giselle, gesitueerd in een idyllische middeleeuwse setting, wordt door Akram Khan naar vandaag vertaald op de meest doordachte wijze. Giselle is een van de Outcasts, migranten die als arbeiders tewerkgesteld worden in een textielfabriek. De welgestelde Albrecht heeft zich vermomd als arbeider om bij zijn geliefde Giselle te kunnen zijn, maar de jaloerse Hilarion ontmaskert Albrecht die zich verplicht voelt Giselle de rug toe te keren. Giselle wordt uitzinnig van verdriet en sterft. Wanneer ze wordt opgenomen in het dodenrijk dat bevolkt wordt door wraakzuchtige vrouwenschimmen, staat ze voor een hartverscheurende keuze...

AKRAM KHAN

GISELLE VANDAAG

De Brits-Bengaalse, hedendaagse choreograaf Akram Khan was eerder te gast bij Opera Ballet Vlaanderen. Zijn krachtige Kaash groeide uit tot een van de meest geliefde stukken uit het recente repertoire. Als kind leerde Akram Khan de Indiase dans Kathak, waarvan in zijn werk steeds sporen terug te vinden zijn. Met zijn eigen Akram Khan Company tourde hij wereldwijd en hij werd overladen met prijzen. Een van de mijlpalen in zijn oeuvre is de creatie van een deel van de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen in 2012.

Uitgaande van de klassieke ballettechniek vervlecht Akram Khan de dans met hedendaagse invloeden en elementen uit de Indiase Kathak. De frêle ballerina’s van weleer maken plaats voor krachtige vrouwen met een ijzersterke wil. Aan de hand van doorvoelde solo’s en duetten creëert Akram Khan psychologische portretten van de hoofdpersonages te midden van indrukwekkende groepschoreografieën waarin het hele gezelschap van Opera Ballet Vlaanderen kan schitteren. Ook in de muziek vindt een hedendaagse vertaling plaats: de oorspronkelijke orkestpartijen worden aangevuld met elektronische composities van Vincenzo Lamagna. Oscarwinnaar Tim Yip tekent voor het overweldigende decor en de prachtige kostuums.

26

© Filip Van Roe

GISELLE

OPERA GENT vanaf vr 8 oktober OPERA ANTWERPEN vanaf zo 24 oktober

27

INTERVIEW

STEPHAN LAKS / LISE THOMAS / ANNELIEN DE RYCKE

‘We zijn een mooi verhaal aan het schrijven’

Stephan Laks, Lise Thomas en Annelien De Rycke

28

OBV MAGAZINE 7

WE ZIJN EEN MOOI VERHAAL AAN HET SCHRIJVEN

Als zijn drie Charlie’s Angels flankeren ze onze artistiek directeur Jan Vandenhouwe: Stephan Laks is manager Ballet, Annelien De Rycke manager Opera en Lise Thomas manager Vonk. Aan laatstgenoemde het voorrecht om haar twee ‘groenere’ collega’s op de rooster te leggen.

— door Ilse Degryse / foto’s Diego Franssens

Opera Ballet Vlaanderen berust op drie artistieke pijlers en daar horen drie managers bij. Lise Thomas trekt al een paar jaar aan de kar van Vonk, de pijler die gericht is op experiment, participatie en talentontwikkeling. Afgelopen lente kreeg ze Stephan Laks als manager Ballet en Annelien De Rycke als manager Opera aan haar zijde als collega’s. Na een carrière als danser in Noord-Amerika en Europa werkte Stephan Laks in leidinggevende functies bij gerenommeerde gezelschappen zoals GöteborgsOperans Danskompani, het Staatsballett Berlin en het Banff Centre for Arts and Creativity. Annelien De Rycke was tot in mei voor OBV aan de slag als artistieke planner en promoveerde vanuit die rol met glans.

maar mijn beurs voor dans was hoger. Dus dat moest ik maar gaan doen, vond mijn moeder.

LISE THOMAS

Dus het was toeval dat je begon te dansen?

STEPHAN

Helemaal. Maar wel een erg gelukkig toeval. Mijn achtergrond in het theater en mijn opleiding aan het conservatorium hebben er daarna vermoed ik wel toe geleid dat ik op een of andere manier steeds beland ben bij operahuizen, vergelijkbaar met Opera Ballet Vlaanderen. Ik heb in Europa, Noord-Amerika en Azië gewerkt, vaak als freelancer. In Göteborg in Zweden heb ik tien jaar als repetitieleider gewerkt en in die periode heb ik Sidi Larbi Cherkaoui leren kennen. Later ontmoette ik ook mijn voorganger (en nu adjunct-ceo van OBV, red.) Kiki Vervloessem, toen ik al in Berlijn zat. Uiteindelijk is dat uitgemond in mijn aanstelling hier.

Wanneer dit gesprek plaatsvindt, midden juni, ontmoeten de drie elkaar pas voor de tweede keer in levende lijve. Daar zijn ontelbare google meet-gesprekken aan vooraf gegaan. En oef, wat voelt het goed om (met de mondmaskers op tafel) in levenden lijve bij elkaar te zitten in de repetitiezaal van de Antwerpse Opera. Het is een warme, bijna tropische dag, én de dag waarop het nieuwe seizoen aan pers, publiek en personeel wordt voorgesteld. De opwinding van de nakende terugkeer postcorna waait door het huis. Stephan Laks: ‘Een van de charmes van een huis als Opera Ballet Vlaanderen is dat je met zo’n groot team kunt werken en dat je zo veel mensen op zoveel verschillende locaties kunt ontmoeten. Dat heb ik toch wel echt gemist.’

LISE

Wat trok je vooral aan in Opera Ballet Vlaanderen?

STEPHAN België! In de danswereld is dit land de afgelopen dertig jaar een absolute hub geweest en ik heb de voorbije jaren al uitgebreid rond de Belgische scene gewerkt. Mijn eerste productie in Göteborg was overigens Black Biist van Wim Vandekeybus.

LISE

Leuk toeval is dat. De allereerste productie waar ik ooit bij betrokken was, was ook met Wim Vandekeybus, Blush, als stagiair bij de KVS. Annelien, hoe ben jij bij klassieke muziek en de opera beland?

Lise Thomas steekt meteen van wal, met kennismakingsvragen waarop ook zij het antwoord nog niet kent. ‘Ik zou eerst en vooral willen weten hoe jullie hier zijn beland’, zegt ze. ‘Misschien even een uitstapje maken naar jullie jeugd? En hoe het vuur voor opera en dans bij jullie is ontbrand?’

ANNELIEN DE RYCKE

Ik was het kind dat al aan zijn vader vroeg hoe het een viool moest vasthouden nog voor ik goed en wel met mes en vork kon eten. Mijn ouders zijn wetenschappers, maar onze familie was erg muzikaal. Mijn grootvader was een amateur-klarinettist en mijn tante werkte bij de Gentse Opera. Met mijn vader ging ik van jongs af aan naar de generale repetities

STEPHAN LAKS Ik ben pas beginnen te dansen op mijn zeventiende. Ik had al wat theater en musical gespeeld en deed wat tap dancing, toen ik werd toegelaten tot de kunstacademie in Michigan (VS). Ik kon kiezen voor een dans- of een theaterparcours,

29

INTERVIEW

STEPHAN LAKS / LISE THOMAS / ANNELIEN DE RYCKE

‘Opera en ballet zijn in de geschiedenis van de podiumkunsten dé plek geweest waar vernieuwing is begonnen. Die innovatieve kracht willen we doen herleven’ Lise Thomas

kijken. Daardoor is opera altijd een erg emotioneel iets geweest voor mij, omdat het altijd een familiemoment was. Ik heb taalen letterkunde Nederlands-Spaans gestudeerd maar ook altijd viool gespeeld. Na mijn studies begon ik te werken als productieleider bij het Symfonieorkest Vlaanderen, met in het achterhoofd steeds de gedachte: ‘Oh, als ik eens bij de Opera kon werken, dat zou het summum zijn!’ En zo is het gegaan. Er kwam een vacature voor een job die ik misschien niet 100 procent ambieerde, maar ik wilde hier werken no matter what.

LISE

schakelen van het micro- naar het macroniveau en omgekeerd.

Het is erg uitdagend. Een functie als manager Ballet bestaat overigens nergens anders. Of het is diegene die de namen afvinkt wanneer iedereen op de tourbus stapt… (lacht) ANNELIEN

Een manager Opera is ook nieuw. Je zou het als Operdirektorin kunnen vertalen...

LISE

Hoe zouden jullie de visie van Jan vertalen naar ons publiek toe? Voor mij is dat terugkeren naar de oorsprong van opera en ballet en die genres aansluiting laten vinden bij de wereld waar we vandaag in leven. Opera en ballet zijn in de geschiedenis van de podiumkunsten dé plek geweest waar vernieuwing is begonnen.

Die innovatieve kracht willen we opnieuw doen opleven.

Heb je er nooit zelf van gedroomd om muzikant te worden?

ANNELIEN

Neen, ik speelde viool en het vervelende daaraan is dat er duizenden anderen zijn die dat doen. Dus je moet echt supergoed zijn om er bovenuit te steken. Ik ben van nature ook iemand die graag van veel walletjes eet. Ik had niet de focus die je moet hebben om professioneel muzikant te worden.

ANNELIEN

Jan heeft de blik op de toekomst gericht. Hij kan het zelf allicht het beste uitleggen, maar ik begrijp zijn visie niet als een vooropgezet punt waar we naartoe moeten. Ik zie het als een voortdurende exploratie van wat opera en ballet en alle hybride vormen ertussenin kunnen zijn en betekenen.

LISE

De structuur bij Opera Ballet Vlaanderen is nu helder: Jan Vandenhouwe is onze artistiek directeur en wij staan als zijn drie Charlie’s Angels als artistieke managers naast hem. Hoe zien jullie jullie rol? Wat is onze opdracht volgens jullie?

STEPHAN Ik kom natuurlijk van buitenaf en heb nog de blik van een outsider. Ik kan in binnen- en buitenland geen huis noemen dat een focus en een arsenaal heeft als Opera Ballet Vlaanderen, met een eigen koor, orkest én een eigen dansensemble. Dat maakt ons uniek. In zekere zin is wat Opera Ballet Vlaanderen doet ook onverwacht of tegen de tijdgeest in, in een internationale context. De afgelopen 75 jaar zijn operahuizen en balletgezelschappen op een natuurlijke manier uit elkaar gegroeid, maar hier zijn de twee net dichter bij elkaar gekomen. Opera Ballet Vlaanderen vaart daarin onder Jan een eigen progressieve koers.

ANNELIEN

Ik zie het als onze opdracht om de visie die Jan als artistiek directeur heeft realiteit te doen worden. We vullen alle drie onze rol op een ietwat andere manier in, maar wat we gemeen hebben is de expertise om voor Jan te onderzoeken wat mogelijk is in dit huis en wat niet.

STEPHAN

Ja, klopt. Binnen de brede lijnen en thematiek die hij uitzet maken we de samenwerkingen waar. Dat gaat echt bottomup. Met mijn achtergrond kan ik bijvoorbeeld een danser advies geven om zijn rol op te nemen binnen een duet of een trio, vervolgens in het ensemble, en daarna binnen een voorstelling, die uiteindelijk past in de brede visie van Jan. Het is een voortdurend

ANNELIEN

Jan vond het ook echt belangrijk om Vonk op te starten toen hij hier begon. Het is voor veel artiesten het beginpunt.

30

MAGAZINE 7

WE ZIJN EEN MOOI VERHAAL AAN HET SCHRIJVEN

‘Wat me het meest aantrok aan Opera Ballet Vlaanderen? België! In de danswereld is dit land de afgelopen dertig jaar een absolute hub geweest’ Stephan Laks 31

‘Ik denk dat het onze taak is om zeker jongere artiesten met al onze expertise te omringen en ze niet zomaar in het diepe te gooien’ Annelien De Rycke

LISE

Dat zie ik ook. Mensen genieten op een dag als vandaag van de opwinding hier in huis. Het gevaar bestaat dat we opnieuw in dat snelle leven duiken en verderdoen waar we gestopt zijn.

Aan ons de taak om onderling goed te communiceren en de principes van Vonk ingang te laten vinden bij de andere twee pijlers.

Opera en ballet zijn grote machines. Je moet met veel aspecten rekening houden eens je ze in werking zet. Niet elke artiest kan dat. Ik denk dat het onze taak is om zeker jongere artiesten met al onze expertise te omringen en ze niet zomaar in het diepe te gooien. Dat is een vorm van respect.

ANNELIEN

Ik vind dat we een mooi verhaal aan het schrijven zijn.

De kans die covid ons heeft geboden hebben we gegrepen, door alles in huis te herdenken. We hebben de pijnpunten blootgelegd en tegelijk onze sterktes gedetecteerd. Als je ziet hoe we vorig seizoen bijvoorbeeld de online voorstelling Dido and Aeneas van David Marton hebben gerealiseerd… dat was ongelofelijk. Wat ik vooral meeneem uit de pandemie is hoe we veel beter kunnen communiceren. Ik heb de afgelopen weken meer dan ooit gesproken met artistieke teams overal in Europa en elders. We zien elkaar sneller en vaker online. We moeten niet meer reizen, geen dagen meer blokkeren in onze agenda’s.

Hiervoor zou ik ze gemaild hebben en een keer per jaar in het echt ontmoet hebben. Nu hebben we elkaar al een paar keer gesproken, al eens samen gelachen. Da’s het begin alvast.

LISE

We hebben een soort van manifest voor Vonk, geformuleerd in acht korte zinnetjes. Eén daarvan is dat we verhalen vertellen die vandaag relevant zijn. Dat is voor ons alle drie een belangrijke doelstelling, toch?

STEPHAN Ik vond dat manifest geweldig, Lise! Het zou zo voor het Ballet kunnen gelden.

ANNELIEN

Voor het hele huis misschien?

LISE

Ik vind het erg belangrijk dat we onszelf voortdurend in vraag stellen. En niet alleen op het niveau van de artistieke programmatie, maar ook in de manier waarop we onszelf organiseren, wat betreft de mensen met wie we samenwerken en het publiek dat we hopen te bereiken. Het opzet is echt om de bevolking in de stedelijke contexten waarin we werken op al die niveaus te vertegenwoordigen.

LISE

Het gesprek komt inderdaad vroeger in het productieproces op gang. Ik reis zelf heel graag, maar ik hoop toch dat we dat meer weloverwogen doen om ecologische redenen. Dan slotvraag, collega’s: wat is de voorstelling dit seizoen waar jullie het meeste naar uitkijken?

STEPHAN

Voor mij is dat C(H)ŒURS 2022. Dat komt voor mij het meeste in de buurt van wat ons zo uniek maakt. Je hebt opera, koor en orkest, de dansers van ons ballet. Alain Platel is een erg hedendaagse maker. Die productie voelt belangrijk aan.

STEPHAN

Tijdens de corona-epidemie heb ik veel nagedacht over het brengen van grotezaalproducties op een moment dat de samenleving erg onder druk staat. Operahuizen krijgen vaak het verwijt dat ze alleen dit soort voorstellingen produceren, wat natuurlijk voortkomt uit een lange voorgeschiedenis met kolossale sets en bezettingen. De pandemie was de trigger om het gesprek hierover te openen en erover te reflecteren wat dat kan betekenen voor OBV. Ik ben hoopvol dat wij na de pandemie die ideeën echt in acties kunnen omzetten. Dat is namelijk waar het opwindend wordt en daar ligt onze uitdaging voor de toekomst.

Het potentieel is er in elk geval bij OBV, al is het risico er altijd om te gaan voor een status quo. Het afgelopen jaar heeft een stilstand in de sector teweeg gebracht en iedereen wil zo snel als mogelijk weer aan het werk. Er is druk om terug te keren naar het normale, wat we moeten kunnen doen, maar zonder in te binden wat onze nieuwe uitgesproken ambities betreft.

ANNELIEN

Ik zou ook C(H)ŒURS 2022 kiezen. Ik herinner me het moment nog goed in maart 2020. Samen met Alain Platel en Jan Vandenhouwe was ik bij de laatste repetities voor de première, de dag voor de lockdown inging. De sfeer zat goed, het koor en de dansers kwamen samen en het was ongelofelijk. Maar we keken elkaar aan en beseften dat we alles zouden moeten afblazen. Dat het de laatste dag op het podium was en dat we alles voor een tijdje zouden moeten opbergen. Daarom zal het des te specialer zijn om de voorstelling nu toch te kunnen spelen.

32

operaballet.be/podcast

IN IEDER LEVEN SCHUILT EEN OPERA WIJ GAAN ERNAAR OP ZOEK De podcast De stemmen vertelt persoonlijke verhalen over tijdloze thema's die de kunsten en het leven betekenis geven.

Luister mee op: operaballet.be/podcast of via je favoriete app.

OPHELIA

HETPALEIS ANTWERPEN vanaf wo 29 september OPERA GENT vanaf vr 29 oktober

© Koen Broos

34

OPHELIA OBV MAGAZINE 7

TWAALF MEISJES OVER DE EERSTE LIEFDE

+9

Twaalf meisjes. Ze weten nog niet veel over de liefde. Maar één ding staat vast: gek worden van liefde en eindigen in een vijver vol bloemen, zoals Shakespeares Ophelia, dat willen ze niet. Er moeten andere manieren zijn om de liefde te bezweren, het verlangen te koesteren en het verdriet te verzorgen.

Ze schuift voorbij als een luchtballon op water

Ze schuift voorbij als van nu naar later

Ze ligt en lacht (wellicht)

Als waren wij lucht, zo luchtig lag ze.

Ze ligt en drijft nog even

Licht en blijft nog (l)even

Ophelia is een intieme filminstallatie van regisseur Inne Goris. Het publiek wordt ondergedompeld in de gevoelswereld van twaalf jonge Ophelia’s. Met verstilde beelden, tekstfragmenten en muziek geven ze hun lessen mee over die ene grote emotie: de liefde.

Vurig, meeslepend, grappig en soms ook een beetje triest. Voor iedereen vanaf 9 jaar die verliefd is, was of worden wil.

— Dounia Mahammed

35

INTERVIEW

RAEHANN BRYCE-DAVIS

‘Variatie kruidt het leven’ Zangeres Raehann Bryce-Davis blijft de harten stelen bij Opera Ballet Vlaanderen. In het afgelopen turbulente seizoen was de innemende en goedlachse Amerikaanse mezzosopraan mee te maken in streamings van het Nieuwjaarsconcert Eindelijk 2021 en Ariadne auf Naxos. In de rol van Der Komponist in die laatste concertante opera zal ze eindelijk weer live te bewonderen zijn in ons huis.

— door Piet De Volder 36

ARIADNE AUF NAXOS

VARIATIE KRUIDT HET LEVEN

OPERA GENT vanaf di 9 november

37 37

© Samdarko Eltosam

MAGAZINE 7

INTERVIEW

RAEHANN BRYCE-DAVIS

tuurlijke aanpak willen, dan weegt toch vaak de conservatieve smaak van de oudere mecenassen door.

PIET DE VOLDER

Jouw laatste productie met publiek bij Opera Ballet Vlaanderen was Don Carlos (Verdi) in het begin van het seizoen 2019-2020. Je zong er met veel verve de rol van Eboli. Voordien behoorde je tot ons Jong Ensemble en bracht je een uitgebreid repertoire, van barokopera over Mozarts Die Zauberflöte en Janáček tot Philip Glass’ Satyagraha. Zit veelzijdigheid in jouw DNA?

Binnenkort kan het publiek van Opera Ballet Vlaanderen jou weer live horen in Ariadne auf Naxos. Welke connectie heb je met Richard Strauss?

RAEHANN BRYCE-DAVIS Variety is the spice of life en Opera Ballet Vlaanderen heeft me de afgelopen jaren genoeg spice gegeven! (lacht) Elke twee maanden stond er voor mij een nieuwe opera op het programma en telkens voelde dat als op reis gaan met een geheel nieuw team. Steeds moest ik andere tools uit mijn toolbox gebruiken. En altijd had ik de kans om samen te werken met avontuurlijke en inspirerende regisseurs en dirigenten.

Niet alleen het engagement voor de kunst maar ook de mensen in dit huis maken het tot een heerlijke plek. Het is altijd een plezier om naar mijn ‘artistieke thuis’ terug te keren, waar ik zoveel vriendschappen heb gesmeed. Komt daarbij dat jullie een heel open-minded publiek hebben, dat dol is op variatie en dat mee wil gaan in een artistiek avontuur.

In het operavak is het mijn eerste Strauss-rol. Ik had wel al veel Lieder van Strauss gezongen, waaronder ook Vier letzte Lieder.

Al lang ben ik dol op de grote aria van de Komponist. Een paar jaar geleden zong ik ze voor de eerste keer en ze lag fantastisch in mijn stem. Ik nam de aria mee naar een van mijn docenten, maar die zei resoluut: ‘Nee, je zal nooit in die rol gecast worden.’

Ze bedoelde natuurlijk dat je volgens de heersende opvattingen groot en slank moet zijn om te kunnen overtuigen als een mannelijke componist (Strauss’ rol is een travestierol, die steevast wordt gezonden door een mezzosopraan, red.). Dat is toch stupide? Niet alle mannen zijn slank en groot, toch? Om nog te zwijgen over vrouwen die componeren. De keuze voor mij bij Opera Ballet Vlaanderen illustreert de grote flexibiliteit van het huis. Dat is nog een andere reden waarom ik hier zo graag ben.

Het ligt voor de hand de vergelijking te maken met de States, waar je nog steeds leeft en werkt.

Is de combinatie van het lyrische en het energieke wat jou zo in de rol aantrekt?

Eerst en vooral: het geeft een kunstenaar zoveel meer voldoening wanneer hij met kunst iets kan vertellen. Sommige eerder controversiële producties, die Opera Ballet Vlaanderen heeft gebracht, zouden onmogelijk zijn in Amerika. In de States koesteren veel operaliefhebbers een sterke liefde voor de traditie.

Opera is ontstaan in Europa, dat zich zowat de eigenaar van het genre voelt. Daardoor, denk ik, voelt men zich vrijer in de omgang ermee. In de Verenigde Staten leeft erg het idee dat we opera in de pure vorm moeten behouden, zoals het genre tot ons is gekomen. Het moet eruitzien zoals het oorspronkelijk werd geschreven en gecreëerd. Natuurlijk speelt ook het systeem van de private sponsoring: zelfs als sommigen een meer avon-

Absoluut. En de weldaad aan fantastische melodieën!

Je studeerde aan de Manhattan School of Music en aan de Universiteit van Texas. Groeide je op met muziek?

Mijn familie komt uit Jamaica maar ik ben geboren in Mexico.

Mijn moeder is een klassiek geschoolde zangeres, die in Jamaica in veel theaters heeft opgetreden en met veel acteurs heeft samengewerkt. Toen we verhuisden naar de States, begon mijn moeder opnieuw te studeren. Ik zat toen op de middelbare school. Ik ging met haar mee naar de lessen omdat er geen op-

‘OPERA BALLET VLAANDEREN HEEFT EEN ERG OPEN-MINDED PUBLIEK DAT MEE WIL GAAN IN EEN ARTISTIEK AVONTUUR’ 38

OBV MAGAZINE 7

VARIATIE KRUIDT HET LEVEN

pas was en ik bracht tijd door in de Fine Arts Library in Arlington, Texas. Daar keek ik naar musicals en daarna naar opera. Zo heb ik het genre leren kennen. Ik begon daarna aan een economische opleiding. Tot mijn moeder me stimuleerde om zanglessen te nemen bij haar docent in Arlington. Ze was meteen overtuigd.

Ik wilde zeker van haar weten of ik daar carrière in zou kunnen maken en ze zei gedecideerd: ‘Ja’.

‘DAT ER ZOVEEL WITTE MENSEN MEEDEDEN AAN MARSEN VAN BLACK LIVES MATTER, OVERTUIGDE ME ERVAN DAT WE SAMEN PROTESTEERDEN TEGEN IETS DAT MOREEL ONJUIST IS’

Het grootste deel van mijn jeugd bracht ik door in Noord-Texas, maar we hebben ook in New York gewoond. In de Manhattan School of Music was ik voor het eerst betrokken bij een professionele operaproductie, in 2011: El amor brujo en La vida breve van Manuel de Falla in een double bill. Dat was een opwindende ervaring. De regisseur Nic Muni vertelde mij zoveel over energie op de scène en spoorde me aan om tegen de muziek in te gaan. Ik was een traditionele manier van zingen en acteren gewend, maar hij wilde de dingen juist reëel en zelfs naturalistisch.

Het was een avontuurlijke en innovatieve productie, heel stoutmoedig, die me perfect heeft voorbereid op volgende engagementen.

Even een sprong naar het Amerika van vandaag. Je bent actief in de Black Lives Matter-beweging.

Het is begonnen met persoonlijke ervaringen tijdens mijn jeugd in Texas. Ik sportte veel. We reden eens met een groep met de bus door een stad en maakten een benzinestop. Toen we als zwarte leerlingen eventjes uit de bus kwamen om onze benen te strekken, kwamen er meteen mensen op ons af met de boodschap: ‘Uitstappen kan hier niet, want dat is gevaarlijk.’ Het gevoel dat je daarbij krijgt, is dat het onveilig is om zwart te zijn in een bepaalde ruimte en dat gewoon bestaan zoals je bent een gevaar inhoudt.

Het is een ingesleten cultuur die totaal zou moeten veranderen en die actie op allerlei vlakken veronderstelt. De wetgeving zou ook moeten veranderen. Tijdens de Burgerrechtenbeweging in de jaren 1950 en 1960 waren we de ene dag nog gesegregeerd en de volgende dag niet meer. Dat betekende niet dat de harten en gedachten van de mensen op slag waren veranderd, maar wel dat we vanaf dan dat morele ijkpunt hadden.

Ik heb aan veel marsen van Black Lives Matter deelgenomen, van New York vele jaren geleden tot vandaag in Texas. Dat laatste was een erg mooie ervaring omdat het protest hier voornamelijk wit was, in tegenstelling tot een stad als New York waar zo’n mars heel divers oogt. Dat er zoveel witte mensen waren, overtuigde me ervan dat we samen protesteerden tegen iets dat moreel onjuist is. Het gaat over menselijkheid en rechtvaardigheid. De dood van George Floyd is een kantelmoment geweest omdat iedereen die compleet onverantwoorde dood kon zien.

Het was een wake-upcall, die ook in Europa veel heeft losgemaakt.

© Tom Cornille

Raehann Bryce-Davis in Ariadne auf Naxos.

VRAAGSTAART

ELISA SOSTER / FANNY GILBERT-COLLET

VOOR /

ACHTER DE SCHERMEN

Bij onze voorstellingen schitteren de artiesten op het podium, en ook backstage is een grote equipe in de weer. Graag stellen we onze collega’s aan jullie voor. De sopraan Elisa Soster en de regisseur Fanny Gilbert-Collet werken samen aan Lost & Found.

Elisa Soster / sopraan 1 Wat is jouw idee van volmaakt geluk?

Een kopje thee en knuffels.

2 Als je zou sterven en als een voorwerp zou terugkomen, wat zou het dan zijn?

Een schetsboek!

3 Aan welke karaktertrek van jezelf stoor je je het meest?

Mijn ongeduld.

4 Welke deugd vind je overschat?

Geduld (jaaah, het is een controversieel onderwerp...)

5 Waar en wanneer was je het gelukkigst?

Toen ik naar Le plat pays luisterde terwijl ik naar de Noordzee keek.

6 Lieg je weleens?

Als ik iemand niet wil kwetsen.

7 Welk talent zou je het liefste hebben?

Kunnen schilderen. Soms probeer ik het, maar ik slaag er maar niet in iets te maken dat ik mooi vind.

8 Wat is je meest opvallende eigenschap?

Italianity…

9 Aan welke eigenschap erger je je het meest bij anderen?

Gebrek aan empathie.

10 Hoe voel je je momenteel?

Gehaast!

11 Welke stopwoorden gebruik je te vaak?

‘Chiaro’ (wat ‘uiteraard!’ betekent). Eigenlijk bestaat dat woord niet in het Italiaans – wij gebruiken ‘certo’. Ik heb het overgenomen van mijn vriend die het Spaanse ‘claro’ zegt en nu is het heel moeilijk om er weer vanaf te raken.

12 Wat apprecieer je het meeste in je vrienden?

Hun vermogen om dichtbij te zijn zelfs op afstand.

13 Waar heb je het meeste een hekel aan?

Groene peper op pizza.

14 Wat is je favoriete tijdverdrijf?

Mijn planten verzorgen en schaak spelen.

15 Wie is je fictieheld?

Annie in Annie Hall van Woody Allen.

16 Wat of wie is de liefde van je leven?

Muziek natuurlijk! Opera, Italiaanse liedjes, rockmuziek… alles wat mijn dag opvrolijkt. © Tim Coppens

40

OBV MAGAZINE 7

VOOR / ACHTER DE SCHERMEN

Voor Lost & Found verblijven enkele operamakers een week lang in een glazen box in verschillende treinstations. Daar componeren ze dagelijks een korte opera rond de actualiteit – ook jij kan als reiziger input geven.

CENTRAAL STATION ANTWERPEN van ma 15 tot vr 19 november CENTRAAL STATION BRUSSEL van ma 29 nov tot vr 3 december

Fanny Gilbert-Collet / regisseur 1 Wanneer ben je het gelukkigst?

Als ik muziek speel met mijn moeder of als ik zing met andere mensen, in een koor bijvoorbeeld.

2 Wat is je grootste angst?

De dood.

3 Wat zie je als je naar de toekomst kijkt?

Meer geestesrust.

4 Wat is je dierbaarste bezit?

Mijn familie. Vooral sinds ik niet meer in Canada woon.

5 Wat wilde je later worden als kind?

Theatermaker of kunstenaar. Ik wist toen nog niet wat een ‘regisseur’ is.

6 Wat is je foutste guilty pleasure?

Frietjes! Ik heb een regel: ik mag niet meer dan een keer per week frietjes eten.

Anders zou ik het elke dag doen.

7 Wie mag aanschuiven aan je droomdiner?

Enkel grote meesters: Shakespeare, Brahms, Komachi, Meester Deshimaru.

8 Als je het verleden kon veranderen, wat zou je dan doen?

Het leven niet te serieus nemen en me minder zorgen maken over de toekomst.

9 Als je terug in de tijd kon reizen, waarheen zou je gaan?

Naar de sixties in Amerika. Ik heb het gevoel dat de maatschappij toen en daar vorm heeft gekregen.

10 Welke stopwoordjes en -zinnetjes gebruik je te veel?

‘Sorry’ (I’m Canadian).

11 Noem één ding dat de kwaliteit van je leven zou verbeteren?

Zazen (zittende meditatie) en een onuitputtelijke voorraad maple syrup ;-) 12 Waar zou je nu het liefste zijn?

Op het toneel of in een repetitiezaal met de collega’s.

13 De liefde, hoe voelt dat?

Zoals thuiskomen.

14 Hoe komt je tot rust?

Zitten en ademen.

15 Van welke gewoonte zou je af willen?

Ik bijt op mijn nagels van kindsbeen. Mijn vriend heeft mij een manicurebeurt beloofd als ik mijn nagels een maand lang laat groeien. Het is nog niet gelukt.

41

© Tim Coppens

16 Hoe wil je herinnerd worden?

Lachend en heel enthousiast.

VRIENDENGALA Recital met Enea Scala Om onze terugkeer naar de opera de nodige extra luister bij te zetten, hebben we niet de minste uitgenodigd: publiekslieveling en stertenor Enea Scala. Hoewel hij de grote podia van Europa afreist, maakt hij graag tijd voor een uniek recital voor een publiek dat hem na aan het hart ligt. Op het programma natuurlijk – hoe kan het ook anders – veel belcanto-bravoure en véél ‘italianità’. Nadien schuift Enea uiteraard mee aan voor een feestelijk diner in de salons van de Gentse Opera. Geen betere manier dan deze om corona tegen die tijd hopelijk helemaal achter ons te laten.

OPERA GENT zo 21 nov om 16:00u € 145 / Vriendenprijs, incl. diner € 165 / standaardprijs, incl. diner € 50 / Vriendenprijs, alleen recital € 65 / standaardprijs, alleen recital

© Tom Cornille

42

OBV MAGAZINE 7

VRIENDEN OPERA BALLET VLAANDEREN

VRIENDEN / NIEUWS / VRIENDEN / NIEUWS Na een activiteitenarm jaar, waarin jullie ons desondanks massaal en met heel jullie hart bleven steunen, gaan we vanaf deze herfst weer volle kracht vooruit met alvast drie ‘grootse’ activiteiten dit najaar.

TEA PARTY

FIDELIO / Met Michael Spyres in Parijs

De Vrienden houden van tradities. Eén daarvan is dat een nieuw seizoen niet kan starten zonder dat we ons gelaafd hebben aan prachtige muziek in openlucht én aan veel lekker zoets na afloop ten huize (of eerder: in de tuin) van mecenassen Jan en Nadien De Backer in Schoten. Glyndebourne is er niks bij. We voorzien ook dit jaar een prachtige tent, zodat we ongeacht het weer en andere mogelijke boosdoeners, zeker het glas kunnen heffen op een nieuwe start zonder al te veel zorgen. Bijgevolg wordt het prijskaartje ook iets hoger. Muzikaal kiezen we dit jaar weer resoluut voor jong talent met onder meer Elisa Soster, die nog een extra seizoen verbonden blijft aan het Jong Ensemble, na de ietwat valse start in het corona-seizoen 2020-2021.

Als de Vrienden reisplannen kunnen maken, aarzelen ze natuurlijk geen moment. We konden 35 kaartjes op de kop tikken voor Michael Spyres’ retour als Fidelio in Beethovens gelijknamige opera in de prachtige Opéra Comique in Parijs voor de matineevoorstelling van zondag 3 oktober. Nadien dineren we met Michael (en wie weet wel een van de andere namen op de castlijst) in een restaurant in de buurt. We organiseren geen vervoer, maar zien elkaar gewoon ter plaatse.

OPÉRA COMIQUE PARIJS zo 3 okt om 15:00u 24 plaatsen beschikbaar à € 225, incl. diner 11 plaatsen beschikbaar à € 195, incl. diner

IN DE TUIN VAN JAN & NADIEN IN SCHOTEN zo 5 sep om 15:00u / € 40

Nog geen Vriend? En je wil ook van alle voordelen genieten en die extra schouder zijn waarop we kunnen leunen? Dat kan al vanaf 60 euro. Ontdek onze formules op operaballetvrienden.be

OPEN REPETITIES Vrienden mogen altijd net dat tikkeltje meer. Zo stellen we onze bijna-laatste repetities voor de première open voor Vrienden.

Enige voorwaarde is dat je ook abonnee bent of voor minstens drie voorstellingen losse kaartjes kocht. Dit najaar kan je intekenen op deze repetities: — BOY Opera Antwerpen, wo 8 sep om 20:00u / €10 — DER SILBERSEE Opera Gent, di 14 sep om 14:00u / €10 — GISELLE Opera Gent, do 7 okt om 19:00u / €10 — LA BOHÈME Opera Antwerpen, di 7 dec om 14:00u / €10 43

KALENDER

SEPTEMBER / OKTOBER / NOVEMBER

SEPTEMBER za 4 Phoenix zo 5 11:30u Openluchtconcert Sint-Jansplein di 7 20:30u Verein für Musikalische Privataufführungen do 9 20:00u Boy vr 10 20:00u Boy za 11 20:00u Boy vr 17 20:30u Schuberts Winterreise za 18 20:00u Der Silbersee di 21 20:00u Der Silbersee do 23 20:00u Boy vr 24 20:00u Boy

20:00u Der Silbersee za 25 20:00u Boy

20:00u Der Silbersee

20:00u Openingsgala Antwerp Symphony Orchestra wo 29 19:00u Ophelia

20:00u Boy

20:00u Rachmaninov 2 do 30 10:30u Ophelia

13:30u Ophelia

20:00u Boy

20:00u Rachmaninov 2

PERFORMANCE CONCERT CONCERT VONK VONK

VONK

CONCERT OPERA OPERA VONK

VONK

OPERA VONK

OPERA

CONCERT VONK

VONK

CONCERT VONK VONK

VONK

CONCERT

MoMu Antwerpen Sint-Jansplein Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Gent Opera Gent Opera Gent CC Muze Heusden-Zolder de Brakke Grond Amsterdam Opera Gent De Velinx Tongeren Opera Gent Koningin Elisabethzaal Antwerpen HETPALEIS Antwerpen CC Het Gasthuis Aarschot De Bijloke Muziekcentrum HETPALEIS Antwerpen HETPALEIS Antwerpen De Warande Turnhout Koningin Elisabethzaal

OKTOBER vr 1 13:30u Ophelia

19:00u Ophelia

20:00u Boy za 2 19:00u Ophelia

20:00u Boy zo 3 15:00u Ophelia

20:00u Der Silbersee wo 6 20:00u Boy do 7 20:00u Boy

20:00u Der Silbersee vr 8 20:00u Boy

20:00u Giselle za 9 20:00u Boy

20:00u Giselle zo 10 15:00u Der Silbersee

15:00u Giselle di 12 20:00u Giselle wo 13 20:00u Der Silbersee

20:00u Giselle do 14 20:00u Boy vr 15 20:00u Boy

20:00u Giselle za 16 20:00u Boy

20:00u Der Silbersee

20:00u Giselle zo 17 15:00u Giselle wo 20 20:00u Boy vr 22 20:00u Any attempt will end in crushed bodies and shattered bones

20:00u Boy za 23 20:00u La nuova Euridice zo 24 17:00u Brass XL

20:00u Giselle 44

VONK

HETPALEIS Antwerpen HETPALEIS Antwerpen VONK De Grote Post Oostende VONK HETPALEIS Antwerpen VONK Kaaitheater Brussel VONK HETPALEIS Antwerpen OPERA Opera Antwerpen VONK CC Sint-Niklaas VONK 30CC/Schouwburg Leuven OPERA Opera Antwerpen VONK Voo?uit Gent BALLET Opera Gent VONK Voo?uit Gent BALLET Opera Gent OPERA Opera Antwerpen BALLET Opera Gent BALLET Opera Gent OPERA Opera Antwerpen BALLET Opera Gent VONK CC ‘t Schaliken Herentals VONK CC Mechelen BALLET Opera Gent VONK CC Het Perron Ieper OPERA Opera Antwerpen BALLET Opera Gent BALLET Opera Gent VONK CC Strombeek Grimbergen DANS DE SINGEL Antwerpen VONK CC Scharpoord Knokke CONCERTANTE OPERA DE SINGEL Antwerpen KAMERCONCERT Opera Gent BALLET Opera Antwerpen VONK

OBV MAGAZINE 7

SEIZOEN 2021–2022

di 26 20:00u Giselle

20:00u La nuova Euridice wo 27 20:00u Giselle do 28 10:30u Ophelia

13:30u Ophelia

19:00u Brass XL vr 29 19:00u Ophelia

20:00u Giselle za 30 20:00u Giselle za 30 19:00u Ophelia zo 31 15:00u Giselle

15:00u Ophelia

BALLET

CONCERTANTE OPERA BALLET VONK VONK

KAMERCONCERT VONK

BALLET BALLET VONK

BALLET VONK

Opera Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent

NOVEMBER di 2 15:00u Ophelia

19:00u Ophelia

20:00u Giselle wo 3 15:00u Ophelia

19:00u Ophelia

20:00u Giselle vr 5 20:00u Giselle za 6 20:00u Giselle zo 7 15:00u Giselle di 9 20:00u Ariadne auf Naxos

20:00u Giselle vr 12 20:00u Ariadne auf Naxos zo 14 15:00u Ariadne auf Naxos

18:00u Boy ma 15 Lost & Found di 16 Lost & Found wo 17 Lost & Found

20:00u Ariadne auf Naxos do 18 Lost & Found

20:00u Schwanengesang D744 vr 19 Lost & Found zo 21 16:00u Vriendengala

17:00u Gran Partita di 23 19:00u Gran Partita

VONK VONK

BALLET VONK VONK

BALLET BALLET BALLET BALLET

CONCERTANTE OPERA BALLET

CONCERTANTE OPERA CONCERTANTE OPERA VONK

VONK VONK VONK

CONCERTANTE OPERA VONK

MUZIEKTHEATER VONK

CONCERT

KAMERCONCERT KAMERCONCERT

Opera Gent Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent Opera Gent Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent Opera Gent Schouwburg Kortrijk Centraal Station Antwerpen Centraal Station Antwerpen Centraal Station Antwerpen Opera Gent Centraal Station Antwerpen DE SINGEL Antwerpen Centraal Station Antwerpen Opera Gent Opera Antwerpen Opera Gent

De meest actuele info over onze voorstellingen vind je terug op operaballet.be 45

OBV MAGAZINE 7

SEIZOEN 2021–2022

UPDATE SIDI LARBI CHERKAOUI VERLAAT OPERA BALLET VLAANDEREN EINDE SEIZOEN 2021 – 2022

STADSKOOR ZINGT MEE IN DE BEKEERLINGE

Na zeven jaar ruilt artistiek leider dans en choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui Opera Ballet Vlaanderen voor Le Grand Théâtre de Genève in Zwitserland. Vanaf de zomer van 2022 wordt hij daar artistiek directeur van het balletgezelschap.

In 2022 presenteert Opera Ballet Vlaanderen de wereldcreatie De bekeerlinge, naar het gelijknamige boek van Stefan Hertmans.

De roman vertelt het verhaal van Vigdis, een christelijke jonkvrouw uit de 11e eeuw en haar verboden liefde voor de joodse jongen David.

In 2015 werd Sidi Larbi Cherkaoui artistiek directeur van de balletafdeling van Opera Ballet Vlaanderen, net na de fusie tussen Opera Vlaanderen en het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. De voorbije zeven jaar schreef hij mee aan een belangrijk artistiek hoofdstuk van het huis, gaf een nieuw en eigen elan aan het balletgezelschap en liet het publiek kennismaken met een nieuwe generatie dansers en makers.

Vanaf zijn eerste voorstelling Fall (2015) zorgde hij voor een aantal opmerkelijke successen van eigen hand zoals de dansvoorstellingen Exhibition (2016), Memento Mori (2018) of de opera Pelléas et Mélisande (2018) die hij samen regisseerde met Damien Jalet in een enscenering van Marina Abramovic. Het zijn maar enkele van de producties die ver over onze landsgrenzen weerklank vonden.

Daarnaast nodigde hij ook gastchoreografen uit om te werken met het gezelschap zoals Benjamin Millepied, Andonis Foniadakis, Crystal Pite, en Akram Khan of inviteerde hij producties van Pina Bausch zoals Café Müller (2017) of dit seizoen Le Sacre du printemps.

Componist Wim Henderickx gebruikt in zijn werk vaak andere culturen als inspiratiebron en probeert altijd een brug te slaan tussen de muziek van Oost en West. Ook het verhaal van De bekeerlinge zal door meerdere stemmen worden vertolkt. Het koor van Opera Ballet Vlaanderen wordt bijgestaan door een nieuw samengesteld koor van Antwerpse bewoners. Daarvoor sloeg OBV de handen in elkaar met Madam Fortuna en Ontmoetingscentrum Het Oude Badhuis, beide sociaal-artistieke werkingen in de noordrand van de stad.

Begin april lanceerden we de oproep om mee in ons stadskoor te zingen. Daarop tekenden meer dan 100 mensen in. Eind juni organiseerden we drie ontmoetingsdagen. Uiteindelijk zal een groep van een zestigtal Antwerpenaren samen met de artiesten van OBV het verhaal vertellen. Vanaf oktober starten de repetities met het stadskoor onder begeleiding van Bart Patoor en Enriqué Noviello.

SAMENSTELLING & REDACTIE Koen Bollen, Ilse Degryse, Wilfried Eetezonne, Piet De Volder, Tom Swaak, Lotte Suvée en Wim Van Bree EINDREDACTIE Ilse Degryse GRAFISCH ONTWERP Lodewijk Joye DRUK Stevens Print

COVER © Annemie Augustijns BACK COVER © Filip Van Roe V.U.: Opera Ballet Vlaanderen, Wim Van Bree, Van Ertbornstraat 8, 2018 Antwerpen Alle rechthebbenden die menen aan deze uitgave aanspraken te kunnen ontlenen, worden verzocht contact op te nemen met de uitgever.

met de steun van

hoofdpartner

mediapartners

GISELLE

RESERVEER NU OPERABALLET.BE 070 22 02 02

‘You may be struck by the emotional power and visual thrill of Khan’s new version of Giselle’ ★★★★ THE TIMES

OPERA GENT vanaf vr 8 okt OPERA ANTWERPEN vanaf zo 24 okt