Vraag & Aanbod 23 - 2023

23

17 november 2023 125e jaargang

FORSE ACHTERUITGANG NEDERLANDSE INDUSTRIE P3

In het derde kwartaal van 2023 ontving de Duitse machinebouw-industrie nominaal negen procent minder orders.

Nog geen teken van ommekeer voor machinebouwers In het derde kwartaal van 2023 ontving de Duitse machinebouwindustrie nominaal negen procent minder orders dan in dezelfde periode vorig jaar. De orders uit Duitsland daalden met acht procent, terwijl die uit het buitenland met negen procent daalden.

In de eerste drie kwartalen van 2023 daalden de ontvangen orders in totaal met zeven procent. De binnenlandse orders waren twaalf procent en de buitenlandse orders vijf procent lager dan in dezelfde periode vorig jaar. In reële termen betekent dit een daling van twaalf procent.

Geen ommekeer

‘Er is nog steeds geen teken van een ommekeer in de inkomende orders in de Duitse machinebouw-industrie’, zegt Dr. Wilfried Schäfer, uitvoerend directeur van de VDW (Duitse Vereniging van Machinebouwers), in een reactie op de resultaten.

Het lage investeringsniveau heeft gevolgen voor de hele wereldeconomie.

Hoge rentetarieven en kosten vertragen de investeringen in Duitsland en Europa als geheel. De consumentenvraag concentreert zich vooral op diensten. De voorraadniveaus, die veel bedrijven hebben opgebouwd tijdens de periode van uitgesproken aanbodknelpunten, nemen nu weer af. De druk op de kosten neemt echter weer toe. De druk op de kosten neemt echter af nu de inflatie begint te dalen en ook de prijzen voor energie, grondstoffen en halffabricaten dalen.

Zwak

De buitenlandse orders uit Europa en Azië lopen momenteel terug. Vooral de Chinese economie is

momenteel zwak. Het land kampt met een lage consumentenvraag en een worstelende vastgoedsector. De Amerikaanse economie is daarente-

BEDRIJVEN DE KLOS BIJ POLITIEK OP 22-11 P4

EVOLUTIE VAN AUTOMATISERING IN PRODUCTIEWERELD P9

de groei geleidelijk afvlakt. De bezettingsgraad daalde in oktober van dit jaar opnieuw licht, van 90,5 procent in juli naar 88,5 procent. Aan het ein-

'De buitenlandse orders uit Europa en Azië lopen momenteel terug' gen veerkrachtiger en het land bestelt momenteel zelfs meer dan China.

Bezettingsgraad

‘De grote orderportefeuille helpt ons opnieuw door deze moeilijke tijden heen’, zegt Schäfer. De nominale omzet blijft stijgen met dubbele cijfers van veertien procent, hoewel

de van de eerste helft van het jaar telde de sector 65.000 werknemers.

‘Onder deze omstandigheden kunnen we onze productieprognose van tien procent groei in het lopende jaar herbevestigen’, concludeert Schäfer.

De ontwikkelingen in het komende jaar worden echter gekenmerkt door grote onzekerheid.

NIEUWSTE TECHNIEK OM STROOMVERBRUIK VEILIG TE STELLEN P12

van kantvan Fabrikant Fabri van kant Fabri gaas geweven Gedrukt Gedrukt gaas geweven gaas Gedrukt geweven

advertenties

HEVA

S taal gaas en S trekmetaal

gaas en geweven fgaas Gol Gedrukt en Gol gaas Gedrukt en fgaasgeweven Gol fgaas en e metal lmetal in gaas en Geweven fgaas Gol gaas Geweven en en eal metal al ll e fgaas en in al Gol gaas in Geweven ll e al en in gaas gaas Staaltaal Geweven en gaas taal SGeweven en metal en e metal al in gaas en gaas S gaas S trekmetaal SS taal trekmetaal en gaas en taal trekmetaal SS trekmetaal trekmetaal

Fabrikant van:

Documentatie op aanvraag.

• (Gedrukt)Documentatie gewevenopHeva gaas, weverij aanvraag. metaalgaasweverij BV Metaalgaas Heva BV e asweveri t7 Lorentzstraa metaalgaasweveri BV Metaalga Heva Lorentzstraa jj t 7 in alle metalen JH Winterswijk 7102 BV Heva e 7T.: JH Winterswijk Lorentzstraat 7102 0543-512373 • Gepuntlast gaas raat 7T.: Lorentzst 0543-512373 ijk 0543-515919 F.: JH Wintersw 7102 0543-515919 F.: info@hevaw Wintersw 7102 73ijk interswijk.nl 0543-5123 T.: • Voorraad enJH maatwerk 19 T.: 0543-515973 F.: 0543-5123

Overkampseweg 26 • 8102 PH Raalte Tel.: 0572 - 36 26 00 • Fax.: 0572 - 36 22 98

www.disselhorstmetaal.nl

op aanvraag.

Documentatie op aanvraag.

Documentatie Documentatie op 19 jk.nl 0543-5159 F.:aanvraag. winterswi info@heva aanvraag. op Documentatie Documentatie op aanvraag.

asweveri metaalga BV asweveri Heva metaalga BV Heva asweveri asweveri jjjjj jj Metaalga metaalga asweveri BVBV Heva Metaalga Heva asweveri Metaalga BV Heva e BV 7 asweveri raat eeHeva metaalga BV Lorentzst 7 Heva raat Lorentzst asweveri jj metaalga asweveri BV 7 Heva raat Metaalga BV Lorentzst Heva asweveri Metaalga 7 ijk j Heva raat Lorentzst 7 raat e BV Lorentzst raat Wintersw Lorentzst 7102 Wintersw 77 ijk JHJH

e

raat 7102 Lorentzst raat 7 ijk Lorentzst JH Wintersw 7102 7 raat Lorentzst Wintersw JH ijk ijk 7102 Wintersw Wintersw JH 7 73 JH 0543-5123 raat73 7102 7102 Lorentzst 0543-5123 T.: ijk ijkijk Wintersw Wintersw JH JH 7102 7102 73 0543-5123 T.:T.: ijk Wintersw JH 7102 7373 0543-5123 0543-5123 T.:T.:

Lees vraag&aanbod ook online ❯ www.vraagenaanbod.nl ❯ voor de hele maakindustrie

REIJGERS & SCHALLIES FORCEERTECHNIEK bv Siegerstraat 8 X Johann 1096 BH Amsterdam 020-4633131 X Tel: info@forceerwerk.nl X www.forceerwerk.nl

Geperforeerd, gaas of strekmetaal? www.kabelzaandam.nl

+31 (0)75 681 82 00 info@kabelzaandam.nl

RECORDJAAR LVD ONDANKS DALING ORDERINTAKE P16 Uitgever: MYbusinessmedia.nl

www.lumahengelo.nl

Luma Hengelo

IJZERSTERK IN METAAL. Van concept tot werkelijkheid, ons plaatwerk kent geen limiet.

VERTROUWEN IS GOED

Engineering Lasersnijden Plaatwerk/constructie

LATEN KALIBREREN IS BETER !

Draaien/frezen Poedercoaten

SCAN VOOR PRIJZEN

IAC - MEETTECHNISCHE SERVICE - DOORNDISTEL 28 - 7891WT - KLAZIENAVEEN - 0591-644103

Schroeftransporteurs, aslose spiraalschroeven, schroefbladen

YOUR PARTNER FOR CUTTING & AUTOMATION

Asloze transportschroeven zijn uitermate geschikt voor het transporteren van kleverige en vezelige materialen zoals geschredderde mais, ontwaterde mest, slib etc.

PLASMA & AUTOGEEN

WATERSTRAAL

LASER

LASOPLOSSINGEN

SNIJDEN EN LASSEN: UW UITDAGING, ONZE PASSIE Bij Wouters Cutting & Welding staan kwaliteit en service voorop. Als toonaangevende verdeler van high-end merken, zoals MicroStep, Swift-Cut en Pema, bieden wij oplossingen op maat voor al uw snij- en lasbehoeften. Of u nu een klein bedrijf bent dat af en toe snij- of laswerk nodig heeft, of een grote industriële speler die dagelijks productie draait; bij ons krijgt u altijd het beste advies en een uitstekende service, aangepast aan uw specifieke eisen.

Impact 42, 6921 RZ Duiven T: 0031(0)26 312 07 81 F: 031(0)26 312 07 81 M: 0031(0)6 512 922 51

NIEUWS

3

'Het aantal nieuwe exportorders nam ook aanzienlijk af'

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

COLUMN ROLF ELLING

ECONOMIE Daling productieomvang en aantal nieuwe orders zorgt voor verslechtering bedrijfsomstandigheden

Forse achteruitgang Nederlandse industrie ZEIST • Het PMI-cijfer voor oktober was 43.8, wat wijst op een forse achteruitgang in de Nederlandse industrie, de veertiende op rij. Deze verslechtering was echter iets minder groot dan in september, toen het cijfer 43.6 was.

Er was in de Nederlandse productiesector in oktober opnieuw sprake van een achteruitgang, met forse dalingen van zowel de productieomvang als het aantal ontvangen nieuwe orders.

De aanhoudend zwakke vraag in de sector leidde tot een lagere kostendruk omdat de vraag naar grondstoffen kleiner was dan het aanbod.

De bedrijven berekenden deze lagere inkoopprijzen vaak door aan hun klanten, met een forse daling van de verkoopprijzen als gevolg. De overcapaciteit werd verder geïllustreerd door de daling van de achterstanden en een verlies aan banen.

De zwakke vraag had in de eerste maand van het laatste kwartaal opnieuw een negatieve invloed op de Nederlandse productiesector, met een productiedaling die de grootste was sinds mei 2020 en de op vijf na grootste sinds het begin van dit onderzoek. De respondenten gaven aan dat terughoudendheid van klanten de reden was voor deze aanzienlijk kleinere productieomvang.

De scherpe dalingen van de productieomvang en het aantal orders drukten zwaar op de PMI-hoofdindex in oktober. Met de aanzienlijke daling van het aantal ontvangen nieuwe orders kwam de huidige periode van krimp op vijftien maanden. Deze daling van de orders was echter minder groot dan in september.

‘Inkoopmanagers trapten in oktober verder op de rem’, schrijft Albert Jan Swart, sectoreconoom industrie bij ABN AMRO in zijn redactioneel commentaar deze maand op de Nevi PMI. ‘Nog altijd beschikken industriele ondernemingen over overtollige voorraden, die verder moeten worden afgebouwd. Ook is minder materiaal nodig vanwege de zwakke vraag. Het aantal nieuwe orders daalt nog altijd snel, en ondernemers schroefden de productie dan ook verder terug.

Behalve de tijdens de pandemie opgebouwde overtollige voorraden spelen ook de vertragende economische

W

e mogen op 22 november weer met zijn allen naar de stembus.

De meeste politieke partijen verhogen de lasten voor bedrijven, zo stellen MKB-Nederland en VNO-NCW naar aanleiding van de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s. Dat is wat minder goed nieuws dus voor de maakindustrie. Zeker gezien de wat mindere periode waarin veel bedrijven verkeren. Zo staat de PMI al maanden fors onder de 50 en dit betekent financiële achteruitgang.

En als je de diverse verkiezingsprogramma's doorspit, kom je inderdaad tegen dat er fors wat partijen zijn die ondernemers financieel zwaarder willen belasten.

Daling productieomvang en aantal nieuwe orders zorgt voor verslechtering bedrijfsomstandigheden.

groei en de snel gestegen rente de industrie parten.’

Het aantal nieuwe exportorders nam ook aanzienlijk af, waarbij de Nederlandse producenten te maken hadden met sterkere concurrentie in hun exportmarkten. Deze krimp was echter kleiner dan vorige maand en de kleinste sinds februari.

Terughoudend

De bedrijven bleven terughoudend met hun inkoopactiviteiten in oktober en de laatste gegevens lieten een forse daling zien van de inkoop, de grootste sinds mei 2020. Het kleine aantal nieuwe orders leidde ertoe dat de bedrijven hun materiaalvoorraad verkleinden omdat er minder noodzaak was voor buffervoorraden. De zwakke vraag in de Nederlandse industrie zorgde er tevens voor dat de bedrijven hun voorraad eindproducten verkleinden om zo de cashflow te

verbeteren.

De gegevens voor oktober lieten zien dat er sprake was van overcapaciteit in de sector en dat de bedrijven hun achterstanden en personeelsbestanden hadden verkleind. De daling van de hoeveelheid onvoltooid of nog niet uitgevoerd werk was aanzienlijk en groter dan vorige maand. Het banenverlies was echter bescheiden en kleiner dan in september. De productiecapaciteit bij de leveranciers was in oktober ook groter omdat het materiaalaanbod groter was dan de vraag.

Het resultaat van de vermindering van de inkoopactiviteit van klanten was dat de levertijden aanzienlijk korter waren.

Overaanbod

Op het prijsfront zette de deflationaire trend zich in oktober voort. De inkoopkosten waren aanzienlijk lager en er werd melding gemaakt van

een overaanbod aan grondstoffen.

De daling van de inkoopprijzen was echter iets kleiner dan in september.

De lagere operationele kosten werden over het algemeen doorberekend door het verstrekken van kortingen aan klanten.

Ondanks de aanhoudende verslechtering van de marktomstandigheden, bleven de bedrijven positief over hun verwachtingen voor de productieomvang voor de komende twaalf maanden. Er waren aanwijzingen dat dit optimisme het gevolg was van verwachte nieuwe producten en projecten, nieuwe klanten en grotere investeringen. Het bedrijfsvertrouwen was groter dan vorige maand, maar bleef onder het historische gemiddelde van dit onderzoek, wat wijst op een zekere terughoudendheid bij de Nederlandse producenten. www.nevi.nl

advertentie

Grote aantallen, exact op maat gezaagd.

Staalhard beter in buizen

Het mkb legt het loodje

Baleco beschikt over een breed assortiment in koolstofstalen buizen. Wij bieden flexibele en op maat gemaakte oplossingen, evenals de opslag, verpakking en het transport van onze producten. Exact op maat, herleidbaar, netjes én op tijd.

Maar er zijn (gelukkig) ook partijen die lastenverlichting voor ondernemers in het programma hebben staan en die gaan voor het verminderen van de administratieve lasten. Kijk, dat klinkt goed. MKB-Nederland en VNO-NCW noemen geen namen van de partijen die ‘ongunstig’ of juist 'gunstig' zouden zijn voor het mkb. Nu ik heb diverse programma’s bekeken en zowel NCS als BBB gaan voor een goed en sterk ondernemerschap.

Nu wil ik hier geen pleidooi gaan houden waar u als ondernemer op moet gaan stemmen, maar het is het waard om de standpunten van de partij die uw voorkeur heeft, hierop te bekijken en te beoordelen. Het is aan u en veel succes met het maken van de juiste keuze.

Rolf Elling, hoofdredacteur Reageren?

E-mail: rolfelling@vraagenaanbod.nl Twitter: @VenA_Rolf Facebook: www.facebook.com/vraagenaanbod

4

NIEUWS

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

STAAL

Wereldstaalproductie blijft dalen BRUSSEL (BE) • De wereldwijde staalproductie liet in september een daling zien van 1,5 procent ten opzichte van september vorig jaar.

De productie bedroeg 149,3 miljoen ton staal.

Dit blijkt uit de cijfers van de World Steel Association, aangeleverd vanuit 63 landen. In september daalde de productie in de meeste continenten ten opzichte van een jaar eerder. In het Midden Oosten was de grootste daling te zien van 8,2 procent, in Afrika daalde de productie met 4,1 procent.

In Rusland en de andere CIS-landen en Oekraïne was de grootste stijging van 10,7 procent, in de andere Europese landen was er een stijging te zien van 3,5 procent.

Europa

In Europa was sprake van een daling van 1,1 procent voor de 27 landen van de Europese Unie en een stijging van 3,5 procent voor de overige Europese landen ten opzichte van een jaar eerder.

Wereld

De top 5 landen met de hoogste staalproductie in september waren China, India, Japan, de Verenigde Staten en Rusland. Met een daling van 5,6 procent ten opzichte van vorig jaar kwam China uit op een productie van 82,1 miljoen ton staal, India volgt met grote afstand als tweede met een productie van 11,6 miljoen ton staal, een toename van 11,6 procent ten opzichte van september 2022.

VERKIEZINGEN Meeste politieke partijen verhogen lasten voor bedrijven

Bedrijven de klos bij politiek op 22-11 DEN HAAG • ‘In de financieel-economische keuzes van de politieke partijen is weinig oog voor het toekomstig verdienvermogen en het vergroten van de welvaart van alle Nederlanders. Dat valt op te maken uit de doorrekeningen van het Centraal Plan Bureau.

‘Zonder aanvullend beleid blijft de economische groei in de verschillende verkiezingsprogramma’s gemiddeld op een magere één procent steken. Ook wordt duidelijk dat de meeste partijen ervoor kiezen de lasten voor bedrijven verder te verhogen.’ Dat zeggen VNO-NCW en MKB-Nederland in een reactie op de doorrekening van de verschillende verkiezingsprogramma’s Keuzes in Kaart 2025-2028.

De doorrekening van het CPB is een belangrijk instrument om de verschillende partijprogramma’s langs de meetlat te leggen en het is goed om te zien dat tien partijen ervoor hebben gekozen om hun programma’s te laten doorrekenen. Ook geeft dit handvatten om straks bij de formatie maatregelen goed op zijn merites

te kunnen beoordelen, aldus de ondernemersverenigingen.

Extra lastenverzwaringen

Kijkend naar de verschillende programma’s is het positief dat partijen ervoor kiezen om de staatsschuld niet verder te laten oplopen en de overheid zijn boekhouding op orde heeft, vinden VNO-NCW en MKB-Nederland. Wel kiezen partijen ervoor om de overheidsfinanciën vooral te verbeteren door de lasten te verhogen. Weinigen kiezen voor bezuinigingen. De overheidsuitgaven stijgen – mede door vergrijzing – al ‘vanzelf’ de komende jaren met veertig miljard en de collectieve lasten met zeven miljard. Om deze kosten te dekken kiezen de meeste partijen ervoor om de lasten voor burgers én bedrijven verder te verhogen.

Meer werken loont minder

Volgens het CPB nemen veel partijen maatregelen die werken financieel minder aantrekkelijk maken. Zo gaan bij vrijwel alle partijen uitkeringsgerechtigden er méér op vooruit dan werkenden. En dat is opmerkelijk, omdat juist voor effectieve

armoedebestrijding het van belang is dat (meer) werken, meer loont en dat mensen zich ‘uit de armoede kunnen werken’, zo stellen de verenigingen.

Belang kenniseconomie

Opvallend zijn verder de bezuinigingen op de kenniseconomie die partijen doorvoeren. Zo doen diverse partijen voorstellen zoals het snijden in of zelfs schrappen van het nationaal Groeifonds en/of de innovatiebox. ‘Dit is zorgelijk omdat juist voor een hoogwaardige economie investeringen in kennis en innovatie cruciaal zijn’, aldus de ondernemingsorganisaties. Ook hebben veel andere landen maatregelen als de innovatiebox of de 30 procent regeling gekopieerd van ons land, juist omdat het goede instrumenten zijn.

‘Kennis is de grondstof voor onze toekomstige economie en door daarop te bezuinigen, ondertussen de lasten verder te verhogen én werken minder te aantrekkelijk te maken, komen onze verdiensten op termijn in de knoei. Terwijl we het eerst moeten verdienen om te kunnen verdelen om bijvoorbeeld onze agenten, zorgpersoneel en leraren te kunnen betalen.’

De meeste politieke partijen verhogen de lasten voor bedrijven.

ARBEIDSMARKT

Vier keer zoveel mannen als vrouwen onder jonge technici

www.worldsteel.org

ECONOMIE

Europese technologische maakindustrie stagneert

BRUSSEL (BE) • Het algemene beeld is dat er in 2023 een stagnatie is van de activiteit (ondanks de stijgende omzet) van de Europese technologische maakindustrie en dat we in 2024 weer zullen aanknopen met een zeer lichte en fragiele groei.

Dat stelt Orgalim (Europe's Technology Industries), de Europese overkoepelende federatie van de sectoren metaalproducten, elektronica & ICT, elektrotechniek en machinebouw, waar onder andere Agoria lid van is.

De Europese metaalproductensector zou in 2023 groeien met vijf procent.

Maar deze omzetstijging is helemaal te danken aan de toename van de verkooprijzen. Deze sector is zeer afhankelijk van de aankoop van staal & non-ferro en energie en zag daardoor zijn kosten sinds 2022 gigantisch toenemen. Deze kostenstijgingen werden deels doorgerekend in de verkoopprijzen. lees meer op www.vraagenaanbod.be

DEN HAAG • In 2022 waren er 609 duizend jonge mensen (15 tot 35 jaar) met een afgeronde technische opleiding. Onder deze jonge technici zitten in verhouding weinig vrouwen en deze vrouwen gingen ook minder vaak dan de mannen aan het werk in een technisch beroep.

Het verschil tussen jonge vrouwen en mannen in de keuze voor techniek is al terug te zien op havo en vwo van het voortgezet onderwijs. Dit meldt het CBS in het kader van de Landelijke Jeugdmonitor op basis van cijfers uit de Enquête beroepsbevolking en Onderwijsstatistieken.

In 2022 hadden 609 duizend jongeren van 15 tot 35 jaar een afgeronde technische opleiding. Onder deze jonge technici waren bijna vier keer zoveel mannen (484 duizend) als vrouwen (125 duizend). Van de werkende vrouwelijke technici werkte 43 procent in 2022 in een technisch beroep tegenover 65 procent van de werkende mannen.

Zowel jonge vrouwen als jonge mannen met een technisch beroep werkten het vaakst als ingenieurs en

software- en applicatieontwikkelaars.

Jonge vrouwelijke technici hadden in vergelijking met mannelijke technici vaker een hbo- of universitair diploma. Zij werkten dan ook vaker dan mannen in technische beroepen op beroepsniveau 3 of 4. Naast ingenieur, software- en applicatieontwikkelaar of technicus bouwkunde en natuur zijn zij bijvoorbeeld architect, bioloog of natuurwetenschapper. Jonge technisch opgeleide mannen werkten vaker dan vrouwen op beroepsniveau 2. Zij zijn bijvoorbeeld elektricien, automonteur of timmerman.

Verschil neemt af

Het verschil tussen jonge vrouwen en mannen in de keuze voor techniek is al terug te zien in het voortgezet onderwijs. Jongens behalen vaker dan meisjes een havoof vwo-diploma met een technisch profiel. In examenjaar 2022 waren dit ruim 12 duizend jongens tegenover bijna 10 duizend meisjes. In 2012 waren dit nog bijna 14 duizend jongens en ruim 8 duizend meisjes.

Het verschil tussen hoeveel meisjes en jongens een havo- of vwo-diplo-

Vier keer zoveel mannen als vrouwen onder jonge technici.

ma behalen met een technisch profiel neemt de laatste jaren af. Dit komt vooral omdat jongens in verhouding minder vaak een technisch profiel kiezen. Bij jongens lag het aandeel dat een vwo-diploma behaalde met een technisch profiel in 2022 6 procentpunt lager dan in 2017. Op de havo was dit 9 procentpunt lager. Jongens slaagden steeds vaker met een economisch profiel.

De cijfers over de arbeidsdeelname van technici heeft het CBS op verzoek

van het Ministerie van Economische Zaken samengesteld voor de Monitor techniekpact. In 2013 hebben onderwijsinstellingen, werkgevers, werknemers, jongeren, topsectoren, regio’s en het Rijk het nationaal techniekpact gesloten, met als doel om de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector te verbeteren en zo het tekort aan technisch personeel terug te dringen. www.techniekpactmonitor.nl

advertentie

Plaatwerk WWW.METALPOINT.NL

D E

B E S T E

I N

5

'Meeste politieke partijen verhogen lasten voor bedrijven'

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

BUSINESS

WIJCHEN • Laser Technology Janssen bereidt zich voor op een verhuizing naar een bijna vier keer zo groot pand, eveneens in Wijchen. LTJ heeft geïnvesteerd in uitbreiding van het metallurgisch lab waarin onder meer met microscopen doorsnedes van bijvoorbeeld micro lasverbindingen worden geanalyseerd.

Op de Precisiebeurs stond de stand van Laser Technology Janssen (LTJ) in het teken van 2D/3D micro-laserlassen, micro-lasersnijden, precisie (micro) kanten en vormen van metaalfolies.

Laser Technology Janssen werkt met materiaaldiktes vanaf 5 µm tot 2 mm met als treffend voorbeeld een mini-tandwieltje met een diameter van slechts 1,4 mm dat in serie wordt geproduceerd. De minuscule, nauwkeurig gevormde tandjes worden daarbij met behulp van micro-lasersnijden gerealiseerd.

Metaalsoorten

Bewerkingen tot op een paar µm nauwkeurig kunnen in allerlei metaalsoorten worden geproduceerd, waaronder RVS, titanium, aluminium en fosforbrons. De benodigde (hulp) tools om de componenten optimaal te kunnen produceren worden in eigen huis vervaardigd. www.lasertechnologyjanssen.com

ECONOMIE

EVENEMENTEN

Technologie Kieswijzer: kieshulp voor technici

Robotica en AI op Yaskawa Techniekdagen

DEN HAAG • De nieuwe Technologie Kieswijzer is nu te raadplegen. De wijzer is een initiatief van Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT)

EINDHOVEN • Op Brainport Industries Campus in Eindhoven worden op woensdag 29 november of donderdag 30 november de Yaskawa Techniekdagen gehouden, twee dagen vol informatie en interactieve demo’s over bekende en nieuwe technische innovaties van Yaskawa.

Hoe denken politieke partijen eigenlijk over de toenemende datalekken, verspreiding van nepnieuws en macht van Big Tech? Op dit soort vragen antwoordt Technologie Kieswijzer 2023. Met de input van de politieke partijen.

'Wij vinden het van belang dat politici blijven nadenken over de impact van opkomende technologieën', aldus Rudy van Belkom, directeur van STT. 'Digitalisering heeft immers veel invloed op onze veiligheid, internationale verhoudingen en de werking van onze democratie. We hopen hier met de Technologie Kieswijzer meer aandacht voor te vragen.'

Kritischer geworden

Kiezers beantwoorden in de kieswijzer zeventien vragen over de rol van digitale technologie in de sa-

menleving. Per vraag is er één keuze te maken uit vijf mogelijke oplossingen voor een probleem.

Nu de kieswijzer voor de tweede keer uitkomt, kan STT in kaart brengen of politieke partijen in de afgelopen jaren anders zijn gaan denken over de rol van technologie in de samenleving. De eerste conclusie is dat partijen over het algemeen kritischer zijn geworden over de inzet van digitale technologie ten opzichte van 2021.

Digitale zaken

'Ontwikkelingen als de toeslagenaffaire hebben een grote indruk gemaakt. Een opkomend aantal partijen wil het gebruik van gegevens over afkomst (zoals nationaliteit) bij de inzet van algoritmen verbieden. Partijen willen daarbij meer regie vanuit de overheid. Zo is de roep om een Minister van Digitale Zaken luider geworden en willen meer partijen investeren in Europese alternatieven voor de platforms van Big Tech.'

Gedurende deze dag komen de laatste Yaskawa innovaties en ontwikkelingen op het gebied van automatisering aan bod, zowel als laatste nieuwtjes over robots en cobots, waaronder de AI interface en Checkbot software. Daarnaast wordt er een aantal automatiseringsoplossingen gedemonstreerd, zoals de hoge snel-

heid Parcel/pakket invoer in robotcel met AI-vision.

Er staan interessante sprekers op het programma die gaan spreken over innovaties en ontwikkelingen in de markt. In de demoruimte bij Yaskawa Benelux zijn een aantal werkende oplossingen te zien, waaronder de HC20 cobot mixed depalletizing opstelling waar met 3D vision wordt gewerkt.

Er wordt ook een bin-pick oplossing gedemonstreerd. In en nabij de demoruimte geven partners uitleg over de automatiseringsoplossingen die samen met Yaskawa zijn ontwikkeld.

Aanmelden kan door een mail te sturen naar marketing.nl@yaskawa.eu.com

Robotica en AI op Yaskawa Techniekdagen.

technologiekieswijzer.nl

k, snel en voordelig!

N

ondernemen

Nieuw pand voor Laser Technology Janssen

E N K E L

S T U K S

E N

S E R I E S

Verantwoordelijk of niet?

I

k heb het als werkgever altijd lastig gevonden hoe ver je kunt gaan bij het aanspreken van medewerkers op hun leefstijl.

Eind jaren ’90 kwam ik in de board van een mediabedrijf, waar we iedere vrijdagochtend in een kleine vergaderruimte vergaderden. Een meerderheid rookte continue sigaren en sigaretten. Een collega, ook vrij nieuw, vroeg of er om de beurt gerookt kon worden. Het antwoord was dat er ‘genoeg andere leuke banen in dit land zijn’. Tegenwoordig ondenkbaar.

Roken mag niet meer tijdens werk, maar we staan nog wel vaak toe dat er buiten gerookt wordt. Zeggen we daar iets van, meestal niet. En wat doe je met medewerkers met veel overgewicht.

We spreken ze er niet op aan. Maar bij arbeidsongeschiktheid zijn wij als werkgever wel verantwoordelijk.

In ieder geval financieel. Verzuimen re-integratiekosten komen voor onze rekening. Gelukkig sinds een paar jaar niet meer de transitievergoeding na twee jaar ziekte uit dienst.

Ik vind dan ook dat wij als werkgever zeker een verantwoordelijkheid hebben. Waar we ons bij een overlijden van een naaste doorgaans coulant opstellen bij verzuim, hebben we een verantwoordelijkheid medewerkers aan te spreken op een levensstijl.

Bij een goede aanpak gaat dat eigenlijk meestal goed. Ik had een voorbeeld van een medewerkster met veel overgewicht (en rokend).

Haar erop aanspreken gaf een enorme schok. Waar ik me mee bemoeide. Na uitleg, kon ze er toch een beetje inkomen. Legde uit, dat ze alleen woonde en niemand had die haar feedback gaf. We spraken af dat ze twee keer per week naar de sportschool zou gaan en dat wij twee jaar de helft van haar abonnement zouden betalen. Ik denk dat deze kosten zich ruimschoots terugverdienen.

Na een jaar bespraken we de deal.

Ze vertelde dat ze er erg blij was met de ‘deal’, maar dat het voor haar een dure grap was geworden, want ze moest nu haar hele garderobe vernieuwen met haar nieuwe maten. Ik blijf het een lastig onderwerp vinden om aan te snijden, maar het moet dan toch maar.

Joachim Driessen,

onafhankelijk adviseur E-mail: redactie@vraagenaanbod.nl

Zeecontainers met toegevoegde waarde • Verkoop en verhuur

VEILIGHEID EN ZEKERHEID IN

• Nieuwe of gebruikte modellen

STOOMTECHNIEK

• Naar wens uitgevoerd in uw bedrijfskleur(en) • Zeecontainers uitgevoerd als kantoor- en magazijnruimte • Milieucontainers • Leverbaar met afzetsystemen

Fabrikaat

• Maatwerk

Werkdruk

Cap.

Bouwjr.

10 bar 10 bar 10 bar 13 bar 10 bar 12 bar 16 bar 16 bar 12 bar 10 bar 10 bar 13 bar 10 bar 12 bar 12 bar 12 bar 12 bar 8 bar 16 bar

2.800 kg/h 6.000 kg/h 800 kg/h 650 kg/h 400 kg/h 10.000 kg/h 6.000 kg/h 6.000 kg/h 5.000 kg/h 4.000 kg/h 3.500 kg/h 4.000 kg/h 500 kg/h 500 kg/h 1.000 kg/h 2.000 kg/h 1.800 kg/h 200 kg/h 1.200 kg/h

1994 1991 2000 1997 1997 1998 2020 2020 1996 1999 1984 1997 1996 2022 2022 1978 1986 1988 2003

LAGEDRUK STOOMKETEL HKB 6 m²

0,5 bar

300 kg/h

2003

STOOMACCUMULATOR HKB 25 m3

3 bar

Standard Kessel 65 m² Loos 125 m² Loos 20 m² Loos 16 m² Loos 9 m² HKB 237 m² HKB* 133 m² HKB* 133 m² HKB* 130 m² HKB 100 m² HKB* 80 m² Omnical 90 m² Henschel 12,9 m² Prokal / SBK 14 m² Prokal / SBK 25 m² Hagoort 50 m² Hagoort 44 m² Hagoort 5 m² Viessmann 25 m² * Uitgerust met een economiser.

• Transport met eigen laad- en loskraan Stobbeweg 11 2461 EX Ter Aar Telefoon: (0172) 60 43 43 E-mail: info@pietersecontainer.nl www.pietersecontainer.nl

Gespecialiseerd in dieptrekken

1996

STOOMKETELVERHUUR

Dieptrekken is één van de specialismen bij GB Metaal.

• Gedurende reparatie van uw ketels • Bij periodieke inspectie • Als tijdelijke capaciteitsverhoging

GB Metaal Edisonstraat 9, 7601 PS Almelo 0546 - 443111

V.O.

www.gb.nu

40 HUURKETELS BESCHIKBAAR

SILICON Fiber Laser Snijmachine

Onberispelijke precisie in jouw buurt

Cap. van 60-10.000 kg/h in drukken tot 25 bar.

DRUKVATEN ONDER KEUR STOOMKETELREPARATIE - REVISIE - VERHUUR KETELHUISINSTALLATIE - LEIDINGWERK

De Fiber Laser Snijmachine kan alle gewenste vormen in een oogwenk uit verschillende materialen snijden. Stuur ons jouw 2D-tekeningen en reken op precisie en nauwkeurigheid.

• Snel • Lokaal • Hoge kwaliteit • Minimaal materiaalverlies

Max dikte*: Messing................... 6 mm Roestvaststaal........ 20 mm Koolstofstaal.......... 25 mm *Dikker materiaal op aanvraag

Neem contact met ons op! +31 (0) 174-225522 www.silicon.nu

sales@silicon.nu

Monsterseweg 2, 2291PB, Wateringen

Postbus 59, 1440 AB Purmerend · Kwadijkerkoogweg 2, Purmerend Tel. (0299) 42 77 51 · Fax (0299) 47 07 61 · E-mail prokal@prokal.nl

www.prokal.nl

Professionele

SINDS 1990

Reinigingsproducten OPPERVLAKTEBEHANDELING en Oppervlaktetechnieken ROESTVASTSTAAL & ALUMINIUM Sir John B.V. Zuidbaan 511 2841 MD Moordrecht T 0182 396931 F 0182 396937 E info@sir-john.nl W www.sir-john.nl ABN AMRO Bank NL66ABNA0489075991 BIC ABNANL2A ING Bank NL32INGB0006512703 BIC INGBNL2A BTW nr. NL808830430B01 K.v.K. Gouda 29035693

362600 aanvraag@disselhorstmetaal.nl

362600 aanvraag@disselhorstmetaal.nl

362600 aanvraag@disselhorstmetaal.nl

Beitsen & Passiveren

Overkampsweg 26, 8102 PH Raalte 194301.pdf Tel. 1 0572-362600 24-01-19 13:30 • aanvraag@disselhorstmetaal.nl

Reinigen & Onderhouden Equipment & Afvalwaterbehandeling

UIT VOORRAAD LEVERBAAR

TigBrush lasnaad reiniging Chemisch Zwarten

TECHNISCHE KUNSTSTOFFEN PA 6 PA 6.6 PA 12 PVC PVDF PP PE/UHMPE

POM PTFE PETP PC PEEK PF-W

Tenzij uitdrukkelijk anders is bepaald, zijn op al onze aanbiedingen, overeenkomsten en leveringen van toepassing onze laatstelijk Algemene Leveringsvoorwaarden gedeponeerd bij de K.v.K. te Gouda. een exemplaar van deze voorwaarden wordt u op aanvraag gratis toegezonden. Eventuele reclamaties binnen 8 dagen.

Sir John B.V. www.hemimex.nl T. (073) - 521 91 25 E. info@hemimex.nl

Zuidbaan 511 2841 MD Moordrecht Nederland

Tel. 0182 396 931 www.sir-john.nl info@sir-john.nl

Cor-Ten® / S355J0WP Weervast plaatstaal

Leverbare afmetingen uit coil voorraad: Diktes: 0,6 t/m 20 mm Lengtes: tot max. 14 meter Breedtes: 1000 tot max. 2500 mm Uit voorraad leverbaar: platen in diktes 2 t/m 15 mm Bijsterhuizen 5143 NL 6604 LX WIJCHEN www.noviostaal.nl

+31 (0)24-6750840 info@noviostaal.nl www.cortenstaal.nl

Toelevering van: * CNC Draai- en freeswerk * Constructie * Hydrauliek * Engineering * Montage

Eigen gereedschapmakerij is één van de specialismen bij GB Metaal.

Vlam Machinefabriek B.V. T: 0228-593066 E: info@vlammachinefabriek.nl I: www.vlammachinefabriek.nl

GB Metaal Edisonstraat 9, 7601 PS Almelo 0546 - 443111

tel mail web

fast. safe. easy.

0LASMANIPULATOREN0

Eigen gereedschapmakerij

0LASROLSTELLINGEN0

DUMETA® uit Oldenzaal is uw partner voor het roteren en positioneren van werkstukken.

0LASKOLOMMEN0

www.gb.nu

+31 541 533 369 info@dumeta.nl www.dumeta.nl

0PIJPROTATIESYSTEMEN0

Verbeter en optimaliseer uw productieproces. Onze machines vereenvoudigen uw werk, helpen bij het sneller afronden van de projecten en verbeteren de veiligheid en ergonomie op de werkvloer.

Wilt u ook uw productieproces verder optimaliseren?

Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op.

UITGELICHT

De focus ligt op leverbetrouwbaarheid en kwaliteit'

9

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

PLAATBEWERKING De machines in de productiewereld zijn aanzienlijk geëvolueerd

Evolutie van automatisering in de productiewereld NIEUWLEUSEN • Wilko Spijkerman, productiemanager bij Hoekman RVS, deelt zijn inzichten over de ontwikkelingen in de productiewereld. Hij benadrukt de voortdurende zoektocht naar verbeteringen en de toepassing ervan, evenals de focus op leverbetrouwbaarheid en kwaliteit.

Een opvallende trend die hij heeft waargenomen, is de toenemende mate van automatisering binnen het productieproces van Hoekman RVS. Bijna alle stappen zijn geautomatiseerd, met uitzondering van het uitpakken van lasersnijwerk. Spijkerman erkent dat het automatiseren van het uitpakken een uitdaging vormt, met name vanwege de diversiteit van het lasersnijwerk en het ontbreken van een eigen productie. Desalniettemin blijft het streven naar automatisering een belangrijk doel voor het bedrijf.

Investeren

Om verdere verbeteringen te realiseren, overweegt Hoekman RVS de aanschaf van een nieuwe kantbank met een robot. De focus ligt op het buigen van zwaardere materialen en het produceren van enkele stuks.

Hierbij wordt het offline programme-

ren van de robotkantbank als essentieel beschouwd.

Optimalisatie van ruimte

Hoekman RVS staat op het punt om de lasserij te verplaatsen naar een nieuwe vestiging aan de Rollecate. Dit biedt kansen om processen te optimaliseren, nieuwe kantbanken toe te voegen en meer ruimte te creëren voor de uitpakkers. Bovendien stelt de nieuwe locatie het bedrijf in staat om aparte ruimtes in te richten voor specifieke taken, zoals hand-laserlassen.

Daarnaast zal de inzet van een Automated Guided Vehicle (AGV) worden geïntroduceerd om het gesneden werk automatisch naar de uitpaktafels te vervoeren.

Spijkerman benadrukt het belang van leverbetrouwbaarheid en kwaliteit als sturende criteria binnen de productie. Het goed functioneren van het ERP-systeem, voldoende personeel om afwezigheid op te vangen, tijdige machineondersteuning en een geoptimaliseerde voorraadpositie spelen allemaal een rol in het realiseren van een betrouwbare levering.

Daarnaast is het behouden van een hoogwaardige snijkwaliteit essentieel en worden de opmerkingen van klanten meegenomen in het produc-

tieproces. Dit vereist goed getrainde operators die de machines in optimale staat houden en de juiste afstellingen kunnen doen voor verschillende materialen en diktes. Om deze aspecten te waarborgen, heeft het bedrijf een Kwaliteitsmanager aangesteld.

Evolutie

De machines in de productiewereld zijn aanzienlijk geëvolueerd. Vroeger gingen machines, zoals een wals, wel dertig jaar mee, maar tegenwoordig is de levensduur veel korter. De voortdurende updates van besturingssystemen om compatibel te blijven, leiden tot een snellere afschrijving.

Bij Hoekman RVS wordt er specifiek gelet op de lichamelijke belasting van medewerkers, vooral bij het werken met de Eagle 30 kW lasersnijmachine, die in staat is om dikker en zwaarder materiaal te verwerken. Indien nodig worden er hulpmiddelen ingezet om de belasting te verminderen.

Toekomst

De productiemanager voorziet een toekomst waarin automatisering en robotisering steeds verder zullen gaan. Dit betekent dat taken verschuiven naar het bedienen van robots.

Bovendien gelooft hij dat grote klan-

Kwaliteitscontrole van kantwerk, met rechts Wilko Spijkerman. (Foto: Hoekman RVS)

ten binnenkort rechtstreeks via een EDI-koppeling in het ERP-systeem van Hoekman RVS kunnen bestellen en hun order in het productieproces kunnen volgen. Dit opent mogelijkheden voor directe digitale bestellingen van lassen en assemblage. Om voorbereid te zijn op deze ontwik-

kelingen, benadrukt hij het belang van extreme flexibiliteit om veel producten volledig geautomatiseerd te kunnen produceren en grote series moeiteloos door het productieproces te laten verlopen. www.hoekman-rvs.nl

BUSINESS

4 op de 5 industriële bedrijven ziet verstoringen in toeleveringsketen DEVENTER • Tekorten in onderdelen en chaos in de toeleveringsketen maken al lang deel uit van het dagelijks leven in de Nederlandse industrie. De hoop dat markten en toeleveringsketens snel zullen versoepelen is sterk verminderd. Verstoringen in de toeleveringsketen houden 83 procent van de Nederlandse industriële bedrijven nog steeds in spanning.

Voor het derde jaar op rij werden 250 Nederlandse besluitvormers uit verschillende industriële sectoren ondervraagd voor het Supply Chain-rapport in opdracht van Reichelt Elektronik. De enquête is uitgevoerd in oktober 2023 door het onafhankelijke instituut OnePoll. Respondenten waren technische besluitvormers uit de productiesector, waaronder lucht- en ruimtevaart, auto’s, textiel, hardwarecomponenten, fabricage en fabricage, elektronische componenten, transport en expeditie, leveranciers van nutsbedrijven en machinebouw.

Eigen veerkracht

Bijna de helft (45%) van de besluitvormers in de Nederlandse industrie gelooft dat de situatie in de toekomst zal verbeteren. Dat is minder dan in de voorgaande jaren, in 2021 was ruim twee derde nog positief over de toekomst en het jaar ervoor was dit 48 procent. Wel hebben de respondenten van

de enquête vertrouwen in de veerkracht van hun eigen bedrijf (88%), hoewel de meerderheid (52%) het ermee eens is dat hun bedrijf de afgelopen drie jaar aanzienlijke verliezen heeft geleden. Ook vreest 59 procent het economische risico dat hun bedrijf loopt wanneer er grote tekorten ontstaan aan bepaalde componenten. Door het invoeren van een betrouwbaar systeem zijn zij ervan overtuigd dat ze de problemen in de toeleveringsketen kunnen overwinnen (69%).

Maatregelen

De voorraden van materialen worden schaars, leveringen worden vertraagd of helemaal geannuleerd. Daardoor komt de productie in Nederland vaak tot stilstand. Toch laten de resultaten van de enquête van dit jaar een verbetering zien ten opzichte van voorgaande jaren: terwijl er in 2021 gemiddeld 38 dagen productiestilstand was en in 2022 gemiddeld 47 dagen, konden bedrijven in 2023 slechts dertig dagen niet produceren.

Zelfs negentien procent van de ondervraagden hoefden ondanks de hindernissen het werk helemaal niet neer te leggen. Dit resultaat toont op indrukwekkende wijze het succes aan van de maatregelen die in de afgelopen twaalf maanden zijn genomen.

Onshoring

Een nieuwe en populaire trend om knel-

punten in de toeleveringsketen het hoofd te bieden en veerkracht op te bouwen of te behouden werd dit jaar belicht in het Supply Chain rapport van reichelt elektronik. Een meerderheid van de bedrijven (90%) ziet leveranciersdiversificatie als een kernstrategie.

Steeds meer bedrijven werken met meerdere leveranciers samen voor bepaalde componenten en grondstoffen.

geveer een derde van de bedrijven op deze maatregel vertrouwen. meer op: www.vraagenaanbod.nl

Buizen in elke maat en kwaliteit

Ook onshoring, dat wil zeggen het samenwerken met lokale leveranciers, is een belangrijke strategie (84%) om onafhankelijk te worden van de globale handel en politieke onrust. Het overschakelen naar goedkopere leveranciers staat ook hoog in de lijst (80%).

Voorraad

Het verhogen van de voorraden blijft een populaire tegenmaatregel die wordt genomen om knelpunten in de bevoorrading tegen te gaan. In 2021 volgde 49 procent van de bedrijven deze strategie, tegenover 64 procent in 2022.

Dit jaar doet nog zo’n 39 procent aan het vergroten van de voorraden van kritieke componenten. Nog eens 42 procent is van plan dit in de komende twaalf maanden verder te vergroten. In detail omvat dit de verwerkende industrie van hardwarecomponenten en elektronische componenten, bouwkunde, de auto-industrie en nutsbedrijven, waar on-

Tel. +31 (0) 184 609346 Mob. +31 (0) 6 53372021 info@pierresteeltrade.nl - www.pierresteeltrade.nl

Duurzame oplossingen voor slijtage en corrosie

Meer dan 40 jaar ijzersterk vakmanschap

6 X 2 METER!

We lossen problemen op of denken al in de ontwikkelingsfase met u mee. Zo helpen we productieprocessen weer op gang, verlengen we de levensduur van materialen, en bieden we een alternatief voor dure of moeilijk verkrijgbare metalen.

Onze adviseurs helpen u graag.

2

Lasersnijden | Kanten | Walsen

2

Staal | RVS | Aluminium

2

Van enkel ontwerp tot grote series bulk

2

Bevoegdheid tot LLoyds hermerken

Gicom Biddinghuizen | 0321 - 332 682 | metaalbewerking@gicom.nl | www.gicom.nl

Gicom_advertentie_132x92mm.indd 2

Maastricht +31 43 363 2021 chromin.nl

Kwaliteit in alle lagen

10-03-2021 11:12

uw partner voor gecertificeerd laswerk

Perfectie in metaalbewerking en plaatwerk

Ontdek ons op baas-metaal.nl

Al 35 jaar dé specialist in slimme metaaloplossingen

lasersnijden cnc-zagen walsen cnc-(vloei)boren kanten glasparel-stralen engineering (robot)lassen draai/freeswerk

SPANTECHNIEK | NORMELEMENTEN | BEDIENDELEN

100 % PRODUCTCOMPETENTIE

§ §

Meer dan 60.000 producten Ontwikkeling en productie in Duitsland

§ §

Ergonomie en stabiliteit Meer dan 100 jaar OP SAFE MET KIPP

KIPP NEDERLAND BV Willem Dreeslaan 251 . 2729 NE Zoetermeer . Tel. +31 79 361 12 21 . info@kippcom.nl . www.kippcom.nl

12

REPORTAGE

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

Hybride energiesystemen voor de industrie

Nieuwste techniek om stroomgebruik veilig te stellen VONK staat inmiddels 86 jaar aan de top qua innovatie en bedenkt oplossingen in stroomconversie, elektriciteit, instrumentatie, besturing en automatisering voor ondernemers. Neya is het nieuwste product uit de VONK-collectie gericht op waterstof.

Evert Bruinekool

In een breed scala van industrieën voor grote namen als Shell en defensie bedenkt VONK energieoplossingen: hernieuwbare energie, nucleair, zowel conventioneel en olie en gas, (petro)chemie, productiebedrijven en voor defensiesystemen, zoals aansturingen voor radars. Nieuw is de ontwikkeling van een voeding die secuur binnen strenge toleranties een elektrolyse voor waterstof kan voeden en zelfs bij uranium in de verrijking gebruikt wordt.

Hybride voor iedereen

Hybride energiesystemen spelen een steeds grotere rol in de industrie. Steeds vaker komt het voor dat aansluiten op het net met zonnepanelen tegengehouden wordt door de energiebedrijven of er zijn lange wachtlijsten voor extra stroomafname uit het net. VONK weet vaak de oplossing en maakt een systeem dat de omgeving niet ontregelt.

Shell werkt bijvoorbeeld op zee met grote systemen van VONK op offshore platforms. Een aggregaat is niet meer nodig want er wordt gewerkt met uitstootvrije energie.

Met machines die onder strenge regels gebouwd en gecontroleerd worden.

Inmiddels zijn de eerste systemen gebouwd voor aannemers die elektrisch willen bouwen met minder uitstoot.

'Een eiland dat overdag, als de machines werken, oplaadt', vertelt Patrick Bekel, commercieel directeur VONK. 'Met

zonnepanelen maar zo nodig kan het ook intelligent bijladen van het stroomnet. ’s Nachts laden de bouwmachines om de volgende dag weer gebruikt te kunnen worden.' Ook ideaal voor de ambachtslieden op locatie waar bijvoorbeeld nog geen stroom is, zodat handgereedschappen opgeladen kunnen worden of zelfs een tijdelijk eigen stroomnet op locatie. Daarnaast is dit systeem ook toepasbaar voor voertuigen in een logistiek centrum, onafhankelijk van het stroomnet.

Geen netcongestie

Zonne-energie die opgeslagen wordt en gebruikt kan worden zodra het nodig is, compleet standalone eigen voorziening van stroom. Daarop zijn varianten mogelijk die de omgeving niet storen en die nog eens stroom binnenhalen van het net, natuurlijk op het moment dat stroom goedkoop is. Overdag werk je op energie dat door licht opgewekt wordt en zodra het donker wordt heb je de energie die overdag te veel geproduceerd is in een eigen accusysteem. Deze werkwijze ontlast zelfs het openbare stroomnet.

De basis van deze mogelijkheden is de HPS, een unieke Hybrid Power Management System. 'Bij VONK zijn we voortdurend bezig met het ontwikkelen en verbeteren van onze duurzame energieoplossingen', zegt Bekel. 'We

Patrick Berkel, directeur VONK: ‘Offshore wordt de stroomvoorziening foutloos geregeld, zonder dieselaggregaat.

Neya wordt stap voor stap op klantwens samengesteld in CAD 3D.

hebben onlangs ons plug-and-play HPS geüpgraded, waardoor het nog compacter, efficiënter en kosteneffectiever is geworden. De kern van de HPS 2.0 is een slim energiebeheersysteem, dat de optimale balans vindt tussen groene stroomopwekking (zon, wind, golfslag), back-upopwekking, energieopslag en energiebelasting.'

'Continue vernieuwing is de drijfveer van VONK', vertelt Bekel. 'We zijn groot geworden door radiografiesystemen

Neya is het nieuwste product uit de VONK-collectie, gericht op waterstof.

13

‘Het juiste gebruik van groene hybride energie is een winwinsituatie voor iedereen’

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

aparte productlijn, Neya, om energie nauwkeurig om te zetten in gelijkstroom voor elektrolyses die waterstof uit stroom en water maken. 'Inmiddels staat in Duitsland een 140 MW DC-converter voor kernfusieonderzoeksfaciliteit en in Finland staan vier NEYA Power Supply kasten aan de 20 MW-elektrolyses voor de eerste groene waterstofproductie-installatie.'

Nauwelijks verlies

De NEYA Power Supply kasten zijn 97 tot 98 procent effectief en hebben nauwelijks verlies. 'De 2 tot 3 procent verlies wordt omgezet in warmte waardoor bijvoorbeeld weer een stad van warm water voorzien kan worden', voegt Bekel toe. 'Ofwel het verlies is weer rendement voor verwarming.' Door de nauwkeurigheid en incalculeren van omgevingsfactoren worden externe en interne verstoringen gladgestreken door de apparatuur. De basis voor NEYA werd gelegd bij een project voor kernfusieonderzoek in Duitsland voor het Max Planck instituut. Hier wordt door een magnetisch veld plasma op twee miljoen graden zwevende gehouden. Hiervoor is een 140MW DC converter gebouwd met bouwstenen die ook voor de NEYA waterstof converter gebruikt worden.

‘Om netcongestie tegen te gaan, koppelen we zonnepanelen aan opslagsystemen met een slim controlesysteem die bijvoorbeeld opslaat als de energie goedkoop is en teruglevert aan het net als de prijs hoog is. Daarnaast kan je ook denken aan een automatische noodstroomvoorziening door de batterijen en de zonnepanelen. Valt het net uit, dan is er niets aan de hand, je kan direct door produceren. Ze leveren voor bedrijven verschillende energieopslagsystemen die energie kunnen opslaan.

Veel mogelijk

voor Schoonebeek, de bakermat van de Nederlandse olie- en gasindustrie. Maar Shell wilde meer en dat zijn we gaan ontwikkelen. Automatiseringssystemen, voor bijvoorbeeld pompen en afsluiters, aan en uit te zetten op afstand.' Zij zijn met Shell meegegaan de wereld over en gegroeid. VONK is een midden- en klein bedrijf van 20 miljoen omzet met 85 medewerkers en ziet steeds meer een verandering van olie en gas naar zonne-energie

Testen van apparaten voor het Neya systeem.

en wind.

'De olie- en gasbranche is nu zelf aan het vergroenen en oogst hun producten zo veel mogelijk groen, vooral door zelf met apparatuur op zonne-energie te werken.'

Vergroening van systemen in de woestijn die bijvoorbeeld volledig op zonne-energie draaien bij oliewinning en de energie opslaan zodat ’s nachts doorgewerkt kan worden met de opgeslagen energie. Daarnaast is er een

Gekoppeld aan het stroomnet kan het overdag met veel zon zelfs zo zijn dat je in de avond wordt betaald voor doorleveren van je opgeslagen stroom aan de energiemaatschappij. Het systeem kan overdag als er een overschot is zelfs automatisch de batterijen laden van het net. '‘Dat en de zonne-energie geeft je ’s avonds stroom voor je productie of als je meer energie hebt dan jezelf nodig hebt kan je ook terug leveren aan het net.

Natuurlijk als de prijs hoger is.' Ofwel bijna altijd als de consument ’s avonds thuiskomt en stroom gaat gebruiken. Echter zoals we allemaal weten is de opbrengst van zonnepanelen in de winter wel lager.

'We leveren systemen vanaf 100 kilowattuur. Dat is voldoende voor mkb-bedrijven. Uiteraard gebruik je met een machinepark meer energie. In Nederland is het gemiddelde stroomverbruik per dag voor een huishouden circa 7,4 kW. Met een elektrische auto ligt dat snel 5 kW hoger. 100 kWh is goed voor het kantoor van de meeste mkb-bedrijven, in de winter moet je mogelijk het net erbij gebruiken. Er is veel mogelijk en netcongestie is niet nodig als er op de juiste manier apparatuur is aangesloten. Eigenlijk kunnen alle problemen die kunnen ontstaan opgelost worden. Het juiste gebruik van groene hybride energie is een win-winsituatie voor iedereen.'

www.buislasersnijden.nl L A S E R S N I J D E N . B U I S L A S E R S N I J D E N . WAT E R S T R A A L S N I J D E N . C N C P O N S E N . Z E T T E N . P L A AT B E W E R K I N G . K O N S T R U K T I E

“Al meer dan 45 jaar ervaring in de metaal”

Uw toeleverancier van buig- en walswerk • Buig en walswerk van Ø 10 tot en met Ø 114 mm • Poedercoaten • Klein constructiewerk

www.jansenbuigservice.nl Antennestraat 2 3903 LZ Veenendaal Telefoon 0318-512403

Gespecialiseerd in optrompen en verjongen van buizen Optrompen en verjongen is één van de specialismen bij GB Metaal.

GB Metaal Edisonstraat 9, 7601 PS Almelo 0546 - 443111

www.gb.nu

Topkwaliteit Laswerk! cad

lasersnijden

ponsen

verspanen

buigen

strekken

walsen

lassen

finishen

opslag

Uw product gratis op voorraad!

Al uw plaat- en laswerk op afroep leverbaar Omdat uw producten in serie en daarmee milieuvriendelijker en goedkoper worden gemaakt, en in ons magazijn (7.000 m2) worden opgeslagen, kunnen wij u op afroep leveren. Dat scheelt u ruimte èn geld!

Uw voordelen • Lagere prijs • Facturering bij afname • Verzekerd van voorraad • Groenste productie

Veluw Metal Creations

...waar vakmanschap, hightech en duurzaamheid hand in hand gaan

Klompenmaker 18 5253 RH Nieuwkuijk

T. (073) 511 85 03 • info@vmc.eu • www.vmc.eu

SCAN VOOR ONZE VACATURES

PERFECTIE TUSSEN MENS EN METAAL lassen, lasersnijden, kanten, walsen, engineering, framebouw, constructie, industriële behuizingen, machine- en apparatenbouw

Sinds 1919 biedt Assink & Schipholt betrouwbaarheid en hoogwaardige kwaliteit.

Wilt u meer weten over Assink en Schipholt?

Kijk dan op www.assinkschipholt.nl

uw partner voor gecertificeerd laswerk

16

UITGELICHT

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

MACHINEBOUW Reshoring jaagt digitalisering en automatisering aan

Recordjaar voor LVD ondanks daling orderintake

Jerom Rozendaal

Alhoewel de orderintake dit jaar gedaald is, stevent LVD af op een recordomzet. Dat vertelt Kurt Debbaut, commercieel directeur van het Belgische bedrijf. ‘De afgelopen twee jaren waren erg goed. Deze machines worden dit jaar geleverd en gaan dus dit jaar mee de boekhouding in.’

De machinebouwer ziet verder duidelijk de invloed van inhousing en reshoring, hetgeen digitalisatie en automatisering verder aanjaagt in de metaalbewerking.

Open dagen

Met enkele honderden bezoekers waren de BeNeLux open dagen van LVD in het West-Vlaamse Gullegem dit najaar goed bezocht. Terwijl diverse experts in de mediaruimte vertelden over de trends in de plaatbewerking, stonden in de showroom de nieuwste modellen lasers, kantbanken en ponsmachines opgesteld, veelal in een geautomatiseerde allin-one oplossing. Bovendien werden de bezoekers, waaronder veel Nederlanders, rondgeleid in de werkplaats waar de grotere kantbanken en lasermachines gemaakt worden.

De fabriek in Gullegem is één van de vijf fabrieken van LVD wereldwijd.

De andere productielocaties staan in China, de Verenigde Staten, Slowakije

Op hoofdkantoor van LVD in Gullegem worden de grote kantbanken van de group gemaakt.

en Italië. Het bedrijf, dat vernoemd is naar de drie oprichters Lefebvre, Van Neste en Dewulf, heeft verkoopvestigingen in 47 landen in de wereld en heeft in totaal 2.500 mensen op de loonlijst staan, waarvan 400 in Gullegem.

Europa is de belangrijkste afzetlocatie voor de machinebouwer, alhoewel Amerika, China en andere Aziatische landen de voorbije decennia aan marktaandeel wonnen. Deze ontwikkeling lijkt te vertragen, stelt Kurt Debbaut, commercieel directeur het Belgische bedrijf. ‘Bedrijven in het Westen komen steeds meer terug op specialisatie en outsourcing naar verre landen of de concentratie van productie op een locatie. Door corona hebben zij de kwetsbaarheid van hun supply chain ingezien.’

Reshoring en inhousing

Ook de geopolitieke spanningen spelen een rol bij de ondermijning van de positie van China als fabriek van de

Commercieel directeur Kurt Debbaut.

wereld. LVD merkt dat productieketens deels verschuiven naar andere landen zoals India en Vietnam. ‘Daar zien we het laatste periode een significante stijging van de aanvragen en verkoop.’

Daarnaast ziet de machinebouwer dat er steeds meer productie teruggehaald wordt naar Europa. Naast reshoring is er sprake van insourcing waarbij bedrijven uitbestede productie in eigen beheer nemen. Een voorbeeld van zo’n bedrijf is een kachelen haardenbouwer in het zuiden van Nederland. Debbaut: ‘Tot enkele jaren geleden hadden deze de volledige productie geoutsourced en vond alleen de assemblage plaats in Nederland.

Inmiddels hebben ze alle productie naar zich toegetrokken en hebben ze vijf fiberlasers en 14 kantbanken van ons staan.’

De West-Vlaming benadrukt dat dit bedrijf productie uit Oost-Europa heeft teruggehaald, maar dat de beweegredenen dezelfde zijn. ‘Door

productie in house uit te voeren, ben je minder afhankelijk van de supply chain en kun je sneller schakelen. Is een onderdeel verkeerd gesneden dan hoeft je niet een week te wachten op je toeleverancier, maar kun je het snel zelf maken.’

Toeleveranciers merken de reshoring vooral in de vraag naar kleinere series, vervolgt Debbaut. ‘Bedrijven stappen af van het aanhouden van grote voorraden, omdat levertijden kleiner worden als de productie dichter bij huis plaatsvindt. Op deze manier kunnen ze hun geld in andere zaken investeren dan in het stockeren van onderdelen en componenten.’

Flexibele productieprocessen

We fotograferen de verkoopdirecteur voor de Ulti-Form, een gerobotiseerde kantbank met automatische gereedschapswissel en geautomatiseerd laden en ontladen. Deze machine staat volgens hem symbool voor een aantal ontwikkelingen in de

plaatbewerking op het moment. De vraag naar kleinere series vereist een flexibel productieproces met korte doorlooptijden en snelle omzetting van ‘art-to-part’ - van een 3D-digitaal model naar een afgewerkt 2D stuk.

Bij de ontwikkelingen in de maakindustrie in Europa speelt de arbeidsmarkt overigens een belangrijke rol.

‘Door het enorme tekort aan technisch geschoolde krachten heeft de maakindustrie het in heel het Westen moeilijk’, zei CEO en medeaandeelhouder Carl Dewulf eerder in het Belgische zakenblad De Tijd. ‘Daarom is de vraag naar technologie om mensen te vervangen groot. In de VS, waar de arbeidsvijver zo goed als leeg is, zit ons orderboek stampvol. Die schaarste creëert deze markt.’

Het schetsen van de situatie in de maakindustrie doet Debbaut ook met een voorbeeld van een Nederlands bedrijf. ‘Ik was laatst bij een bedrijf in de Achterhoek waarbij de eigenaar trotst wees op een werkstudent. Deze was

Phoenix lasersnijmachine en Strippit PX-ponsmachine aangesloten aan een WAS-magazijn.

17

'Toeleveranciers merken de reshoring vooral in de vraag naar kleinere series'

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

Phoenix FL-6525 fiber laser met de optie bevelsnijden.

die dag ‘ochtends om 8u gestart en bediende om 9u volledig zelfstandig een kantbank. Door de ontwikkelingen op gebied van software en offline programmering is het aansturen van een machine een stuk eenvoudiger geworden.’

Het belang van automatisering en softwareontwikkeling in de machinebouw, oftewel “robotisering en informatisering”, blijkt uit de meest recente overnames van LVD. In 2022 nam het de Solutions-afdeling van Kuka Benelux over in het Belgische Houthalen-Helchteren. De overname zorgde ervoor dat de bouwer van plaatbewerkingsmachines haar expertise en het marktbereik op het vlak van robotautomatisering aanzienlijk vergrootte. Enkele jaren daarvoor nam het automatiseringsbedrijf COMPAC (Urbino, Italië) over. Dit zorgde voor een significante uitbreiding met o.a. toren- en magazijnsystemen.

Ontwikkeling op gebied van software resulteerde in het nieuwe por-

Twee bezoekers van de open dag bij de Phoenix lasersnijmachine.

taal CADMAN-Flow waarmee zowel de machine als de automatische belading aangestuurd kan worden.

Recordomzet

De trends in de metaalbewerking stemmen LVD hoopvol in de verdere toekomst, alhoewel het bedrijf een kleine terugval in de orderintake kent. Dit is volgens Debbaut te wijten aan inflatie, hoge rentes, en politieke onzekerheid welke de vraag temperen. ‘Maar een terugval is een groot woord. Het gaat iets minder dan de voorbije jaren, maar nog steeds erg goed.’ De West-Vlaming geeft aan dat de verkoop na de coronaperiode piekte.

Ondanks de verminderde orderintake verwacht de machinebouwer dit jaar een recordomzet. ‘Door de grote vraag na corona liepen de levertijden op tot een jaar voor de grote machines. Veel van de machines die toen besteld zijn, zijn dit jaar geleverd.

Daardoor verwachten we dit jaar weer

een recordomzet, alhoewel de orderintake dus iets lager ligt’, verklaart de verkoopmanager van de groep de ogenschijnlijke tegenstrijdigheid.

254 CNC-assen

Naast de iets minder rooskleurige vraag kampt LVD al langer met een groeiende concurrentie uit anderen landen waarbij vooral Chinese machinebouwer als paddenstoelen uit de grond schieten. Alhoewel de kwaliteit van deze machines toeneemt, blijft de Belgische multinational positief over de concurrentiepositie. Ter illustratie hiervan wijst LVD marketingdirecteur Matthew Fowles even later op de romp van een Boeing vliegtuig die is uitgestald in de showroom in Gullegem. Het stuk met verschillende persindrukken is gemaakt met een kantmachine met maar liefst 254 CNC-gestuurde assen. ‘Dit is wereldwijd de enige die dergelijke stukken automatisch kan maken.’

Het productengamma van LVD valt uiteen in high end, middle end en cost efficiënt. Ook voor deze laatste, eenvoudigere type machines kan het bedrijf volgens eigen zeggen concurreren met goedkopere Chinese modellen. ‘Wij leveren de machine met een zeer uitgebreide databank met allerhande parameters. Hierdoor kunnen we de ‘standaard’ machines afstellen op maat van het bedrijf en zijn er later mogelijkheden om verder te automatiseren’, zegt Debbaut.

Ontwikkelingen fiberlaser

Alhoewel robotisering de innovaties in de machinebouw aanvoeren, staat de sector ook op ander gebied niet stil. Zo gaan de ontwikkelingen van de lasersnijders in een sneltrein voort sinds de fibertechniek haar intrede maakte. Hierdoor is het mogelijk om steeds dikkere platen te snijden en begeeft de techniek zich steeds meer in de markt die ooit voorbehouden was aan de plasmabranders.

Naast een alsmaar stijgend vermogen breidt LVD haar gamma uit met een beweegbare bevel op een kleinere Phoenix fiber laser dan de Taurus lasersnijmachine met beweegbaar portaal waardoor schuin snijden ook in beeld komt bij de bedrijven met beperkere plaatbewerkingsopdrachten. Deze functie is bijvoorbeeld interessant voor bedrijven die platen werkstukken voorbereiden voor lasbewerkingen.

De trends in het lasersnijden kwamen ook voorbij in een drietal seminars die tijdens de open dagen gegeven waren. De onderwerpen lijken symbolisch voor de trends op het gebied van metaalbewerking. In een andere lezing kwam het nieuwe nieuw softwareportaal voorbij, terwijl Stephan Martens namens Alup Kompressoren uit Nederland was afgereisd over de opmars van zelfs stikstof opwekken voor lasersnijden. Ook op dat gebied is er trend naar zelfvoorzienendheid in de metaalsector.

De zuigers van gehard staal zijn nauwkeurig afgewerkt en gepolijst voor een langdurige werking van de kantbanken

Robuust. Duurzaam. Design.

Optima Kranen B.V., onderdeel van de Breedveld Groep, is als officieel OMIS-dealer gespecialiseerd in de verkoop van bovenloopkranen, onderhangende kranen, zwenkkranen, portaalkranen en magazijn oplossingen zoals het automatische magazijn kraansysteem dat door OMIS zelf ontwikkeld is.

OMIS en Optima Kranen zijn beide al lang bestaande familiebedrijven en hebben de handen ineengeslagen om de beste kraan- en hijsoplossingen in de Nederlandse markt aan te kunnen bieden. Met afzonderlijk al ruim 50 jaar ervaring in de kranenmarkt kiest u voor degelijkheid, betrouwbaarheid en kennis en daarmee voor het beste advies voor uw vraagstuk.

optimakranen.nl

PRODUCTUPDATE

19 17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

INDUSTRIETECHNIEK

Omvormers

TDK Corporation) introduceert de TDK-Lambda PH1200A280 full-brick DC/DC-omvormers voor gebruik met HVDC (high voltage direct current) ingangsspanningen van 200 tot 425 VDC. Hiermee wordt de PH-A280 serie, met vermogensniveaus van 50 W, 75 W, 100 W, 150 W, 300 W en 600 W, uitgebreid met een uitvoering voor 1.200 W. Deze vermogensmodules zijn geschikt voor hoge-spanning gelijkstroomsystemen in halfgeleidertestapparatuur, datacommunicatie, stroomleidingen, industriële en duurzame energietoepassingen met ingangsspanningen tussen 200 en 425 VDC. De PH1200A280-serie is verkrijgbaar met vijf uitgangsspanningen: 12 V, 24 V, 28 V, 36 V en 48 V. Door een breed instelbereik van -40% tot +20% zijn ze ook geschikt voor niet-standaard spanningen. Ondergebracht in een industriestandaard full-brick behuizing (61 x 12,7 x 116,8 mm), hebben ze een rendement van 94% en kunnen ze vollast werken bij bodemplaattemperaturen tussen -40 °C en +100 °C. De omvormers kunnen conductiegekoeld worden, waardoor ze geschikt zijn voor gebruik in afgesloten buitenbehuizingen of vloeistofgekoelde toepassingen. Er zijn drie op maat gemaakte koellichamen beschikbaar, voor gebruik in systemen met geforceerde lucht- of convectiekoeling. www.emea.lambda.tdk.com/nl

INDUSTRIETECHNIEK

Novolink module Novolink modules integreren AF-magneetschakelaars in automatiserings- en slimme productiesystemen. Daarmee maken ze realtime optimalisatie en voorspellend onderhoud mogelijk. Met de nieuwe Novolink-modules dicht ABB de kloof tussen traditionele elektromotoren in de maakindustrie en deze ‘slimme machines’. De Novolink modules worden eenvoudig op bestaande magneetschakelaars voor motorstartapplicaties geklikt, waarna geprofiteerd kan worden van de voordelen van digitalisering voor bijvoorbeeld het onderhoud en energiemanagement. Dat biedt belangrijke voordelen voor de machinebouwer die de eerste stappen op dit gebied zet: de oplossing kan stapsgewijs worden geïmplementeerd, waarbij vanaf het eerste moment van de technische en economische voordelen wordt geprofiteerd. De modules zijn bovendien voorzien van een intelligente gateway met open protocol OPC-UA waardoor ze volledig compatibel met elk fabricaat zijn, waaronder de geïntegreerde B&R softwareomgeving die door veel geavanceerde machinebouwers wordt gebruikt. abb.nl/lowvoltage

INDUSTRIETECHNIEK

Module voor autonome robot GEREEDSCHAPPEN

Gereedschapkoffer Hij wordt beschouwd als lichtvoetige reus onder de Wiha-gereedschapkoffers. In zijn XXL-formaat scoort de koffer-trolley van handgereedschapsproducent Wiha met veelzijdige functies en bijzonderheden, die er meer dan een puur transportmiddel van maken. Met een nieuwe en aangepaste gereedschapsinhoud presenteert Wiha nu de XXL 4. Met de op maat gemaakte, over het geheel genomen gereduceerde inhoud, biedt de XXL 4 een gereedschapskeuze die ver boven een basisuitrusting van elektriciensgereedschap uitgaat. Van de spanningsbestendige schroevendraaierset en Multitool-schroevendraaierset, via een elektricienswaterpas, bits, stiftsleutel en innovatieve tangoplossingen, tot aan de elektricienshamer of strip-gereedschap: professionals zijn met de gereedschapsuitrusting van de XXL 4 optimaal voorzien voor een groot aantal typische elektrische taken die zich iedere dag voordoen – en ze hebben tegelijkertijd meer opbergruimte ter beschikking voor de individuele aanvulling al naargelang de eigen behoeften of activiteitszwaartepunten.

Inspelend op de al maar groeiende vraag naar autonome material handling, lanceert Interroll de nieuwe LCP AMR Top Module. Deze geavanceerde oplossing combineert het bewezen Light Conveyor Platform (LCP) van Interroll met een AMR. Het jaarlijkse groeipercentage (CAGR) van de huidige robotmarkt wordt geschat op meer dan 20 procent tot 2027, wat duidt op een groeiende vraag naar collaboratieve robots (cobots) en de integratie van robotica op diverse terreinen, zoals logistiek. De LCP AMR Top Module transportmodule maakt de handling van lichtgewicht goederen op de AMR mogelijk en is onderdeel van het modulaire LCP platform van Interroll. De LCP AMR Top Module zorgt voor een naadloze interface en garandeert zo een vloeiende materiaalstroom bij integratie van een AMR. AMR's worden gebruikt in uiteenlopende toepassingen op het gebied van onder andere materiaalverwerking, productie, fabricage en goederentransport. De robots zelf worden gebruikt voor repetitieve, ruwe of gevaarlijke configuraties in verschillende omgevingen. De nieuwe oplossingen kunnen zeer snel worden geïntegreerd en eenvoudig worden geïnstalleerd op elke gebruikerslocatie. www.interroll.com

lp.wiha.com/xxl4/

Powered by:

29 november 2023 | 1931 Congrescentrum Den Bosch

Meld u nú aan!

Praktische antwoorden op al uw vragen over machineveiligheid!

Zet 29 november alvast in uw agenda want dan vindt de dertiende editie plaats van het SAFETY Event.

Wat heeft het SAFETY Event te bieden?

• Laat u inspireren tijdens het plenaire programma • Doe kennis op bij de learnshops tijdens het middagprogramma • Krijg praktische antwoorden van de Safety doctors, die alle safety-gerelateerde vragen beantwoorden • Kom in contact met vakgenoten, fabrikanten en toeleveranciers op de informatiemarkt Datum: 29 november 2023 Locatie: 1931 Congrescentrum s’ Hertogenbosch Sponsored by:

Prijs deelname: € 175,Gratis voor betaalde abonnees van MYbusinessmedia

Meer informatie? Kijk op www.safetyevent.nl

RICHTPRIJZEN

21

KUNSTSTOF METAAL

17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

METAAL

SCHROOT

STAAL

LME Slotnoteringen IN US$ PER TON

Richtprijzen oude metalen 2023 IN EURO PER TON

Staalprijzen periode 2020 - 2023 IN EURO PER TON

Oktober

November

03-nov

10-Nov

plus/min

Aluminium

Loco

2.219,00

2.228,00

9,00

Kortstaal

180

190

$/ton

3-mnds

2.241,00

2.236,00

-5,00

Knipijzer

160

160

Koper

Loco

8.070,00

8.030,00

-40,00

Licht knipijzer

140

140

$/ton

3-mnds

8.160,00

8.105,00

-55,00

Gruisijzer

100

110

Lood

Loco

2.164,00

2.181,00

17,00

Sloopmetalen

210

200

$/ton

3-mnds

2.160,00

2.177,00

17,00

Draaisel

120

120

Nikkel

Loco

17.805,00

17.625,00

-180,00

Roodkoper

5400

5530

$/ton

3-mnds

18.015,00

17.925,00

-90,00

Geelkoper

3390

3450

Tin

Loco

24.125,00

24.595,00

470,00

Aluminium

920

880

$/ton

3-mnds

24.340,00

24.625,00

285,00

Al. Draaisel

420

330

Zink

Loco

2.494,00

2.592,00

100,00

Rvs 18/8

960

880

$/ton

3-mnds

2.503,00

2.598,00

95,00

Lood

1350

1270

Zink (bron: vraag en aanbod)

1320

1220

13-11-2023 Aankoop $ 1,0594 Verkoop $ 1,0786

LME ontwikkeling januari 2020 t/m 10 november 2023

▲ = = ▲ ▼ = ▲ ▲ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼

Schroot ontwikkeling maart 2020 t/m oktober 2023

Circa fabrieks-staalprijzen IN EURO PER TON september 2023

oktober 2023

Warmgewalste coils

640

610

Koudgewalste coils

735

710

Sendzimir verz. coils

755

725

Kwartoplaat 840 (Bovengenoemde prijzen zijn basisprijzen; bron: Noviostaal)

790

▼ ▼ ▼ ▼

KUNSTSTOF

Richtprijzen Commodities IN EURO PER TON

week 46 LDPE film LLDPE film HDPE extr.

HDPE spg.

PP homo PP copolm.

PVC PS helder PS slagsterk

prime/virgin +/1620 0 1460 10 1400 0 1380 0 1360 0 1420 0 1300 -10 1750 -20 1850 -20

regranulaat +/830 0

maalgoed +/600 0

800 770 780 840

-10 0 0 0

1200

-20

580 550 600 660 110 900 770

0 -10 0 0 0 -30 -30

Richtprijzen Technische Polymeren IN EURO PER TON

week 46 ABS naturel ABS zwart PA 6 naturel PET glashelder PC glashelder PBT naturel POM naturel PMMA glashelder

prime/virgin +/1950 -20 2430 -20 3940 20 1200 -10 4110 -20 4630 -20 3770 -30 4510 0

regranulaat +/1760 2900 1300 2730 2950 2320

-40 -30 -20 -30 0 -30

maalgoed +/830 2050 880 1610 2150 1650 2320

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al veertig jaar een begrip op het gebied van oppervlaktebehandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

Tielstraat 8 7418 CS Deventer T +31 (0)570 - 62 11 61 I www.hollandmineraal.nl

-30 -20 -10 -20 -30 -20 0

HÉT EVENT VOOR SLIMME MAAKOPLOSSINGEN

DE MAAKBAARHEID VAN MORGEN Ontdek een wereld aan nieuwe technologieën Verkrijg waardevolle inzichten via seminars en branche-experts

BESTEL EEN GRATIS TICKET SCAN DE QR OF GA NAAR ESEF.NL

Ontdek potentiële samenwerkingen met andere organisaties Laat je inspireren tot innovaties binnen jouw bedrijf Bereid je voor op een duurzame toekomst

12 T/M 15 MAART 2024

JAARBEURS | UTRECHT

Leg contact met professionals en experts precimax_v6.pdf

SALE BY PRIVATE TREATY Exclusively on behalf of the authorised parties we sell the modern, well-kept

FISHING VESSEL BRA3 - ROTESAND (Craps + Flatfish) ex-works: Fischereihafen Cuxhaven Best maintenance condition, Length 22,06 m, Breadth 6,3 m, Depth ca. 3,2 m, 111 GT, year 83

Catalog with detailed information + many photos at www.valcom.de or on request.

valcom oHG – 22085 Hamburg +49 40 4412360 – info@valcom.de

1

07-03-19

15:38

Enkelstuks, serie- en massaproductie

CNC DRAAIEN CNC FREZEN Ampèrestraat 10 info@precimax.nl 2181 HB HILLEGOM precimax.nl Tel. 0252-521010 Vraag vrijblijvend uw offerte aan, uw aanvraag wordt per omgaande behandeld!

LEZERSSERVICE

23 17 november 2023 • #23 • www.vraagenaanbod.nl

Beurzen

I

UITGESPROKEN

NOVEMBER Engineering Event Safety 29/11 2023 ‘S-HERTOGENBOSCH

Inl.: Mybusinessmedia www.safetyevent.nl

Nortec 23-26/1 2024

HAMBURG

Inl.: Messe Stuttgart www.messe-stuttgart.de/nortec

Indumation.be 31/1 - 2/2 2024 KORTRIJK

Inl.: Industrial Fairs www.indumation.be

MA ART Technishow 12-15/3 2024 UTRECHT

Inl.: fpt vimag www.technishow.nl

ESEF Maakindustrie 12-15/3 2024 UTRECHT

Inl: Jaarbeurs www.maakindustrie.nl

D2M 27-28/3 2024

KORTRIJK

Inl.: Industrialfairs www.d2m.be/nl/

APRIL Zuid-Hollands Industrie Event 4/4 2024 ROTTERDAM

Inl.: Mikrocentrum www.mikrocentrum.nl

Empack 2024 9-11 / 4 2024 GORINCHEM

Inl.: Easyfairs www.empack.nl

Maintenance Gorinchem GORINCHEM

Inl.: Easyfairs www.maintenance-gorinchem.com

MEI Advanced Manufacturing 14-16/5 2024 A NTWERPEN

Inl.: Easyfairs www.advanced-manufacturing.be

Maakindustrie Expo 2024 15-16/5 2024

HARDENBERG

In.: Easyfairs www.maakindustrie-hardenberg.nl

Food Tech Event 15-16/5 2024

'S-HERTOGENBOSCH

Inl.: Mikrocentrum food-tech-event.nl

Maritime Industry 28-30/5 2024

Verstegen Infrastructuur Heystertbaan 56, 6044 XW Roermond Curator: mr P.W.M. Broekmans, Postbus 108, 6040 AC Roermond, tel. 0475-339828 Deutz Aviation Technics bv Nieuwstraat 49, 4331 JK Middelburg Curator: mr. M.A. van der Hoeven, Stadsplateau 17, 3521 AZ Utrecht, tel.

030-2364600

JANUARI

16-18/4 2024

Faillissementen

GORINCHEM

Inl.: Easyfairs www.maritime-industry.nl

JUNI Vision, Robotics & Motion 5-6/6 2024 'S-HERTOGENBOSCH

Inl.: Mikrocentrum vision-robotics.nl

Energiek voor Elkaar Montage bv Sikkel 25, 9932 BD Delfzijl Curator: mr P.J. Fousert, Postbus 1100-E, 9701 BC Groningen, tel. 050-5214333 Global Engineering Holland Technology bv, hodn GEHT Curator: mr H.J.G.M. te Woerd, Postbus 31, 7600 AA Almelo, tel. 0546-760860 M.G.M. Montage bv Papland 13H, 4206 CK Gorinchem Curator: mr E. Hoogendam, Grote Markt 15, 4201 EA Gorinchem, tel. 0183-631033 Mincu Logistic Meanderlaan 178, 4337 TJ Middelburg Curator: mr J.A. Platteeuw, Hoogstraat 16, 4331 KR Middelburg, tel. 0118-501010 Betuwe Bouwgroep bv Veldsteeg 3, 4053 JH IJzendoorn Curator: mr B.E.H. Zwezerijnen, Multatulilaan 12, 4103 NM Culemborg, tel. 030-6876181 Gelderland Bouw Arnhem bv Bruningweg 19A, 6827 BM Arnhem Curator: mr S.J.B. Drijber, Postbus 180, 6880 AD Velp (Gelderland), tel. 026-8200110 Gelderland Bouw bv Bruningweg 19A, 6827 BM Arnhem Curator: mr S.J.B. Drijber, Postbus 180, 6880 AD Velp (Gelderland), tel. 026-8200110 BB West Installatietechniek bv Stoelmatter 100, 2292 JL Wateringen Curator: mr. S.M. de Wit, Postbus 85563, 2508 CG 's-Gravenhage, tel. 070-3615048 D.L.C. Logistics bv, hodn D.L.C. Logistics bv Janssenlaan 118, 9207 JD Drachten Curator: mr R.M. Goudberg, K R Poststraat 80-1, 8441 ER Heerenveen, tel. 0513-623666 DHK Service bv, hodn DHK Service bv; Work4all Vrijheidslaan 32, 2806 KE Gouda Curator: mr P.J. Frölich, Prins Bernhardlaan 35, 2404 NE Alphen Aan Den Rijn, tel.

0172-503250 A. van Leeuwen Grondwerken Erasmusweg 1635, 2542 PD 's-Gravenhage Curator: mr M.L. van Dokkum, Postbus 80504, 2508 GM 's-Gravenhage, tel.

088-3368800 HIPP Uitzendgroep bv Bekkerweg 86, 6417 BX Heerlen Curator: mr R.E.A. Ruiter, Kerkstraat 4, 636 7JE Voerendaal, tel. 045-5620540 Schröder Techniek, hodn Schröder Transport Services; Schröder Services Forestusstraat 43, 1815 CJ Alkmaar Curator: mr M.A.M. de Vries-Meijer, Wilhelminalaan 10, 1815 JC Alkmaar, tel.

072-5312000 Fix Elektrotechniek Nederland, hodn Fix Bouw & Elektrotechniek S Blaupot ten Catestr 35, 1508 VC Zaandam Curator: mr H.D.S. Lasonder, Postbus 2383, 1620 EJ Hoorn (Noord-Holland), tel.

0229-285070 Autonational bv De Finne 2, 8651 CW IJlst Curator: mr M.J. Oudman, Tingietersstraat 14, 8601 WJ Sneek, tel. 0515-432580 Autonational Verspaningstechniek bv De Finne 2, 8651 CW IJlst Curator: mr M.J. Oudman, Tingietersstraat 14, 8601 WJ Sneek, tel. 0515-432580

Colofon

Totaalbouw Leeuwarden bv, hodn TTBL Noordvliet 507, 8921 HK Leeuwarden Curator: mr R. Bremer, Postbus 17, 8900 AA Leeuwarden, tel. 058-2347347 Spijker Logistics bv, hodn Europe Logistics en Koeriersdiensten; Regiovracht.nl; Spijker Logistics; Spijker Logistics bv; Spijker Trucksupplies Spoorhavenweg 17, 9645 LZ Veendam Curator: mr J.J. Gevers, Postbus 723, 9700 AS Groningen, tel. 050-5757400 Delfparts bv Visserijweg 2, 9936 HB Farmsum Curator: mr G.W. Breuker, Postbus 96, 9700 AB Groningen, tel. 050-5206520 Engine2repair bv Visserijweg 2, 9936 HB Farmsum Curator: mr G.W. Breuker, Postbus 96, 9700 AB Groningen, tel. 050-5206520 Transchat bv Pieter Zeemanweg 47, 3316 GZ Dordrecht Curator: mr M.P.J. van der Linden, Ridderpoort 36, 2984 BG Ridderkerk, tel.

0180-820223 Elektro Service Nijmegen bv de Vlotkampweg 76, 6545 AG Nijmegen Curator: mr R.C. Faase, Postbus 55, 6500 AB Nijmegen, tel. 024-3813131 Haak Solutions bv, hodn Haak Chicory Equipment; Haak Production & Engineering Solutions Leitswei 10, 8401 CL Gorredijk Curator: mr J.H. van der Meulen, Postbus 120, 8500 AC Joure, tel. 0513-415655 De GevelExpert Holding bv Olivier van Noortstraat 35, 7534 BJ Enschede Curator: mr K. Schopman, Postbus 111, 7500 AC Enschede, tel. 053-7600860 Alhako Aluminiumindustrie bv Hoverveld 5, 6039 SE Stramproy Curator: mr A.J. van Bergen, Postbus 301, 6200 AH Maastricht, tel. 043-3506200 A.R. Allround Curator: mr M.L. Dost, Postbus 29215, 3001 GE Rotterdam, tel. 010-2811811

VEREENVOUDIGDE AFWISSELING CSH Schoonmaakdiensten bv Barbizonlaan 104, 2908 ME Capelle aan den IJssel Curator: mr M.H. Janssen, Postbus 23052, 3001 KB Rotterdam, tel. 010-2770300 SNK Projects bv IJzerwerf 6A, 2544 ES 's-Gravenhage Curator: mr R.J.H. Berghuis, Postbus 85850, 2508 CN 's-Gravenhage, tel. 0703547054 No Nonsense Technical Solutions bv IJsbaanweg 5, 7547 AD Enschede Curator: mr P. Weenink, Lasondersingel 37, 7514 BN Enschede, tel. 085-0703056 Gorter Schilderwerken, hodn Gorter Standtotaal Willem Barentszroute 75, 1363 LN Almere Curator: mr. M.A. van der Hoeven, Stadsplateau 17, 3521 AZ Utrecht, tel.

030-2364600

VERIFICATIEVERGADERING Gioval Transport bv Fluitschiplaan 273, 2496 XX 's-Gravenhage Curator: mr R.J.H. Berghuis, Postbus 85850, 2508 CN 's-Gravenhage, tel. 0703547054 Uiterste datum van indiening vorderingen: 23 oktober 2023 Pro forma verificatievergadering op 06 november 2023 om 15:00 uur

GEËINDIGD Ambacht Afbouw bv, hodn Ambacht Afbouw en Onderhoud Moezel 17, 2491 CV 's-Gravenhage Door verbindende uitdelingslijst Bouwersman Bouw & Ontwikkeling bv Oosterwerf 90, 1505 KC Zaandam Wegens gebrek aan baten

PA Dakwerken Klarendalseweg 400A, 6822 GT Arnhem Wegens gebrek aan baten VSC Schoonmaakdiensten bv, hodn Vrolijk Special Cleaning Platinaweg 19, 2544 EZ 's-Gravenhage Wegens gebrek aan baten Vrolijk Technical Services bv, hodn Vrolijk HandyMan; Vrolijk TechniClean; Vrolijk Totaal Service Platinaweg 19, 2544 EZ 's-Gravenhage Wegens gebrek aan baten LBT Uitzendbureau bv, hodn TBL Uitzendbureau Herenstraat 8, 2511 EA 's-Gravenhage Wegens gebrek aan baten Onderhoud & Montage Services West bv Clavecimbellaan 46, 2287 VW Rijswijk Wegens gebrek aan baten Logistics Soest bv Uraniumweg 17D, 3812 RJ Amersfoort Wegens gebrek aan baten RHB Logistics Lepelaar 45, 3641 TM Mijdrecht Wegens gebrek aan baten

Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv Postbus 58 7400 AB Deventer

Verschijning

Tweewekelijks op vrijdag

Redactie

Postbus 58 7400 AB Deventer Telefoon: 0570 - 504 390 E-mail: redactie@vraagenaanbod.nl

Hoofdredacteur Rolf Elling Eindredactie Kasper Weigand Webredactie Jorine van Knippenberg

Uitgever Arjan Stoeten

Advertentieverkoop

Annex Technische Installaties bv Graspieperlaan 1, 2496 HJ ’s-Gravenhage Wegens gebrek aan baten Levels Werktuigbouwkundige Installaties bv Dorpsstraat 54, 6082 AR Buggenum Wegens gebrek aan baten TMS Montage Elzenstraat 4, 5366 CB Megen Wegens gebrek aan baten TGI afbouw bv Verbindingsweg 34, 3781 LS Voorthuizen Door verbindende uitdelingslijst Beryl Personeel bv Softwareweg ,3 3821 BN Amersfoort Wegens gebrek aan baten Construction & Co bv Keurenplein 4, 1069 CD Amsterdam Wegens gebrek aan baten Meeuwsen Klusbedrijf A. C. Veen-Bronsstraat 19, 1507 XJ Zaandam Wegens gebrek aan baten Alessio Timmerbedrijf, hodn Alessio Schoonmaakservices D. Doniastraat 131, 1501 TW Zaandam Wegens gebrek aan baten Betonboringsbedrijf Van Hal bv Kruisbaak 17, 2165 AJ Lisserbroek Door verbindende uitdelingslijst Kamerling Elektrotechniek bv, hodn Kamerling Ennovatie Ohmweg 77, 2952 BB Alblasserdam Wegens gebrek aan baten Tegelzettersbedrijf Alexeev, hodn Antenna Parabolica Parelgras 36, 3206 RG Spijkenisse Wegens gebrek aan baten

SLOTUITDELINGSLIJST NCG Express bv Bosgouw 310, 1352 GX Almere Dakspecialist Uittenbogert Naarden bv Bronsstraat 11, 1411 AV Naarden

VERNIETIGD VDM Bouw & Adviesburo Castaert 4, 5688 PH Oirschot Vernietiging faillissement na verzet JPS Techniek Transistorstraat 44, 1322 CG Almere Vernietiging faillissement na verzet

Bert Brassée Tel.: 06 833 313 82 Roy Wösting Tel.: 06 225 483 04 E-mail: verkoop@vraagenaanbod.nl

Abonnementen

Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u:

Bellen: 0570 - 504 325 Mailen: klantenservice@mybusinessmedia.nl Schrijven: MYbusinessmedia Holding Vraag&Aanbod Postbus 58 7400 AB Deventer

Abonnementsprijs Jaarabonnement Nederland € 329,-* Jaarabonnement buitenland € 399,-* * Prijzen zijn excl. 9% BTW. Jaarabonnement geldt tot wederopzegging.

Beëindiging van het abonnement kan uitsluitend schriftelijk geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.

Druk

Ludlow Media, www.ludlowmedia.nl

Basislayout

Bureau OMA bv, www.bureauoma.nl

Vormgeving

Bureau OMA bv, www.bureauoma.nl Auteursrechten © voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotocopie, microfilm, elektronisch of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Op de advertentiecontracten of overeenkomsten tot plaatsing van losse advertenties zijn van toepassing de Regelen voor het Advertentiewezen van de Stichting ROTA zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer 28114570. Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst.

Uw gegevens kunnen door uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten.

Indien u hier bezwaar tegen heeft, dan kunt u dit melden aan Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, t.a.v. afdeling Relatiebeheer, Postbus 58, 7400 AB Deventer.

Lid FPPB, Federatie van de Periodieke Pers van België, Lid European Association of Machine Tool Merchant.

Bron: www.rechtspraak.nl ISSN 0165-3954 © 2023

Ruim 45 jaar ervaring

In 65 landen wereldwijd verkocht

Nu ook in Nederland geïntroduceerd

CMAK KRAANSYSTEMEN

-G

A

ANT

I

CMAK

BREAMARK

E-

AR

E-

-G

Voor ieder bedrijf dat zoekt naar bovenloopkranen, portaalkranen, wandconsolekranen en halfportaalkranen. Wereldwijd gewaardeerd, modulair opgebouwd, gebruiksvriendelijk, aantrekkelijk geprijsd en met 6 jaar garantie*.

R A NTI

BOVENLOOPKRANEN PORTAALKRANEN WANDCONSOLEKRANEN HALFPORTAALKRANEN Meer informatie?

Stel gratis uw bovenloopkraan samen via

Heeft u vragen? Neem vooral contact op. We zijn u graag van dienst.

070 789 5000

Uw CMAK-importeur:

Breamark Engineering BV Fruitweg 268 • 2525 KJ Den Haag

T E

CMAKcranes.nl

* De voorwaarden zijn te vinden op CMAKcranes.nl

070 789 5000 info@cmakcranes.nl

cmakcranes.nl