Οικονομικά & Ναυτιλιακά Νέα

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Οι μετοχές των ελληνικών ναυτιλιακών ανεβαίνουν σε Λονδίνο & Νέα Υόρκη ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΑ

αγορεσ

“Bulls” οι αναλυτές “Bear” η FED θεμα

Από τους αιμοσταγείς Bonnie & Clyde στους «αναίμακτους» ληστές του διαδικτύου SS POS

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

P

Υδατοδρόμια & τουρισμός στο επίκεντρο της ανάπτυξης

3760

Αριθμός Αδείας

Ταχ. Γραφείο

Κ.Ε.Μ.Π. ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ

P

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

RE

x+7

RE

T

T

SS POS

ΕΤΟΣ 64 • ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 • ΤΕΥΧΟΣ 1104 • ΤΙΜΗ 5€

Η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας

μ ε τη σ υ νεργασια τ ου οικονομ ικ ο υ κ α ι πο λιτ ικ ο υ s it e

www.reporter.gr

* Με την υποστήριξη του οικονομικού και πολιτικού site www.reporter.gr περιεχομενα ταυτοτητα 14-29

ΕΤΟΣ 64 - μαρτιοσ 2013 - ΤΕΥΧΟΣ 1104

Oikonomia

14/ Φρένο στην «ευφορία»

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ / ΚΩΔ. 011453

η θέση FED για αγορές 20/ Αγοραστική ευκαιρία η διόρθωση του ευρώ; 23/ Οι πολιτικές αστοχίες στην ευρωζώνη απειλούν την παγκόσμια οικονομία 26/ Υδατοδρόμια, παραλίες & τουρισμός στο επίκεντρο της ανάπτυξης

30-31

Επιχειρησεισ

Τράπεζες: Πουλάνε πάγια & θυγατρικές για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το κράτος

32-35

ΙΔΡΥΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ Ι. ΚΑΛΗΜΕΡΗΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΟσ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

26

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ:

Πανος Τσαγκαρακης

αρχισυντακτησ ναυτιλιακων: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

γεωπολιτικη

ΣυνΕΡΓΑΤΕΣ:

Η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας

36-37

ΕΓΚΛΗΜΑ

38-40

Πολιτικη

41-61

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

AΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΕΛΜΑΧΟΣ βΥΡΩΝΑΣ ΖΑΝΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ Δέσποινα ΚαραγιανΝοπούλου ΝίκοΣ ΙτσινέΣ Ελευθερία Κούρταλη ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ Χρήστος Μπουτάτος Γιώργος Σμυρνής Άγγελος Στάγκος ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ Αλεξάνδρα Τόμπρα σταυροσ χαριτοσ ντινοσ κοτσολιουτσοσ

Απo τους αιμοσταγεiς Bonnie & Clyde στους «αναίμακτους» ληστές του διαδικτύου Οι «στροφές» προκαλούν προβληματισμό στο εσωτερικό του ΣY.ΡΙΖ.Α.

42/Oι ελληνικές ναυτιλιακές μετοχές

επανέρχονται σε κέρδη

48/ G. Moundreas & CO.:

Σταθεροποιηση πριν την ανάπτυξη 51/ Alphaliner: Επιβράδυνση στη διακίνηση containers 52/ Ο υποθαλάσσιος ενεργειακός πλούτος φέρνει την Ocean Rig στην Αθήνα 53/ Οι μεταφορές φυσικού αερίου στόχος των ελλήηνων εφοπλιστών 54/ Στο φως ναυπηγείο της Μινωικής Κρήτης για τα ποντοπόρα πλοία της εποχής 55/ «Επιχειρηματικός Γάμος» μεταξύ Ιδρύματος Ωνάση & Πήτερ Λιβανού 56/ Με στόχο να σηκώσουν ελληνική σημαία περισσότερα πλοία το νέο νηολογίο 57/ To «σωσίβιο» των τραπεζών & το ναυάγιο της ακτοπλοϊας 58/ Αλλάζει πρόσωπο ο πειραιάς με την «Πολιτιστική Ακτή» 59/Ειδήσεις

62-65

εικονογραφηση εξωφυλλου - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Μαριάννα Δεσποτοπούλου

ΔΙΟΡΘΩΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΑΣΣΟΣ

51

Ιδιοκτησία:

ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 9, ΑΘΗΝΑ 10679

Υπεύθυνος ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ:

ΜΑΡΗ ΤΙΓΚΑΡΑΚΗ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΤΗΛ.: 210 3318411, FAX: 210 3318408 E-MAIL: info@selana.gr

ektyπωση

Q PRINT ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε. δημητρακοπουλου 1, κατω ηλιουπολη τηλ.: 210 3233114, 210 3223905

ΙΣΤΟΡΙΑ

Γεώργιος Σταύρος

10 ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ γ ν ω μ η 12 νικηφοροσ μαλεβιτησ

Επιστολές, παρατηρήσεις, σχόλια, υποβολή άρθρων προς δημοσίευση: ptsagarakis@reporter.gr

42  04

Μία νέα «συνταγή» στην ενημέρωση Το ιστορικό μηνιαίο περιοδικό «Οικονομικά και Ναυτιλιακά Νέα» αλλάζει σελίδα και ενισχύεται με τη σφραγίδα εγκυρότητας του ειδησεογραφικού site Reporter.gr

Γίνετε συνδρομητής στα

και θα λάβετε δωρεάν το εξαμηνιαίο περιοδικό

Reporter Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής και στείλτε την με fax στο 210-3318408 ή στη διεύθυνση ΣΕΛΑΝΑ ΑΕ, Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10676, ΤΗΛ.: 210-3318411

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ/ΕΤΗΣΙΕΣ 11 ΤΕΥΧΗ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΛ.

E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Δ.Ο.Υ. Τ.Κ. ΠΟΛΗ FAX Ετήσια

Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: Α.Λ.: 014 10300 232 000 3853 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. *Για περισσότερες από 10 συνδρομές στην ίδια διεύθυνση, στις παραπάνω τιμές πραγματοποιείται έκπτωση 20%

Στην περίπτωση 2 παρακαλούμε αποστείλατε μέσω fax (210 3318408) την απόδειξη πληρωμής και τα στοιχεία του συνδρoμητή, υπ’ όψιν κας Μαρίνας Πυλαρινού.

EDITORIAL ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ

οι αιτιεσ

της ανεργιασ των νεων

h

Η συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση θέτει σε κίνδυνο το μέλλον εκατομμυρίων νέων, αποφοίτων κολεγίων και πανεπιστημίων, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι δυσκολεύονται να βρουν εργασία, τουλάχιστον στο αντικείμενο που σπούδασαν. Αυτό αποτελεί σοκ για τους πολίτες πολλών ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά περισσότερο για τους ίδιους τους νέους, οι γονείς των οποίων ξοδεύουν περιουσίες, αλλά και οι ίδιοι αρκετά χρόνια στα θρανία, προκειμένου να εφοδιαστούν με τις κατάλληλες(;) γνώσεις, για ν’ αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις της Αγοράς εργασίας. Είναι, δε, πλέον γεγονός, ότι και στη χώρα μας πολλοί είναι οι νέοι απόφοιτοι πανεπιστημίων που ήδη έχουν μεταναστεύσει ή που προσανατολίζονται στον εκπατρισμό τους προκειμένου να βρουν εργασία. Η συνεχιζόμενη –και χωρίς προβλεπόμενη ημερομηνία λήξης– ύφεση στην Ελλάδα τούς ωθεί σ’ αυτή την επιλογή. Αλλά δεν αποτελεί μόνο η ύφεση πρόβλημα. Από τη μια πλευρά υπάρχει η αμετανόητη νοοτροπία συγκεντρωτισμού και απόλυτου ελέγχου που έχουν ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι έλληνες επιχειρηματίες. Αυτή, μαζί με τη λανθασμένη αντίληψη περί εξειδίκευσης των εργαζομένων και τη σχέση τους με την απόδοση στην επιχείρηση, «συμπλέει» με τους ανασφαλείς και χωρίς επιστημονική κατάρτιση επιχειρηματίες, οι οποίοι συνήθως κατανέμουν τις εργασίες της επιχείρησής τους σε συγγενικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από το αν εκείνα διαθέτουν τις προϋποθέσεις ώστε ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις (κάτι σαν το παλιό, καλό κράτος, δηλαδή). Από την άλλη πλευρά ο μικρός αριθμός των σύγχρονων μεγάλων

ελληνικών επιχειρήσεων, που διαθέτουν στελέχη με ευρεία επιστημονική και επαγγελματική κατάρτιση, δεν επιτρέπει, με τα σημερινά δεδομένα της Αγοράς, ν’ απορροφηθούν ικανοποιητικοί αριθμοί από νέους επιστήμονες. Για να το εξηγήσω, θα χρησιμοποιήσω πιο κάτω το παράδειγμα ενός νέου Κινέζου, ώστε ν’ αποτυπώσω το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι νέοι διεθνώς –αν αυτό αποτελεί παρηγοριά για τους δικούς μας– και μάλιστα στη χώρα με τους υψηλοτέρους ρυθμούς ανάπτυξης στον κόσμο, η οποία πρόσφατα κατετάγη ως δεύτερη μεγαλύτερη Οικονομία μετά τις Η.Π.Α. Έ νας 23χρονος Κινέζος, απόφοιτος ενός καλού σχολείου και του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Πεκίνου, με πτυχίο bachelor στις επιστήμες των πρώτων υλών, ειδίκευση η οποία –όπως πίστευε– θα έκανε εντύπωση στους μελλοντικούς εργοδότες του, μετά από μακρά περίοδο αναζήτησης εργασίας, αμέτρητες συνεντεύξεις και ατελείωτη αναζήτηση στα online sites εύρεσης εργασίας, τελικά προσελήφθη από εταιρεία χρηματιστηριακών συναλλαγών. Αν νομίζετε ότι αυτό αποτέλεσε ευτυχές γεγονός για εκείνον, κάνετε λάθος: η αμοιβή του ανερχόταν σε μόλις 368 δολάρια τον μήνα, αρκετά χαμηλότερη από τα επίπεδα αμοιβών του Πεκίνου. Ο νεαρός Κινέζος αναγκάστηκε να επιστρέψει στο πατρικό του σπίτι, μη δυνάμενος να αυτοσυντηρηθεί και δικαίως ή αδίκως θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του από ντροπή. Όπως εξήγησε σε μεγάλη αμερικανική εφημερίδα, υπάρχουν πολλοί νέοι, απόφοιτοι πανεπιστημίων, που αναζητούν εργασία στην Κίνα, όπου οι επιχειρήσεις από τη μια αναζητούν εκείνους με την καλύτερη επιστημονική κατάρτιση ενώ από την άλλη θέλουν να τους πληρώνουν με ψίχουλα.

–> PTSAGARAKIS@reporter.gR

 06

Σ

Όπλο των επιχειρήσεων απέναντι στην κρίση το φυσικό αέριο Ηλεκτροπαραγωγή, βιομηχανία και νοικοκυριά προσφεύγουν στην οικονομικότερη και καθαρότερη πηγή ενέργειας.

 08

Σε ζήτημα επιβίωσης για πολλές ελληνικές βιομηχανίες, αλλά και για την εθνική Οικονομία εν γένει, έχει αναδειχθεί η προσπάθεια περιορισμού του ενεργειακού κόστους, τόσο για την ηλεκτροπαραγωγή όσο και για τη θερμική ή χημική χρήση. Η είσοδος του φυσικού αερίου στην Ελλάδα συνιστά μια μεγάλη εθνική προσπάθεια που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και έρχεται σήμερα να συμβάλει καθοριστικά στον εξορθολογισμό του εθνικού ενεργειακού ισοζυγίου. Με την ίδρυση της ΔΕΠΑ το 1988, ξεκίνησε ουσιαστικά και η μετάβαση σε μια άλλη εποχή για τον ενεργειακό χάρτη της χώρας, η οποία αναδεικνύεται σήμερα ως υψίστης σημασίας. Οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί με τεχνολογία Συνδυασμένου Κύκλου φυσικού αερίου στις επιχειρήσεις ηλεκτρισμού και τα συστήματα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας στις ενεργοβόρες βιομηχανίες, αποτελούν την καλύτερη δυνατή επιλογή, τόσο από πλευράς εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας και κόστους παραγωγής όσο και από πλευράς περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Φθηνότερος και καθαρότερος ηλεκτρισμός σημαίνει μεγάλη οικονομία, τόσο για τον τελικό καταναλωτή όσο και για το περιβάλλον. Το πλεονέκτημα του φυσικού αερίου έναντι των συμβατικών καυσίμων αποτυπώνεται έτσι και στην αυξανόμενη ζήτησή του στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, ανεβάζοντας την κατανάλωση σε ποσοστά άνω του 60% επί της συνολικής κατανάλωσης αερίου στη χώρα. Διεθνώς, άλλωστε, αναμένονται ραγδαίοι ρυθμοί ανάπτυξης της ζήτησης και των επενδύσεων για φυσικό αέριο στην επόμενη 25ετία. Σύμφωνα, μάλιστα, με την ετήσια έκθεση-ορόσημο για την ενεργειακή βιομηχανία, World Energy Outlook 2012, της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (International Energy Agency), έως το 2035 θα χρειαστούν επενδύσεις για τη δημιουργία πρόσθετης ηλεκτροπαραγωγικής δυναμικότητας 5,9 τρισεκατομμυρίων γιγαβάτ – περισσότερη, δηλαδή, από όσο η συνολική εγκατεστημένη ισχύς παγκοσμίως, το 2011. Το ένα τρίτο αυτής θα αντικαταστήσει «συνταξιοδοτούμενα» ή ρυπογόνα και επικίνδυνα εργοστάσια ενώ τα άλλα δύο τρίτα θα χρειαστούν για να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Όλες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μαζί εκτιμάται ότι θα αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της νέας ισχύος, δηλαδή σχεδόν 3 τρισ. γιγαβάτ κατά την περίοδο 2012-2035, ακολουθούμενες από το φυσικό αέριο που

| ΕΝΕΡΓΕΙΑ |

θα αποτελέσει την πηγή για επιπλέον 1.400 τρισ. γιγαβάτ. Δηλαδή, στις επόμενες δύο δεκαετίες θα επενδυθούν δέκα τρισεκατομμύρια δολάρια στο φυσικό αέριο. Στην Ελλάδα, η ΔΕΠΑ έχει ήδη προχωρήσει σε πολύ μεγάλες επενδύσεις ενώ η ανάπτυξή της συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς, όπως άλλωστε και η διείσδυση του αερίου στην Οικονομία, τόσο στην οικιακή όσο και στη βιομηχανική χρήση. Η ΔΕΗ αποτελεί τον πρώτο και μεγαλύτερο πελάτη της ΔΕΠΑ στην ηλεκτροπαραγωγή. Μέχρι σήμερα το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται για τον σταθμό Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου και τους σταθμούς Συνδυασμένου Κύκλου στο Λαύριο και την Κομοτηνή. Το 1994 υπογράφηκε η πρώτη σύμβαση πώλησης φυσικού αερίου μεταξύ ΔΕΠΑ και ΔΕΗ, η οποία αποτέλεσε και τη βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη του έργου του φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Τον επόμενο χρόνο, με τη θέσπιση του Νόμου 2364, διαμορφώθηκε το πλαίσιο για την ίδρυση περιφερειακών εταιρειών διανομής φυσικού αερίου, με τη συμμετοχή της ΔΕΠΑ και ιδιωτών επενδυτών. Το Καλοκαίρι του 2004 συνδέθηκε στο εθνικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου και λειτούργησε ο πρώτος ιδιωτικός, εφεδρικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ανοικτού κύκλου 148 MW, ο οποίος ανήκει στην εταιρεία Ήρων Θερμοηλεκτρική Α.Ε. Από το Μάιο του 2005 λειτουργεί και τροφοδοτείται από τη ΔΕΠΑ και ο Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας Συνδυασμένου Κύκλου 390 ΜW της εταιρείας Elpedison Ενεργειακή Α.Ε. Το Μάιο του 2008 ξεκίνησε στην περιοχή της Βοιωτίας μονάδα Συμπαραγωγής-Ηλεκτροπαραγωγής 334 MW, που λειτουργεί με φυσικό αέριο για την κάλυψη των αναγκών της εταιρείας Αλουμίνιον της Ελλάδος. Τον Ιανουάριο του 2010 ξεκίνησε η λειτουργία μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής στη Θήβα της εταιρείας Ήρων ΙΙ (Θερμοηλεκτρικός Σταθμός Βοιωτίας 435 MW), ενώ τον Απρίλιο του 2010 ξεκίνησε και η δεύτερη μονάδα της Elpedison, στη βιομηχανική περιοχή της Θίσβης Βοιωτίας, ισχύος 421 MW. Τα οφέλη από τις επενδύσεις αυτές είναι τεράστια για την εθνική Οικονομία. Και δεν σταματούν εδώ. Στον βιομηχανικό τομέα η ανάπτυξη είναι επίσης ραγδαία. Στον τομέα αυτό υπάγονται οι χρήστες με ετήσια κατανάλωση ίση ή μεγαλύτερη των 2.200.000 KWh Ανωτέρας Θερμογόνου Δυνάμεως φυσικού αερίου, που έχουν ως δραστηριότητα παραγωγή ή μεταποίηση. Στη βιομηχανία το φυσικό αέριο προσφέρει αυξημένη απόδοση, με λιγότερες εκπομπές ρύπων, ενώ πλήθος μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων μπορούν με το φυσικό αέριο να μειώσουν δραστικά το κόστος λειτουργίας τους. Το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για θερμική όσο και

για χημική χρήση (ως πρώτη ύλη για τη βιομηχανία), αλλά και σε συστήματα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας, τα οποία παράγουν ταυτόχρονα αξιοποιήσιμη ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Η παραγόμενη ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για θερμική χρήση όσο και για ψύξη ή κλιματισμό. Το φυσικό αέριο στην Ελλάδα χρησιμοποιείται σήμερα για συμπαραγωγή σε βιομηχανίες των κλάδων τροφίμων, μεταλλουργίας και υφαντουργίας, σε μεγάλα θερμοκήπια καθώς και στον μεγάλης κλίμακας εμπορικό τομέα, όπως νοσοκομεία, ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και άλλες επιχειρήσεις. Σήμερα το συνολικό ποσοστό χρήσης του φυσικού αερίου στη βιομηχανία, στις περιοχές όπου υπάρχει δίκτυο, αγγίζει το 90%. Η ΔΕΠΑ έχει υπογράψει έτσι εκατοντάδες συμβάσεις πώλησης αερίου με μικρές αλλά και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες. Παράλληλα, βέβαια, την τελευταία δεκαετία εξαπλώνεται ραγδαία η χρήση του αερίου στα νοικοκυριά. Το 2000, όταν ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ ή LNG) στη Ρεβυθούσα, με διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό, επιλέχθηκαν ιδιώτες επενδυτές και ιδρύθηκαν οι δύο πρώτες Εταιρείες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) στη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία. Η ΔΕΠΑ κατέχει το 51% του μετοχικού κεφαλαίου και το υπόλοιπο 49% κατέχουν ο ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι ασκούν και το management. Έ ναν χρόνο αργότερα ιδρύθηκε με το ίδιο μοντέλο και η τρίτη Εταιρεία Παροχής Φυσικού αερίου (ΕΠΑ) στην περιοχή της Αττικής. Δώδεκα χρόνια μετά, τα νοικοκυριά προσφεύγουν σ’ αυτές για να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής.

 09

ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Μειώστε τους φόρους

για ανάπτυξη και επενδύσεις

δ

Δύο όψεις έχει η κατάσταση της Οικονομίας σήμερα: η μία είναι αυτή που βλέπει ο υπουργός Οικονομικών, κ. Γιάννης Στουρνάρας. Βλέπει πρωτογενές πλεόνασμα για φέτος, βλέπει αύξηση της ρευστότητας των τραπεζών, βλέπει μείωση των εισαγωγών κι έτσι δηλώνει αισιόδοξος. Η άλλη όψη είναι αυτή που βλέπουμε οι υπόλοιποι: βλέπουμε αλματώδη αύξηση της ανεργίας και της φτώχιας, βλέπουμε αδυναμία πληρωμών των υποχρεώσεών μας προς τις τράπεζες και την Εφορία, βλέπουμε περιορισμό μέχρι εκμηδενισμού της κατανάλωσής μας, βλέπουμε πτωχεύσεις και κλείσιμο επιχειρήσεων. Από τη μεριά των πιστωτών, η Oικονομία βελτιώνεται εφόσον βελτιώνονται ορισμένοι αριθμοί. Από την πλευρά των πολιτών, η Oικονομία χειροτερεύει καθώς η ζωή γίνεται δύσκολη και η φτώχια ανυπόφορη για αρκετούς. Ποια είναι η αλήθεια; Πρώτον, η ανάλυση των αριθμών που κοιτάζει ο Στουρνάρας, δείχνει ότι η ύφεση βαθαίνει και αυτό προκαλεί μείωση των έμμεσων φόρων κατανάλωσης, όπως του Φ.Π.Α. Δεύτερον, η σημαντικότατη αύξηση των εσόδων του Δημοσίου από τους φόρους εισοδήματος και τους φόρους επί της περιουσίας χτυπούν κατευθείαν την κατανάλωση, βαθαίνοντας την ύφεση και μειώνοντας ακόμη περισσότερο τους φόρους που θα εισπράξει το υπουργείο Οικονομικών από την κατανάλωση. Τρίτον, η μείωση των εισαγωγών, για την οποία επιχαίρει το υπουργείο Οικονομικών, αποδεικνύει τη στέρησή μας από πλήθος ποιοτικών εισαγόμενων προϊόντων τα οποία δεν παράγουμε εδώ. Οι εισαγωγές μειώνονται αφενός επειδή δεν έχουμε λεφτά για να αγοράσουμε τα ακριβά αλλά και ποιοτικά

και του αρνητικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος το οποίο υπάρχει εξαιτίας της διεφθαρμένης γραφειοκρατίας και εντείνεται λόγω της αντίδρασης της αγανακτισμένης κοινωνίας που υφίσταται την υπερβολική και άδικη πολιτική λιτότητας. Τρίτον, με δανεικά, τα οποία παίρνουμε –προς το παρόν– με διακρατικές συμφωνίες με τα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά με όρους ασφυκτικούς και εξαιρετικά προσβλητικούς και τα οποία ανά πάσα στιγμή μπορούν να διακοπούν. εισαγόμενα προϊόντα, αφετέρου επειδή Είναι φως φανάρι, λοιπόν, ότι η πολιτιοι ξένοι εξαγωγείς δεν μας δίνουν πλέον κή των φόρων που ακολουθείται σήμερα ούτε πίστωση ούτε προϊόντα. Η εγχώρια πρέπει να αλλάξει. Στόχος πρέπει να είναι παραγωγή μειώνεται καθώς οι επιχειρήη προσέλκυση επενδύσεων και η ταυτόσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη. Τέταρχρονη αύξηση της κατανάλωσης. Για να τον, οι τράπεζες δεν έχουν χρήματα για τονωθεί η κατανάλωση, πρέπει να μειωνα χρηματοδοτήσουν ούτε τις επενδύθούν άμεσα οι έμμεσοι φόροι. Για να έρσεις ούτε την κατανάλωση, ούτε καν την θουν επενδύσεις, πρέπει να διασφαλιστεί τρέχουσα λειτουργία της Οικονομίας. Υπό ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο με χααυτές τις συνθήκες και εφόσον δεν έχουμηλότερο κόστος για τις επιχειρήσεις. Το με τη δυνατότητα να τυπώσουμε χρήμα υπουργείο Οικονομικών, όμως, δεν προχωρεί σε αυτές τις αποφάσεις βιαστήκαμε όσοι πιστέψαμε ότι η και ευελπιοικονομία μπαίνει σε σωστό δρόμο στεί ότι ως διά μαγείας στο τέλος για να πάρει ανάσα η Οικονομία, το μόνο θα έρθει η ανάπτυξη. Μακάρι να είναι έτσι, που μπορούμε να περιμένουμε είναι χρήαλλά ουδείς άλλος βλέπει αυτή την προομα από το εξωτερικό. Το χρήμα αυτό μποπτική. Αντίθετα, η δική μου εντύπωση είρεί να έρθει με τρεις τρόπους: ναι ότι βιαστήκαμε πολύ όσοι πιστέψαμε Πρώτον, με εξαγωγές, που δεν έχου(μάλλον «ελπίσαμε» είναι η σωστή λέξη) με, διότι τα προϊόντα μας δεν είναι ανταότι η Οικονομία μπαίνει σε σωστό δρόμο. γωνιστικά λόγω του κόστους που προΟι φόροι αποδεικνύονται κύρια αιτία κακαλούν οι φόροι στην παραγωγή και θυστέρησης της ανάπτυξης. Η Οικονομία η γραφειοκρατία. Δεύτερον, με ξένες παραμένει σε βάλτο και αυτό είναι αναεπενδύσεις που δεν έρχονται, λόγω των γκαίο να το καταλάβουν, εκτός από τον κ. υπερβολικών φόρων, των έκτακτων φόΣτουρνάρα, και οι ευρωπαίοι εταίροι που ρων που αιφνιδιάζουν τους επενδυτές του υπαγορεύουν την πολιτική αυτή.

–> nikolopoulos@reporter.gr

 10

ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΜΑΛΕΒΙΤΗ

Η Κολοκυθιά

των Χρεοκοπημένων

Κ

Κάθε αναλυτής έχει και μια μαγική λύση στο ελληνικό πρόβλημα. «Τα κάνετε όλα λάθος. Καν’ τε το όπως η Λετονία», σου λένε οι Τροϊκάνοι. «Όχι, η Λετονία υποφέρει, μην το κάνουμε έτσι», απαντά ο Συ.Ριζ.Α. «Και πώς να το κάνουμε;», ρωτάς. «Να το κάνουμε όπως η Αργεντινή», απαντάει. «Όχι όπως η Αργεντινή, ακόμη λεηλατούν τα σουπερμάρκετ», απαντά ο τρίτος. «Και πώς;», ρωτάς. «Καν’ τε το όπως η Ιρλανδία» σου λέει. «Και γιατί όχι όπως η Ισλανδία;», αναρωτιέσαι εσύ. Και ούτω καθεξής… Το παιχνίδι της κολοκυθιάς είναι μεν εκνευριστικό, αλλά μπορεί κανείς τουλάχιστον να εξάγει από αυτό χρήσιμα συμπεράσματα, ιδίως από τις εμπειρίες των άλλων. Γιατί εκτός από τις διαφορές τους, οι χρεοκοπίες έχουν και κοινά σημεία. Το πρώτο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι όποιο δρόμο κι αν επέλεγε η Ελλάδα, θα είχε τεράστιο κόστος. Καμία χώρα, όποια τακτική κι αν ακολούθησε, δεν πέρασε την χρεοκοπία «αβρόχοις ποσί». Ακόμη και σήμερα διαβάζουμε για λεηλασίες σουπερμάρκετ στην Αργεντινή, για κατασχέσεις πλοίων του πολεμικού της ναυτικού, για τον πληθωρισμό που καλπάζει. Αντιστοίχως, το «παιδί-θαύμα» της Τρόικας, η Ιρλανδία, υποφέρει ακόμη και τώρα από ανεργία 15%, παρότι η Οικονομία της έχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης εδώ και δύο χρόνια. Αν μάλιστα οι κάτοικοί της δεν είχαν ως πρώτη γλώσσα τα αγγλικά, γεγονός που διευκόλυνε τη μετανάστευση και απορρόφησε τις πιέσεις στην Αγο-

τάξης μεγέθους. Ίσως το τίμημα που πληρώσαμε για την ανευθυνότητά μας στην εποχή των «παχιών αγελάδων» να γίνει συλλογικό τραύμα για το μέλλον. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι έχει μεγάλη σημασία πώς διαχειρίζεται κανείς τα διαθέσιμα εργαλεία του, για να περισώσει ό,τι μπορεί από το ναυάγιο της χρεοκοπίας. Εμείς είμαστε η μοναδική περίπτωση χώρας που καταφέραμε να μετατρέψουμε τα πλεονεκτήματά μας σε μειονεκτήματα. Διατηρήσαμε σκληρό νόμισμα, αλλά δεν εξαλείψαρά εργασίας, το ποσοστό αυτό θα ήταν με τον συναλλαγματικό κίνδυνο, λόγω πολύ μεγαλύτερο. Όσοι, λοιπόν, σήμετης διαρκούς αβεβαιότητας για το αν ρα υπόσχονται στην Ελλάδα μαγικές θα μείνουμε ή θα φύγουμε από το διεξόδους, χωρίς αίμα και πόνο, είναι ευρώ. Με τα κλεισίματα λιμανιών και είτε ανόητοι είτε χυδαίοι ψεύτες. αεροδρομίων και τους πυρπολισμούς Το δεύτερο συμπέρασμα από αυτή την της Αθήνας, καταφέραμε καίριο πλήγ–πρόχειρη έστω– σύγκριση των χρεομα στη βασική πηγή εσόδων για την κοπιών, είναι ότι έχει μεγάλη σημασία Οικονομία μας: τον τουρισμό. Φαντάαπό ποια θέση ξεκινάς. Η πτώση του ζομαι ότι το αντίστοιχο σε άλλες χώρες Α.Ε.Π. στην Ιρλανδία μεταξύ 2007 και θα ήταν, σε ένδειξη αγαείμαστε η μοναδική περίπτωση νάκτησης χώρας που καταφέραμε να για την κρίση, οι μετατρέψουμε τα πλεονεκτήματά Αργεντίμας σε μειονεκτήματα νοι να κάψουν τις φυτείες της σόγιας τους και οι Ιρλανδοί 2010 ήταν 20%, σχεδόν όσο και στην να πυροβολήσουν τις αγελάδες τους Ελλάδα σήμερα. Όμως η Ιρλανδία ήταν και να διώξουν τις εταιρείες υψηλής τεμια ανταγωνιστική και πλούσια Οικοχνολογίας. Δυστυχώς όμως, στην Ελλάνομία, που ξεκίνησε από έλλειμμα 0% δα «πουλάει» περισσότερο να δείχνουκαι αμελητέο χρέος. Το δικό μας καράμε με το δάχτυλο τους άλλους και να βι μπήκε στη θύελλα βεβαρημένο με φανταζόμαστε δρόμους στρωμένους με 15,6% έλλειμμα και 120% του Α.Ε.Π. χρέροδοπέταλα που «δεν μας άφησαν να ος. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η προακολουθήσουμε», παρά να αναλογιζόσπάθεια που κλήθηκαν να καταβάλμαστε τα δικά μας λάθη… λουν οι δύο χώρες ήταν διαφορετικής

–> malevitis@reporter.gr

 12

Τράπεζα Της ΕλλάδΟς «Αισιοδοξία υπό πολλές προϋποθέσεις» για έξοδο από την ύφεση το 2014 είναι το κεντρικό μήνυμα του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιώργου Προβόπουλου, ο οποίος πάντως προειδοποίησε ότι το 2013 θα είναι μία ακόμη δύσκολη χρονιά ύφεσης και υψηλής ανεργίας.

O

Ο κ. Προβόπουλος, παρουσιάζοντας την Έκθεση του μίλησε για καλούς οιωνούς και αισθητή βελτίωση των οικονομικών προοπτικών της χώρας, καθώς το ενδεχόμενο εξόδου από την Ευρωζώνη έχει πλέον απομακρυνθεί και η εμπιστοσύνη αποκαθίσταται σταδιακά. Από την άλλη πλευρά, μίλησε για δραματική επιδείνωση δεικτών φτώχιας και άμεση ανάγκη προστασίας των παιδιών από τις χειρότερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ στην έκθεση αναφέρΕται: Στους δέκα περίπου μήνες που πέρασαν από την περσινή Γενική Συνέλευση των Μετόχων της Τράπεζας της Ελλάδος υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις, οι οποίες διαμορφώνουν σήμερα μια νέα, σαφώς βελτιωμένη κατάσταση για την Οικονομία. Πριν από έναν χρόνο, πολλοί αναλυτές προεξοφλούσαν –σχεδόν ως αναπόφευκτη– τη χρεοκοπία και την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ. Σήμερα το ενδεχόμενο αυτό έχει πλέον απομακρυνθεί και η Οικονομία μπορεί να προσβλέπει σε βαθμιαία έξοδο από την κρίση. Η μεταστροφή του κλίματος οφείλεται σε σειρά παραγόντων που βοήθησαν την ελληνική Οικονομία να αποφύγει τον τεράστιο κίνδυνο και να επανέλθει σε τροχιά εξισορρόπησης και σταθερο-

ποίησης. Πρώτος παράγοντας ήταν η θετική απάντηση του ελληνικού λαού όσον αφορά στο ιστορικό διακύβευμα της παραμονής στο ευρώ. Η κυβέρνηση συνεργασίας εξέφρασε ρητά τη βούλησή της να διαφυλάξει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Η βασική αυτή επιλογή και η κάλυψη των μεγάλων καθυστερήσεων της προεκλογικής περιόδου κατέστησαν δυνατές τις αποφάσεις του Eurogroup για τη συνέχιση της χρηματοδοτικής στήριξης. Οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν ευνοϊκά το οικονομικό κλίμα. Στο εσωτερικό, οι απαισιόδοξες προσδοκίες έχουν αμβλυνθεί αισθητά και η εμπιστοσύνη σταδιακά βελτιώνεται. Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στο δίμηνο Δεκεμβρίου 2012-Ιανουαρίου 2013 κινήθηκε σε επίπεδα που είναι τα υψηλότερα της τελευταίας διετίας. Βελτίωση της εμπιστοσύνης δείχνει και η μείωση της χρηματοδότησης των εγχώριων τραπεζών από το Ευρωσύστημα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αντιστροφή της πτωτικής τάσης των καταθέσεων, που έχουν αυξηθεί επί 15 δισ. ευρώ μετά τις εκλογές του Ιουνίου, αλλά αντανακλά εν μέρει και την ανάκτηση πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών στις διεθνείς Αγορές χρήματος. Στο εξωτερικό, το κλίμα για την Ελλάδα επίσης μεταστρέφεται. Οι αρνητικές αναφορές στην ελληνική οικονομία έχουν περιοριστεί. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν

 13

με κατηγορηματικό τρόπο τη βούλησή τους να στηρίξουν την Ελλάδα. Η αλλαγή του κλίματος αντανακλάται στη ραγδαία μείωση της διαφοράς αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού δεκαετούς κρατικού ομολόγου. Ο δεύτερος παράγοντας που συνέβαλε στη βελτίωση του κλίματος είναι η πρόοδος στην εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής, ιδίως στην αντιμετώπιση των δίδυμων ελλειμμάτων: του δημοσιονομικού και του εξωτερικού. Η πρόοδος αυτή σηματοδοτεί την τάση εξισορρόπησης και αναδιάρθρωσης της ελληνικής Οικονομίας. Στον δημοσιονομικό τομέα η συρρίκνωση των ελλειμμάτων ήταν εντυπωσιακή. Από το 2009 μέχρι το 2012 τόσο το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης όσο και το αντίστοιχο πρωτογενές ως ποσοστά του Α.Ε.Π. μειώθηκαν 9 μονάδες. Η υποχώρηση του διαρθρωτικού ελλείμματος ήταν ακόμη πιο μεγάλη: 15 εκατοστιαίες μονάδες. Στον εξωτερικό τομέα, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που το 2008 είχε προσεγγίσει το 15% του Α.Ε.Π., το 2012 περιορίστηκε στο 2,9%. Το σπουδαιότερο: στο διάστημα 2010-2012 η Ελλάδα ανέκτησε περισσότερο από το 75% της ανταγωνιστικότητας κόστους που είχε απολέσει την περίοδο 2001-2009. Τρίτος κρίσιμος παράγοντας ήταν η διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Τέταρτος παράγοντας που συμβάλλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης είναι η συνέχιση της χρηματοδοτικής στήριξης που παρέχουν οι επίσημοι δανειστές. Αυτό δίνει στη χώρα περιθώριο χρόνου για να προχωρήσει ακώλυτα η αναδιάρθρωση της οικονομίας. Η στήριξη αυτή, που γίνεται με ευνοϊκούς όρους, είναι χωρίς προηγούμενο για τα διεθνή δεδομένα. Συμπερασματικά, ο κίνδυνος της κατάρρευσης αποφεύχθηκε, το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ απομακρύνθηκε και η εμπιστοσύνη αποκαθίσταται σταδιακά. Αυτές οι ενθαρρυντικές εξελίξεις δεν αφήνουν, όμως, περιθώρια για εφησυχασμό.

 14

| ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ |

Διεθνείς Αναλυτές

ΦΡΕΝΟ ΣΤHN «ΕΥΦΟΡΙΑ» Η ΘΕΣΗ FED ΓΙΑ ΑΓΟΡΕΣ τησ Ελευθερίασ Κούρταλη

Παρά τις ανησυχίες που προκάλεσε η δημοσιοποίηση των πρακτικών της Fed, σηματοδοτώντας την πιθανότητα τερματισμού του προγράμματος αγοράς assets –το οποίο και έχει στηρίξει σημαντικά την πορεία των Αγορών– αρκετοί αναλυτές παραμένουν αισιόδοξοι, τονίζοντας ότι δεν θεωρούν πως έρχεται μεγάλο sell-off στις μετοχές.

 15

Ο

Οι ευρωπαίοι στρατηγικοί αναλυτές υπογραμμίζουν ότι οι επενδυτές θα πρέπει να διατηρήσουν τις επιφυλάξεις τους και να μην σπεύσουν να πωλήσουν τις μετοχές που κατέχουν από τις ευρωπαϊκές Αγορές.

Η Fed έφερε τα πάνω-κάτω στις αγορές Τα πρακτικά της πρόσφατης συνεδρίασης της Fed επιβεβαίωσαν τους φόβους όσων στηρίζουν τα προγράμματα στήριξης της Οικονομίας, έστειλαν δηλαδή μια πρόωρη προειδοποίηση ότι η νομισματική χαλάρωση έχει φτάσει στο απόγειό της και ότι η Fed εξετάζει και είναι έτοιμη να αποσύρει τη στήριξη. Στη σχετική ανακοίνωση, οι απόψεις ήταν διχασμένες: κάποιοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι είναι απαραίτητη η μείωση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης Q.E., πολλοί ανησυχούν για τους κινδύνους μεγαλύτερου Q.E. και αρκετοί δήλωσαν ότι θα πρέπει να προετοιμαστούν για διαφοροποίηση ως προς την παλαιότερη στήριξη. Ο Dennis Gartman, εκδότης του The Gartman Letter, αμέσως μετά τη γνωστοποίηση των πρακτικών της Fed από τη συνάντηση του Ιανουαρίου, δήλωσε ότι ήταν πολύ… bullish για τις μετοχές, μέχρι την προηγούμενη της ανακοίνωσης. Όπως τόνισε, ξαφνικά το παιχνίδι έχει αλλάξει και αναμένεται να μπούμε σε νέα φάση διόρθωσης στις Αγορές. Αυτή η δήλωσή του προκάλεσε αρκετές ανησυχίες,

αφού είναι γνωστό ότι ήταν πολύ bullish για τις μετοχές λόγω των κινήσεων των νομισματικών Αρχών. Ο Gartman επισημαίνει ότι σύμφωνα με τα πρακτικά της Fed, οι ανησυχίες των Αρχών έχουν αρχίσει να αυξάνονται σχετικά με το κόστος και τους κινδύνους του Q.E., γεγονός το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει στο να τερματίσει η Fed τις αγορές assets, πριν υπάρξει σημαντική βελτίωση των προοπτικών για την Αγορά εργασίας των Η.Π.Α. Η Fed ανακοίνωσε ότι θα επανεξετάσει τα σχέδιά της τον Μάρτιο. Ο Gartman τονίζει ότι ο ίδιος πλέον βγαίνει έξω από την Αγορά και ότι «η μουσική τελείωσε».

Kαμπανάκι για «sell»; Η αισιοδοξία της Αγοράς συνεχίζει να βρίσκεται σε επίπεδα υπερβολής, αν και τα funds που επενδύουν στην Ευρώπη έχουν επιβραδύνει τις τοποθετήσεις τους. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι αυτό αποτελεί δυνατό σήμα πωλήσεων αλλά και ευκαιρία τοποθετήσεων στη συνέχεια, αφού η οπισθοχώρηση θα είναι περιορισμένη.

O δείκτης επενδυτικής ψυχολογίας της BofA Merrill Lynch έχει πλέον αγ-

 16

γίξει ακραία επίπεδα, αφού οι επενδυτές είναι σήμερα πιο αισιόδοξοι σε σχέση με το 99% όλων των περιόδων από το 2002 ώς τώρα, γεγονός που σύμφωνα με τον οίκο καθιστά ένα αξιόλογο «σήμα πωλήσεων». Σύμφωνα με τον δείκτη Bull & Bear της BofA, o οποίος παρακολουθεί την επενδυτική ψυχολογία χρησιμοποιώντας δείκτες όπως η έκθεση των hedge funds στην Αγορά, τις ροές κεφαλαίων και τις long τοποθετήσεις των επενδυτών, η αισιοδοξία των επενδυτών είναι σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Η σημερινή ανάγνωση του δείκτη είναι 9,6 (σε μια κλίμακα από το 0 για μέγιστη bearish και 10 για μέγιστη bullish). Δείχνει ξεκάθαρα ότι η ψυχολογία των επενδυτών είναι σήμερα πιο αισιόδοξη από το 99% του συνόλου των μετρήσεων της τελευταίας δεκαετίας, τουλάχιστον. Η υπερβολικά αισιοδοξία χαρακτηρίζεται από ισχυρές εισροές στα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια των αναδυόμενων Αγορών, το υπερτιμημένο επίπεδο των πιστωτικών αγορών υψηλής απόδοσης σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα και τις επιθετικές θέσεις των hedge funds σ’ ένα πιο αδύναμο γιέν και τις ισχυρότερες τιμές του πετρελαίου.

| ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ |

ΣΤΟΥΣ δείκτες που χρησιμοποιεί η J.P.M. οι μετοχές εξακολουθούν να εμφανίζονται κατά πολύ «υπεραγορασμένες» σε σχέση με τα ομόλογα. τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα μεταβλητότητας σε όλες τις κατηγορίες επΕνδύσΕΩΝ εξακολουθούν να τροφοδοτούν τις συζητήσεις, ΓΙΑ το ΕΑΝ ΤΟ πραγματικό επίπεδο κινδύνου δεν εκτιμάται επαρκώς

Από την πλευρά της και η BNP Paribas προειδοποιεί για διόρθωση, αφού σε ό,τι αφορά ειδικά τις ευρωπαϊκές μετοχές, εκτιμά πως είναι πολύ πιθανό να δώσουν μέση απόδοση της τάξης του -10% κατά τη διάρκεια των επόμενων έξι μηνών, καθώς ο δείκτης επενδυτικού κλίματος Love/Panic της BNP Paribas στέλνει συνολικό σήμα “sell”, αφού μόνο τρεις υποδείκτες του στέλνουν σήμα “buy”, τη στιγμή που έξι υποδείκτες του στέλνουν ισχυρό σήμα “sell”. Σύμφωνα με την τράπεζα, συνήθως όταν ο συγκεκριμένος δείκτης στέλνει «σήματα αγωνίας» στην επενδυτική ψυχολογία, τότε σημαίνει πως είναι η κατάλληλη στιγμή για τοποθετήσεις. Αντίθετα, όταν η επενδυτική ψυχολογία βρίσκεται σε υπερβολικά αισιόδοξα επίπεδα, όπως σήμερα, αυτό αποτελεί σήμα επικείμενης διόρθωσης. Όπως επισημαίνεται για δεύτερη συνεχόμενη εβδομάδα, ο ευρωπαϊκός δείκτης Οικονομικής Έ κπληξης στέλνει «ισχυρό αρνητικό σήμα».

Deutche Bank: Η «έκπληξη» της ΕυρώπΑΪΚΗΣ ανάκαμψης Η Deutsche Bank επισημαίνει ότι οι επενδυτές θα πρέπει ν’ αρχίσουν να σκέφτονται τις τοποθετήσεις τους, ώστε να είναι έτοιμοι για μια θετική έκπληξη στην ανάκαμψη της ευρωπαϊκής Οικονομίας. Η τράπεζα προτείνει τη χρήση ανοδικών options στους κυκλικούς κλάδους, τα οποία προσφέρουν περιορισμένο κίνδυνο έκθεσης σε ράλι με ένα ιστορικά χαμηλό premium. Όπως προσθέτει, δεδο-

μένου του πρόσφατου ράλι στις Αγορές μετοχών, η μεταβλητότητα, όπως αποτυπώνεται στον δείκτη VIX, έχει κινηθεί χαμηλότερα, κοντά σε πολυετή χαμηλά επίπεδα, και ως εκ τούτου το κόστος του προτεινόμενου trade είναι σήμερα φθηνό σε ιστορικούς όρους.

H Deutsche Bank εκτιμά ότι η μεταβλητότητα φαίνεται φθηνή για τους κυκλικούς κλάδους, όπως οι τράπεζες, η Ενέργεια και η Ασφάλιση Σε αντίθεση, η μεταβλητότητα είναι ακριβή, κατά την άποψή της, στους κλάδους ταξιδιών και αναψυχής και στο λιανικό εμπόριο. Η DΒ προτείνει δύο στρατηγικές: α) αγορά call option του Μαΐου του 2013 στον κλάδο ασφαλειών με 0,6% spot, και β) για μεγαλύτερη έκθεση στις ιταλικές και της ισπανικές μετοχές, αγορά call με 105-115% spread του Μαΐου του 2013, 105-115 στον κλάδο των τραπεζών της Ευρωζώνης με 2,2% spot.

SociEtE GEnErale: «Αγοράστε blue chips της ευρωζώνης» Η Aγορά μετοχών του δείκτη blue chips της Ευρώπης (Stoxx Europe 50) θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικός τρόπος ώστε να προφυλαχθεί κανείς έναντι της βραχυπρόθεσμης αβεβαιότητας στις ευρωπαϊκές Αγορές μετοχών, όπως επισημαίνει η γαλλική τράπεζα Société Générale. Η ίδια «βλέπει» ως δείκτη που ανακτά σημαντικό έδαφος στο επόμενο διάστημα –έναντι του Euro Stoxx 50– τον δείκτη blue chips της Ευρωζώνης. Ο Euro Stoxx 50 έχει ξεπεράσει σε κέρ-

 17

δη τον Stoxx Europe 50 επί 10,5% από τότε που ο Πρόεδρος της Ε.Κ.Τ., κ. Mario Draghi, υποσχέθηκε να κάνει «ό,τι χρειάζεται» ώστε να σώσει το ευρώ. Οι δείκτες που ωφελούνται περισσότερο σε μια ανοδική Αγορά, έχουν μεγαλύτερο συντελεστή beta.

Oι Αγορές που έχουν υψηλότερο beta είναι επίσης λιγότερο ανθεκτικές σε πτωτικές φάσεις στις μετοχές, ωστόσο και ο Stoxx Europe 50, ο οποίος έχει συντελεστή beta στο 0,7% έναντι του Euro Stoxx 50, προτείνεται ως καλό αμυντικό παιχνίδι ενάντια στις βραχυπρόθεσμες ανησυχίες που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Ευρώπη. Καθώς η κρίση του ευρώ δεν έχει τελειώσει και βασικά βραχυπρόθεσμα προβλήματα παραμένουν (Κύπρος, Ισπανία, Ιταλία), η SocGen προτείνει επενδύσεις σ’ έναν πιο αμυντικό δείκτη, τον Stoxx Europe 50. Ο Stoxx Europe 50 περιέχει μετοχές απ’ όλη την Ευρώπη –όχι μόνο από τη ζώνη του ευρώ– και έχει υψηλότερη έκθεση σε αμυντικούς κλάδους, όπως τα καταναλωτικά αγαθά και η Υγεία.

Goldman Sachs: «Aγοράστε Στη βουτιά» Ο Peter Oppenheimer, στρατηγικός αναλυτής ευρωπαϊκών μετοχών της Goldman Sachs, επισημαίνει ότι οι προοπτικές για τις μετοχές που έχουν ελκυστικές αποτιμήσεις εξακολουθούν να είναι πολύ καλές. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι βλέπουμε κάποια οπισθοχώρηση, όπως λέει, καθώς το απότομο ράλι στις μετοχές ίσως να ήταν υπερβο-

Η αισιοδοξία της αγοράς συνεχίζει να βρίσκεται ΣΕ επίπεδα υπερβολής, αν και τα funds που επενδύουν στην Ευρώπη έχουν επιβραδύνει τις τοποθετήσεις τους. Οι αναλυτές προειδοποιούν ΟΤΙ αυτό αποτελεί δυνατό σήμα πωλήσεων αλλά και ευκαιρία τοποθετήσεων στη συνέχεια, αφού η οπισθοχώρηση θα είναι περιορισμένη

λικό σε σύγκριση με τα θεμελιώδη. Ωστόσο, όπως τονίζει, οι επενδυτές με ορίζοντα 12 μηνών –ή και παραπάνω, θα πρέπει ν’ αγοράσουν στην τρέχουσα αδυναμία. Όπως προσθέτει, παρά τα απογοητευτικά στοιχεία του PMI, οι ευρωπαϊκές μετοχές θα κινηθούν υψηλότερα, υποστηριζόμενες από τις ελκυστικές αποτιμήσεις, τη χαλαρή πολιτική των κεντρικών τραπεζών, τους ισχυρούς εταιρικούς ισολογισμούς και την ανάκαμψη της παγκόσμιας Οικονομίας, η οποία θα επιταχυνθεί στο τρέχον έτος και θα συνεχιστεί το 2014. Ανάλογη είναι και η άποψη του Ian Harnett, αναλυτή ευρωπαϊκών μετοχών στην Absolute Strategy, σύμφωνα με τον οποίο, αν και ένα sell-off είναι φυσιολογικό, ωστόσο θ’ αποτελέσει ευκαιρία για επανατοποθετήσεις. Όπως σημειώνει, οι ευρωπαϊκές μετοχές είχαν εκπληκτική πορεία –σχεδόν 10% άνοδο κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών– η οποία είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί. Έ τσι είναι λογικό να υπάρξει μικρή διόρθωση. Αλλά, όπως προσθέτει, αν κοιτάξουμε πιο μακριά και προς το επόμενο έτος, οι μετοχές θα έχουν πολύ καλή πορεία και η ευρωπαϊκή Αγορά θα έχει από τις καλύτερες επιδόσεις διεθνώς. Η Goldman Sachs προσθέτει, επίσης, ότι η αύξηση των αποδόσεων στα γερμανικά ομόλογα στο τελευταίο διάστημα δεν αποτελεί απειλή για τις ευρωπαϊκές μετοχές. Οι αποδόσεις των Bunds θα πρέπει ν’ αυξηθούν πολύ περισσότερο προτού βλάψουν τη γοητεία των ευ-

ρωπαϊκών μετοχών, και ακόμα και τότε οι επιπτώσεις θα είναι πιθανώς μικτές, με τις τηλεπικοινωνίες και τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να αναμένεται να χτυπηθούν περισσότερο, ενώ θα μπορούσαν να επωφεληθούν οι κυκλικές μετοχές και κλάδοι. Η αύξηση των αποδόσεων ομολόγων από τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα που αντικατοπτρίζουν αυξανόμενες προσδοκίες για την ανάπτυξη και χαμηλότερους συστημικούς κινδύνους είναι «καλή» για τις μετοχές, εφόσον η άνοδος είναι μέτρια και αργή, τονίζει η Goldman. Θα πρέπει να αυξηθούν πάνω από το 3% πριν γίνουν σημαντική απειλή για τις μετοχές, εφόσον οι πληθωριστικές προσδοκίες παραμένουν σταθερές, προσθέτει, σημειώνοντας ότι δεν αναμένει αυτό το επίπεδο να επιτευχθεί πριν από τα τέλη του 2016.

J. P. Morgan: Διατηρεί αυξημένη στάθμιση στις μετοχές Οι περισσότεροι από τους σημαντικούς μακροοικονομικούς παράγοντες κινδύνου που προβλημάτιζαν, φαίνεται ότι έχουν κατά πολύ αμβλυνθεί, όπως επισημαίνει η J. P. Morgan Asset Management, ωστόσο προσθέτει ότι καθώς οι Αγορές, αυτή τη στιγμή, ανησυχούν και πάλι για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, είναι πιθανό η κεκτημένη ταχύτητα των risk assets –όπως οι μετοχές– να είναι υποτονική στις επόμενες εβδομάδες, αλλά στη συνέχεια η κατάσταση στις χώρες της περιφέρειας θα επανέλθει σε ισορροπία. Στο ίδιο χρονικό πλαίσιο, ο άλλος παράγοντας που ενδέχεται να προκαλέ-

 18

σει κάποια νευρικότητα στις Αγορές είναι οι συζητήσεις για το δημοσιονομικό ζήτημα στις Η.Π.Α., όμως αυτό δεν αναμένεται να αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο μακροπρόθεσμα. Σε επίπεδο μετοχών φαίνεται ότι οι προβλέψεις για τα κέρδη πλησιάζουν σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα, οπότε ο κύκλος των υποβαθμίσεων για τα κέρδη ανά μετοχή μάλλον πλησιάζει στο τέλος του. Κατά τους αμέσως επόμενους μήνες, συνεπώς, τα κέρδη ενδέχεται ν’ αρχίσουν να επηρεάζουν πλέον θετικά αντί για αρνητικά το κλίμα στις Αγορές. Ωστόσο ο καθαρός από δυσμενή στοιχεία ορίζοντας, λίγο πιο μακροπρόθεσμα, δημιουργεί ανησυχία, μήπως επέλθει εφησυχασμός στις Αγορές, καθώς ορισμένοι δείκτες τακτικής φύσης υποδεικνύουν ότι ενδέχεται σύντομα να υπάρξει διόρθωση για τους τίτλους που ενέχουν κίνδυνο και η διαδικασία αυτή μάλιστα ίσως έχει ήδη αρχίσει. Για παράδειγμα, το ποσοστό των μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, που οι τιμές τους διαμορφώνονται υψηλότερα από τον μέσο όρο των 200 ημερών, υπερβαίνει το 80%. Ο δείκτης της Credit Suisse, επίσης, καταγράφει σαφή αναθέρμανση της διάθεσης ανάληψης κινδύνου, αν και δεν έχει φθάσει ακόμη σε σημείο «ευφορίας». Σύμφωνα με τους δείκτες που χρησιμοποιεί η J.P.M., οι μετοχές εξακολουθούν να εμφανίζονται κατά πολύ «υπεραγορασμένες» σε σχέση με τα ομόλογα. Τέλος, τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα μεταβλητότητας σε όλες τις κατηγορίες επένδυ-

| ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ |

σης εξακολουθούν να τροφοδοτούν τις συζητήσεις για το εάν το πραγματικό επίπεδο κινδύνου δεν εκτιμάται επαρκώς. Πέρα όμως από αυτές τις ανησυχίες για θέματα τακτικής φύσης, o oίκος θεωρεί ότι τα θετικά στοιχεία θα συνεχίσουν να επικρατούν, καθώς οι μακροοικονομικές συνθήκες σταδιακά βελτιώνονται, οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθούν να παρέχουν επιθετικά μέτρα τόνωσης και οι κατανομές σε μετοχές διατηρούνται ακόμη σε συγκρατημένα επίπεδα. Συνεπώς, διατηρεί τη θετική της άποψη για τους τίτλους που ενέχουν κίνδυνο. Στα χαρτοφυλάκια που περιλαμβάνουν διάφορες κατηγορίες επένδυσης διατηρεί αυξημένη στάθμιση στις μετοχές. Στους τίτλους σταθερού εισοδήματος διατηρεί την προτίμησή της για τους πιστωτικούς τίτλους έναντι των κρατικών ομολόγων. Σε επίπεδο περιοχών για τις μετοχές προτιμά τις Η.Π.Α., την Ευρώπη –πλην Βρετανίας– τον Καναδά, το Χονγκ Κονγκ και την Ιαπωνία ενώ διατηρεί ουδέτερη στάθμιση για τις μετοχές των ανα-

δυόμενων Αγορών και την Αυστραλία, και μειωμένη στάθμιση για τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Σουηδία

Στα μισά μίας «λογικής» διόρθωσης Όπως πολύ χαρακτηριστικά σημειώνει η Chevreux, μετά από τον «δυνατό» Ιανουάριο, ο Φεβρουάριος έφερε μαζί του την διόρθωση, ωστόσο εκτιμά ότι ο πτωτικός κίνδυνος για τις Αγορές της Ευρώπης δεν θα ξεπεράσει συνολικά το 5 με 10% και ότι η διόρθωση δεν θα έχει διάρκεια. Τα πιο ξεκάθαρα προειδοποιητικά σημάδια ήρθαν από τις πιστωτικές Αγορές της Ευρώπης, οι οποίες έχουν μπει σε φάση διόρθωσης με καταλύτη την αύξηση των αποδόσεων στις πιο ασφαλείς κατηγορίες κρατικού χρέους. Οι Αγορές έχουν χάσει την ώθηση που έδωσαν οι πρωταγωνιστές των κερδών –ο χρηματοοικονομικός κλάδος και οι κυκλικές μετοχές– και χωρίς τη στήριξη από την ανάκαμψη της πιστωτικής Αγοράς, η υπεραπόδοσή τους δεν μπορεί να διατηρηθεί. Όπως σημειώνει ο στρατηγικός αναλυ-

 19

τής της Russell Investments, κ. Wouter Sturkenboom, η ευρωπαϊκή Αγορά κινήθηκε υπερβολικά τους τελευταίους μήνες, με αποτέλεσμα όλοι οι δείκτες ψυχολογίας να βρεθούν υπερτιμημένο έδαφος, ενώ τα οικονομικά στοιχεία δεν είχαν την ίδια «εικόνα ευφορίας». Οι ευρωπαϊκές μετοχές έχουν ακόμη περαιτέρω περιθώριο πτώσης 5 με 10% και ο δείκτης από p/e του MSCI Europe πρέπει να υποχωρήσει στο 10,5 από το σημερινό 11,8, ώστε ν’ αρχίσουν οι τοποθετήσεις να αυξάνονται. Όπως υπογραμμίζει ο Stewart Richard­ son, επικεφαλής επενδύσεων της RMG Wealth Management, η Αγορά πέρασε από τα πολύ χαμηλά επίπεδα ψυχολογίας του περασμένου Καλοκαιριού στην πολύ bullish ψυχολογία το τελευταίο εξάμηνο και κάτι. Αυτό συνήθως αποτελεί καλή ευκαιρία ώστε ν’ αρχίσει κανείς να βγαίνει από τις Αγορές, όπως επισημαίνει, σημειώνοντας ότι ο ίδιος άρχισε να ρευστοποιεί τα κέρδη του στα μέσα Ιανουαρίου. Οι δείκτες επενδυτικού κλίματος και ψυχολογίας, αγγίζοντας το ζενίθ, έχουν αρχίσει να στέλνουν σήματα κινδύνου, έτσι η διόρθωση είναι λογική, σύμφωνα και με τον Ouri Mimran αναλυτή της Natixis. Ωστόσο μακροπρόθεσμα οι προοπτικές της Αγοράς είναι άκρως θετικές, αφού η μακροπρόθεσμη τάση παραμένει άθικτη, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε διόρθωση να αποτελεί ευκαιρία για επιστροφή στην Αγορά σε φθηνότερα επίπεδα.

προβλεψεισ

Αγοραστική ευκαιρία

Η διόρθωση του ευρώ;

Τα στοιχεία για την ανάπτυξη του Δ΄τριμήνου του 2012 της Ευρωζώνης, καθώς και τα απογοητευτικά νέα στους δείκτες PMI της περιοχής, δεν έχουν αφήσει το ευρώ να επιστρέψει στη φετινή κορυφή του 1,37, την οποία άγγιξε στις αρχές του μήνα και η οποία δεν έχει παρουσιαστεί ξανά από τις αρχές του 2011. Της Ελευθερίας Κούρταλη

O

Οι διεθνείς αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι αυτή διόρθωση αποτελεί ευκαιρία για επανατοποθετήσεις και ότι σύντομα το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα θα βρεθεί κοντά στο 1,40 έναντι του δολαρίου. Ωστόσο παράλληλα προειδοποιούν ότι η δύνα-

μή του αποτελεί ήδη σημαντική απειλή για την κερδοφορία των εταιρειών.

BNP Paribas Όπως επισημαίνει η BNP Paribas, διόρθωση του ευρώ έναντι του δολαρίου λόγω των πρακτικών της Fed και των δεικτών PMI θα είναι βραχύβια ενώ συστήνει στους επενδυτές να παραμείνουν bullish με στόχο το 1,38 στα τέλη του Μαρτίου. Σί-

 20

γουρα οι δηλώσεις του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Wolfgang Schaeuble, ότι το ευρώ είναι σε σχετικά καλά επίπεδα έναντι του αμερικανικού δολαρίου, υποδηλώνοντας ότι είναι ικανοποιημένος με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία, θα παίξουν τον ρόλο τους στη στήριξη του ευρωπαϊκού νομίσματος. Για να υπογραμμίσει αυτή την “bullish” άποψη που έχει για το ευρώ αυτή τη στιγ-

| νομισματα |

Οι συναλλαγματικές ανησυχίες έχουν αρχίσει ΝΑ φιλτράρονται στις στρατηγικές των επενδυτών, με αποτέλεσμα η Bank of America/MERRILL LYNCH να επιλέΓει τον κλάδο βιομηχανιών των Η.Π.Α. και των κατασκευαστών αυτοκινήτων της Ιαπωνίας αντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών

νίας. Αυτό θα στηρίξει τα assets υψηλού ρίσκου, όπως επισημαίνει ο οίκος, ο οποίος καταλήγει αναφέροντας ότι στο πλαίσιο αυτό το ευρώ παραμένει ελκυστικό, καθώς τα assets της περιφέρειας παραμένουν ακόμη υποτιμημένα. Κατά την άποψη της MS, η πιο «χαλαρή» (dovish) στάση της Ε.Κ.Τ. θα υποστηρίξει τα assets της Ευρωζώνης, δίνοντας περαιτέρω κίνητρα στους επενδυτές να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στην περιοχή του ευρώ. μή, η BNP Paribas επισημαίνει ότι διατηρεί long θέσεις στο ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου από το επίπεδο του 1,2305, με μια προστατευτική θέση ελαφρώς κάτω από το επίπεδο του 1,20, και με στόχο το 1,28 μέχρι το τέλος του Μαρτίου.

Morgan Stanley Σύμφωνα με την Morgan Stanley, το ευρώ εξακολουθεί να αποτελεί “buy” ενώ κάθε βουτιά στην αξία του αποτελεί ευκαιρία για τοποθετήσεις, καθώς το επίπεδο του 1,40 έναντι του δολαρίου είναι άμεσος στόχος. Η λογική πίσω από αυτή την bullish άποψη της Morgan Stanley για το ευρώ περιλαμβάνει και έναν νέο παράγοντα, μαζί με τους κοινούς, όπως η μείωση των ασφαλίστρων κινδύνου, η σταδιακή βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας της Ευρωζώνης κ.λπ. Ο νέος ανοδικός καταλύτης για το ευρώ, σύμφωνα με την MS, είναι η ρευστότητα του γιέν μετά τη συνεχιζόμενη στροφή στην πολιτική της Τράπεζας της Ιαπω-

Goldman Sachs Το ευρώ θα προσεγγίσει το 1,40 καθώς η Ε.Κ.Τ. επιλέγει μια πιο “laissez-faire” στάση, όπως επισημαίνει ο Θεμιστοκλής Φιωτάκης, οικονομολόγος της Goldman Sachs. Οι Αγορές του FX έχουν πρόσφατα επικεντρωθεί στις δηλώσεις των νομισματικών Αρχών. Ωστόσο, όπως σημειώνει, η ισορροπία μεταξύ της επίτευξης των στόχων πολιτικής και της σταθερότητας της συναλλαγματικής ισοτιμίας ήταν δύσκολο να επιτευχθεί, από την άποψη της επικοινωνίας. Μέσα σε όλα αυτά, η Ε.Κ.Τ. έχει αναλάβει πιο “laissezfaire” στάση. Ο Μάριο Ντράγκι, στην πιο πρόσφατη συνέντευξη Τύπου της Ε.Κ.Τ., επανέλαβε την καθιερωμένη άποψη της Ε.Κ.Τ., ότι το νόμισμα είναι κομμάτι της λήψης αποφάσεων νομισματικής πολιτικής, αλλά δεν αποτελεί πρωταρχικό στόχο της πολιτικής. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, υπάρχει χώρος ώστε να κινηθεί το ευρώ υψηλότερα και κοντά στο 1,40 έναντι του δολαρίου, ειδικά λόγω της πιο ουδέτε-

 21

ρης στάσης της Ε.Κ.Τ. σε σχέση με αυτήν των άλλων κεντρικών τραπεζών.

Οι αναλυτές προειδοποιούν Οι αναλυτές της Morgan Stanley και της Credit Suisse εκτιμούν ότι μια 10% ανατίμηση του ευρώ έναντι του σταθμικού καλαθιού των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων του, θα μειώσει την οικονομική παραγωγή της Ευρωζώνης από 0,5% έως 0,7% κατά το πρώτο έτος και θα «βουλιάξει» τα συνολικά εταιρικά κέρδη κατά 3 έως 4% . Όπως υπογραμμίζει ο Nick Xanders, επικεφαλής ευρωπαϊκής στρατηγικής στην BTIG, το ευρώ ενισχύθηκε λόγω και της ενίσχυσης εμπιστοσύνης αυτό, δε, βοηθά προφανώς τις ευρωπαϊκές μετοχές, όμως μπορεί να φτάσει στο σημείο –και σύμφωνα με τον ίδιο είμαστε ήδη στο σημείο αυτό– όπου θα αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά τα κέρδη των ευρωπαϊκών εταιρειών. Παρά το γεγονός ότι το εταιρικό hedging έναντι των συναλλαγματικών κινδύνων και η καθυστέρηση στις ανακοινώσεις κερδοφορίας σημαίνουν ότι θα χρειαστεί χρόνος για να αντικατοπτριστεί η δύναμη του ευρώ στα αποτελέσματα, αρκετές ευρωπαϊκές εισηγμένες ήδη προειδοποιούν ότι τα κέρδη τους μπορεί να επηρεαστούν. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι οι αναλυτές γίνονται περισσότερο προσεκτικοί απέναντι στους κλάδους που είναι πιθανό να υποφέρουν, με την τεχνολογία, την ενέργεια και την υγειονομική περίθαλψη να δέχονται από τις πιο από-

| νομισματα |

t

Το ευρώ θα προσεγγίσει το 1,40 καθώς η Ε.Κ.Τ. επιλέγει πιο “laissez-faire” στάση, όπως επισημαίνει ο Θεμιστοκλής Φιωτάκης, της Goldman Sachs

τομες υποβαθμίσεις στις προβλέψεις κερδοφορίας τις τελευταίες 30 ημέρες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Thomson Reuters StarMine. Οι συναλλαγματικές ανησυχίες έχουν επίσης αρχίσει να φιλτράρονται και στις στρατηγικές των επενδυτών, με αποτέλεσμα η Bank of America Merrill Lynch να επιλέγει τον κλάδο Βιομηχανιών των Η.Π.Α. και των κατασκευαστών αυτοκινήτων της Ιαπωνίας έναντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, ενώ η Morgan Stanley υποβαθμίζει τις μετοχές της Ευρώπης έναντι αυτών της Ιαπωνίας. Στα πλαίσια μιας μεγάλης ώθησης στις ιαπωνικές εξαγωγές, η Τράπεζα της Ιαπωνίας χαλάρωσε επιθετικά την πολιτική της και η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί τεράστια οικονομική ώθηση, οδηγώντας το γιέν απότομα κάτω.

Κίνδυνος στις αποτιμήσεις – οι νικητές και οι χαμένοι Στην Ευρώπη, η Morgan Stanley τονίζει ότι οι κλάδοι τεχνολογίας και αυτοκινήτων είναι μεταξύ των περισσότερο πιθανών «ηττημένων», με βάση την έκθεση των κερδών τους και το ιστορικό των επιδόσεών τους σε περιόδους δύναμης του νομίσματος, ενώ οι κλάδοι υγειονομικής περίθαλψης και κεφαλαιουχικών αγαθών επίσης να αναμένεται να πληγούν. Αντίθετα, νικητές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, το λιανικό εμπόριο, τα ακίνητα, τα τρόφιμα, οι κατασκευές καθώς και οι τράπεζες, οι οποίες έχουν σχετικά μικρή έκ-

θεση σε συναλλαγματικό κίνδυνο και συνδέονται στενά με διακυμάνσεις του κλίματος στη ζώνη του ευρώ. Η πρόσφατη δημοτικότητα μερικών από τους πιο ευάλωτους κλάδους, που αγοράστηκαν για την έκθεσή τους στο εξωτερικό, τη στιγμή που η εγχώρια Οικονομία σκόνταφτε, θα μπορούσε να επιδεινώσει τις επιπτώσεις. Οι μετοχές αυτές φαίνονται ακριβές κι έτσι είναι ήδη επιρρεπείς σε ρευστοποιήσεις ενώ δεν είναι και τόσο ελκυστικές για νέους αγοραστές. Την ίδια στιγμή, τα μεγάλα επίπεδα επενδυτικών τοποθετήσεων αναδεικνύουν ότι αρκετά funds μπορεί να βγουν από την Αγορά.

Τί επιλέγουν τα funds Η πλειοψηφία των διαχειριστών χαρτοφυλακίων είναι overweight στα καταναλωτικά αγαθά, οπότε ένα ισχυρό ευρώ δεν θα είναι καλό γι’ αυτούς, ακόμη περισσότερο, δε, εάν ενισχυθεί περαιτέρω, όπως τονίζει ο ο Kevin Lilley, διαχειριστής κεφαλαίων στις ευρωπαϊκές μετοχές της Old Mutual AM, προσθέτοντας ότι θα επανεξετάσει τις θέσεις του σε περίπτωση που το ευρώ ανέλθει στο 1,40 με 1,45.

H Bank of America Merrill Lynch επιλέγει τους κλάδους τεχνολογίας και αυτοκινήτων ως δυνητικά ελκυστικούς για “sell”, δεδομένου ότι έχουν υπεραγοραστεί, ενώ οι επικεντρωμένοι στην εγχώρια Αγορά κλάδοι, όπως οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, το λιανικό εμπόριο και οι τηλεπικοινωνίες, μπορεί να αξίζει να αγοραστούν. Ο κλάδος τεχνολογίας φαί-

 22

νεται ο πιο ακριβός ανάμεσα σε όλους τους κλάδους της ζώνης του ευρώ, σε σύγκριση με το μέσο p/e των τελευταίων πέντε χρόνων, ενώ η κοινή ωφέλεια και οι τηλεπικοινωνίες είναι από τους φθηνότερους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Thomson Reuters DataStream. Η Ευρώπη στο σύνολό της φαίνεται πλέον πιο ακριβή σε σχέση με την ιστορία της, σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις αναδυόμενες Aγορές ή την Ιαπωνία. Αν και αυτό από μόνο του δεν είναι λόγος για να πουλήσει κανείς τις θέσεις του, για να υπάρχει περαιτέρω υπεραπόδοση στις ευρωπαϊκές Aγορές θα πρέπει να υπάρχει σταθερή αύξηση κερδών και το ισχυρό ευρώ θα αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο σ’ αυτό, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές της Morgan Stanley. Πάντως τα funds των Η.Π.Α. που κατέχουν ευρωπαϊκό χρέος, εξακολουθούν να επωφελούνται από το ισχυρό ευρώ έναντι του δολαρίου. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών το ευρώ έχει κερδίσει πάνω από 10%, ενισχύοντας έτσι τα κέρδη για τους αμερικανούς επενδυτές εάν υπολογιστεί η μετατροπή του νομίσματος. Τα κρατικά ομόλογα των χωρών της ευρωπεριφέρειας μπορούν να προσθέσουν περαιτέρω αξία στα αμερικανικά χαρτοφυλάκια και έχουν πολύ καλύτερες αποδόσεις από άλλα εγχώρια των Η.Π.Α. assets, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών ομολόγων, όπως τονίζει ο Srivastava της Standish. Όπως προσθέτει, η υπεραπόδοση της εταιρείας του στο τρέχον έτος οφείλεται εν μέρει στη σωστή τοποθέτηση των κεφαλαίων στην ευρωπεριφέρεια. Αν και η Standish έχει μειώσει την overweight θέση της στις περιφερειακές Αγορές ομολόγων, συνεχίζει να παραμένει τοποθετημένη στην περιοχή, όντας πιο επιλεκτική και μετατοπίζοντας τις θέσεις της μεταξύ Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας και Σλοβενίας.

| oikonomia |

σ

Στην Ελλάδα η αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια θα δοκιμάζει τις αντοχές της εύθραυστης κυβέρνησης συνεργασίας που καλείται να συνεχίσει την επίπονη αναδιάρθρωση της Οικονομίας. Στην Ισπανία η βελτίωση των συνθηκών δανεισμού της χώρας είναι πιθανό να οδηγήσει σε χαλάρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας.

Οι πολιτικές αστοχίες στην ευρωζώνη απειλούν την παγκόσμια οικονομία  23

ε

Επιπλέον, η αποστροφή της Ισπανικής κυβέρνησης προς τον μηχανισμό αγοράς ομολόγων της Ε.Κ..Τ. είναι πιθανό να δημιουργήσει χρηματοπιστωτικές εντάσεις, αν οι Αγορές πιέσουν τη χώρα να ζητήσει βοήθεια, κάτι που θεωρείται από τους οικονομολόγους ως το πιο πιθανό σενάριο, αν η κυβέρνηση αργήσει να ανταποκριθεί. Όλα αυτά υπό την απειλή πως οι κίνδυνοι για την παγκόσμια Οικονομία –όπως εκτιμά η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank– εστιάζονται στην κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και τη δημοσιονομική πολιτική των Η.Π.Α.

Α. Κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία Οι πολιτικές αστοχίες όσον αφορά στη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την παγκόσμια Οικονομία. Απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσει να ανακάμπτει η οικονομική εμπιστοσύνη είναι η προσήλωση των ευρωπαίων πολιτικών στο μεταρρυθμιστικό τους έργο και την περαιτέρω οικοδόμηση των ευρωπαϊκών θεσμών δημοσιονομικής και τραπεζικής ολοκλήρωσης. Ωστόσο ο κίνδυνος να ατονήσει η μεταρρυθμιστική προσπάθεια είναι υπαρκτός. Επιπρόσθετα, οι διαδικασίες για την επίτευξη δημοσιονομικής ολοκλήρωσης και τραπεζικής ενοποίησης αναμένεται να συνεχίσουν να εκτυλίσσονται με αργό ρυθμό. Οι διαφωνίες για τον κατάλληλο βαθμό συλλογικής ανάληψης κινδύνων, από την μια, και μεταφοράς κρατικών αρμοδιοτήτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο,

από την άλλη, δεν αφήνουν περιθώρια για άμεση εξεύρεση μιας μόνιμης λύσης στην κρίση της Ευρωζώνης. Οι γερμανικές εκλογές μάλλον αποτελούν έναν ακόμη ανασταλτικό παράγοντα όσον αφορά στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο δεύτερος κίνδυνος πηγάζει από μια εκτεταμένη σε μέγεθος εμπροσθοβαρή δημοσιονομική προσαρμογή στις Η.Π.Α., που θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της Οικονομίας. Ήδη στις αρχές του 2013 τέθηκαν σε ισχύ ορισμένες αυξήσεις στη φορολογία που φτάνουν τα 200 με 230 δισ. δολάρια, τα οποία αντιστοιχούν περίπου στο 1,5% του Α.Ε.Π. των Η.Π.Α. Εάν το Κογκρέσο δεν εγκρίνει νέα νομοθεσία μέχρι την 1η Μαρτίου, ώστε να αναβάλει την περικοπή των κρατικών δαπανών, τότε θα ενεργοποιηθούν αυτομάτως μηχανισμοί περικοπών που θα μειώσουν τη δημόσια κατανάλωση έως και 85 δισ. δολ. το 2013 – γύρω στο 0,5% του Α.Ε.Π. Τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε πτώση του ομοσπονδιακού ελλείμματος του

 24

κρατικού προϋπολογισμού, από 7% του Α.Ε.Π. το 2012 στο 5% του Α.Ε.Π. το 2013, ταυτόχρονα, όμως, θα προκαλούσε μεγάλη επιβράδυνση της Οικονομίας των Η.Π.Α. με αρνητικές συνέπειες για την παγκόσμια ζήτηση και το εμπόριο. Για τον λόγο αυτό πιστεύουμε ότι οι Ρεπουμπλικανοί και οι Δημοκρατικοί θα καταλήξουν σε συμφωνία ώστε να περιορίσουν το ύψος των περικοπών και να αποφύγουν την «υπερβολική» δημοσιονομική προσαρμογή στις Η.Π.Α. Στην Κίνα ο κίνδυνος μιας απότομης επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης έχει υποχωρήσει σημαντικά, σε σχέση με ένα τρίμηνο νωρίτερα. Τα επεκτατικά δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα που υιοθέτησε η κινεζική κυβέρνηση για να δώσουν ώθηση στην Οικονομία αποδείχθηκαν αποτελεσματικά ώστε να αποτραπεί ένας σημαντικά χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης σε σχέση με τον δυνητικό ρυθμό. Μάλιστα, τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την οικονομική δραστηριότητα της Κίνας υποδηλώνουν σταδιακή βελτίωση της Οικονομίας.

| oikonomia |

Β. Προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία Οριακή αύξηση του παγκόσμιου ρυθμού ανάπτυξης το 2013 Η βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης τους τελευταίους μήνες, κυρίως λόγω των πολιτικών δράσεων για τη μείωση της αβεβαιότητας με την ευρωπαϊκή κρίση, οδήγησε σε μερική τόνωση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Η συνέχιση της χαλαρής νομισματικής πολιτικής από πολλές κεντρικές τράπεζες, τα αργά αλλά σταθερά βήματα των ευρωπαίων πολιτικών προς την εύρεση βιώσιμων λύσεων για την κρίση χρέους και οι προσδοκίες για επίτευξη συμφωνίας στον προϋπολογισμό και το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. αναμένεται να επιτρέψουν οριακή αύξηση του παγκόσμιου ρυθμού ανάπτυξης το 2013 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι κίνδυνοι για την Οικονομία έχουν υποχωρήσει σημαντικά, το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, όμως, εξακολουθεί να είναι επιρρεπές σε απότομες μεταβολές. Επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης για την Οικονομία των Η.Π.Α. εξαιτίας της δημοσιονομικής προσαρμογής Η δυναμική της Οικονομίας των Η.Π.Α. επιταχύνθηκε το 2012 (από 1,8% το 2011 στο 2,2% το 2012), αλλά ο ρυθμός ανάπτυξης της Οικονομίας είναι χαμηλότερος από τον δυνητικό. Η συρρίκνωση της τάξης του 0,1% που σημειώθηκε κατά το Δ΄τρίμηνο του 2012 δεν παραπέμπει σε ύφεση της Οικονομίας, καθώς οφείλεται στις μεγάλες μειώσεις που συντελέστηκαν στις αμυντικές κρατικές δαπάνες και τα αποθέματα των επιχειρήσεων. Η κατανάλωση των νοικοκυριών και οι ιδιωτικές επενδύσεις συνεχίζουν να αυξάνονται με ρυθμούς που παραπέμπουν σε αργή αλλά σταθερή ανάκαμψη της Οικονομίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις

Σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο τησ eurobank, το Α.Ε.Π. της ευρωζώνης θα αρχίσει να καταγράφει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης Στο δεύτερο εξάμηνο του έτους

μας, οι αυξήσεις στη φορολογία στις αρχές του 2013 αναμένεται να αφαιρέσουν τουλάχιστον 1 έως 1,5 ποσοστιαία μονάδα από τον ρυθμό ανάπτυξης του Α.Ε.Π. το 2013, με τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης να διαμορφώνεται στο 1,8%. Αν δεν αναβληθεί η προγραμματισμένη περικοπή δημοσίων δαπανών στις αρχές Μαρτίου, ο ρυθμός ανάπτυξης της Οικονομίας μπορεί να πέσει στο 1,3% το 2013. Αναιμική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη στο Β΄ εξάμηνο του 2013 Η υποχώρηση των κινδύνων διάσπασης της Ευρωζώνης, κυρίως λόγω των πρωτοβουλιών της Ε.Κ.Τ., έχει επιτρέψει την ομαλοποίηση των χρηματοοικονομικών συνθηκών και σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής εμπιστοσύνης. Περαιτέρω βελτίωση της εμπιστοσύνης αναμένεται να επηρεάσει θετικά την πραγματική Οικονομία. Σύμφωνα με το κεντρικό μας σενάριο, το Α.Ε.Π. της Ευρωζώνης θα καταγράψει θετικούς ρυθμούς στο Β΄εξάμηνο του έτους. Η οικονομική ανάπτυξη, όμως, προβλέπεται να είναι αναιμική λόγω της συνεχιζόμενης προκυκλικής δημοσιονο-

μικής προσαρμογής σε πολλές χώρες της Ευρωζώνης, των συνθηκών πιστωτικής στενότητας και της αυξανόμενης ανεργίας. Η ανάπτυξη θα παραμείνει άνιση, καθώς η Οικονομία της περιφέρειας θα συρρικνώνεται, σε αντιδιαστολή με την Γερμανία, η οποία θα συνεχίσει να αποτελεί την ατμομηχανή της Οικονομίας της Ευρωζώνης. Συνολικά έχουμε αναθεωρήσει προς τα κάτω τον ρυθμό ανάπτυξης της Ευρωζώνης για το 2013 στο 0% από 0,3% τρεις μήνες νωρίτερα. Ανάκαμψη στις αναπτυσσόμενες Οικονομίες το 2013, όχι όμως και επιστροφή στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της τελευταίας δεκαετίας Η βελτίωση τις οικονομικής εμπιστοσύνης, σε συνδυασμό με τις υποστηρικτικές πολιτικές στις αναδυόμενες Οικονομίες, οδήγησαν σε τόνωση της οικονομικής τους δραστηριότητας τους τελευταίους μήνες. Η σταδιακή ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης αναμένεται να ωθήσει την Οικονομία των αναπτυσσόμενων χωρών. Ωστόσο η συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης στις περισσότερες ανεπτυγμένες Οικονομίες αναμένεται να διατηρήσει μέτριους τους ρυθμούς ανάπτυξης των εξαγωγών στις αναδυόμενες Αγορές, κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο. Όσο η ανάκαμψη της Οικονομίας παραμένει ευάλωτη σε απότομες μεταβολές, υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σημαντικό μερίδιο της πρόσφατης επιβράδυνσης των αναδυόμενων Οικονομιών έχει διαρθρωτικό χαρακτήρα, πιστεύουμε ότι η ανάκαμψη στις αναπτυσσόμενες χώρες θα είναι αργή και οι ρυθμοί ανάπτυξης δεν θα επιστρέψουν στα υψηλά επίπεδα που είχαν καταγραφεί την τελευταία δεκαετία. Πηγή: Eurobank - Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων

 25

 26

| ΝΕΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ |

Υδατοδρόμια, παραλιεσ & τουρισμός

στο επίκεντρο τΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Υδατοδρόμια, εταιρεία ειδικού σκοπού για το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας, ενισχύσεις στον τουρισμό και τα μεταλλεία είναι τα σημείακλειδιά του νέου επενδυτικού νομοσχεδίου.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΛΕΞΑΚh

 27

Μ

Με στόχο να ξεμπλοκάρει μεγάλες επενδύσεις, να διευκολύνει την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και να διοχετεύσει πόρους σε τομείς όπως ο τουρισμός και η ενέργεια κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη «διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσεις και άλλες διατάξεις». Στα σημαντικά σημεία του νέου νομοσχεδίου είναι αυτό που αλλάζει ουσιαστικά το καθεστώς φοροαπαλλαγών. Με την καταλυτική παρέμβαση της τρόικας, ενώ αρχικά προβλεπόταν ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις (σταθερός φόρος για συγκεκριμένο διάστημα, ειδική φορολόγηση, αφορολόγητα αποθεματικά) πλέον προωθούνται ρυθμίσεις που συνδέουν τα φορολογικά κίνητρα με τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες στις 100 σελίδες το νομοσχεδίου εντάσσονται οι εξής ρυθμίσεις: Ιδρύεται Κεντρική Αρχή για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης Ορίζονται δύο εναλλακτικές διαδικασίες ελέγχου της υλοποίησης των επενδύσεων, μετά την αξιολόγηση που θα εξακολουθεί να γίνεται όπως και σήμερα. Η μία επιλογή των επενδυτών θα είναι ο έλεγχος να γίνεται από το Αυτοτελές Τμήμα Επιθεώρησης του Υπουργείου. Η άλλη επιλογή είναι ο έλεγχος να γίνεται και από ανεξάρτητους πιστοποιημένους φορείς. Επίσης προβλέπεται η ίδρυση μίας Κεντρικής Αρχής, για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότη-

σης για τις λεγόμενες «στρατηγικές» (άνω των 2 εκατ. ευρώ) και για μικρότερες επενδύσεις στη Γενική Γραμματεία Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων (ουσιαστικά ενώνονται οι 2 υπηρεσίες). Το Invest In Greece θα λειτουργεί ως μοναδικό σημείο επαφής για τους επενδυτές. Επιταχύνονται οι διαδικασίες αδειοδότησης μέσω της δήλωσης και της ευθύνης του ίδιου του επενδυτή. Αυτό αφορά στις επενδύσεις που δεν σχετίζονται με κρίσιμους περιβαλλοντικούς, πολεοδομικούς ή άλλους όρους. Βελτιώνονται οι διαδικασίες χορήγησης αδειών για υδατοδρόμια και αποσαφηνίζονται οι κανόνες για τη δημιουργία, τη λειτουργία και την εκμετάλλευσή τους. Ιδρύονται εταιρείες ειδικού σκοπού (SPVs), ξεκινώντας από το παραλιακό μέτωπο ΦαλήρουΣουνίου. Προβλέπεται η καταβολή του 100% της επιχορήγησης (από 50% σήμερα) κατά την έγκριση μιας επένδυσης και την προσκόμιση της εγγυητικής επιστολής. Μειώνεται το πλαφόν κύρωσης από τη Βουλή, από τα 150 εκατ. ευρώ στα 50 εκατ. ευρώ. Στις στρατηγικές επενδύσεις δίδεται δικαίωμα άδειας παραμονής 10 ατόμων του νομίμου εκπροσώπου του φορέα της στρατηγικής επένδυσης. Τα πρόσωπα μπορούν να συνοδεύονται και από τα μέλη των οικογενειών τους. Προβλέπεται και η χορήγηση αδειών διαμονής θα γίνεται και σε ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα. Η άδεια θα είναι 5ετής και θα ανανεώνεται με ελάχιστο ύψος της ακίνητης περιουσίας 300.000 ευρώ. Παρέχονται κίνητρα για επαναλειτουργία εταιρειών που έκλεισαν, με προϋπόθε-

 28

ση ότι η παραγωγική λειτουργία έχει αποδεδειγμένα παύσει πριν από την υποβολή αίτησης υπαγωγής. Παρέχονται κίνητρα σε μεταλλευτικές επιχειρήσεις. Ενισχύονται δαπάνες επενδύσεων για προστασία του περιβάλλοντος, για τον περιορισμό της ρύπανσης του εδάφους, του υπεδάφους, των υδάτων και της ατμόσφαιρας και για ανακύκλωση του ύδατος. Παρέχεται η δυνατότητα υποβολής

| ΝΕΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ |

επενδυτικών σχεδίων για τις Α.Π.Ε. που αφορούν σε επέκταση υπάρχουσας ή υπό κατασκευήν μονάδας, εφόσον η επέκταση αυτή είναι αποτέλεσμα της αύξησης της παραγωγικής ισχύος της εκ των υστέρων τροποποίησης της αρχικής άδειας παραγωγής.

Προβλέπονται ενισχύσεις στη ναυπηγική βιομηχανία αν πρόκειται για ναυπηγήματα τα οποία που προορίζονται για σταθερές, μακροχρόνιες πλωτές βιομηχανικές ή και ενεργειακές εγκαταστάσεις.

Διευρύνονται οι επιδοτήσεις στον τουρισμό, με έμφαση π.χ. σε δημόσια πάρκινγκ, πλωτές εξέδρες, έργα μηχανικών και έργα που αφορούν στην ενέργεια.

Ενεργοποιούνται ξανά παλαιά ημιτελή επενδυτικά σχέδια που παρέμεναν εκκρεμή λόγω δικαστικών διαφορών δίχως υπαιτιότητα του επενδυτή.

 29

προβλέπεται η ίδρυση μίας Κεντρικής Αρχής, ΤΗΣ Γενικής Γραμματείας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων, για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, ΣΥΝΕΝΩΝΟΝΤΑΣ τις λεγόμενες «στρατηγικές επενδύσεις», ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙΣ μικρότερες

τραπεζεσ

Πουλάνε πάγια KAI θυγατρικές

για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το κράτος Μονόδρομο αποτελεί για τις τράπεζες η πώληση παγίων τους, προκειμένου να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα κεφάλαια που θα βελτιώσουν την επάρκειά τους και θα μειώσουν την εξάρτησή τους από το κράτος. Του Σταύρου Χαρίτου

Α

Αν και παραμένουν ακόμη εκκρεμείς κάποιες αποφάσεις για πολλά από τα non core assets και η εκτενής εκκαθάριση από επισφαλή δάνεια δεν είναι εφικτή εξαιτίας της αδυναμίας των τραπεζών –τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση– να τα διαγράψουν από τα βιβλία τους και να αναλάβουν τη ζημιά, ήδη η διαδικασία έχει αποκτήσει momentum. Στο τελευταίο διάστημα, πάντως, αυτή που πρωταγωνιστεί είναι η Τράπεζα Πειραιώς, που έχοντας αποκτήσει το καλό κομμάτι της ATEBank το Καλοκαίρι, προχωρεί σε πωλήσεις μετοχών του χαρτοφυλακίου της ATE, οι οποίες απoφέρουν και σημαντικές υπεραξίες, με δεδομένο ότι είναι αποτιμημένες σε τιμές κτήσεις

κοντά στα χαμηλά της Αγοράς. Μεταξύ των πωλήσεων ξεχωρίζουν οι εκείνες στο Χ.Α. μετοχών του ΟΤΕ, όπως και του Τιτάνα και της Motor Oil. Επίσης, νωρίτερα τον Δεκέμβριο, επωλήθη το 6,82% του ομίλου Folli Follie Group στο fund TPG Axon Management LP, συμφερόντων Dinakar Singh, γεγονός που επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά το επενδυτικό ενδιαφέρον ξένων ομίλων για ελληνικές επιχειρήσεις. Ακόμη, πληροφορίες θέλουν την Πειραιώς να έχει πραγματοποιήσει ανεπίσημες επαφές με γερμανικό όμιλο για την προοπτική της Αγροτικής Ασφαλιστικής, ενώ ολοκλήρωσε, νωρίτερα φέτος, την πώληση του 98,5% που ήλεγχε στην αμερικανική Marathon Banking Corporation στην Investors Bancorp Inc. Η Εθνική θα εξετάσει τις περιπτώσεις θυγατρικών της

 30

Eurobank στο εξωτερικό . Αναφορικά με τις Post Bank και Bank Post σε Βουλγαρία και Ρουμανία, αντίστοιχα, επί του παρόντος αναμένεται συνεκτίμηση της θέσης τους μαζί με αντίστοιχες μονάδες της Εθνικής Τράπεζας, με την οποία τελούν υπό λειτουργική συγχώνευση πια. Μεταβολές υπήρξαν και στο μετοχικό κεφάλαιο της θυγατρικής της Eurobank Properties, όπου η Fairfax απέκτησε το 14,8%, εξαγοράζοντάς το, όμως, από τη Lamda Development. Στην Εθνική Τράπεζα ξεχωρίζει η απόφαση, από κοινού με το ΤΑΙΠΕΔ, της πώλησης του Αστέρα Βουλιαγμένης και της έκτασης επί της οποίας είναι ανεπτυγμένο το συγκρότημα, ενώ, βέβαια, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα άντλησης σημαντικότατων κεφαλαίων από ενδεχόμενη απόφαση για διάθεση ποσοστού της στη Finansbank στην Τουρκία. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κεφαλαιοποίηση του τουρκικού τραπεζικού ομίλου κινείται πλησίον των 4 δισ. ευρώ. Πάντως, δεν είναι και λίγοι εκείνοι στην Αγορά που θεωρούν ότι η πώληση του Αστέρα και το placement σε ικανό αριθμό μετοχών της τάξης του 20% στη Finansbank από την ΕΤΕ, μπορεί να βελτιώσει αισθητά την κεφαλαιακή της επάρκεια. Ως προς την Alpha οι αναλυτές περιμένουν απομόχλευση των μη κεντρικών, περιφερειακών της δραστηριοτήτων (deleveraging of non-core assets). Οι ίδιοι συγκαταλέγουν μεταξύ αυτών ενδεχόμενη πώληση της Ιονική Ξενοδοχειακή που ελέγχει το ξενοδοχείο Hilton αλλά και, πιθανώς, της μονάδας στην Ουκρανία, JSC Astra Bank.

Ξένοι θέλουν να αγοράσουν δάνεια Πάντως, ξένοι οίκοι έχουν προτείνει σε ελληνικές τράπεζες την εκμετάλλευση των επισφαλών δανείων μέσω τιτλοποίησης. Υπάρχουν στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών τα οποία θα μπορούσαν υπό συγκεκριμένους όρους και προϋ-

| κεφαλαια |

νεοπτωχοι

ποθέσεις να αποτελέσουν αντικείμενο τιτλοποίησης και στη συνέχεια εξαγοράς από ξένους θεσμικούς επενδυτές και hedge funds. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα κομμάτι του distressed asset disinvesting που λαμβάνει χώρα παγκοσμίως. Κλειδί για την επιτυχία αυτού του μοντέλου είναι αφενός η αποτίμηση των δανείων, που θα τιτλοποιηθούν σε ελκυστικά επίπεδα, ώστε να αντισταθμίζουν το ρίσκο, και αφετέρου η δυνατότητα των εξασφαλίσεων που συνοδεύουν την έκδοση, όπως π.χ. ένα ξενοδοχείο, να παραγάγουν ταμειακές ροές ικανές να εγγυηθούν ότι θα εξυπηρετηθεί το συνδεδεμένο με αυτές χρέος.

Ανακεφαλαιοποίηση Με βάση τις κεφαλαιακές τους ανάγκες που θα δείξει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η Alpha θα χρειαστεί τα λιγότερα κεφάλαια, μεταξύ 280 και 300 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 170 με 180 εκατ. ευρώ θα διαθέσει η Credit Agricole, στο πλαίσιο συμφωνίας για την πώλη-

Υπάρχουν στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών, τα οποία θα μπορούσαν υπό συγκεκριμένους όρους & προϋποθέσεις να αποτελέσουν αντικείμενο τιτλοποίησης και στη συνέχεια εξαγοράς από ξένους θεσμικούς επενδυτές και hedge funds. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα κομμάτι του distressed asset disinvesting

 31

ση της Emporiki Bank. Σημαντικό μέρος των εναπομεινάντων κεφαλαίων αναμένεται ότι θα καλύψει το fund του Κατάρ, οι πληροφορίες για το οποίο αναφέρουν ότι υπάρχει πολύ καλή σχέση και επικοινωνία και ότι αυτό επιβεβαιώθηκε από τη φιλοξενία και τις επαφές που είχε το management της Alpha κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Εμιράτο. Επίσης, η Αγορά θεωρεί ότι το «παρών» στην επικείμενη αύξηση της Alpha αναμένεται να δώσουν ξένα funds και επιφανείς έλληνες επιχειρηματίες. Η Πειραιώς πήρε ακόμη μια βαθιά «ένεση ρευστότητας», της τάξης των 800 εκατ. ευρώ, από το funding gap της εξαγορασθείσας ΑΤΕ., πλην όμως οι κεφαλαιακές ανάγκες της τράπεζες, όπως εκτιμούν παράγοντες της Αγοράς, δεν αναμένεται να αλλάξουν και υπολογίζονται στα 450 με 460 εκατ. ευρώ. Από αυτά, η Διοίκηση της Πειραιώς βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με το τσεχικό fund PPF, ενώ αναμένεται να εκμεταλλευθεί και τις συνέργειες από την πιθανή εξαγορά της Millennium.

 32

| ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚh |

ΠΡΟΚΛΗΣΗ

Η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας

Οι πυρηνικές επιδείξεις της Βόρειας Κορέας μοιάζουν να βγαίνουν από το «χρονοντούλαπο» του Ψυχρού Πολέμου. Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΜΥΡΝΗ

Τ

Τότε, Σοβιετική Έ νωση και Η.Π.Α. είχαν επιδοθεί στον αγώνα να κατακτήσουν το Διάστημα και σε κούρσες πυρηνικών εξοπλισμών. Μπορεί, όμως, η Βόρεια Κορέα σήμερα να επιβιώσει πολιτικά, με πρακτικές που εφάρμοζαν πολύ ισχυρότερες δυνάμεις από αυτήν πριν από σχεδόν 50 χρόνια ή απλώς αποσταθεροποιεί το σύστημα και βυθίζεται όλο και περισσότερο σε διπλωματική μοναξιά;

Παράγων «αλλαγή ηγεσίας» Η αλλαγή στην ηγεσία του καθεστώτος στη Βόρεια Κορέα αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποίησης στην περιοχή. Ο Κιμ Γιονγκ Ουν, που διαδέχθηκε τον πατέρα του, Κιμ Γιονγκ Ιλ, μετά τον θάνατό του, πότε θέλει να παρουσιάζει πιο εκσυγχρονιστικό προφίλ και πότε εκείνο του στιβαρού στρατιωτικού ηγέτη. Η στρατιωτική ισχύς της Βόρειας Κορέας βασίζεται κυρίως στην πυρηνική της δύναμη και το κα-

Ο αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, αποκάλεσε την τρίτη πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας «εξαιρετικά προκλητική ενέργεια», η οποία πλήττει τη σταθερότητα στην περιοχή, ενώ πίεσε για την επιβολή νέων κυρώσεων ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

 33

θεστώς φαίνεται ότι παρά τη διεθνή κατακραυγή, δεν διστάζει να επιδεικνύει το πυρηνικό του οπλοστάσιο. Η διαφορά της Βόρειας Κορέας από το Ιράν είναι ότι εκείνη διαθέτει ήδη πυρηνικά ενώ το Ιράν προσπαθεί –σύμφωνα με όσα καταλογίζουν οι αντίπαλοι– να τα κατασκευάσει. Αυτό πρακτικά καθιστά τη Βόρεια Κορέα απρόσβλητη από εξωτερικές επιθέσεις, εκτός κι αν χτυπήσει πρώτη. Έ τσι, με το να επιδεικνύει την πυρηνική της ισχύ η νέα ηγεσία δίνει διπλό μήνυμα: στο εξωτερικό (ιδίως στις γειτονικές Νότια Κορέα και Ιαπωνία) παρουσιάζεται ιδιαίτερα απειλητική, ενώ στο εσωτερικό δείχνει τη δύναμη των όπλων και την τεχνολογική της ισχύ στους πολίτες. Φυσικά, η Βόρεια Κορέα, παρά το γεγονός ότι είναι σε θέση να δημιουργήσει πυραύλους τεράστιου βεληνεκούς και πυρηνικό οπλοστάσιο, χαρακτηρίζεται από μεγάλη φτώχια. Αλλά στην πολιτική πάντα ο «εξωτερικός εχθρός» δίνει τη δυνατότητα στην εξουσία να αποστρέφει την προσοχή της κοινής γνώμης από τα πιεστικά κοινωνικά προβλήματα.

Ένας πύραυλος –υποτίθεται– για το διάστημα Αν και το καθεστώς της Βόρειας Κορέας στο παρελθόν είχε σχεδόν γελοιοποιηθεί, από τις εντελώς αποτυχημένες δοκιμές βαλλιστικών συστημάτων ικανών να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα, μέσα στο 2012 το έκαναν σωστά. Μάλιστα στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 προκάλεσαν διεθνή αναταραχή και αντίδραση με έναν πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς, ο οποίος μετέφερε δορυφόρο και εκτοξεύτηκε από τη δυτική ακτή της Βόρειας Κορέας. Ο πύραυλος πέρασε πάνω από το νησί Οκινάουα στην Ιαπωνία και οι Ιάπωνες σκέφτηκαν ακόμη και να τον καταρρίψουν. Κάτι τέτοιο δεν έγινε και ο δορυφόρος τον οποίο ο πύραυλος μετέφερε, μπήκε επιτυχώς σε τροχιά. Είναι η δεύτερη φορά μέσα στο 2012 που η Βόρεια Κο-

ρέα πραγματοποίησε εκτόξευση πυραύλου μεγάλης εμβέλειας. Το καθεστώς της Βόρειας Κορέας έδωσε πανηγυρικό χαρακτήρα στην επιτυχημένη εκτόξευση. Μάλιστα την αφιέρωσε στη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο του Κιμ Γιονγκ Ιλ, τον Δεκέμβριο 2011. Αυτή η επίδειξη τεχνολογικής ισχύος ενός κράτους που μπορεί να στέλνει δορυφόρους στο διάστημα, ενδυνάμωσε τη ρητορική του καθεστώτος για μια ισχυρή χώρα, που ευημερεί και ενισχύει το κύρος του νέου ηγέτη της, Κιμ Γιονγκ Ουν. Η εικόνα ενός πυραύλου που ταξιδεύει στο διάστημα από μια μικρή και απομονωμένη χώρα είναι δύναμη πιο ισχυρή από κάθε περιγραφή. Θυμίζουμε, άλλωστε, πόσοι αμέτρητοι πόροι είχαν ξοδευτεί για τον σκοπό αυτό κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, από Η.Π.Α. και Σοβιετική Έ νωση, για τον λεγόμενο «Πόλεμο των Άστρων» και τη νίκη σε επίπεδο εντυπώσεων, για το ποιος θα στείλει πρώτος πύραυλο στο διάστημα, κατόπιν δορυφόρο στο διάστημα και τέλος πύραυλο στο Φεγγάρι. Αναλυτές, πάντως, εκτιμούν ότι αυτή η μάχη στην ουσία ήταν συγκαλυμμένη επίδειξη από τις δύο υπερδυνάμεις των δυνατοτήτων των διηπειρωτικών βαλλιστικών τους πυραύλων, σε μια περίοδο άγριας κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών. Σε διεθνές επίπεδο κανείς δεν πανηγύρισε με την επιτυχή έκβαση της πυραυλικής εκτόξευσης της Βόρειας Κορέας. Όλοι την είδαν ως επίδειξη δυνατότητας εκτόξευσης διηπειρωτικού πυραύλου, που ίσως να φτάνει ακόμη και τις Η.Π.Α. Έ τσι οι αντιδράσεις ήταν έντονες και εκφράστηκαν τόσο από την Ιαπωνία και τις Η.Π.Α., αλλά ακόμη και από την παραδοσιακή

Η στρατιωτική ισχύς της Βόρειας Κορέας βασίζεται κυρίως στην πυρηνική της δύναμη και το καθεστώς φαίνεται ότι παρά τη διεθνή κατακραυγή δεν διστάζει να επιδεικνύει ότι διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο

σύμμαχο της Βόρειας Κορέας, την Κίνα. Οι πλέον έντονες αντιδράσεις έχουν προκληθεί στην Ιαπωνία, καθώς το γεγονός συνέβη τέσσερεις ημέρες πριν από τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών στη χώρα. Η ιαπωνική κυβέρνηση έθεσε τις στρατιωτικές δυνάμεις της σε συναγερμό. Παράλληλα, επιβεβαίωσε ότι ο πύραυλος πέρασε από τον εναέριο χώρο της, αλλά δεν κατερρίφθη από την ιαπωνική αντιπυραυλική ομπρέλα των Patriot που έχει στηθεί στο Τόκιο και σε άλλα σημεία της χώρας. Οι Η.Π.Α. έκανα λόγο για «άκρως προκλητική κίνηση που παραβιάζει άμεσα τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε.» και δήλωσε ότι θα συνεργαστεί με τους διεθνείς εταίρους για την εξεύρεση «κατάλληλων μέτρων» εις βάρος της Βόρειας Κορέας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η Κίνα καταδίκασε την εκτόξευση, υποστηρίζοντας ότι η Πι-

 34

όνγκ Γιάνγκ «οφείλει να σέβεται τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε.», οι οποίες της απαγορεύουν τέτοιες δοκιμές με βαλλιστικούς πυραύλους. Αυτή η κίνηση του Πεκίνου είναι πολύ σημαντική. Η Κίνα είναι παραδοσιακή σύμμαχος της Β. Κορέας. Άλλωστε, η στρατιωτική παρέμβαση της Μαοϊκής Κίνας στον πόλεμο της Κορέας είναι και ο λόγος που το κράτος αυτό υπάρχει ακόμη και σήμερα στον κόσμο. Η Κίνα, μάλιστα, κάλεσε όλες τις πλευρές να δείξουν αυτοσυγκράτηση και ν’ αποφύγουν πράξεις που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση στην περιοχή. Χαρακτηριστικό της αλλαγής διάθεσης απέναντι στην Πιονγκ Γιανγκ από την Κίνα είναι το δημοσίευμα της αγγλόφωνης κινεζικής εφημερίδας Global Times. Στο κύριο άρθρο της επισημαίνει ότι το Πεκίνο δεν θα διστάσει να μειώσει τη βοήθειά του προς τη Βόρεια Κορέα σε περίπτωση που η χώρα προχωρήσει σε νέα πυρηνική δοκιμή. Η εφημερίδα υπογραμμίζει ότι η Κίνα βρίσκεται σε δίλημμα σχετικά με την κατάσταση στην κορεατική χερσόνησο. «Ας αφήσουμε τη Βόρεια Κορέα στον “θυμό” της», τονίζει η εφημερίδα και προσθέτει ότι η Κίνα θα περιορίσει τις προσπάθειές της για τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί στη χερσόνησο, διότι η κατάσταση «απομακρύνεται από τον στόχο της αποπυρηνικοποίησης και δεν υπάρχουν πλέον τα μέσα για την αναζήτηση διπλωματικής ισορροπίας ανάμεσα στην Πιόνγκ Γιάνγκ, τη Σεούλ, το Τόκιο και την Ουάσινγκτον».

Η απάντηση της Β. Κορέας: Τρίτη πυρηνική δοκιμή! Αποτέλεσμα της διεθνούς καταδίκης

| ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚh |

της πυραυλικής εκτόξευσης ήταν και η καταδίκη της ενέργειας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. Επίσης, αποφασίσθηκε η περαιτέρω σκλήρυνση των οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της Πιόνγκ Γιάνγκ. Στις διεθνείς αντιδράσεις και τις κυρώσεις που αποφασίστηκαν, η στρατιωτική ηγεσία της Β. Κορέας απάντησε με μια σκληρή –στα όρια του παραλογισμού– δήλωση, ότι η υψηλού επιπέδου πυρηνική δοκιμή και οι νέες εκτοξεύσεις πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς έχουν ως στόχο τον νούμερο-1 εχθρό της χώρας, τις Η.Π.Α. Η ανακοίνωση αυτή από την Εθνική Επιτροπή Άμυνας ήταν ξεκάθαρη ως προς τις προθέσεις της χώρας να συνεχίσει το πυρηνικό της πρόγραμμα. «Δεν κρύβουμε ότι οι δορυφόροι και οι πύραυλοι μεγάλης εμβέλειας που εκτοξεύουμε, αλλά και η υψηλού επιπέδου πυρηνική δοκιμή στην οποία προχωρήσαμε, στρέφονται εναντίον του νούμερο-1 εχθρού μας, των Η.Π.Α». Η δήλωση συνέχιζε με σκληροπυρηνικό και ελάχιστα διπλωματικό τόνο: «Το κλείσιμο των λογαριασμών μας με τις Η.Π.Α. πρέπει να γίνει με τη δύναμη, όχι με λόγια». Ως προς το τι εννοεί η πλευρά της Βόρειας Κορέας με τον όρο «υψηλού επιπέδου πυρηνική δοκιμή», δεν διευκρινιζόταν στη δήλωση. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα δύο προηγούμενα πυρηνικά τεστ χρησιμοποιούσαν πλουτώνιο, θεωρούν, όμως, ότι η Β. Κορέα διαθέτει πλέον και πρόγραμμα παραγωγής εμπλουτισμένου ουρανίου. Έ τσι, στις 12 Φεβρουαρίου του 2013 η Βόρεια Κορέα προχώρησε στην τρίτη πυρηνική δοκιμή, τόσο ισχυρή, μάλιστα, ώστε προκάλεσε σεισμική δόνηση 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Ο σεισμός

Η εικόνα ενός πυραύλου που ταξιδεύει στο διάστημα από μια μικρή και απομονωμένη χώρα είναι πιο ισχυρή από ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ. Θυμίζουμε, άλλωστε, πόσοι αμέτρητοι πόροι είχαν ξοδευτεί Γι’ ΑΥΤΟ στον Ψυχρό Πόλεμο, από Η.Π.Α. ΚΑΙ Σοβιετική ΕΝΩΣΗ

σημειώθηκε σε περιοχή χωρίς σεισμική δραστηριότητα, όπου και στο παρελθόν η Β. Κορέα έχει κάνει δοκιμές. Όπως μετέδωσε το ειδησεογραφικό πρακτορείο της Βόρειας Κορέας, KCNA, η χώρα προχώρησε σε νέα πυρηνική δοκιμή, η οποία διεξήχθη με ασφαλή και άψογο τρόπο. Αναφέρεται επίσης ότι υπήρξε πλήρες απόρρητο και ότι αυτή τη φορά η ισχύς ήταν ακόμη μεγαλύτερη από τις προηγούμενες.

Διεθνείς αντιδράσεις Η αντίδραση από το εξωτερικό για την πυρηνική δοκιμή ήταν άμεση και έντονη. Ο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε., Μπαν Κι Μουν, καταδίκασε την κίνηση της Β. Κορέας και μίλησε για καθαρή παραβίαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Μάλιστα το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. θα συγκληθεί εκτάκτως λόγω των

 35

εξελίξεων. Ο αμερικανός Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, αποκάλεσε την τρίτη πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας «εξαιρετικά προκλητική ενέργεια», η οποία πλήττει τη σταθερότητα στην περιοχή, ενώ πίεσε για την επιβολή νέων κυρώσεων. «Ο κίνδυνος που θέτουν οι απειλητικές ενέργειες της Βόρειας Κορέας απαιτούν περαιτέρω ταχεία και αξιόπιστη δράση εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας. Οι Η.Π.Α. θα συνεχίσουν να προβαίνουν στις αναγκαίες ενέργειες για την υπεράσπιση της χώρας και των συμμάχων της» δήλωσε ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Η Κίνα επίσης διαμαρτυρήθηκε έντονα ακόμη και στον ίδιο τον πρέσβη της Β. Κορέας στο Πεκίνο. Μάλιστα, ο κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γιάνγκ Τζιεχί τόνισε ότι «η Κίνα είναι βαθιά δυσαρεστημένη και απόλυτα αντίθετη με τη δοκιμή» και κάλεσε τη Β. Κορέα «να σταματήσει τη ρητορική και τις ενέργειες που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν την κατάσταση και να επιστρέψει στη σωστή οδό του διαλόγου και της διαβούλευσης το συντομότερο δυνατό». Η Κίνα είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Μία εβδομάδα μετά την πυρηνική δοκιμή οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν σε ακόμη πιο αυστηρές κυρώσεις. Απαγόρευσαν την παράδοση συμβατικών όπλων στη χώρα, όπως και βασικών υλικών κατασκευής πυραύλων. Στον οικονομικό τομέα, οι υπουργοί διεύρυναν τον κύκλο ατόμων στους οποίους απαγορεύεται η είσοδος σε χώρες της Ευρωπαϊκής Έ νωσης, ενώ μπλόκαραν περιουσιακά στοιχεία εταιρειών και προσώπων που εμπλέκονται με όπλα.

Απo τους αιμοσταγεiς

BonNie & Clyde

στους «αναiμακτους» ληστeς του διαδικτyου

Οι τράπεζες παραδοσιακά αποτελούσαν για τους εγκληματίες δημοφιλείς στόχους, διότι εκεί έκαναν τις μεγάλες μπάζες. Οι ληστείες όμως στις τράπεζες έχουν πλέον περιορισθεί, καθώς οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν περιορίσει σημαντικά τα μετρητά στα ταμεία τους και τα μέτρα ασφαλείας είναι σκληρότερα. Aπό τon ΠΑΝΟ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ

Κ

Και αφού γίνονται όλα ηλεκτρονικά το αποτέλεσμα είναι, οι ληστείες τραπεζών στις Η.Π.Α. από 5.000, το 2011, να πέφτουν στις 3.870 το 2012. Εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας των τραπεζών και πρώην πράκτορες του F.B.I. αποδίδουν την πτώση αυτή στην εντατικοποίηση των μέτρων ασφαλείας και τις αυστηρότερες ποινές που επιβάλλονται στους ληστές τραπεζών. Πολλοί, επίσης, αναφέρουν ότι οι εξελιγμένοι εγκληματίες αναγνωρίζουν τις ληστείες τραπεζών ως «υψηλού κινδύνου και χαμηλής ανταμοιβής» και ως εκ τούτου, «μεταναστεύουν»

Πτώση των ληστειών Όσο οι τράπεζες ενισχύουν τα μέτρα ασφάλειας τόσο οι ληστείες μειώνονται την τελευταία δεκαετία, ενώ το έγκλημα στον κυβερνοχώρο αυξάνεται.

στο διαδίκτυο και στις ληστείες τραπεζικών συναλλαγών σε… online σύνδεση� Από τα «online εγκλήματα» στις συναλλαγές με τις τράπεζες, οι εγκληματίες έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια πολλά περισσότερα χρήματα απ’ όσα στις φυσικές ληστείες. Η αλλαγή αυτή έχει οδηγήσει σε λιγότερη βία. Το 2011 οι ληστείες τραπεζών άφησαν πίσω τους 88 τραυματίες και 13 νεκρούς, περίπου 40% χαμηλότερα απ’ όσο έδειχναν τα στατιστικά στοιχεία του 2003 – σύμφωνα πάντα με τα ίδια δεδομένα. Στη δεκαετία του 1930 διαβόητοι ληστές, όπως ο Τζον Ντίλινγκερ και οι Μπόνι και Κλάιντ, βοήθησαν στο να αναδειχτούν οι ληστείες τραπεζών σε έγκλημα υψη-

Ληστείες για κάθε 100 τράπεζες

Ποσά σε δολάρια που εκλάπησαν ανά τράπεζα/εγκλημα

14

14 χιλιάδες δολάρια

12

12

10 8

10 8

6

6

4

4

2 0

2012: 4,47 1997

* Συμπεριλαμβάνονται: Ληστείες και διαρρήξεις. Τα στοιχεία του 2012 είναι προκαταρκτικά.

2000

2010

2 0

7.604 $ 1997

2000

2010

Πηγή: The Wall Street Journal

Πηγή: FBI, FDIC

 36

| ΕΓΚΛΗΜΑ | λού προφίλ. Σύμφωνα με τον πράκτορα του F.B.I., Bill Rehder, ο οποίος διερεύνησε ληστείες τραπεζών για 31 χρόνια, είπε ότι η πτώση ξεκίνησε στη δεκαετία του 1990, όταν οι τράπεζες άρχισαν την ενίσχυση της ασφάλειας στα καταστήματα, συμπεριλαμβανομένων αλεξίσφαιρων εμποδίων και προθαλάμων. Η Wells Fargo WFC ανακοίνωσε ότι μετά την εγκατάσταση των αλεξίσφαιρων εμποδίων και τους προθαλάμους σε περισσότερα από 100 καταστήματά της στη Νότιο Καλιφόρνια, στη δεκαετία του 1990, οι ληστείες μειώθηκαν περισσότερο από 70%. Ειδικοί σε θέματα ασφαλείας δήλωσαν ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ένας πρώην έμπορος αντικών, με το όνομα Eddie Dodson, λήστεψε 64 τράπεζες στο Λος Άντζελες, ομολόγησε την ενοχή του και τιμωρήθηκε με φυλάκιση 10 ετών. Μετά την απελευθέρωσή του λήστεψε άλλες οκτώ τράπεζες, όπως δήλωσε ο Rehder, ο οποίος τον συνέλαβε για δεύτερη φορά� Ορισμένοι ειδικοί σε θέματα ασφαλείας αναφέρουν ότι πιο πρόσφατα, νεότεροι και πιο εξελιγμένοι εγκληματίες έχουν βάλει στο στόχαστρο τις τράπεζες και τους πελάτες τους που βρίσκονται σε απευθείας σύνδεση με το διαδίκτυο, αντί σε υποκαταστήματα. «Οι ληστές έχουν συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν πιο επικερδείς και λιγότερο επικίνδυνες επιλογές», δήλωσε ο συνταξιούχος πράκτορας του F.B.I. Jeff Lanza. Από το 2001 οι καταγγελίες του διαδικτυακού εγκλήματος έχουν αυξηθεί επί πέντε φορές, φτάνοντας τις 314.000 το 2011. Η American Bankers Association εκτιμά ότι το 2010 οι εγκληματίες «σκόραραν» περίπου 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια από κλοπές επιταγών και χρεωστικών καρτών. Ενώ το F.B.I. δήλωσε ότι οι ληστές τραπεζών πήραν 29,5 εκατομμύρια δολάρια –ή 7.600 δολάρια ανά ληστεία– το 2012. Το 1997 πήραν 107 εκατομμύρια δολάρια ή 12.400 δολάρια ανά έγκλημα. Η "παρακμή" των ληστών τραπεζών, έχει οδηγήσει το F.B.I. να μετατοπίσει το κέντρο βάρους του. Οι ληστείες τραπεζών εξακολουθούν να είναι στην ομοσπονδιακή αρμοδιότητα του Γραφείου , το οποίο, όμως, τελευταία αφήνει τις περισσότερες έρευνες του στις τοπικές Αστυνομικές Αρχές για την επιβολή του νόμου.

| πολιτικη |

Οι «στροφEς»

προκαλοYν προβληματισμο

στο εσωτερικO

του ΣY.ΡΙΖ.Α. Τα ταξίδια του Αλέξη Τσίπρα στο εξωτερικό έφεραν κάτι παραπάνω από γκρίνια στην Κουμουνδούρου, που προσπαθεί να προωθήσει ένα «αριστερότερο» προφίλ εν μέσω διαφωνιών και έντασης στο εσωτερικό του Συ.Ριζ.Α. Του Αλέξανδρου Βέλμαχου

H

Η δήλωση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε ραδιοφωνικό σταθμό «κι εμείς με τους νοικοκυραίους είμαστε» ήταν δεδομένο ότι θα αποτελούσε σημείο εσωκομματικών τριβών. Όπως επίσης ήταν δεδομένο ότι η

κυβερνητική στροφή που προσπαθεί να ακολουθήσει ο Συ.Ριζ.Α. θ’ αποτελούσε απαρχή σημαντικών εξελίξεων στο εσωτερικό του κόμματος. Έ τσι, με αφορμή τη δήλωση του Αλέξη Τσίπρα και μετά τις επισκέψεις του σε Γερμανία και Η.Π.Α., η εσωτερική αντιπαράθεση άρχισε να φουντώνει, με σημαντικά στελέχη του κόμματος να κατηγορούν την ηγεσία ότι «στρογγυλεύει» πολύ την πολιτική

 38

| πολιτικη |

του Συ.Ριζ.Α. και δεν παίρνει τη θέση που θα έπρεπε σε μια σειρά σημαντικών γεγονότων του τελευταίου διαστήματος, όπως η παρέμβαση της Αστυνομίας στη Βίλα Αμαλία, η επίθεση στο ορυχείο χρυσού στις Σκουριές κ.ά. Κι ενώ από την Κουμουνδούρου η επίσημη θέση είναι ότι δεν υπάρχει ένταση ή πόλωση στο εσωτερικό του Συ.Ριζ.Α., το κλίμα είναι σίγουρα τεταμένο, μετά την επίσκεψη του κ. Τσίπρα στις Η.Π.Α. Η κριτική δεν ασκείται στο «γιατί ο επικεφαλής ενός αριστερού κόμματος ταξίδεψε στη “Μέκκα του Καπιταλισμού”», μιας και οι διαφωνούντες με τη συγκεκριμένη επιλογή θεωρούν ότι ο αρχηγός του δεύτερου κόμματος θα πρέπει να έχει συναντήσεις με οποιονδήποτε, ώστε ν’ αποκτά περισσότερες προσλαμβάνουσες σε περίπτωση που γίνει πρωθυπουργός. Τα μέλη του Συ.Ριζ.Α. που διαφωνούν με αυτές τις κινήσεις της ηγεσίας –το «αριστερό ρεύμα», όπως λέγονται– εστιάζουν στο ότι ο κ. Τσίπρας ήταν πολύ «ήπιος» στις επαφές που είχε στις Η.Π.Α. και ότι ο λόγος του δεν ήταν τόσο «αριστερός» όπως είναι στην κριτική που ασκεί στην κυβέρνηση Σαμαρά.

Οι μομφές για τη «δεξιά στροφή»

Το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στο εσωτερικό του κόμματος για τις επιλογές της ηγεσίας δεν άργησε να γίνει φανερό και δημόσια, όταν η Σοφία Σακοράφα κατηγόρησε ευθέως τον κ. Τσίπρα για «δεξιά στροφή», από το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής του Συ.Ριζ.Α. Αυτό δημιούργησε αναταράξεις στο εσωτερικό, με στελέχη του κόμματος

η παρουσία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στις τελευταίες μεγάλες απεργίες (απεργία των εργαζομένων του ΜΕΤΡΟ, κινητοποιήσεις των ναυτεργατών, γενική απεργία στις 20 Φεβρουαρίου) ήταν κατά γενική ομολογία αρκετά περιορισμένη

να σημειώνουν ότι η συγκεκριμένη κίνηση θα μπορούσε να κοστίσει πολύ επικοινωνιακά. «Η Σακοράφα προέρχεται από το Πα.Σο.Κ.», –εξελέγη στις εκλογές του 2009 με το κόμμα (τότε) του Γιώργου Παπανδρέου και διεγράφη μετά από την απόφασή της να μην ψηφίσει το πρώτο Μνημόνιο το 2010– «και η συγκεκριμένη κριτική θα μπορούσε να δημιουργήσει πολύ αρνητικά μηνύματα για το πόσο “αριστερά” κινείται ο Συ.Ριζ.Α.» σημείωναν με προβληματισμό στελέχη του κόμματος. Πάντως, η κίνηση Σακοράφα δημιούργησε νέους προβληματισμούς, με την ηγεσία του κόμματος να ζητά απ’ όλα τα στελέχη να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά στις δημόσιες τοποθετήσεις τους και να μην δίνουν λαβές για αρνητικά σχόλια. Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη «ηρε-

 40

μία» δεν έπιασε τόπο, μιας και η βουλευτής Ευαγγελία Αμανατίδου σε δηλώσεις ανέφερε «ότι τι ευρώ δεν είναι φετίχ», ατάκα την οποία το επικοινωνιακό επιτελείο του Συ.Ριζ.Α. δεν θέλει να χρησιμοποιείται από τα στελέχη του κόμματος, μετά την ξεκάθαρη θέση που πήρε το κόμμα για παραμονή στην Ευρώζωνη.

«Αριστερή» προσπάθεια ανασύνταξης

Τα παραπάνω ήταν αρκετά ώστε ν’ α­ποφασιστεί ένα «αριστερό come­b ack» σε επικοινωνιακό επίπεδο. Κινήσεις όπως η διαμαρτυρία της νεολαίας του Συ.Ριζ.Α. έξω από το γραφείο του Γιώργου Μέργου (μετά τις δηλώσεις που έκανε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών για τον κατώτατο μισθό) και η ενεργή συμμετοχή του κόμματος στις διαδηλώσεις κατά του ορυχείου στις Σκουριές Χαλκιδικής, σκοπεύουν να δείξουν ότι η αξιωματική αντιπολίτευση παραμένει «λόγω και έργω αριστερό κόμμα» και ότι δεν θα χαλάσει αυτή την εικόνα. Από την Κουνδούρου θέλουν να τονώσουν τη συμμετοχή των μελών του κόμματος στις κινητοποιήσεις, μιας και η παρουσία του Συ.Ριζ.Α. στις τελευταίες μεγάλες απεργίες (απεργία των εργαζομένων του Μετρό, κινητοποιήσεις των ναυτεργατών, γενική απεργία στις 20 Φεβρουαρίου) ήταν κατά γενική ομολογία αρκετά περιορισμένη. Το επικοινωνιακό επιτελείο θέλει να πατήσει σ’ αυτές τις κινητοποιήσεις ώστε να δείξει ότι κρατά την «αριστερότητα», κάτι που αποδεικνύεται και από τις επισκέψεις του Αλέξη Τσίπρα στα μπλόκα των αγροτών στη Νίκαια Λάρισας.

ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

σελ. 42

ακτοπΛΟΪα

λιμανια

σελ. 57

σελ. 58

Ο υποθαλάσσιος ενεργειακός πλούτος φέρνει την Ocean Rig στην Αθήνα σελ. 49

To «σωσίβιο» των τραπεζών & το ναυάγιο της ακτοπλοϊας σελ. 57

ΑΛΛΑζει προσωπο ο πειραιασ με την «Πολιτιστική Ακτή»

ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΝΗ ΜΙΧ Α

σελ. 58

 41

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

σελ. 59

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΕΡΔΗ ΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ & ΛΟΝΔΙΝΟΥ  42

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

Κέρδη καταγράφουν στους δύο πρώτους μήνες του 2013 οι περισσότερες μετοχές των εισηγμένων στα χρηματιστήρια ναυτιλιακών εταιρειών, μετά από μια κακή χρονιά το 2012. Η απογοητευτική εικόνα των Ναυλαγορών ξηρού και υγρού φορτίου συμπαρέσυρε στο ναδίρ το σύνολο σχεδόν των ελληνικών εταιρειών, δίνοντας, ωστόσο, σε επενδυτές ευκαιρίες ώστε να τοποθετηθούν στα χαμηλά και να αποκομίσουν κέρδη. Ουσιαστικά η κίνηση των μετοχών το 2012 ακολούθησε τον δείκτη της Ναυλαγοράς, BDI, που ενώ την πρώτη εργάσιμη ημέρα του 2012 (3/1), έφτασε στις 1.624 μονάδες, στη συνέχεια κατακρημνίστηκε στα ιστορικά χαμηλά των 648 μονάδων στις 7 Φεβρουαρίου. Ακολούθησε έντονη νευρικότητα με μεγάλες διακυμάνσεις, για να κλείσει στο τέλος του έτους στις 699 μονάδες. Aπό τon ΓΙΩΡΓΟ ΑΛΕΞΑΚΗ

 43

Παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι το 2013 δεΝ θα αλλάξει ριζικά η εικόνα, καθώς η ύφεση πλήττει παγκοσμίως τις μεταφορές ενώ η διασφάλιση της ενεργειακής αυτάρκειας των Η.Π.Α. μειώνει τις κινήσεις δεξαμενόπλοιων προς την υπερδύναμη.

Εξαίρεση αποτέλεσαν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου –που διατήρησαν τις δυνάμεις τους– και υγραερίου (Όμιλος Βαφειά), που πέτυχαν σημαντικές αποδόσεις, μέχρι και διπλασιασμό της τιμής μετοχής μέσα στη χρονιά. Η κρίση που καταγράφεται στις Αγορές ναύλων αποτυπώνεται στα αποτελέσματα των ναυτιλιακών εταιρειών, που δημοσιοποιούνται σταδιακά, στις τιμές των μετοχών και τις αξίες των πλοίων, ενώ συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης δανειακών χαρτοφυλακίων, αλλά και αναχρηματοδότησης προγραμμάτων δανεισμού. Παράγοντες της Αγοράς θεωρούν ότι το 2013 δεν θα αλλάξει ριζικά η εικόνα, καθώς η ύφεση πλήττει παγκοσμίως τις μεταφορές ενώ η διασφάλιση της ενεργειακής αυτάρκειας των Η.Π.Α. μειώνει τις κινήσεις δεξαμενόπλοιων προς την υπερδύναμη. Τα προβλήματα για τις ναυτιλιακές, επομένως, θα πολλαπλασιαστούν. Ενδεικτική είναι η αναφορά του Αριστείδη Πίττα, της Euroseas, που με αφορμή τη δημοσιοποίηση της χρήσης έτους της εταιρείας του, τόνισε ότι η Ναυλαγορά ξηρού φορτίου θα μείνει σε χαμηλά επίπεδα το 2013 ενώ αναμένει ανάκαμψή της από το 2014. Για τον λόγο αυτό δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να ναυλώσει τα σκάφη του για διάστημα μεγαλύτερο τους ενός έτους.

Οι μετοχές της ανόδου το 2012 Από τις 27 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων που είναι εισηγμένες στο αμερικανικό και το βρετανικό Χρηματιστήριο, οι περισσότερες είχαν πτώση, καθώς μόνο οι μετοχές τριών εταιρειών, των Stealth Gas, Ocean Rig και Aegean Marine Petroleum, κατέγραψαν κέρδη. Πρωταθλήτρια η Stealth Gas (του Χάρη Βαφειά), που διπλασίασε σχεδόν την τιμή της μετοχής από της αρχή του έτους (απόδοση 95,25%) καταγράφοντας και τους δύο πρώτους μήνες του 2013 σημαντικά κέρδη, με τιμές κοντά στα 10 δολάρια ανά μετοχή (κλείσιμο έτους στα 7,93 δολ.). Η μετοχή της Ocean Rig (Γ. Οικονόμου) κέρδισε το 2012 21,80%, καταγράφοντας εντυπωσιακή άνοδο στους πρώτους δύο μήνες το 2013, για να επανέλθει στο τέλος Φεβρουαρίου στις τιμές του τέλους του 2012. Η Aegean Marine Petroleum (εταιρεία παροχής ναυτιλιακών καυσίμων, του Δημήτρη Μελισσανίδη) κατέγραψε κέρδη 21,40% στο προηγούμενο έτος. Μάλιστα κινήθηκε εντυπωσιακά από τον Δεκέμβριο, οπότε έκλεισε με τιμή λίγο πάνω από 5 δολ., κερδίζοντας περισσότερα από δύο δολάρια στους δύο πρώτους μήνες του 2013. Σταθερά κινήθηκε η μετοχή της Diana Containerships, του Συμεών Παληού, με ετήσια απόδοση 4,86%. Ωστόσο και αυτή η μετοχή κινείται σταθερά ανοδικά από τα 6,04 δολ. που έκλεισε το 2012, στα 6,7 δολ. στα τέλη του μήνα Φεβρουαρίου.

 44

Κέρδη στους πρώτους μήνες του 2013 για όσες μετοχές έπεσαν το 2012 Capital Product Partners Με τιμή στο τέλος Φεβρουαρίου τα 7,75 δολ., η εταιρεία παρουσιάζει καλή εικόνα, αντίθετα με το 2012. Ξεκίνησε από 6,42 δολ. στις 3 Ιανουαρίου του 2012 και έκλεισε στις 28 Δεκεμβρίου στα 6,33 δολ., σημειώνοντας οριακή πτώση 1,40%. Έ κανε υψηλό έτους στα 8,74 δολ. στις 30 Απριλίου. Η Capital Product Partners, του Βαγγέλη Μαρινάκη, με κεφαλαιοποίηση στο τέλος του 2012 432,1 εκατ. δολ. και στόλο 24 δεξαμενόπλοιων και ενός Capesize bulk carrier, έχει σύνολο ενεργητικού 1,12 δισ. δολ. ενώ οι υποχρεώσεις της φθάνουν τα 496,2 εκατ. δολάρια.

Costamare Έχοντας κερδίσει στο τέλος Φεβρουαρίου του 2013 σχεδόν ένα δολάριο από το κλείσιμο Δεκεμβρίου (13,92 δολ.) η εταιρεία είχε μικρή πτώση στη διάρκεια του 2012. H ναυτιλιακή της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου ελέγχει στόλο 57 Containerships με μεταφορική ικανότητα 329.000 teus, στα οποία περιλαμβάνονται και δέκα υπό ναυπήγηση πλοία. Η τιμή της μετοχής, από 14,54 δολ. στις 3 Ιανουαρίου του 2012, έκλεισε

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

5,1 εκατ. dwt, δώδεκα δεξαμενοπλοίων (πέντε υπό ναυπήγηση) μεταφορικής ικανότητας 1,6 εκατ. dwt και συμμετοχή 75% στην Ocean Rig, έχει κεφαλαιοποίηση 770 εκατ. δολ. Η αξία των assets της υπολογίζεται στα 9 δισ. δολ. ενώ τα δάνεια στα 4,45 δισ. δολ.

Euroseas

στις 28.12.2012 στα 13,66 δολ., σημειώνοντας πτώση 6,05%. Υψηλό έτους έκανε στα 9,74 δολάρια, στις 22 Φεβρουαρίου. Η κεφαλαιοποίηση της εταιρείας διατηρείται στα 926,15 εκατ. δολ. Με σύνολο ενεργητικού 2,2 δισ. δολ. και σύνολο υποχρεώσεων 1,54 δισ. δολ. έχει ρευστά διαθέσιμα 300 εκατ. δολαρίων.

Danaos Corporation Σε τιμές κοντά στα 3,44 δολ., στο κλείσιμο Φεβρουαρίου 2013, κινείται η τιμή της μετοχής της εταιρείας του Γιάννη Κούστα, από 2,75 δολ. που έκλεισε το 2012. Πέρσι σημείωσε στο έτος πτώση 24,05%. Η Danaos, με 64 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον στόλο της, έχει κεφαλαιοποίηση μόλις 283,87 εκατ. δολ. Τα πλοία της είναι ναυλωμένα για 9,9 χρόνια (μέσος όρος) με συμβολαιοποιημένα έσοδα 5,1 δισ. δολ. μέχρι το 2028. Η μετοχή της εταιρείας έκανε υψηλό έτους στα 4,59 δολ., στις 8 Φεβρουαρίου.

Diana Shipping Με κέρδη τον Φεβρουάριο κινείται και η μία εκ των δύο εισηγμένων στον NYSE εταιρειών του κ. Συμεών Παληού, η Diana Shipping, που δραστηριοποιείται στο ξηρό χύδην φορτίο. Στις 26.2.2013 κατέγραψε τιμή στα 8,49 δολ., από 7,20 δολ. στις 28.12.2012. Η μετοχή της εται-

ρείας έχει ελαφρώς αρνητική απόδοση στη διάρκεια του 2012. Από 7,80 δολ. στις 3 Ιανουαρίου, έκλεισε στις 28.12 στα 7,20 δολ., σημειώνοντας πτώση 7,69%. Υψηλό έτους πέτυχε στις 14 Φεβρουαρίου, στα 9,87 δολ. Έ χει στόλο 31 πλοίων, μεταφορικής ικανότητας 3,4 εκατ. dwt. Η κεφαλαιοποίησή της ανέρχεται περίπου στα 582 εκατ. δολ., ενώ το ενεργητικό της στα 1,73 δισ. δολ. Η τιμή της μετοχής της άλλης εταιρείας του κ. Συμεών Παληού, Diana Containerships, καλά κρατεί και το 2012, με κλείσιμο στις 26.2.2013 στα 6,56 δολ. Κέρδη 4,86%, πάντως, είχε και το 2012. Η κεφαλαιοποίηση της εταιρείας είναι στα 187 εκατ. δολ. περίπου και διαθέτει στόλο δέκα σκαφών μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Dryships Άνοδο καταγράφει και στο δίμηνο του 2013 η άλλη εταιρία του Γιώργου Οικονόμου. Με κλείσιμο 1,93 δολ. στις 26.2.2013 προσπαθεί να αναιρέσει τις ζημιές του 2012. Συνολικά πέρσι είχε πτώση 26,51%. Από τα 2,15 δολάρια που άξιζε στις 3 Ιανουαρίου, έκλεισε στις 28.12 στα 1,58 δολ. Το υψηλότερο σημείο της τιμής μετοχής ήταν τα 3,74 δολ. στις 14 Φεβρουαρίου. Η εταιρεία, με στόλο 46 πλοίων ξηρού φορτίου (συμπεριλαμβανομένων και δέκα σκαφών υπό ναυπήγηση), μεταφορικής ικανότητας

 45

Με προσπάθεια να αγγίξει το δολάριο η μετοχή έκλεισε στις 26.2 στα 0,98 δολ. Η εταιρεία του Αριστείδη Πίττα, με στόλο 15 πλοίων, εκ των οποίων 10 containerships και πέντε ξηρού χύδην φορτίου, έχει κεφαλαιοποίηση το 2012 38,88 εκατ. δολ. Η τιμή της μετοχής, από 2,44 δολ. στις 3 Ιανουαρίου, έκλεισε στις 28/12 στα 0,86 δολ., σημειώνοντας πτώση 64,75%. Το υψηλό έτους το έκανε στα 3,05 δολ., στις 13 Φεβρουαρίου.

GasLog Η GasLog, του Πήτερ Λιβανού, δραστηριοποιείται στην Αγορά μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG Carriers). Εισήλθε στο αμερικανικό χρηματιστήριο στα τέλη Μαρτίου του 2012. Η τιμή της μετοχής, από 12,41 δολ. στις 30 Μαρτίου, έκλεισε στις 28.12 στα 12,11 δολ., σημειώνοντας οριακή πτώση 2,42%. Έ κανε υψηλό έτους στα 12,54 δολ. στις 26 Νοεμβρίου, το οποίο έχει ξεπεράσει τον Φεβρουάριο, καταγράφοντας στις 26.2 τιμή στα 12.85 δολ. Η κεφαλαιοποίησή της ανέρχεται στα 761,27 εκατ. δολ. και ο στόλος αποτελείται από δύο LNG Carriers, ενώ έχει υπό ναυπήγηση οκτώ σκάφη.

Goldenport Holdings Η Goldenport, του κ. Πάρη Δράγνη, είναι η μοναδική ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακή εταιρεία εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η τιμή της μετοχής, από 65,50 λίρες στις 3 Ιανουαρίου, έκλει-

σε στις 28.12 στις 37,50 λίρες, σημειώνοντας πτώση 42,75%. Συνεχίζει πτωτικά με κλείσιμο στις 36,91 στελίνες στις 26.2. Έ κανε υψηλό έτους στις 90,75 πένες, στις 5 Απριλίου. Η κεφαλαιοποίησή της είναι μόλις 35,09 εκατ. λίρες ενώ ελέγχει ένα στόλο 23 πλοίων, εκ των οποίων 11 είναι containerships και 12 dry bulk carriers.

NewLead Η τιμή της μετοχής της από 0,46 δολ. στις 3 Ιανουαρίου έκλεισε στις 28.12 στα 0,41 δολ., σημειώνοντας πτώση 10,87%. Ωστόσο στο τρέχον έτος ανακάμπτει και έχει φτάσει στις 26.2 στα 0.78 δολ. Η κεφαλαιοποίησή της ανήλθε το 2012 στα 8,16 εκατ. δολ. Ελέγχει στόλο τεσσάρων πλοίων, δύο εκ των οποίων είναι ξηρού φορτίου και δύο δεξαμενόπλοια. Η NewLead προχώρησε σε κεφαλαιοποίηση μέρους των συνολικών της δανείων, που ανέρχονταν σε 578,3 εκατ. δολ., με αποτέλεσμα το νέο χρέος της να ανέρχεται σε 108 εκατ. δολ.

Paragon Shipping Ανοδικά κινείται το 2013, σε σχέση με το κλείσιμο του έτους. Τον Φεβρουάριο είχε διόρθωση τιμής σταθερά πάνω από το κλείσιμο του 2012. Η μετοχή, από 6,80 δολ. στις 3 Ιανουαρίου 2012, έκλεισε στις 28.12 στα 2,18 δολ., σημειώνοντας αρνητική απόδοση 67,94%. Η μετοχή έκανε υψηλό έτους στα 9,50 δολ. στις 14 Φεβρουαρίου 2012. Έ ναν χρόνο μετά κινείται σε επίπεδα πάνω από τα 2,5 δολ., με κλείσιμο στις 26.2 στα 2,83 δολάρια. Η εταιρεία του κ. Μιχάλη Μποδούρογλου δραστηριοποιείται στην Αγορά ξηρού χύδην φορτίου, με στόλο 14 πλοίων, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων υπό ναυπήγηση, εκ των οποίων δύο είναι containerships. Η άλλη εταιρεία του κ. Μποδούρογλου, Βox Ships, καταγράφει επίσης άνοδο το 2013, με κλείσιμο στις 26.2.2013 στα 5,53 δολ. Η τιμή μετοχής της, από 8,70

δολ. στις 3 Ιανουαρίου 2012, έκλεισε στις 28.12, στα 4,01 δολ., σημειώνοντας πτώση 53,91%. Η Box Ships δραστηριοποιείται αποκλειστικά στην Αγορά containerships, ελέγχοντας στόλο εννέα πλοίων, συνολικής μεταφορικής ικανότητας 43.925 teus.

Top Ships Στα ίδια επίπεδα με το τέλος του 2012 είναι η τιμή μετοχής της Topships. Σημειώνεται ότι από 1,70 δολ. στις 3 Ιανουαρίου 2012 έκλεισε στις 28.12 στα 0,94 δολ., με πτώση 44,71%. Έ κανε υψηλό έτους στα 3,84 δολ. στις 22 Φεβρουαρίου. Η κεφαλαιοποίηση της εταιρείας είναι 16,12 εκατ. δολ.

Tsakos Energy Νavigation Πτωτικά κινείται το 2013 η τιμή της μετοχής της Tsakos Energy Νavigation, της εισηγμένης στο NYSE εταιρείας του Ομίλου Τσάκου. Το 2012 η μετοχή της κατέγραψε πτώση πτώση 29,84%. Έ κανε υψηλό έτους στα 8,79 δολ. στις 29 Μαρτίου ενώ τώρα κινείται στα 3,7 δολ. Το ενεργητικό της βρίσκεται στα 2,5 δισ. δολ. Το χρέος της εταιρείας αγγίζει το 1,47 δισ. δολ. Ο στόλος της ΤΕΝ αποτελείται από 51 πλοία, εκ των οποίων 49 είναι δεξαμενόπλοια και δύο σκάφη μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG carriers). Το ένα LNG

 46

Carrier και τα δύο Shuttle Tankers είναι υπό ναυπήγηση. Η ΤΕΝ έχει συμβολαιοποιήσει έσοδα ύψους 1,1 δισ. δολ.

Navios Holdings, Partners & Acquisition Η Navios Holdings είναι η μεγαλύτερη των εταιρειών της κας Αγγελικής Φράγκου και ελέγχει στόλο 51 πλοίων, συνολικής μεταφορικής ικανότητας 5,1 εκατ. dwt, εκ των οποίων τα 30 είναι ιδιόκτητα και τα 21 ναυλωμένα με μακροχρόνια συμβόλαια. Επίσης, τέσσερα εξ αυτών είναι υπό ναυπήγηση. Η τιμή μετοχής της Navios Holdings στις 26.2.2013 έκλεισε στα 3,63 δολ., ανοδικά σε σχέση με το κλείσιμο του 2012, όπου συνολικά είχε πτώση 10,33%. Τα συνολικό ενεργητικό της εταιρείας ανέρχεται στα 2,86 δισ. δολ. ενώ οι υποχρεώσεις στο 1,69 δισ. δολάρια. Η δεύτερη εταιρεία της κας Φράγκου, Νavios Maritime Partners, έχει κεφαλαιοποίηση 748,9 εκατ. δολ. Η τιμή της μετοχής της έκλεισε στις 26.2.2013 στα 13,43 δολ., περίπου ένα δολάριο επιπλέον από το κλείσιμο του 2012, όπου συνολικά κατέγραψε πτώση 18,60%. Το ενεργητικό ανέρχεται στα 964.662 δολ. και οι υποχρεώσεις στα 358,542 εκατ. δολ. Ο στόλος της αποτελείται από 21 σκάφη των 2.259.103 dwt. Η τρίτη εισηγμένη στο χρηματιστή-

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

Η κρίση που καταγράφεται στις αγορές ναύλων αποτυπώνεται στα αποτελέσματα των ναυτιλιακών εταιρειών που δημοσιοποιούνται σταδιακά, στις τιμές των μετοχών και τις αξίες των πλοίων, ενώ συνεχίζΟΝται με αμείωτο ρυθμό οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης δανειακών χαρτοφυλακίων, αλλά και αναχρηματοδότησης προγραμμάτων δανεισμού

ριο εταιρεία της κας Φράγκου είναι η Navios Maritime Acquisition, η μετοχική τιμή της οποίας στις 26.2.2013 είναι στα 3,09 δολ., έχοντας ανακάμψει σημαντικά. Το 2012 η μετοχή είχε πτώση 21,69%, ενώ υψηλό έτους έκανε στα 3,66 δολάρια, στις 2 Μαρτίου. Με ενεργητικό 1,35 δισ. δολ. και υποχρεώσεις 1,12 δισ. δολ. ελέγχει στόλο 19 δεξαμενοπλοίων και 10 υπό ναυπήγηση ενώ η κεφαλαιοποίησή της είναι μόλις 86,31 εκατ. δολ.

Excel Maritime Στα 0,49 δολ. ήταν το κλείσιμο στις 26.2.2013 για τη μετοχή της Excel Mari­ time, του Γραβιήλ Παναγιωτίδη. Το 2012 κατέγραψε πτωτική πορεία. Από τα 1,62 δολ. στις 3 Ιανουαρίου, έκλεισε στις 28.12 στα 0,42 δολ., σημειώνοντας πτώση 74,07%. Με στόλο 40 πλοίων, μεταφορικής ικανότητας 4,1 εκατ. dwt, η εταιρεία έχει κεφαλαιοποίηση περίπου 40 εκατ. δολ., ενεργητικό 2,63 δισ. δολ. και υποχρεώσεις 1,12 δισ. δολ. Η Διοίκηση της εταιρείας βρίσκεται σε συζητήσεις με τις τράπεζες για αναδιάρθρωση κοινοπρακτικού δανείου, ύψους 780 εκατ. δολαρίων.

Freeseas Εντυπωσιακές αυξομειώσεις έχει κατα-

γράψει η τιμή μετοχής της Freeseas το 2013. Στις 26.2.2013 βρίσκεται στα 0,86 δολ. ενώ στον μήνα έχει γνωρίσει τιμές πάνω από 2,5 δολ. Το 2012 είχε συνολική πτώση 83,33%.

Globus Maritime Limited Άνοδο καταγράφει σε σχέση με το κλείσιμο του 2012 η τιμή μετοχής της Globus Maritime. Στις 26.2.2013 ήταν στα 2,05 δολ. ενώ έκλεισε στις 28.12.2012 στα 1,55 δολ., σημειώνοντας πτώση έτους 60,26%. Η Globus ελέγχει στόλο επτά πλοίων ξηρού χύδην φορτίου.

Hellenic Carriers Η Hellenic Carriers είναι εισηγμένη στην Αγορά AIM του Λονδίνου. Η τιμή μετοχής της εταιρείας της κας Φωτεινής Καραμανλή στις 26.2.2013 ήταν στις 18,50 λίρες. Η κίνησή της το 2012 ήταν ως εξής: από 41,50 πένες στις 3 Ιανουαρίου, έκλεισε στις 28.12 στις 16,00 λίρες, σημειώνοντας απόδοση 61,45% ενώ έκανε υψηλό έτους στις 43,50 λίρες, στις 13 Ιανουαρίου. Ο στόλος της αποτελείται από τρία πλοία ξηρού φορτίου και δύο υπό ναυπήγηση.

Safe Bulkers Η τιμή μετοχής της εταιρείας Safe

 47

Bulkers, του κ. Πόλυ Χαζηιωάννου, από 6,22 δολ. στις 3 Ιανουαρίου του 2012, έκλεισε στις 28.12 στα 3,33 δολ., σημειώνοντας πτώση 46,46%. Ωστόσο και αυτή η μετοχή, σε σχέση με τον Δεκέμβριο, δίνει κέρδη, καθώς το κλείσιμο στις 26.2.2013 είναι στα 3,83 δολ. Ελέγχει στόλο 24 πλοίων ξηρού χύδην φορτίου, όλα ναυπηγημένα μετά το 2003. Επίσης, έχει υπό ναυπήγηση άλλα επτά σκάφη.

Star Bulk Carriers Corp. Η μετοχή της εταιρείας που διευθύνει ο κ. Σπύρος Καπράλος, το 2012 κατέγραψε πτώση 57,20%. Τον Ιανουάριο του 2013 ανέκτησε χαμένο έδαφος, για να πέσει στη συνέχεια, όχι όμως στα επίπεδα του Δεκεμβρίου. Η εταιρεία που ανήκει στον κ. Πέτρο Παππά, ελέγχει στόλο 14 πλοίων ξηρού φορτίου, συνολικής μεταφορικής ικανότητας 1,47 εκατ. dwt.

Seanergy Maritime Σε σχέση με το κλείσιμο του έτους, η τιμή μετοχής της Seanergy Maritime έχει σημαντική άνοδο. Στις 26.2.2013 βρίσκεται στο επίπεδο των 2,01 δολ. Στο τέλος του έτους ήταν κοντά στο 1 δολάριο με συνολική πτώση 50,88%. Διαθέτει στόλο 14 πλοίων ξηρού φορτίου, μεταφορικής ικανότητας 781.561 dwt.

 48

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ / Ανάλυση |

G. Moundreas & CO.

Η σταθεροποίηση του BDI στις 750 μονάδες συνεχίζεται για 25η μέρα, αφού από τις αρχές Φεβρουαρίου δεν έχει παρουσιάσει καμία μεταβολή. Την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου ο δείκτης έκλεισε στις 740 μονάδες και από τους επιμέρους δείκτες ο μόνος που παρουσίασε πτώση ήταν αυτός των Capes, όπου ο μέσος όρος ημερησίων εσόδων δεν επαρκεί για να καλύψει τα ημερήσια έξοδα των συγκεκριμένων πλοίων χωρίς να υπολογιστεί το κόστος χρηματοδότησης – αν αυτό υπάρχει.

Συγκεκριμένα, οι επιμέρους δείκτες και ο μέσος όρος των ημερησίων εσόδων κινήθηκαν για τα Capes στις 1.335 μονάδες και τα 5.216 δολ. ανά ημέρα, στα Panamax στις 909 μονάδες και τα 7,253 δολ. ανά ημέρα, στα Supramax στις 717 μονάδες και τα 7.494 δολ. ανά ημέρα και στα handysize στις 412 μονάδες και τα 6.127 δολ. ανά ημέρα. Οι εκτιμήσεις για το πώς θα κινηθεί η Ναυλαγορά επικεντρώνονται στη ζήτηση της Κίνας για Iron Ore και Coal αλλά και στην ετήσια σοδειά των Grains. Η αναμενόμενη αγοραστική διάθεση των Κινέζων για Iron Ore, μετά τις εορταστικές εκδηλώσεις για τη χρονιά του φιδιού, δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, παρά το γεγονός ότι στις αρχές Φεβρουαρίου τα αποθέματα στα μεγαλύτερα λιμάνια της Κίνας έπεσαν στους 66,9 εκατ. τόνους, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο του 2010. Αυτό βέβαια οφείλεται και στις υψηλότερες τιμές του εισαγόμενου σιδηρομεταλλεύματος συγκριτικά με τις τιμές του εγχώρια παραγόμενου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι φορτία που παραδόθηκαν πρόσφατα σε λιμάνια της Κίνας είχαν αγοραστεί με 158 δολ./τόνο, το υψηλότερο επίπεδο τιμής των τελευταίων δύο ετών. Κι ενώ κάποιοι εκτιμούν την τιμή του Iron Ore να φτάνει και στα 170 δολ./τόνο πριν αρχίσει να διορθώνει, αντίστοιχα εκτιμούν ότι και η ζήτηση θ’ αρχίσει να αυξάνεται σταδια-

κά καθώς τελειώνει ο Χειμώνας και η κατασκευαστική δραστηριότητα θα αρχίσει και πάλι. Σχετικά με τα Grains, οι προβλέψεις αναφέρουν ότι οι εμπορικές κινήσεις της μεγαλύτερης εξαγωγικής χώρας, των Η.Π.Α., θα είναι αρκετά μειωμένες, από 72,5 εκατ. τόνους το 2011-2012 στους 56,9 εκατ. τόνους για το 2012-2013, αλλά ο IGC (International Grains Council) προβλέπει ότι ο συνολικός όγκος των εξαγωγών θα είναι μεγαλύτερος το 2012-2013 λόγω Λατινικής Αμερικής και Ινδίας. Φυσικά οποιαδήποτε αύξηση στη ζήτηση αποτελεί θετικό στοιχείο αλλά η υπερπροσφορά τονάζ θα αντισταθμίσει και θα επισκιάσει, στο άμεσο μέλλον, την αύξηση της ζήτησης. Σύμφωνα με ανάλυση του οίκου IHS από το Κολοράντο των Η.Π.Α., ο στόλος Panamax αυξήθηκε 13% το 2012 ενώ για το 2013 αναμένεται να αυξηθεί εκ νέου 13%, δηλαδή περίπου 3 φορές περισσότερο από το εμπόριο για Iron Ore, Coal και Grains. Σημειώνεται ότι το 40% των φορτίων τα οποία τα Panamαx μεταφέρουν είναι Grains. Η δήλωση του Προέδρου της Safe Bulkers, Λουκά Μπαρμπαρή, με εξειδίκευση στον τομέα Panamax, επιβεβαιώνει τα ανωτέρω, τονίζοντας ότι σιγά σιγά η Αγορά θα αρχίσει να ανακάμπτει ενώ οποιοδήποτε θετικό νέο από την πλευρά της ζήτησης είναι σημαντικό. Σε χαμηλά επίπεδα επέστρεψε ο τομέας αγοραπωλησιών τόσο στα πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου όσο και τα δεξαμενόπλοια.

ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΝΗ ΜΙΧ Α

σταθεροποιηση Η πριν την αναπτυξη

 49

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ / Ανάλυση |

ΔΙΑΛΥΣΕΙΣ Άλλο ένα διάστημα κατά το οποίο ο όγκος διαλύσεων δεν παρουσίασε ιδιαίτερη δυναμική και οι τιμές συνεχίζουν να παραμένουν όμοιες για τρίτη συνεχόμενη εβδομάδα. Η Ινδία, παρά τα γνωστά προβλήματα με την ισοτιμία της ρουπίας και την πτώση των τιμών σιδήρου, ήταν η μόνη Αγορά που ουσιαστικά δραστηριοποιήθηκε καθώς μπορεί να δεχθεί σχεδόν όλους τους τύπους και μεγέθη πλοίων και ιδιαίτερα τα Containerships, στα οποία το τελευταίο διάστημα υπάρχει μεγάλη προσφορά, κυρίως από τη γερμανική Αγορά. Ανεξάρτητα από τη δραστηριοποίηση της Ινδίας, η αβεβαιότητα συνεχίζεται, καθώς αρκετά από τα πλοία που είχαν αγοραστεί στο παρελθόν σε υψηλές τιμές και καταφθάνουν στο Alang, έρχονται αντιμέτωπα με έντονες επαναδιαπραγματεύσεις αφού οι Cash Buyers δεν είναι καθόλου διατεθειμένοι να πληρώσουν τα υψηλά επίπεδα της «παρελθοντικής» σπέκουλας. Το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν δεν επέδειξαν τίποτα ιδιαίτερο, καθώς η προσφορά σκαφών στα οποία δείχνουν προτίμηση ήταν περιορισμένη και η Αγορά είχε «κατακλυστεί» από Containerships, τύπος για τον οποίο το Μπαγκλαντές δεν έχει εμπειρία, ενώ παράλληλα παρατηρούνται φαινόμενα δυσκολίας στην έκδοση των L/Cs, το δε Πακιστάν αντιμετωπίζει προβλήματα στη διαδικασία beaching, λόγω του μεγάλου βυθίσματος των Containerships. Η Κίνα αρχίζει και δείχνει σημάδια επιστροφής στην Aγορά και παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξαν αρκετές κλεισμένες πράξεις, ο αριθμός των προσφορών από τους αγοραστές δείχνει αυξητική τάση και μάλιστα σε αρκετά ανταγωνιστικές τιμές. Ο συνολικός αριθμός διαλύσεων για την τελευταία εβδομάδα κινήθηκε λίγο χαμηλότερα από την προηγούμενη, κλείνοντας στους 585.866 dwt εκ των οποίων περίπου το 69% (404.105 dwt) ήταν πλοία ξηρού φορτίου, το 30% (174.983 dwt) Containerships και το 1% (6.778) δεξαμενόπλοια.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΓΟΡΑΠΩΛΗΣΙΩΝ ΞΗΡΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ Δεξαμενές S/S D/D

Αγοραστές

Τονάζ/ Έτος/ Ναυπηγείο

AMFIALOS

71.749/1990 B&W Hitachi Zosen

NIKKEI TIGER

45.363/1997 Sulzer Oshima

4x25

VALPARAISO

44.583/1998 Sulzer Stocz.

Szczecin

3χ40

06/2013

ΚΙΝΕΖΟΙ

VALBELLA

44.583/1998 Sulzer Stocz.

Szczecin

3χ40

08/2013

ANAKENA

44.583/1998 Sulzer Stocz.

Szczecin

3χ40

AUSTIN ANGOL 44.583/1998 Sulzer Stocz.

Szczecin

3χ40

-

-

-

Πωλητές/ Τιμές Επισημάνσεις (εκατ. δολάρια) -

4,65

Grab Fitted Delivery April-May Rickmers Reederi

REGION 8,5

ΚΙΝΕΖΟΙ

Rickmers Reederi

En-bloc 20

09/2013

ΚΙΝΕΖΟΙ

Rickmers Reederi

En-bloc 20

04/2013

ΚΙΝΕΖΟΙ

Rickmers Reederi

En-bloc 20

04/2017 04/2015

ΚΙΝΕΖΟΙ

En-bloc 20

δεξαμενοπλοια Μηχανές

Δεξαμενές S/S D/D

Όνομα σκάφους

Τονάζ/ Έτος/ Ναυπηγείο

ELI MAERSκ

308.491/2000 SULZER Hyundai H.I

BRO IMTRES

4.718/1998 Sasaki Zosen

B&W

BRO EASKEM

4.718/1998 Sasaki Zosen

B&W

11

BRO EASKEM

11.998/2005 Fujian Baima

MAN-B&W

10

15

01/2015

Αγοραστές

SBM Offshore

Πωλητές/ Τιμές Επισημάνσεις (εκατ. δολάρια) -

32

--

Οι τιμές για πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια δεν παρουσίασαν καμία μεταβολή τισ τελευταιες εβδομαδες και διαμορφώθηκαν ως εξής: Ινδία: Από 385-420 δολ. για πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια, αντίστοιχα. Πακιστάν: Από 390-420 δολ. για πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια, αντίστοιχα. Μπαγκλαντές: Από 400-425 δολ. για πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια, αντίστοιχα. Κίνα: Από 375-400 δολ. για πλοία ξηρού φορτίου και δεξαμενόπλοια, αντίστοιχα.

Μηχανές

Όνομα σκάφους

-

5 Brostrom Tankers Epoxy Coated

-

5 Brostrom Tankers Epoxy Coated

--

Πηγή: G. Moundreas & Company S.A.

 50

11

09/2015 02/2014

7,1 μαροκινοι Sold through auction Epoxy Coated

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

Το πρώτο λιμάνι στον κόσμο σε διακίνηση containers για το 2012 ήταν η Σαγκάη, από όπου διακινήθηκαν 32,5 εκατ. teuS, σημειώνοντας αύξηση 2,5% σε σχέση με το 2011

Alphaliner:

Επιβράδυνση στη διακίνηση containeRS Στο 4% φτάνει αύξηση στη διακίνηση containers που πέτυχαν τα 25 μεγαλύτερα λιμάνια του κόσμου κατά τη διάρκεια του 2012 σε σχέση με το 2011, σύμφωνα με τα στοιχεία της Alphaliner.

H

Η αύξηση της συνολικής διακίνησης έφτασε το 8,7% σε σχέση με το 2010, οπότε σημειώθηκε αύξηση 15,5% σε σχέση με το 2009. Η επιβράδυνση της παγκόσμιας Οικονομίας αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αιτία γι’ αυτή την αντίστοιχη κίνηση στη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων. Στα 25 μεγαλύτερα λιμάνια περιλαμβάνονται 11 που βρίσκονται στην Κίνα, επτά ακόμη στην υπόλοιπη Άπω Ανατολή, τέσσερα στην Ευρώπη, δύο στις Η.Π.Α. και ένα στη Μέση Ανατολή. Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης έγινε εντονότερη στο Β΄εξάμηνο του 2012,

όταν έφτασε το 2,8%, ενώ σε ό,τι αφορά τις γραμμές Ασίας-Ευρώπης καταγράφηκε μείωση 4,4% και σε ό,τι αφορά τις γραμμές Άπω Ανατολής-Βορείου Αμερική, η πτώση στη διακίνηση containers σε σχέση με το 2011 έφτασε το 0,4%. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Alpahliner, η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και στη διάρκεια του 2013, τουλάχιστον για το Α΄ εξάμηνο. Το πρώτο λιμάνι στον κόσμο σε διακίνηση containers για το 2012 ήταν η Σαγκάη, απ’ όπου διακινήθηκαν 32,5 εκατ. teus, σημειώνοντας αύξηση 2,5% σε σχέση με το 2011. Ακολούθησε το λιμάνι της Σιγκαπούρης με 31,6 εκατ. teus και αύξηση 5,7% σε σχέση με το 2011, ενώ τρίτο στη λίστα βρέ-

 51

θηκε το Χονγκ Κονγκ με 23,1 εκατ. teus, αλλά πτώση 5,2% σε σχέση με το 2011. Το λιμάνι της Σένζεν βρέθηκε στην τέταρτη θέση με 22,9 εκατ. teus, σημειώνοντας αύξηση 1,6% και του Μπουσάν στην 5η θέση με 17 εκατ. teus και αύξηση 5,2% σε σχέση με το 2011. Στην έκτη θέση βρέθηκε το λιμάνι του Νίνγκμπο με 16,8 εκατ. teus και αύξηση 14,3% σε σχέση με το 2011, ενώ στην έβδομη θέση το λιμάνι του Γκουανγκζού με 14,7 εκατ. teus και αύξηση 2,2%. Το Κινγκντάο βρέθηκε στην όγδοη θέση με 14,5 εκατ. teus και αύξηση 11,4%, ενώ στην ένατη θέση το λιμάνι του Λος Άντζελες με 141, εκατ. teus και αύξηση 0,9%. Την πρώτη δεκάδα κλείνει το Ντουμπάι, με 13,3 εκατ. teus και αύξηση 2,1%. Αναπόφευκτα, λόγω της ύφεσης, ο αριθμός των containerships που οι εταιρείες «δένουν» λόγω έλλειψης ζήτησης, αυξάνεται. Όπως αναφέρει η Alphaliner, την μόλις πρόσφατα παρέμεναν «δεμένα» 280 πλοία, συνολικής χωρητικότητας 804.000 teus, από 739.000 teus ελάχιστε ημέρες πιο πριν ενώ παρατηρεί ότι οι εταιρείες έχουν υποχρέωση να απαντήσουν στη νέα πρόκληση. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις γραμμές Άπω ΑνατολήςΕυρώπης, το 2013 αναμένεται να είναι από τις χειρότερες χρονιές σε ό,τι αφορά το εμπόριο, λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει στην Ευρωζώνη και της δυνατότητας ή μη των Ευρωπαίων να διατηρήσουν τη ζήτηση σε υψηλά επίπεδα.

επενδυσεισ

Ο υποθαλάσσιος

ενεργειακός πλούτος φέρνει την

Ocean Rig

στην Αθήνα

«Μετακομίζει» στην Αθήνα από το Stavanger της Νορβηγίας μία από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρείες γεωτρήσεων. Πρόκειται για την Ocean Rig, στην οποία μεγαλομέτοχος με ποσοστό 65% είναι η DryShips, του κ. Γιώργου Οικονόμου.

E

Έ ως το τέλος του 2013 η κεντρική διοίκηση της Ocean Rig θα λειτουργεί στην Ελλάδα, ενώ άλλα δύο νέα γραφεία της θ’ ανοίξουν στην Αγκόλα και τη Βραζιλία. Τα νέα της γραφεία στελεχώνονται με το κατάλληλο προσωπικό από Έ λληνες, ενώ θα μεταφερθεί και μέρος από τα 120 άτομα που απασχολούνταν στη Νορβηγία. Οι επικείμενες εξελίξεις στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και η απομείωση

του συναλλαγματικού κινδύνου, έφεραν στη χώρα την εταιρεία. Η Ocean Rig διαθέτει 8 σκάφη, καθένα από τα οποία κοστίζει περίπου 500 εκατ. ευρώ, και τα οποία πραγματοποιούν υποθαλάσσιες έρευνες για πετρέλαιο και αέριο για λογαριασμό κρατών και πετρελαϊκών εταιρειών. Ο όμιλος Οικονόμου κατασκευάζει άλλα τέσσερα πλοία της ίδιας κατηγορίας, ενώ πρόσφατα είχε συνάψει κοινοπρακτικό δάνειο ύψους 1,3 δισ. δολ. για τη στήριξη της ρευστότητάς της. Σημει-

 52

ώνεται ότι η εταιρεία έχει κεφαλαιοποίηση 2,15 δισ. δολ. Πρόσφατα η Dryships, του κ. Οικονόμου, στο πλαίσιο της προσπάθειας που κάνει για να ενισχύσει τη ρευστότητά της, ανακοίνωσε ότι θα πωλήσει πέντε εκατομμύρια μετοχές της Ocean Rig στην οποία είναι μεγαλομέτοχος. Πιο συγκεκριμένα η Dryships θα κάνει δημόσια προσφορά για πέντε εκατομμύρια μετοχές της Ocean Rig, προκειμένου να συγκεντρώσει 88 εκατομμύρια δολάρια. Μετά την πώληση του πακέτου αυτού, το ποσοστό της στην

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

Ocean Rig θα μειωθεί στο 61,3%. Η Deutsche Bank Securities και η Credit Suisse είναι οι τράπεζες που θα συντάξουν τον φάκελο και θα τον καταθέσουν στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Την Άνοιξη του 2012 η Dryships είχε προχωρήσει στη διάθεση 11.500.000 μετοχών της Ocean Rig, εξασφαλίζοντας έσοδα ύψους 186,87 εκατ. δολαρίων.

Δυναμικός και με θυελλώδεις έρωτες Ο έλληνας εφοπλιστής, Νο5 στη λίστα με τους πιο ισχυρούς επιχειρηματίες της παγκόσμιας Ναυτιλίας, απασχολεί τα Μ.Μ.Ε., πέρα από τις επιχειρηματικές του κινήσεις και με τους θυελλώδεις έρωτές του. Γνώστης, βέβαια, και ο ίδιος του επικοινωνιακού παιχνιδιού, έχει φροντίσει να διατηρεί την εικόνα του ψηλά στο χρηματιστήριο των media, μέσα από συμμετοχές και σε Μ.Μ.Ε. Ο ίδιος διαχειρίζεται στόλο 93 πλοίων (δεξαμενόπλοια, LNG, μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και φορτηγά), ενώ το 2008 περιλαμβανόταν στην λίστα του περιοδικού Forbes με τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον πλανήτη. Στο χαρτοφυλάκιό του περιλαμβάνονται και άλλες εταιρείες στον χώρο της Ναυτιλίας, του εμπορίου και της τεχνολογίας Έ χει σπουδάσει ναυπηγική και εφαρμοσμένη μηχανική στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (ΜΙΤ). Όπως σημειώνει η el.wikipedia, στην Ελλάδα η εταιρεία πληροφορικής PC Systems, συμφερόντων του κ. Οικονόμου, είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Αναπτύσσει εμπορικές και ναυτιλιακές δραστηριότητες με επιχειρήσεις της Κίνας και υπήρξε ο πρώτος έλληνας εφοπλιστής που εξασφάλισε δανειοδότηση από κινεζική τράπεζα, με την σύναψη δάνειου ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ, τον Φεβρουάριο του 2012.

ενεργεια

Οι μεταφορές φυσικου αεριου ΣΤΟΧοσ των ελληνων εφοπλιστών

δ

Δυναμικά κινούνται οι έλληνες εφοπλιστές στον τομέα των μεταφορών ενέργειας, ειδικά του υγροποιημένου φυσικού αερίου, του υγραερίου, αλλά και των πλατφορμών εξορύξεων, επιδιώκοντας να κυριαρχήσουν σε μια σχετικά επικερδέστερη –σε σχέση με τους άλλους κλάδους– ναυτιλιακή δραστηριότητα, που αναμένεται, μεταξύ άλλων, να έχει έντονο ελληνικό χρώμα, λόγω των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο πλαίσιο αυτό, σε νέα παραγγελία στα ναυπηγεία της

την τελευταία τριετία πολλοί όμιλοι έχουν επενδύσει σε πλοία LNG Samsung Heavy Industries για την κατασκευή έξι πλοίων προχώρησε η εισηγμένη στην αμερικανική χρηματαγορά, GasLog, του Πήτερ Λιβανού. Ήδη έχει προσθέσει στον στόλο της δύο πλοία και υπέγραψε option για άλλα τέσσερα, καταβάλλοντας 420 εκατ. δολ. για τα δύο πρώτα. Τα χωρητικότητας 174.000 κ.μ. σκάφη θα παραδοθούν από τη Samsung στο Α΄ και Β΄τρίμηνο του 2016 και θα μπουν σε δεκαετή χρονοναύλωση από την

 53

BG., που αποτελεί τον μεγαλύτερο πελάτη της GasLog. Στους πρώτους 12 μήνες τα δύο σκάφη θα έχουν συνολικά κέρδη 48 εκατ. δολ. Η GasLog διατηρεί μέχρι τα τέλη Ιουλίου δικαίωμα να ενεργοποιήσει options, με εννέα πλοία να ναυπηγούνται ήδη στη Samsung. Στα ανταγωνιστικά ναυπηγεία Hyundai Heavy Industries παρήγγειλε τέσσερα πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου η Maran Gas του Ομίλου Αγγελικούση. Η συμφωνία αφορά στην κατασκευή τεσσάρων LNG Carriers, χωρητικότητας 174.000 κ.μ. και συνολικής αξίας 840 εκατ. δολ. Η συμφωνία περιλαμβάνει option για δύο ακόμη. Τα πλοία αναμένεται να παραδοθούν μεταξύ 2014 και 2016 ενώ στα τεχνικά χαρακτηριστικά τους περιλαμβάνεται η δυνατότητα καύσης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ο όμιλος Αγγελικούση έχει επίσης υπό παραγγελία 11 πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου. Το συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα του Ομίλου μόνο στα LNG Carriers πλησιάζει τα 3 δισ. δολ, ενώ σε λειτουργία έχει ήδη πέντε. Την τελευταία τριετία πολλοί όμιλοι έχουν επενδύσει σε LNG, όπως η Dynagas του Γ. Προκοπίου, η Maran Gas του Γ. Αγγελικούση, η Tsakos Shipping, η Alpha Tankers του Xρ. Kανελλάκη και η Almi Gas του K. Φωστηρόπουλου. Στη σημασία των μεταφορών φυσικού αερίου, υγραερίου και των εμπλεκόμενων με τις εξορύξεις πλωτών πλατφορμών αναφέρθηκε ο κ. Χάρης Νικ. Βαφειάς, που τιμήθηκε στην ετήσια εκδήλωση των Βραβείων Lloyd’s, ως Greek Shipping Newsmaker για το 2012.

αρχαιολογια

Στο φως ναυπηγείο της Μινωικής Κρήτης για τα ποντοπόρα πλοία της εποχής Μετά τα νεώρια στις όχθες του Αχελώου, τους κλασικούς νεωσοίκους του Πειραιά, τα βυζαντινά και βενετσιάνικα αρσενάλια, άλλο ένα εύρημα έρχεται να εμπλουτίσει τη ναυτική ιστορία της χώρας, αποδεικνύοντας ότι η γωνιά αυτή της Μεσογείου έχει διαρκή και μεγάλη ιστορία στη ναυπηγική τέχνη και επιστήμη. Το πρώτο μινωικό ναυπηγείο κατασκευής μεγάλων πλοίων, 50 μέτρων, θα παρουσιάσουν σε συνέδριο για την Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία, που θα γίνει στο Ηράκλειο της Κρήτης, στις 21 Μαρτίου, ο ερευνητής δρ Μηνάς Τσικριτσής και ο γεωλόγος Στέλιος Μανωλιούδης. Όπως υποστηρίζει ο κ. Τσικριτσής, «για την ανάπτυξη της μινωικής Ναυ-

Τ

τιλίας μέχρι τώρα στηριζόμαστε σε αναπαραστάσεις με εικόνες πλοίων που δείχνουν ποντοπόρα πλοία με 50 κουπιά, τα οποία αντιστοιχούν θεωρητικά σε σκάφη μήκους 40 έως 50 μέτρων. Η άποψη αυτή ενισχύεται από την εύρεση στην ακτή των Αγίων Θεοδώρων κοντά στο μινωικό μέγαρο του Νίρου Χάνι (Κοκκίνη Χάνι), ενός μεγάλου ναυπηγείου». Στην περιοχή υπάρχουν λαξεύματα και βάσεις μινωικών κτισμάτων, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, ενώ

 54

στη βόρεια πλευρά της αμμώδους παραλίας εμφανίζονται δύο μεγάλα ορθογώνια λαξεύματα, τα οποία έχουν πια κατακλυσθεί από νερό. «Πιθανότατα πρόκειται για χώρο κατασκευής μινωικών πλοίων – γύρω στα 45 μέτρα, αλλά και μικρότερων, 15 με 25 μέτρα», τονίζει ο κ. Τσικριτσής. Ο κ. Τσικριτσής και ο κ. Μανωλιούδης, μαζί με τους συνεργάτες τους, πραγματοποίησαν στον χώρο σειρά επισκέψεων, κάνοντας παρατηρήσεις και μετρήσεις. «Το αποτέλεσμα είναι ότι ολόκληρη η περιοχή αποτέλεσε μεγάλο λατομείο. Όταν καταδυθήκαμε εντυπωσιαστήκαμε από τις φάλκες χάραξης που είδαμε σε πολλά σημεία του πυθμένα, που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Παρατηρούνται ακόμη εξορύξεις σε διάφορα σημεία του χώρου, όπως στο νησάκι βορειοανατολικά, στη βόρεια και τη δυτική πλευρά του ακρωτηρίου, τόσο επιφανειακά όσο και υποθαλάσσια. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει είναι το μεγάλο λάξευμα που έχει κατακλυσθεί από τη θάλασσα, αλλά και ένα σκαλοπάτι νότια του λαξεύματος αυτού» αναφέρει ο κ. Τσικριτσής.

Tο λάξευμα έχει μήκος 48 και πλάτος 10,60 μέτρα. Το ύψος του κατακόρυφου λαξεύματος είναι περί τα 1,80 μέτρα στο κέντρο και «σβήνει» ανατολικά, ενώ στη δυτική πλευρά κυμαίνεται περί τα 1,30 μέτρα. Σε πολλά σημεία έχει προσχώσεις με άμμο, ενώ εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι το τεχνητό λάξευμα στο μέσο του διαχωρίζει μικρός τοίχος μήκους 48 μέτρων, πλάτους 0,80 και ύψους 0,60 μέτρων. Νότια του λαξεύματος, προς την περιοχή των μινωικών κτιρίων, υπάρχει άλλος λαξευτός χώρος με διαστάσεις 18 επί 6 μέτρων στο επίπεδο της θάλασσας. Στον χώρο αυτό, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, ίσως να αποθηκευόταν ξυλεία και ό,τι άλλο χρειαζόταν για την κατασκευή των πλοίων. «Υπάρχουν ενδιαφέροντα ίχνη» λέει ο αρχαιολόγος και διευκρινίζει: «Ειδικότερα εμφανίζεται σχεδόν οριζόντιο

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

αυλάκι 8 εκατοστών πάχους και βάθους 4 εκατοστών που γίνεται λοξό στα δυτικά. Ακόμη, πάνω από το αυλάκι υπάρχει απόλυτα επίπεδη –και λοξή προς τα δυτικά– επιφάνεια, η οποία δημιουργήθηκε πιθανότατα από τριβή σχοινιών (εμφανίζει επιπέδωση και λείανση)». Όπως εξηγεί περαιτέρω, «το λάξευμα πιθανότατα κατακλυζόταν με νερό κατά βούληση. Δηλαδή, όταν ολοκληρωνόταν η ναυπήγηση οδηγούσαν το νερό της θάλασσας στο τετράγωνο λάξευμα και έτσι «κατέβαζαν» (με την υποστήριξη μοχλών και σχοινιών) το μεγάλο σκάφος που είχαν κατασκευάσει στην υδάτινη δεξαμενή. Αυτό το επετύγχαναν με τη διοχέτευση θαλασσινού νερού από τα δυτικά και προκύπτει από το γεγονός ότι στα δυτικά από το λάξευμα, πάνω στον ψαμμίτη, έχουν λαξευτεί κανάλια. Υπάρχει δίκτυο λαξευτών καναλιών με ίχνη εργαλείων από τη λάξευση. Το μεγαλύτερο έχει μήκος γύρω στα 8 μέτρα πλάτος 10 έως 13 εκατοστών και βάθος 12 έως 21 εκατοστών». Η ύπαρξη λαξευτών καναλιών προς τα νότια οδήγησε την έρευνα στο δυτικό τμήμα, όπου και διαπιστώθηκε η ύπαρξη δεύτερου λαξεύματος, διαστάσεων 25 επί 8 μέτρων. «Θεωρούμε ότι πιθανότατα είναι δεύτερο, μικρότερο ναυπηγείο, για την κατασκευή μικρότερων σκαφών», καταλήγει ο κ. Τσικριτσής. Πρώτος για τα ναυπηγεία των μινωικών χρόνων είχε γράψει ο αρχαιολόγος Σ. Μαρινάτος, ο οποίος αναφέρει ότι ο χώρος του ναυπηγείου ήταν λαξευμένος στο βάθος του ορμίσκου, που είχε εξορυχθεί πέτρωμα πωρόλιθου από μια μεγάλη ορθογώνια κοιλότητα.

«Επιχειρηματικός Γάμος»

Mεταξύ Ιδρύματος Ωνάση και Πήτερ Λιβανού Στον δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο της μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου ενισχύει τη θέση του τo Ίδρυμα Ωνάση. Πιο συγκεκριμένα ανακοίνωσε ότι κατέχει ποσοστό πάνω από 7% στην εταιρεία Gaslog, του Πήτερ Λιβανού. Ουσιαστικά με φορείς το Ίδρυμα και την εταιρία Gaslog, δύο οικογένειες με μεγάλες ναυτικές παραδόσεις συνδέονται και πάλι δυναμικά, μετά από 67 χρόνια, αλλά αυτή τη φορά στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Όμως και πάλι στο «Μεγάλο Μήλο», το 1946 ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε παντρευτεί την

Σ

δύο οικογένειες με μεγάλες ναυτικές παραδόσεις συνδέονται και πάλι δυναμικά Τίνα Λιβανού, γιαγιά της Αθηνάς Ωνάση, κόρη του Σταύρου Λιβανού, αδελφή του Γιώργου Λιβανού, πατέρα του ιδιοκτήτη της Gaslog, Πήτερ. Ουσιαστικά ο «γάμος αυτός από τα παλιά» σφραγίζεται με τις 4.512.242 μετοχές της εταιρείας Gaslog, συνολικής αξίας, με τρέχουσες τιμές, 60 εκατομμυρίων δολαρίων. Συνολικά η Gaslog του Πήτερ Λιβανού διαχειρίζεται 14 LNG carriers, εκ των οποίων τα 11 προέρχονται από την BP Group, τα δύο είναι πλοιοκτησίας της ίδιας και στο ένα η εταιρεία έχει μερίδιο 25%. Η Gaslog είναι η πρώτη ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακή που διαχει-

 55

ρίζεται LNG και κάνει την είσοδό της στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ενώ είναι η δεύτερη σε διεθνές επίπεδο καθώς έχει προηγηθεί η Golar του ομίλου Fredrisken. Κατά την άποψη του Πήτερ Λιβανού όλο και περισσότερο οι άνθρωποι αρχίζουν να συζητούν τις συγχωνεύσεις στα LNG και αυτό αφορά τόσο στους υπάρχοντες «παίκτες» της Αγοράς όσο και τους νεοεισερχόμενους. Παράλληλα εξετάζεται η σύσταση νέας εταιρείας, με τα χαρακτηριστικά της Master Limited Partnership (MLP), που θα αποσχισθεί από την GasLog, ως εναλλακτική λύση περαιτέρω επέκτασης της δραστηριότητάς της στη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Σημειώνεται ότι το ναυτιλιακό κομμάτι του Ιδρύματος διαχειρίζεται η εταιρεία Olympic Shipping & Management. Ο Πήτερ Λιβανός είναι γιος του Γιώργου Λιβανού, από τους σημαντικότερους έλληνες εφοπλιστές. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, μαθήτευσε στο διάσημο σχολείο των μεγιστάνων Le Rosey της Ελβετίας και στο Πανεπιστήμιο Columbia. Ο επιχειρηματικός γάμος ανάμεσα στη ναυτιλιακή Ceres Hellenic και την Odfjell ASA τον έφερε στην πρώτη γραμμή παγκοσμίως, αφού δημιούργησε τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία τάνκερ μεταφοράς χημικών. Όντας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην υφήλιο, μένει μόνιμα στη Γενεύη με την οικογένειά του, ενώ ξόδεψε 65 εκατ. ευρώ για να κατασκευάσει στο Γκστάαντ το ακριβότερο σαλέ στον κόσμο. Θεωρείται από τους μεγαλύτερους συλλέκτες αυτοκινήτων πολυτέλειας στον πλανήτη, έχοντας διατελέσει και Αντιπρόεδρος της Aston Martin.

κινητρα:

Με στόχο να σηκώσουν

ελληνική σημαία

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ πλοία το νέο νηολογίο

Διπλασιασμός συναλλάγματος και θέσεων εργασίας προβλέπεται από το νέο πλαίσιο για τη Νηολόγηση.

t

Το νέο πλαίσιο νηολόγησης πλοίων στην ελληνική σημαία παρουσίασε ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστής Μουσουρούλης. Κεντρικός στόχος του νέου πλαισίου είναι η προσέλκυση περισσότερων πλοίων στην ελληνική σημαία από έλληνες και κοινοτικούς πλοιοκτήτες και ο διπλασιασμός της προστιθέμενης αξίας που προσφέρει στην Οικονομία η Ναυτιλία. Πάγια επιδίωξη της πολιτικής ηγεσίας και του πρωθυπουργού είναι η ανάδειξη του Πειραιά σε σημείο εγκατάστασης των δραστηριοτήτων των ξένων ναυτιλιακών εταιρειών, αλλά και ανάπτυξης της ναυπηγοεπισκευαστικής διαδικασίας, εξ ού και η σχετική πρόβλεψη στο νέο αναπτυξιακό νομοσχέδιο. Σήμερα δραστηριοποιούνται στη χώρα περί τις 1.100 ναυτιλιακές εταιρείες, που φέρνουν συνάλλαγμα 13,28 δισ. ευρώ (2012). Το I.O.B.E., μάλιστα, από την πλευρά του και στην τελευταία του έκθεση, εκτιμά ότι εφόσον η χώρα προσελκύσει και άλλες ναυτιλιακές, η συνολική προστιθέμενη αξία που θα δημιουργηθεί, μπορεί να ξεπεράσει τα 25,9 δισ. ευρώ (13 δισ. ευρώ σήμερα), ενώ η δυνητική απασχόληση τόσο στην ποντοπόρο Ναυτιλία όσο και

στους κλάδους που εμπλέκονται έμμεσα θα ξεπεράσει τις 550 χιλ. θέσεις εργασίας (192.000 τώρα). Σήμερα το εθνικό νηολόγιο έχει υποχωρήσει στην 7η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ενώ έχει χάσει την 1η θέση του σε επίπεδο χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Έ νωσης από τη Μάλτα. Από τα 3.428 ποντοπόρα πλοία ελληνικών συμφερόντων μόνο τα 820 βρίσκονται σήμερα εγγεγραμμένα στο ελληνικό νηολόγιο.

Απλοποίηση διαδικασιών Στο πλαίσιο στήριξης του εθνικού νηολογίου αναμένεται να μειωθούν από 32 σε περίπου 7 οι υπογραφές που θα απαιτούνται για τη νηολόγηση ποντοπόρων πλοίων στο ελληνικό νηολόγιο, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της κοινής επιτροπής που έχει συσταθεί από υπηρεσιακούς παράγοντες των ΥΝΑ και ΥΠΟΙΚ. Η Έ νωση Ελλήνων Εφοπλιστών στηρίζει τις αλλαγές στη διαδικασία, ωστόσο θεωρεί ότι η νομοθεσία δεν πρέπει ν’ αλλάξει, ειδικά το περιεχόμενο της εγκριτικής πράξης που στηρίζεται στο νομοθετικό διάταγμα 2687/53. Σύμφωνα με αυτή, ένα

 56

πλοίο που νηολογείται στην ελληνική σημαία άπαξ με την εγκριτική πράξη έχει σταθερό πλαίσιο λειτουργίας που τροποποιείται μόνο έπειτα από συγκατάθεση του πλοιοκτήτη. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, αναγνωρίζονται ως ελληνικά τα πλοία που ανήκουν σε ποσοστό που υπερβαίνει το 50% σε έλληνες υπηκόους ή σε ελληνικά νομικά πρόσωπα και υπηκόους των λοιπών κρατών-μελών της Ε.Ε. ή σε εταιρείες των λοιπών κρατών της Ε.Ε., ύστερα από αίτηση των πλοιοκτητών τους που συνοδεύεται από τίτλο κτήσης κυριότητας, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου. Επίσης, κατά το άρθρο 13 του Ν.Δ. 2687/53, αναγνωρίζονται ως ελληνικά πλοία όσα ανήκουν σε αλλοδαπές εταιρείες, με ολική χωρητικότητα 1.500 κόρους και πλέον, κατόπιν έκδοσης εγκριτικής πράξης από τη Διοίκηση.

| AKTOΠΛΟΪΑ |

Απρόθυμες οι τράπεζες

επισφαλειες

To «σωσίβιο» των τραπεζών & το ναυάγιο της ακτοπλοϊας

Το αντικλείδι για να «ξεκλειδώσει» τον Γόρδιο δεσμό στην Ακτοπλοΐα κρατούν οι τράπεζες, σύμφωνα με παράγοντες της ακτοπλοϊκής Αγοράς.

Π

Παρά την επιστράτευση των ναυτικών, τα προβλήματα παραμένουν καθώς η συσσώρευση εδώ και μήνες οφειλών προς τα πληρώματα, από ορισμένες εταιρείες, αποτελεί την «εύφλεκτη ύλη» η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει ακρότητες. «Όταν υπάρχουν οφειλές δεκάδων χιλιάδων ευρώ κατ’ άτομο και ζητήματα επιβίωσης σε οικογένειες ναυτικών και όταν πάνω σ’ αυτό, έρχεται να «καθίσει» το νέο θεσμικό πλαίσιο που φοβίζει πολλούς, δεν μπορεί να επικρατήσει η ψυχραιμία στις συζητήσεις» τονίζει στα Ο.Ν.Ν. παράγοντας της ακτοπλοϊκής Αγοράς. Ωστόσο όλοι γνωρίζουν ότι περιθώρια ρευστότητας δεν υπάρχουν. «Το ταμείον είναι μείον» σε αρκετές εταιρείες, οι οποίες, πέρα από τις οφειλές στα πληρώματα, χρωστούν λιμενικά τέλη, μεγάλα ποσά σε

προμηθευτές κ.λπ. Ακόμη κι αν έχουν την πρόθεση να αποπληρώσουν τα ποσά αυτά δεν μπορούν, καθώς δεν «υπάρχει σάλιο» όπως σημειώνουν στον Πειραιά. «Ας έλθουν να πάρουν τα βαπόρια» τονίζει παράγων της Ακτοπλοΐας, αναφερόμενος στο αδιέξοδο όπου έχει περιέλθει ο κλάδος λόγω καυσίμων, Φ.Π.Α., πτώσης της κίνησης, αλλά και μπλοκαρίσματος χρηματοδοτήσεων από τις τράπεζες. Εκεί, άλλωστε, κρύβεται το μυστικό μιας ενδεχόμενης αποκλιμάκωσης της κρίσης που μαστίζει τον κλάδο. Εάν ανοίξουν οι στρόφιγγες και δοθούν ποσά που συνολικά δεν θα υπερβαίνουν το 1 εκατομμύριο, τότε μπορεί να αποπληρωθούν κάποιες υποχρεώσεις και να αλλάξει το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν πιέσεις, γίνονται συζητήσεις με τράπεζες, ώστε να δανειοδοτήσουν την αποπληρωμή των οφειλομένων προς τους ναυτεργάτες σε δύο δόσεις.

 57

Η οικονομική κατάσταση, πάντως, των ναυτιλιακών δεν «βοηθά» τις τράπεζες να δώσουν το πράσινο φως για νέο κύμα χρηματοδότησης. Παρά τις πιέσεις, μέχρι στιγμής εμφανίζονται απρόθυμες για νέα στήριξη του κλάδου. «Η εικόνα των περισσότερων ακτοπλοϊκών εταιρειών είναι ιδιαίτερα βεβαρημένη. Δεν είναι εύκολο για καμία τράπεζα να δικαιολογήσει νέα ροή χρηματοδότησης, όταν χρωστούν ήδη πολλά ενώ δεν υλοποιούν ακόμη το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης που έχουν κάνει», σημειώνει τραπεζικό στέλεχος που γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα στον χώρο. Ο φόβος για ακόμη πιο μεγάλες επισφάλειες, που μπορεί να ξεπεράσουν το 30%, στο τέλος του 2013, λόγω πτώσης στην κίνηση και τις τιμές των πλοίων, έχει δημιουργήσει πονοκεφάλους στα τραπεζικά επιτελεία, «παγώνοντας», βέβαια, κάθε επιπλέον χρηματοδότηση. Άλλωστε στην Ακτοπλοΐα τα πράγματα είναι οριακά, καθώς η πτώση στην κίνηση είναι πάνω από 20%, οι δανειακές υποχρεώσεις ξεπερνούν το 1,1 δισεκατομμύριο, ενώ φως δεν φαίνεται, με τα καύσιμα να αποτελούν «θηλιά στον λαιμό» καθώς αντιπροσωπεύουν το 60% του καθημερινού κόστους λειτουργίας. Επίσης, η δυστοκία στις πωλήσεις πλοίων, καθώς οι τιμές έχουν κατακρημνιστεί, αποστερεί ευκαιρίες άντλησης ρευστότητας.

Οι «κόκκινες γραμμές» της Π.Ν.Ο. Πάντως η αποπληρωμή των δεδουλευμένων θα μπορούσε να δώσει ανάσα ζωής στον διάλογο, όπως εκτιμούν ναυτιλιακοί παράγοντες. Πέρα από αυτά, τα ζητήματα που καίνε τους ναυτεργάτες είναι: 1. Οι ατομικές συμβάσεις των κατώτερων πληρωμάτωντηςποντοπόρουΝαυτιλίας.

2. Η μείωση των οργανικών συνθέσεων τους χειμερινούς μήνες στα πλοία της Αδριατικής και της Ακτοπλοΐας.

3. Η κατάργηση της δεκάμηνης υποχρεωτικής δρομολόγησης των πλοίων.

| λιμανια |

H πρόταση των Ιωάννη Κίζη, Κωνσταντίνου Κίζη, Νικολάου Μπελαβίλα και Βασιλείας Τροβά, η οποία απέσπασε το 3ο βραβείο στον διαγωνισμό.

το κτηριο του ο.λ.π.

ΑΛΛΑζει προσωπο ο πειραιασ με την «Πολιτιστική Ακτή» Μέχρι το 2017 θα έχουν τελειώσει τα έργα ανάπλασης

T

Το «τοπόσημο της Πολιτιστικής Ακτής Πειραιά», το εμβληματικό κτίριο που δεσπόζει στον επιβατικό λιμένα γνωστό και ως SILO, το οποίο μετατρέπεται σε «Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων», αναδεικνύει η Ο.Λ.Π. Α.Ε. με την παρουσίαση των αρχιτεκτονικών προτάσεων, οι οποίες βραβεύθηκαν ή εξαγοράστηκαν ως διακριθείσες. Στον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό της Ο.Λ.Π. Α.Ε. κατατέθηκαν προτάσεις 89 αρχιτεκτονικών γραφείων από πολλές χώρες, εκ των οποίων 5 έργα βραβεύθηκαν και 9 εξαγοράσθηκαν με Απόφαση του Δ.Σ. της Ο.Λ.Π. Α.Ε., που επικύρωσε την αξιολόγηση και κατάταξη των μελετών της θεσμικής κρι-

τικής επιτροπής του διαγωνισμού, υπό τον ομότιμο καθηγητή Αρχιτεκτονικής, κ. Δημήτρη Φατούρο. Όπως είναι γνωστό , η «Πολιτιστική Ακτή Πειραιά» αναπτύσσεται στον χερσαίο χώρο της Ο.Λ.Π. Α.Ε. σε έκταση 180.000 τ.μ. με κεντρικό σημείο τον αρχαιολογικό χώρο των Ηετιώνιων Πυλών και τα κτίρια των παλαιών αποθηκών του λιμανιού, τα οποία διασώζονται και μετατρέπονται σε μουσεία, θεματικά πάρκα και ελεύθερους χώρους πολιτισμού και αναψυχής. Πρόκειται για παρέμβαση η οποία μετατρέπει μεγάλο τμήμα του επιβατικού λιμανιού σε Πύλη Πολιτισμού και Τουρισμού ενώ για πρώτη φορά δημιουργεί ελεύθερους χώρους για τους πολίτες δίπλα στη θάλασσα. Η ανάπλαση αυτή αφορά στην αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, που περιβάλει το λιμάνι, την ενίσχυση των

 58

δεσμών της πόλης με το λιμάνι και δίνει μία νέα σύγχρονη ταυτότητα σύζευξης πολιτισμού και τουρισμού, αναδεικνύοντας τον ρόλο του λιμανιού του Πειραιά ως διαχρονικού ιστορικού πόλου της Μεσογείου. Μετά το πέρας του διαγωνισμού, τη μη υποβολή εντάσεων, η Ο.Λ.Π. Α.Ε. δίνει στη δημοσιότητα τις προτάσεις όλων των βραβευθέντων έργων, στα οποία εκτός από το κτίριο του Μουσείου προβάλλονται και αναδεικνύονται οι προτάσεις διαμόρφωσης του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου. Όλα τα υποβληθέντα αρχιτεκτονικά έργα θα εκτεθούν από τις 28 Μαρτίου στην Πέτρινη Αποθήκη της Πολιτιστικής Ακτής, ημέρα κατά την οποία θα απονεμηθούν και τα βραβεία. Υπενθυμίζεται ότι για όλα τα έργα της Πολιτιστικής Ακτής έχει υπογραφεί Μνημόνιο Προγραμματικής Συμφωνίας μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της Ο.Λ.Π. Α.Ε., με πλήρη και ενεργό συμμετοχή του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος και Δ/νων Σύμβουλος της Ο.Λ.Π. Α.Ε., κ. Γιώργος Ανωμερίτης, «Μέσα από τις προτάσεις των βραβευθέντων έργων βλέπει κανείς το λιμάνι του “αύριο”. Έ να λιμάνι που σέβεται την πόλη και τους κατοίκους της, δίνει νέες δυνατότητες προβολής της χώρας στα εκατομμύρια επιβατών, ιδιαίτερα της Κρουαζιέρας. Έ να λιμάνι που προετοιμάζεται για το 2021, έτος εορτασμού των 2.500 χρόνων από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Είμαι βέβαιος ότι όλα τα έργα της Πολιτιστικής Ακτής θα έχουν ολοκληρωθεί εντός χρονοδιαγράμματος (2017), παράλληλα με τα έργα υποδομών και ανάπτυξης του συνολικού λιμένα».

ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΡΗ ΠΡΕΚ Α (198 3)

eiδησεισ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ

ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΠΛΟΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟ 2012

H Δύναμη του Ελληνικού Εμπορικού Στόλου, από πλοία 100 Κ.Ο.Χ. και άνω τον μήνα Δεκέμβριο 2012, σε σύγκριση με την αντίστοιχη Δύναμη του Δεκεμβρίου 2011 παρουσίασε μείωση 3,7%, έναντι μείωσης 2,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2011 προς 2010. Η Ολική Χωρητικότητα του Ελληνικού Εμπορικού Στόλου, από πλοία 100 Κ.Ο.Χ. και άνω τον μήνα Δεκέμβριο 2012, σε σύγκριση με την αντίστοιχη χωρητικότητα του Δεκεμβρίου 2011 παρουσίασε αύξηση 0,5%, έναντι αύξησης 0,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2011 προς το 2010.

 59

Επενδύσεις 453,4 εκατ. ΔΟΛΑΡΙΩΝ

μεσα σε 40 μερεσ αγορασαν 40 πλοια οι ελληνεσ εφοπλιστεσ Διπλάσια πλοία σε σχέση με το 2012 έχουν αγοράσει οι έλληνες πλοιοκτήτες το 2013, με στόχο αφενός κέρδη από τις αγοραπωλησίες πλοίων και αφετέρου χτίσιμο «θέσης» εν όψει της αναστροφής οικονομικού κλίματος στη Ναυτιλία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Allied Shipbroking, μέσα σε 40 μέρες οι έλληνες εφοπλιστές απέκτησαν 40 πλοία, επενδύοντας 453,4 εκατ. δολάρια, ενώ το 2012 είχαν αγοράσει 19 πλοία επενδύοντας 402 εκατ. δολάρια. Το βάρος πέφτει στα πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου, καθώς αγοράστηκαν 27 από 8 το 2012, ενώ δεν μεταβλήθηκε ιδιαίτερα η στάση τους απέναντι στα τάνκερς και τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ. Στα bulk carriers ο ελληνικός εφοπλισμός επένδυσε 284,5 εκατ. δολάρια, στα τάνκερ 133 εκατ. και στα κοντέινερς 35,7 εκατ. δολάρια. Διεθνώς το 30% των αγορών πλοίων ξηρού φορτίου έχει γίνει από Έ λληνες, οι οποίοι έχουν επίσης απορροφήσει το 19% των τάνκερς και το 27% των κοντέινερς. Τα πρώτα δέκα ναυτιλιακά έθνη στο πρώτο αυτό διάστημα του 2013 αγόρασαν 154 πλοία, συνολικής αξίας 1,721 δισ. δολ., ενώ το 2012 είχαν αλλάξει χέρια 83 πλοία αξίας 1,122 δισ. δολαρίων.

ΤΑΙΠΕΔ:

Με δύο εναλλακτικές η αξιοποίηση των λιμένων Δύο εναλλακτικές περιπτώσεις για τη στρατηγική αξιοποίησης των Ανωνύμων Εταιρειών των Δώδεκα Οργανισμών Λιμένων εξετάζει το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Ειδικότερα, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, το ΤΑΙΠΕΔ εξετάζει την: • Παραχώρηση των επιμέρους δραστηριοτήτων των λιμένων με συμβάσεις που θα εξασφαλίζουν την πραγματοποίηση επενδύσεων και την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών.

• Ενιαία παραχώρηση του συνόλου των δραστηριοτήτων των λιμένων (Master Concession), μέσω πώλησης πλειοψηφικού πακέτου μετοχών των Α.Ε. και παράλληλη επαναδιαπραγμάτευση της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης των λιμένων μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Α.Ε., προκειμένου να εναρμονιστούν με τις σύγχρονες διεθνείς πρακτικές και να εξασφαλιστούν επενδύσεις και υψηλά επίπεδα υπηρεσιών. Η μορφή αξιοποίησης που θα εφαρμοστεί σε κάθε λιμάνι θα είναι συνάρτηση της συνολικής στρατηγικής αξιοποίησης, του επιδιωκόμενου βαθμού ανταγωνιστικότητας και του επενδυτικού ενδιαφέροντος που θα εκδηλωθεί γι’ αυτό. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία θα αφορά στην παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης των χώρων ζώνης λιμένα, ενώ η κυριότητα αυτών διατηρείται από το ελληνικό Δημόσιο. Πρόθεση του ΤΑΙΠΕΔ είναι να προηγηθούν οι διαδικασίες αξιοποίησης για τα δύο μεγαλύτερα λιμάνια (Πειραιά και Θεσσαλονίκη), με πρώτη διαδικασία αυτήν του λιμένα Θεσσαλονίκης, εντός του Α΄ εξαμήνου 2013.

Diana Shipping: παραγγελία δύο bulkers

Η εισηγμένη στην αμερικανική Χρηματαγορά Diana Shipping, του Συμεών Παληού που έχει βάση στην Αθήνα, παρήγγειλε τη ναυπήγηση δύο iceclass φορτηγών πλοίων (παγοθραυστικά), τύπου panamax bulk carriers, σε κινεζικό ναυπηγείο, με προοπτική να της παραδοθούν στο Δ΄ τρίμηνο του 2013.

 60

| eiδησεισ |

Danaos: Αύξηση εσόδων 25,8% για το 2012 Mε διαχειριστικά έσοδα 151,8 εκατ. δολ., έναντι 128,3 στο αντίστοιχο περσινό διάστημα (ποσοστό αύξησης 18,3%) έκλεισε το Δ΄ τρίμηνο του 2012 για την εταιρεία Danaos, του δρος Ιωάννη Κούστα. Τα διαχειριστικά έσοδα για το 2012 ανέρχονται στα 589 εκατ. δολάρια έναντι 468,1 εκατ. το 2011 αύξηση 25,8%. Το EBITDA στο Δ΄ τρίμηνο έφθασαν τα 112,4 εκατ. έναντι 88,8 στο αντίστοιχο διάστημα του 2011 (αύξηση 26,6%). Το EBITDA για το 2012 άγγιξε τα 431,7 εκατ. έναντι 318,6 εκατ. το 2011 (ποσοστό 35,5%). Τα καθαρά έσοδα ήταν 11,7 εκατομμύρια στο τελευταίο τρίμηνο έναντι 11,7 εκατ. το 2011. Για το 2012 τα καθαρά έσοδα έφθασαν τα 60,5 εκατ. δολάρια ή 0,55 ανά μετοχή έναντι 61,2 εκατ. ή 0,56 ανά μετοχή το 2011. Τα αναμενόμενα έσοδα από χρονοναυλώσεις για το διάστημα 2012 έως 2028 υπολογίζονται στα 4,9 δισ. δολάρια.

Euroseas:

«Ανάκαμψη το 2014 για τη ναυλαγορά ξηρού φορτίου» Ζημιές ύψους 13,2 εκατομμυρίων δολαρίων το 2012 κατέγραψε η εισηγμένη στον Nasdaq ναυτιλιακή εταιρεία Euroseas, συμφερόντων Αριστείδη Πίττα. Κύριες αιτίες η αδύναμη Ναυλαγορά στα φορτηγά πλοία και τα containerships. Το 2011 η εταιρεία είχε σημειώσει κέρδη ύψους 1,1 εκατομμυρίου δολαρίων. Η Euroseas στα τέλη της χρονιάς είχε ρευστότητα 43,3 εκατομμυρίων δολαρίων ενώ τα χρέη της ανέρχονται στα 61,6 εκατομμύρια δολάρια. Ο Αριστείδης Πίττας επεσήμανε ότι η αργή αύξηση της ζήτησης προϊόντων σε συνδυασμό με την υπερπροσφορά τονάζ έχει ως αποτέλεσμα οι Αγορές να παραμένουν υπό πίεση. Ο ίδιος πιστεύει ότι η Ναυλαγορά ξηρού φορτίου θα μείνει σε χαμηλά επίπεδα το 2013 ενώ αναμένει ανάκαμψη από το 2014. Για τον λόγο αυτό δεν θα ναυλώσει τα πλοία του για διάστημα μεγαλύτερο τους ενός έτους. Ακριβώς λόγω της ύφεσης της Αγοράς ο έλληνας εφοπλιστής πιστεύει ότι μέσα στο 2013 θα υπάρξουν ευκαιρίες για επενδύσεις σε αγορές πλοίων, ιδιαίτερα μεταχειρισμένων. Η Euroseas διαθέτει στόλο που αποτελείται από έξι φορτηγά πλοία και εννέα σκάφη μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

 61

Όμιλος Αγγελικούση:

Στο top-10 των παραγγελιών για νέες ναυπηγήσεις Στη 10η θέση στη λίστα με τις παραγγελίες για ναυπηγήσεις πλοίων βρίσκεται ο Όμιλος Γιάννη Αγγελικούση. Έ χει παραγγείλει την κατασκευή 24 πλοίων συνολικής αξίας 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων και χωρητικότητας 3,2 εκατομμυρίων τόνων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Clarkson, στην πρώτη θέση, με βάση και τη συνολική χωρητικότητα των υπό ναυπήγηση πλοίων, βρίσκεται ο όμιλος του Fredriksen, με 76 πλοία, και ακολουθούν ο ιαπωνικός όμιλος Mitsui με 56 πλοία και τρίτη η China Shipping η οποία κτίζει περισσότερα πλοία που έχουν μικρότερη χωρητικότητα, δηλαδή, 5,2 εκατομμύρια τόνους. Ο Όμιλος Αγγελικούση, με τους μεγαλύτερους στόλους παγκοσμίως, διαθέτει φορτηγά δεξαμενόπλοια και πλοία μεταφοράς φυσικού αερίου. Οι τρεις εταιρείες του είναι η Maran Τankers με 44 δεξαμενόπλοια, η Anangel με 42 φορτηγά και η MaranGas με 7 σκάφη μεταφοράς αερίου, εκ των οποίων πέντε είναι μεταφοράς υγροποιημένου αερίου LNG και 2 LPG. Ο στόλος του αποτελείται από 91 πλοία, εκ των οποίων τα 80 είναι υπό ελληνική σημαία.

Γεώργιος Σταύρος Ο πρώτος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας

ι

Ίσως πρόκειται για την εμβληματικότερη ελληνική προσωπικότητα στην οικονομική επιστήμη. Ο Ηπειρώτης Γεώργιος Σταύρος υπήρξε ο θεμελιωτής της οικονομικής συγκρότησης του νεοελληνικού κράτους, αλλά και η μεγαλύτερη τραπεζική φυσιογνωμία της Ελλάδας με αξιόλογο κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Η παροιμιώδης εντιμότητα και ανιδιοτέλεια του Γεώργιου Σταύρου τον κατατάσσουν αναμφισβήτητα στους μεγαλύτερους εθνικούς ευεργέτες της πατρίδας μας.

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΠΟΥΤΑΤΟΥ*

Βιογραφικά στοιχεία Ο Γεώργιος Σταύρος γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1788 στα Ιωάννινα. Η καταγωγή της οικογένειάς του είναι από το Ανατολικό Ζαγόρι και κατά το αρχαιοελληνικό έθιμο το επώνυμό του είναι το όνομα του πατέρα του. Ο πατέρας του, Σταύρος Ιωάννης-Τσαπαλάμος ήταν πρόκριτος των Ιωαννίνων, επιτυχημένος έμπορος με εμπορικό γραφείο στη Βιέννη, ενώ είχε χρηματίσει για χρόνια οικονομικός σύμβουλος και γενικός εισπράκτορας του Αλή Πασά. Επειδή συνέβαλε στην ίδρυση της Καπλανείου Σχολής και ενίσχυσε τα εκπαιδευτήρια των Ιωαννίνων, οι συμπολίτες του του προσέδωσαν το προσωνύμιο «Τσαπαλάμος», δηλαδή «μεγάλος άρχοντας». Η μητέρα του, Μπαλάσιω, ήταν ξαδέλφη της ξακουστής οικογένειας των Ζωσιμάδων και κόρη του μεγαλέμπορου Χριστόδουλου Κερασάρη. Ο πρωτότοκος γιος του Ιωάννη Σταύρου, Γεώργιος Σταύρος, είχε άλλα τέσσερα αδέλφια: τον Σωτήριο, την Αλεξάνδρα, την Αικατερίνη και την Ελένη. Ο Σωτή-

 62

ρης έμελλε να γίνει στενός φίλος του Γεωργίου Σίνα και να αναδειχθεί και αυτός ως μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της ελληνικής παροικίας της Βιέννης. Αρχικά, ο Γεώργιος έλαβε επιμελημένη μόρφωση παρακολουθώντας μαθήματα στις περίφημες σχολές της γενέτειράς του (Μπαλάνειο και Καπλάνειο). Μάλιστα στην Καπλάνειο Σχολή είχε δάσκαλο τον φημισμένο φιλόσοφο Αθανάσιο Ψαλίδα, έναν από τους πιο μορφωμένους Έ λληνες της εποχής του. Το 1803 ο πατέρας του τον έστειλε για σπουδές στην Εμπορική Σχολή της Βιέννης. Εκεί έμαθε να μιλάει και να γράφει γερμανικά και γαλλικά, ενώ αργότερα θα μάθει ιταλικά και αγγλικά. Το 1811 ο Ιωάννης Σταύρος επέστρεψε στα Ιωάννινα παραδίδοντας τη διεύθυνση του εμπορικό-τραπεζικού του οίκου στον Γεώργιο. Για περισσότερο από μια δεκαετία, ο Γεώργιος Σταύρος διοίκησε το γραφείο του πατέρα του με ιδιαίτερη επιτυχία.

Η εθνεγερσία του ’21 ΚΑΙ η Καποδιστριακή Περίοδος Ο Γεώργιος Σταύρος γνωρίστηκε τον Δεκέμβριο του 1808 με τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος έμεινε στην Βιέννη κατά το ταξίδι του από την Κέρκυρα προς την Αγία Πετρούπολη, προκειμένου να αναλάβει υπηρεσία στο διπλωματικό σώμα της Ρωσίας. Το 1814 συμμετείχε στη Φιλόμουσο Εταιρεία της Βιέννης, οργάνωση που είχε ως απώτερο σκοπό την προετοιμασία της Ελλάδας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, και έπειτα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Συνεργάστηκε με τον μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο Καρατζά στο Βουκουρέστι και με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στην Πίζα, όπου μετά την έκρηξη του Ιερού Αγώνος μετέφερε την έδρα των δραστηριοτήτων του. Τον Νοέμβριο του 1824 έφτασε στην επα-

ΙΣΤΟΡΙΑ

Γεώργιος Σταύρος

 63

ναστατημένη Ελλάδα με περιπετειώδη τρόπο, μεταφέροντας όπλα, πολεμοφόδια και τρόφιμα που είχε αγοράσει με δικά του χρήματα. Εφοδιασμένος με μια συστατική επιστολή του Ιγνάτιου προς τον Πρόεδρο του Εκτελεστικού, Γεώργιο Κουντουριώτη, ανέλαβε γενικός ταμίας του εκτελεστικού, θέση σημαντικότατη για την εποχή εκείνη. Επέδειξε μεγάλη τιμιότητα και αφιλοκέρδεια και κατάφερε να κερδίσει την εκτίμηση εχθρών και φίλων σε μια εποχή που πολιτικοί και στρατιωτικοί διασπάθιζαν τα τελευταία απομεινάρια από το δεύτερο αγγλικό δάνειο. Δίχως να εγκαταλείψει την αγωνιστική του δραστηριότητα, έλαβε μέρος στην αποτυχημένη εκστρατεία κατά του Ιμπραΐμ και πολέμησε στο Μεσολόγγι επικεφαλής ένοπλου τμήματος 50 οπλοφόρων που ο ίδιος χρηματοδοτούσε. Ξόδεψε όλα του τα χρήματα υπέρ του Αγώνα και παρά τα τόσα αξιώματα που είχε, ποτέ δεν δέχθηκε χρήματα από το δημόσιο ταμείο, με αποτέλεσμα να καταλήξει να ζει σε συνθήκες ένδειας. Έ φτασε μάλιστα σε σημείο να ζητεί μέσω αλληλογραφίας δανεικά από τον αδελφό του στην Κέρκυρα. Πιο συγκεκριμένα έγραφε στον αδελφό του: «Αφ’ ής ήλθα στην Ελλάδα έζησα με την πλέον μεγάλην οικονομίαν. Είναι φρικτόν πράγμα να σου το περι-

Από το 1859 τα ελληνικά χαρτονομίσματα φέρουν την προσωπογραφία του Σταύρου. Οι βλαχόφωνοι, μάλιστα, μεταξύ τους ΑΠΟΚΑΛΟΥΣΑΝ τα ελληνικά χρήματα συνθηματικά, μα και ΜΕ ΚΑΜΑΡΙ, «του Γκώγκου», δηλαδή «του Γιώργου». Εν γένει, η εισαγωγή του χαρτονομίσματος ως συναλλακτικού μέσου υπήρξε δύσκολη διαδικασία, ΕΠΕΙΔΗ μέχρι τότε οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ως συναλλακτικό μέσο το μεταλλικό, το οποίο διέθετε εσωτερική αξία

γράψω. Έ ναν οβολόν δεν πήρα από την Πατρίδα την οποία πολλάκις εδούλευσα». Αλλά ακόμη και τότε, όταν του είχαν εκλείψει εντελώς τα οικονομικά μέσα και μέσα σε μία κρίσιμη καμπή του Αγώνα, το 1826, ο Σταύρος διενήργησε μαζί με

 64

άλλους αγωνιστές έρανο στο Ναύπλιο, ο οποίος απέφερε 150 χιλιάδες γρόσια στα δημόσια ταμεία. Μετά την απελευθέρωση, ο Γεώργιος Σταύρος συνεργάστηκε στενά με τον Ιωάννη Καποδίστρια και ως έμπιστός του συμμετείχε σε θέσεις-κλειδιά που του όρισε ο Κυβερνήτης: στην τριμελή επί της Οικονομίας Επιτροπήν, στη διεύθυνση της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας, ως μέλος του Τμήματος Οικονομίας του Πανελληνίου, αλλά και ως μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Η δημιουργία της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας Ύστερα από πολυετείς προσπάθειες και τρομερές δυσκολίες, στις 18 Μαρτίου του 1841 ψηφίστηκε ο νόμος «περί συστάσεως Εθνικής Τραπέζης». Η ιδέα της τράπεζας αυτής συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση των Άγγλων, κυρίως, που επιθυμούσαν με την Ιονική Κρατική Τράπεζα των Επτανήσων να ελέγχουν την ελληνική Οικονομία. Η Ιονική Τράπεζα που είχε ιδρυθεί προηγουμένως στις 17 Ιανουαρίου του 1839 με έδρα στο Λονδίνο και άντλησε κεφάλαια κυρίως από βρετανούς επενδυτές, εξυπηρετούσε τις συναλλαγές μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και των Ιονίων νήσων, που εκείνη την

ΙΣΤΟΡΙΑ

εποχή αποτελούσαν προτεκτοράτο της. Η Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα ήταν όχι μόνο το πρώτο εμπορικό πιστωτικό ίδρυμα της χώρας αλλά και η Κεντρική Εκδοτική Τράπεζα της Ελλάδας ώς το 1928. Διέθετε δηλαδή για τα πρώτα ογδόντα επτά χρόνια του νεοελληνικού κράτους το αποκλειστικό εκδοτικό προνόμιο χαρτονομισμάτων. Από τους πρώτους μετόχους της Εθνικής υπήρξε το ελληνικό κράτος με 1.000 μετοχές, ο Νικόλαος Ζωσιμάς με 500, ο ελβετός φιλέλληνας και τραπεζίτης Jean-Gabriel Eynard (Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος) με άλλες 300, ο βασιλιάς Λουδοβίκος Β΄της Βαυαρίας (πατέρας του Όθωνα) με 200, ο Κωνσταντίνος Βράνης με 150, ο Θεόδωρος Ράλλης με 100 καθώς και πολλοί άλλοι αλλά με πολύ λιγότερες μετοχές, όπως η οικογένεια τραπεζιτών Ρόθτσιλντ του Παρισιού, ο Γεώργιος Σταύρος, ο Ιούλιος Έ σλιν, ο Κ. Τοσίτσας. Τον Νοέμβριο του 1841 η Γενική Συνέλευση των μετόχων της τράπεζας εξέλεξε τον Γεώργιο Σταύρο ως τον πρώτο Διευθυντή, ο οποίος τη διεύθυνε για 27 συναπτά έτη μέχρι τον θάνατό του, και τον Κωνσταντίνο Βράνη ως Υποδιευθυντή. Στις 22 Ιανουαρίου του 1842 ξεκινά η λειτουργία της τράπεζας στη νοικιασμένη οικία του Σταύρου και για πρώτη φορά

κυκλοφορούν τα τραπεζογραμμάτια των 100 και 500 δραχμών. Αμέσως μετά διαπιστώθηκε η ανάγκη ύπαρξης γραμματίων μικρότερης αξίας και έτσι δρομολογήθηκε η εκτύπωση τραπεζογραμματίων των 25 και 50 δραχμών. Η κατασκευή των γραμματίων έγινε από τεχνίτες της τράπεζας της Γαλλίας με τη φροντίδα του Εϋνάρδου ενώ κάποια σημάδια για τον έλεγχο της γνησιότητας γνώριζαν μόνο ο Γ. Σταύρος και ο αρχιταμίας της τράπεζας. Σε όλες τις αξίες υπήρχαν στοιχεία ταυτότητας καθώς και η ακόλουθη προειδοποίηση: «η παραποίησις τιμωρείται με δεσμά διά βίου». Από το 1859 τα ελληνικά χαρτονομίσματα φέρουν την προσωπογραφία του Σταύρου. Οι βλαχόφωνοι μάλιστα μεταξύ τους αποκαλούσαν τα ελληνικά χρήματα συνθηματικά, μα και με καμάρι, «του Γκώγκου», δηλαδή «του Γιώργου». Εν γένει, η εισαγωγή του χαρτονομίσματος ως συναλλακτικού μέσου υπήρξε δύσκολη διαδικασία γιατί μέχρι τότε οι Έ λληνες χρησιμοποιούσαν ως συναλλακτικό μέσο το μεταλλικό, το οποίο διέθετε εσωτερική αξία.

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ Ο Σταύρος ανέλαβε τη Διοίκηση της τράπεζας, θέτοντας τα θεμέλια ολόκληρου

 65

του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και βοηθώντας παράλληλα στην ανόρθωση της εθνικής Οικονομίας. Παρ’ όλες τις δυσκολίες κατάφερε να αυξήσει τα κεφάλαια της Εθνικής Τράπεζας, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού και να επιτύχει την αποδοτική και ομαλή εσωτερική λειτουργία του ιδρύματος. Επίσης, το 1867, με προσωπική του πρωτοβουλία, ιδρύθηκε το Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, ο πρώτος στη χώρα ασφαλιστικός οργανισμός εργαζομένων. Σε μια εποχή όπου η εργατική νομοθεσία ήταν παντελώς άγνωστη, όπου ο εργοδότης ήταν ο απόλυτος και ανεξέλεγκτος κύριος της τύχης των εργαζομένων, όπου κάθε ιδέα πρόνοιας προς τους ιδιωτικούς υπαλλήλους ήταν εντελώς επαναστατική, ο Γεώργιος Σταύρος προσπάθησε να εξασφαλίσει στους απόμαχους υπαλλήλους της τράπεζας ένα άνετο γήρας. Στις 31 Μαΐου του 1869 ο Γεώργιος Σταύρος πεθαίνει σε ηλικία 81 ετών από καρδιακή ανακοπή μέσα στο κτίριο του καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας όπου διέμενε. Πρόλαβε να διαθέσει με την ιδιόχειρη διαθήκη του ολόκληρη την περιουσία του για την ίδρυση και συντήρηση ορφανοτροφείου αρρένων στα Γιάννενα και νοσοκομείου για φυματικούς στην Πάρνηθα. Επιπλέον κληροδότησε στη γενέτειρά του πολλά οικόπεδα, μεταξύ άλλων και εκείνο της πατρικής του οικίας, καθώς και χρήματα σε εκκλησίες. Ειδικά για τον σκοπό της ανέγερσης του ορφανοτροφείου στην πόλη των Ιωαννίνων χάρισε 40 χιλιάδες δραχμές και 65 μετοχές της Εθνικής Τράπεζας, οι οποίες παρέμειναν στην Τράπεζα και με τους τόκους καλύπτονταν τα έξοδα λειτουργίας του ιδρύματος. *Ο κ. Μπουτάτος είναι επιχειρηματίας, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της DMN A.E., κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Μάνατζμεντ και τη Στρατηγική Επιχειρήσεων από το LSE. Αρθρογραφεί σε ιστολόγιο της οικονομικής εφημερίδας Voria.gr.

| last page |

ferrari, coca cola, marlboro

οι ηγετεσ προτιμουν το κοκκινο

E

Είμαι σίγουρος, ότι το χρώμα προτίμησης του αείμνηστου ιδρυτή της θρυλικής Ferrari,Εnzo Ferrari, ήταν κόκκινο, ιδιαίτερα μετά την πρώτη του νίκη όταν κατέκτησε τη δεύτερη θέση στον θρυλικό αγώνα του Targa Florio, το 1920, τρέχοντας για την ομάδα της Alfa Romeo. Αυτό επιβεβαιώνεται από την επιλογή του θρυλικού πιλότου-άσου των αγώνων ταχύτητας, όταν το 1929 αποχώρησε από την Alfa Romeo και ίδρυσε την Scuderia Ferrari, με σήμα το μαύρο άλογο σε κόκκινο φόντο. Οι ειδικοί λένε ότι το κόκκινο εκφράζει την επιθετικότητα του χαρακτήρα αυτού που το επιλέγει ως χρώμα

Οι ειδικοί λένε ότι το κόκκινο εκφράζει την επιθετικότητα του χαρακτήρα αυτού που το επιλέγει ΩΣ χρώμα, σε οτιδήποτε κατέχει. Στην περίπτωση του Εnzo Ferrari έχουν απόλυτο δίκιο�

 66

σε οτιδήποτε κατέχει. Στην περίπτωση του Εnzo Ferrari έχουν απόλυτο δίκιο� Αλλά το κόκκινο χρώμα της Ferrari δεν είναι μόνο αυτό που χαρακτηρίζει τον ιδρυτή του και αναγνωρίζεται διεθνώς ως brand· είναι και το κόκκινο του Marlboro και της Coca-Cola. Για τα δύο κορυφαία brands, τα οποία είναι ηγέτες στην κατηγορία τους σε όλες τις Αγορές του κόσμου, η μεν Marlboro, έγραψε τη δική της ιστορία στη Διαφήμιση, με τις απίστευτες εικόνες του αμερικανικού γουέστ, με τα υπέροχα τοπία και την εικόνα του μοναχικού καουμπόι να ανάβει το τσιγάρο του, η δε Coca-Cola, με τα εκπληκτικά τηλεοπτικά σποτ, τα απίστευτα δημιουργικά μηνύματα και τις υπερπαραγωγές ώς σήμερα.

– Πάνος Τσαγκαράκης