Deel 3: Welzijn van medewerkers vijf vragen die je moet stellen als... Een gezonde werkomgeving wilt

Een van de regels van een circulaire economie is dat economische activiteiten nooit de menselijke gezondheid of het welzijn bedreigen. In deze tijd is veel kennis voorhanden die bewijst dat een lichte, groene en comfortabele werkomgeving leid tot legio voordelen voor de werknemer, én de werkgever. Twee leden van Vereniging Circulair Friesland (VCF), Elwin de Vink van Donker Groep en Bart Zantman van Zantman Architecten zijn deskundig op dit gebied.

Business developer duurzame leefomgeving Elwin de Vink van Donker Groep prijst zich gelukkig: “Het mooie van ons vak is, dat wij aan de kant van de oplossingen staan.” Donker Groep realiseert groene en gezonde binnen- en buitenruimtes. Duurzaamheid zit in het dna van het bedrijf.

Met circulariteit kwam Elwin in 2017 in contact, bij een toekomstgericht project van ABN AMRO: Circl. “De visie was dat grondstoffen schaars zouden worden en we daarom moesten nadenken over de restwaarde van een gebouw na de levenscyclus. Sindsdien heeft circulariteit mij niet meer losgelaten.” Donker Groep heeft als doel in 2035 honderd procent circulair te zijn.

Bart Zantman neemt zijn eigen bedrijfspand als voorbeeld. Hij heeft daarbij zoveel mogelijk circulaire toepassingen gebruikt. De medewerkers van Zantman Architecten staan in verbinding met de prachtige omliggende natuur. Het paviljoen is opgebouwd uit hergebruikte constructieonderdelen. Bovendien is het zoveel mogelijk met natuurlijke en lokale materialen gebouwd en is het – met het oog op hergebruik –eenvoudig te demonteren.

Wat kan circulair zijn aan iets dat een architect bedenkt, van aanbouw tot kantoortoren? Alles! Bart: “Ik werk vaak via een model waarmee je alle aspecten van een gebouw onder de loep neemt. Van structuur tot schil, van plattegrond tot planten, van installatie tot inrichting… Op ieder niveau denk ik na over energie, materiaalgebruik, functionaliteit, gezondheid... alles grijpt in elkaar.”

Uitgangspunt: circulariteit

Ze komen elkaar tegen, Elwin en Bart. Beiden naar hun zin te laat in het bouwproces. Het liefst zijn ze betrokken vanaf het allereerste moment dat de opdrachtgever op het idee komt een nieuw kantoorgebouw neer te zetten. Bart: “De eerste vraag die ik stel, luidt: ‘Waarom?’ Want misschien is er een duurzamere – circulaire – oplossing dan het neerzetten van een nieuw gebouw.” Elwin verruimt de opdracht in beginsel: “Je moet niet een nieuw kantoorgebouw willen, je moet een nieuwe werkomgeving willen. From scratch denk je dus na over de verbinding binnen-buiten, over de bereikbaarheid

Vijf vragen

Wil je dat jouw werknemers een comfortabele, prettige, gezonde, energieke werkplek hebben? Dan zijn dit de vijf vragen die je moet stellen:

1. Wat is mijn terugverdientijd bij het inrichten van een circulaire werkomgeving?

Ja, verbouwen en herinrichten kosten geld. Maar het is een investering. Een harde rekeneenheid is het cijfer 1,6. Dat is het bewezen percentage minder ziekteverzuim waarmee je te maken hebt als je in een gezonde werkomgeving werkt. Typ dat maar eens in in je rekenmodel.

2. Wat is de restwaarde van mijn pand als ik het niet meer nodig heb?

Dat is de vraag waardoor iedereen in het bouwproces gaat nadenken over circulariteit. Om na x jaar de sloopkogel te hanteren, is niet meer van deze tijd. Voorbeeld: It Swettehûs, waaraan Zantman heeft bijgedragen. Hier is ontworpen met oog op adaptiviteit, flexibiliteit, uitbreidbaarheid en toekomstwaarde na levensduur.

van groen en het creëren van een gezonde werkomgeving.”

Binnen en buiten

Beide ervaringsdeskundigen op het gebied van circulariteit hebben de mond vol van de relatie tussen binnen en buiten. Elwin,

die vaak wordt ingeschakeld om bestaande situaties te vergroenen, komt tegen dat werknemers hele reizen moeten afleggen om vanaf hun werkplek in een groene buitenomgeving te geraken. Hier staat Bart aan de kant van de oplossing: “Ik adviseer en ontwerp aan gezonde, energieke werkomgevingen. De mensen die er werken moeten kunnen ontspannen, ontmoeten en zich thuis voelen. De ruimte moet inspireren en energie geven; dit is een ruimtelijke opgave. Belangrijk zijn: comfort, licht en de nabijheid van buiten.”

Realistisch

Elwin: “Wij geloven in de kracht van groen. Een groene omgeving creëert namelijk ruimte, geeft energie en draagt bij aan een gezond en positief leven.” Bart sluit daarop aan: “We zijn geen geen missionaris ofzo, we zijn realistisch. We hebben de planeet te leen. Dat verplicht ons tot het zoeken naar circulaire oplossingen.”

3 Kan er nog wel een raampje open?

Detail, zul je misschien denken. Maar nee. Moderne gebouwen hebben luchtcirculatiesystemen waarbij het beter is dat ramen dicht blijven. Maar denk aan de energie die die systemen verbruiken! Een wezenlijke vraag dus, die kan leiden tot een wezenlijk anders ontwerp.

4. Kun je met lokaal materiaal bouwen? Graag! Wil je hardhout uit de tropen halen of oude spoorbielzen gebruiken die om de hoek liggen? Hoe meer opdrachtgevers dit doen, hoe beter die circulaire industrie zich ontwikkelt. Denk in mogelijkheden!

5 Ik heb een dakterras met plantenbakken, mooi toch?

Het is een begin… dragen de gebruikte planten bij aan biodiversiteit, aan voldoende en gevarieerd leven? Is er ruimte en voedsel voor insecten, vogels en noem maar op? Sluit het aan op de omgeving? Kan de mens er prettig verblijven?

Bart Zantman van Zantman Architecten:

“Ik heb kinderen. Vanuit die verantwoordelijkheid ben ik nóg meer gaan nadenken over de toekomst, over duurzaamheid, over circulariteit.”