Το κοινωνικό, οικονομικό και ιστορικό περιβάλλον στην Ελλάδα την περίοδο 1949-1974

160 × 230 SPINE: 7.2 FLAPS: 70

ΜΑΡΙΑ Δ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ Το κοινωνικό, οικονομικό και ιστορικό περιβάλλον στην Ελλάδα την περίοδο 1949-1974

Π

οια η ιστορική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας την περίοδο 1949-1974; Ποια η κοινωνικοοικονομική της κατάσταση κατά την ίδια περίοδο, αλλά και την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας από το 1967-1974; Τι θέση είχε η εκπαίδευση στην Ελλάδα και τι έγινε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964; Μέσα σε ποιο ιστορικό και κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον εμφανίστηκαν οι πρώτες χριστιανικές οργανώσεις της Ελλάδας; Ποια ήταν η χριστιανική οργάνωση η οποία παρουσίασε την πιο εντυπωσιακή ανάπτυξη στην Ελλάδα; Ποια οργάνωση και πότε εξέδωσε το επιστημονικό περιοδικό «Ακτίνες»; Ποια ήταν η ταυτότητα αυτού του επιστημονικού περιοδικού; Ποιες οι θέσεις του περιοδικού για την αγωγή των νέων σύμφωνα με τα ελληνοχριστιανικά ιδανικά; Ποιες οι ιστορικοκοινωνικές αντιλήψεις καθώς και οι θέσεις του περιοδικού για την επιστήμη, την εκπαίδευση και τη θρησκεία; Στα προαναφερθέντα ερωτήματα και σε κάποια άλλα ακόμη έρχεται να απαντήσει το παρόν βιβλίο. Το περιοδικό, για το μυστήριο του γάμου αναφέρει: «Γάμος σημαίνει ο άνδρας σε όλη τη διάρκεια της ζωής του να προσπαθεί να κερδίσει τη γυναίκα, να προσπαθεί να την κερδίσει ως το βαθύτερο σημείο του είναι της και η γυναίκα σε όλη της τη ζωή να αφήνει να κερδίζεται. Μόνο όσο αυτό διαρκεί ο γάμος είναι υγιής. Ο γάμος ως έργον οδηγεί στον εξανθρωπισμό, στην “προσωποποίηση”, στην καλλιέργεια. Η θέληση για γάμο όπως εκφράζεται με το “ναι” είναι απόφαση για το έργο και είναι πράγματι όταν αντιμετωπίζεται με ευθύνη. Ο γάμος είναι σε κάθε περίπτωση ένα τόλμημα με αρκετό μέρος ανυπολόγιστου στοιχείου. Μπορεί να ενεργήσει σαν σχολείο της ανθρώπινης ύπαρξης και να προσφέρει στον εξανθρωπισμό της κοινωνίας».

ISBN 978-960-564-816-9

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | Τηλ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

cover2_apostolaki_maria.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

9 789605 648169

Ε ΚεΔλΟ Σότ Ε Ι Σο ς οσ

ο σ ε λ ότ ο ς

Η Αποστολάκη Μαρία γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Λάρισας, στη Σχολή Νηπιαγωγών της Αθήνας και στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Ιωαννίνων στη Γενική Αγωγή και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές αρχικά στην Ορθοδοξία, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, και στη συνέχεια στη Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Επίσης, ολοκλήρωσε σπουδές στην αγιογραφία και στην αργυροχρυσοχοΐα. Πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις, ενώ έλαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στην αγιογραφία και στην αργυροχρυσοχοΐα. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό. Εργάστηκε ως δασκάλα σε αρκετές πόλεις ανά την Ελλάδα. Διετέλεσε Διευθύντρια δημοτικών σχολείων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών. Έχει γράψει επιστημονικές μελέτες και παραμύθια.

23/7/2019 3:26:35 μμ

Τιτλος

Το κοινωνικό, οικονομικό και ιστορικό περιβάλλον στην Ελλάδα την περίοδο 1949-1974 Οι σχέσεις επιστήμης, εκπαίδευσης και θρησκείας μέσα από το περιοδικό «Ακτίνες», της ίδιας περιόδου ΣυγγραφΕας

Μαρία Δ. Αποστολάκη Σειρα

Επιστημονικά ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Όλγα Παλαμήδη Layout - Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Copyright© 2019 Μαρία Δ. Αποστολάκη ΠρΩτη Εκδοση

Αθήνα, Ιούλιος 2019 ISBN 978-960-564-816-9

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν.

2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ Δ. ΜΑΡΙΑ

Το κοινωνικό, οικονομικό και ιστορικό περιβάλλον στην Ελλάδα την περίοδο 1949-1974 Οι σχέσεις επιστήμης, εκπαίδευσης και θρησκείας μέσα από το περιοδικό «Ακτίνες», της ίδιας περιόδου

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

— ΑΘΗΝΑ 2019 —

Στον Κίμωνα και στην Αθηνά-Κωνσταντίνα

Ευχαριστίες

Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στον καθηγητή κύριο Πολύκαρπο Καραμούζη, ο οποίος με καθοδήγησε στο θέμα της παρούσας επιστημονικής μου μελέτης. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω θερμά τα «Εκπαιδευτήρια Μ. Ράπτου» στη Λάρισα και συγκεκριμένα την ιδιοκτήτρια και διευθύντρια Μαίρη Ράπτου, τόσο για την ευγενική παραχώρηση από την ιδιωτική της βιβλιοθήκη όλων των τόμων του περιοδικού «Ακτίνες», από το 1949 έως το 1974, όσο και για την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπό μου, γεγονός που συνέβαλε στην απρόσκοπτη ολοκλήρωση της εργασίας μου. Θα ήθελα ακόμη να ευχαριστήσω το σύζυγό μου Αθανάσιο, για τη στήριξη και την ηθική συμπαράσταση που μου παρείχε κατά το διάστημα της συγγραφής της επιστημονικής μου μελέτης.

—7—

Εισαγωγή

Η εκπαίδευση, με την ευρεία έννοια, περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη, στο χαρακτήρα και στη σωματική αγωγή του ατόμου. Από τεχνικής πλευράς, με τη διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνται συγκεκριμένες γνώσεις, αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες, και διαμορφώνονται αξίες. Κάθε εκπαιδευτικό σύστημα εκφράζει την κοινωνικοπολιτική ιδεολογία των ατόμων που το διαμορφώνουν. Το αίτημα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης γεννάται όταν για διάφορους λόγους ανατραπούν οι ισορροπίες και προβάλλει μια νέα πολιτική δύναμη, η οποία εκφράζει τις απόψεις μιας νέας κοινωνικής μερίδας. Με τη μεταρρύθμιση επιδιώκεται η ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου του λαού, με σκοπό η χώρα να οδηγηθεί στην πρόοδο και την ανάπτυξη. Το περιοδικό «Ακτίνες» προήλθε από τη χριστιανική οργάνωση «Ζωή» και είναι ένα μηνιαίο επιστημονικό περιοδικό με πλήθος εκλεκτών άρθρων διακεκριμένων επιστημόνων, τα οποία εκφράζουν τις αντιλήψεις της εποχής του, ενώ πολλά από αυτά απασχολούν την επιστήμη μέχρι και σήμερα. Η ύλη του καλύπτει ευρύτερους χώρους θεμάτων Επιστήμης, Φιλοσοφίας, Κοινωνικών Ζητημάτων, Εκπαίδευσης, Πολιτισμού και Τέχνης. Η προσφορά του στην ελληνική εκπαίδευση ως επιστημονικού περιοδικού ποικίλων θεμάτων καθορίζεται από τις γνώσεις τις οποίες προσέφερε για τις επιστημονικές προόδους των νέων θεωριών των φυσικών επιστημών που προέκυψαν, αλλά και τη στάση των επιστημόνων στις νέες ανακαλύψεις. Ασχολείται επίσης με τη σχέση του ανθρώπου με τις επιστήμες, την εκπαίδευση, τη θρησκεία και την εκκλησία. Με την παρούσα επιστημονική μελέτη θα προσεγγίσουμε την ιστορικοπολιτική κατάσταση της Ελλάδας, αλλά και την κοινωνική, οικονομική και εκπαιδευτική κατάσταση κατά την περίοδο 1949-1974. Σκοπός της είναι η διερεύνηση των θέσεων που εκφράζει το περιοδικό —9—

«Ακτίνες» σε σχέση με την επιστήμη, την εκπαίδευση και τη θρησκεία της προαναφερθείσας περιόδου. Η ανάπτυξη της επιστημονικής μελέτης με τίτλο «Οι σχέσεις επιστήμης, εκπαίδευσης και θρησκείας μέσα από το περιοδικό “Ακτίνες” της περιόδου 1949-1974» θα παρουσιαστεί ως εξής: Στο πρώτο κεφάλαιο, με τίτλο «Η Ελλάδα κατά την περίοδο 19491974», θα παρουσιαστεί η ιστορική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση της Ελλάδας κατά την περίοδο 1949-1974. Η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας από το 1967 έως το 1974. Η εκπαίδευση στην Ελλάδα και η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964. Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Χριστιανικές οργανώσεις – Το περιοδικό “Ακτίνες”», θα παρουσιαστεί η ταυτότητα του ελληνοχριστιανικού περιοδικού «Ακτίνες», οι χριστιανικές οργανώσεις της Ελλάδας και τα ιστορικά στοιχεία του περιοδικού. Η αγωγή των νέων σύμφωνα με τα ελληνοχριστιανικά ιδανικά στο περιοδικό «Ακτίνες». Οι ιστορικοκοινωνικές αντιλήψεις, καθώς και οι θέσεις του περιοδικού για την επιστήμη, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. Η επιστημονική μελέτη θα ολοκληρωθεί με τα «Συμπεράσματα».

— 10 —

Πρώτο Κεφάλαιο Η Ελλάδα κατά την περίοδο 1949-1974

1.1. Η ιστορική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας κατά την περίοδο 1949-1967 Η Ελλάδα, έπειτα από σχεδόν δέκα χρόνια συνεχιζόμενων πολέμων, Κατοχής και εμφύλιας σύγκρουσης, στο τέλος της δεκαετίας του 1940, εισερχόταν σε μια νέα φάση της Ιστορίας της. Η Βουλή, που είχε εκλεγεί με τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου μετά τις εκλογές της 31ης Μαρτίου του 1946, ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη. Το ίδιο και η δικομματική κυβέρνηση συνεργασίας Φιλελευθέρων και Λαϊκών, η οποία από το Σεπτέμβριο του 1947 είχε διαχειριστεί την τελευταία διετία του πολέμου, αν και χαρακτηριζόταν από αστάθεια και τριβές μεταξύ των δύο παρατάξεων. Η προκήρυξη εκλογών είχε ιδιαίτερη σημασία για τη νομιμοποίηση του αποτελέσματος του Εμφυλίου, ωστόσο υπήρξαν παράγοντες οι οποίοι επιδίωξαν την αναβολή τους. Μάλιστα από την κρίση του φθινοπώρου του 1948 είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται κινήσεις για την επιβολή δικτατορίας, που πορεύονταν από πρόσωπα τα οποία είχαν την εύνοια του Στέμματος, το οποίο αναβάθμιζε συνεχώς τη θέση του και προσέβλεπε στον αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο ως μελλοντικό ηγέτη. Οι ενέργειες για επιβολή δικτατορίας και αναβολή εκλογών συνάντησαν πολλές αντιδράσεις τόσο από τον πολιτικό κόσμο, όσο και από τους Αμερικανούς.1 Η ιστορική περίοδος 1949-1974, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως «περιορισμένη», «πειθαρχημένη», «ελεγχόμενη» ή «καχεκτική» δημοκρατία, προσδιορίζεται από δύο σημαντικά πολιτικά ορόσημα: το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου και την επιβολή της δικτατορίας. Οι συνθήκες που

1 Σαμπατακάκης, Θ., «Εσωτερική Πολιτική», στο Ιστορία των Ελλήνων, τόμ. 17, Δομή, Αθήνα 2006, σ. 258.

— 11 —

σφράγισαν τη γέννησή της (το εμφύλιο αίμα) και καθόρισαν στη συνέχεια τη λειτουργία της στη βάση ενός διπλού θεσμικού πλαισίου (Σύνταγμα και «παρασύνταγμα»), διαμόρφωσαν μια ιδιότυπη αντιφατική σύζευξη αυταρχισμού και δημοκρατίας, ιδεολογικής οπισθοδρόμησης και πολιτιστικής ανάπτυξης. Ένα καθεστώς το οποίο λειτούργησε ως κοινοβουλευτικό πολίτευμα, με διακηρυγμένο του στόχο την οικονομική ανάπτυξη και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αλλά που θεωρούσε και ως απαραίτητη συνθήκη για την επιβίωσή του τη διατήρηση της εμφυλιοπολεμικής μνήμης και την ιδεολογική κυριαρχία της «ελληνοχριστιανικής» εθνικοφροσύνης. Το τέλος του Εμφυλίου τον Αύγουστο του 1949 ανάγκασε τη νέα κυβέρνηση να θέσει ως άμεση προτεραιότητα την πολιτική διαχείριση της στρατιωτικής νίκης και κατ’ επέκταση την ίδια τη μορφή του μετεμφυλιοπολεμικού καθεστώτος.2 Κυβερνητική πλειοψηφία στις εκλογές του 1950 μπορούσαν να επιτύχουν δύο συμμαχίες διαφορετικές και αντιθετικές μεταξύ τους: η συμμαχία των τριών κομμάτων του Κέντρου (ΕΠΕΚ, Κ.Φ., ΔΣΚ), η οποία συνολικά διέθετε άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (136 έδρες από τις συνολικά 250), ή μια συμμαχία όπως αυτή του 1947-1950, με άξονα τα δύο ιστορικά κόμματα (Φιλελευθέρων και Λαϊκό), τα οποία αν και είχαν περιοριστεί στο 36% των ψήφων, είχαν εξασφαλίσει το 47% των βουλευτικών εδρών.3 Η περίοδος Μαρτίου 1950-Ιουλίου 1951 χαρακτηρίστηκε από τις συνεχόμενες μεταβολές στις συμμαχίες των κομμάτων που συγκροτούσαν κάθε φορά την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και από συνεχείς ανακατατάξεις στη σύνθεση της κυβέρνησης.4 Στις 12 Μαρτίου του 1950 οι τέσσερις αρχηγοί του Κέντρου (Ν. Πλαστήρας, Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου και Ε. Τσουδερός) συνυπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας, το οποίο και απέστειλαν στο βασιλιά, συμφωνώντας να προτείνουν ως πρωθυπουργό το Ν. Πλαστήρα.5

2 Νικολακόπουλος, Η., «Ελεγχόμενη Δημοκρατία», στο Παναγιωτόπουλος Βασίλειος, Ιστορία Του Νέου Ελληνισμού 1770-2000 , τόμ. 9, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 9.

3 Στο ίδιο, σ. 12.

4 Σαμπατακάκης, Θ., ό.π., σ. 263.

5 Νικολακόπουλος, Η., ό.π., σ. 12.

— 12 —

Και οι τέσσερις αρχηγοί τάχθηκαν ανεπιφύλακτα υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας, συμφώνησαν σε όλα τα θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, και δήλωσαν ευγνωμοσύνη για την προσφερθείσα βοήθεια των δυτικών δημοκρατιών. Ο βασιλιάς Παύλος, παρ’ ότι τα βασικά σημεία της κοινής διακήρυξης ικανοποιούσαν τις «ευαισθησίες» του Στέμματος και των Αμερικανών, εμπόδισε την άνοδο του Πλαστήρα στην εξουσία και κινήθηκε αμέσως ώστε να διασπάσει τη συνεργασία των τεσσάρων αρχηγών, πιστεύοντας πως ο Σ. Βενιζέλος ήταν έτοιμος να σχηματίσει κυβέρνηση.6 Η όξυνση του Ψυχρού Πολέμου, η οποία κορυφώθηκε με την έναρξη του Πολέμου της Κορέας στα τέλη του Ιουνίου του 1950, επιδείνωσε τις διεθνείς σχέσεις. Τον Ιούλιο του 1950 αναθερμάνθηκε από τα Ανάκτορα και την Αμερικανική Πρεσβεία η ιδέα για τη συγκρότηση μιας μεταβατικής κυβέρνησης, της οποίας θα ηγούνταν ο Αλέξανδρος Παπάγος, ιδέα με την οποία συντάχθηκε και ο Σ. Βενιζέλος. Όμως οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν για τη λύση Παπάγου τον Αύγουστο του 1950 όχι μόνο δεν τελεσφόρησαν, αλλά οδήγησαν και στην πρώτη σοβαρή σύγκρουση των Ανακτόρων με τον Παπάγο.7 Στις 29 Μαΐου του 1951 ο Παπάγος υπέβαλε την παραίτησή του από τη θέση του αρχιστράτηγου. Ως αρχηγός των νικητών του Εμφυλίου είχε αποκτήσει ισχυρό γόητρο, γεγονός το οποίο προκαλούσε τη δυσφορία των Ανακτόρων. Στο πλευρό του αναδυόμενου ηγέτη συντάχθηκε μια μερίδα αξιωματικών που ανήκαν στη μυστική στρατιωτική οργάνωση του Ιερού Δεσμού Ελλήνων Αξιωματικών (ΙΔΕΑ), η οποία είχε ιδρυθεί στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την επόμενη ημέρα της παραίτησης του Παπάγου εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα από ηγετικά στελέχη του ΙΔΕΑ, το οποίο αποσοβήθηκε από τον ίδιο τον Παπάγο. Στην πραγματικότητα, η απόπειρα του κινήματος ήταν μια επίδειξη δύναμης υπέρ του Παπάγου και απέναντι στη μοναρχία και στον πολιτικό κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε αυτό το κίνημα έκαναν την πρώτη εμφάνισή τους οι μελλοντικοί δικτάτορες Γ. Παπαδόπουλος και Δ. Ιωαννίδης.8 6 Σαμπατακάκης, Θ., ό.π., σ. 263.

7 Νικολακόπουλος, Η., ό.π., σσ. 12-13.

8 Σαμπατακάκης, Θ., ό.π., σσ. 26-269.

— 13 —

160 × 230 SPINE: 7.2 FLAPS: 70

ΜΑΡΙΑ Δ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ Το κοινωνικό, οικονομικό και ιστορικό περιβάλλον στην Ελλάδα την περίοδο 1949-1974

Π

οια η ιστορική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας την περίοδο 1949-1974; Ποια η κοινωνικοοικονομική της κατάσταση κατά την ίδια περίοδο, αλλά και την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας από το 1967-1974; Τι θέση είχε η εκπαίδευση στην Ελλάδα και τι έγινε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964; Μέσα σε ποιο ιστορικό και κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον εμφανίστηκαν οι πρώτες χριστιανικές οργανώσεις της Ελλάδας; Ποια ήταν η χριστιανική οργάνωση η οποία παρουσίασε την πιο εντυπωσιακή ανάπτυξη στην Ελλάδα; Ποια οργάνωση και πότε εξέδωσε το επιστημονικό περιοδικό «Ακτίνες»; Ποια ήταν η ταυτότητα αυτού του επιστημονικού περιοδικού; Ποιες οι θέσεις του περιοδικού για την αγωγή των νέων σύμφωνα με τα ελληνοχριστιανικά ιδανικά; Ποιες οι ιστορικοκοινωνικές αντιλήψεις καθώς και οι θέσεις του περιοδικού για την επιστήμη, την εκπαίδευση και τη θρησκεία; Στα προαναφερθέντα ερωτήματα και σε κάποια άλλα ακόμη έρχεται να απαντήσει το παρόν βιβλίο. Το περιοδικό, για το μυστήριο του γάμου αναφέρει: «Γάμος σημαίνει ο άνδρας σε όλη τη διάρκεια της ζωής του να προσπαθεί να κερδίσει τη γυναίκα, να προσπαθεί να την κερδίσει ως το βαθύτερο σημείο του είναι της και η γυναίκα σε όλη της τη ζωή να αφήνει να κερδίζεται. Μόνο όσο αυτό διαρκεί ο γάμος είναι υγιής. Ο γάμος ως έργον οδηγεί στον εξανθρωπισμό, στην “προσωποποίηση”, στην καλλιέργεια. Η θέληση για γάμο όπως εκφράζεται με το “ναι” είναι απόφαση για το έργο και είναι πράγματι όταν αντιμετωπίζεται με ευθύνη. Ο γάμος είναι σε κάθε περίπτωση ένα τόλμημα με αρκετό μέρος ανυπολόγιστου στοιχείου. Μπορεί να ενεργήσει σαν σχολείο της ανθρώπινης ύπαρξης και να προσφέρει στον εξανθρωπισμό της κοινωνίας».

ISBN 978-960-564-816-9

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | Τηλ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

cover2_apostolaki_maria.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

9 789605 648169

Ε ΚεΔλΟ Σότ Ε Ι Σο ς οσ

ο σ ε λ ότ ο ς

Η Αποστολάκη Μαρία γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Λάρισας, στη Σχολή Νηπιαγωγών της Αθήνας και στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Ιωαννίνων στη Γενική Αγωγή και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές αρχικά στην Ορθοδοξία, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, και στη συνέχεια στη Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Επίσης, ολοκλήρωσε σπουδές στην αγιογραφία και στην αργυροχρυσοχοΐα. Πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις, ενώ έλαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στην αγιογραφία και στην αργυροχρυσοχοΐα. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό. Εργάστηκε ως δασκάλα σε αρκετές πόλεις ανά την Ελλάδα. Διετέλεσε Διευθύντρια δημοτικών σχολείων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών. Έχει γράψει επιστημονικές μελέτες και παραμύθια.

23/7/2019 3:26:35 μμ