Gram juni 2015

JAARGANG 106 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

5

Juni 2015

Composteren en milieubelasting

Aandacht voor veiligheid op milieustraten

Social Return in afval en beheer openbare ruimte Hoe doen zij dat met agressie op het werk?

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Veiligheid steeds prominentere plek op milieustraat 8

Er valt nog veel te verbeteren aan de veiligheid op milieustraten. Dat concludeerde de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) al in 2008 in een bijzonder kritisch rapport. Vooral als het gaat om het omgaan met agressie van bezoekers zou er nog een wereld te winnen zijn.

Social Return in afval en beheer openbare ruimte 13

Hoe geef je vorm aan Arbeidsparticipatie en social return als uitvoerende partij in afval en beheer openbare ruimte? Veel partijen zijn hiernaar op zoek en geven er een eigen invulling aan. Dit bleek tijdens een serie van vijf regionale werkbijeenkomsten over SROI en tijdens het congres ‘Werk in Uitvoering!’.

Oud papier en drankenkartons, wel of niet samen?

16

De vernieuwde afspraken tussen gemeenten en bedrijfsleven bevestigen het goed werkende systeem voor de inzameling en recycling van oud papier. Met het vijfde Papiervezelconvenant krijgt de optie om drankenkartons gecombineerd met het oud papier in te zamelen een nieuwe dimensie, die elke gemeente vooralsnog zelf moet invullen.

Afscheid NVRD-directeur Erik de Baedts 20

In april 2008 trad Erik de Baedts aan als directeur van de NVRD. Op 1 juli aanstaande verruilt hij deze functie voor de positie van algemeen directeur van de Carnegie Stichting die het Vredespaleis in Den Haag beheert. Een terugblik op zeven jaar NVRD.

5 Bezem 6 Hoe doen zij dat met agressie?

10 Afvalcoaches leveren zichtbaar resultaat 18 Terugblik NVRD Jaarcongres in Tilburg 22 Opiniestuk van de redactie

T

24 Peter van Welsem in Vakwerk 26 Participatiekaart voor lokale initiatieven 28 Samen werken aan schone centrumgebieden

Foto voorplaat:

30 NVRD Nieuws

Nationale Beeldbank

31 Branchenieuws

lees verder op pag. 8

34 Agenda en colofon

Lees verder op pag. 13

GRAM | juni 2015

3

Sectorplan

AMBOR

SECTORPLAN AMBOR:

MEER BANEN, BETERE OPLEIDINGEN! Meer banen, betere opleidingen, dat is de kern van het Sectorplan AMBOR dat in mei 2015 van start is gegaan. AMBOR staat voor Afvalbeheer en –Management en Beheer van de Openbare Ruimte. Het Sectorplan is onderdeel van de werkloosheidsaanpak van de Rijksoverheid. De minister van Sociale Zaken, Lodewijk Asscher, heeft voor onze sector € 11,4 miljoen daarvoor beschikbaar gesteld. Dat geld is bestemd om twee knelpunten op de arbeidsmarkt aan te pakken: meer instroom van nieuwe medewerkers en betere inzetbaarheid van bestaande vakkrachten.

Nieuwe medewerkers

Opleidingen

U wilt meer doen op het terrein van 'Van Afval

Bijna de helft van alle medewerkers in de afval-

Naar Grondstoffen', meer en beter recyclen of

branche heeft geen startkwalificatie voor de

een schonere ambitie in de openbare ruimte.

arbeidsmarkt. Het Sectorplan vergoedt 50% van

Daarvoor heeft u nieuw personeel nodig. Het

kosten die worden gemaakt om medewerkers te

Sectorplan helpt u daarbij, door een deel van de

scholen tot coach of een algemene opleiding te

loonkosten en opleidingskosten van medewer-

geven. Tenslotte is het mogelijk uw medewer-

kers die u nieuw in dienst neemt, te vergoeden.

kers aan te melden voor de nieuwe opleiding

Ook voor nieuwe medewerkers die in dienst ko-

Allround AMBOR op MBO-2 niveau.

men om door natuurlijk verloop ontstane vacatures op te vullen, krijgt u deze vergoeding.

U bent aan zet! Tot en met 10 september 2015 kunt u zich opgeven voor deelname aan het Sectorplan. Daarvoor kunt u zich melden op de website www.sectorplan-ambor.nl.

Wees er snel bij; het Sectorplan loopt zolang de financiering strekt.

Voor meer informatie: kerris@nvrd.nl of 088 – 377 00 23.

WWW.SECTORPLAN-AMBOR.NL

­

BEZEM S-amen Al vegend in het park, voor de tijd van het jaar is het redelijk fris, waait er een krant voorbij. Ik grijp hem en blader er even doorheen. Scan snel de koppen en tussen bizarre oorlogen, vaag bekende Nederlanders, mooie sportprestaties en berichten over geweld om de hoek, staat hij daar ineens weer, het S-woord.

Ja, de Bezem kan er echt even niet om heen. U weet, deskundig als u bent, direct waar het over gaat. Het dossierdominerende woord dat Lap’s, verbrandingsbelasting, hout-reycling en nog veel meer onderwerpen ver in de schaduw laat staan. Het woord dat werkt als een klapperende brievenbus op een overspannen waakhond. Iedereen en alles slaat er direct op aan;..... Statiegeld. Afval is emotie, sprak tijdens het afvalcongres de toen nog voorzitter van de VNG commissie MEM en nu definitief in het afval verdwenen nieuwe directeur van de NVRD Olaf Prinsen. Het S-woord is dat helemaal en allemaal.

Emotie, de ratio is reeds lang geleden met een van de vorige verpakkingenconvenanten bij het oud papier gezet.

Gelukkig was de prijs voor oud papier gunstig. Ik zie het, lees het en doe de krant bij de rest van het vuil.

Oud nieuws.

Ik veeg rustig verder, het resultaat staat voorop. Niet omdat ik er op afgerekend wordt maar omdat ik dat zelf wil. De opperbezem noemde dat laatst geloof ik ‘intrinsiek gemotiveerd’. Hij vond dat ik goed werkte, dat was voor mij genoeg. Ik mijmer wat verder als ik een frietbakje opraap. Het S-woord. Misschien moeten we het woord wel gebruiken maar er een andere invulling aan geven. Misschien, en scheidend directeur Erik de Baedts heeft hier al op vaker gewezen, moet de S wel staan voor Samen.

Verder vegend tussen het bankje en de prullenbak liggen wat blikjes en peuken. Ik veeg ze op en gooi ze in mijn wagen. Dat doe ik nu en dat doe ik straks. Wat er ook ligt. Wat er lag was zo te zien van leerlingen van de nabijgelegen school. Ik vraag mij af wie ik hier nu op aan moet spreken. De leerlingen die het er hebben neergegooid, de supermarkt die het verkocht, de producent die het maakte of de gemeente die niet genoeg heeft verteld dat dit niet mag of dat het beter is voor het milieu om het er niet neer te gooien. Feit is dat het er ligt en dat het opgeruimd moet worden.

Raamovereenkomst, prestatieafspraken, verduurzamingsplannen ten spijt.

GRAM | juni 2015

5

Hoe doen zij dat?

Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

omgaan met agressie Wat was het meest vervelende

ik die aikidotechnieken nog nooit nodig

incident?

gehad. In de training leer je ook dat het

Een keer waren we klaar in de wijk en

heel veel uitmaakt hoe je zelf reageert.

wilden we wegrijden. Op de stoep stond

Boos terug reageren werkt averechts, net

een geparkeerde auto, die zonder rich-

als compleet negeren. Het beste wat je

ting aan te geven plotseling voor onze

kunt doen, is de agressieve persoon ge-

wagen schoot en meteen op de rem trap-

lijk geven en zeggen dat je het begrijpt.

te. Wij reden er maar zachtjes tegenaan.

"Vervelend voor u, maar ik doe ook maar

De bestuurder was duidelijk uit op een

mijn werk", zoiets. En rustig uitleggen

confrontatie. Hij stapte uit en begon op

wat er aan de hand is. In een brede straat

mijn portier en ramen te slaan. Roepend,

zetten wij onze auto voor de minicon-

dat ik eruit moest komen en dat hij me

tainers soms in het midden, zodat we

wat aan zou doen. We zaten met drieën

veilig van twee kanten kunnen beladen.

in de wagen en hielden onze deuren en

Automobilisten snappen dat niet en vra-

ramen goed dicht. Ik belde de politie,

gen zich af waarom je die wagen niet

maar ondertussen werd de man steeds

wat meer aan de kant zet, zodat zij er

is allround chauffeur/belader bij Avalex.

onrustiger en agressiever. Toen hij be-

langs kunnen. Als je het uitlegt, hebben

Functies: grof vuil, minicontainers en

greep dat ik de politie aan de telefoon

ze vaak meer begrip.

kraanwagen voor legen ondergrondse

had, werd hij plotseling zenuwachtig,

container. Hij rijdt onder meer in Wassenaar,

beweerde dat de schade toch wel mee-

Is er voldoende aandacht voor het

Rijswijk, Leidschendam-Voorburg en Pijnacker-

viel aan zijn auto en reed met piepende

onderwerp binnen jouw bedrijf?

Nootdorp.

banden weg. Het liep dus met een sisser

Ik denk het wel. We hebben cursussen en

af, maar de situatie was heel bedreigend.

bij werkoverleg krijgen we ook nog wel

Thierry de Bakker

eens korte tips. Ze doen er best veel aan.

Heb je te maken met agressie van burgers?

Wat me ook altijd is bijgebleven: toen ik

Als ik iets vervelends heb meegemaakt,

Regelmatig, helaas. In de acht jaar dat

alleen stond met een ondergrondse con-

kan ik altijd bij de teamleiders binnenlo-

ik in de reiniging zit, maak ik bijna elke

tainer hangend in de kraan, gaf iemand

pen en er over praten. Dat geeft een goed

dag wel iets mee. Schelden en beledigen

me totaal onverwacht een duw. Hij zei:

gevoel, omdat je het dan kwijt bent. Als

komt het vaakst voor. Je staat altijd in de

"Waarom ben je niet eerst in mijn straat

het heel erg is, bel ik mijn vriendin, want

weg met die wagen en de mensen heb-

geweest, ik kan mijn afval niet kwijt." En

zij is mijn steun en toeverlaat. Dat lucht

ben altijd haast en nooit geduld.

vervolgens gooide hij een volle zak afval

op, als ik er met haar over kan praten.

voor mijn voeten. Dat soort dingen maak Hoe ga je daar mee om?

je mee, niet leuk, maar het gebeurt.

Het meeste ben ik weer snel vergeten;

Heb je tips voor collega’s?

Geef de mensen gelijk en probeer op een

rustig blijven werkt het best. Meestal

Krijg je steun vanuit je werk?

rustige manier uit te leggen hoe de situ-

zit je met meer mensen in de cabine en

Ik heb twee keer een training gehad,

atie is. Als ze het begrijpen, worden ze

helpen we elkaar. Soms heb je er een

‘Omgaan met verbale en fysieke agres-

meestal wel rustiger.

vechtersbaas bij, die met hoge schou-

sie’. Die trainingen bestaan vooral uit ai-

ders ergens op af willen stappen. Dat zijn

kido als verdedigingsmiddel. Je leert wat

meestal uitzendkrachten. Wij als vast

je moet doen als iemand je vastpakt of

personeel houden hem dan tegen. "Dat

probeert te wurgen. In de training lukte

lossen wij wel op", zeggen we tegen zo’n

het me best goed, maar ik weet niet hoe

collega.

het in de praktijk zou gaan. Gelukkig heb

6

GRAM | juni 2015

worden het kwaadst. Komen ze met een

Krijg je steun vanuit je werk?

kuub groenafval aanzetten uit hun eigen

Ja, voldoende. Ik kan altijd bij de voor-

tuin, dat kan natuurlijk niet.

man of het afdelingshoofd terecht om ergens over te praten. Meestal staan ze

Hoe ga je daar mee om?

wel achter je.

Ik werkte eerst bij een hovenier, daar

Michel van Duyn

maakte je dit niet mee. Maar ik werk nu

Is er voldoende aandacht voor het

twaalf jaar in het openbaar, dan wen je er

onderwerp binnen jouw bedrijf?

wel aan. In het begin was ik zelf nog wat

We hebben een cursus gehad, ‘Omgaan

driftig. Dan worden mensen alleen maar

met agressie op en rond de werkvloer’.

bozer. Nu blijf ik kalmer. Misschien ook

Daar speelden we conflictsituaties na

een kwestie van leeftijd. Agressie heeft

en kreeg je voorbeelden van foute en

ook echt met het weer te maken. Als het

goede reacties. Je moet niet meegaan

regenachtig is, worden mensen sneller

in dezelfde toon en proberen kalm te

boos. Bij mooi weer zijn ze veel gemoe-

blijven. En geen vragen stellen, zoals

delijker.

"Vindt u ook niet?". Want dan kom je in een discussie terecht. Bij de cursus zat

is sinds twaalf jaar groenmedewerker bij Meerlanden, locatie Hillegom. Daarvoor was hij

Wat was het meest vervelende

ook een praktijkgedeelte, aikido. Maar

werkzaam bij een hoveniersbedrijf.

incident?

dat viel mij een beetje tegen, ik had er

Ik heb het nooit veel erger meegemaakt

meer van verwacht. We leerden eigenlijk

Heb je te maken met agressie van

dan wat ik al noemde. Eén keer kreeg ie-

maar één greep, waarbij je je hand naar

burgers?

mand een waas voor zijn ogen en dreig-

voren moet steken. Dan geef je aan dat je

Af en toe, een keer of tien per jaar schat

de mijn baas te gaan bellen. Die zei ge-

afstand wil houden.

ik. Als iets niet gebeurd is, of als er een

lukkig hetzelfde als ik: we kunnen die tak

tak overhangt bijvoorbeeld, dan heb je

nu niet snoeien omdat het niet de juiste

Heb je tips voor collega’s?

wel eens mensen die daar vervelende

tijd van het jaar is. Sommige mensen zit-

Ik zelf begin altijd met vriendelijk goe-

opmerkingen over maken. "Jullie hebben

ten heel de dag thuis tegen die tak aan

demorgen of goedemiddag te zeggen,

maar een makkelijk baantje, waarom haal

te kijken en zijn erg opgefokt. "Je hebt er

dat helpt al. Een beetje afleiden, over iets

je die tak niet weg". Dat soort opmerkin-

zeker geen zin in", snauwen ze dan. Het

anders beginnen, dat werkt meestal ook

gen. Mensen hebben hun mening gelijk

zijn vaak dezelfde mensen die klachten

goed.

klaar. Wat ook voorkomt is dat mensen

hebben, op steeds dezelfde adresjes. Die

vragen of we hun eigen groenafval even

verstandhouding blijft slecht, maar dat

mee kunnen nemen. Typisch, maar de

is niet erg, dat heb je in het echte leven

mensen die het meeste afval hebben,

ook.

DONDERDAG 24 SEPTEMBER 2015 NVRD THEMADAG:

Werk maken van integraal beheer Noteer in uw agenda GRAM | juni 2015

7

Veiligheid steeds prominentere plek op milieustraten Er valt nog veel te verbeteren aan de veiligheid op milieustraten. Dat concludeerde de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) al in 2008 in een bijzonder kritisch rapport. Bij een nieuwe controle in 2012 bleek dat er nog altijd weinig was gedaan met alle aanbevelingen. Vooral als het gaat om het omgaan met agressie van bezoekers zou er nog een wereld te winnen zijn. Mede dankzij de verbetersuggesties in de Arbocatalogus Afvalbranche zijn er sindsdien al veel knelpunten aangepakt “Het onderwerp agressie leeft nog steeds”, zegt Peter van Hartingsveldt

twee medewerkers rond die mensen kunnen wijzen op

van milieustraat Irado in Schiedam. “Medewerkers krijgen met name te

de regels. Ook langs de rijroute staan borden waarop de

maken met boze bezoekers op het moment dat die moeten betalen voor

tarieven staan, zodat er achteraf geen misverstand over

het afgeven van een bepaalde afvalstroom”, legt de afdelingsmanager

kan ontstaan. En al langer staan regels en tarieven op

uit. “Het brengen van puin kost bijvoorbeeld geld, dat is bij ons altijd al

de website, zodat mensen zich er thuis al van de op de

zo geweest. Maar mensen proberen er onder uit te komen door er tuin-

hoogte kunnen stellen.”

afval op te leggen. Een ander voorbeeld: voor het brengen van asbest is een vergunning van de gemeente nodig. Als blijkt dat iemand die niet

Door de mand

heeft, ontstaat er wel eens ergernis, omdat ze hun asbestplaten mee

“Het is ook gewoon een kwestie van goed opletten”,

terug moeten nemen.”

zegt Herman Arntz, chef overslag bij milieustraat Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch. “Je leert door ervaring

Misstanden

wel te herkennen wanneer bezoekers iets proberen. Een

Agressie is een van de veiligheidsaspecten op de milieustraat die nog

voorbeeldje, mensen brengen de klimop die ze uit de

te vaak onvoldoende zijn geregeld, zo constateert de Inspectie SZW. In

tuin hebben gehaald, maar onder het groen zitten dan

2008 kwam die met een hard rapport waarin stond dat op driekwart van

vaak nog hele stukken schutting. Voor die schutting

de onderzochte buitendiensten van gemeenten, provincies en water-

moet betaald worden. Op het moment dat de lading ge-

schappen de veiligheidsnormen onvoldoende in acht werden genomen.

lost wordt, komt alles wat eerst onder lag, bovenop te

Toen de Inspectie zes jaar later wederom voor controle op de stoep

liggen. Ja, dan valt de brenger door de mand.” Verder

stond, bleek dat slechts een tiende van de organisaties waar in 2008

maakt de Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch gebruik

misstanden waren aangetroffen de zaken ditmaal wel op orde had. En

van beveiligingscamera’s. “Als iemand iets doet wat niet

met name agressie zou meer aandacht verdienen.

mag, dan zien we dat vaak wel.”

Naast agressie zijn er nog andere veiligheidsaspecten

Peter van Hartingsveldt: “In de

die volgens de Inspectie beter kunnen. Zaken zoals valgevaar, aanrijdgevaar en kinderen en huisdieren op

communicatie met de bezoekers doen

de milieustraten verdienen ook aandacht. “We hebben in ’s-Hertogenbosch gelukkig weinig te maken met vei-

we er alles aan om de regels duidelijk

ligheidsincidenten op dat gebied”, zegt Arntz. “Iemand snijdt zich wel eens aan een stuk glas. In die gevallen

over te brengen.”

hebben we vier bedrijfshulpverleners rondlopen. En alle medewerkers hebben een portofoon, dus hulp is snel aanwezig. Verder hangt er een AED op het terrein en er

Ditmaal lijkt de boodschap duidelijk te zijn overgekomen. Veiligheid

is een brancard beschikbaar.”

speelt een steeds grotere rol bij de inrichting van milieustraten en bij de scholing van medewerkers. Irado biedt zijn medewerkers sinds drie

Parasol

jaar speciale cursussen aan waarin geleerd wordt om te gaan met agres-

De Afvalstoffendienst in ’s-Hertogenbosch maakt ge-

sie tijdens het werk. “Dat is een goede toevoeging geweest op alle an-

bruik van de Arbocatalogus Afvalbranche, een over-

dere maatregelen die we hebben getroffen”, zegt Van Hartingsveldt. “We

zicht van maatregelen die de veiligheid binnen de

hebben verschillende zaken geregeld om de veiligheid van onze me-

afvalbranche vergroot. Arntz: “Alle suggesties die we

dewerkers te vergroten. Enkele voorbeelden: het kantoor is afgesloten

kunnen gebruiken, nemen we mee. Voorwaarde is dat

en het loket bij de ingang heeft een schuifluik. In de communicatie met

het van toepassing is op onze locatie. Het gebruik van

de bezoekers doen we er ook alles aan om de regels duidelijk over te

persoonlijke beschermingsmiddelen voor medewerkers

brengen. Het reglement hangt buiten op een bord zodat bij aankomst al

is een van punten uit de catalogus die we inmiddels

direct te lezen is wat er wel en niet kan. Ook de tarieven worden al vóór

overgenomen hebben. Als de zon schijnt, dan zorgen

de ingang aangegeven. Sinds kort hebben we bovendien een folder voor

we voor een beschutte plek door op de hogere delen

het publiek gemaakt waarin alle informatie nog eens staat uitgelegd.

van de milieustraat een parasol op te steken. Als het

Die delen we uit op de locatie. Verder lopen er op de milieustraat altijd

echt heet is, zorgen we ook voor gratis soep zodat

8

GRAM | juni 2015

Foto Irado

medewerkers wat extra zout binnen krijgen. En na een

lijk breed, waardoor auto’s elkaar gemakkelijk kunnen

aanpassing is er bij het koffieapparaat nu ook koud wa-

passeren. Bovendien hebben we een maximum capaci-

ter beschikbaar. Bij slecht weer zorgen we er juist weer

teit van 75 auto’s op het terrein. We zorgen er zo voor

voor dat medewerkers droog kunnen staan.”

dat het verkeer niet vastloopt.”

Ook bij Irado in Schiedam werken ze met de Arbocata-

Een ander veiligheidsrisico vormen kinderen en huis-

logus. Peter van Hartingsveldt en zijn team hebben er

dieren die vrij rondlopen. Arntz: “In ons reglement staat

in het voorjaar nog uitleg over gehad. “Er staat veel in

dat kinderen tot twaalf jaar en huisdieren in de auto

over duidelijkere regels. Nuttige informatie dus. We zijn

moeten blijven. Maar je kunt nooit voorkomen dat een

nu bezig met een aanbeveling om meer gezaguitstra-

kind toch de auto uitstapt en er vandoor gaat. En als het

lende kleding te regelen. Daardoor zouden medewer-

niet druk is, vormt dat ook geen heel groot probleem.

kers serieuzer genomen moeten worden.”

De medewerkers die op het terrein rondlopen zijn geïnstrueerd om ouders er op te wijzen dat kinderen in

Routing

de auto moeten blijven. Dat is ook in het belang van de

Over aanrijdgevaar, dat door een onduidelijke route

bezoekers. Veel valt ook te voorkomen als die daar zelf

zou kunnen ontstaan, maken Arntz en Van Hartings-

ook logisch over nadenken.”

veldt zich weinig zorgen. Arntz: “Dat gevaar is bij ons in ’s-Hertogenbosch minimaal. Sinds vier jaar hebben

Arbo-normen

we een nieuwe milieustraat, die is heel modern inge-

Het risico op valgevaar is in Schiedam vrij klein, denkt

richt. De weg is recht en er is enkel eenrichtingsverkeer

Van Hartingsveldt. “Het bordes is halfhoog en de con-

waardoor de kans op aanrijdingen minimaal is. Daar is

tainers steken 1,20 meter boven het perron uit. Dat

goed over nagedacht. Eerder was het een drama. Met

is hoog genoeg om er voor te zorgen dat er niemand

name bij de poort. We hadden twee weegbruggen en

overheen valt.” In ’s-Hertogenbosch geldt eenzelfde

één ingang, waardoor alle bezoekers, ongeacht ze

principe. “Bij ons steken de containerbakken 90 centi-

gratis of betaald afval kwamen brengen, van dezelfde

meter boven het perron uit. Dat is allemaal volgens de

bruggen gebruik maakten. Dat zorgde voor grote fi-

Arbo-normen. We hebben bovendien naast de contai-

les bij de poort. Op de nieuwe locatie hebben we vier

ners aluminiumplaten geplaatst waardoor je er niet tus-

weegbruggen en twee keer een in- en uitgang. Dat gaat

sen kunt vallen. Die platen kunnen we opklappen als de

veel soepeler.” Ook in Schiedam valt weinig blikschade

vrachtwagens de containers komen legen.”

te melden. “Het aanrijdrisico hebben we opgelost door eenrichtingsverkeer in te stellen. En de weg is hier rede-

Tekst: Sander Wageman

GRAM | juni 2015

9

H UL P B IJ HE T SCHE IDE N VA N A FVA L

Afvalcoaches leveren zichtbaar resultaat In veel gemeenten is de afvalcoach inmiddels een vertrouwd gezicht in het straatbeeld. De invulling van de functie is in elke gemeente weer anders. Wat overeenkomt, is dat de afvalcoach inwoners helpt om hun afval op een juiste manier te scheiden.

Zoek de term ‘afvalcoach’ op met een zoekmachine en

gemiddeld per jaar weggooit. Inwoners die dachten dat

je komt al snel terecht op websites met tips voor het

ze met teveel restafval zouden zitten na drie weken,

kwijtraken van overtollige kilo’s. Gerrit Baron rijdt rond

draaiden wel bij als ze dit zagen.”

in een auto waarop met grote letters ‘Afvalcoach’ staat.

“Als mensen denken dat ik anderen help om af te val-

Knoflook verbouwen

len, help ik ze snel uit de droom”, vertelt hij lachend.

De komst van de derde container zorgde in de ene wijk

Sinds 2012 werkt hij als afvalcoach bij inzamelbedrijf

voor meer weerstand dan in de andere. Zo deed in de

Area Reiniging NV in de gemeenten Coevorden, Emmen

Rietlanden in Emmen, een wijk met jonge gezinnen,

en Hoogeveen. Baron vertelt: “Als afvalcoach zorg ik in

vanaf het begin 80 tot 90 procent van de bewoners mee

feite voor een zo kort mogelijke lijn tussen inwoners

aan de proef. “Uit de afname van de hoeveelheid restaf-

en Area. Ik help om problemen op het gebied van afval-

val bleek dat het in drie jaar tijd voor inwoners gewoon

scheiding te voorkomen en reik oplossingen aan.” Hij

is geworden om een derde container te gebruiken. In-

werkt nauw samen met de afdeling Communicatie van

middels doen vrijwel alle bewoners in de Rietlanden

Area. In het kader van het project ‘Afval Anders’, dat in

mee. In feite heb ik daar als afvalcoach geen werkterrein

2012 van start ging, kregen bewoners van een aantal

meer, omdat het zo goed loopt”, vertelt Baron. In een

proefwijken een derde container aangeboden voor de

wijk in Hoogeveen verwachtte Area veel problemen bij

inzameling van plastic afval. Dit bracht met zich mee

de introductie van de derde container. Baron: “Dit betrof

dat het restafval en het gft nog maar één keer in de

een wijk met een gemêleerde samenstelling. Uiteinde-

drie weken werden opgehaald. Samen met de afdeling

lijk ging het hartstikke goed. Van een Turkse mevrouw

Communicatie had Baron een taak in het informeren

heb ik nog uitleg gekregen hoe ik het beste knoflook

van bewoners via informatieavonden en andere acti-

kan verbouwen.” Baron kwam eigenlijk geen negatieve

viteiten. Creatieve en ludieke acties maakten hier deel

reacties tegen, maar werd soms wel gewaarschuwd om

van uit. “Zo verzamelden we 22 kilo plastic in een grote

bij bepaalde bewoners niet langs te gaan, omdat hij ze

duizend literzak en lieten deze zien tijdens informa-

niet zou kunnen overtuigen. “Ik ging er toch naartoe en

tieavonden. Dit is de hoeveelheid plastic die iemand

wist het ijs te breken. Ik denk dat dit mij lukt omdat ik

Afvalcoach Gerrit Baron in zijn opvallende auto

10

GRAM | juni 2015

een positieve instelling heb. Ik bekijk ieder mens zoals hij is en behandel iedereen gelijkwaardig.” De proef van Area is inmiddels afgerond en is geslaagd. De drie gemeenten beslissen zelf hoe ze de inzet van de derde container en de inzameling van plastic verder oppakken. Baron blijft als afvalcoach actief.

Kinderschoenen Mario van Reij is coördinator Buitendienst Openbare Ruimte in de gemeente Westervoort. Hij geeft leiding aan zeven buitendienstmedewerkers, waaronder twee afvalcoaches. In overleg met de Regionale Sociale Dienst werden twee goede kandidaten gevonden voor de functie van afvalcoach. Van Reij: “Ze zijn het aanspreekpunt voor inwoners en geven advies hoe ze hun afval het beste kunnen scheiden. Ook spreken ze mensen er op aan als ze dit niet op de juiste manier doen.

Als mensen vragen hebben over het inzamelsysteem kunnen ze bij hen terecht.” Ook controleren ze afval-

Afvalcoach Esther van de gemeente Westervoort

containers, rapporteren overtredingen en steken zelf de handen uit de mouwen om zwerfafval en gedumpt

uitdelen bij het niet naleven van de regels.” Het duo

afval op te ruimen. Ze gaan in overleg met winkeliers

belt aan rond etenstijd, omdat dan de meeste mensen

om te bespreken hoe via samenwerking de hoeveel-

thuis zijn. Van Beelen: “Werktijden na 17.00 uur zijn

heid zwerfafval kan worden verminderd. Van Reij: “De

dus cruciaal in dit project. Boa’s zijn hieraan gewend,

coaches denken mee over oplossingen, maar zijn ook

maar voor de betreffende medewerker van Stadsbe-

vasthoudend. Naar plekken waar problemen zijn ge-

heer was dit een grote omschakeling.” Een paar we-

constateerd, keren ze regelmatig terug om te informe-

ken lang zijn de boa en de medewerker veel aanwezig

ren en te controleren of het goed gaat. Dit heeft effect.”

in een bepaalde buurt, waarbij ze zich steeds richten

Hij vertelt over hun inzet: “Ze zijn enthousiast en doen

op communicatie, preventie en handhaving. Daarna

het keigoed. Ze zijn nog maar sinds maart aan het

neemt de intensiteit van de bezoeken af en gaan ze

werk, maar we merken dat hun bekendheid toeneemt.

naar een volgende locatie, waar ze dezelfde aanpak

Werken met een afvalcoach staat bij ons nog in de kin-

hanteren. Waar nodig, komen ze terug op een locatie

derschoenen, maar we gaan dit verder uitbouwen.” De

waar ze eerder zijn geweest. Toezicht & Handhaving

coaches werken nauw samen met de gemeentelijke

en Stadsbeheer vullen elkaar aan. “De boa is commu-

handhaver en inzamelbedrijf SITA.

nicatief geschoold en juridisch bevoegd. De medewerker van Stadsbeheer kent de stad als zijn broekzak en

Monitoring

verdubbelt als het ware de capaciteit om illegaal afval

De gemeente Delft heeft sinds begin 2013 een afval-

te bestrijden”, vertelt Van Beelen. Wijkbewoners rea-

coach. Delft maakte hierbij van de nood een deugd.

geren positief. “Er zijn zelfs mensen die vragen wan-

Ineke van Beelen, adviseur bij Stadsbeheer in Delft: “De

neer we naar hun wijk komen.” Het duo werft ook Sup-

‘nood’ bestond uit een beperkte capaciteit voor toezicht

porters van Schoon, waarvan het aantal sinds 2013 is

en handhaving op afval. Ook was er een medewerker

verdubbeld tot bijna 500. Van Beelen: “Dat komt vast

van Stadsbeheer die zijn gebruikelijke werk niet meer

niet alleen door deze aanpak, maar is er wel deels aan

kon uitvoeren vanwege fysieke klachten. De ‘deugd’

te danken.” Alle betrokkenen vinden dat het schoner

hield in dat deze medewerker aan een boa werd gekop-

is geworden in de betreffende buurten. Graag wil Van

peld. In bepaalde buurten gaat dit duo nu gezamenlijk

Beelen meer aandacht besteden aan monitoring, zodat

op stap om huis aan huis mensen te informeren over

dit ook feitelijk aantoonbaar is. “We zoeken nu uit hoe

een juiste aanbieding van hun afval.” Het doel van de

we monitoring het beste kunnen regelen en hoe we dat

huisbezoeken is om duidelijk te maken wat de regels

gaan betalen.” Ze vindt de term ‘afvalcoach’ nog niet

zijn, maar ook om de verantwoordelijkheid bij de wijk-

helemaal passend bij de huidige werkwijze. “Deze be-

bewoners te leggen. De toon is positief. Van Beelen:

naming suggereert een coördinerende functie: de spil

“Vrijwel iedereen is het met ons eens als we zeggen

in een netwerk. Dat is bij de huidige functie-invulling

dat we een schone buurt belangrijk vinden. We laten

nog niet het geval.”

zien dat we preventief bezig zijn en dat we controleren of de voorzieningen op orde zijn. Het gesprek eindigt

Zichtbaarheid, herkenbaarheid en benaderbaarheid

met het sluitstuk van de veiligheidsketen, namelijk de

zijn belangrijk bij de inzet van een afvalcoach, blijkt

handhaving. Dan wijzen we op de forse boetes die we

uit de ervaringen. Sinds 2014 beschikt Delft over een

GRAM | juni 2015

11

H UL P B IJ HE T SCHE IDE N VA N A FVA L

speciale auto om ter plekke, volgens de arbo-regels,

geselecteerd op basis van hun sociale vaardigheden.

illegaal afval te kunnen onderzoeken. Van Beelen: “Dit

Ze kunnen zich goed uitdrukken, spreken goed Ne-

is efficiënt en wijkbewoners zien dat we daadwerke-

derlands en nemen de tijd om met iemand in gesprek

lijk uitpluizen waar het afval vandaan komt. Onze ver-

te gaan. Bovendien hebben ze een interne opleiding

wachting is dat mensen hierdoor minder snel zullen

gehad, waardoor ze uitstekend zijn toegerust voor

overgaan tot illegale dumpingen.” De afvalcoaches in

hun taak.” Baron werd zelf benaderd door Area toen

Westervoort dragen speciale uniformen, met een logo.

er een vacature voor een afvalcoach kwam. “Het klinkt

Ze rijden bovendien rond in een herkenbare auto. Van

een beetje raar uit mijn eigen mond, maar ik kan goed

Reij: “We hebben bewust gekozen voor een uniform. In-

met mensen omgaan en maak gemakkelijk contact”,

woners reageren positief op hun aanwezigheid en om-

zegt hij. Inwoners kunnen Baron op straat aanspreken,

dat ze zo herkenbaar zijn, stappen mensen gemakke-

maar ze kunnen hem ook bellen of een e-mail sturen.

lijk op ze af.” Baron valt op met zijn auto met opschrift.

Hij gaat spontaan om met onverwachte situaties: “Toen

Hij werkt al sinds 1978 in de afvalbranche. “Eigenlijk

een raadslid uit Hoogeveen vertelde dat hij zijn twijfels

heb ik alles wel gedaan wat met afval en reiniging te

had over het nut van een derde container, heb ik hem

maken heeft. Door mijn jarenlange praktijkervaring

meegenomen in de auto, het proefgebied laten zien en

weet ik veel over de diverse wijken. Mensen kennen

uitleg gegeven. We hadden leuke gesprekken. Hij heeft

mij bovendien.”

op deze manier een reëel beeld gekregen van wat wij doen en nastreven en wat het oplevert.”

Onverwachte situaties Communicatieve vaardigheden zijn voor deze functie onontbeerlijk. Van Reij: “Onze afvalcoaches zijn

Tekst: Ans Aerts

Bij Zandrecycling Nederland komt 100% van uw RKG-slib en veegzand goed terecht. Riolerin17gsvat/mkd19agmen stand 436 aart al Gorinchem

Evenementenh

Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone (bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste

Diverse transportmogelijkheden

paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t.

Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

12

GRAM | juni 2015

Social Return in afval en beheer openbare ruimte Hoe geef je vorm aan arbeidsparticipatie en social return als uitvoerende partij in afval en beheer openbare ruimte? Veel partijen zijn hiernaar op zoek en geven er een eigen invulling aan. Dit bleek tijdens een serie van vijf regionale werkbijeenkomsten over Social Return On Investment (SROI) en tijdens het congres ‘Werk in Uitvoering!’. Meerlanden is er concreet mee bezig in de verschillende bedrijfsprocessen: van afvalinzameling, beheer openbare ruimte tot het kringloopwarenhuis.

Meerlanden is als overheidsgedomineerde NV actief

cipatie in gemeentelijke beheertaken plaatsgevonden.

voor negen aandeelhoudende gemeenten en 4000

Hierbij hebben we het fysieke en sociale domein met

bedrijven in de regio Haarlemmermeer en Duin & Bol-

elkaar in verbinding gebracht: iets wat nog zeker niet

lenstreek. In de historie van het bedrijf is het taakveld

vanzelfsprekend maar wel noodzakelijk is om de doel-

steeds verder verbreed: Meerlanden heeft zich ontwik-

stellingen uit de Participatiewet te behalen.

keld van een traditioneel afvalinzamelingbedrijf tot een organisatie die actief is in het integrale beheer van de

Social Return: niet meer dan normaal

openbare ruimte en die afval als grondstof terugbrengt

De uitvoering van gemeentelijke beheertaken en de

in de keten en inzet voor energie opwekking. De mis-

werkzaamheden in de circulaire economie bieden veel

sie is om samen meer waarde te creëren, onder andere

kansen voor de inzet van mensen met een afstand tot

door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een

de arbeidsmarkt. Dit gebeurt ook al in grote mate. Er

plek te geven.

is echter nog veel potentie en de sector is bereid een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van de Par-

Ook de NVRD en Stadswerk besteden aandacht aan

ticipatiewet. Dit betekent kansen voor de instroom

de inzet van mensen uit de doelgroep in de gemeen-

van nieuw personeel. Daarbij is het zaak oog te hou-

telijke beheertaken. Zo is begin dit jaar een special

den voor de mensen die al in de branche werken: de

uitgebracht over dit thema, zijn vijf regionale werkbij-

nieuwe (en noodzakelijke) instroom van medewerkers

eenkomsten over SROI georganiseerd en heeft op 17

moet de huidige werknemers versterken en niet ver-

juni het congres ‘Werk in Uitvoering!' over arbeidsparti-

dringen. Hier zijn zeker mogelijkheden voor, bijvoor-

Participatiemedewerkers van de Maregroep die voor Meerlanden werken op locatie Hillegom (foto: Meerlanden)

GRAM | juni 2015

13

beeld door bestaand personeel op te leiden en hen in te zetten om

meente, SW-bedrijf, aannemer en uitzendbureau Heren-

nieuwe medewerkers te begeleiden. Het Sectorplan AMBOR biedt hier

bos die mensen detacheert.

mogelijkheden voor.

Verschillen in doelen en aanpak Sociale doelstellingen bij Meerlanden

Aanbestedingen met social return eisen en/of wensen

Gemeentelijke diensten en publieke bedrijven staan dus voor de uitda-

komen in bijna alle gemeenten voor. Deze verschillen

ging om hun organisaties zo vorm te geven dat sociale en bedrijfsma-

wel sterk per gemeente of regio. Landelijke organisa-

tige doelstellingen worden gehaald én dat zowel bestaand als nieuw

ties zoals hoveniersbedrijf Sight Landscaping of BTL,

personeel een kans krijgt zich te ontwikkelen. Hoe regel je dat? Meer-

maar ook regionale afvalbedrijven die voor meerdere

landen is hier actief mee bezig. Diederik Notenboom, manager openba-

gemeenten werken, hebben daar de meeste ‘last’ van.

re ruimte bij Meerlanden, licht toe: “Wij hebben alle activiteiten binnen

Zij moeten voor elke aanbesteding aan andere voor-

het beheer openbare ruimte in kaart gebracht en vervolgens gekeken

waarden voldoen wat vervelend kan zijn en extra ad-

welke specifieke taken uitgevoerd kunnen worden door mensen met

ministratieve lasten met zich meebrengt. Ook betekent

een afstand tot de arbeidsmarkt en hoe wij de activiteiten en of omge-

dit soms dat werknemers weinig toekomstperspectief

ving passend kunnen krijgen voor deze doelgroep. Dit heet jobcarving.

geboden kan worden. Bovendien wordt naar hun me-

We zitten nu middenin de transitie dat deze takenpakketten door par-

ning nog erg vaak vooral op prijs geselecteerd waar-

ticipatiemedewerkers worden uitgevoerd. We hebben nu circa 43 parti-

door de mogelijkheden om in sociale doelstellingen te

cipatiemedewerkers op 85 ‘eigen mensen’ in de buitendienst openbare

investeren wel erg klein is. Aan de andere kant is dif-

ruimte”. Daarnaast heeft Meerlanden een eigen kringloopwarenhuis, de

ferentiatie in aanpak ook logisch gezien de regionale

Meerwinkel. Daar werken circa 30 participatiemedewerkers en 40 vrij-

verschillen. Zo moet men in de meer perifere regio’s

willigers in een afgeschermde werkplek maar hebben ze ook contact

van het land op zoek naar personeel waardoor werken

met klanten in de winkel. Als Meerlanden samen met haar partner in

met de doelgroep meer voor de hand ligt en soms zelfs

het najaar de textielsortering in de regio op zich neemt, komen er nieu-

noodzakelijk is. Voor alle regio’s geldt dat een kop-

we werkplekken bij voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

peling tussen het sociale en fysieke domein van een

“De vijf participatiemedewerkers die werken in de openbare ruimte en

gemeente, nieuwe kansen biedt voor de participatie-

afvalinzameling draaien mee in de Meerlanden teams en werken buiten

medewerkers. Een gunning op basis van EMVI met een

op de milieustraat en in de openbare ruimte.” Deze teams staan onder

volwaardig gunningscriterium voor social return is een

leiding van voormannen en teamleiders die hiervoor zijn opgeleid. Het

geschikt instrument om dit te realiseren.

is voor Meerlanden een uitdaging om binnen deze uitvoerende teams de juiste verhouding te vinden van het aantal participatiemedewerkers

In de regio op zoek naar partners

en eigen medewerkers. “In de aansturing richten wij ons erop dat we

Er is tijdens de bijeenkomsten regelmatig voor gepleit

het optimale uit iedere participatiemedewerker halen waarbij de eigen

om niet puur naar harde eisen in percentages te kijken,

medewerkers als voorbeeld dienen. Wij geloven dat ieder mens een

maar veel meer naar gezamenlijke doelen op lokale

bijdrage kan leveren op zijn/haar eigen niveau en wij willen het indivi-

en regionale schaal. Hoeveel en welke mensen wil je

duele potentieel eruit halen.”

graag aan het werk helpen? Welke werkgevers kunnen en willen hieraan bijdragen? Wat voor type werk heb-

Samenwerken met SW-bedrijf

ben ze te bieden en wat hebben ze nodig om de men-

De zoektocht van Meerlanden sluit aan bij wat op de bijeenkomsten

sen goed en duurzaam aan het werk te zetten? Het kan

‘Social Return: we doen het gewoon?!’ in Raalte, Zoetermeer, Groningen,

hierbij gaan om persoonlijke begeleiding, extra budget

Etten-Leur en Maastricht is verteld . Zo is de afdeling Stadsbeheer van

voor aansturing en materiaal, langere contracten of

de gemeente Maastricht op zoek naar een gezonde samenstelling van

vertrouwen om met creatieve oplossingen te komen.

de teams: hoe geef je plek aan 200 nieuwe medewerkers afkomstig van

Dit vraagt soms om werkwijzen die afwijken van de

het SW-bedrijf? Hoe begeleid je hen? Dit kun je zelf doen, maar vaak

standaarden en de vaste (aanbestedings)procedures.

is wat extra (sociale) begeleiding nodig. Het is handig om dit via een

En vooral om partijen die sociale doelstellingen hand in

SW-bedrijf te organiseren, omdat zij hier meer ervaringen mee hebben.

hand zien gaan met de andere bedrijfsdoelstellingen,

1

zoals Meerlanden dat doet.

Ook de gemeente Zoetermeer werkt samen met het SW-bedrijf. Tijdens de bijeenkomst daar lichtten Arie-Cees de Jong (gemeente Zoetermeer)

Meer lezen?

en Joyce Verhoeven (DSW-Rijswijk) hun samenwerking toe bij een EMVI

Kijk op de website van NVRD – Dossiers –

aanbesteding voor het integrale onderhoud van een deel van de stad. Al

Participatiewet en op www.sectorplan-ambor.nl

voorafgaand aan de aanbesteding was er nauw overleg tussen de partijen, wat heeft geresulteerd in een mooi project. Hoek Hoveniers is nu

Tekst: Anneloes Voorberg, beleidsmedewerker

aan de slag, samen met DSW-medewerkers die al gedetacheerd waren

Stadswerk / NVRD

(SROI-eis), met mensen uit de bijstand die in de piek van het seizoen worden ingezet en met moeders die nu de oren en ogen van de wijk zijn (SROI-wens). Uiteindelijk is circa 15 procent van de aanneemsom ingevuld met social return en wordt er nauw samengewerkt tussen ge-

14

GRAM | juni 2015

1

Zie voor een terugblik op de bijeenkomsten ook Stadswerk Magazine nummer 4 (Mei) of op de website van Stadswerk – projecten – Social Return – Documenten.

WAT DOET UW GEMEENTE OP DIT MOMENT AAN SOCIAL RETURN?

SYMPANY MAAKT WERK VAN TEXTIELINZAMELING IN UW GEMEENTE. MEER WETEN? 030 657 00 09 SYMPANY KOMT VOORT UIT DE FUSIE VAN HUMANA EN KICI.

WWW.SYMPANY.NL

5015001 SYM adv.SOCIAL RETURN 190x62.indd 1

25-03-15 14:29

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht!

Haco wielen maken uw containers ﾃｩcht mobiel.

De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

adv. 103 190x130 mm.indd 1

11-02-2010 13:55:19

GRAM窶ポ窶ニuni 2015

15

VIJF DE PAPIE RV E ZE LCONVE NA NT: K WA L ITE ITS E IS PA PIE RK E TE N B L I JF T

Oud papier en drankenkartons, wel of niet samen?

De vernieuwde afspraken tussen gemeenten en bedrijfsleven bevestigen het goed werkende systeem voor de inzameling en recycling van oud papier. De papierketen voldoet aan zijn producentenverantwoordelijkheid, terwijl gemeenten een onwrikbare vergoeding tegemoet zien. Met het vijfde Papiervezelconvenant krijgt de optie om drankenkartons gecombineerd met het oud papier in te zamelen een nieuwe dimensie, die elke gemeente vooralsnog zelf moet invullen.

Het onlangs gesloten vijfde Papiervezelconvenant

met een bijlage, die drankenkartons als voorbeeld

is alweer het vierde dat Wienus van Oosterum

van ongewenste vervuiling van het oud papier noemt.

meemaakt

Recycling

Sinds begin van dit jaar kunnen gemeenten uit het

Nederland (PRN). Sinds 1998 dient dit convenant

Afvalfonds een vergoeding van 398 euro per ton

als het instrument voor het bedrijfsleven om aan

gerecycled drankenkarton krijgen. De VNG wil haar

de

voldoen

leden direct noch indirect adviseren bij hun keuze voor

voor alle niet-verpakkingen van papier en karton.

het inzamelen van drankenkartons. “Hoe ze afgedankte

Een convenant dat uiterst vruchtbaar is, stelt Van

drankverpakkingen inzamelen, moeten gemeenten zelf

Oosterum. “Het hergebruiksdoel voor papier is 75

weten. We willen niets voorschrijven”, licht Picauly toe.

procent. Al jaren zitten we op een score van ruim 80

Uiteindelijk werd de categorie in de bijlage van het

procent.” De kern van het convenant is dat gemeenten

nieuwe convenant geschrapt. “We adviseren gemeenten

onder alle marktomstandigheden verzekerd zijn van

op basis van het eigen inzamelsysteem en de verwachte

afname van het ingezamelde oud papier. In het nieuwe

opbrengsten een kostenafweging te maken of zij

convenant, dat tot eind 2018 loopt, kunnen ze op

de drankenkartons inzamelt en of zij dit middels de

een afzetgarantieprijs rekenen van maximaal 25 euro

kunststof- of oud papierfractie of de PMD-zak doet.”

als

directeur

van

Papier

producentenverantwoordelijkheid

te

per ton oud papier. Met de mogelijke consequenties werden de papier- en kartonketen achter PRN – van

Kwaliteitseis

producenten, drukkers en uitgevers tot verwerkende

In het 1-op-1 contract met de bij PRN aangesloten ge-

industrie – nog niet zo lang geleden geconfronteerd.

meenten blijft de kwaliteitseis wel gehandhaafd. PRN,

Toen tijdens de economische crisis in 2008-2009 de

legt directeur Van Oosterum uit, sluit met elke gemeen-

oud papierprijs kelderde, werden gemeenten voor

te die dat wil, op vrijwillige basis een Deelnemings-

een bedrag van 1 miljoen euro gecompenseerd. “Dat

overeenkomst Gemeenten. In deze deelnemingsover-

geeft aan dat we veel aan dit goed werkende systeem

eenkomst worden afspraken tussen PRN en individuele

hechten”, aldus Van Oosterum. Bij het vernieuwde

gemeenten vastgelegd en blijft het niet vermengen van

convenant zijn 365 gemeenten aangesloten. De

drankenkartons en oud papier onverminderd als kwali-

nieuwe afspraken richten zich op driekwart van het bij

teitseis gelden. “Het Papiervezelconvenant is een over-

huishoudens apart ingezamelde oud papier, denk aan

eenkomst tussen PRN en de VNG. Het zijn dus twee

kranten, tijdschriften, folders en boeken.

verschillende overeenkomsten en de VNG is geen partij in de Deelnemingsovereenkomst Gemeenten.” Inder-

Aan het vijfde convenant is daarmee inhoudelijk niets

daad, maar dan blijft de keuzevrijheid van individuele

veranderd. In feite zijn alleen de data aangepast.

gemeenten toch beperkt, in die zin dat PRN gemeenten

Of toch wel? Het duurde immers even voordat de

uitsluit die niet aan deze kwaliteitseis van de papier- en

afspraken pas onlangs in mei, dus vier maanden na

kartonketen willen voldoen? “Dat is correct”, zegt Van

afloop van het vorige convenant, werden verlengd.

Oosterum, “maar vermenging van drankenkartons bij

Voor Paul Picauly van de VNG was dit het eerste

het oud papier is in het nieuwe convenant niet gewij-

papiervezelconvenant

zigd ten opzichte van het vorige convenant, net zomin

waar

de

beleidsmedewerker

Fysiek Domein van de koepelorganisatie bij betrokken

als in de Deelnemingsovereenkomst Gemeenten.”

was. Niet dat hij de tekst van het vorige convenant er

16

niet op na heeft geslagen, “maar het heeft geen zin

De keuzevrijheid voor gemeenten om drankenkartons

aan een convenant te gaan sleutelen dat naar ieders

samen met oud papier in te zamelen, zoals de VNG

volle tevredenheid werkt.” De VNG had echter moeite

voorstaat,

GRAM | juni 2015

brengt

volgens

Van

Oosterum

grote

Foto PRN

Foto PRN

risico’s met zich mee voor het kringloopsysteem

papier ingezameld bij huishoudens en bedrijven. De

van papier en karton. De PRN-directeur erkent de

stroom drankenkartons per jaar bedraagt 70 duizend

laatste

geweest

ton. Als een gemeente overgaat op gecombineerd

eventueel

inzamelen van oud papier en drankenkartons is

over

maanden hoe

zeer

gemeenten

bezorgd

te

zijn

drankenkartons

gaan inzamelen. “Het kan toch niet zo zijn dat een

het

vervuilde en niet standaardrecyclebare verpakking

papierstroom hoogstens vijf procent. De drankpakken

een schone, succesvolle hergebruikstroom van oud

moeten tegen extra kosten uit het oudpapier worden

papier infecteert”, benadrukt Van Oosterum. “Het zou

gevist, waarna de gemeente 398 euro per ton ontvangt

doodzonde zijn om het goed werkende Nederlandse

voor het aandeel drankenkartons. Die vergoeding

systeem in de waagschaal te stellen. Dit staat bovendien

zal nooit de extra kosten van het sorteren en de

haaks op de Nederlandse beleidsdoelstellingen voor de

waardevermindering van de andere 95 procent oud

circulaire economie.”

papier kunnen compenseren.”

gewichtsaandeel

drankenkartons

in

de

oud

Proef

Combinatie

In 2013 is onder de vlag van het Kennisinstituut

Toch zijn er volop gemeenten die dit keuzeproces nog

Duurzaam Verpakken (KiDV) een proef gehouden

door moeten maken, voorziet Picauly van de VNG.

met

Etten-Leur

“Voor gemeenten die hun kunststofinzameling nog

met

het

niet op orde hebben, kan het een goede optie zijn de

gecombineerd inzamelen van drankenkartons en oud

drankenkartons met het oud papier in te zamelen.

papier. In de gehele gemeente konden burgers hun

Uit de proef van het KiDV weten we dat het relatief

drankverpakkingen in de oud papiercontainer doen. De

duur is om drankenkartons samen met het kunststof

proef, die werd verlengd met de eerste twee maanden

verpakkingsafval in te zamelen. De extra kosten

van 2014, leverde echter de magere opbrengst op

voor het scheiden van de drankenkartons zijn echter

van

een

viertal

experimenteerde

maandelijks

inzamelsystemen.

een

vier

half

ton

jaar

lang

weet

laag. Bij de co-inzameling met oud papier zijn deze

opzichter beheer en realisatie Wil Welvaarts, “terwijl

drankenkartons,

indirecte kosten daarentegen relatief hoog. Als de

we flink hebben gecommuniceerd over de proef.”

oud papieropbrengst voor een gemeente belangrijk

Tijdens de pilot kreeg Etten-Leur van contractpartij

is, zal men minder snel geneigd zijn de combinatie

Van Gansewinkel bovendien een lagere vergoeding,

met drankenkartons te maken. Toch zal dat per geval

omdat het oud papier met drankenkartons was

bekeken moeten worden. Gemeenten zullen elk op

vervuild. “Financieel is het dus niet interessant”, zegt

zoek gaan naar de meest betaalbare manier.”

Welvaarts. Vanaf juni gaat de gemeente, die meedoet aan het collectieve contract tussen gemeenten en

netwerkinfo

Midwaste, de drankenkartons samen met het kunststof

Papier Recycling Nederland (PRN), Wienus van

verpakkingsafval inzamelen. “We willen weer terug

Oosterum (directeur), dir@prn.nl, www.prn.nl

naar de originele wijze van oud papierinzameling,

VNG, Paul Picauly (beleidsmedewerker Fysiek

mede omdat we dan weer de volledige vergoeding

Domein), paul.picauly@vng.nl, www.vng.nl

krijgen en toch de drankenkartons uit het restafval

Gemeente Etten-Leur, Wil Welvaarts (opzichter beheer

gaan scheiden.”

en realisatie), wil.welvaarts@etten-leur.nl, www.etten-leur.nl

Van Oosterum vindt het kostenaspect overtuigend.

“In ons land wordt jaarlijks 2,3 miljoen ton oud

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | juni 2015

17

IMPRESSIE NVRD JAARCONGRES ‘SLIMMER

Congreslokatie Koepelhal in Tilburg

Marieke Eyskoot zet zich in voor duurzame kleding

Het publiek in actie tijdens de act

Daan van Soest vertelt over de effecten van handhaving

Janton van Apeldoorn vindt dat afvalbedrijven meer gebruik moeten maken van Internet

NVRD-voorzitter Han Noten in gesprek met minister Plasterk

18

GRAM | juni 2015

ORGANISEREN’ 28 MEI 2015

René ten Bos pleit voor minder controle door de overheid

Foto's: Ton van Rooij

Dagvoorzitter Annemarie van Gaal en Marc Calon

NVRD-erelid Dick Louwman en entertainer Gerard Korthout

GRAM | juni 2015

19

AFSCHE ID NV RD- DIRE CTEU R E RIK D E B A E D TS

"De sector heeft mijn hart gestolen" In april 2008 trad Erik de Baedts aan als directeur van de NVRD. Op 1 juli aanstaande verruilt hij deze functie voor de positie van algemeen directeur van de Carnegie Stichting die het Vredespaleis in Den Haag beheert. Een terugblik op zeven jaar NVRD. Al sinds zijn aantreden is Erik de Baedts onder de

Daarnaast het Gemeentelijk Afvalcongres dat we

indruk van de dynamiek in de afval- en reinigings-

met

branche. Zowel qua technologie, denk aan moderne

Participatiecongres, waarbij we samenwerken met

afvalscheiding- en recycling technieken, als maatschap-

Stadswerk. Ook met partijen als Divosa en Cedris zitten

pelijk. “Buurtbewoners die bijdragen aan een schone

we steeds vaker om de tafel. Het mooist is het natuurlijk

wijk, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die,

wanneer

o.a. dankzij de Participatiewet, aan het werk kunnen

programma’s, zoals met Rijkswaterstaat in het kader van

in de afval- en reinigingsbranche; ik ben er trots op

VANG. Een goede ontwikkeling was ook het samengaan

dat we als branchevereniging bij kunnen dragen aan

van de Benchmarks van NVRD en Rijkswaterstaat.

de ontwikkeling van mensen, dat raakt me persoonlijk.

Voor de deelnemers en de branche biedt dit een hoop

Dat laatste geldt ook voor een aantal ambities,

extra informatie. Er moest wat water door de Rijn,

waaronder het Meerjarenbeleidsplan 2009-2013 dat na

maar Rijkswaterstaat en de NVRD hebben hiermee hun

inspirerende sessies met de leden is gerealiseerd. We

posities verstevigd en de leden zijn erbij gebaat.”

het

VNG-congresbureau

de

samenwerking

organiseren

uitmondt

in

en

het

concrete

hebben heel nadrukkelijk gekozen voor het publieke perspectief, een duidelijke plaatsbepaling. Dat heeft

Advies

ons veel gebracht: helderheid, begrip in de omgeving,

Tevreden is De Baedts ook over het advies Huishoudelijk

draagvlak en goede verhoudingen, zeker ook met

Afval aan toenmalig staatssecretaris van Infrastructuur

de VNG. Toch blijkt het telkens weer een uitdaging

en Milieu, de heer Atsma. “Dit advies moest leiden tot

om met de verschillende partijen een gezamenlijke

een forse toename van recycling van huishoudelijk

lijn te ontwikkelen voor de ambitieuze klimaat- en

afval. Het is in 2012 tot stand gekomen dankzij

afvalscheidingsdoelstellingen in combinatie met de

een brede samenwerking tussen een aantal grote

belangen van afvalverwerking en energieterugwinning,

gemeenten, publieke en private verwerkers, de VA,

en die van producenten in het bedrijfsleven. Werken

Agentschap NL en de NVRD. Prachtig om zo samen op

voor de NVRD is een continue intellectuele uitdaging.”

te trekken. Grote winst van het advies zou zijn als alle partijen in de keten afrekenbaar aangesproken kunnen

"Nederland kan bijdragen aan een schonere wereld door de enorme kennis en ervaring die we hier hebben, te delen met ander landen".

worden op hun rol en verantwoordelijkheid zodat zij gestimuleerd worden het maximale te doen. Hopelijk wordt ook die laatste stap nog gezet.”

Internationaal Als voorzitter van Municipal Waste Europe kon de NVRD-directeur zijn stem goed in Brussel laten horen.

“Dankzij deze functie hebben we verschil kunnen maken voor gemeenten en hun (afval)bedrijven rondom de Aanbestedingsrichtlijn en bij de implementatie van de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Afvalbeheer, een dienst van algemeen belang, hebben we in Europa stevig kunnen uitdragen. Ik verwacht dat Europa ook enorm

Samenwerking

in belang gaat toenemen. De publieke dienstverlening

Ook blikt De Baedts met een tevreden gevoel terug

is onverminderd van belang voor de samenleving,

op de samenwerking met verschillende partijen op

en daar is een goed kader voor nodig. Dat wordt nu

verschillende

gewoon in Brussel bepaald.”

terreinen.

“Samenwerking

die

zich

zichtbaar heeft vertaald in events. De Afvalconferentie van

Volgens De Baedts mag Nederland trots zijn op de

Infrastructuur & Milieu, de Vereniging Afvalbedrijven

resultaten die tot nu toe zijn geboekt, te weten 80

(VA) en afgelopen jaar ook met onze Vlaamse collega’s.

procent recycling en hergebruik van afvalstoffen. Zeker

die

20

we

nu

organiseren

GRAM | juni 2015

met

het

ministerie

als je dit afzet tegen dumping van 90 procent van de afvalstoffen in andere delen van de wereld. “Ik denk dat Nederland flink kan bijdragen aan een schonere wereld en een beter klimaat door onze enorme kennis en ervaring te delen met andere landen. Een goede ontwikkeling is dat ISWA is opgenomen als adviseur van het bestuur van het Groene Klimaatfonds. Dit fonds van de Verenigde Naties financiert ontwikkelingslanden bij het terugdringen van CO2-uitstoot en het tegengaan van de gevolgen van klimaatverandering. Hiervoor komen

miljarden

beschikbaar.

Dit

biedt

kansen

voor Nederland. De westerse manier van leven wereldwijd betekent toenemende welvaart, maar ook toenemende afvalproblematiek. Dat geldt zeker voor opkomende economieën zoals China, India, Brazilië en een aantal landen in Oost-Europa en Noord- en Zuid-Afrika. Vanuit het publiek perspectief zouden we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen

en

het

succesvolle

westerse/Nederlandse

afvalbeheer in het buitenland uitrollen. De afvalsector is het levende bewijs dat beleid werkt. Nu moet het internationaal worden neergezet, bijvoorbeeld door

Erik de Baedts

kennisuitwisseling. Ik denk dat de kaders daarvoor staan, en ik vond het zinvol om daar via het ISWAbestuur een actieve bijdrage aan te leveren. Nu moeten

hard gemaakt voor het sectorplan AMBOR. Dat gaat

de mogelijkheden worden ingevuld.”

met ruim 26 miljoen euro een enorme impuls leveren aan startbanen, meer instroom van nieuwe, kwetsbare

Stempel drukken

medewerkers in de sector en betere scholing van de

Dat niet alles van een leien dakje ging in zeven jaar

mensen in het afval en het beheer van de openbare

tijd bij de NVRD geeft De Baedts eerlijk toe. “In de

ruimte. Geweldig vind ik dat.”

belangenbehartiging zit het soms mee, soms tegen.

Met de implementatie van de wet op de vennoot-

“Ook ben ik erg blij dat ik de NVRD financieel gezond

schapsbelasting worden de kaders voor de publieke

achter laat. De omzet is in zeven jaar tijd flink gestegen

dienstverlening toch echt moeilijker. Wat dat betreft

(van 1,3 naar 2,25 miljoen euro, Red.) en het totale

is er heel wat te winnen. En rond het nieuwe Circular

vermogen van de vereniging ligt nu op 1,6 miljoen.

Economy Package (Project van de Europese Commissie

Ondanks twee PvdA-ers aan het roer is er geen sprake

met als doel ‘Zero Waste in Europa’, Red.) is lobbyen

van potverteren”, grapt De Baedts. “De financiële dip

heel hard nodig. En laten we alsjeblieft proberen onze

na de verhuizing in 2012 is goed opgevangen. Een

stempel te drukken op de discussie over vergroening

verhuizing overigens die het verenigingsbureau op

van het belastingstelsel. Dat kan bijvoorbeeld door de

een A-locatie bracht met een passende inrichting;

impact van CO2 mee te nemen, evenals het verlagen

transparant en duurzaam met gerecycled hout en

van de lasten op arbeid bij het sorteren van afval en

Cradle2Cradle stoelen, en pal boven het Openbaar

recycling. Zeker wanneer dat gebeurt met mensen met

Vervoer. De daad bij het woord van duurzaamheid

een afstand tot de arbeidsmarkt.”

gevoegd; dat vind ik best mooi.”

Hoogtepunt

“Last but not least wil ik de goede samenwerking met de

“Wat betreft de mens in de afvalbranche vond ik de

collega’s op het verenigingsbureau en de leden van het

uitreiking van het eerste MBO-diploma op het gebied

NVRD-bestuur aanstippen. Die prettige samenwerking,

van afvalmanagement en beheer openbare ruimte, één

en ook het warme bad vanaf de ontvangst in de sector

van de hoogtepunten,” aldus De Baedts. “Mensen die

door de NVRD-leden, heeft er zeker aan bijgedragen dat

in onze sector jarenlang actief zijn geweest, zonder

ik mijn werk met heel veel plezier heb uitgevoerd. De

papieren en soms ook nog ongeletterd, die dan toch

sector heeft mijn hart gestolen, en dat blijft. Al met al

tot een officieel MBO-niveau komen, dat was een

kijk ik tevreden terug op een leerzame en inspirerende

prachtig emotioneel moment. Het belang van ICT,

periode. En dat wens ik mijn opvolger Olaf Prinsen ook

communicatie en kennis neemt toe, en dat vergt

van harte toe.”

veel van de medewerkers in de branche. Samen met opleidingsinstituut SPA Groep hebben wij ons ook

Tekst: Karin Hegeman

GRAM | juni 2015

21

OPINIE

Meer gescheiden inzameling bij maatschappelijke organisaties Stel, u komt op een feestje en iemand vraagt u wat voor werk u doet. “Ik zit in het afval”, antwoordt u. En uit ervaring weet u dat er direct een batterij praktische vragen op u wordt afgevuurd. Veelal kunt u vanuit uw expertise hier uitstekend antwoord op geven en de betreffende vriend of ver familielid verder helpen. Maar één vraag blijft al jaren lastig te beantwoorden. Vooral de vraag van vrienden met kinderen. Hoe het toch kan dat je thuis alles moet en kan scheiden en op de school van de kinderen niet. U probeert nog dapper uit te leggen dat dit te maken heeft met het onderscheid tussen bedrijfsafval en publiek afval en dat het écht gaat om andere bedrijfstakken, maar eigenlijk is het voor u een verloren strijd.

Het is met goed fatsoen niet uit te leggen dat kinderen thuis de mislukte tekening netjes in de blauwe container kunnen gooien, het klokhuis bij het gft-afval moeten doen en de verpakking van het ijsje bij het kunststof (naast het lege pakje drinken en het blikje cola) kunnen stoppen maar op school allemaal niet. “School is een bedrijf”, legt u nog uit, “althans als het om afval gaat”. Uit frustratie vertelt u dat dit dan ook geldt voor bijvoorbeeld sportverenigingen.

Doorgaans krijgt u een bevestigende “ja, dat is raar” terug en eindigt het gesprek met twee gefrustreerde mensen. Herkenbaar?

Dat we de afvalwereld verdeelt hebben in publiek en privaat afval is vanuit economisch en financieel oogpunt uit te leggen, zeker als het gaat om verantwoordelijkheden. Hiervoor zijn dan ook spelregels opgesteld. Een gemeente is, verrekend via afvalstoffenheffing, verantwoordelijk voor het publieke afval. Dat staat in artikel 10.21 over de zorgplicht, misschien wel het belangrijkste artikel uit de Wet Milieubeheer. Vanuit volksgezondheid moet de gemeente zorgen dat het afval, u leest het goed ‘afval’, op verantwoorde wijze wordt ingezameld en verwerkt. Ook afval van bedrijven moet adequaat en veilig worden afgevoerd.

Dit wordt aan de markt gelaten. En de markt zijn hier dan de ontdoeners, de bedrijven. Niet de inzamelaars. Op zich prima, een heldere verdeling van verantwoordelijkheden. Ook daar is een wet voor: de wet markt en overheid. Met als grote waakhond (die in 2014 al aankondigde op bedrijfsafval te gaan controleren) de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Afvalbewustzijn Maar het schuurt. Het schuurt erg bij alle afvalstromen die hergebruikt kunnen worden.

Het schuurt het ergst op die plekken waar u en uw kinderen zich vermaken, onderwijs genieten, aan het sporten zijn, op vakantie zijn of een kerkdienst volgen.

Laten we dit voor het gemak maar even de semi-publieke sector noemen of misschien nog beter: maatschappelijke organisaties. Hoe hard u uw best ook doet om uw kinderen, uw buurman, uw (sport)vrienden te overtuigen dat scheiden loont, dat hergebruik goed

22

GRAM | juni 2015

Stap af van de verdeling publiek en privaat afval als het gaat om herbruikbare stromen.

is voor het milieu en dat circulariteit de toekomst is, als je dat alleen thuis doet komen we nooit verder.

Afvalbewustzijn houdt toch niet op vóór de voordeur?

Overheden steken veel geld in mooie campagnes, het bedrijfsleven stuurt de plastic hero op u af, maar als we op pad gaan dan kunnen we als sporter, kerkganger, consument en leerling acuut niets meer.

Gemeenten hebben goede inzamelstructuren die hiervoor bruikbaar zijn. De massa zit daar al, in tonnen grondstoffen. Als massa kassa is, dan moeten we niet een versnipperd landschap creëren van diverse inzamelaars die voor kleine hoeveelheden rondjes rijden, als ze überhaupt al rijden. Massa krijg je alleen als je dat integraal oppakt.

Wie houdt wie nu voor de gek? Op dit moment wordt er zeker wel gescheiden ingezameld bij bijvoorbeeld scholen en sportverenigingen door gemeenten, vanuit een educatieve invulling en dan als pilot. Pilots die heel lang duren. Vooral omdat je met een pilot vooral aan het uitproberen bent en dus niet iets reguliers opzet, wat dan wettelijk dus niet mag. En ja, natuurlijk weten de gemeenten al lang dat het glas van de horeca in de gemeentelijke ondergrondse containers verdwijnt.

Stap af van de verdeling publiek en privaat afval als het gaat om herbruikbare stromen. Stromen die al worden ingezameld en waar al een goede structuur voor is.

Stromen die gemakkelijk zijn in te zamelen en die men graag gescheiden wil aanbieden. Als het even kan liefst ook tegen een vergoeding. Als we echt stappen willen maken is dit onderscheid voor recyclebare stromen niet meer van deze tijd. Afval heeft waarde, niet alleen voor huishoudens. Afval is grondstof, ook op het sportpark of de school.

Hoe mooi zou het zijn dat het drinkpakje van uw kind op school, het sportdrankflesje in de sportkantine, de oude liturgieën uit de kerk en de gesnoeide vlinderstruik bij de kinderboerderij nooit meer zo maar verdwijnen bij het restafval. Dat tijdens het feestje uw neef naar u toekomt en vertelt dat hij gisteren in de krant heeft gelezen dat de laatste sportclub van Nederland, jeu de boulles-vereniging ‘de oude ballen’ gisteren eindelijk ook haar afval gescheiden laat afvoeren.

Via dit artikel roepen we de lezers op ervaringen met ons te delen en voorbeelden aan te dragen hoe we hiermee verder kunnen. Reageren kan per e-mail naar hegeman@nvrd.nl De redactie

GRAM | juni 2015 GTH_adv_92 x 270 mm_GRAM.indd 1

23 29-04-15 17:43

VAKWERK

Peter van Welsem (57) startte zeven jaar geleden zijn eigen adviesbureau voor beheer openbare ruimte. De vrijheid en zelfstandigheid bevalt hem goed. “Elk project is uniek. Het is nooit routinewerk, dat inspireert en houdt je scherp.”

"Ik kijk op straat altijd goed om me heen" Wat houdt je werk in?

weg lag. Zo’n man krijgt ook maar minimaal betaald

Ik adviseer en begeleid organisaties, zoals gemeenten, bij het beheer

natuurlijk, hoe krijgen we hem meer gemotiveerd en

van hun openbare ruimte. Het gaat meestal om projecten, hoe pak je

betrokken bij wat hij doet, vraag ik me dan af. Alles

zwerfvuil het beste aan, boombeheer, veegbeheer, onkruid op verhar-

wat ik zie op straat, gebruik ik als voorbeelden in mijn

dingen. Welke middelen heb je daarvoor nodig, welke mensen? Ik doe

advieswerk of inspiratiemateriaal. Vooral de dingen die

alles behalve wegen en verlichting. Het gaat bij mijn advieswerk om

misgaan, zijn leerzaam.

vrij dagelijkse dingen, waar de burger veel mee te maken heeft. Zoals de afvalbakken op straat, gladheidbestrijding en afval. Daarnaast geef

Wat deed je hiervoor?

ik cursussen gladheidbestrijding voor coördinatoren. En lezingen, die

Voor ik mijn eigen adviesbureau begon, werkte ik der-

gaan vaak over onkruidbeheer. Voor aannemers treed ik wel op als

tien jaar bij CROW als projectleider. Daar heb ik samen

mediator, wanneer er geschillen zijn over contracten en er behoefte is

met een collega de kwaliteitscatalogus openbare ruimte

aan een second opinion.

ontwikkeld. Dat was wel zo’n beetje mijn levenswerk.

95 procent van alle gemeenten gebruikt inmiddels dat

Alles bij elkaar ben ik ongeveer de helft van de week onderweg of bij

boek. Bij CROW deed ik ook veel op het gebied van cer-

klanten, de andere helft zit ik achter mijn bureau. Ik ga graag nog even

tificering, gladheidbestrijding en boombeheer. Daar-

kijken als een project is uitgevoerd, of het wel werkt zoals we bedacht

voor heb ik dertien jaar op het ministerie van defensie

hadden. Zo probeer ik uitvoering en beleid aan elkaar te knopen. Op

gewerkt, als hoofd bureau cultuurtechniek. Daar deed

straat kijk ik ook altijd goed om me heen. Laatst zag ik een vuilnisman

ik onder meer het beheer van oefen- en kazerneterrei-

achter wat weggewaaide resten papier aan gaan. “Wat netjes”, dacht

nen. Mijn studie was bosbouw en cultuurtechniek.

ik nog. Maar hij gaf er alleen een extra trap tegenaan, zodat het uit de

24

GRAM | juni 2015

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’.

Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed?

Waarom koos je voor een eigen bedrijf?

En wat is wel eens lastig?

De vrijheid, ik kan het iedereen aanraden. Bij CROW

Bij lange besprekingen is het wel eens moeilijk je aan-

groeiden we de laatste jaren steeds verder af van de

dacht erbij te houden. Soms ben je in gedachten al een

dagelijkse praktijk. We waren erg veel bezig met finan-

paar stappen vooruit en wil je vaart maken. Maar elke

ciering en regelgeving, het werd te theoretisch naar

organisatie heeft zijn eigen dynamiek, je moet mensen

mijn zin. Nu heb ik weer aansluiting bij de mensen die

de rust en de tijd gunnen om mee te komen. Wat ook

het werk uitvoeren en bedenken. Ik zit meer op het uit-

niet simpel is, is hele groepen bewoners motiveren iets

voeringsniveau en dat bevalt me goed. De vele contac-

voor hun eigen omgeving te doen. Veel mensen doen

ten zijn ook prettig. Vorig jaar had ik achttien projecten

al veel, dat is leuk om te zien, maar iedereen is anders.

onder handen, dan kom je bij heel veel organisaties

Je moet maatwerk leveren als je bewoners actief wil

over de vloer. Als zelfstandige kan ik me ook beter ont-

krijgen, dat vraagt veel tijd en energie. Financieel is het

plooien en ontwikkelen. Je neemt je eigen beslissingen

voor gemeenten niet eens zo interessant, zelf doen is

en je bepaalt grotendeels zelf of iets een succes wordt

makkelijker. Maar bewoners activeren hoort bij profes-

of niet. Want dat is heel erg afhankelijk van je eigen

sioneel beheer. Uiteindelijk levert het je toch iets op,

inzet. Als je ergens écht van overtuigd bent, dan werpt

zoals bewuster gedrag, meer betrokkenheid, minder

dat zijn vruchten af.

vervuiling.

Waar ben je trots op?

Wat heb je met openbare ruimte?

Op die kwaliteitscatalogus uiteraard. Dat boek is voor

Heel veel. Ik woon op een hoekhuis met grote stoep,

veel gemeenten een bijbel. Nu zijn we bezig met een

daar hou ik de boomspiegels schoon, snoei wel eens

onderzoek waarmee je kunt meten hoe burgers de

wat bomen van de gemeente. Mijn passie ligt in stede-

openbare ruimte beleven. Een logisch vervolg eigenlijk

lijke omgevingen, niet in uitsluitend natuur. In stede-

op de kwaliteitscatalogus en daar ben ik ook een beetje

lijke gebieden gebeurt zo veel, worden zo veel eisen

trots op, dat ik daar aan mag werken. Wat ik ook altijd

gesteld. Om alles goed in te passen en te regelen, dat

fijn vind, is als ik medewerkers kan motiveren. Bij een

vind ik een uitdaging. Overigens mag je als buiten-

project in Utrecht vroegen we mensen die op straat

dienst gerust actief zijn op momenten dat het druk is

de afvalbakken legen om mee te denken over de juiste

in de stad. Laat de mensen maar zien hoeveel inspan-

posities van de bakken. Een kwartslag draaien of een

ningen er nodig zijn om alles bij te houden.

meter verder kan al een wereld van verschil maken.

Hun ideeën hebben we uitgevoerd en dat vonden ze

Zorgen om de toekomst?

natuurlijk prachtig. Ze gaan nu anders, positiever, met

Lagere budgetten zijn echt een punt. Je hoort van veel

hun werk om. Vooral dat laatste vond ik een heel leuk

beheerders dat de bodem is bereikt. Als er nog meer

resultaat.

wordt bezuinigd, dan krijgen we verloedering. Beheerders schreeuwen nooit om het hardst en proberen zo

Gaat er wel eens iets mis?

goed mogelijk hun werk te doen, maar de kwaliteit holt

In het begin, toen ik net startte met de cursussen glad-

achteruit. Daar maak ik me wel zorgen over.

heidbestrijding, kwam het nog wel eens voor dat de deelnemers meer wisten dan ik. Mensen die twintig jaar

Wat zeggen ze op een feestje over je werk?

in het vak zitten, daar steek je niet zomaar bovenuit. Nu

Iedereen heeft wel een mening over zwerfafval, on-

overkomt me dat niet meer. Je moet niet bang zijn om

kruid en al die andere onderwerpen waar ik mee bezig

iets nieuws te beginnen, overal kun je iets van leren.

ben. Maar als je het uitlegt, zijn ze verbaasd dat er een wereld achter zit. Zo hadden we in Deventer een afval-

Wat is het fijnste aan je werk?

bak waar een reusachtige rol tapijt uitstak. We hebben

Als je een opdracht binnen hebt, dat blijft een fijn mo-

die rol bewust een paar weken laten zitten, zodat men-

ment. En als je merkt dat het eenmaal loopt. Elk project

sen beseffen wat ze doen en wat de gevolgen zijn van

is uniek, met andere mensen, andere problemen. Bij

hun gedrag. Als je meteen alles opruimt, als gemeente,

het opstarten is het even puzzelen en zoeken, maar

voelen mensen zich minder verantwoordelijk.

dan komt er een moment dat het allemaal vanzelf gaat.

Dat omslagpunt is bevredigend. Van de andere kant is het bedenken van oplossingen in de beginfase ook boeiend. Het is nooit routinewerk, dat inspireert en houdt je scherp.

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | juni 2015

25

PART IC IPAT IEKAART V OOR LOKALE INITIATIE VE N

Geef bewoners de ruimte om verantwoordelijkheid te nemen voor hun leefomgeving Met dank aan koning Willem Alexander is 'participatiesamenleving' anno 2015 helemaal ingeburgerd. De koning introduceerde dit woord in 2013 bij zijn eerste troonrede, waarna het prompt werd uitgeroepen tot 'woord van het Jaar'. In de troonrede zei de koning: "De klassieke verzorgingsstaat verandert langzaam, zeker in een participatiesamenleving. Wanneer mensen zelf vorm geven aan hun toekomst voegen zij niet alleen waarde toe aan hun eigen leven, maar ook aan de samenleving als geheel."

In gewoon Nederlands wordt met het woord 'participatiesamenleving'

ruimte om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor

bedoeld dat burgers niet altijd maar op initiatieven van de overheid

de leefomgeving. Bewoners, verenigingen, onderne-

moeten wachten, maar zelf ook de handen uit de mouwen kunnen ﾃｩn

mers en scholen kunnen bijvoorbeeld zelf een stuk

mogen steken om de eigen buurt op orde te houden. Actief burger-

groen in hun straat beheren of een opruimactie in de

schap dus! In de praktijk zijn de meeste mensen overigens best bereid

buurt op touw zetten. In ruil daarvoor krijgen zij van

om voor een schone buurt aan de slag te gaan. Hier en daar heeft de

de gemeente een tegenprestatie, waarmee ze materi-

praktijk wel geleerd dat de gemeente dan wel een zekere sturing moet

alen kunnen aanschaffen en als er nog wat overblijft

geven om alles volgens de regels te laten verlopen en ook in budget-

een buurtactiviteit kunnen organiseren. Deze aanpak

tair opzicht op de rails te houden. Belangrijk punt van aandacht bij het

is een overeenkomst, de zogenaamde wijkdeal, tussen

ontwikkelen van participatieprojecten is dat moet worden voorkomen

burgers en de gemeente onder het motto: 'Voor wat,

dat plannen met veel enthousiasme worden gestart om na verloop van

hoort wat'. Hiermee investeert Breda in de nieuwe re-

tijd door misverstanden, miscommunicatie, belangentegenstellingen of

latie tussen burgers en overheid. PLAN terra heeft in

welke reden dan ook stranden.

2012 meegewerkt om 'Opgeruimd Breda' tot een succes te maken. Alle wijkdeals zijn opgenomen op de

Bewoners weten het best wat er in de

participatiekaart, die tevens is gelinkt aan de website

buurt speelt en hoe ze hun initiatief

140 groene plekken geadopteerd en zijn diverse bewo-

vorm kunnen geven.

in de openbare ruimte. In totaal lopen er in Breda in-

Om alle neuzen zoveel mogelijk in dezelfde richting te houden en ook

Anne Jelle Lycklama, teamleider Wijkzaken van de ge-

te krijgen, heeft adviesbureau PLAN terra uit Leusden een participatie-

meente Breda, is zeer te spreken over deze vorm van

kaart ontwikkeld. Deze kaart wordt al met veel succes in tal van ge-

samenwerking. "Bewoners weten het best wat er in de

meenten gebruikt. Eenvoudig gezegd is de participatiekaart een over-

buurt speelt en hoe ze hun initiatief vorm kunnen ge-

zicht van locaties binnen een gemeente waar bewoners, ondernemers

ven" zegt hij nadrukkelijk. "Onder de streep kost het

en gemeente vrijwillig samenwerken aan het beheer van de openbare

net zoveel als het oplevert. Het mooie van dit soort

ruimte. Naast initiatieven in de openbare ruimte verschijnen er op de

projecten is vooral dat het de zelfwerkzaamheid van

www.opgeruimdbreda.nl. Tot nu toe zijn er meer dan nersgroepen, scholen en bedrijven aan de slag gegaan middels 350 participatieprojecten.

kaart ook steeds meer sociale initiatieven in de buurt. Anders gezegd: burgerparticipatie. De participatiekaart is een platform geworden waarop lokale initiatiefnemers/bewoners kunnen laten zien wat ze allemaal hebben bereikt of nog willen bereiken om de buurt aantrekkelijker te maken. Daarvan moet dan ook weer een stimulans uitgaan naar andere buurten binnen een gemeente, en naar andere gemeenten.

Wijkdeal Met alleen het maken van een participatiekaart ben je er als gemeente uiteraard nog lang niet. Daarom heeft de afdeling Wijkzaken van de gemeente Breda een aanpak ontwikkeld om burgers te ondersteunen om actief te zijn in het onderhoud van de openbare ruimte. De aanpak kreeg de naam: 'Opgeruimd Breda'. Het project biedt burgers de

26

GRAM窶ポ窶ニuni 2015

Buurtbewoners aan het werk in Breda

buurtbewoners stimuleert en dat er een onderlinge sa-

deze kaart bewoners en bewonersorganisaties prikke-

menwerking ontstaat tussen de mensen in de buurt.

len om in actie te komen. De interactie is het mooie

Het gevolg daarvan is weer dat de mensen op eigen

van deze kaart. Een gemeente als Breda heeft daar

initiatief zorgen voor een schone en leefbare woonom-

vooruitstrevend op ingespeeld. Participatiekaart.nl is

geving. Deze vorm van actief burgerschap in de open-

thans een belangrijk platform voor burgerparticipatie

bare ruimte is de grote winst van burgerparticipatie."

in Nederland.

Tijdens een recente presentatie over dit onderwerp citeerde Lycklama de Amerikaanse schrijfster en ma-

Op de vraag of de participatiekaart uniek is, antwoordt

nagementconsultant op het gebied van gedragsweten-

Hommel: "Het bijzondere van participatiekaart.nl is

schappen Margaret Wheatley met de woorden: "Whate-

dat het een centraal landelijk platform is, waarop de

ver the question, community is the answer." Om weer

initiatieven per gemeente staan vermeld. Tegelijkertijd

dicht bij huis te blijven zegt hij: "Op het gebied van

kunnen de verschillende gemeenten zich via die kaart

heel en veilig houden wij als gemeente uiteraard altijd

met elkaar vergelijken. Momenteel staat de teller op

zelf de vinger actief aan de pols. Wij mikken vooral

zo’n drieduizend initiatieven verspreid over het land.

op bijzondere invulling door gebruikers, waarbij de

Het maatschappelijk belang van dit instrument is daar-

gemeente voor de basis zorgt en de bewoners zelf de

door groot”.

plus kunnen zetten. We streven naar gezellige buurten

De vraag of de Nederlandse aanpak rond participatie in

waar de bewoners met plezier leven en werken. Dat is

de openbare ruimte internationaal gezien uniek is, be-

de grote maatschappelijke winst."

antwoordt Hommel ontkennend. "Denemarken en Engeland zijn landen waar burgers al veel langer actiever

Landelijk platform

zijn in hun eigen woonomgeving. In Nederland vindt

Bij PLAN terra zegt ir. Marco Hommel, directeur en stra-

nu een enorme omslag plaats in het denken over de

tegisch adviseur, dat participatiekaart.nl is ontwikkeld

rolverdeling tussen burger en overheid. Ik ben er best

naar aanleiding van vragen vanuit diverse gemeenten.

trots op dat participatiekaart.nl letterlijk kan laten zien

"In tal van bestuursakkoorden worden hoge ambities

hoe snel die ontwikkelingen momenteel gaan."

geuit voor meer participatie in de stad maar het overzicht van wat er allemaal al speelde was er niet. De

Tekst: Laurent Chevalier

eerste, logische stap was om alle bekende initiatieven digitaal in kaart te brengen. Zo is de huidige participatiekaart tot stand gekomen. Participatiekaart.nl is zo

Participatiekaart.nl is een landelijke webapplicatie met een overzicht

opgezet dat bewoners en bewonersorganisaties hun

van bewonersinitiatieven in gemeenten. De door adviesbureau PLAN

initiatieven zelf op de kaart kunnen aanvullen en be-

terra ontwikkelde website geldt als het Nederlandse kennisplatform

heren. Voor de gemeenten is die kaart daarmee uitge-

rond participatie-initiatieven in heel Nederland. Per gemeente is op

groeid tot een belangrijk instrument om te zien wat

de kaart snel te zien in welke gemeente bewoners actief zijn in de

er leeft en vooral waar binnen de gemeente energie

eigen buurt.

zit voor burgerparticipatie. Ook kunnen gemeenten via

GRAM | juni 2015

27

Samen werken aan schone centrumgebieden Het schoonhouden van centrumgebieden was lange tijd vooral een publieke taak. Maar de combinatie van krimpende budgetten en groeiende takenpakketten maakt het voor gemeenten steeds lastiger om een schoon centrum de gewenste aandacht te geven. Tegelijkertijd verwachten gebruikers van de openbare ruimte, kwaliteit. Schiet de gemeente naar hun idee te kort, dan aarzelen ze niet om van zich te laten horen. De oplossing ligt in het bundelen van belangen en krachten. In steeds meer plaatsen slaan gemeente en marktpartijen de handen dan ook ineen om door samenwerking centrumgebieden schoon te krijgen én te houden.

In het Focusprogramma Zwerfafval 2010-2020 zijn vanuit Gemeente

Zodra een marktpartij zélf met een initiatief komt, is

Schoon meer dan 60 projecten uitgevoerd gericht op samenwerkings-

het voor gemeenten verstandig om zo’n project een

projecten voor schone winkelstraten en -centra. Stichting Nederland

kans te geven - ook al strookt het niet helemaal met

Schoon is ook al langer bezig met het bestuderen en faciliteren van

bestaande beleidskaders. Door de teugels af en toe te

dergelijke publiek-private samenwerkingsverbanden. Zo liet Nederland

laten vieren, krijgen ondernemers het vertrouwen een

Schoon eind 2014, samen met Gemeente Schoon, een inventarisatie

volwaardige samenwerkingspartner te zijn. En blijkt

doen naar de verschillende initiatieven tussen gemeenten en marktpar-

iets te werken, dan kan het altijd daarna nog juridisch

tijen om centrumgebieden structureel schoon te houden. En afgelopen

worden geregeld.

maand bracht de stichting, opnieuw samen met Gemeente Schoon, diverse stakeholders bijeen tijdens een kennisbijeenkomst over hetzelfde

3. Voor ondernemers is ‘schoon’ noodzakelijk

thema in de Utrechtse Jaarbeurs.

Opgeruimd staat niet alleen netjes, het levert ook nog eens geld op. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat

Als deze projecten, inventarisatie, kennisbijeenkomst en de lessen van

bezoekers meer geld uitgeven in een winkelgebied dat

overige werkzaamheden op dit gebied iets duidelijk maken, is het dat

ze als schoon en veilig ervaren. Rond onze jaarlijkse

samenwerken loont, maar lang niet altijd even eenvoudig is. Om het in

verkiezing van het schoonste winkelgebied van Neder-

de toekomst toch wat eenvoudiger te maken, delen we hieronder de

land, werd dit nog maar eens bevestigd. Er bleek een

ervaringen met een achttal praktische aanbevelingen om samen verder

direct verband tussen de rapportcijfers van de winkel-

te kunnen werken aan schone centrumgebieden.

gebieden en de bestedingen van de bezoekers. Bezoekers die meer geld uitgeven: welke ondernemer is daar

1. Verkies kleine resultaten boven grote beloftes Grootse plannen. Ze klinken goed en staan prachtig in een persbericht, maar zijn lang niet altijd de beste route naar succes. Zo zijn er bij grotere projecten vaak meer stakeholders betrokken, wat de samenwerking complexer maakt, en is het risico op niet nagekomen beloftes nadrukkelijker aanwezig.

Bovendien leert de ervaring dat er altijd wel een groep ondernemers is die niet direct staat te springen om concreet aan een project bij te dragen. Bijvoorbeeld omdat zij het schoonhouden van een winkelgebied per definitie als een taak van de gemeente zien. De beste manier om deze groep te overtuigen, is het tonen van tastbare resultaten. En hoe kleinschaliger een project, hoe sneller resultaat mogelijk is. Kijk bijvoorbeeld of het mogelijk is om voor één winkelstraat de periode tussen het aanbieden en ophalen van bedrijfsafval te verkorten. Zo staat er minder lang afval op straat, waardoor het gebied door bezoekers direct als schoner wordt ervaren.

2. Laat als gemeente de teugels af en toe vieren Door druk op gemeentelijke budgetten is het samenwerken met private partijen steeds vaker dé manier om de kwaliteit van ‘schoon’ in centrumgebieden te waarborgen. Het is belangrijk om te beseffen dat er tussen publieke en private partijen flinke cultuurverschillen kunnen bestaan. Gemeenten werken vanuit beleidskaders en regelgeving, terwijl ondernemers veelal praktischer zijn ingesteld. Hebben zij een probleem? Dan moet er zo snel mogelijk een oplossing komen. Linksom of rechtsom.

28

GRAM | juni 2015

nu niet gevoelig voor?

Hierbij gaat het overigens niet alleen maar om winke-

hoe meer kans van slagen een project heeft. De samenwerking wordt er

liers, maar bijvoorbeeld ook om vastgoedeigenaren.

dan één tussen mensen, in plaats van tussen organisaties.

Tijdens de eerder genoemde kennisbijeenkomst vertelde Eric Duffhuis van adviesbureau Stad&Co over een

6. Praat over hetzelfde

project in Eindhoven. In het bewuste winkelgebied wa-

Ambtenaren en ondernemers hebben vanuit hun professie verschillen-

ren verschillende inzamelaars actief, waardoor er meer-

de belevingen van wat ‘schoon’ is. Dat hoeft geen problemen op te le-

dere containers stonden – met bijbehorende chaos.

veren, mits je niet langs elkaar heen praat. Zo is de schoonbeleving van

Uiteindelijk zijn de vastgoedeigenaren overtuigd om te

ondernemers veelal gebaseerd op een subjectief oordeel: ‘Hoe schoon

investeren in de ontwikkeling van een ondergrondse

ziet het er hier eigenlijk uit?’. Ambtenaren zijn daarentegen vooral be-

afvalcontainer. Ook zij zagen in dat deze oplossing op

zig met objectieve en meetbare waarden.

termijn voor meer rendement op hun investering kan zorgen.

Zodra objectieve indicatoren bij alle samenwerkingspartijen bekend zijn, praat je niet alleen over hetzelfde, maar zorg je er ook voor dat de

4. Het kan altijd beter

uiteindelijke resultaten van het project ook écht meetbaar zijn. En dat

Hoe goed een gemeente haar zaakjes ook op orde

kan weer van belang zijn om andere partijen te overtuigen om zich bij

heeft: er is altijd verbetering mogelijk, ook al is er niet

het samenwerkingsverband te voegen. In veel gevallen is het raadzaam

direct budget voor beschikbaar. Een goed startpunt

een intermediaire partij in te schakelen die het proces begeleidt.

om zicht te krijgen op mogelijke quick wins is het verbeteren van de dialoog tussen de gemeente en

7. Deel de successen

relevante marktpartijen. Ambtenaren krijgen hierdoor

Succes heeft vele vaders, leert het bekende spreekwoord. En omdat

een beter beeld van waar ondernemers tegenaan

iedereen deel uit wil maken van een succesverhaal, is het van belang

lopen en wat hun eventuele wensen, eisen en ideeën

om de resultaten van geslaagde pilots te delen. Marketing kan dan ook

zijn. Ondernemers voelen zich op hun beurt serieuzer

een belangrijke sleutel zijn om van een kleinschalige pilot een groot en

genomen als gespreks- en samenwerkingspartner, en

breed gedragen project te maken.

zien beter op welke manier zij zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Volgens Joost Menger, een adviseur stedelijke ontwikkeling die sprak tijdens een kennisbijeenkomst, doet veertig tot zestig procent van de

5. Spreek met één mond

ondernemers alleen aan een project mee als ‘iedereen’ er aan meedoet.

Het lijkt de meest voor de hand liggende aanbeveling:

Dit is de belangrijkste groep om te verleiden, en het delen van succes-

zorg dat de betrokken partijen één contactpersoon

verhalen kan daarbij goed van pas komen.

hebben, die met een 06-nummer bereikbaar is. Toch blijkt het in de praktijk lang niet altijd te gebeuren.

8. Zorg voor een goed georganiseerde wederpartij

Maar hoe sneller partijen met elkaar kunnen schakelen,

Uit onze inventarisatie naar publiek-private samenwerkingen bleek dat de organisatiegraad van betrokken partijen van grote invloed was op het slagingspercentage van een project. Bij het zoeken naar een samenwerkingspartner, bijvoorbeeld om een pilot te starten, is dit dan ook van belang.

Zo vertelde Jeroen Roose – van Leijden van adviesbureau HISA tijdens een kennisbijeenkomst over een project in de Utrechtse Zadelstraat.

Deze winkelstraat werd voor de pilot uitgekozen vanwege de hoge organisatiegraad: er was al een actieve ondernemersvereniging aanwezig. De ondernemers konden zo met één mond spreken, waardoor het snel mogelijk was om tot concrete afspraken te komen.

Als bewoners van een winkelgebied zich in een vereniging hebben georganiseerd, kan het raadzaam zijn om hen ook bij een project te betrekken. Dit is zeker het geval in oude binnensteden, waar vaak woningen boven winkelpanden zijn gevestigd.

Meer weten over publiek-private samenwerking voor schone centrumgebieden? Op www.kenniswijzerzwerfafval.nl is onze inventarisatie te vinden, inclusief een bijlage met voorbeelden uit de praktijk.

Tekst: Dorien Bosselaar, projectleider Stichting Nederland Schoon Dankzij de goede samenwerking tussen de gemeente Den Haag en de winkeliersvereniging Kijkduin, werd het gelijknamige winkelgebied in 2014 verkozen tot schoonste van Nederland.

GRAM | juni 2015

29

nieuws Tekst: Ilse van der Grift ming brengen van het wetsvoorstel heeft

Jaarverslag

Het NVRD-bestuur

staatssecretaris van Financiën Wiebes ge-

Tijdens de ALV

heeft Olaf Prinsen

reageerd op enkele knelpunten die door

is het jaarver-

per 1 juli 2015 be-

onder andere de NVRD naar voren zijn

slag

noemd als nieuwe

gebracht. Nu het wetsvoorstel tot wet

werken loont'

directeur

de

is geworden, breekt het tijdstip van im-

van de NVRD vastgesteld. Het jaarverslag

Nieuwe directeur NVRD

van

'Samen-

Prin-

plementatie aan. Gemeenten, provincies,

is te downloaden op

sen is sinds 2010

waterschappen en andere publiekrech-

www.nvrd.nl/over-nvrd/jaarverslag.

Wethouder

Milieu

telijke rechtspersonen die een onderne-

NVRD.

Olaf

gemeente

ming drijven, worden per 1 januari 2016

Cofinanciering voor nieuwe

Apeldoorn en voorzitter van de commis-

in beginsel belastingplichtig voor de ven-

medewerkers VANG en BOR

sie Milieu, Energie & Mobiliteit van de

nootschapsbelasting. De Wet Modernise-

Wilt u vacatures opvullen of nieuwe me-

VNG. Door deze laatste taak was hij onder

ring Vpb-plicht overheidsondernemingen

dewerkers aannemen in het kader van

andere nauw betrokken bij de ontwikke-

brengt een wijziging op de huidige Wet

VANG of BOR-taken? Dan kunt u gebruik

ling van het Publiek Kader Huishoudelijk

op de vennootschapsbelasting 1969. De

van cofinanciering vanuit het Sectorplan

Afval 2025, dat eind 2014 werd aangebo-

huidige wet kent het uitgangspunt dat

en subsidie krijgen. De subsidieregeling

den aan de Tweede Kamer. Olaf Prinsen is

publiekrechtelijke rechtspersonen niet

is 10 mei ingegaan. U kunt zich aanmel-

enthousiast over zijn nieuwe functie: “Ik

belastingplichtig zijn, tenzij ze een in de

den tot 10 september of totdat de rege-

heb me de afgelopen vijf jaar met over-

wet genoemde belaste activiteit verrich-

ling is uitgeput. Intekenen kan op www.

tuiging en plezier ingezet voor de stad

ten. Dat uitgangspunt wordt drastisch

sectorplan-ambor.nl. Wees er snel bij!

Apeldoorn. De afval- en reinigingssector

gewijzigd in die zin dat publiekrechte-

heeft me gegrepen sinds deze in mijn por-

lijke rechtspersonen per 1 januari 2016

Reserveer 5 november

tefeuille zat.”

belastingplichtig worden voor zover zij

In navolging van vorig jaar organise-

een onderneming drijven. Als de belas-

ren de Commissies KAM en P&O weer

Nieuwe bestuursleden

tingplicht vaststaat, kan eventueel een

een dag over actuele thema’s op het

Tijdens de ALV van 29 mei jongstleden

beroep worden gedaan op een van de vijf

gebied van veiligheid en personeel.

zijn er twee nieuwe bestuursleden

algemene vrijstellingen die de nieuwe

Meer weten over de wet Werk en Ze-

benoemd: Toine Theunis, wethouder

wet rijk is:

kerheid of de nieuwe ontwikkelingen

van de gemeente Roosendaal, en Rob

1. vrijstelling voor interne activiteiten;

van de P90? Reserveer dan donderdag

Schram, directeur Reinigingsbedrijf

2. vrijstelling voor uitoefening van over-

5 november in uw agenda.

Midden-Nederland. De Algemene Le-

heidstaken en publiekrechtelijke be-

den Vergadering heeft ingestemd met

voegdheden, tenzij in concurrentie

in

de

wordt getreden;

hun benoeming. Daarnaast is na ruim acht jaar afscheid genomen van Eric

3. vrijstelling voor ‘quasi-inbesteding’;

Bodar. Het Bestuur heeft hem bedankt

4. vrijstelling voor samenwerkingsverNVRD agenda

banden;

voor zijn jarenlange inzet voor de ver-

24 juni Regiobijeenkomst

eniging en het bureau. Tot slot heeft

5. vrijstelling voor overheidstaken op

de ledenvergadering ingestemd met

basis van een dienstverleningsover-

Noord-Nederland

de herbenoeming van Hermann Jäger,

eenkomst (verlegde overheidstaken-

25 juni Commissie KAM

John Vernooij en Cees Paridaans.

vrijstelling).

25 juni Commissie Inzameling & Recycling

De

publiekrechtelijke

rechtspersoon

25 juni Bestuur NVRD

Vennootschapsbelastingplicht

moet dan wel voldoen aan de vereisten

30 juni Benchmarkbijeenkomst

overheidsondernemingen

van de desbetreffende vrijstelling. De

Op 26 mei 2015 is het wetsvoorstel ‘Wet

NVRD gaat een brochure maken waarin

3 juli Commissie Afvalpreventie

Modernisering Vpb-plicht overheidson-

de gevolgen van de Wet Modernisering

3 juli Commissie Opleiden &

dernemingen’ door de Eerste Kamer aan-

Vpb-plicht overheidsondernemingen in-

genomen. Voorafgaand aan het in stem-

zichtelijk worden gemaakt.

30

GRAM | juni 2015

Huishoudelijk Afval

Professionaliseren

NIEUWS UIT DE BRANCHE

ReinigingsDemoDagen 2015 Tijdens de zevende editie van de Reinig-

stof in Nederland. Het rijden op alterna-

waterstof, deden bezoekers mee

ingsDemoDagen bracht de NVRD alterna-

tieve brandstoffen is meer dan een ver-

het spel ‘Welke brandstof kiest u?’. Een

tieve brandstoffen voor inzamelvoertui-

haal alleen, het kan écht, zelfs met een

op Ganzenbord geënt spel dat deelne-

gen onder de aandacht. Meer dan 3000

vooruitstrevende techniek als waterstof.

mers laat kennismaken met alle aspecten

bezoekers kwamen op de demodagen

Deze boodschap is goed overgekomen.

van verschillende soorten (alternatieve)

af. Wagenparkbeheerders, chauffeurs/

Binnen de branche zijn steeds meer wa-

brandstoffen.

beladers,

beleidsmedewerk-

gens die worden aandreven door een al-

ers van gemeenten, ieder heeft op zijn

ternatieve brandstof. Gezien het feit dat

Al met al kan de NVRD terugkijken op

eigen manier te maken met het thema

de afvalbranche staat voor duurzaam-

twee succesvolle dagen waarin het is

duurzaam inzamelen.

heid en innovatie is dit ook wel logisch.

gelukt om de term alternatieve brand-

Truck van de Toekomst

Vooral voertuigen die op CNG/Groengas,

De NVRD stimuleert alternatieve brand-

Samen met Truck van de Toekomst, een

elektrisch of hybride rijden zijn goed

stoffen met als doel het creëren van

initiatief van Rijkswaterstaat (RWS) be-

vertegenwoordigd. De aanvankelijke kin-

een duurzamer wagenpark. Het dossier

mande de NVRD een stand om verduurza-

derziektes zijn grotendeels verholpen.

schone technieken speelt hierop in. Bent

ming van het wagenpark te stimuleren.

Zodoende rijdt een groot deel van de

u benieuwd wat de NVRD op dit gebied

Niet alleen werd informatie gegeven over

inzamelvoertuigen van bijvoorbeeld Om-

allemaal doet? Kijk dan voor meer infor-

alternatieve brandstoffen, ook was er de

rin, Meerlanden en ACV op duurzame

matie op www.nvrd.nl

unieke mogelijkheid om mee te rijden in

brandstoffen. Naast de mogelijkheid om

het enige afvalinzamelvoertuig op water-

te rijden in een truck aangedreven op

inkopers,

aan

stof tastbaar te maken voor het publiek.

Tekst: Rik Hardenberg

850 miljoen batterijen in Nederlandse huishoudens Ze zijn onmisbaar in een huishouden:

gebruikt in allerlei huishoudelijke ap-

steeds meer huishoudelijke apparaten

batterijen en accu’s. In totaal bezitten

paraten, 12 zitten in afgedankte ap-

met batterijen en accu’s. Denk aan de

Nederlanders er maar liefst 850 miljoen,

paraten op zolders, kelders en kasten

vele afstandsbedieningen, (computer)

gemiddeld 113 per huishouden. Opval-

(gezamenlijk 87 miljoen) en 28 batte-

spelletjes, mobiele telefoons, fietslam-

lend is dat de meeste mensen hun huis-

rijen zijn nieuw of leeg. Het aantal

pen, horloges, laptops en fotocamera’s.

houdelijke batterijenbezit schatten op

lege en gebruikte batterijen en accu’s

slechts 25 tot 35 exemplaren. In werke-

van huishoudens is de laatste 12 jaar

In 2003 gaf Stibat (Stichting Batterijen)

lijkheid is dit aantal drie keer zoveel. Dit

flink gestegen: in 2003 bezat een huis-

voor het eerst opdracht voor een in-

blijkt uit onderzoek van onderzoeksbu-

houden nog gemiddeld 71 batterijen

ventarisatieonderzoek. In 2006, 2009,

reau Panteia in opdracht van Stibat.

en in 2015 zijn dit maar liefst 113 bat-

2012 en 2015 is het onderzoek her-

terijen. Deze verbatterijrisering is mede

haald; dit jaar namen ongeveer 1.400

mogelijk gemaakt door de opkomst van

huishoudens deel.

Van de 113 batterijen worden er 73

GRAM | juni 2015

31

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Afvalinfo: portal voor afvalkalenders Een portal met links naar alle online

afvalkalenders

van

Nationale Vuilnisvrouwendag

Neder-

land: het kan op afvalinfo.nl. Op

Kom je ook?

afvalinfo vindt u direct de juiste inzameldata van alle

gemeenten

en ook uw persoonlijke digitale afvalkalender. U tikt op de homepage uw postcode en huisnummer in, waarna afvalinfo de bijbehorende kalender of site opzoekt en deze

Wanneer Tijd Wie Waar

presenteert. Ook kunt u in de lijst met gemeenten direct alle actuele informatie per gemeente vinden.

Daarnaast

verzamelt

afvalinfo

nieuws en informatie op het gebied van afval en hergebruik. Gemeenten en afvalinzamelbedrijven kun-

13.00 13.30 14.30 15.30

donderdag 2 juli

13.00 - 16.00 uur voor alle vrouwen die werken in het afval (uitvoering: planning, chauffeurs, medewerkers milieustraat etc.)

Avalex, Schieweg 99, Delft

Programma ontvangst + cabaret workshop zelfverdediging op naaldhakken (door: Spa Groep) workshop creatief met afval + visagie en fotoshoot hapje en drankje + afsluiting

Meld je aan via: ikbenerbij@avalex.nl

nen ook zelf actief nieuws en informatie aanleveren, inclusief een link naar de eigen site. Met het plaatsen van tips en informatie op de portal wil afvalinfo afvalbesparing en hergebruik stimuleren.

Meer weten?

Ga naar www.afvalinfo.nl

Nederlanders leveren meer verlichting in voor recycling In 2014 hebben consumenten en pro-

economische crisis. Stichting LightRec

lichting zijn opgenomen in het standaard

fessionele gebruikers meer lampen en

is tevreden met het behaalde resultaat.

bouwbestek van STABU. Een enorme stap

armaturen ingeleverd voor recycling.

“Het is goed om te zien dat de inzame-

vooruit, want het maakt professionals

Nederlanders leverden via Wecycle ge-

ling in de lift zit. En dat er dus weer min-

in de bouw bewust dat ook lampen en

zamenlijk 3,7 miljoen kilo aan lampen

der tl-buizen, spaar- en ledlampen in de

armaturen ingezameld moeten worden

en verlichtingsarmaturen in. Dit is een

vuilnisbak of in het sloopafval terecht

voor recycling.” Daarnaast stimuleren ac-

stijging van 4,5 procent. Het aandeel

zijn gekomen“, aldus Gied van Hoorn

ties zoals de Gouden Bakkie-campagne,

ingezamelde lampen steeg met 2,6 pro-

manager a.i. van LightRec. De stichting

handige inzamelcontainers bij de (techni-

cent, het aandeel ingezamelde arma-

hoopt dat de stijgende lijn zich in 2015

sche) detailhandel en slimme retourlogis-

turen maakte een stijging door van 6,2

voort zal zetten.

tiek de inzameling bij het professionele circuit, waar de meeste lampen en arma-

procent. De categorie armaturen groeide de afgelopen jaren gestaag, in 2014 wer-

LightRec zet dit jaar vooral in op het

turen vandaan komen. De inzamelresul-

den er weer meer armaturen ingeleverd

inzamelen van verlichting vanuit sloop

taten van uitvoeringsorganisatie Wecycle

voor recycling. Deze stijging is naar alle

en bij de grote installatiebedrijven. Van

lieten recent zien dat de inzameling van

waarschijnlijkheid te danken aan een be-

Hoorn: “We hebben net voor elkaar ge-

e-waste via de detailhandel met 10 pro-

ginnend herstel in de bouwsector na de

kregen dat de inzamelmiddelen voor ver-

cent is gestegen.

32

GRAM | juni 2015

NIEUWS UIT DE BRANCHE

BLIJF OP DE HOOGTE VAN ACTUALITEITEN LEES AL HET NIEUWS IN ÉÉN OOGOPSLAG LEG CONTACT MET COLLEGAPROFESSIONALS EN EXPERTS DISCUSSIEER MET VAKGENOTEN DOE JE VOORDEEL MET HET KENNISPLATFORM

MAAK EEN PERSOONLIJK PROFIEL AAN OP HET NVRD LEDENNET Werkzaam binnen een organisatie die lid is van de NVRD? De NVRD vertegenwoordigt

HEB JE AL EEN PROFIEL?

alle gemeenten in Nederland en hun be-

Veel medewerkers van bedrijven die

drijven actief in afvalbeheer en het beheer

lid zijn van de NVRD hebben al een

van de openbare ruimte.

profiel zonder dit zelf te weten. Dit is

Omdat de organisatie waar je werkzaam

alvast voor je aangemaakt. Check jouw

bent lid is van de NVRD krijg je toegang

profiel en vul het aan door naar www.

tot het ledennet. Op het ledennet vind je

nvrd.nl te gaan en je rechtsboven in te

onder andere dossiers, collega professio-

loggen op het ledennet. Wachtwoord

nals en kun je online discussies starten en/

vergeten? Gebruik de ‘wachtwoord

of volgen. Daarnaast ontvang je in de toe-

vergeten functionaliteit’.

komst op je zelf aangegeven interesse/expertise gebied berichten.

AANMELDEN Als er nog geen automatisch profiel voor je is aangemaakt door NVRD maar het bedrijf of de gemeente waar je werkzaam bent is wel lid, ga dan naar www.nvrd.nl/accountaanvragen om je direct aan te melden.

WWW.NVRD.NL

GRAM | juni 2015

33

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Raymond van der Sluijs, gemeente Nissewaard Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

Agenda 7 – 9 september ISWA World Congress, Antwerpen Inl. www.iswa.org 8 - 10 september Groentechniek Holland voor professionals die werkzaam zijn in de groene openbare ruimte Walibi evenemententerrein in Biddinghuizen, inl. www.groentechniekholland.nl 24 september NVRD themadag Werk maken van integraal beheer

Eindredactie

1 oktober

Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Afvalconferentie, World Forum Den Haag

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

Organisatie: Vereniging Afvalbedrijven, Ministerie I&M, NVRD Inl. www.afvalconferentie.nl 13 – 15 oktober World Efficiency, eerste mondiale vakbeurs voor klimaat- en energie oplossingen, Paris Porte de Versailles, inl. www.world-efficiency.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd.

Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

34

GRAM | juni 2015

GTH_adv_92 x 130 mm_GRAM.indd 1

29-04-15 17:51

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu.

Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier. www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

GRAM | juni 2015

35

Levert uw GFT-afval al energie op?

De nieuwe Bio Power vergister van Indaver werkt op volle kracht. Geschikt om 75.000 ton GFT-afval per jaar een nieuwe start te geven. Als groen gas, CO2, compost of biomassa. Geen afval meer, maar een perfecte kringloop. En dat is de missie van Indaver: steeds meer kringlopen sluiten om zo veel mogelijk afval een nieuw leven te geven.

We zijn niet voor niets ‘toonaangevend in duurzaam afvalbeheer’.

Meer weten over Indaver, onze visie op een biobased economy en de Bio Power vergister in Alphen aan den Rijn? Kijk dan op www.indaver.nl voor meer informatie.

www.indaver.nl