NOMMER 5

In dit nummer o.a. Water: een grote succesfactor in het noorden 6 The Energy Battle 10 • Flinc is behoorlijk tekeergegaan 12 • De extra troeven van de NOM 16 Fitheid, slagkracht, productiviteit: NPAL! 22 • Onze participaties spreken vrijuit 26

Gisteravond ging ik met een goed gevoel naar huis. Ik weet niet of u op dit type ontboezemingen van mij zit te wachten, maar als openingszin past hij uitstekend. Gisteravond was namelijk de avond van 16 september. Ik reed naar huis na afloop van het Ondernemers Congres (inhoudelijk meer hierover op pagina 20 en 21). Een inspirerende dag!

Inspiratie en motivatie

Voor de nazit van het congres hadden wij als NOM een aantal ‘jonge honden’ uitgenodigd die via ons Flinc-loket een financiering hebben gekregen om hun dromen als startende ondernemer waar te maken. Tussen de al wat grijzer wordende koppen doet zo’n stel gedreven starters je goed. De gedrevenheid en het doorzettingsvermogen om van hun product en hun onderneming iets te maken spat er vanaf. Maar ook het realisme dat ze het niet alleen kunnen, en dat je op tijd de juiste ondersteuning moet zoeken om te voorkomen dat dromen nachtmerries worden, viel me op. Het gesprek aan onze eettafel paste daarmee perfect bij de hele dag: met passie gaan voor je doel, je medewerkers daarin meenemen, en ondertussen realistisch blijven. En dat zeker in het huidige economische tij.

Siem Jansen jansen@nom.nl

Na de sombere toon van Prinsjesdag geeft zo’n dag met alle gesprekken je toch nieuwe motivatie. Motivatie om vanuit de NOM een bijdrage te leveren aan de economische ontwikkeling in het noorden. De artikelen in deze NOMMER illustreren hoe en met wie we dat doen. Dat zijn vooral ondernemers die kansen zien. En die zijn er gelukkig genoeg in onze regio. Ongeacht hun leeftijd zijn ze allemaal gedreven! Ik denk dat ik het goede gevoel wel vast kan houden.

I N H O U D 6

10

22

16

Aan het woord

2

Een inspirerende dag voor en door Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Piek

6

Het noorden maakt de borst nat: de ambities van Water

Teamwork

10

80 energietoppers, 14 teams en 5 finalisten, The Energy Battle 2009

Successen

12

Flinc bezig geweest: verhalen over en door Grote Jongens

Uitgelicht

16

MBO/MBI: over de extra troeven van de NOM

Agenda

19

Gouden kansen voor de NOM: duurzaamheid

Podium

20

Petje op en petje af voor de ondernemers

Nieuw!

22

Wereldtop komt steeds dichterbij in ’t noorden: NPAL

Participaties

26

Drie ondernemingen vonden de weg en ... spraken erover

En verder … Nommer-shop 4 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• NOM on tour 5 • Yes! Een crisis door Harmen Hoogeveen, directeur Waterbedrijf Groningen 15 NOMMER Yvette Dijkshoorn 25

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de

Nommer-Shop

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomsten resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

Must have NOM-pet Heeft u het Ondernemers Congres bijgewoond? NOM/KvK workshop gevolgd? Meegedaan met ‘petje-op, petje-af’? Alle vragen positief

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

beantwoord?! Dan heeft u geluk en is het nieuwe NOM-artikel, eentje in de categorie must haves, reeds in uw bezit. Nog geen pet? Gewoon

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

even een mail sturen naar info@nom.nl (te verkrijgen voor € 5,-).

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Gerrit Baarda, Rob Castien, Geertje Dam, Gerben van Dam, Yvette Dijkshoorn, Folkert van der Glas, Marloes Heeres, Harmen Hoogeveen, Siem Jansen, Petra Kerrebijn, Rudy Noordenbos, Cees Verhagen, Machteld van der Werf,

4

Lolle Wijnja.

Fotografie: Sam Maldonado en Tom ten Seldam (cover), Partick Ruiter, stock, archief NOM.

Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

Oplage: 3.000 exemplaren.

Tijd voor een make over?

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

Zeker in deze tijd is de behoefte aan

vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

heldere en praktische handvatten

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-

groot. Ambities, voornemens en

hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

plannen genoeg, maar hoe kunnen ze

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

daadwerkelijk gerealiseerd worden?

Het boek, De Management Makeover,

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,

vergroot uw realisatiekracht en biedt

Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij

handvatten om de kans op succes

voor Noord-Nederland.

vele malen groter te maken!

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Van ambitie naar resultaat dus. Daar

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

kun je mee thuiskomen! Te bestellen voor € 15,- door een mail te sturen

Cover: Tijdens het Ondernemers Congres konden ondernemers zich op de NOM-stand laten vereeuwigen als rasondernemer op de cover van een NOMMER. Het enthousiasme was groot, de cover toont een kleine selectie.

naar info@nom.nl.

NOM on tour ...

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

De wind in de zeilen met de NOM De NOM doet er alles aan om te zorgen dat het de noordelijke economie voor de wind gaat. Meestal figuurlijk, maar heel soms ook letterlijk. We voeren mee met de Sail In tijdens DelfSail 2009 op het Russische Tallship de MIR, een authentieke driemaster waarop tot voor kort 100 kadetten de fijne kneepjes van het zeemanschap leerden. De dag was een groot succes! Meer dan 450 gasten hebben kunnen genieten van het geweldige evenement. Kijk op NOM-TV (www.nom.nl) voor een impressie.

Promotiedagen Noord-Nederland Op 3 en 4 november aanstaande is het weer zover: de Promotiedagen Noord-Nederland worden voor de 23e keer georganiseerd. Ook de NOM is weer van de partij. Samen met convenantpartners Kamer van Koophandel, Syntens en TCNN kunt u ons vinden op standnummers 6257 t/m 6266 in de Martinihal Expo 1. Samen staan we sterk dus komt u vooral even langs!

Energy Delta Convention Van 16 tot en met 18 november vindt de Energy Delta Convention plaats in Martiniplaza. De NOM organiseert dit congres samen met de RuG en Energy Valley. Er staan veel inspirerende sprekers en interessante workshops op het programma. Heeft u energie-ambities? Zorg dan dat u erbij bent! De finale van de Energy Battle (zie pagina 10 en 11 van deze NOMMER) vindt plaats tijdens de EDC. Kijk voor meer informatie op www.rug.nl/energyconvention.

5

NOM draagt steentje bij

Groei naar Europese water aan noordelijke waterambities 6

Water is letterlijk van vitaal belang. Maar water is schaars.

In een land waar de regen vaak met bakken uit de lucht valt en je zelfs je toilet doorspoelt met het zuiverste drinkwater is dat moeilijk voor te stellen. In Nederland is water vanzelfsprekend. Voor een verwaarloosbaar bedrag (< 0,2 cent/liter) beschik je over een onbeperkte hoeveelheid drinkwater van extreem hoge kwaliteit.

voedsel, energie en gebruiksgoederen zijn enorme hoeveelheden water nodig. Om een beeld te geven: voor elke auto die gemaakt wordt zijn al honderdduizenden liters water nodig.

Watertechnologie slimmer maken Alex Berhitu is sinds januari Projectmanager Water bij de NOM. Als ‘watertechnoloog’ maakt ook hij zich zorgen over de toenemende schaarste: ‘Ze zeggen wel eens dat water de olie van de toekomst is. Dat hoop ik niet, want olie raakt op. Maar het is wel

Water wordt steeds schaarser

sanitaire voorzieningen. En dat wordt

waar dat het toenemende waterver-

Met die luxe situatie mogen we onze

alleen maar erger. Door de groeiende

bruik zwaar drukt op de zelfreinigen-

handjes dichtknijpen, want mondiaal

wereldbevolking en stijgende wel-

de werking van de aarde. De rol van

gezien is er sprake van een ernstige

vaart is er steeds meer water nodig.

moderne zuiveringstechnologie wordt

watercrisis. Op dit moment heeft

Niet alleen voor drinkwater, maar

steeds belangrijker. Gelukkig zijn we

meer dan een miljard mensen on-

vooral ook voor landbouw en indu-

op dat punt tot heel wat in staat. Er

voldoende schoon drinkwater en/of

strie. Om de wereld te voorzien van

zijn al veel technologieën om van het

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

vuilste water het schoonste water te

Het succes van de watercampus

resultaten. Denk aan innovaties als

maken: fysische scheiding, biologi-

In Leeuwarden vormt zich op dit mo-

Blue Energy en Dutch Rainmaker,

sche zuivering, chemische zuivering,

ment een belangrijk kenniscentrum.

maar ook aan het jaarlijkse Wetsus

noem maar op. De uitdaging voor

Een watercampus van Europese allure.

Congres waar honderden bestuurders,

de komende jaren is om die techno-

TTI Wetsus is daarin de spil, met

ondernemers en wetenschappers uit

logieën slimmer te maken en/of ze

daaromheen een keur van ambitieuze

vele landen elkaar ontmoeten.

hub krijgt steeds meer vorm slimmer in te zetten. Met een lager

technologische bedrijven. Deze kun-

Grote uitbreiding op komst

verbruik van energie en chemicaliën,

nen niet alleen gebruikmaken van

Het succes van het watercentrum is

een hoger rendement en waar mo-

de ruim aanwezige kennis, maar ook

zo groot, dat er ruimteproblemen

gelijk extra toegevoegde waarde. Zo

van allerlei professionele faciliteiten,

dreigen te ontstaan. Daarom vinden

lopen er onderzoeken of je waarde-

zoals laboratoria, een waterapplicatie-

er de komende jaren gefaseerd grote

volle componenten zoals fosfaten

centrum en verschillende demosites.

uitbreidingen plaats. Voor de korte

uit vervuild water kunt verwerken

In een prachtig verbouwde kerk naast

termijn staat de bouw van een nieuw

tot meststof. Of neem het Cradle to

Wetsus bevindt zich de ‘Incubator’, een

bedrijvengebouw op de planning. Op

Cradle Islands-project. Daarin willen

bedrijvencentrum waar jonge tech-

de iets langere termijn komt er een

een aantal Noordzee-eilanden slimme

nologische bedrijven de stap naar de

prachtig nieuw hoofdgebouw. Een

technologie toepassen om zelfvoor-

markt onder begeleiding kunnen ma-

architectonische landmark waar ook

zienend te worden op het gebied van

ken. De samenwerking tussen Wetsus

Wetsus wellicht naartoe verhuist. De

water, energie en afval.’

en het bedrijfsleven heeft al geleid tot

huidige Wetsus-locatie kan vervolgens

allerlei internationaal aansprekende

gebruikt worden bij de uitbreiding

Noord-Nederland en water Nederland blaast internationaal al een stevig partijtje mee op het gebied van water: ‘Door onze dijken, molens en gemalen staan we overal bekend als waterland. Maar ook op watertechnologisch gebied hebben we een uitstekende naam. Parels als Paques in Balk en het Twentse Norit behoren internationaal tot de top.

Noord-Nederland, met TTI Wetsus als belangrijke pijler, profileert zich steeds nadrukkelijker als dé nationale regio voor watertechnologie. Maar als we voorop willen blijven lopen is innovatie noodzakelijk. Niet alleen bij de watertechnologische bedrijven en in de onderzoeksprogramma’s van Wetsus, maar ook bij bedrijven die watertechnologie toepassen.’

De locatie van de uitbreidingsplannen in Leeuwarden.

7

van het waterapplicatiecentrum, een nieuwe faciliteit gevestigd in het Van Hall, waar bedrijven kunnen werken aan kleinschalige proefopstellingen.

Europese water hub De NOM draagt een actief steentje bij aan de uitbreidingsplannen. ‘Dat doen we niet alleen’, haast Alex Berhitu zich te zeggen, ‘maar samen met een groot aantal bedrijven, overheden en kennisinstellingen, verenigd in de Water Alliantie. Samen zetten we ons in om er iets heel moois van te maken. Als je je internationaal wilt profileren als excellent watercentrum dan moet er ook iets staan. Daarom willen we de uitbreiding groots aanpakken.

‘Eén van de ambities van de Water Alliantie is namelijk om Leeuwarden uit te laten groeien tot een Europese water hub: the place tot be in Europa

8

op het gebied van waterkennis en watertechnologie.’

‘In Noord-Nederland, met Leeuwarden als kernpunt, hebben we alles om die rol te vervullen: de kennis, de bedrijvenconcentratie, het innovatief vermogen en de organisatorische

Het NOM-waterteam met v.l.n.r. : Reinder de Jong, Ruud van Dijk, Koen van den Berg, Herman de Vries en Alex Berhitu.

structuur. De ondernemers staan bol van de briljante ideeën. We zijn er

betrokken is bij de realisatie van de

ondernemers te helpen een goede

zeker van dat we een belangrijke bij-

plannen: ‘De NOM is op allerlei ter-

start te maken. Al met al hebben we

drage kunnen leveren aan de mondi-

reinen actief om Noord-Nederland op

dus een compleet waterteam met

ale watervraagstukken.’ Deze ambitie

de kaart te zetten als internationaal

verschillende specialismen.’

wordt mede-ondersteund door het

watercentrum. We zijn als partner

Ministerie van Economische zaken,

en adviseur betrokken bij de fysieke

dat Noord-Nederland heeft aange-

uitbreiding van de faciliteiten, maar

Gebruikers betrekken bij nieuwe ontwikkelingen

wezen als nationaal speerpunt voor

we proberen ook watertechnologische

Alex zelf houdt zich bezig met

watertechnologie.

bedrijven naar het noorden te halen.

business development, een belang-

Daarnaast kan onze afdeling Finance

rijke succesfactor voor de sector.

Het waterteam van de NOM

in veelbelovende waterbedrijven

Briljante ideeën komen immers pas

Alex Berhitu is in zijn functie de wa-

participeren en kunnen starters in de

tot hun recht als ze toegepast worden.

terspecialist van de NOM, maar zeker

watersector een beroep doen op Flinc,

‘Technologieontwikkelaars moeten

niet de enige NOMMER die actief

een initiatief van de NOM om nieuwe

vaak eindeloos met hun idee/product

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

leuren om een geschikte launching

laars hebben een launching customer

customer te vinden. Sommige ideeën

voor hun innovaties, de gebruikers

komen daardoor nooit de ontwikke-

profiteren rechtstreeks van de kennis

lingsfase voorbij en dat is doodzonde.

en innovatiekracht in de regio en de

Daarom gaat de NOM de afnemer

concurrentiekracht van het noorde-

nu veel eerder en nadrukkelijker bij

lijke bedrijfsleven neemt toe.’

het innovatietraject betrekken. We logieleverancier - kennis - technolo-

Kom met watergerelateerde uitdagingen naar de NOM

giegebruiker. Met andere woorden:

De NOM en hun convenantpartners

we gaan de wensen en vraagstukken

TCNN, Syntens en Kamer van Koop-

van de watergebruiker als uitdaging

handel spelen in dit traject de rol van

voorleggen aan technologiebedrijven,

matchmaker en coördinator. ‘In het

die daarbij ondersteund worden door

noorden zie je overal ideeën, wensen

kennisinstituten. Op die manier kun-

en uitdagingen, maar de uitvoering

nen sneller nieuwe product-markt-

stokt vaak bij het vinden van een

combinaties ontstaan die vervolgens

geschikte partner. Samen met onze

ook meteen toepassing vinden. Het

convenantpartners kunnen wij daarbij

idee is niet nieuw. Kijk bijvoorbeeld

helpen. We inventariseren de vragen

naar het drinkwaterteam van het pro-

van de gebruikers en de mogelijke

ject Water in Balance. Verschillende

technische oplossingen en brengen

bedrijven werken daarin aan innova-

partijen bij elkaar rond gemeenschap-

tieve oplossingen voor vraagstukken

pelijke ontwikkelthema’s. Vervolgens

van het Waterlab Noord.’

sturen we aan op het ontstaan van

richten ons op de driehoek techno-

concrete projecten waarbij de afnemer

Noord-Nederland, met TTI Wetsus als belangrijke pijler, profileert zich steeds nadrukkelijker als dé nationale regio voor watertechnologie.

Een driedubbele slag slaan

de regie voert. Als het klikt zorgen wij

Het doel van de NOM is om inno-

vanuit ons netwerk voor professionele

vatieve ontwikkelingen te stimule-

begeleiding en eventueel hulp bij de

ren die een bijdrage leveren aan de

financiering. Ook op subsidiegebied

concurrentiekracht van noordelijke

kunnen we een steentje bijdragen. Die

bedrijven. ‘Technologieproducenten

beheren we niet zelf, maar we kennen

leveren relatief maar een kleine bij-

wel de weg er naartoe.’

drage aan de totale productiewaarde van de watergerelateerde sectoren.

Om zijn rol goed te kunnen spelen

De productiewaarde van de water-

moet Alex de markt op zijn duimpje

afhankelijke industrie zoals food en

kennen: ‘Ik heb al met veel bedrijven

chemie is daarentegen vele malen

kennis gemaakt en ik wil er nog veel

groter. Bovendien blijkt dat ruim 80%

meer leren kennen. Maar met alleen

van deze grootgebruikers hun water

praten bereik je niets, er moet wat

in eigen beheer behandelen. Als we

gedaan worden. Mijn oproep aan alle

ervoor kunnen zorgen dat er een

noordelijke bedrijven is daarom: kom

nauwe samenwerking tot stand komt

met je watergerelateerde uitdagingen

tussen deze gebruikers en de noorde-

naar de NOM. De kans is groot dat we

lijke technologiebedrijven slaan we

ze samen kunnen oppakken. Ik kijk er

een driedubbele slag. De ontwikke-

naar uit.’

■

9

Voor Greener and Cleaner!

10

Energietoppers strijden ‘Wat moeten we nu doen om in 2014 succesvol te zijn op het gebied van energie?’

Op 12 september heeft Studentstock de Energy Battle 2009* georganiseerd. Tachtig laatstejaars energiestudenten uit het hele land streden in 14 teams om de meest ‘novel, non-obvious and usefull solution’ voor energievraagstukken die door bedrijven aan hen werden voorgelegd. De rode draad in alle vraagstukken was: ‘Wat moeten we nu doen om in 2014 succesvol te zijn op het gebied van energie?’ De deskundige jury, onder leiding van Prof. Ton Schoot Uiterkamp, kreeg in de spannende ‘one-minute pitch’-ronde de oplossingen gepresenteerd. Vijf teams gaan met lovende woorden van de jury door naar de finale op 18 november tijdens de Energy Delta Convention in Groningen.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Geertje Dam, directeur van Studentstock, noemt de Energy Battle een ‘lekker concreet‘ voorbeeld van het verbinden van laatstejaars toptalent aan de energiesector.

‘Kennistransitie en het verbinden van jong toptalent is essentieel. Deze laatstejaars energiestudenten staan op het punt de arbeidmarkt te betreden. Dat betekent dat ze dus goed moeten weten waar energiebedrijven zich nu mee bezighouden en andersom.’

Door toptalenten collectief te verbinden aan de energiesector kan een kweekvijver gerealiseerd worden.

De speciaal voor de Energy Battle opgerichte Energy Talentpool, stroomde binnen een maand vol met meer dan 100 enthousiaste en geïnteresseerde energietalenten.

Frank van Es, van de nieuwe Hanze Interregio, pleit voor het realiseren van één internationaal topopleidingsinstituut op energiegebied in de regio. ‘Een opleiding waar energiestudenten uit heel Europa, de experts voor de toekomst op afkomen, desnoods virtueel. Als we maar gezamenlijk het hele pakket afdekken.’ Noord-Nederland is hard op weg een leidende positie in te nemen als energieregio in Europa, onder andere door de intensieve samenwerking met Noord-Duitsland. Op gasgebied speelt de Gasunie op wereldniveau al langer een belangrijke rol.

in Groningen

Juryrapport voor de vijf finalisten 11

Team BioMCN onderscheidde zich door out of the box te denken: ‘Their proposal to use biomethanol both as a fuel, a feedstock and an energy buffer is a fine example of ‘thinking out of the box’.

Team Gasunie keek verder: ‘Their advice to look beyond fossil resources and to focus on renewables is

Het wordt tijd dat collectief getoond wordt wat het

both valuable and timely.’

noorden aan energie te bieden heeft, zowel voor bedrijven als studenten. De Energy Battle laat zien dat

Team Groningen Seaports scoorde op usability:

door samenwerking in korte tijd een regionaal event

‘Their proposed range of applications is surprising and

georganiseerd kan worden met internationale allure

the sustainability benefits (including the economic

en aantrekkingskracht.

benefits) are potentially useful. Their slogan ‘from

De finale van de Energy Battle vindt plaats op

CCS(torage) to CCR(ecycling)’ is nice.’

18 november tijdens de Energy Delta Convention waar de teams hun oplossingen aan een internationaal

Team Magic Boiler zocht naar grote-schaal-

publiek zullen presenteren. Jaap Dijkstra (wethouder EZ,

oplossingen: ‘Their proposed focus on large scale solar

Groningen) zal het winnende team de prijs uitreiken. ■

power combined with technology and marketing is a fine example of ‘thinking out of the box’.

* De Energy Battle wordt mede mogelijk gemaakt door de NOM, Flinc, Gasunie, Groningen Seaports, Gemeente Groningen, BIOmcn, AkzoNobel

Team Plugwise bekeek de casus vanuit de gebruikers:

en RuG.

‘Their focus on consumers and on making the interface more userfriendly is both refreshing and useful.’

Flinc ‘Flinc bestaat nu ongeveer een jaar. En in dat jaar is ons team Flinc tekeergegaan: gemiddeld zijn er 80 ondernemingsplannen in behandeling, en het afgelopen jaar hebben we voor 27 startende ondernemers daadwerkelijk

Case

De Ground Consolidator

12

financiering weten te vinden. Drie aansprekende voorbeelden vind je in dit artikel’, aldus Wytze Rijke van Flinc.

lost’ in het water, zodra de gewenste

van Anome Projects

bio space eenmaal ontstaan is. ‘Bij

Het begon op een plattelandsweggetje dat telkens afbrokkelde ...

voor een variant die veel langer mee-

dijken en taluds kiezen we natuurlijk gaat’, voegt Lieuwe Boskma snel toe om misverstanden te voorkomen ...

Flinc zorgde dat de Ground Conso-

De Ground Consolidator is een won-

daar iets aan doen, en gingen spelen

lidator vaste grond onder de voeten

derlijke uitvinding: een kubusachtige

met vormpjes. Daaruit is uiteindelijk

kreeg. Netwerken werden ontsloten,

open vorm, waarvan enkele hoeken

de Ground Consolidator ontstaan ...’

zodat het gemakkelijker was om subsidies te verwerven. Bovendien werd

ontbreken, zodat ze in elkaar haken als je ze in grote aantallen stort. Wat

Diverse schaaltests bij Deltarès

er dankzij Flinc een achtergestelde

je ook probeert, je krijgt ze niet meer

leverden een bemoedigend resultaat

lening en eigen vermogen (een parti-

uit elkaar.

op. De ‘grote jongens’ in de weg- en

cipatie) verstrekt vanuit het NOM Pre

Wat voor nut heeft dat? Je kunt er

waterbouw antwoordden met een

Seed Fund.

drie dingen mee doen: taluds verster-

volmondig ‘Ja!’ op de vraag of zij

ken, dijken verstevigen en kunstriffen

toegevoegde waarde in de Ground

‘Dat geld helpt ons door een moei-

aanleggen, zodat er een nieuwe ‘bio

Consolidator zagen.

lijke fase. Maar de verwachtingen

space’ ontstaat: een plaats waar jonge

Dat is wellicht mede te danken aan

zijn goed: we werken samen met

plantjes en andere organismen kun-

het feit dat het product duurzame

Rijkswaterstaat, Boskalis, Haven-

nen hechten.

kwaliteiten heeft: Ground Consolida-

bedrijf, Witteveen+Bos en TU Delft

tors worden vervaardigd uit kunst-

bij experimenten op de maasvlakte,

Lieuwe Boskma, directeur van Anome

stoffen waarbij glasvezels vervangen

doen onderzoek naar dijkversterking

Projects, vertelt hoe de Ground

zijn door agrovezels, zoals vlas en

bij de IJkdijk en we werken samen

Consolidator ontstond: ‘Twintig jaar

hennep. Ook kan de kunststof oplos-

met Wageningen University and

geleden woonden Jos Hoeben en

baar gemaakt worden. Daarmee kan

Research Centre en Burgers Zoo aan

zijn buurman langs een weggetje dat

bijvoorbeeld een kunstrif gebouwd

het herstel van koraalriffen’, sluit

telkens afbrokkelde. De twee wilden

worden dat na verloop van tijd ‘op-

Lieuwe Boskma optimistisch af ...

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

tekeergegaan!

Doe óók Flinc!

Loop jij rond met een steengoed idee, en wil je een nieuwe onderneming oprichten? Doe Flinc! Want Flinc helpt je de weg omhoog te vinden. In de eerste plaats door je businessplan kritisch te lezen en je in contact te brengen met professionals die dat plan samen met jou kunnen aanscherpen. En in de tweede plaats met geld: voor jou is de financiële wereld misschien een jungle, maar voor ons bekend terrein!

De EventView van LSID

Het gat in de markt tussen poster en LED-scherm

Case

LSID in Hooghalen ontwikkelt en pro-

van ‘de nul’ komt: de EventView

plannen presenteerde. Men bracht

duceert informatieschermen. ‘Maar die

draait máánden op twee penlite-batte-

hem in contact met M2 Accoun-

waren er al!’, roept u uit. Dat is waar,

rijtjes ... Maar kan natuurlijk desge-

tants, die hem hielpen het business

maar een informatiescherm zoals de

wenst ook aan het lichtnet.

plan in de juiste bewoordingen te formuleren. Daarnaast werd er

EventView bestond nog niet. Waarom is het nieuwe scherm van LSID dan zo

De EventView heeft nóg een groot

via Flinc een achtergestelde lening

vernieuwend?

voordeel ten opzichte van bestaande

verstrekt aan LSID, zodat het bedrijf

schermen: de prijs. Waar een LED-

de sprong van idee naar markt kon

Het begint met de technologie: de

scherm een slordige 12.000 euro per

maken.

EventView maakt gebruik van electro-

vierkante meter kost, betaalt de klant

nic ink technology: de inkt wordt be-

een fractie van dat bedrag voor de

Over belangstelling heeft LSID niet

waard in piepkleine kuipjes, verdeeld

EventView.

te klagen: scoreborden voor cricket-

over het gehele scherm. De inkt wordt

Toegegeven: de EventView kan géén

wedstrijden in India, schermen voor

zichtbaar of onzichtbaar gemaakt door

bewegend beeld en ook geen duizenden

de last-minute-aanbiedingen in super-

het inktniveau in het kuipje aan te

‘sexy kleuren’ weergeven. ‘Je moet het

markten te Japan. En dat allemaal

passen, zodat het scherm de gewenste

zo zien’, zegt Hans Jongedijk, oprichter

vanuit het Drentse Hooghalen ...

afbeeldingen en teksten weergeeft. Het

van LSID, ‘eerst heb je posters, dan

geheugen kan meerdere combinaties

een hele tijd niets, dan LED-schermen.

van beeld en tekst opslaan en in iedere

Dáár ligt de ruimte voor de EventView’.

gewenste volgorde weergeven.

Deze technologie valt op door een

Flinc werd enthousiast van de over-

energieverbruik dat dicht in de buurt

tuiging waarmee Hans Jongedijk zijn

13

StabiAlert

Een uitvinding die staat als een huis

14 14

Case

Amsterdam heeft zijn Noord-Zuidlijn, Groningen zijn parkeergarage aan het

we uitvoerige gesprekken gehad met Flinc.

Damsterdiep. Rondom beide projecten houden bezitters van onroerend goed

Daar werd adequaat gehandeld: er kwam

hun hart vast: het gevaar van verzakking ligt levensgroot op de loer.

door hun tussenkomst een prima financie-

De StabiAlert houdt de boel in de gaten. En waarschuwt in een zéér vroeg

ringsvoorstel op tafel. Daardoor kunnen

stadium ... Hoe doet ‘ie dat?

wij nu de benodigde investeringen doen.

De StabiAlert bestaat uit twee onderdelen: een sensor, de StabiPen, en een systeem

Dat is maar goed ook, want we hebben

dat data verwerkt, de StabiBase. De StabiPen is niet groter dan een flinke vilt-

al een viertal opdrachten die we gedeel-

stift en kan derhalve overal geplaatst worden om verzakkingen, trillingen en

telijk moeten voorfinancieren. Bovendien

temperatuur te meten. De resultaten worden verzonden naar de StabiBase, die

willen we de StabiAlert software-technisch

ze razendsnel verwerkt en grafisch weergeeft. Meetgegevens worden opgeslagen

optimaliseren, zodat ‘ie nóg completer

en events, zoals heiwerkzaamheden, kunnen toegevoegd worden. Webbased, dus

en sneller wordt ...’

overal ter wereld uitleesbaar voor de opdrachtgever(s).

Snelheid is de grote kracht van de StabiAlert: de StabiPen kan desgewenst tot

De bouw van de Noord-Zuidlijn ligt voor-

honderd keer per seconde worden uitgelezen, de StabiBase geeft de resultaten

alsnog stil maar de Gemeente Groningen

real time weer. Directeur medeoprichter Reinier Brongers vertelt: ‘We gaven een

heeft StabiAlert gevraagd om de beweging

presentatie aan het projectteam Noord-Zuidlijn, waarbij ook enkele Grote Jon-

van de Oude Graansilo te monitoren

gens uit de wereld van weg- en waterbouw aanwezig waren. Ze waren allemaal

tijdens de bouw van de Berlagebrug ...

flabbergasted.’

Metingen van bepaalde objecten kunnen

‘We hebben besloten deze onderneming heel gedegen, heel rustig op te zetten,

online gevolgd worden op www.stabiview.nl ■

ook omdat we alledrie al andere bezigheden hebben. In het voortraject hebben

KvK-Startersdagen Ontmoet de Flincerds op de Startersdag van de Kamer van Koophandel!

Jazeker, ook dit jaar zijn er weer Startersdagen. Ambitieuze ondernemers in Fryslân, Groningen en Drenthe zijn van harte welkom. De Kamer van Koophandel organiseert de Startersdag dit jaar op zaterdag 7 november. Kijk voor de locatie in jouw omgeving op kvk.nl.

Mis dit evenement niet: het is dé kans om adviezen van succesvolle ervaren ondernemers te krijgen, je netwerk te versterken en ervaringen uit te wisselen.

En natuurlijk: de mensen van Flinc te ontmoeten. Wie weet geven zij jouw bedrijf een start van pole position ...

Zo luidt de titel van het boek van Marc Lammers (de voormalige coach van het gouden Nederlandse dameshockeyteam) dat ik een dezer dagen onder ogen kreeg. Het is een gedurfde uitspraak in deze tijd van economische teruggang. Lang niet iedereen zal het met zijn uitspraak eens zijn. Je zult bijvoorbeeld net je baan zijn kwijtgeraakt.

Wat hij bedoelt, is dat je gebruik kan en moet maken van een gezamenlijk gedeeld gevoel van urgentie. Het biedt je de kans om zaken anders te doen, om buiten de bestaande kaders te denken en om werkelijk te vernieuwen.

Yes! Een crisis

Hoeveel crisis hebben wij eigenlijk op het gebied van water? Bij de meeste mensen is er zelfs geen verm贸eden van een mogelijk probleem. Water is hier (meestal) in ruime mate beschikbaar, de benodigde technologie en organisatie zijn aanwezig om te waarborgen dat het op het juiste niveau gezuiverd wordt, en het is tenslotte nog erg goedkoop ook. Wat zou er mis kunnen gaan?

We beschikken immers over goede spelers hier in het noorden. Universiteit, hogescholen, Topinstituut Wetsus, Energy Valley, Sensor Universe, en bedrijven zoals bijvoorbeeld Paques, Landustrie, van der Wiel, Verkleij, maar ook partijen als provincies, gemeenten, de NOM, de Kamer van Koophandel, de Waddenacademie, natuur- en milieu-organisaties, waterschappen en waterbedrijven.

Goede spelers, maar nog geen team! En we hebben ook nog de beschikking over een bijzonder goed speelveld: de chemische industrie is zwaar vertegenwoordigd, net als de energiebedrijven, de landbouw- en voedingsmiddelensector, de medische sector, we hebben de beschikking over veel ruimte, en de lijnen zijn kort: we kennen elkaar.

Er liggen dus kansen om te innoveren, de kennis en de thuismarkt zijn aanwezig. En op wereldschaal is water een enorme groeimarkt, er wordt verwacht dat de omzet (drinkwater, afvalwater, waterbeheer) wereldwijd binnen zes jaar zal verdubbelen.

We mogen ons hier dan wel op ons gemak voelen over het onderwerp water, maar op veel plaatsen in de wereld is de paniek al behoorlijk groot. Nu al heeft bijna een miljard mensen geen beschikking over goed drinkwater en

Harmen Hoogeveen directeur Waterbedrijf Groningen nv

sanitatie. Dat zal er niet beter op worden als de grondwaterbronnen opdrogen of verzilten door het binnendringen van de zee. Er zal steeds meer energie nodig zijn om drinkwater of industriewater van de juiste kwaliteit te maken.

En daarmee zal het op den duur peperduur worden. In markttermen: er liggen kansen voor onze bedrijven!

In maatschappelijke termen: we kunnen ons toch niet aan onze verantwoordelijkheid onttrekken?

We hebben dus goede spelers, een mooie thuismarkt, de technologie, maar weinig urgentiegevoel, onvoldoende samenwerking om de kansen te pakken die er zijn, we zijn geen team, en we hebben heel veel coaches. Wat is er nodig om hier verandering in aan te brengen? In de bancaire wereld was er eerst een wereldwijde financi毛le crisis nodig voordat het systeem werd herzien. Wat is er nodig om de waterkrachten in het noorden te bundelen, hoever zullen we het laten komen?

15

16

Management

I N V E S T E R E N

Achterop dit nummer staat de eerste advertentie van de NOM Finance campagne voor Management Buy-Out/Buy-In. Een activiteit van de NOM die de komende maanden extra onder de aandacht wordt gebracht. Terecht, vindt Geert Buiter, hoofd NOM Finance, omdat de NOM in het Noorden de aangewezen partner is bij MBO/MBI. Zowel voor kopende als verkopende partijen.

I N

O N T W I K K E L I N G

Wat heeft de NOM dan wat anderen niet hebben?

‘Bij Management Buy-Out/Buy-In draait het niet alleen om onderhandelingen en financiering. Ook de factor emotie speelt vaak een belangrijke rol. Een (familie-) bedrijf verkopen is voor de eigenaar een moeilijke stap waarbij allerlei gevoelens een rol spelen. Wat gaat de opvolger doen met het bedrijf? Is de continuïteit gewaarborgd? Blijft het zelfstandig en in de regio gevestigd? Kan het personeel zijn baan behouden? Op dat soort vragen moet een bevredigend antwoord komen. De eigenaar moet immers zijn levenswerk loslaten. De NOM heeft gevoel voor dat soort emoties.

Voordat de onderhandelingen met een koper beginnen hebben we al regelmatig contact gehad met het bedrijf.

Soms al jaren voordat er concreet sprake is van een verkoop. We willen een eigenaar namelijk goed voorbereiden en informeren. Het onbekende, het bedreigende wegnemen. Zo’n proces kost tijd.’

Waarom stopt de NOM daar zoveel tijd in?

‘Omdat we gezonde bedrijven graag voor de regio willen behouden. Veel ondernemers zitten met opvolgingsproblemen. De NOM wil die opvolging graag in goede banen leiden, zodat de continuïteit gewaarborgd wordt.

Meer dan een investering voor NOM Finance

Buy-Out/Buy-In Daarom investeren we bij MBO/MBI ook zelf met risicodragend kapitaal. Dat blijft altijd een minderheidsaandeel omdat we de nieuwe eigenaar de ruimte willen geven om te ondernemen. NOM Finance is geen investeerder die zo snel mogelijk maximaal rendement uit een onderneming wil halen. We willen een langdurige relatie aangaan, >

17

waarde creëren en continuïteit opbouwen. Als de resulta-

een maand de helft van de medewerkers op straat staat of

ten in het begin wat achterblijven rekenen we de nieuwe

dat de productie naar Polen verhuist. Daar staat de NOM

eigenaar daar ook niet direct op af. We geven een onder-

voor. Dat maakt het onderhandelingstraject vaak een stuk

nemer de tijd om een gezond bedrijf op te bouwen. Onze

eenvoudiger.’

exit plannen we ook nooit vooraf. We blijven aandeelhouder zolang het nodig is. Vaak wel 4 tot 6 jaar.’

‘De koper krijgt met NOM Finance een degelijke en betrouwbare aandeelhouder die meer op de toekomst

Dat klinkt bijna als liefdadigheid

gefocust is dan op snelle resultaten. Dat geeft hem de tijd

‘Dat is een misverstand dat we direct de wereld uit willen

en ruimte om processen te verbeteren en innovaties door

helpen. De NOM is een winstgerichte onderneming die

te voeren. NOM Finance beheert een revolving fund. Dat

net als andere investeerders zijn risico’s inschat, normale

wil zeggen dat we onze winsten uit participaties weer

rentes berekent en maatregelen neemt als het mis dreigt

investeren in andere veelbelovende noordelijke onderne-

te gaan. En net als anderen stellen we strenge voorwaar-

mingen. Als we participeren in een MBO of MBI gaat het

den aan een investering. We stappen er alleen in als we

meestal om bedragen tussen E 100.000,- en E 4,5 miljoen.

overtuigd zijn van het feit dat het om een gezond bedrijf

Dit bedrag wordt verstrekt als aandelenkapitaal, vaak

met winstpotentieel gaat en dat de koper uitstekende

aangevuld met een achtergestelde lening.’

18

ondernemerskwaliteiten heeft. Verder verwachten we uiteraard een gedegen businessplan waaruit de cashflow

‘Een andere belangrijke troef is dat de NOM inhoudelijk

en de waardeontwikkeling blijkt. Er is dus absoluut geen

een stevige sparringpartner is. We denken graag mee over

sprake van een ‘softe’ aanpak, wel van betrokkenheid bij

stappen die voor de toekomst van het bedrijf belangrijk

de noordelijke economie.’

zijn. Niet alleen bij de aankoop van het bedrijf, maar ook ver daarna. Zo spelen we een actieve rol in aandeelhouders-

Wat zijn die extra troeven waar in de advertentie over gesproken wordt?

vergaderingen en benoemen we een ervaren commissaris.

‘Ten eerste geven we de verkoper het vertrouwen dat zijn

banken, adviseurs, toeleveranciers en samenwerkings-

onderneming op een voor hem acceptabele manier wordt

partners. Ook daar kan de ondernemer gebruik van maken

voortgezet. Zo’n eigenaar hoeft niet bang te zijn dat na

als hij wil.’

Verder heeft de NOM een breed netwerk van bijvoorbeeld

■

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

‘Waarde creëren voor de business’

Duurzaamheid Duurzaamheid staat steeds steviger op de agenda van de NOM. Maar hoe geef je adequaat antwoord op de duurzaamheidsvraag? Is er voldoende kennis en begrip? En, niet onbelangrijk, loont duurzaamheid eigenlijk wel?

Hoog tijd dus om het onderwerp nog eens nader te belichten.

In het kader van een NOM Academy* bijvoorbeeld. Wat volgde was een inspirerende presentatie, op maandag 14 september 2009 om precies te zijn. Een belangrijke stem uit het bedrijfsleven toonde de kracht van duurzaamheidambities: Ton van Veen, directeur Sustainability van Philips Consumer Lifestyle.

Gouden kansen Eén ding werd tijdens zijn verhaal snel duidelijk: als je als bedrijf duurzaamheid niet goed weet op te pakken, heb je een probleem. Consumenten, de regering en NGO’s eisen steeds meer. ‘Alles draait om het creëren van waarde voor de business’, benadrukte Van Veen meermaals. ‘Alleen dan ben je in staat om duurzaamheid met succes te implementeren.’ Voor de NOM ziet hij overigens gouden kansen. Als voorbeeld noemt hij Water en Energie. Innovatieve sectoren die nauw verbonden zijn aan duurzame ontwikkeling. Een heldere visie op duurzaamheid is dan vanzelfsprekend wel vereist. Weten welke kant we als NOM op kunnen en willen met de verschillende sectoren. Onderzoeken wat onze omgeving van ons verwacht.

Een complex proces? Nou, dat valt volgens Ton van Veen wel mee. ‘Open staan voor het onderwerp, logisch redeneren, make sense; dan komen slimme oplossingen vanzelf.’

Mooie aanzet Neemt niet weg dat duurzaamheid geen eenvoudig thema is.

Er is nog veel te ontdekken. Kansen zijn er zeker: duurzaamheid als kostenbesparingsstrategie, als manier om nieuwe markten te betreden en als creativiteitsboost voor de medewerkers. Uit de vragen, na afloop van de presentatie, bleek dat veel NOMMER’s nog met het thema worstelen. Siem Jansen wist dat in zijn slotwoord prima te relativeren. ‘We moeten niet de illusie hebben de wereld te kunnen veranderen, maar als NOM kunnen we absoluut een grote bijdrage leveren aan de duurzame ontwikkeling van het bedrijfsleven en de economie van morgen in de drie noordelijke provincies. Wat dat betreft was deze sessie een mooie aanzet om dat proces op gang te brengen.’

En daarmee is niets teveel gezegd. * (een externe deskundige informeert NOMMER’s over een onderwerp met als doel kennis en inzicht over het betreffende onderwerp te vergaren)

■

19

Noordelijk Ondernemers

20

groot suc De NOM organiseerde samen met de Kamer van Koophandel tijdens het Ondernemers Congres de workshop ‘IMPULS voor succes’. De workshop werd gegeven door Petra Kerrebijn, ondernemerscoach van Intenza. Zij had geen theoretische verhalen maar wel tips die hun werking in de praktijk al hebben bewezen. Een korte terugblik …

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Focus op actie brengt succes … … aldus een van de deelnemende ondernemers.

De workshop had het doel om ondernemers praktische

Congres

ces!

tips te geven voor het ondernemen in een markt met tegenwind. En dan moet je natuurlijk niet stil zitten!

Daarom werd gestart met een actieve warming up: een vragenspel volgens het recept petje op, petje af. Hierna werden de ondernemers meegenomen aan de hand van het acroniem IMPULS, wat staat voor: Impact, Meer met minder doen, Proactiviteit, Uniek zijn, Leiderschap en Snel succes realiseren.

Zo kregen ze in een uur tijd praktische tips om: 3 x zoveel impact te veroorzaken in klantcontacten; de realisatiekans van plannen te vergroten; meer te doen met minder budget; proactief gedrag te stimuleren; je te onderscheiden naar je markt; als leider acties te nemen om het inspirerende voorbeeld te zijn en tot het recept te komen om snel succes te realiseren!

De NOM en het Ondernemers Congres Dit jaar deed de NOM voor het eerst mee als kennispartner. Na overleg met initiatiefnemers MKB Noord en organisatiebureau Synpact was de samenwerking snel beklonken. En met succes! Het congres leeft in Noord-Nederland. Binnen no-time schreven honderden ondernemers zich in en was de NOM/KvK workshop ‘uitverkocht’. Enthousiaste reacties, ontmoetingen met bestaande en nieuwe contacten, inspirerende workshops en interessante sprekers. Volgend jaar is de NOM beslist weer van de partij!

21

NPAL. DĂŠ investering in

Noord-Neder ondernemers De wereld wordt kleiner, de concurrentie groter. Noord-Nederlandse ondernemers moeten steeds vaker opboksen tegen concurrenten uit Oost-Europa en AziĂŤ. Afnemers 22

kijken tevreden toe: zij kunnen steeds hogere eisen stellen.

Producten en diensten moeten sneller, beter en goedkoper dan ooit geproduceerd worden.

Dat vraagt om fitheid, slagkracht, productiviteit, dat vraagt om NPAL!

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

productiviteitsverbetering

landse fitter in de ring Folkert van der Meulen

NPAL is de afkorting van Noordelijke Productiviteits-

Verdichten van het NPAL-netwerk: samen inhoudelijk aan de slag

Alliantie. De naam zegt het al: ondernemers in Noord-

NPAL is niet vrijblijvend, deelnemers moeten erin willen

Nederland werken samen aan de verbetering van

investeren: geld, menskracht, betrokkenheid en enthou-

bedrijfsprocessen. Een stevig offensief, waarbij de doelen

siasme. De Alliantie kent twee niveaus: het platform en

duidelijk zijn: hogere tevredenheid bij klanten, overbo-

clusters. Het platform is bedoeld als ‘vrije ruimte’ waarin

dige handelingen uitbannen, (tussen)voorraden beper-

plantmanagers en directeuren op strategisch niveau

ken en natuurlijk fouten vermijden. Ook: innovatie,

discussiëren. Het ligt in de bedoeling dat de deelnemers

samenwerken om de concurrentiekracht te verhogen en

elkaar vier keer per jaar ontmoeten om nieuwe ideeën en

de creativiteit van medewerkers aanspreken.

inspiratie op te doen en om gezamelijk ontwikkellijnen

Er valt heel wat te winnen voor Noord-Nederlandse be-

te ontdekken.

drijven, want onderzoek toont aan dat de productiviteit

Daarnaast zijn er de clusters, waarin de focus op het

in onze regio achterblijft bij het landelijk gemiddelde.

tactisch en operationeel niveau ligt. Deze clusters zijn

Een stevig offensief

23

bedoeld voor managers en productieleiders. De onder-

De wereldtop binnen bereik

werpen zijn concreter, de focus ligt op het uitwerken van

Wat mag een ondernemer van NPAL verwachten? En

de ideeën en ontwikkellijnen.

wat niet? Folkert van der Meulen vertelt: ‘Neem nu zo’n spreker als Bart van Ark, die te gast was op onze eerste

Wilt u meer weten over NPAL? Kijk op www.npal.nl,

bijeenkomst. Een man met een internationale scope

bel of mail Folkert van der Meulen: (050) 521 44 94 of

geeft nieuwe inzichten. Dat alleen al rechtvaardigt de

meulen@nom.nl of Bart Schanssema 050 521 44 77 of

samenwerking in zo’n Alliantie: de wereldtop van sprekers,

schanssema@nom.nl

denkers en deskundigen binnen bereik brengen voor Fryslân, Groningen en Drenthe.’

Trainers, coaches en sparring partners ‘Deelnemers aan NPAL kunnen zich overigens niet beperken tot achterover leunen, luisteren en kijken. De handen moeten uit de mouwen, er moet aangepakt worden.

Binnen de Alliantie zijn de ondernemers elkaars trainers, coaches en sparring partners. Iedereen heeft zijn eigen verbeterplan, gericht op het implementeren van methodes, technieken en processen die nóg efficiënter zijn.

Deelnemers houden elkaar scherp, sleuren elkaar door moeilijke periodes en wisselen ideeën en ervaringen uit.’

Bart Schanssema

>

PLATFORM CP**

Lean/6Sigma

Scenario Analyse***

ERIP** SBE**

Ontwikkelclusters

Assessments*

India**

Procesindustrie*

VGM

Customer Intimicy***

VGM N-N* VGM I/d Keten**

Het NPAL-concept verbeeld *

Smart Factory**

bestaat al

** in ontwikkeling *** potentieel

24

‘Ik reed met een tevreden gevoel naar huis’ Bart Schanssema, Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie NOM

op Landgoed Nienoord in Leek Een sfeerimpressie

Donderdag 24 september was een grote dag voor NPAL: de eerste bijeenkomst vond plaats op Landgoed Nienoord in Leek. Het betrof een zogenaamd ‘diner pensant’: nader kennismaken en de gedachten vrijelijk laten stromen in telkens wisselende tafelschikkingen.

Bart van Ark, de Vice President en Chief Economist van de Conference Board in New York (een prestigieuze denktank), hield een boeiende inleiding over de oorzaken van de crisis. Inzetten op productiviteit is volgens hem de enig juiste keuze voor de toekomst. Daarna ontstond een geanimeerd gesprek over dit onderwerp.

Folkert van der Meulen sloot af met een aantal nieuwe ontwikkellijnen: scenarioplanning, leiderschap (hoe mensen te inspireren en in beweging te krijgen), energie en het verdichten van regionale netwerken. Hij kijkt tevreden terug: ‘We kregen suggesties voor sprekers, hebben al aanzetten voor een vervolg in kleinere kring én werden aangespoord om het platform vaker dan de geplande vier keer per jaar bijeen te laten komen...’

■

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Ik sta een beetje humeurig met een beker in mijn hand naar de rijst te kijken. Ik wilde een kom yoghurt met cruesli als ontbijt. De schoonmaakster is gisteren geweest en heeft de keuken flink aangepakt. De keuken glimt weer, maar alles staat nu op een andere plek. Terwijl ik op zoek ga naar de cruesli overweeg ik of ik alles weer op zijn vertrouwde plek zal zetten of zal laten staan zoals het nu staat. Daarbij vraag ik me eigenlijk helemaal niet af of de nieuwe plek beter is.

Ik realiseer me dat ik misschien toch niet zo flexibel ben met ver-

Verandering begint bij jezelf en met kleine dingen

anderingen als ik dacht. Aan de andere kant, ik ben dit jaar met een nieuwe baan gestart en we hebben een huis gekocht. Beide spannend en leuk, en zeker veranderingen. Het verschil is dat ik er zelf voor gekozen heb. Bovendien overvalt het me niet. Weten wat er gebeurt en er zelf voor kiezen maakt verandering blijkbaar makkelijker.

Het huidig economisch tij laat veel bedrijven op dit moment niet de keuze om te veranderen. Een ondernemer wordt geconfronteerd met de noodzaak van veranderingen om te kunnen overleven. Soms is die dwang van buitenaf nodig, omdat het inzetten van een veranderingsproces niet gemakkelijk is. Het gaat namelijk niet alleen om veranderingen van de ondernemer zelf, maar voor de gehele organisatie met al haar werknemers. De veranderingen leveren vaak weerstand op, omdat het belang ervan voor de werknemer niet duidelijk is. De ondernemer wil tenslotte niet van de daken schreeuwen hoe noodzakelijk het is voor de toekomst van het bedrijf. Bovendien wordt vaak

Yvette Dijkshoorn

vergeten de werknemers te informeren. Het succes van veranderingen

Controller

hangt naar mijn mening samen met het communiceren van een helder

dijkshoorn@nom.nl

doel en de belangen, de weg en het tijdspad om het doel te bereiken.

Als leden van een organisatie, moeten we reĂŤel zijn ten aanzien van het tijdspad waarin veranderingen plaats kunnen vinden. En als we met zijn allen vinden dat de veranderingen voornamelijk vanuit anderen moeten komen, betekent dit over het algemeen dat het proces meer tijd vergt of zelfs mislukt. Met de kracht van de waarheid van clichĂŠs zou ik daarom willen zeggen: verandering begint bij jezelf en met de kleine dingen.

Ondanks dat ik het doel en het belang van de verschuiving van de spullen in mijn kastjes niet ken, besluit ik, als ik mijn ontbijt op heb, om de inhoud van mijn keukenkastjes voorlopig zo te laten staan.

Eerst maar eens ervaren. Misschien is het veel handiger en waarschijnlijk went het toch best snel. Acceptatie van een verandering? Of is het toch gewoon de gemakkelijkste weg?

25

ZiuZ Visual Intelligence In 2002 hebben wij, Gerrit Baarda en Ed van den Brand, ZiuZ Visual Intelligence opgericht. Bij de start hebben we ons bedrijfsplan voorgelegd aan de NOM. Zij waren bereid om ons jonge bedrijf een renteloze lening

Participaties Autotrust

te verstrekken, waarvan het eerste jaar aflossingsvrij. Door deze lening beschikte ZiuZ over een goed startkapitaal en kon het uitgroeien tot een

Autotrust is in 2006 opgericht in Terneuzen

Europees opererende onderneming.

(Zeeuws Vlaanderen). Het is een gespecialiseerde onderneming die particulieren de

Met de NOM op het juiste spoor

mogelijkheid biedt om een garantie op een auto direct af te sluiten. Van 2006 tot 2009 was de Autotrust Garantie volledig gericht op

ZiuZ is een kennisintensief bedrijf dat software ontwikkelt en vaak de

de particuliere autoverkopers. In 2007 werd de

daarbijbehorende hardware. We werken nauw samen met TNO en de

meerderheid van de aandelen van Autotrust

Universiteit van Amsterdam. De intelligente software van ZiuZ helpt om

gekocht door Wegener NV en werd Auto-

digitaal beeldmateriaal (video en foto) op basis van de inhoud te begrijpen

trust gekoppeld aan Autotrack.nl. Vanwege

en objecten automatisch te lokaliseren en te identificeren. Voor diverse

enigszins tegenvallende resultaten in 2008

26

bedrijven en instellingen

gingen er na 2 jaar binnen Wegener geluiden

in de opsporings- en

op om te stoppen. Als mede-oprichter besloot

beveiligingsbranche, de

ik daarop een poging te wagen om de activi-

industriële automatisering

teiten (terug) over te nemen en nieuw leven

en de audiovisuele branche

in te blazen. Hierbij zocht ik hulp van een

in Europa, heeft ZiuZ al

Engelse partij (EPG Insurance), omdat zij het

oplossingen gevonden.

concept van garantieverkoop aan particulieren zeer succesvol exploiteerden in het Verenigd

Tijdens een samenwerking

Koninkrijk.

met TNO en de Universiteit van Amsterdam kwamen we in aanraking met forensische opsporing bij de politie. Nadat de eerste aanzet was gegeven door TNO is ZiuZ de producten verder gaan ontwikkelen.

Er werd een applicatie ontwikkeld om versneld videomateriaal te analyseren.

Dit product was breed toepasbaar voor zowel bewaking en observatie als

‘Veranderende marktomstandigheden brengen de NOM niet snel in de war’

voor kindermisbruik. Direct hierna volgden vele andere producten om het werk in de opsporingsbranche te versnellen.

Uiteindelijk werd het een volledige samenwerking, waarbij EPG een direct belang nam

Na ruim zeven jaar telt het bedrijf nu meer dan 15 medewerkers en is het

in Autotrust. Omdat er ook nog aanvullende

actief in een groot deel van Europa.

financiering nodig was, zijn we als partners op zoek gegaan naar potentiële investeerders. Het

Gerrit Baarda en Ed van den Brand

besluit om de activiteit in Noord-Nederland te vestigen was inmiddels genomen en omdat de NOM vanuit een lokale visie investeert en

I N V E S T E R E N

aan het woord

I N

O N T W I K K E L I N G

Resato International BV - RODEN Resato is doorgestart na het faillissement van de IFG De Wit groep in 1991.

De onderneming heeft zich gespecialiseerd in hoge druk: apparatuur, systemen en toepassingen. Hoge druk betekent van 1.000 tot 14.000 bar (ter verduidelijking: uw hogedrukspuit is slecht 100 bar!). We geloven in innovatie en high-end technology en investeren zwaar in product- en kennisontwikkeling: 9 van de 42 medewerkers werken op de afdeling Research & Development! Productie vindt plaats in Roden en door de hoge toegevoegde waarde en de lean manufacturing-principes is er geen enkele reden om naar lagelonenlanden te verkassen.

Goed omgaan met hoge druk!

Ons meest tot de verbeelding sprekende systeem is de waterjet. Deze productiemachine is in staat om met 4.000 bar water - waar zand aan toegevoegd wordt - door allerlei materialen te snijden (tot 20 cm staal) met een geworteld is in de regio, genoot zij bij ons

nauwkeurigheid van 0,1 mm.

de voorkeur boven andere investeerders. De

De grootste machines zijn 3 bij

NOM bleek bovendien niet in de war gebracht

6 meter en gebruiken high-tech

door veranderende marktomstandigheden,

snijkoppen.

daar waar anderen meer moeite hadden

Verder worden Resato-systemen

om (snel) besluiten te nemen. Vanwege de

gebruikt in allerlei toepassingen:

complexiteit van een Engelse aandeelhouder

well head control voor de olie-

(vreemde taal en verschillende rechtssystemen)

en gasindustrie, automatische

werd het nog een stevig proces om tot een

slangentestsystemen en testsyste-

participatieovereenkomst te komen, waarbij

men voor hogedrukapparatuur

de NOM zich steeds zakelijk en voorspelbaar

van derden.

opstelde. Met name dat laatste werd door ons als zeer prettig ervaren.

Meer dan tweederde van de omzet komt uit export, en de verwachting is

Inmiddels heeft Autotrust een nieuwe start

dat dit percentage alleen maar gaat stijgen. Belangrijkste groeimarkten zijn

gemaakt in Assen en werken we nauw samen

â&#x20AC;&#x2DC;gewoonâ&#x20AC;&#x2122; Europa en het Midden-Oosten. De onderneming is in de laatste

met UVM verzekeringen (Unigarant) uit

vijf jaar meer dan verdubbeld.

Hoogeveen. Assen is een prima plek voor onze activiteiten. Prettige stad, goed bereikbaar

In juli 2009 hebben de oprichters van Resato de onderneming verkocht

en zeer goed personeel! We werken met vier

aan een BIMBO (Buy-In Management Buy-Out) team. Het nieuwe manage-

mensen hard aan het succes van particuliere

ment heeft een langetermijnvisie en wil de onderneming verder uitbouwen

garanties in Nederland. September zal met

vanuit Roden. Gezien het economische klimaat waarin de onderneming

enige zekerheid de beste maand worden in de

werd overgenomen was een voorzichtige financiering gewenst. In de NOM

vierjarige geschiedenis van Autotrust. Dat is

hebben we een investeringspartner gevonden die perfect aansluit bij de

alvast een eerste opsteker, al willen we dat re-

uitgangspunten van het nieuwe management: een groeiende high-tech-

cord nog wel een aantal keren per jaar breken!

onderneming in het noorden van het land!

Gerben van Dam

Rob Castien

Management Buy-Out / Buy-In?

Met NOM Finance heeft u extra troeven in handen!

Deskundigheid, betrokkenheid en durf, daar draait het om bij de NOM. Precies wat u nodig heeft wanneer u een bedrijf wilt overnemen. NOM Finance is uw partner voor de lange termijn. Een speler met inzicht. Een inhoudelijk stevige partij bij het overnametraject, de prijsbepaling en de structurering van de deal. Maar met NOM Finance heeft u extra troeven in handen.

Kijk voor alle ins en outs op www.nomfinance.nl 28

NOM Finance biedt u de beste kaarten als het gaat om management buy-out en buy-in. Neem onze uitstekende contacten met lokale banken, overheden en adviseurs. Een netwerk dat u vooruit helpt bij de overname en ver daarna.

Maar uw belangrijkste troef is dat NOM Finance ook meefinanciert met risicodragend vermogen. Met een focus op de lange termijn in plaats van op snelle winst. En met een minderheidsparticipatie, zodat u zelf baas blijft in uw bedrijf.

Wilt u geheel vrijblijvend en vanzelfsprekend vertrouwelijk een gesprek met ĂŠĂŠn van de investment managers, neem dan contact op. Kortom, schakel de NOM in!

N.V. NOM Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Bezoekadres Paterswoldseweg 810 Postbus 424 9700 AK Groningen

T (050) 521 44 08 F (050) 521 44 01 E finance@nom.nl I www.nomfinance.nl