NOMMER 28

juni 2017

our and t s s sine -Nederl u b n d o NOM ruist Noor doork

DE RIVALISERENDE TRILLINGMETERS VAN STABIALERT ONDERNEMEN: WIN SOME, LOSE SOME EEN BEDRIJFSOVERDRACHT IS TOPSPORT

COLUMN

Ik sprak enkele dagen geleden, althans tijdens het schrijven van deze column, de hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden. Hij vertelde consequent woorden in een andere taal, met name Engels, te mijden in zijn commentaren. Dus geen update, startup, scale-up of fuck-up. Pardon, fuck-up? Waarom een Engels woord gebruiken als het ook prima in het Nederlands kan? Hoe dan ook, alle vier genoemde begrippen vindt u op één of andere wijze terug in deze NOMMER.

De stand van zaken met betrekking tot de jaarcijfers van de NOM over 2016. De starter met zijn mooie ideeën. De doorgroeier die wij financieren. Maar ook de teleurstelling wanneer een onderneming het niet overleeft. In de snelle termen van deze wereld tegenwoordig fuck-up.

Teleurstelling als stimulans om het beter te doen. Dat besef dringt denk ik veel meer door in de Nederlandse samenleving en zeker onder jonge ondernemers. Je mag fouten maken, maar deel ze ook. Daar leer je het meeste van (tja … lessons learned).

In dat klimaat zijn we vaak niet groot gebracht. Ik zie hier ook een verschil tussen generaties. En hoewel vroeger alles beter was (nou ja?!), vind ik dit wel één van de winstpunten van deze tijd.

Alleen, je moet er wel voor open staan en het is een hele stap om toe te geven dat je fouten gemaakt hebt. Ik weet er zelf ook alles van.

Niettemin opnieuw een NOMMER vol succes en dus ook Siem Jansen

teleurstelling die we graag delen. Laat u daardoor inspireren.

jansen@nom.nl @siem_nom

•

JUNI 2017

In deze

5

SUSTAINDER MAAKT SLIMME STRAATVERLICHTING

20

GET TOGETHER OP DE HANNOVER MESSE

en verder...

8 De prints van Probo zijn overal 10 Nieuw: het Governance Platform 12 Het rentmeesterschap van Jetze Lont 14 Maak kennis met onze secretaresses 18 LoQit is geen doorsnee lockerboer 22 Financiële belangen 24 StabiAlert wereldwijd op één 26 U vraagt wij antwoorden 27 2016 in cijfers 30 De spannende overnames van Metsens 32 Bedrijfsoverdracht heeft impact 33 Update geldvoorgroei.nl 34 Cleverdesk regelt het zonder papier 36 NOMZes tussenstanden 40 Detact Diagnostics werkt snel en eenvoudig 42 Valury en SharkMark doen Flinc

38

DOOR HET OOG VAN DE NAALD

16

EEN LED-AVONTUUR STRANDT

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Menno Bakker,

Drukwerk: Wm Veenstra.

5x de Palme d’Or voor NOM op filmfestival Cannes

Oplage: papier 3.600, digitaal 620.

Cannes, 23 mei 2017

Amber Boomsma, Manisch Creatief, Folkert van der Glas, Minke Haveman, Loek Mulder en Hans Praat.

Fotografie: Andre Weima (cover), Gea Schenk, NOMstock, Henk Veenstra en Hans van Dijk.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

4

De Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland,

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-

beter bekend als NOM, ontvangt 5 x de Palme d’Or op het Filmfestival

hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

van Cannes. Het is niet gebruikelijk dat deze meest prestigieuze prijs vijf

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

keer wordt uitgereikt aan dezelfde organisatie maar de jury was unaniem

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Cover: Met de NOM on Business Tour bus doorkruisen wij Noord-Nederland op weg naar u, ondernemer met groeiambitie. Ziet u ons ook graag voorrijden om het gesprek aan te gaan? Laat het ons weten! Mail naar

in haar oordeel: de films waren allen dermate goed dat zij het niveau van al het gebodene ruimschoots overtroffen. Uit het juryrapport: ‘Er wordt kennis gedeeld waar ondernemers wat aan hebben en tevens wordt een uitstekend beeld geschetst van de startup-scene en arbeidsmarkt in Noord-Nederland. De Palme d’Ors zijn dan ook meer dan verdiend.’

Links naar de video’s treft u aan op het YouTube kanaal van de NOM.

communicatie@nom.nl en wie weet zien we elkaar binnenkort op een voor u geschikte locatie.

Financiering bij de NOM, hoe gaat dat in z’n werk? www.youtube.com/watch?v=KHUL85inkvg

Noordelijke arbeidsmarkt biedt volop kansen www.youtube.com/watch?v=jFM2JvGKY80

Vijf tips om een dijk van een businessplan te schrijven www.youtube.com/watch?v=MDLYWdYSW0Q N.B. Deze leuke bus huren wij via Tralaluna. Kijk voor nog meer leuke bussen op www.tralaluna.nl

Hoe kan de NOM helpen bij het vinden van een geschikte

De NOMMER is gedrukt op houtvrij

locatie? www.youtube.com/watch?v=zIF7hF6w0sM

offset, FSC Mix Credit gecertificeerd.

De gebruikte biofolie is biologisch

Startup-scene in Noord-Nederland groeit en bloeit

afbreekbaar en composteerbaar.

www.youtube.com/watch?v=KhbrLb9sF7Q

Juni 2017 •

JUNI 2017

Sustainder bouwt aan toekomst met slimme cassette

5

Straatverlichting als oren en ogen van de openbare ruimte De Smart Factories rukken op in het Noorden. In Drachten broeit en bloeit ‘het Innovatiecluster’ al jaren.

En in de voormalige armaturenfabriek van Philips in Emmen werken ondernemers Peter Adema en André Jansen sinds enige tijd aan Technologies Added. Een ‘shared smart factory’, waarin meerdere slimme fabrieken in één pand kunnen worden geclusterd. Met de komst van Sustainder kreeg de fabriek begin dit jaar de wind flink in de zeilen. Sustainder levert slimme openbare verlichting, met name voor de openbare ruimte. CEO Niek de Jong voorziet een fleurige toekomst, maar realiseert zich dat het introduceren van ‘smart’ oplossingen in de openbare ruimte een flinke dosis pionieren vergt. En vooral: een vooruitziende blik. Een nadere kennismaking.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Over Sustainder Sustainder is opgericht in september 2016. Het bedrijf komt voort uit de combinatie van de voormalige Philips armaturenfabriek in Emmen en het bedrijf Dazzletek in Breda. Laatstgenoemde bedrijf is gespecialiseerd in intelligente besturingssystemen voor openbare verlichting. Meerderheidsaandeelhouder van Sustainder is Chezz Partners, een groep van bedrijven in de hightech toelevering, sensortechnologie en draadloze producten. Andere aandeelhouder is de NOM en de Rabobank is mede-financier.

6

Het ondernemersbloed begon bij Niek de Jong te krie-

de openbare ruimte beheerd kan worden. Dat kan direct,

belen nadat hij lange tijd voor een grote organisatie had

of in de toekomst. Dat is een groot voordeel van ons

gewerkt. ‘Ik wilde voor mezelf beginnen en wist dat het

product; de klant hoeft nu niet ineens al die noviteiten

dan iets moest worden met maatschappelijke relevantie.

te omarmen, maar heeft met ons systeem in de komende

Healthtech, duurzame energie, of iets met slimme

25 jaar wel de kans om allerlei innovaties zonder veel

verlichting. Via enkele contacten die ik al had is het

kosten toe te voegen.’

uiteindelijk Sustainder geworden, specialist in slimme

Sensoren

verlichting.’

Aan wat voor soort innovaties kan dan worden gedacht?

Cassettesysteem

De CEO legt het graag uit en naarmate hij dat toekomst-

Groei verwacht het bedrijf de eerste jaren vooral in

beeld schetst neemt zijn spreektempo toe: ‘Een simpel

Nederland en Duitsland (waar recent een eigen vestiging

voorbeeld is de verlichting zélf. Die kun je dynamischer

is geopend, red.), maar ook in het Verenigd Koninkrijk

maken. Je kunt met sensoren zorgen dat er alleen ver-

is Sustainder inmiddels actief. En die groei? Die komt

lichting is wanneer er verkeer is, of in afgelegen gebieden

vandaag de dag vooral nog voort uit de transitie van

kun je zorgen dat de verlichting bij een hoorbare knal in

traditionele verlichting naar LED-armaturen, aldus de

de buitenlucht op volle sterkte gaat schijnen. Dan weet je

CEO. ‘Daar hebben we het al ontzettend druk mee. Maar

dat er waarschijnlijk een ongeval is gebeurd; hulpdiensten

de LED-verlichting is niet ons unique selling point. Het

hebben dan baat bij goed licht. En die hulpdiensten

unieke van ons product is de cassette die wij inbouwen.

worden dan uiteraard vanuit het systeem direct gewaar-

Dat cassettesysteem maakt dat de armatuur modulair is

schuwd.’ De voorbeelden van een Smart City gaan veel

uit te breiden met allerlei slimme toepassingen, waarmee

verder, zo schetst De Jong. ‘Geluid van inbraak, ongeval •

JUNI 2017

WWW.SUSTAINDER.COM

7

of vernieling detecteren en daar actie op ondernemen.

NOM overtuigd, die eind maart samen met De Jong zelf

Verkeer omleiden of preventieve maatregelen nemen

een belang nam in het bedrijf. Ruud van Dijk, invest-

wanneer je een te hoge doses fijnstof meet. Maar ook

ment manager NOM Finance: ‘Zowel in Nederland als

gaslekken detecteren; het kan allemaal snel en efficiënt

in ons omringende landen liggen grote kansen als het

geregeld worden.’

gaat om slimme openbare verlichting. Sustainder heeft eigen armaturen en technologie ontwikkeld om op

Ogen en oren

de verwachte groei in te spelen. Door de productie bij

De techniek is er, maar toch is het voor een belangrijk deel

de slimme fabriek van Technologies Added in Emmen

nog de wereld van morgen, zo leren we. ‘Veel bevindt

onder te brengen, is het mogelijk om op eigen bodem

zich nog in een proeffase. Maar, met aan de ene kant de

te produceren en niet te hoeven uitwijken naar lage-

toename van de verstedelijking en aan de andere kant de

loonlanden. Overigens: ook voor de profilering van het

uitholling van voorzieningen op het platteland kun je er

gehele Noorden als ‘Region of Smart Factories’ is deze

donder op zeggen dat het fijnmazige netwerk van straat-

samenwerking daarmee van groot belang.’

verlichting dé mogelijkheid is om de openbare ruimte

‘Erg fijn en inspirerend dat de NOM ons dat vertrouwen

slimmer te beheren. Straatverlichting kun je daarmee

geeft’, reageert de Jong. ‘In alle markten waar we opereren

in de toekomst beschouwen als de oren en ogen van de

willen we binnen vijf jaar minimaal in de top tien staan.

openbare ruimte. En dankzij de cassette kun je die toe-

De participatie van de NOM geeft ons de ruimte om daar

komst op ieder gewenst moment binnen stappen.’

in hoog tempo aan te werken.’

Gelet op deze ontwikkelingen lijkt die toekomst er voor Sustainder zelf rooskleurig uit te zien. Daarvan is ook de • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Ruud van Dijk Investment manager NOM T (06) 215 185 09 • E vandijk@nom.nl

SPOTLICHT

O N D E RN E M IN G U ITGEL ICHT

Probo verovert de wereld met print Snelle en innovatieve groei in een krimpregio. Probo uit Dokkum – digitale print & fulfilment partner voor resellers – laat zien dat het kan in Noord-Nederland en houdt de vaart erin. ‘Er zijn meer kansen 8

dan tijd’, stellen ondernemers Erwin Postma en René de Heij.

Focus is voor sommige bedrijven een toverwoord, maar bij Probo

Overal print

leggen ze zichzelf geen beperkingen op. ‘Deze economie vraagt

Probo laat zien dat digitale print overal om ons heen is: van labels,

erom meer dingen tegelijk te doen’, stelt René. ‘Wij maken uiter-

posters, banners en panelen tot allerlei toepassingen in en om

aard keuzes, maar innovatie ontstaat door kruisbestuiving en het

het huis. Het materiaal is al net zo divers, want Probo print op

inslaan van nieuwe wegen. Dan kun je beter je ogen wijd open

uiteenlopende soorten papier, plaat, folie en textiel. Unieke

houden, in plaats van te focussen. Erwin is daar een kei in. Hij is

producten – vanaf oplage één – worden steeds gewoner, want er

een man van mogelijkheden die overal kansen spot. Hij zit boven-

is volop keuze en de tijd van hoge oplages en voorraden is voorbij.

dien vol ideeën over hoe het slimmer kan en geeft het bedrijf

‘De kracht van dit bedrijf ligt in het efficiënt combineren van

voortdurend impulsen om te vernieuwen.’

heel veel lage oplages’, vertellen de heren.‘Wij produceren alleen wat nodig is en kunnen door te personaliseren relevant

Kansen verzilveren

zijn voor elke klant. We doen dat zonder verspilling en op

Erwin is de oprichter van Probo, René kwam er twee jaar geleden

steeds duurzamere manieren.’

bij. ‘Het bedrijf was gebaat bij iemand die de medewerkers beter kan meenemen in de groei en veranderingen’, zegt Erwin. ‘Mijn

Nieuwe markten

tempo ligt hoog en als ondernemer wil ik alleen maar vooruit. Dat

Bijzonder is dat Probo als productiebedrijf uitsluitend online

brengt kansen, maar die kunnen we alleen verzilveren als de teams

verkoopt. Erwin: ‘Die online markt is een cruciale pijler van ons

en de operationele processen soepel lopen. Daar is René goed in,

bedrijf, maar wordt nog niet door iedereen goed begrepen. Ook

hij heeft daar meer geduld voor dan ik. Daarom vormen we samen

niet door banken, want het risicoprofiel is totaal anders. Wij

zo’n goed duo. Bovendien heb ik nu meer tijd en ruimte om wereld-

produceren pas als we bestellingen krijgen, terwijl we intussen

wijd ideeën op te doen en verbindingen te leggen.’

wel miljoenen in machines investeren. Dat vraagt lef en daar•

JUNI 2017

Erwi

n

né

Re

WWW.PROBO.NL 9

over heb ik weleens strijd gehad met financiers die wat traditioneler naar de markt kijken. Onderscheidend aan Probo is dat wij doelbewust inspelen op markten die er nog niet altijd zijn. Zo investeren we nu volop in nieuwe printtechnieken op textiel en gaan we daar straks ook de Amerikaanse markt mee op.’

Mensen nodig

te tellen en nieuwe verbindingen te leggen, blijven wij innoveren

De ambities van Probo zijn groot: marktverbreding, internatio-

en uitbreiden. Openheid is daarbij een voorwaarde. Bedrijven

naal uitbreiden en binnen een paar jaar het bedrijf verdubbelen.

die veel geheimen hebben, kunnen nooit zo snel ontwikkelen

Nu werken er zo’n 180 mensen, variërend van productie- en

als wij. De magie van Probo was er al toen ik erbij kwam. Mijn

expeditiemedewerkers tot procesengineers en online marketeers.

uitdaging is om die magie niet te verstoren, maar juist voluit te

Het vinden van de juiste mensen is voor Erwin en René heel be-

laten stromen door de organisatie te optimaliseren.’

langrijk. ‘Wij streven naar teams die zoveel mogelijk zelfsturend zijn. Dit bedrijf is als een reis waarin je zelf mede richting mag

Enthousiaste regio

bepalen, maar dat vraagt wel de bereidheid om hard te werken.

Kernwoorden bij Probo zijn logistiek en schaal. De ligging in

Een gave baan bij een groeiend bedrijf waar snel innoveren

Dokkum kent in dat opzicht zowel voordelen als uitdagingen.

voorop staat, vraagt een bepaalde mindset. Wij hebben mensen

‘Betaalbare ruimte is hier voorhanden, evenals een actief

nodig met een volle bak motivatie.’

meedenkende overheid, enthousiasme in de regio en een aangenaam arbeidsethos. Nederland is relatief klein, dus

Magie laten stromen

onze achterstand in tijd valt logistiek gezien mee, maar is

Dat Probo dit voorjaar werd verkozen tot Friese Onderneming

soms wel een punt. Dat prikkelt ons om op andere fronten

van het Jaar zet het bedrijf extra op de kaart. ‘Fijn, want zicht-

beter te scoren. Bovendien speelt ook schaal een essentiële rol

baarheid en een goed netwerk zijn heel bepalend voor groei’,

bij snelle levering. Doordat wij grote volumes draaien, kunnen

stelt René. ‘Door trends te signaleren, bepaalde bewegingen op

we onze klanten in alle opzichten prima bedienen.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Voor ondernemers is het gevoel verantwoording te moeten afleggen aan een raad van commissarissen flink wennen. Totdat ze ontdekken dat goede commissarissen een cruciale bijdrage kunnen leveren in de doorontwikkeling van hun bedrijf. Een nieuw landelijk Governance Platform van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) helpt participatiecommissarissen hun rol nog beter te vervullen.

Commissarissen nemen dynamiek 10

Wanneer de NOM als medeaandeelhouder participeert in

Kritische vragen

groeiende bedrijven, dan wordt er bij een bepaalde om-

Annemieke begrijpt wel dat jonge starters en innovatieve

vang een raad van commissarissen (RvC) benoemd. Deze

ondernemers eerst wat weerstand hebben tegen een RvC.

raad heeft als taak om toezicht te houden op het beleid

‘Als je gewend bent om alles zelf te bepalen, dan is het lastig

en de algemene gang van zaken. ‘De RvC fungeert als

om opeens kritische vragen te krijgen over de stappen die

een klankbord voor de directie’, legt investment manager

je zet. Terwijl daar juist de grote meerwaarde zit van com-

Annemieke Wouterse van de NOM uit. ‘Commissarissen

missarissen. Zij prikkelen bedrijven tot hun beste kunnen

vervullen een adviserende rol, maar ze houden ondernemers

en houden daarbij de belangen van alle stakeholders voor

ook een spiegel voor. Zo zetten ze denkprocessen in werking

ogen; van werknemers, klanten en leveranciers tot – in het

en dragen bij aan visievorming.’

geval van NOM-participaties – het maatschappelijk belang.

•

JUNI 2017

Wij investeren publiek geld in de onderneming en dat

Ervaren commissarissen

maakt de rol van onze commissarissen extra uitdagend.’

De RvC’s bij NOM-participaties bestaan meestal uit drie commissarissen, waarvan over het algemeen één is voor-

Verdieping

gedragen door de NOM. Annemieke: ‘Soms vervult een

De noordelijke participatiecommissarissen nemen die

investment manager van de NOM de rol van commissaris,

uitdaging serieus en zijn daarom blij met het landelijke

maar meestal benoemen we iemand uit ons netwerk. Het

Governance Platform dat is opgericht door de vijf Regionale

is belangrijk om in zo’n raad verschillende profielen te

Ontwikkelingsmaatschappijen, waaronder de NOM. Het

combineren. Het gaat om een gedegen mix van kennis en

platform lanceerde dit voorjaar een website die duidelijk-

competenties, van financieel inzicht en kennis van interne

heid verschaft over de rol en verantwoordelijkheid van

organisatie tot ervaring met snelle groei, innovatie of een

toezichthouders die op voordacht van een ROM zijn

bepaalde markt. Daarom werken we graag met doorgewin-

benoemd. Verder stimuleert het platform verdieping en uit-

terde ondernemers of ervaren mensen uit het bedrijfsleven.’

wisseling van kennis, zowel via de website als bij landelijke

Balans vinden

en regionale bijeenkomsten.

Als investment manager weet Annemieke dat ervaring

Andere dynamiek

alleen geen garantie is om een succesvolle commissaris te

‘Voor commissarissen in het algemeen wordt al best veel

zijn. ‘Om een eerlijk en kritisch klankbord voor de onder-

georganiseerd in de sfeer van opleiding en netwerken’,

nemer te kunnen zijn, is er wel een bepaalde klik nodig.

van innovatieve MKB’ers serieus weet Annemieke. ‘Toch bleek er onder participatiecommis-

Zonder wederzijds respect en vertrouwen kun je als com-

sarissen behoefte aan een platform als dit. Vanuit de NOM

missaris geen toegevoegde waarde bieden. Het is toch al

investeren wij vooral in startups en innovatieve bedrijven,

een uitdaging om te balanceren tussen onafhankelijk toe-

vaak MKB’ers met een dynamiek die afwijkt van de geves-

zicht en controle enerzijds en advies en coaching anderzijds.

tigde orde. Het is fijn daarover te sparren met mensen die

Zeker gezien de extra dimensie van het maatschappelijk

toezicht houden in vergelijkbare ondernemingen in andere

belang dat participatiecommissarissen dienen. Maar als de

regio’s. Deze commissarissen kunnen voor elkaar een

ondernemer en de RvC die balans weten te vinden, dan

betrouwbaar klankbord zijn bij strategische vraagstukken,

kan de onderneming zich op een gezonde en succesvolle

dilemma’s of het opereren in nieuwe markten.’

manier ontwikkelen.’

Vernieuwen

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.PARTICIPATIECOMMISSARIS.NL.

De participatiecommissarissen kunnen voortaan aanhaken

11

bij themabijeenkomsten die bijvoorbeeld zijn gericht op sectoren als high tech en life sciences, of op de bedrijfsdynamiek van vroege starters. Er zijn zowel regionale als landelijke bijeenkomsten en tussentijds kunnen deelnemers altijd een beroep doen op elkaar of grasduinen in de online kennisbank van het platform. Annemieke merkt dat het Governance Platform nu al enthousiasmeert. ‘Het stimuleert commissarissen om zichzelf verder te ontwikkelen en te blijven vernieuwen. In Noord-Nederland wisten ze elkaar al goed te vinden, maar zo’n landelijke uitwisseling brengt toch weer nieuwe informatie en energie. Dat komt ook de bedrijven ten goede waarbij ze als commissaris fungeren.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Annemieke Wouterse Investment manager NOM T (06) 215 184 94 • E wouterse@nom.nl

@awouterse

DRIJFVEREN

Drijfveren zijn de werkelijke motor achter groei en ontwikkeling, maar in hoeverre zijn bedrijven in Noord-Nederland daar bewust mee bezig? En hoe pakken ze dat aan? NOM is nieuwsgierig en interviewt voor deze rubriek organisaties die hun beweegredenen actief onderzoeken.

Jetze Lont: ‘Wij bouwen zonder Bewuste werknemers willen van betekenis zijn voor de wereld en kijken daarom verder dan carrière en salaris. ‘Bij sollicitatiegesprekken zijn de rollen soms omgedraaid, dan lijkt het wel alsof ik ons bedrijf moet verkopen’, lacht directeur Jetze Lont, die als vierde generatie aan het roer staat bij bouwbedrijf Lont. Hij vindt het mooi, dat kritische engagement, omdat hij zelf ook een man is die werkt vanuit zijn diepste drijfveren.

12

Jetze heeft een woord gevonden dat precies uitdrukt

Zelflerende organisatie

waar hij als mens en als directeur voor staat en dat is

Bij Lont werkt het tegenwoordig ook anders dan vroeger.

rentmeesterschap. Dit betekenisvolle woord – afkomstig

Stap voor stap, maar met een grote dosis enthousiasme

uit de bijbel – kent een rijke traditie in de vertaling van

pakken de medewerkers de handschoen op die Jetze hen

de Christelijke geloofsbeleving naar een manier van

aanbiedt. ‘Ik geloof in het belang van leiderschap, maar

leven en werken die recht doet aan de aarde en de mensen.

ook in een zelflerende organisatie waar verantwoordelijk-

‘Daar streef ik naar bij alle keuzes die ik maak en het

heden in de haarvaten van het bedrijf liggen. Daar is wel

is verankerd in de organisatie’, legt de voorman uit.

geduld voor nodig. We hebben een bepaalde manier van

‘Wij willen bouwen zonder onze waarden af te breken.

werken in ons DNA zitten en dat verandert niet van de

Als bedrijf hebben wij een verantwoordelijkheid in de

één op de andere dag. De bouw is een hiërarchische wereld

maatschappij. We zijn een radertje in het grote geheel,

met een strikte scheiding van hoofd- en onderaannemers,

daarom kijken wij verder dan het eigen belang.’

terwijl ik geloof dat we het verschil kunnen maken met gelijkwaardigheid en samenspel.’

Semler en Musk Hij durft zijn eigen koers te varen en dat is best bijzonder

Verdubbelde omzet

in de traditionele bouwwereld. Jetze is eind dertig, vader

De ideeën van de bevlogen ondernemer slaan aan en het

van vier kinderen en zoon uit een familie die de stevige

bedrijf vaart er wel bij. In de afgelopen vijf jaar zijn de omzet

basis legde voor het succesvolle Friese bouwbedrijf. Het

en het rendement verdubbeld, terwijl het ziekteverzuim

is nogal een verantwoordelijkheid om een goedlopende

en het verloop onder het personeel sterk verminderden.

zaak over te nemen, zeker als je eigen ideeën hebt over

‘Waar vroeger het geld werd verdiend op de inkoop, focussen

het runnen van een organisatie. Jetze laat zich graag

we nu volledig op de processen’, legt Jetze uit. ‘We zijn al

inspireren door grootheden als Ricardo Semler en Elon

zo’n acht jaar bezig met LEAN en we komen er nu bij wijze

Musk. ‘Deze mannen laten zien dat je succesvol kunt

van spreken pas achter hoe het écht moet. Waarmee ik wil

zijn in business en tegelijk de wereld een beetje beter

aangeven dat het tijd vraagt om werkelijk tot samenspel te

kunt maken. Zij geloven dat het anders kan en daar zit

komen. Maar hoe beter we deze langetermijnstrategie in de

hun vernieuwingskracht.’

vingers krijgen, hoe groter de effecten zijn.’

•

JUNI 2017

WWW.LONT.NL

onze waarden af te breken’ ze Jet t Lon

Trotse finalist In maart stond Jetze op het podium als finalist bij de verkiezing Friese Onderneming van het Jaar, naast winnaar Probo uit Dokkum. ‘Natuurlijk was winnen mooi geweest, maar meteen na de teleurstelling besefte ik weer waar het om draait: elke dag een beetje beter worden als organisatie en op die manier bijdragen aan een betere wereld. Daar zit de echte winst. Bovendien ben ik trots op onze medewerkers die hun steentje bijdragen aan rentmeesterschap en elke dag bereid zijn om te leren.

Ze bouwen mee aan de ontwikkeling van Lont door zelf verantwoordelijkheid te nemen en initiatieven te tonen voor verbetering.’

Sociale innovatie Waar andere bedrijven focussen op sterke groei, richt Lont zich juist op het bekrachtigen van haar unieke positie als middelgroot bouwbedrijf. ‘We hebben de armslag om innovatief te zijn, nieuwe concepten neer te zetten en actief te werken aan een vernieuwende bouwcultuur’, benadrukt Jetze. ‘Dat heeft meer prioriteit dan verder groeien. Wij vertalen gezonde groei onder meer in fossielvrij en circulair bouwen, werken aan duurzame en energiebesparende oplossingen, maar ook in sociale innovatie en dienend leiderschap. De wereld wordt niet beter van jacht op status, geld en ongebreidelde groei, maar wel van rentmeesterschap en een purpose economy.

Daar bouwen wij als Lont van harte aan mee.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

13

en

mak s i n n e Even k

sen ares

...

de riaat winn ? creta r e s e nnen t i ? o e V gew an h eerde m bben mes v o in

Secretariaat Team NOM

nale

Natio

he rn e da 2017 arvoo dat d or actie ze da g s a Wist u t r d lijk vo e e n t o Ev ame aress b z t erfec e b e p r g u c n r Se ar e ga W en e a e stg ll b r u o r o w c z e t eg etrou pers m r b p En da o o e t n c ne koffi t deze t is ee p bac ‘Wan .

En da . ken o d a ubbo r z e W e anise ldus dat d a g r , ’ o ’s a e eg en g e coll word or all o v g stellin

Bent u ook zo benieuwd wie u eigenlijk aan de lijn heeft als u de NOM belt? Wat het werk van secretaresse bij de NOM zoal inhoudt?

En waarin de dames uitblinken en waar ze helemaal niet Jojanneke Gootzen van houden? Lees snel verder.

14

Margot Wieldraaijer Heleen Gerdes

Ik maak onderdeel uit van het

Als secretaresses proberen wij

Ik werk voor de afdelingen BD, FDI,

van de NOM en werk vooral voor

zowel de interne als de externe

Greenlincs, Flinc en het IFNN. Mijn

de afdeling Finance, Greenlincs en

meen directeur Siem Jansen en

klant te ontzorgen. Ik werk voor de

werk bestaat o.a. uit afspraken plan-

een aantal fondsen. Dat varieert van

verzorg het secretariaat van onze

afdeling Finance, het MKB Fonds

nen, het organiseren van bijeen-

het organiseren van bijeenkomsten

Raad van Commissarissen en de

Drenthe en het Doefonds Fryslân.

komsten, reizen boeken en het

tot het opmaken van vergaderstuk-

Investeringscommissie. Daarnaast

Ik weet vaak niet wat een dag me

ontvangen van bezoek. Ons werk is

ken en ontvangen van bezoekers.

ben ik betrokken bij het Interreg-

brengt. Een planning kan zomaar

niet altijd even zichtbaar, maar als

Mijn werk is nooit saai, er worden

project Inn2Power. Ons werk is de

overruled worden door een spoed-

we er niet zouden zijn waren be-

genoeg grappen uitgehaald. Zo

laatste jaren best veranderd. ICT

klus of drukte aan de telefoon. We

paalde zaken toch een stuk minder

krijg ik wel eens een mailtje met

neemt steeds meer administratieve

krijgen soms de gekste telefoontjes,

goed geregeld. Door de goede sfeer

de vraag of ik koffie en croissantjes

taken van ons over. Dat betekent

bijvoorbeeld mensen die denken

en de afwisseling van werkzaam-

kan komen brengen. Ik kan dat

dat we nog meer initiatief moeten

dat ze bellen naar het ziekenhuis

heden werk ik hier met veel plezier.

wel waarderen :). Ik ben vrolijk en

nemen en er zelf voor moeten

voor een darmspoeling, verkoop

Ik ben vrolijk, stressbestendig en

enthousiast en heb de wil om hard

zorgen dat we future proof zijn. Dat

van eieren of Coolblue. Mijn

kan goed plannen en organiseren.

te werken en veel voor iemand te

past ook bij mij, ik ben leergierig

grootste kwaliteit? Lastig om van

Waar ik niet van hou? Van systemen

doen en regelen. Ook heb ik groene

en altijd op zoek naar manieren om

mezelf te zeggen, maar ik ben altijd

die vastlopen.

meest gezellige en onmisbare team

Giny Hulsebos

Ik ben secretaresse van de alge-

vingers, ik verzorg de plant in de

mijn werk beter en efficiënter te

wel accuraat. Ik vind het vervelend

hoek van het kantoor,

doen. Secretaresse zijn is een vak.

als mensen hun afspraken niet

en die doet het erg goed!

Het leukste vak dat er is. Waar ik

nakomen.

een hekel aan heb? Aan luiheid!

•

JUNI 2017

EVENEMENTEN Drenthe: BARREL Food Truck Festival 23-25 juni Op 23, 24 en 25 juni 2017 vindt het BARREL Food Truck Festival in Emmen plaats. Ook dit jaar wordt het Raadhuisplein, tegenover de ingang van Wildlands Adventures Zoo en het Atlas Theater, omgetoverd tot één groot foodtruck walhalla.

BARREL is een evenement waar het je niet hoeft te ontbreken aan verrukkelijk streetfood, goddelijke drankjes, lekkere beats en nog veel meer. Het evenement is gratis

www.barrelfoodtruckfest.nl

toegankelijk.

Groningen: Groninginnedag 24 juni Zaterdag 24 juni vindt de eerste editie plaats van Groninginnedag.

De nationale terugkomdag voor iedereen die iets heeft of heeft gehad met Groningen..

In Brabant heb je carnaval, in Noord Holland de kermis, maar wanneer spreek je af met vrienden en vriendinnen om herinneringen op te halen en weer samen te genieten van de mooie zaken uit de stad? Groninginnedag!

Er wordt hard gewerkt aan een zeer bijzonder programma met Groningse muziek, entertainment en natuurlijk typisch

15

Gronings eten. Je kunt dus met een gerust hart iedereen uitnodigen om met jou Groninginnedag te komen vieren.

Blok die datum, en zorg dat niemand die eerste keer mist. www.groninginnedag.nl

Open Fries Kampioenschap Paardenmarathon. Een unieke menwedstrijd waar 11 fraai aangeklede hindernissen in deze drie dorpen, gelegen in de mooie Friese Wouden de basis vormen voor het kampioenschap.

Op zaterdag is traditiegetrouw de Boerendag te Wâlterswâld. Het programma van de Boerendag is zeer gevarieerd met vele attracties voor jong en oud. Zoals de Boerenmarkt, het Kinderplein, oude

Friesland: Paardendagen van Driezum – Wâlterswâld 27-29 juli

ambachten, oldtimers, theater, muziek,

Op vrijdag komen er 150 aanspanningen plus honderden pony’s en paarden uit

krachten tijdens de Paardenkrachtenshow.

het hele land naar Driezum-Wâlterswâld-Damwâld om deel te nemen aan het

www.paardendagen.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

demo’s en een diversiteit van Paarden-

WIN SOME, LOSE SOME

Ondernemen is een uitdaging. Dat weten wij als geen ander. En dat niet alles lukt, weten wij ook. In deze rubriek verhalen over ondernemingen die het, ondanks alle inspanningen, niet hebben gered. Waarbij we graag benadrukken dat dit altijd een gedeelte van een groter verhaal is, maar we graag een leerzaam kijkje achter de schermen bieden.

In 2004 investeert de NOM in Crystal Q: een producent van zogenaamde wafers. Voortkomend uit de sluiting van de Philips-vestiging in Stadskanaal initieert een oud-werknemer een nieuwe onderneming waarin dit technisch hoogstandje centraal staat. Wafers zijn flinterdunne, glasachtige plaatjes, in dit geval gemaakt van saffier. Ze dienen als onderplaatje voor hoogbelaste chips in mobieltjes en voor het maken van LED-verlichting. Want LED, dat zou wel eens heel groot kunnen worden, was de gedachte.

Vanuit de NOM was Jeroen van Onna als investeerder betrokken.

16

Een LED-avontuur strandt door in Aantrekkelijke markt is geen garantie op succes

Om hier wat aan te doen, besloot het bedrijf tot keteninte-

Van Onna: ‘LED is ook heel groot geworden, dus in die

gratie. ‘Door de andere stappen uit de productieketen ook

zin zaten zowel de ondernemer als wij op het goede spoor.

te gaan aanbieden, zouden we minder afhankelijk zijn van

Toch ging het bedrijf in 2012 failliet. Zo blijkt maar dat

anderen. Dus we gingen zelf saffier produceren, de staven

een aantrekkende markt geen garantie is voor succes.’

boren, staven zagen en wafers polijsten. Het leek een goede

In 2004 en de jaren daarna was er inderdaad vraag naar

manier om bestendiger te worden’, vertelt van Onna.

wafers. Maar het bedrijf bleek kwetsbaar omdat ze maar één stukje van het productieproces konden aanbieden:

Russische gesloten steden

het polijsten. In de snel groeiende markt was er het ene

Er werden extra investeerders aangetrokken, want er

moment een tekort aan polijsters, dan weer was de vraag

waren nieuwe machines nodig om alle stappen te kunnen

naar de grondstof saffier groter dan het aanbod, of was er

aanbieden. Het bedrijf moest onder andere zelf saffier gaan

te weinig capaciteit voor het zagen van de plaatjes. Het be-

produceren. ‘Synthetisch saffier is een Russische uitvinding

drijf bevond zich in een druk bewegende harmonicapositie

uit de tijd van de Koude Oorlog en daar werd het lastig.

en had zodoende te weinig invloed op de eigen business.

Zakendoen daar is heel anders dan hier, na het eerste

•

JUNI 2017

bedrijfsbezoek bleek al snel dat het echt een heel andere

Aziatisch bedrijf dat 18 Russische machines kocht en die

wereld betrof en bovendien niet geheel veilig. De fabrieken

gingen allemaal direct kapot. Vele miljoenen letterlijk ver-

die bezocht moesten worden stonden soms in voormalige

brand. Anderen hadden meer geluk en kochten er 20 die ze

gesloten steden en de machines in kwestie bleken oud.’

wél aan de praat kregen. Daar was Crystal Q niet tegen op-

Toch besloot Crystal Q een machine te kopen in Rusland

gewassen en het is sowieso niet bepaald de manier waarop

om zelf saffier te kunnen produceren. ‘We wisten niet wat

wij hier in Nederland investeren. Die risico’s vinden wij te

we zagen. De machine zou nieuw moeten zijn, maar leek al

groot. En daar is op zich ook niets mis mee.’

Pijnlijke, maar waardevolle ervaring Het lukt niet om de slagvaardigheid van de Aziatische producenten het hoofd te bieden en in 2012 gaat Crystal Q failliet. ‘We zijn in Nederland meer toegerust op de kenniseconomie. Op zo’n schaal als de Aziaten produceren past

17

ternationale concurrentiekracht decennia oud. En zelfs nadat de eigen engineers er van alles

niet goed bij ons. We hadden onze kennis kunnen delen en

aan hadden aangepast, bleek het productieproces niet goed

laten verrijken door universiteiten en zo wél een speler van

genoeg te beheersen.’

betekenis kunnen worden. Er was immers nog maar heel weinig bekend over deze technieken; alles lag besloten in

Twintig machines tegelijk

Rusland waar ze vooral werken op basis van ervaringsdes-

Er volgt een tweede machine en daarmee gaat het iets beter,

kundigheid en niet zoals wij, op basis van procesbeheersing.

maar optimaal was het nog niet. Toch is het bedrijf niet

Dit is dus een belangrijke les geweest. We hebben gepionierd

gelijk in gevaar. Echt lastig werd het pas toen andere landen

en dat is eigenlijk altijd leerzaam. Helaas zonder het ge-

zich ook gingen bewegen. Van Onna: ‘In de VS was al een

wenste effect deze keer. Pijnlijk wel, er was heel veel geld

bedrijf dat het hele proces aanbood, maar die concurrentie

mee gemoeid en een aantal mensen verliest hun baan.

konden we aan, ook omdat de markt voor LEDS bleef

Toch neem je als investeerder deze kennis dan weer mee

groeien. De auto-industrie adopteerde LED ineens heel snel,

naar nieuwe deelnemingen waar het bij kan dragen aan het

bijvoorbeeld. Maar toen begonnen ze in Azië met investeren.

voorkomen van dezelfde fouten.

En daar doen ze dat heel anders dan hier. Wij kenden een

Dat is dan weer waardevol.’

Jeroen van Onna Investment manager NOM T (06) 270 871 51 • E onna@nom.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

‘Bij innoveren gaat nooit Sander Egbers over de snelle groei van LoQit

SONESTO IS EEN BEDRIJF DAT VOLOP BEZIG IS MET INNOVATIE EN EEN NIEUW PRODUCT INTRODUCEREN, EN ALLE DYNAMIEK DIE DAARBIJ HOORT. EEN MOOI EN VOORUITSTREVEND BEDRIJF IN NOORD-NEDERLAND. CHANTAL LEIJENDEKKER

‘Onderscheidend vermogen? Dat wordt bepaald door de klant! Als die het zo voelt, dan bén je onderscheidend. En dan komt ook de groei. Om te groeien moet je echter wél de wensen van je klanten haarfijn kennen. Je moet qua denken eigenlijk iedereen al enkele stappen vóór zijn. Je moet kunnen zien waar 18

behoeften naartoe groeien. Zo creëer je tijd die nodig is. Want innovatief zijn en een voor-

Terug naar het begin. LoQit (volgens de bedenkers ‘hét

sprong opbouwen gaat met vallen en opstaan.

innovatieve elektronische sluitsysteem voor opbergmeubilair met een ongekende flexibiliteit’) is begonnen in

En dat kost tijd. Daar weten wij alles van.’

2013. ‘Het idee werd geboren toen we met het bedrijf

Sander Egbers, Managing Director en mede-

Sonesto, dat al 35 jaar lockers bouwt voor scholen,

aandeelhouder van LoQit (Drachten) won vorig

zwembaden, sporthallen en bedrijven, tegen grenzen aanliepen bij leveranciers’, verklaart Egbers. ‘We wilden

jaar de Innovatie award en publieksprijs bij de

innovatief zijn en de klant verrassen met high tech

Ondernemersprijs Drachten. Hij vertelt graag

oplossingen. Daar kwamen we met onze leveranciers

over de bedrijfseconomische achtbaan waar

niet uit en toen besloten we in samenwerking met wat slimme ICT-ers uit Groningen zélf maar een systeem te

zijn bedrijf in terechtkwam toen het een dik

ontwikkelen.’

jaar geleden écht succesvol begon te worden.

Het resultaat werd LoQit, een product waarmee scholen,

En: wat daar voor nodig was. Een verhaal over

maar ook ziekenhuizen en bedrijven flexibel met de autorisatie van kluisjes kunnen omgaan. ‘Die flexibiliteit

een reis op een dikwijls hobbelig pad, maar

vonden we belangrijk. Dat scholen voor de leerlingen

dat is volgens de ondernemer geen enkel

het beheer van kluisjes kunnen koppelen aan Magister

probleem. Zo lang je maar helder hebt waar

(gangbaar softwarepakket voor onderwijs, red.), terwijl andere bezoekers een kluisje kunnen openen met een

de weg naartoe leidt.

pincode, of een vingerafdruk. Het is dus een zeer flexibel modulair systeem waarbij verschillende functionaliteiten door elkaar gebruikt kunnen worden. Daarnaast kan de gekozen configuratie op een later moment worden •

JUNI 2017

álles van een leien dakje’

WWW.SONESTO.NL WWW.LOQIT.NL

Lockerboer Een productlancering bij onder andere de Friese Poort in Drachten volgde. Egbers: ‘Zo’n launching customer kun je maar beter dichtbij hebben, dan zit je er als ontwikkelaar bovenop.’ Het werd een succes; het product sloeg aan. Vervolgens begon de tamtam te werken, zo schetst de directeur. ‘We wonnen eind vorig jaar de Innovatieprijs, hier in Drachten. Wij vinden dat veelbetekenend, want we hebben het niet over - met alle respect - Lutjebroek, maar over een plaats die juist focus legt op innovaties, met bijvoorbeeld het Innovatiecluster, met onder andere bedrijven als Philips, Neopost Technologies en andere belangrijke innovatieve spelers. Men is hier dus wel iets gewend. Die prijs gaf ons qua moraal daarom een echte boost.’

Gekkenhuis Groeimanagement. Het is de laatste anderhalf jaar de hoofdbezigheid geweest van Egbers. Zéér leerzaam, zo aangepast aan de nieuwe stand der techniek, zonder dat

stelt hij. ‘Het tempo van de ontwikkelingen ligt hoog.

je het complete slot moet vervangen. Het vergt dus wel

En daar waar ik persoonlijk meer van structuur en plan-

een initiële investering, maar het geeft je jaren veiligheid

matigheid houd zijn wij door de omstandigheden vaak

en bewegingsvrijheid.’

nog een adhocratie. Dat moet je kunnen accepteren.

Het hoort er in deze fase bij.’

In de tijd tussen 2013 en 2017 leerde LoQit dat de weg naar innovatie soms hobbelig is, en weinig geplaveid.

Vooral het laatste half jaar is het een gekkenhuis, aldus

‘Van huis uit waren wij bij Sonesto een kluisjes-specialist,

Egbers. ‘Er is overdonderende belangstelling uit tal van

geen IT-bedrijf. Je krijgt dus andere mensen in je bedrijf.

landen. Veel partijen willen LoQit maar wát graag ver-

En je hebt ineens een high tech-product. Je ontwikkelt,

kopen. Als aandeelhouder roep ik keihard ‘doen!’, maar

je bouwt protocollen en je test uitvoerig. Dat gaat echt

als directeur zeg ik tegen mezelf: bewaar de rust. Wij

niet altijd goed. Er is in de testfase weleens spontaan een

weten waar wij naar toe willen groeien. Dan hebben we

kluisje opengegaan zonder dat iemand dat had gepland.

in diverse landen betrouwbare partners nodig met kennis

Dan baalt iedereen in het bedrijf als een stekker. Maar

van zaken. Er zijn genoeg kluisjesspecialisten, maar we

dan is het mijn taak als manager om zaken ook weer in

zoeken geen doorsnee lockerboer, maar iemand die snapt

perspectief te plaatsen. Bij innoveren gaat nooit alles van

dat het bij LoQit draait om IT kennis.’

een leien dakje. Je leert door je ervaringen. Maar je moet

En de toekomst? ‘Groei!’, stelt de directeur. ‘LoQit wil de

wel dóórzetten, onvermoeibaar zijn. Doorzetten konden

komende vijf jaar samen met Sonesto groeien naar zo’n

we, mede dankzij een startsubsidie en een lening van

vijftien miljoen euro omzet per jaar. Tegen die tijd denken

de NOM en het Doefonds Fryslân. Dat gaf ruimte om te

we dat we ons personeelsbestand hebben uitgebreid naar

ontwikkelen. Uiteindelijk staat er dan een product waar

ongeveer 40 medewerkers.’

we met z’n allen apetrots op mogen zijn.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Chantal Leijendekker Investment manager NOM T (06) 502 021 61 • E leijendekker@nom.nl

19

De hele wereld wordt ‘smart’ en wat dat betekent kun je nergens beter zien dan op de Hannover Messe, de grootste technologiebeurs van de wereld.

Afgelopen maand stond de beurs helemaal in het teken van de digitalisering van de samenleving. Het draaide om robots, drones, het ‘Internet of Things’,

De NOM zet noordelijke foutloze fabrieken en zelflerende machines. NoordNederland, als een opkomende technologieregio, was ook van de partij. Voor het vierde jaar op rij organiseerde de NOM de noordelijke hightech stand.

20

Noord-Nederland presenteerde zich op de Hannover Messe als

Smart Cities

hofleverancier van slimme oplossingen voor complexe maat-

De stand werd verlicht door de nieuwe armaturen van Sustainder,

schappelijke vraagstukken. Daarbij werden drie thema’s belicht:

de startup uit Emmen die hoge kijkcijfers scoort met haar nieuwe

Smart Health, Smart Cities en Smart Factories. Elke dag, de

lijn intelligente straatverlichting. Daarmee vulde Sustainder het

Hannover Messe duurt een volle week, stonden er andere MKB-

tweede thema van de hightech-stand in: Smart Cities. De arma-

bedrijven in de noordelijke stand. Daaronder veel startups, die

turen van Sustainder geven niet alleen licht, ze zijn ook de

daarmee een unieke kans kregen om zich voor het eerst op het

basis voor digitale netwerken waarmee de bebouwde omgeving

wereldtoneel te presenteren.

intelligent wordt gemaakt. Sustainder speelt zich in de kijker, en dat betaalde zich tijdens Hannover Messe uit. Prins Constantijn,

Smart Health

die zich namens de Nederlandse regering bezig houdt met het

De Health Hub Roden nam het thema Smart Health voor haar

Nederlandse startup-klimaat, sprak uitvoerig met Niek de Jong,

rekening. De partnerbedrijven van Health Hub Roden lieten

de CEO van Sustainder.

hun innovaties zien op het gebied van medische technologie en gezond ouder worden. Bloei toonde haar concept van de Health

Smart Factories

Coins waarmee consumenten worden beloond voor gezond

Het derde thema, de Smart Factory, werd gepresenteerd door het

gedrag. De Groningse bedrijven Umaco en Mindmate presen-

noordelijke cluster ‘Region of Smart Factories’, waarin veertig

teerden hun sensorsysteem om waardevolle bezittingen zoals je

bedrijven samenwerken aan de fabriek van de toekomst en door

portemonnee of je telefoon niet te verliezen. Het Friese Casenio

Technologies Added. Onder het mom ‘delen is het nieuwe hebben’

presenteerde haar domotica-oplossing waardoor ouderen langer

wordt dit nieuwe bedrijf uit Emmen opgezet als de eerste smart

thuis kunnen wonen. Feeniks Engineering uit Assen zette zich

factory in Nederland als een shared facility. De Hannover Messe

neer als multidisciplinair engineeringbureau van de zorgmarkt.

is eigenlijk de heimat van de vierde industriële revolutie, dus het •

JUNI 2017

hightech sector op voetstuk n het ‘beursgebeuren’ Een visuele impressie va

21

was een hele uitdaging om het Noorden op dit wereldpodium te

Ondernemers én scholieren

etaleren als een opkomende Region of Smart Factories. Noord-

Er was ook veel belangstelling vanuit Noord-Nederland zelf.

Nederland pakte uit met een speelse en educatieve aanpak,

Een delegatie van 50 ondernemers en bestuurders, onder leiding

waarbij virtual reality, games en configurators werden ingezet.

van gedeputeerden Henk Brink (Drenthe) en Sander de Rouwe

Het beeld wordt compleet gemaakt door presentaties van noor-

(Fryslân) stapte in Groningen in de bus voor een bezoek aan de

delijke aanbieders van Smart Factory-technologie: STT, Demcon,

Hannover Messe. Daar werden ze door Hans Praat van de NOM

Reden, Variass, Contracts11 en Elfskot.

geïnformeerd over de resultaten van het de fieldlabs Region of Smart Factories en Technologies Added waarna de gedeputeerden

Delegaties

de Smart Factory Game officieel in gebruik namen. In de middag

De Hannover Messe, net over de grens, is de jaarlijkse ‘Get

kregen de gasten een maatwerk-rondleiding over de beurs. Deze

Together’ voor de Nederlandse Higtech industry. Alle Nederlandse

reis werd georganiseerd door de NOM in samenwerking met de

inzendingen lobbyen om de aandacht van de VIP’s met hun

KvK, FME en de Metaalunie.

delegaties. De Messe is daarmee ook een barometer hoe je ligt op

Maar het hoogtepunt was misschien wel het bezoek van 100 middel-

de nationale agenda. Noord-Nederland sprong er weer goed uit.

bare scholieren uit het Noorden, dat werd georganiseerd door

Ineke Dezentjé-Hamming, boegbeeld van de landelijke Smart

IturnIT. Op de RoSF stand werd ze uitgelegd wat ‘smart’ betekent,

Industry Agenda, liet zich uitgebreid informeren over de voort-

zodat ze beter de kern van de Hannover Messe zouden begrijpen.

gang van de noordelijke Fieldlabs RoSF en Technologies Added.

Na een oorverdovende yell (‘We are the Region of Smart Factories’)

Prins Constantijn had in onze stand een ontmoeting met Niek

gingen ze de beurs over om een speurtocht te doen.

de Jong (Sustainder) en Berco Beute (Contracts11) over startups Hans Praat Business Development manager NOM T (06) 215 184 93 • E praat@nom.nl

en blockchain.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

@HansPraat

Financiële

belangen

22

Appelscha

G.H. Welles Holding B.V.

Hoogezand

Kampen Mechanical Group B.V.

Appingedam

Werktrend B.V.

Kolham

M4FOUR International B.V.

Assen

Benaulim B.V., Carjoh B.V., EEQO B.V., Idee101 B.V., Popken Metaal B.V., StoreContrl International B.V., VerkoopPartner B.V., VIA Assen B.V., Watter Holding B.V.

Joure

Global Environmental Solutions B.V., HR Wooncomfort B.V., Zonderland Holding B.V.

Leek

Data B. Mailservice Holding B.V., Level Up Assist B.V., PendraCare Holding B.V., SieveCorp Europe B.V.

Bakkeveen

Frisian Motors B.V.

Bedum

Brain Assist B.V., Horus Holding B.V.

Beilen

Beuving Holding B.V.

Bruntinge

AS Pol B.V.

Coevorden

DairyTuner B.V., GVZ Europark CoevordenEmlichheim GmbH, I-Beheer Groep B.V.

Dalen

Consejo Holding B.V.

De Schiphorst

De Havixhorst B.V.

Delfzijl

Detact Diagnostics B.V., Original G B.V.

Dokkum Drachten Emmen

Agrilinq Holding B.V., Biolease Nederland B.V., Biotrack B.V., Co2 Dry B.V., EColoRO B.V., Heeren-3 Beheer B.V., JRH Motors B.V., LED factory B.V., LIMIS Development B.V., MetalMembranes.com B.V., Professionele Distributiegroep B.V., Water Stewardsh. acad. & Innov. centre B.V.

Marum

Baron-de Boer Beheer B.V.

Meppel

Databank Kennis=Markt B.V., Guart Systems B.V., Ocentri B.V., QR Log Sytems B.V.

Bouw7 B.V., Prins Holding N.V.

Midlaren

MXR Podoblock B.V.

Kastiel Groep B.V.

Noordlaren

Anome B.V., Anome Projects B.V.

Corvus Holland B.V., Dacom Holding B.V., InOn B.V., Pipe Proteq B.V., Sustainder Holding B.V., Tooltech B.V., Vleems Holding B.V., Wereldrestaurant Puur B.V., Wireless Value Beheer B.V.

Oude Pekela

Strating Beheer B.V.

Oudehorne

AQUACOLOR SENSORS B.V.

Peize

Recreatie Nederland B.V.

Sappemeer

Smit Sappemeer Beheer B.V.

Scheemda

Geo Plus Holding B.V.

Schildwolde

Plus Spithoff

Sneek

Blue Inkt B.V., Donker Holding B.V., No Noises Holding B.V., Via Drupsteen Holding B.V., Vripack Beheer B.V.

Stedum

Werktrend B.V.

Terwispel

Aeolus Holding B.V.

Tynaarlo

Hanggo B.V., WS Kalsbeek Holding B.V.

Veendam

Nedmag Holding B.V.

Veenoord

Halm B.V.

Winschoten

FlexHydro Winschoten B.V.

Farmsum

BioMethanol Chemie Holding B.V., BGG Outbound B.V.

Franeker

Alu-Bouw Fryslân B.V.

Groningen

Leeuwarden

&Talent B.V., AttachingIT Holding B.V., Bioclear Earth B.V., Carduso Capital B.V., Conoship International B.V., Dutch Theatre Systems & Services B.V., Embrace SBS B.V., Energy Developments Holding B.V., Hoitsema Beheer B.V., Jellow B.V., Kalooga B.V., Medwear B.V., Mucosis B.V., OMNIDOTS B.V., Organ Assist B.V., Polyganics Holding B.V., Proflex Containermeten B.V., PTCG B.V., Simplicate Holding B.V., Solenne B.V., Stabi Alert B.V., TCN SIG Telehousing B.V., Web-IQ B.V.

Grou

Kinderman Beheer B.V.

Winsum (FR)

Dewulf Netherlands B.V.

Harlingen

Environment Solutions B.V.

Wolvega

Vita Square B.V.

Heerenveen

Bosma Transport en Opslag B.V., Catch-Up B.V., De Hout Makers B.V., Dutchcat B.V., Mastiline B.V., Prostair Holding B.V., Uphill Concepts B.V.

Zuidbroek

Betonfabriek Vrijenban Zuidbroek B.V.

Zuidlaren

Longbloom B.V.

Hoogeveen

TourExpert Holding B.V.

•

JUNI 2017

Leeuwarden Franeker

12 1

1

Harlingen

1

Winsum

1

5

Sneek Joure

3

Peildatum: mei 2017

Delfzijl

2

Dokkum

Marum Grou

1

1 4

Sappemeer

Hoogezand

Peize

1

Noordlaren

1

1

1

1

Scheemda

Zuidbroek

2

Bakkeveen

1

1

1 2

Drachten

Heerenveen

Schildwolde

1

Kolham

Groningen Leek

Farmsum

Appingedam

1 23

2

1

1

2

Bedum

7

2

Stedum

1

Tynaarlo

1

Terwispel

Assen

Oudehorne

1

1

Midlaren

9

1 Beilen

1 Emmen

Bruntinge

1

Meppel

1

Hoogeveen

1

De Schiphorst

1

Dalen

4 3

Oude Pekela

23

Zuidlaren

1

1

Winschoten

Veendam

Appelscha

Wolvega

1

Coevorden

Geïnteresseerd in de splitsing van de financieringen per fonds? Ga dan naar www.geldvoorgroei.nl • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

9 Veenoord

Arjen

Reinier

Jeroen

StabiAlert: Nu de boer op met StabiAlert maakt zich op voor de grote sprong vooruit. Na jarenlang sleutelen aan verbetering van het geavanceerde sensorsysteem is het moment aangebroken de markt te veroveren. Eerst maar eens Nederland. Europa lonkt verderop. ‘We zijn 24

klaar voor de grote uitrol.’

In den beginne was het een flinke grijze kast ter grootte van een

streert hij de werking in de bedrijfsruimte van StabiAlert op

boodschappenkrat. Het apparaat deed zijn werk en het was een

het industrieterrein Eemspoort.

veelbelovende start. Maar er viel nog veel te verbeteren en na een jaar of acht ontwikkelen en sleutelen is de sensor geëvolu-

Ongeëvenaard

eerd naar een kastje, kleiner nog dan een pak suiker, volgestopt

Onzichtbaar voor het oog, maar wel waargenomen door de

met geavanceerde elektronica. Een systeem dat niet alleen meer

sensoren, laten die zien dat de tafel 0,4 mm is doorgebogen.

kan, maar ook nog eens nauwkeuriger meet.

Honderd keer per seconde en tot op een 25-duizendste graad nauwkeurig meet het systeem van StabiAlert vervorming,

Snel beklonken

verandering in de waterpas en trillingen in gebouwen, dijken,

Het is het resultaat van een ondernemersvriendschap waarvoor

spoortaluds en elk ander denkbaar object.

de kiem werd eind 2008 gelegd tijdens een bijeenkomst met een flinke kan koffie op het kantoor van Jeroen Kleef. Arjen Miedema,

De techniek die StabiAlert heeft ontwikkeld is volgens Miedema

de man met de kritische blik, techneut Jeroen Kleef en de onge-

door nog geen enkele andere fabrikant geëvenaard. ‘Omdat

remde denker en marketingspecialist Reinier Brongers zaten er bij

onze sensoren niet alleen de trillingen registeren, maar tegelij-

elkaar. ‘Het was in een avond beklonken’, blikt Miedema terug.

kertijd als een elektronische waterpas verzakking waarnemen tonen ze ook direct het verband tussen de trilling en de schade

De trillings- en tiltmeter van StabiAlert is nu in de fase waarin

die erdoor wordt veroorzaakt.’ Nauwkeuriger meten kan, zegt

hij volgens financieel directeur Miedema zo ongeveer de perfectie

StabiAlert-directeur Miedema. ‘Maar alleen tegen een veelvoud

nadert. Met een massief houten Martinitoren van een halve

van de kosten van ons systeem. Bovendien is nauwkeuriger

meter hoog en een stevige tafel met vier sensoren erop demon-

meten voor de toepassingen waarvoor wij de sensoren inzetten niet nodig.’

•

JUNI 2017

Bekendheid De geheel in eigen huis ontwikkelde meetmethode leverde

Seinen op groen

StabiAlert al landelijke bekendheid op toen de sensoren werden

De Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij NOM is vanaf

gebruikt om bij de aanleg van de Amsterdamse Noord-Zuidmetro-

de start van StabiAlert bij de onderneming betrokken als

lijn en bij de werkzaamheden aan de historische stadspoort

financier. ‘Alle seinen staan nu op groen en het product kan

Waag, eveneens in Amsterdam, trillingen en vervormingen te

breed in de markt worden uitgerold’, zegt investment manager

meten. Het sensorsysteem werd ingezet bij de proefopstelling

Klaas Kooistra van de NOM over de vervolgfinanciering.

IJkdijk om verzakkingen te registreren en in Noord-Groningen

Ook investeringsmanager Sytze Hellinga van het GROEIfonds

worden ermee aardbevingen en de gevolgen ervan gemeten.

ziet volop potentie: ‘Het bedrijf heeft een technologie ontwikkeld die wereldwijd op nummer één staat’, verklaart Hellinga.

Risico

‘Zowel wat betreft de techniek als de kosten is het een enorm

Met die acht jaar ontwikkelingstijd heeft het best een tijd ge-

goede oplossing voor het monitoren van trillingen en schade.’

duurd voordat StabiAlert een vervolmaakt product kon leveren, maar dat had volgens Miedema z’n redenen: ‘Vergeet niet dat we de StabiAlert-activiteiten naast onze eigen bedrijven deden.’

een ongeëvenaarde techniek Die lange tijd was misschien een risico, erkent Miedema, er had

krijgen we bij calamiteiten zoals bijvoorbeeld plotselinge verzak-

immers een concurrerend product op de markt kunnen komen:

kingen de vraag of we metingen kunnen doen.’ Daarvoor bouwt

‘Maar dat is nou eenmaal niet gebeurd. Het zegt ook iets over hoe

StabiAlert nu aan een aantal quick alert-sets.

geavanceerd onze sensor en het hele datasysteem eromheen is.’

Om de groei te financieren heeft StabiAlert opnieuw aangeklopt

De boer op

bij de NOM, die al sinds de start bij het bedrijf betrokken is. Een

Nu is het dus tijd verder de boer op te gaan. Daarvoor wil Stabi-

eerdere door de NOM en de Rabobank verstrekte Aanjaagfinan-

Alert de voorraad sensoren uitbreiden met enkele honderden

cierig is inmiddels afgelost. Omdat het geloof van de NOM in

stuks. ’Het streven is voortdurend vijf- à zeshonderd sensoren

de onderneming onverminderd is, ondersteunt ze StabiAlert

in het veld te hebben’, aldus Miedema. ‘Naast de langduriger

ook nu weer. Dit keer samen met het GROEIfonds van de

monitoring zien we groei in kortdurende projecten. Steeds vaker

Economic Board Groningen.

25

Stevige positie Met het geld wil StabiAlert ook de marketinginspanningen

Rivaliserende trillingsmeters

intensiveren. En om de verwachte omzettoename de ruimte

Op de markt van trillingsmeters heeft StabiAlert concurrentie.

te geven verhuist de onderneming van Groningen naar Bedum

Maar met de waterpasfunctie in de sensor van StabiAlert heeft

waar StabiAlert zijn intrek neemt in een nieuw pand op het

het Groningse bedrijf een uniek product in handen. Traditionele

bedrijventerrein aan de zuidkant van Bedum.

geomeetsystemen die werken met laser en spiegeltjes zijn bovendien minder nauwkeurig en verwante apparatuur zoals

‘Er is alleen al in Nederland nog zoveel groei mogelijk’, zegt

de scheurmeter meet alleen ontstane schade. Ander voordeel is

Miedema vol vertrouwen. ‘Grote bouw- en ingenieursbedrijven,

dat gebruikers van de sensorsystemen realtime de bewegingen

waterschappen en een bedrijf als de NS en de NAM doen nu al

kunnen volgen en bij ongewone metingen via mail- of sms-

veelvuldig een beroep op ons. Die klantenkring gaan we verder

alarmering op de hoogte worden gebracht.

uitbouwen. Zodra we hier een stevige positie hebben zetten we de stap naar andere exportmarkten.’

WWW.STABIALERT.NL Sytze Hellinga Investeringsmanager GROEIfonds T (06) 140 021 17 • E hellinga@groei-fonds.nl

Klaas Kooistra Investment manager NOM T 06 - 557 076 95 • E kooistra@nom.nl • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Wanneer raakt de NOM bij een project betrokken?

Als we bij kunnen dragen aan de economische groei van Noord-Nederland.

Bijvoorbeeld door te helpen bij investeringen, bij het creëren van werkgelegenheid en bij de introductie van nieuwe producten en innovaties.

Ik heb geen financiering nodig. Wat heb ik dan aan de NOM?

De NOM investeert in de ontwikkeling van Noord-Nederland en beschikt over de kennis en contacten die nodig zijn om bedrijven te helpen groeien. En dat gaat in veel gevallen over meer dan het verstrekken van financiering. NOM Business Development bijvoorbeeld helpt om van plannen reële business te maken, door contact te leggen met de juiste mensen, bedrijven of kennisinstellingen of te helpen met het vinden van de juiste faciliteiten. NOM Foreign Direct Investment helpt mee zoeken naar een geschikte vestigingsplaats als er sprake is van uitbreiding of plannen om nieuw te bouwen.

Hoe ziet een financieringsproces eruit?

Bij een financieringsaanvraag checken we eerst of het bedrijf en de aanvraag voldoen aan onze criteria. Als dat zo is vragen we de plannen op en gaan we kennismaken. Verloopt dit ook positief dan bespreken we de aanvraag in ons

26

financieringsoverleg en formuleren we onderzoeksvragen. Hierin zoomen we verder in op het product of de dienst, de markt en de kansen in de markt, checken we referenties en bekijken de financiële en juridische kanten van de zaak, het management, de structurering van de deal en de

U vraagt Wij antwoorden Als Nommer krijgen we regelmatig vragen over ons werk. Tijdens een verjaardag of aan een keukentafel. In elke NOMMER beantwoorden we een aantal van die vragen. Bent u op zoek naar nog meer antwoorden op vragen, kijk dan verder op nom.nl, onder FAQ’s.

waardering. Als alles is onderzocht en er overeenstemming is over de dealstructuur en financieringsvoorwaarden schrijven we een investeringsvoorstel.

Dit wordt gepresenteerd aan het managementteam van de NOM. Bij bedragen boven € 200.000 is ook toestemming nodig van de Investeringscommissie van de NOM. Na goedkeuring wordt de financieringsdocumentatie opgesteld.

Als alle partijen hebben getekend worden de gelden gestort en is de financiering een feit. Dit proces wordt ook uitgelegd in de volgende video: www.youtube.com/watch?v=KHUL85inkvg (excuses voor de lange link).

Verstrekt de NOM ook subsidies?

Nee, de NOM verstrekt geen subsidies. Subsidie is financiële steun die in verschillende vormen vrijgegeven kan worden aan instellingen, bedrijven en/of personen om hun activiteiten te ontwikkelen of te stimuleren. Hiervoor kunt u het beste aankloppen bij het SNN of bij de gemeente waar u onder valt.

Wij verstrekken financieringen waar altijd een rentevergoeding of aflossing tegenover staat.

•

JUNI 2017

MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN

NIEUWE AANDEELHOUDERSPOSITIE

OVERZICHT

PROVINCIE GRONINGEN PROVINCIE FRYSLÂN PROVINCIE DRENTHE

RESULTATEN 2016

De jaarcijfers verwerkt in een infographic. Dit geeft de resultaten weer in een oogopslag. Wilt u meer weten?

Ga dan naar het volledige jaarverslag via http://jaarverslag2016.nom.nl.

NOM FINANCE NOM

FOREIGN DIRECT INVESTMENT

NOM

BUSINESS DEVELOPMENT

Investeerde

€ 4,4 MLN

in 28 bedrijven positief resultaat

Betrokken bij

9 projecten waarbij

€ 59,1 MLN

is geïnvesteerd

€ 14,6 MLN 2863 FTE

Ondernemingen

investeerden ruim € 26 MLN door betrokkenheid

bij participaties

669 arbeidsplaatsen

NOM BUSINESS DEVELOPMENT

waarvan

287 NIEUW

POSITIEF RESULTAAT

€14,5 MLN investeerden € 7,9 MLN in 29 bedrijven

Door NOM beheerde FONDSEN • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

27

Jaarrekening

Geconsolideerde balans

28

! "

"

# $

"

# $

% &

'

'

( ) ! #

' #

* '*#

* $ '

* #&'

& "*$

& # &

$ &$

& &'

#

#*

#

**&

& "*$

& # &

•

JUNI 2017

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

!

"

+ , %

"

*

* & $

' *

$

$"

# * $

&*

& "

" &

"

& $

'&

#

' &

'**

$

'*

&*

* *#

#

!

* "$'

*

%

!!

* + %

% % $ - .

"

/

*

$ 0 1

2

3 "

" & ''

!

" $

4

5 ! .

$"

*

7

#

$'

,

- 1 /

'

$ $

$"#

,

#

- 1 ) 8 !

'

*"

*

/ 1

"

&

%

9 .

'

#

- 1 -9 :

"

"

'

/

*

"

"

$

&

"

#'

6 &

- 1 ) /

'

9

# " & ''

!

,

# %%

* "$'

# $

-

&

#&

,

#

* *&

# $

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

29

NOM KIJKT OM

Hoe gaat het eigenlijk met de bedrijven waar NOM in het verleden in participeerde? In deze rubriek kijken we samen met ondernemers terug naar de ontwikkeling tussen toen en nu.

Van waterlek naar slimme Een ernstig waterlek: zo begint het ondernemersavontuur van Iben van Paridon.

Acht jaar geleden blijkt hij vijf miljoen liter water te hebben verloren onder zijn huis door een scheur in de waterleiding. Iben stond in zijn tuin en zakte een meter de grond in; het water had een ondergronds kanaal geslagen.

Hij ziet zijn watermeter als een dolle lopen.

Van verbazing naar business-idee ‘Dat was wel echt een ramp. Niet alleen hadden zowel mijn buren als ik heel veel schade, ik had ook een enorme waterrekening. Het verbaasde mij meteen dat het waterbedrijf dit niet had gesignaleerd. Kennelijk werd er niet gemonitord op opvallend verbruik. En dat zou wel moeten kunnen.’ Het was zijn vader die er als eerste een interessante business in zag. Een slimme

30

meter die wél kan signaleren als er iets abnormaals gebeurt: daar moesten mensen wel op zitten wachten.

Slimme meterkasten Zijn vader had gelijk. Deels. Na het verder uitwerken van het concept deed Iben mee aan een Drentse wedstrijd voor innovatieve bedrijven. Het idee won een geldprijs waardoor vader en zoon een jaar lang konden ontwikkelen aan de slimme watermeter. Metsens B.V. was geboren en na een jaar bleek de meter inderdaad goed

Trotse vader in financieringstraject

te werken. Afnemers waren echter vooral mensen die

Er volgt een traject in samenwerking met Flinc waar Iben

een dergelijke ramp als Iben hadden meegemaakt.

heel positief op terugkijkt: ‘Ik had eigenlijk helemaal

En dat waren er niet heel erg veel.

geen ondernemerservaring toen we begonnen, maar dat heeft Flinc in heel korte tijd uitstekend bijgespijkerd.

Dus besloot het stel tot een aangepast idee: niet alleen

Sterker nog: het hele team en Jan Martin Timmer in het

een slimme watermeter, maar een slimme meterkast.

bijzonder hebben me uiteindelijk het zetje gegeven om

Zo ontwikkelden ze nieuwe software en hardware die

me volledig te focussen op het bedrijf en mijn baan op

al het gebruik kon monitoren. Er volgden een aantal

te zeggen. Ook begeleidden ze ons naar de eerste investe-

grotere opdrachten en het bedrijf groeide. ‘Toch

ring waardoor we onze software verder konden innoveren.’

liepen we er tegenaan dat we eigenlijk niet heel goed

Het vroeg enige aanpassing van beide Van Paridons: op

waren in het hardwaregedeelte. De software lag ons

advies van Flinc werd het aandelenpakket opnieuw inge-

beter, dus wilden we daar op gaan focussen. Maar

richt waardoor vader van grootaandeelhouder naar een

om grotere klanten te kunnen bedienen, hadden we

kleiner aandeel ging. Iben: ‘Dat was wel een spannend

extra financiering nodig. Zo kwam de NOM in beeld’,

voorstel, maar hij was eigenlijk alleen maar heel erg trots

vertelt Iben.

dat ze zoveel vertrouwen in me hadden.’

•

JUNI 2017

metergigant

an nv e Ib

n ido r Pa

WWW.METSENS.NL

van de NOM, want de lening kon worden afbetaald. Een succesvolle exit voor zowel Metsens B.V. als de NOM. Door de grotere slagkracht groeide Metsens hard; in korte tijd schreven ze vijf keer meer afnemers van hun software bij. En het einde bleek nog niet in zicht, want anderhalf jaar geleden volgde een tweede overname door het grotere Fudura, onderdeel van Enexis. Nog een keer een spannend onderhandelingsproces en nu zonder back-up van de adviseurs van Flinc. Toch komt het tot een deal: Metsens B.V. gaat op in Fudura en groeit nu sneller dan ooit. Vader Van Paridon neemt afscheid van het bedrijf terwijl Iben onderdeel wordt van Fudura.

‘Ik ben nu nog steeds verantwoordelijk voor de software

Spannende overnames

van het energiemonitoringssysteem, maar heb nu ook

Er volgt een tweede investeringsronde en Metsens B.V.

een rol als senior business developer.’

groeit gestaag door. De NOM bleef al die tijd in beeld en adviseerde onder andere over professionaliseringsslagen

Onverantwoorde risico’s remmen innovatie

binnen de jonge organisatie. En dan is er een onver-

Hiermee nam Iben afscheid van het ondernemerschap;

wachte ontwikkeling: er klopt een koper aan. Iben: ‘In-

een keuze die voor hem twee kanten heeft. ‘Als onder-

eens waren we in gesprek met Cogas over een overname.

nemer ben je flexibeler en in een kleine startup kun je

Ook nu zorgde de NOM weer voor uitstekende begelei-

veel sneller innoveren dan binnen een groot concern.

ding, want dat is een heel spannend proces, helemaal

Tegelijkertijd word je als ondernemer in Nederland wat

voor een klein bedrijf.’ De overname lukte: Metsens B.V.

mij betreft geconfronteerd met onverantwoorde risico’s.

werd ondergebracht bij Cogas Holding. Onder de vleu-

Het is op heel veel vlakken onaantrekkelijk om te gaan

gels van deze grote netwerkbeheerder en leverancier van

ondernemen, terwijl de innovatie uiteindelijk echt komt

slimme meters voor particulieren en grootverbruikers nam

van kleinere (MKB)ondernemingen. In die zin zit ik hier

het bedrijf een grote vlucht. Iben stond nog steeds aan

goed, want ik ben van die risico’s af. Maar ik zou wel

het roer en de onderneming bleef nagenoeg in tact. De

dezelfde innovatiekracht willen behouden, alleen is dat

overname betekende wel dat er afscheid werd genomen

gewoon lastig in grote bedrijven. Even wennen, dus.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

31

De driedelige Masterclass Bedrijfsoverdracht die de NOM dit voorjaar organiseerde, leverde een verrassend inzicht op: waarom wachten met het doorlichten van je onderneming tot er sprake is van een fusie, overname of bedrijfsopvolging?

Ook MKB’ers die pas op langere termijn met de verkoop van hun zaak te maken krijgen, hebben baat bij een ‘vendor due diligence’.

Voorbereiden bedrijfsoverdracht goed voor ontwikkeling

32

Laurens Kruize, investment manager bij de NOM, vertelt dat de

deze masterclass voor de tweede keer te organiseren. Laurens:

Masterclass Bedrijfsoverdracht zich primair richt op ondernemers

‘Er komt veel meer bij kijken dan ondernemers zich realiseren

die van plan zijn hun zaak binnen vijf jaar te verkopen. ‘Voor

en een gedegen voorbereiding is absoluut het halve werk. In

hen is het logisch om zich te verdiepen in alles wat er komt

drie bijeenkomsten hebben we de opeenvolgende fases van het

kijken bij een fusie, overname of bedrijfsopvolging. Maar het was

hele verkoopproces behandeld. Eerst is besproken hoe je een

opvallend dat de deelnemers zich door de masterclass realiseerden

bedrijf gereedmaakt voor verkoop en alvast contact kunt leggen

dat er nooit eerder zo kritisch naar hun onderneming is gekeken.

met overnamekandidaten. Vervolgens zijn de methodieken om

Terwijl de aandachtspunten die boven tafel komen ook zonder

de bedrijfswaarde te bepalen in kaart gebracht en kwam het

geplande verkoop waardevol zijn voor de ontwikkeling van het

proces van onderhandelen aan bod. Het structureren van de

bedrijf. Dat was best een eyeopener, ook voor ons.’

uiteindelijke deal stond centraal in de slotbijeenkomst.’

Interessant voor investeerders

Topsport

Vendor due diligence is de officiële term voor een onafhankelijk

Om inzicht te krijgen in de impact van bedrijfsoverdrachten

en volledig boekenonderzoek naar alle informatie van de onder-

werd elke bijeenkomst afgerond met het relaas van een MKB’er

neming. ‘Dit is noodzakelijk bij verkoop, maar zo’n onderzoek

die al eens een fusie, overname of opvolging heeft doorlopen.

is ook interessant als het bedrijf bijvoorbeeld investeerders zoekt

Deze praktijkervaringen bleken een waardevolle toevoeging.

voor groeikansen’, denkt Laurens hardop. Hij is met de deel-

‘Elk bedrijf is anders, dus er zijn geen twee deals hetzelfde’,

nemers eens dat het doorlichten van een onderneming ook de

benadrukt Laurens. ‘Ondanks de verschillen kwam bij elk

moeite waard is zónder concrete verkoop- of fusieplannen op

praktijkverhaal naar voren dat de zakelijke kant zeer veel van

korte termijn. ‘Want inderdaad, hoe vaak komt het voor dat een

ondernemers vraagt. Eentje noemde het zelfs topsport. Boven-

onderneming grondig onder de loep wordt genomen? Eigenlijk is

dien raakt het ook stevig aan emoties. Die laat niet iedereen zien,

het zonde dat pas te doen als je op het punt staat de zaak over te

maar ze spelen wél een grote rol en het is goed dat ondernemers

doen aan iemand anders.’

zich daar bewust van zijn.’

Goed voorbereiden

Interesse in een volgende masterclass?

De complexe materie rondom een bedrijfsoverdracht was voor

Neem dan contact op

de NOM aanleiding om – samen met UNO bedrijfsadviseurs BV –

met Laurens Kruize.

•

JUNI 2017

Laurens Kruize Investment manager NOM T (06) 505 177 05 • E kruize@nom.nl

@LaurensKr

GELD VOOR GROEI We houden u graag per kwartaal op de hoogte van de financieringen via Geld voor Groei. Dat doen we online, maar ook in de NOMMER. De getoonde cijfers betreffen de stand van zaken van het eerste kwartaal van 2017. Binnenkort volgt een update van de financiering tot en met juni 2017.

We kunnen nu al verklappen dat het goed gaat met de groeikansen voor Noord-Nederland. Heel goed zelfs.

33

Bel Veronique Jeunhomme op 06 - 557 116 27 of mail haar via jeunhomme@geldvoorgroei.nl

Voor startende bedrijven en bedrijven die willen groeien of een overname willen doen.

Voor innovatieve ondernemers, starters en bestaande bedrijven in Fryslân.

Voor starters en bestaande bedrijven in Drenthe.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Voor starters, het mkb en voor grote investeringen in Noord-Groningen.

Financiering van innovatieve technologieën, producten en concepten.

Cleverdesk maakt projectadministratie écht leuker en makkelijker ‘Met Cleverdesk willen we ervoor zorgen dat je werk leuker en makkelijker wordt.’ Dat vertelt Maarten Overeem, samen met Ronald Sijbom oprichter van Idee101 en ontwikkelaar van Cleverdesk, een online platform voor projectorganisaties. ‘Waar we naartoe willen is dat je over een paar jaar niets meer op papier hoeft in te vullen.

Dat aan de hand van je gedrag je telefoon al weet op welke locatie je hebt gewerkt, hoe lang je hebt gewerkt en achter welke machine je hebt gezeten.’ Zo. Dat klonk ook Dave de Groot, investment manager van het MKB Fonds Drenthe als muziek in de oren.

WWW.IDEE101.NL

34

Maa r Over ten eem hims elfie

GEN VO O R O M I N E E R D ONDERDE JONGE PRIJS NEMERS 2017.

Denken in enen en nullen

software voor projectorganisaties en bedrijven

Maarten Overeem en Ronald Sijbom waren tijdens hun studie

waar werknemers met materieel op meerdere

informatica al ondernemend. Met het webdesignbedrijf waarmee

locaties werken. Een voorbeeld is de bouw. Maarten ziet daarin

ze in 2008 begonnen maakten ze websites en applicaties in

een sector waarin steeds meer bedrijven online willen werken

opdracht van bedrijven. ‘Door een certificeringssysteem dat we

en systemen willen koppelen. En Idee101 kan die koppeling tot

maakten voor de olie- en gasindustrie ontdekten we dat bij het

stand brengen. Zodat het kostbare ERP-pakket kan blijven en

soort bedrijven waar mensen met materieel werken de werkwijze

de medewerkers op locatie via apps op hun eigen telefoon de

vaak hetzelfde is’, vertelt Maarten. ‘De administratie draait op

administratie van uren en materiaal bij kunnen houden.

een duur aangeschaft softwarepakket dat nog een aantal jaren

Een oplossing die geld oplevert en zich daardoor vanzelf wel zal

mee moet en de mensen op locatie vullen hun uren en gebruikte

verkopen zou je zeggen. Toch is er regelmatig overredingskracht

materialen in op papier. Gegevens die op kantoor handmatig

nodig om bedrijven van deze nieuwe manier van werken te

verwerkt en in het systeem ingevoerd moeten worden. Geen

overtuigen, lacht Maarten. ‘Als we aan tafel zitten en vertellen

leuk werk, met ook nog eens een grote kans op fouten.’

dat ze voortaan hun kladblok weg kunnen doen en alles met hun telefoon kunnen regelen horen we geregeld: dat gaan onze

Bring your own device

mensen nooit doen, die kunnen helemaal niets met hun com-

Zo ontstond eind 2012 Idee101, ontwikkelbedrijf van slimme

puters. Waarop wij dan antwoorden dat diezelfde mensen ook •

JUNI 2017

WAT ZIJN DAT VOOR VRAGEN?

op Marktplaats zitten en slim genoeg zijn om hun banksaldo te checken op hun telefoon.

Emmy Saimi is sinds 1 april 2017 investment manager bij het MKB Fonds Drenthe

Dat zet ze meestal wel aan het denken.’

Momentum Al snel lukt het Idee101 op eigen kracht grote regionale en landelijke klanten voor hun online registratiesysteem te interes-

Wat deed je hiervoor?

seren. ‘Vorig jaar zomer kregen we het idee dat het momentum

Ik heb ruim 23 jaar bij de ING gewerkt.

begon aan te breken’, vertelt Maarten. ‘We hebben lang naar

De laatste jaren als directeur MKB

binnen gekeken, onze visie en onze werkwijze onder de loep ge-

Hoogeveen. Hier was ik het aanspreekpunt

nomen en de broncode van ons product verbeterd en beveiligd.

voor de MKB-relaties in dat gebied.

Wat ons betreft werd het tijd om groots naar buiten te treden.

Om dat goed te doen vonden we dat we nog verder zouden

Waarom heb je de overstap gemaakt naar het

moeten investeren, in productontwikkeling, sales en marketing.

MKB Fonds Drenthe?

Via ons netwerk zijn we gesprekken met andere ondernemers

Het bankwezen verandert snel. Ik vind het contact en sparren

aangegaan en hebben verschillende financieringsmogelijkheden

met de ondernemer het leukste onderdeel van mijn werk. In

onderzocht. Een gewaardeerde collega zei dat als Dave de Groot,

de bancaire sector is daar toch steeds minder ruimte voor. Dus

investment manager van het MKB Fonds Drenthe in je verhaal

dan wordt het tijd om iets anders te gaan doen. Ik hoorde dat er

gelooft, je dan een goed plan hebt. Zo kwam hij bij ons binnen.’

plannen waren om de bezetting van het MKB Fonds Drenthe uit te breiden. Daar heb ik vrij snel contact over gelegd met Dave.

Een lean en mean product

Het duurde nog even voor de vacature werd opengesteld, maar

Dave trof twee jonge ondernemers die op overtuigende wijze

uiteindelijk is het allemaal gelukt en ben ik per 1 april begonnen.

hun doortimmerde plannen presenteerden, die al voor een aantal grote en mooie klanten werkten en die versneld door wilden

Gelukkig?

groeien. ‘Maarten is de sales man die overal kansen en mogelijk-

Ik doe nu weer wat ik eigenlijk het leukst vind: met de MKB-

heden ziet’, vertelt Dave. ‘Ronald is meer de denker en het

ondernemer in gesprek en pragmatisch kijken wat we met het

technische brein, die van de wilde plannen van Maarten slimme

MKB Fonds voor ondernemers in Drenthe kunnen betekenen.

ict-oplossingen weet te bouwen. Daarmee vullen ze elkaar als

Daarbij spreekt ook het maatschappelijk doel van het fonds me aan.

35

management goed aan. Ze hebben de bank als medefinancier weten te interesseren en hebben zelf flink mee geïnvesteerd, ook

Al ingewerkt?

dat sprak aan. Idee101 is een leuk jong bedrijf dat hoogwaardige

Ja, dat gaat snel. Qua financieringen heb ik immers een ruime

werkgelegenheid creëert. Genoeg redenen voor het MKB Fonds

ervaring. Nu we met z’n tweeën zijn, is er meer ruimte om ook

Drenthe om mee te investeren.’

pro-actief aan de slag te gaan. We kunnen nu het MKB Fonds Drenthe weer echt op de kaart zetten.

Milieubewust ondernemen Juni 2017 wordt Cleverdesk als nieuwe merknaam van Idee101

Wat heb jij eigenlijk met Drenthe?

gepositioneerd en aan de markt geïntroduceerd. ‘Met Cleverdesk

Mijn hart ligt hier. En ik wil hier ook niet weg. Ik ben een geboren

willen we laten zien dat de administratie echt anders kan. Zelf

en getogen Drentse. Heb voor mijn studie een uitstapje gemaakt

werken we sinds 2012 met een papierloos kantoor, dat willen we

naar Groningen, en woon inmiddels weer in Hoogeveen.

onze klanten ook leren. Milieubewust ondernemen wordt een belangrijk thema. Dat gaan we onderstrepen door aan te haken

Wat typeert Emmy Saimi?

bij het Arboretum, een bijzondere bomentuin in Assen. Voor

Ik ben wel van what you see is what you get. Ik houd van open

iedere klant planten we daar een eigen boom. Zo dragen klanten

en eerlijke communicatie.

door ons product te kopen ook bij aan een betere wereld.’

Is dat typisch Drents?

Haha. Nou, volgens mij is dat vooral typisch Emmy.

Dave de Groot Investment manager T (06) 557 079 67 • E groot@mkbfondsdrenthe.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Emmy Saimi Investment manager T (06) 461 074 13 • E saimi-roozeboom@mkbfondsdrenthe.nl

Jens

Rob

Jan-Martin

Gerwin

Liesbeth

Reinder

NOMZes

zweten en nu al afzien

Maar wel met al ruim € 13.000 aan sponsorgelden op de teller!

In de NOMMER van februari hebben jullie het al kunnen lezen: met z’n zessen zijn we druk bezig met de voorbereidingen voor de Alpe d’HuZes op 1 juni aanstaande. We hebben dan ook bepaald niet stil gezeten de afgelopen maanden. Spierpijn, zweten en wegsmeltende kilo’s zijn iedere week aan de orde.

Het begint al verslavend te worden.

36

p je o et r h aa s w en als mt r o o ns en Spo t rek p aank kun cht o e er

In verschillende mate zijn we dus allemaal druk bezig met trainen, meestal individueel, maar zo af en toe ook samen.

Zo hebben we 9 april met z’n vijven (een was geblesseerd) een toertocht van 90 kilometer met ruim 1.000 hoogtemeters gefietst in Tecklenburg. Rond het vriespunt bij vertrek, maar uiteindelijk werd het die ene hele mooie dag in april dat het 20 graden was; goede omstandigheden dus om vast een beetje aan het klimmen te wennen.

Daarnaast hebben we natuurlijk nog een taak: voor 1 juni a.s. zo veel mogelijk geld binnenhalen voor KWF Kankerbestrijding.

De afgelopen periode hebben we daarvoor verschillende evenementen georganiseerd: een mountainbike-clinic (opbrengst € 250!), een kleiduif-schiet-clinic (opbrengst € 655!), een golfclinic (opbrengst € 2.000!) een veiling en een wielertoertocht (€ 1.250!). Allemaal fantastische evenementen met veel enthousiaste deelnemers. De huidige stand aan sponsorgeld opgehaald door team NOMZes is bij het ter perse gaan ... ruim € 13.000!

En hoewel de een nog bezig is met het vinden van een passende fiets en de ander nog aan het genezen is van een val-

‘Louter o naar T p souplesse’ ecklenb urg,

partij, zijn we allen vol goede moed en hebben we vooral heel veel zin in 1 juni. Onze doelstelling is uiteindelijk minimaal € 15.000 bij elkaar te halen en er een fantastische beleving van te maken. Volg ons via www.nomzes.nl en ... doneren kan nog steeds via https://deelnemers.opgevenisgeenoptie.nl/

nomzes!

•

JUNI 2017

TIPS, APPS & GADGETS Ontdubbelen in Excel Het ontdubbelen van lijstjes in Excel. Niemand zit er op te wachten, maar het moet toch gebeuren. Gelukkig heeft Excel nu handige functies waarmee je snel resultaat boekt.

Hoe doe je dat: selecteer de kolom die je wilt ontdubbelen, ga dan naar het tabblad Gegevens en kies voor Duplicaten verwijderen.

Soms is verwijderen iets te rigoureus. Je kunt ook de dubbele waarden laten weergeven: selecteer de lijst die je wilt ontdubbelen, ga naar het tabblad Start. Kies Voorwaardelijke opmaak - Markeringsregels voor cellen - Dubbele waarden. Geef eventueel de gewenste kleuren op en klik op OK. Je ziet nu dat alle dubbele waarden een andere kleur hebben gekregen.

Pocket U wilt natuurlijk op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen in uw vakgebied. Dat kan steeds vaker online via de smartphone en tablet. De leesdienst Pocket is een handige, gratis app waarmee u artikelen, foto’s of video’s digitaal kunt opslaan. Komt u op internet een interessant artikel tegen of een YouTube-filmpje, maar heeft u geen tijd om het nu te lezen of te bekijken?

Eenmaal opgeslagen naar Pocket, is de inhoudslijst zichtbaar op elk apparaat telefoon, tablet of computer. Pocket is verkrijgbaar voor IOS en Android.

Prisma Zowel Apple als Google riepen Prisma uit tot app van het jaar 2016. De app is dan ook hét uithangbord geworden voor een nieuwe generatie foto-apps. Een simpel kleurfilter is niet meer genoeg, er is kunstmatige intelligentie (AI) nodig om foto’s te transformeren tot ongelooflijk knappe effecten. Het succes van Prisma is ook meetbaar in cijfers: met 85 miljoen downloads in minder dan een halfjaar tijd. Je maakt een foto of video met je iPhone en de app past een van de ruim 20 kunstzinnige filters toe.

Fidget Hand Spinner Friemelende vingers, een nerveuze tic, zenuwachtig wiebelen op je stoel, het zijn allemaal dingen je misschien onbewust doet in momenten van stress. De Fidget Hand Spinner is hier een goede remedie tegen. Houd hem tussen je duim en wijsvinger en laat hem rondspinnen. www.coolgift.com

MagnoGrip Veel handen maken licht werk, en op deze manier heb je het gevoel er een derde hand bij te hebben. Met deze tool hoef je niet telkens in de gereedschapskist te grijpen voor nagels, schroeven en boutjes. De MagnoGrip is een sterk magnetische polsband die metalen voorwerpen netjes binnen handbereik houdt. www.coolgift.com • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

37

Als aandeelhouder doen we vaak veel meer dan alleen financieren. We ondersteunen de ondernemer

DOOR HET OOG VAN DE NAALD

soms intensief. Dat betekent ook bewegen langs een helling, want ondernemen zit vol uitdagingen.

Soms gaat dit mis, vaker gaat het goed. Het zijn hoe dan ook altijd leerzame trajecten. En we geven u graag inzicht in wat wij en de ondernemers in kwestie leerden van een spannende ondernemerssituatie.

Een relatief comfortabele uitgangspositie: opdrachten krijgen van de eigen aandeelhouders. Dat is hoe Conoship het jaren deed. De innovatieve ontwerpen voor schepen vonden gretig aftrek bij de aangesloten werven en hun klanten. Het team bestond voornamelijk uit technisch hooggekwalificeerd personeel en de ontwerpen behoorden tot de top van de wereld. Een zonnige toekomst ligt in het verschiet.

Verschuivende markt Tot de markt gaat verschuiven. Werven sluiten of gaan zelf competenties opbouwen en de opdrachten worden minder vanzelfsprekend. Het is tijd voor verandering.

zuinig transport konden realiseren. Oh, en het internet

Conoship besluit actiever te gaan opereren en hun ont-

was toen nog niet zo alom aanwezig als nu.’

werpen ook aan andere scheepswerven en reders aan te bieden. Zo halen ze een mooie opdracht binnen bij een

Internet zorgt voor transparantie

Indiase scheepswerf. Elke keer dat hun ontwerp wordt

Met name dat laatste bleek een bottle neck te worden,

gebouwd, krijgen zij een percentage. Een model dat

want al snel neemt online ook in de scheepsbouw een

prima toekomstbestendig lijkt. Helemaal als de Aziatische

grote vlucht. Reders en werven weten elkaar rechtstreeks

werven opkomen, want ze kunnen daar veel, maar

te vinden, alles wordt transparanter en specifieke kennis

schepen ontwerpen nog niet zo heel erg goed. Conoship

wordt ineens minder waardevol om in huis te hebben.

voegt waarde toe met de kennis en innovatie die ze al

Het wordt moeilijker en moeilijker om geld te verdienen

die jaren opbouwden.

voor Conoship. Van Onna: ‘Toen zette de crisis in de scheepvaart steeds heftiger door en werd het financieren

38

Het is 2009 als de NOM instapt. Jeroen van Onna is

van scheepsnieuwbouwprojecten een steeds groter pro-

betrokken als investor en treedt ook aan als commissaris.

bleem. Er zat niemand meer te wachten op termen als

‘We zagen veel potentie in hun idee om concepten

zuinig of duurzaam op de lange termijn. De eenmalige,

te gaan ontwikkelen en die aan te bieden. Ze hadden

korte termijn investering was veel belangrijker: die moest

expertise in huis over het ontwerpen van rompvormen

zo laag mogelijk. Dat er op termijn uiteindelijk geld

die weinig weerstand in het water kennen en zo een heel

bespaard zou worden met een specialistisch ontwerp van

Op volle kracht: Conoship WWW.CONOSHIP.COM

•

JUNI 2017

Conoship was niet meer interessant.’ Conoship verloor

op het eerste gezicht geen bestaansrecht meer lijkt te

steeds sneller hun comfortabele positie.

hebben. ‘De kraaien zitten op de lantarenpalen’ noemen we dat wel. Iedereen wacht af, want het bedrijf kan ieder

Nieuw DNA

moment overlijden. Dat hebben we gelukkig kunnen

‘Er is nooit een enkele reden aan te wijzen dat een onder-

afwenden.’

neming in zwaar weer raakt, het is altijd een samenkomst van verschillende factoren’ legt Van Onna uit. ‘Belang-

Gelukkig gelukt

rijke factor hier was dat de focus binnen het bedrijf heel

Het combineren van zaken-DNA met technisch hoog-

erg op technische expertise lag en het business-DNA

waardige kennis bleek uiteindelijk de sleutel tot het weer

ontbrak. Doordat de markt veranderde, werd dat ineens

gezond en tot bloei krijgen van Conoship. Het scheelde

pijnlijk duidelijk.’ De oplossing werd dus ook gezocht in

niet veel, maar door inspanningen van alle betrokkenen

het binnenbrengen van dat DNA. Iemand die kon denken

werd een faillissement afgewend. Van Onna: ‘Dat gaat om

in financieringen en geldstromen en de waarde van de

veel meer dan alleen ons financieel belang, we zien ook

expertise ook daadwerkelijk kon verzilveren. En snel.

dat de ondernemer in kwestie zich heel verantwoordelijk voelt en willen hem daarin dan helpen. Dat is gelukkig

Er werd een match gevonden met een zelfstandig onder-

ook hier gelukt.’

nemer uit dezelfde markt. Hij nam niet alleen geld mee, maar ook het instinct om meer geld binnen te brengen.

Op volle kracht…

Van Onna: ‘Dat botste soms enorm, want het ging nu

Inmiddels gaat Conoship weer op volle kracht vooruit.

niet alleen maar om het perfecte ontwerp maken, maar

Ze groeiden van twaalf man personeel in 2014 naar ruim

vooral om omzet draaien. De bestaande bedrijfscultuur

dertig medewerkers nu. De werkzaamheden werden

moest echt worden omgevormd en dat was een flink

bovendien uitgebreid: naast een ontwerpafdeling heeft

karwei.’

Conoship nu ook een afdeling engineering en biedt het consultancy diensten aan. Conoship zag de omzet in de

Kraaien

afgelopen jaren groeien en schrijft stabiele, positieve resul-

Niet alleen de cultuur vergde aandacht, ook de financiële

taten. Innoveren zit er nog steeds in het bloed. Zo gaat er

kant op orde krijgen kende de nodige uitdagingen. Met

binnenkort een baggerschip varen op LNG als brandstof

meerdere participanten, waaronder een bank, een goede

en werken ze structureel samen met studenten van de

deal maken zorgde voor verhitte onderhandelingen. ‘Het

TU Delft en NHL HBO Scheepsbouw om de innovatie op

aantrekken en laten toetreden van een nieuwe investeerder

stoom te houden.

is altijd spannend, maar nog spannender als een bedrijf Jeroen van Onna Investment manager NOM T (06) 270 871 51 • E onna@nom.nl

Op de f oto de Ecodelta voor Ba gger- e n Aanne , maatsc ming hap een 550 p3ij van der Kam s0m TSH p, D op LN G

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

39

WWW.DETACTDIAGNOSTICS.COM

Detact Diagnostics introduceerde een methode die de aanwezigheid van ongewenste bacteriën vrijwel onmiddellijk aantoont. Niet onbelangrijk, want bacteriële infecties vormen wereldwijd een toenemend probleem. Nog mooier: het bedrijf uit Delfzijl ontwikkelt zich sneller en beter dan gedacht. Voor de NOM reden om wederom een financiering te verstrekken en zelfs aandeelhouder te worden.

De snelle opmars van 40

‘We wisten dat het in theorie mogelijk was, maar we

het van groot belang om razendsnel te ontdekken of bij-

hebben nu ook daadwerkelijk laten zien dat we over een

voorbeeld operatiekamers of IC-afdelingen besmet zijn.

werkende oplossing beschikken’, zegt Joost Gazendam.

Voor de voedingsmiddelindustrie is dat natuurlijk niet

De CEO en mede-oprichter van Detact Diagnostics doelt

anders. Ongewenste bacteriën in productie- en opslag-

op de baanbrekende methode die het bedrijf ontwik-

ruimten kunnen de kwaliteit van producten aantasten

kelde om de aanwezigheid van bacteriën onmiddellijk

en consumenten ziek maken. De oplossing is inmiddels

te detecteren op plekken waar ze ongewenst zijn. Om de

dus voorhanden. Zo kan met de technologie van Detact

techniek door te ontwikkelen en marktklaar te maken

Diagnostics, waarop vanzelfsprekend een wereldwijd

verstrekte de NOM de onderneming uit Delfzijl eind

patent berust, al binnen 30 seconden bacteriële activiteit

2015 een lening. Onlangs werd besloten om Detact

worden aangetoond. Terwijl gangbare methoden pas na

Diagnostics wederom te financieren en zelfs aandeelhouder

één of twee dagen een uitslag opleveren. Een voorname

te worden. ‘De resultaten hebben alle verwachtingen

reden waarom de NOM het bedrijf destijds een financie-

ver overtroffen’, verduidelijkt Ruud van Dijk, invest-

ring verstrekte.

ment manager van de NOM. ‘De techniek is nog breder inzetbaar en nog robuuster dan we aanvankelijk hadden

India en Japan

ingeschat.’

Maar wat is er sinds die eerste financiering allemaal gebeurd? ‘De afgelopen periode hebben we met succes een

Wereldwijd probleem

proof of concept doorontwikkeld tot een veel bredere

Jarenlang is er hard gewerkt aan de methode die veel

platformtechnologie’, licht Joost toe. ‘Of beter: van één

geld bespaart en bovenal mensenlevens kan redden.

idee is een gefundeerde basis gemaakt, van waaruit allerlei

Want bacteriële infecties vormen wereldwijd een toene-

eindproducten te realiseren zijn. Naast in de medische

mend probleem. Alleen al in Nederland krijgen jaarlijks

sector is de technologie daardoor ook uitstekend in te zetten in bijvoorbeeld de voedingsmiddelenindustrie en

zo’n 100.000 patiënten een ziekenhuisinfectie. En dus is •

JUNI 2017

Provincie Groningen Naast de NOM verstrekt ook de provincie Groningen Detact Diagnostics een financiering. Het betreft een subsidie met een terugbetalingsverplichting vanuit het economie- en arbeidsmarktprogramma Groningen@Work. ‘Deze test kan een wereldwijd probleem veel sneller voorkomen, het is innovatief en het zorgt ook nog eens voor extra werkgelegenheid in de provincie’, zegt gedeputeerde Patrick Brouns. ‘Daarom verlenen wij een bijdrage in de financiering’.

Detact Diagnostics 41

de cosmetica-industrie.’ Maar ook werden de afgelopen maanden gebruikt om contact te leggen met de markt.

het geval, integendeel.’ Die goede ontwikkeling zorgde

De behoefte bleek nog groter dan gedacht. Sterker nog,

er, in combinatie met de grote marktbehoefte, voor dat

Detact Diagnostics is nu al bezig om voor een Indiaas

het bedrijf voor een tweesprong kwam te staan. Gaan

bedrijf een eindproduct te maken, waarmee een speci-

we voor winstgevendheid of brengen we een versnel-

fiek enzym in melk kan worden gedetecteerd. Daarnaast

ling aan in onze businesscase? Er werd gekozen voor

heeft een grote Japanse multinational aangegeven zeer

het laatste. De aanvullende kapitaalinjectie door en het

geïnteresseerd te zijn om het concept te gebruiken voor

aandeelhouderschap van de NOM stellen Detact

een legio aan producten, in zowel een medische setting als

Diagnostics in staat om ook daadwerkelijk versneld

in de voedingsmiddelenbranche. ‘Niet alleen de snelheid

stappen te zetten. Onder meer door een verdere profes-

die wij met ons concept kunnen garanderen, maar ook

sionaliseringsslag te maken en goed gekwalificeerde

de eenvoud in de uitvoering is wat dergelijke bedrijven

mensen aan te nemen. ’Zo’n versnelling is in meerdere

zo aanspreekt’, legt Joost uit. ‘De aanwezigheid van on-

opzichten van belang’, betoogt Joost. ‘Allereerst vanuit

gewenste bacteriën en enzymen kan tenslotte ter plekke

zakelijk oogpunt, omdat je met het oog op toenemende

worden aangetoond.’

vraag zo de concurrentie voorblijft. Maar niet minder belangrijk is het feit dat wij een wezenlijke bijdrage

Versnelling

kunnen leveren aan een nijpend wereldwijd probleem.

Inderdaad, het is snel gegaan met Detact Diagnostics.

Dus ook in dat geval geldt: hoe sneller, hoe beter.’

Aanzienlijk sneller en beter dan eerdere prognoses hadden doen geloven. Hoe is dat zo gekomen? ‘In eerste instantie waren we niet van plan om eindproducten te

Ruud van Dijk Investment manager NOM T (06) 215 185 09 • E vandijk@nom.nl

maken’, zegt Joost. ‘Gewoonweg omdat we dachten dat het te lastig zou zijn. Maar dat bleek dus helemaal niet • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

WWW.VALURY.NL

Valury

maakt bedrijfswaardering online toegankelijk Leovalor begeleidt ondernemers bij bedrijfwaarderingstrajecten en financieringsaanvragen. Het kantoor onderscheidt zich door bedrijven periodiek te waarderen en te volgen hoe die waarde zich ontwikkelt. Met de ontwikkeling van Valury, een eigen online 42

waarderingstool, krijgen ondernemers zelf meer inzicht over de opbouw van waarde van hun bedrijf. Marc Schriemer, een van de oprichters van Leovalor, vertelt over de plannen om Valury verder uit te rollen.

Slim ondernemen is op elk moment weten wat je waard bent,

vermarkten’, vertelt Marc. ‘En daarvoor hebben we ondere andere

vindt Marc. Die overtuiging ligt ook aan de basis van Leovalor,

extra ontwikkelaars nodig. En die zijn schaars en kostbaar.’

dat ondernemers snel en gemakkelijk inzicht wil geven in de actuele waarde van hun bedrijf. ‘Het maken van bedrijfswaarde-

WIJ ZIJN ER TROTS OP DAT HET VERTROUWEN IN FLINC ER IS OM EEN VEELBELOVENDE STARTUP ALS VALURY EEN STAP VERDER TE BRENGEN. ELLEN PLOEGER

ringen is arbeidsintensief, dus alles wat je daarin kunt automatiseren is waardevol. Zo kwam het dat we gedurende het werk zijn begonnen onze eigen software te ontwikkelen; een online waarderingstool die inzicht geeft in geanonimiseerde benchmarkdata uit de markt en laat zien hoe de cijfers zich verhouden tot andere bedrijven. Ondernemers krijgen zo meer inzicht in hun bedrijfsresultaten en kunnen op elk gewenst moment op ondernemingswaarde sturen en waardeverhogende beslissingen

Fasefinanciering

nemen.’

‘We hebben contact gezocht met Flinc om te bekijken hoe we de financieringsaanvraag het beste op konden stellen. Ellen Ploeger

Data delen

van Flinc stelde voor te kiezen voor getrapte financiering, waarbij

Aanvankelijk was de software dus vooral ontwikkeld voor de

we ons per fase committen aan bepaalde milestones en het traject

cliënten van Leovalor. Maar als ook andere waarderingsspecia-

inzichtelijker wordt voor investeerders. Een waardevol advies.

listen en kantoren als de big four (PWC, Deloitte, EY en KMPG,

Daarop hebben we ons aanvankelijke financiersingsverzoek

red.) geïnteresseerd blijken te zijn, ontstaat het idee er een

gewijzigd. Op dit moment zitten we nog middenin het traject.

hybride softwarepakket van te maken. ‘Valury wordt een nieuw

We zijn benieuwd welke deuren Flinc straks voor ons opent.

product van Leovalor dat we nationaal en internationaal willen

Er is in elk geval commitment van de markt.’

•

JUNI 2017

WWW.F-LINC.NL

Flinc is een onderdeel van NV NOM

Lammert van der Wal, directeur van SharkMark, is een van de ontwikkelaars van Lean Scene Investigation: een innovatief programma dat consultants ondersteunt bij het verbeteren van organisaties.

Lean Scene Investigation:

een spel dat serieus verbetert Lean Scene Investigation ontstaat als consultant Lammert van der Wal enthousiast wordt over het idee van onderzoeker Roelof Kammenga. Roelof had een speelse roadmap voor een lean traject in elkaar geknutseld. Hierin werden juist de medewerkers, in zijn visie de experts bij uitstek, uitgedaagd hun eigen organi-

WWW.SHARKMARK.COM WWW.LEANSCENEINVESTIGATION.COM

SHARKMARK HEEFT INMIDDELS EEN AANTAL TOONAANGEVENDE OPDRACHTGEVERS AAN ZICH WETEN TE BINDEN. ELLEN PLOEGER

satie te verbeteren. Samen richten ze SharkMark op. Ze maken afspraken met klanten uit het netwerk om het concept proef-

Schaalbaar programma

ondervindelijk en in verschillende fases te testen. Het resultaat

Het netwerk heeft goed op het innovatieve programma gere-

is een serious game voor consultants, gebaseerd op de lean six

ageerd. Bij verschillende organisaties zijn concrete verbeter-

sigma methodiek.

resultaten geboekt en er zijn partijen die LSI als product in hun portfolio op willen nemen. Er ligt een financieringsvraag

Gevuld met echte data

voor de volgende fase, vertelt Lammert. ‘We willen inzetten op

‘Lean Scene Investigation combineert fysieke spelmechanismen

marketing en sales, en zoeken een commerciële partner met een

met een digitale infrastructuur op maat’, vertelt Lammert.

netwerk in consultancy. Ons doel is om Lean Scene Investiga-

‘De toolbox met spel- en interventiematerialen geeft toegang tot

tion als een product van SharkMark nationaal en internationaal

een dashboard waarmee verbetertrajecten, trainingen en de app

te lanceren. Door de verkoop van projectlicenties aan door ons

gemanaged, aangestuurd en gemonitord worden. Onder leiding

gecertificeerde LSI consultants en organisaties is het programma

van een LSI consultant worden medewerkers in vijf stappen uit-

goed schaalbaar en kunnen we de kwaliteit borgen. Zo ontstaat

gedaagd als rechercheurs hun eigen gedefinieerde processen te

er een interessant verdienmodel om structureel business te

verbeteren en hun verbeterdoelstellingen te bedenken. Van de

genereren. Ellen Ploeger van Flinc heeft een rol gespeeld in het

zeven traditionele verspillingen van lean die je in elke organisatie

aanscherpen van ons businessplan. De volgende stap is dat zij

hebt, hebben we karakters gemaakt: criminelen. Tijdens de trai-

ons in contact gaat brengen met het financieringsnetwerk van

ning gaan de deelnemers via de app op zoek naar de boeven en

Flinc.’

doen aangifte. Dat resulteert in drie concrete strafzaken die na de training kunnen worden opgepakt.’

Ellen Ploeger Projectmanager Flinc T (06) 481 779 08 • E ploeger@f-linc.nl • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

@ploeger_ellen

43

WWW.NOM.NL | WWW.NOMPLUS.NL | WWW.NVNOM.COM