NOMMER 22

juni 2015

In dit nummer o.a.

• NOMbassadeur Rob Goossens bundelt noordelijke krachten • NOMplus voor ondernemers, door ondernemers • SieveCorp gaat voor lange houdbaarheid

Wij zijn alweer halverwege 2015 en de zomer is aangebroken. Ons Midzomerfeest heeft u wellicht meegemaakt. Ik hoop dat u daar uw zakelijke contacten hebt kunnen vernieuwen. Dat is één van de doelen die wij met dit relatie-evenement willen bereiken. Ondersteuning bieden aan ondernemers proberen we op veel manieren te bewerkstelligen. Bijvoorbeeld recent tijdens de Week van de Ondernemer of via het nieuwe platform NOMplus met servicegerichte informatie. Onze kennis en uw kennis delen we hier digitaal, als aanvulling op onze persoonlijke contacten. Want uiteindelijk blijft ook ons menselijk kapitaal de ‘core’ van het

De core van ons werk

werk bepalen.

De resultaten daarvan vindt u terug in deze NOMMER in de vorm van een populaire versie van ons jaarverslag 2014. In alle opzichten, zowel op het gebied van acquisitie, innovatieprojecten, financieel en startersbegeleiding, een jaar om trots op te zijn. Het past ook in de opgaande lijn van een verbeterende economie.

Siem Jansen

Belangrijk aandachtspunt is de wijze waarop

jansen@nom.nl

wij in onze regio het economisch netwerk orga-

@siem_nom

niseren. Als NOM beseffen we dat we daarin één onderdeel zijn. Daarom ook maken we met VNONCW Noord, MKB-Nederland Noord, KvK en SNN praktische werkafspraken enerzijds en werken we intensief samen met en voor clusterorganisaties om met name meer business te realiseren. Alleen zo kunnen we met elkaar effectief zijn. En o ja, dan gaat niet alles perfect en is niet iedereen tevreden. Maar weten we wel dat we ons menselijk kapitaal tot op het bot gemotiveerd goed kunnen inzetten als ondersteuning aan u.

Wij willen de katalysator blijven van de noordelijke economie en laten dat ook in deze NOMMER weer zien. Ik wens u een mooie zomer.

•

JUNI 2015

I N H O U D 5

8

24

30

Siem 2 De NOM is tot op het bot gemotiveerd

Nieuwe groei

NOMbassadeur

5 Ambitieuze verhalen voorspellen ommezwaai in Zuidoost Drenthe 8 Fokker ontdekt de noordelijke maakindustrie

Spotlicht 16 MAS Coatings is begonnen op het voetbalveld

Cijfers 2014 19 Terugkijken op mooie resultaten

WvdO

24 Met zijn allen sparren over futureproof ondernemerschap

28 Investeren in online samenwerken en slimme sloten

Doefonds Fryslân

Kansen

30 Longbloom etaleert zich in New York én in Azië

NOM kijkt om

32 Grendel Games weet nuttig en leuk te combineren

Onderneem ’t

Drijfveren

Innovatief

MKB Fonds Drenthe

35 Klaar en Henriëtte dagen uit om ondernemend te worden 36 Wim Pater van Paragon blijft maar verbeteren 40 SieveCorp gaat voor lange houdbaarheid 42 De tijd lijkt rijp voor BioBoxx en Wereldrestaurant Puur

En verder … Kwetters 11 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• Social media matters 12 • NOM on Tour Data B. Mailservice 14 • Middenkaart financiële belangen 22 • Dress for success 34 NOM on Tour StabiAlert 38 • Neem kennis van NOMplus 44

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

We gaan op reis en nemen mee ...

PeakFinder Earth Ga je weleens lekker op vakantie naar de bergen? Hoe heet die Alp dan

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

eigenlijk? ‘Ik sta hier op de …uh … een heel hoge berg.’ Met de app PeakFinder Earth kun je het precies opzoeken. Hij benoemt alle toppen in je omgeving.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

Voor: iPhone, iPad &Android. Prijs: € 3,99 / € 3,39.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

Anti Mosquito Sonic Repeller

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Amber Boomsma,

Zet de Anti Mosquito Sonic Repeller op de juiste frequentie en wég is de mug.

Manisch Creatief, Jarno Duursma, Folkert van der Glas,

Zo kun je rustig buiten gaan zitten of ‘s nachts lekker door slapen.

Arjen Hoekstra, Loek Mulder en Rudy Noordenbos.

Voor: iPhone, iPad &Android. Prijs: gratis.

Fotografie: Martine Hoving (cover), Manisch Creatief

Kaartwereld van PostNL

en NOM-stock.

Verstuur een kaartje zonder pen of papier aan te raken. Waar ter wereld je 4

Drukwerk: WM Veenstra.

ook zit. Dan ook nog een echt kaartje van vlees en bloed, dat in Nederland wordt bezorgd in zo’n ouderwetse brievenbus. Hoe? Je maakt een foto met

Oplage: 3.500 exemplaren.

je smartphone - of kiest er een uit het geheugen - ontwerpt en beschrijft het kaartje. (Dubbele kaart met envelop kost € 2,45.) Vervolgens wordt je kaartje

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

in Nederland afgedrukt én verstuurd.

vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

Voor: iPhone en Android. Prijs: gratis.

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

TripIt Travel Organizer Met TripIt verzamel je al je reisdocumenten en vakantieplannen in één app.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investerings-

Je stuurt bevestigingsmails door naar plans@tripit.com en je reserveringen

en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

staan overzichtelijk bij elkaar. Bovendien maakt TripIt een dagplanning voor

Paterswoldseweg 810, Groningen.

je reis, inclusief toeristische suggesties.

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Voor: iPhone, iPad& Android. Prijs: € 0,89 / € 0,75, ook gratis variant.

Cover: Rob Goossens (Fokker) en Hans Praat (NOM) kijken naar de Ariane 6 draagraket, ze staan voor de kop,

Kindle

die in een high tech maakproces in Hoogeveen wordt

Redelijk briljante app transformeert elke smartphone of tablet tot e-reader,

gemaakt.

zodat je zo’n ding niet meer hoeft te kopen. De uitgespaarde euro’s kun je besteden aan (Engelstalige) e-books en magazines in de Amazon Store.

Juni 2015

Scheelt weer wat kilo’s in de koffer. Zo’n e-book download duurt slechts een paar seconden, maar je kunt ook je eigen e-books importeren.

Voor: iPhone, iPad en Android. Prijs: gratis. www.anwb.nl/vakantie/reisvoorbereiding/de-beste-reisapps •

JUNI 2015

De economie in Zuidoost Drenthe staat aan de vooravond van een belangrijke ommezwaai.

Een ontwikkeling die wordt aangejaagd door innovatieve bedrijven. In dit artikel vragen we een aantal ambitieuze ondernemers naar hun visie op de regionaal economische ontwikkelingen, met verduurzaming als de rode draad. En dat biedt een verfrissende kijk op Zuidoost Drenthe.

Zuidoost Drenthe: Biobased de basis van nieuwe groei

Berichtgeving over de economie in Zuidoost Drenthe is lang

zetten in een biobased recycling proces.’ Biobased betekent

niet altijd even vrolijk van aard. Met de recent aangekondigde

hier ontwikkeling en productie van (kunststof)producten

sluiting van de armaturenfabriek van Philips Lighting in

zonder gebruik van fossiele brandstoffen.

Emmen als meest recente domper. Volgens Philips kan de productie van draagconstructies voor openbare verlichting

Polyesterfabrikant Cumapol vindt zijn wortels in de kunst-

goedkoper in Polen. De Taskforce Philips Emmen onder

stofindustrie, die samen met de chemie van oudsher sterk

leiding van ondernemer en oud-voorzitter van werkgevers-

vertegenwoordigd is in Emmen. Juist dat industriële profiel

organisatie VNO NCW Bernard Wientjes ijvert momenteel

met Emmen als het grootste Europese cluster van kunst-

flink voor behoud van de Philips-vestiging door een over-

stofvezelbedrijven maakt dat de biobased economy in de

name. Maar wat het Philips-besluit vooral ook vertelt is dat

regio een goede groeikans heeft. Het is niet voor niets dat

het voor traditionele maakindustrie in Nederland steeds

het Rijk Zuidoost Drenthe heeft aangewezen als topregio

moeilijker wordt.

van Nederland op het gebied van groene, op plantaardige grondstoffen gebaseerde, chemie.

Open innovatie

Cumapol-directeur Van Kempen ziet het ondernemings-

Deze brede beweging vindt in Emmen een tegenhanger:

klimaat voor activiteiten met verduurzaming als centraal

vergroening. Waar de situatie rond de Philips-fabriek de

thema sterk verbeteren. Dat de gemeente Emmen, de pro-

belichaming is van de gang van zaken in de traditionele

vincie en de NOM de vergroeningsambitie actief ondersteu-

industrie, staat de ambitie van een bedrijf als Cumapol

nen en promoten draagt daar volgens Van Kempen aan bij.

model voor vernieuwing, verbetering en vooruitgang

Ook de erkenning van het Emmtec Industry & Business-

richting een duurzamer economie. ‘Wij willen een fabriek

park, een van de fundamenten van het industriecluster in

voor bioplastics bouwen waarin we laten zien dat de cirkel

Emmen, als Centre for Open Chemical Innovation (COCI)

te sluiten is’, vat Cumapol-directeur Arjen van Kempen de

werkt daarbij als een katalysator, meent Van Kempen: ‘Het

ambitie samen. Polyesterfabrikant Cumapol kocht een deel

opent onder meer de weg naar allerlei interessante onder-

van de boedel van het failliet gegane Init Polymers op.

steunings- en subsidiemogelijkheden voor productontwik-

‘Wij zagen goede mogelijkheden de bestaande productie

keling en samenwerkingen.’

van PET-flessen voort te zetten en die op termijn om te

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

5

Emmtec is het eerste COCI-terrein in Noord-Nederland

veel samen opgetrokken’, verklaart directeur Jeroen

en daarmee één van de vijf belangrijkste knooppunten

Wiggers van API. ‘De gemeente Emmen is actief in

in Nederland voor de ontwikkeling van (groene) chemie.

ondersteunende en promotionele zin en wijzelf werken

De COCI-status betekent dat innovatieve starters en

nauw samen met onderwijsinstellingen zoals Stenden

kleinere bedrijven er de ruimte krijgen om hun ideeën

Hogeschool. Ook het onlangs in het leven geroepen aan-

uit te werken en producten rijp te maken voor de com-

jaagteam waarin gemeente, provincie, NOM en Stenden

merciële markt. Ook het onderwijs is hierbij betrokken

Hogeschool samenwerken werkt stimulerend.’

want Emmtec heeft de COCI-status samen met Stenden

Net als Cumapol-directeur Van Kempen ziet ook Wiggers

Hogeschool ontvangen.

de pluspunten van de COCI-erkenning, die volgens

Voor Cumapol is Stenden geen onbekende. Er wordt al

Wiggers de samenhang op het Emmtec-terrein ten goede

in Green PAC-verband samengewerkt tussen de Emmer

komt. ‘De kring van bedrijven, onderwijsinstellingen en

chemiebedrijven en kennisinstellingen. ‘Wij onderzoeken

laboratoria die werken aan verduurzaming neemt toe’,

gezamenlijk de mogelijkheden van chemische recycling

aldus Wiggers. ‘Emmtec heeft de COCI-status natuurlijk

van producten die niet op mechanische wijze voor

niet voor niets gekregen. Het momentum groeit en ik

hergebruik geschikt gemaakt kunnen worden. Het plan

denk dat de voorwaarden voor de ontwikkeling van

is om er een fabriek voor te realiseren.’ Samenwerken

een volwassen biobased industry hier aanwezig zijn.

is wat Van Kempen betreft dé manier om innovaties en

De cluster van Chemelot in Geleen is misschien een stap

verduurzaming in gang te zetten. Met onderzoekslab API

vooruit, maar biobased in Emmen ligt weer een stapje

in Emmen en de afvalverwerkers Attero, Sita en Omrin

voor op Delfzijl.’

6

Cumapol: Rigid Packaging

API: productie kunstvezel

en het verpakkingenbedrijf Hordijk verkent Cumapol

API heeft onlangs de spinoff Innofil3D opgezet, dat 3D-

momenteel de mogelijkheden van innovatieve recycling-

printdraad maakt uit suikers en zetmeel, waarmee ook

processen. ‘Het is een proces van open innovatie. Dat

een link is gelegd tussen de chemie en de regionale land-

betekent dat innovaties aanzienlijk sneller tot stand

bouw. ‘We hebben bewust voor vestiging op Emmtec

komen dan wanneer je tracht alles binnen de vier muren

gekozen’, verklaart Wiggers. ‘De nabijheid van andere

van het eigen bedrijf te ontwikkelen.’

innovatieve biobased bedrijven in het gebouw waar Innofil3D zit biedt meerwaarde.’ Wanneer de bouwwerk-

Aanjaagteam

zaamheden in het pand klaar zijn, gaat Innofil rond

De naam API is al even gevallen. Ook zo’n bedrijf in

augustus van start met een man of twaalf.

Emmen dat barst van de ambitie. API (Applied Polymer Innovations) doet onderzoek naar de productie en

Schwung

toepassing van kunstvezel en is sinds 2008 de voortzet-

Niet bio-based, maar zeker niet minder innovatief is

ting van het onderzoekslab van kunststofvezelfabrikant

Plantronics, het bedrijf van Tjapko Uildriks, Johan

Diolen Industrial Fibers, een voormalig Akzo Nobel-

Schreuder en bluetooth-bedenker Jaap Haartsen. Het

onderdeel. Het bedrijf doet onderzoek naar polymeren

bedrijf opereert onder de vleugels van het Amerikaanse

en heeft zijn focus sterk op biobased processen en

moederbedrijf Plantronics, dat in 2012 Tonalite kocht.

producten gelegd. ‘Het is een brede ontwikkeling in de

Die onderneming was weer de voortzetting van de Em-

regio. Er wordt in dezelfde richting gedacht en er wordt

mer vestiging van Sony Ericsson, waar baanbrekende •

JUNI 2015

Forbo -

producten als de dect-telefoon, de pieper en bluetooth

hoofdkantoor in het Californische Santa Cruz moet zich

zijn ontwikkeld. Plantronics gaat onverdroten voort op

ook achter het idee scharen, maar met haar belangrijk

die voet, vooral met de ontwikkeling van stereo headsets

aandeel in de groei van het moederbedrijf heeft de Emmer

en telefonieapparatuur voor de consumentenmarkt. Met

vestiging het nodige krediet opgebouwd.

zijn hoge hightech-profiel zou Plantronics allerminst misstaan in Silicon Valley, maar het voelt zich volgens

Climax

directeur Tjapko Uildriks helemaal thuis in Emmen: ‘We

We maken een ritje naar het nabijgelegen Coevorden.

zijn geworteld in de regio’, zegt hij. ‘Al is onze business

Forbo-Novilon is er een van de grootste werkgevers.

wereldwijd, we willen er hier echt iets van maken. Ook

De fabrikant van vloerbedekkingen investeert momenteel

vanuit het idealistische gevoel dat we willen bijdragen

circa twintig miljoen euro in uitbreiding van de productie.

aan de groei van de regio en de BV Nederland. We willen

Het is min of meer de climax van de strategie die in 2004

vooruit en zien Emmen als de plek voor onze groei.’

is ingezet, na een moeilijke periode. ‘We hebben een focus

Uildriks prijst de ondersteuning van de gemeente Emmen

op nieuwe markten ontwikkeld en ingezet op innovatie,

die volgens hem zeer gefocust is op de bedrijven en

onder meer door de afdeling R&D te verdubbelen’, ver-

actief meedenkt over zaken als huisvesting.

klaart de Schotse Forbo-directeur David Glancy in vloeiend

Uildriks en de zijnen zijn nu met een man of dertig,

Nederlands. ‘Tien jaar lang hebben we onafgebroken aan

veelal hoogopgeleide ict’ers en technici. In het researchlab

die strategie gewerkt en nu zien we de resultaten.’

ontwikkelen ze minuscule elektronica die in Maleisië

Forbo-Novilon is daarmee een belangrijk onderdeel in de

en Mexico wordt geproduceerd. Maar er wordt ook

regionale economie. Clancy: ‘Eigenlijk komen alleen de

7

Novilon

Plantronics: BackBeat FIT

Innofil3D: 3D-printing

nagedacht over productie in Emmen. ‘De mensenhand

machines uit Duitsland, maar verder zijn we een belangrijke

wordt te groot voor onze producten, zelfs in Azië. Ge-

opdrachtgever voor de lokale en regionale bedrijvigheid,

robotiseerde productie wordt dus belangrijker en dat

voor zowel de dagelijkse operations, maar ook voor onze

kan evengoed hier.’

investeringen.’

Om de ambities vorm te geven heeft Uildriks aansluiting

Ook scholen zijn voor Forbo belangrijke partners. Bij een

gezocht bij het Smart Factory project van de NOM:

technasium in de buurt zet het bedrijf opdrachten uit,

‘Onze contacten verder weg waren hechter dan de

niet alleen om oplossingen te zoeken, maar zeker ook om

relaties hier, maar dat is hard aan het veranderen. Ons

leerlingen meer te interesseren voor techniek. Onlangs is

netwerk groeit snel en we zien het belang van open

Forbo door het ministerie van EZ gevraagd deel te nemen

innovatie bij productontwikkeling toenemen. Smart

in een chemieprogramma om kleinere bedrijven te helpen

Factory geeft schwung aan nieuwe productiewijzen en

innoveren.

versnelt ons innovatieproces.’ Smart Factory vervult op

Forbo is een meer traditioneel productiebedrijf dan de

die manier ook een belangrijke rol in versterking van

biobased bedrijven zoals Cumapol en API, maar het toont

traditionele maakindustrie. Met samenwerking gericht

met de groei die het de voorbije jaren heeft doorgemaakt

op innovatie kunnen productiebedrijven concurrerend

dat ook voor dit type industrie nog altijd plek is. Maar wat

blijven.

het voorbeeld van Forbo vooral laat zien is dat die plek

Emmen kan in de visie van Uildriks een productiecen-

er alleen dan is, wanneer innovatie bovenaan het lijstje

trum worden voor de Europese markt. Het Plantronics

prioriteiten staat.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

NOMbassadeur

ROB GOOSSENS (locatiedirecteur en Managing Director Special Products) | Fokker, Hoogeveen

Rob Goossens van Fokker (links op de foto) en NOMmer Hans Praat kijken rond in de ultramoderne productieomgeving van de plant in Hoogeveen

8

Fokker maakt het in het Ooit was Fokker onze nationale trots als bouwer van vliegtuigen die wereldwijd werden afgenomen. Met het faillissement in 1996 leek een high-tech industrietak met veel jaren ervaring en miljarden omzet uit Nederland te verdwijnen. Maar een doorstart bleek mogelijk als toeleverancier voor de vliegtuigindustrie. Rob Goossens, locatiedirecteur en Managing Director Special Products van Fokker in Hoogeveen en Hans Praat, Manager Business Development van de NOM praten ons bij.

In vogelvlucht

Proeftuin

Vanaf 2011 is voormalig vliegtuigbouwer Fokker Aircraft

Een jaar of zeven geleden bezag NOMmer Hans Praat

verder gegaan als Fokker Technologies, dat weer is onder-

Fokker als een zelfstandige fabriek die wat hem betreft

verdeeld in de businessunits Fokker Aerostructures, Fokker

nog te los van de regio opereerde. Dat zinde hem niet.

Landing Gear, Fokker Elmo en Fokker Services. De fabriek

Als fan en aanjager van de high tech maakindustrie in

in Hoogeveen heeft zich gespecialiseerd op het gebied van

Noord-Nederland zocht hij naar mogelijkheden om het

composieten (vezelversterkte kunststoffen die zorgen voor

bedrijf meer bij de noordelijke economie te betrekken.

lichte, stijve en sterke toepassingen) en de productie en

In Smart Factories, een initiatief van de NOM met als doel

verwerking hiervan in vliegtuigonderdelen.

om fabrieken foutloos te laten opereren door processen •

JUNI 2015

De NOM investeert in de ontwikkeling van het Noorden. Als we dat goed doen levert dat NOMbassadeurs op. Mensen die, enthousiast geworden door de samenwerking met de NOM, hun kennis en ervaring weer delen met anderen. Zo zijn ze niet alleen ambassadeurs van de NOM maar ook ambassadeurs voor het Noorden.

100% voorspelbaar te laten verlopen, zag hij zijn kans

volumes vele malen groter dan we nu gewend zijn. We

schoon. Het lukte hem Rob Goossens voor de pilot van

gaan samenwerken om met de modernste technologieën

het project te interesseren.

een stabiele en competitieve productieinfrastructuur

Bij de plant in Hoogeveen worden in een gevoelig productie-

in Noord-Nederland in te richten. Zodat als Airbus of

proces van composieten ingewikkelde lichtgewicht onder-

Boeing zich met hun nieuwe programma’s bij ons melden,

delen voor grote vliegtuigbouwers als Airbus, Boeing en

we kunnen laten zien dat we daar klaar voor zijn.’

Lockheed Martin gemaakt. En om die toonaangevende positie in de luchtvaartindustrie vast te houden zijn inno-

Noordelijke krachten bundelen

vaties en samenwerking belangrijk. ‘Met andere partijen

High Tech Systems & Materials Noord-Nederland,

producten ontwikkelen deden we al’ vertelt Rob, ‘maar

opnieuw een initiatief van de NOM, matcht wonder-

anderen, en in dit geval ook nog noordelijke mkb-bedrijven

wel met de plannen van Fokker. ‘We vonden dat er in

betrekken bij onze processen deden we destijds nog niet.

het noorden te weinig aandacht was voor de high-tech

De samenwerking pakte goed uit. Al tijdens het proefdraaien

maakindustrie’, aldus Hans Praat. ‘Ten onrechte, want

van Smart Factories zijn we gaan implementeren.’

er zijn in deze sector heel veel mensen aan het werk.

Met behulp van sensortechnologie en IT is een besturings-

Dat moet je koesteren en uitbouwen, zeker hier. Met het

systeem ontwikkeld om de onderdelenproductie real time

platform HTSM hebben we de krachten van de noorde-

bij te sturen. Hierdoor worden bij de fabricage van composieten 25% minder fouten gemaakt. Een mooi resultaat vindt Rob, ‘zeker als je bedenkt dat we voor die tijd evenveel tijd

Noorden

9

in het controleren als in het maken van onze producten stopten. Ik ben blij dat we op het voorstel van Hans zijn ingegaan.’

Innoveren De case is opmerkelijk en wordt landelijk gezien als voorbeeldproject op het gebied van Smart Industry. Het is voor Fokker de aanloop om deel te nemen in het project World Class Composite Solutions (WCCS). Een vernieuwend programma gericht op de ontwikkeling van innovatieve composietoplossingen waarin de komende jaren met 13 partijen 12 miljoen wordt geïnvesteerd. Hoogeveen wordt een internationale hotspot op het gebied van composieten.

‘Meedoen in dit programma is voor ons belangrijk’, benadrukt Rob, ‘want om wereldwijd concurrerend te blijven moeten de producten uit composietmateriaal een hoge constante kwaliteit hebben en tegen acceptabele kosten worden geproduceerd.’ Hij vertelt over de ambitie van Fokker om op het single aisle programma van de grote bouwers terecht te komen (single aisle: vliegtuigen met één gangpad). ‘Dat is de grootste markt, alleen zijn daarvan de • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Hans en Rob kijken van zeer dichtbij naar de kop van de Ariane 6 draagraket, die in Hoogeveen wordt geproduceerd

10

lijke maakindustrie gemobiliseerd en daar een team van

economie in het Noorden genoemd worden. In Hooge-

gemaakt.’ In het netwerk van HTSM werken industrie en

veen werken zo’n 1.000 mensen. Het mag zich tot de

kennis- en onderwijsinstellingen, klein en groot, samen om

top van de maakindustrie op het gebied van composieten

bij te dragen aan de ontwikkeling van innovatieprojecten

rekenen. En door deelname in de noordelijke economische

die stuwend zullen gaan werken voor de noordelijke eco-

programma’s groeien de mogelijkheden om zich ook op

nomie. Hans had niet veel moeite Rob te overtuigen over

nieuwe markten te begeven. Het gaat goed is de conclusie

het belang voor Fokker van deelname in de Taskforce HTSM.

van Rob Goossens. ‘Wat mij betreft is Fokker nog steeds onze nationale trots.’

Het is Rob opgevallen dat partijen die elkaar kunnen helpen elkaar opzoeken. ‘Een bedrijf als Philips heeft enorm veel

NOMbassadeur

ervaring met massaproductie, maar is eigenlijk ook op zoek

Voor Hans Praat was het een uitgemaakte zaak dat Rob

naar oplossingen om nieuwe producten op kleinere schaal

Goossens de nieuwe NOMbassadeur zou worden. ‘We

te produceren. Terwijl wij juist op grotere schaal willen

werken gemakkelijk samen, doen ongelooflijk veel met

gaan werken. En de RUG heeft weer kennis op het gebied

elkaar en hebben regelmatig overleg. Want naast lid van

van composiettechnologie waar wij meer van willen weten.

de Taskforce HTSM is Rob ook voorzitter van de stuur-

Zo is er voor iedereen eigen voordeel uit de samenwerking

groep Region of Smart Factories. Fokker heeft onze regio

te halen.’ Rob vervolgt: ‘We zijn geen groot bedrijf, in

echt ontdekt als bron van partners en ideeën. De ambi-

aerospaceland zijn we een mkb. Waar het om gaat is dat je

ties die ze hebben zijn een geweldige uitdaging voor de

elkaars krachten gebruikt. Wij zien ook de kracht van hele

toekomst van de noordelijke maakindustrie. Fokker is

kleine bedrijven die slimme ideeën bedenken. Zij zien de

booming en zal nog veel groter groeien. Daar gaan we

mogelijkheid ons als proeftuin te gebruiken, met ons samen

hier in het noorden veel plezier van hebben.’

te werken of ons producten te verkopen en te helpen bij automatiseringsslagen die we zo hard nodig hebben. Als

Rob wil daarop graag reageren. ‘Hans is een enorme

je daarin samenwerkt, en dat lukt ons steeds beter, kom je

kracht, niet alleen op regionaal niveau maar ook landelijk.

verder’, benadrukt hij. ‘We staan daarbij nog maar aan het

Het is bijzonder wat hij gedaan heeft om projecten als

begin.’

Smart Factories en HTSM-Noord-Nederland van de grond te krijgen. Ik heb veel

Trots

respect voor wat hij doet voor

Met een omzet van 765 miljoen per jaar kan Fokker met

de high tech maakindustrie.’

recht een grote speler in het landschap van de high tech •

JUNI 2015

Hans Praat Business Development Manager NOM T (06) 215 184 93 • E praat@nom.nl

Kwetters!

Hongerig op zoek naar cultureel vertier in de vakantie?

Van 24 tot en met 26 juli in Hongerige Wolf.

Top 10 bedrijven die bijna alle merken bezitten Wist je dat slechts een klein aantal bedrijven zowat alle merken uit het supermarktschap bezitten?

Verbaas je op www.alletop10lijstjes.nl/ top-10-bedrijven-die-bijna-alle-merken-bezitten

Kras je wereldkaart

Check het programma op www.festivalhongerigewolf.nl

Laat op je eigen persoonlijke wereldkaart zien waar je allemaal al geweest bent. Kras met een muntje je bestemmingen weg. De kaart heeft een afmeting van 88 x 55 cm.

Bestellen kan op www.megagadgets.nl/ scratch-map-kras-wereldkaart

Beachfestival Vlieland Groet Vlieland Groet wordt ook wel het leukste strandfeest van het jaar genoemd. Het programma bestaat uit een mix van sport, kinderprogramma’s, culinaire verwennerij en natuurlijk muziek. In de agenda dus: 10 en 11 juli 2015. Bezorg jezelf voorpret via www.vlielandgroet.nl

Drentse Fiets4Daagse 7 tot en met 10 juli Tijdens de 50-ste editie van de Drentse Fiets4Daagse fiets je vier dagen over prachtige routes, door gastvrije dorpjes en langs gezellige activiteiten. Een bijzonder feestelijke editie deze keer.

Mis hem niet. En pssst: ook Koning Willem-Alexander fietst mee. www.fiets4daagse.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

11

socialmediamatters

Door: Jarno Duursma

(@JarnoDuursma

Periscope De zakelijke toepassingen van videostreaming vanaf de smartphone De app Periscope veroverde de App Store binnen enkele dagen na lancering. Met de applicatie onder de vlag van Twitter kunnen gebruikers eenvoudig video opnames maken met hun telefoon en die rechtstreeks en in real-time met anderen delen. Je kijkt dus mee met wat anderen door hun camera zien of laten zien. Via een chat-scherm kunnen de kijkers erop reageren of vragen stellen met tekstberichten. Het geheel bevindt zich nu nog in de pioniersfase. Naast zakelijke livestreams zie je tot nu toe vooral video’s van twitteraars die hun dagelijkse leven de wereld in sturen. Van een zonsopkomst in Boston tot een optreden van straatartiesten in Madrid.

12

De app Periscope maakt het livestreamen van video name-

kunnen gebruikers hun livestream delen met hun reeds

lijk toegankelijker dan ooit. En omdat het een onderdeel

zorgvuldig opgebouwde schare Twitter volgers.

van Twitter is, is dit in mijn optiek de app met de meeste kans van slagen ten opzichte van concurrenten; het bedrijf

Naast, tweets, updates, foto’s en video’s zien we nu dus,

heeft de financiële armslag en een enorm netwerk van

met de razendsnelle opkomst van live video-streaming, een

gebruikers waar ze Periscope aan kunnen ‘voorstellen’. Ook

nieuw element toegevoegd aan het social media landschap.

•

JUNI 2015

Hoe kun je Periscope zakelijk inzetten?

Verschillende bedrijven zijn al aan het experimenteren met Periscope: Projectontwikkelaar Amvest ‘livestreamde’ een rondleiding in een woonwijk in Almere; de Hypotheker deed dat op de ‘open huizen dag’. ING Bank organiseerde een ‘livestream’ van de bijeenkomst waar de kwartaalcijfers werden gepubliceerd. Red Bull en Spotify zenden via Periscope soms beelden uit van evenementen waar zij sponsor van zijn. En winkelwarenhuis de Bijenkorf zond live een operaconcert uit vanuit de Bijenkorf Rotterdam.

Vier andere zakelijke videoformats voor Periscope

cering kracht bij te zetten. Je geeft kijkers de gelegenheid een voor jou belangrijk moment mee te maken. Daardoor ontstaat direct een band met of in ieder geval kennis over het product. Je video is behalve live te bekijken, ook 24 uur lang terug te zien. Dat geeft tijd om de lancering kracht

1. Presentaties en conferenties

bij te zetten en te verspreiden op sociale media-kanalen en

Als je een bedrijfscultuur hebt waarin medewerkers elkaar

nieuwsbrieven, om zoveel mogelijk mensen bij een launch

inspireren met presentaties, is Periscope een fantastisch middel

te betrekken. Waarbij toch iedereen een exclusief gevoel

om je kennis met de buitenwereld te delen en je bedrijf

behoudt omdat de stream slechts een etmaal bestaat.

daarmee verder te profileren. Zend niet-bedrijfsgevoelige presentaties uit en laat je doelgroep meeliften op je kennis

In de komende weken zullen er updates van de app ver-

en passie. Ben je met je onderneming vertegenwoordigd bij

schijnen en zullen mensen nieuwe toepassingen bedenken

een grotere conferentie of presentatie? Deel je aanwezigheid

om Periscope in te zetten, zowel zakelijk als privé. In mijn

met je gevolg. Startups deden dat bijvoorbeeld massaal bij

optiek is Periscope een interessant nieuw aspect in het

het TNW Europe-startupcongres.

social media landschap.

2. Webinars

Wil je dus ‘first movers advantage’ behalen, ga dan expe-

Twitter’s livestreaming app maakt het geven van een ‘webinar’,

rimenteren en pionieren op dit gebied. Dat zou je in de

een online cursus of uitlegsessie, eenvoudiger dan ooit. Live

toekomst wel eens extra voordeel kunnen opleveren.

kennis delen was nog nooit zo makkelijk. Zo heb ik zelf al meermaals een webinar over zakelijk WhatsAppen gehouden.

Ps: ik hoor graag van je nieuwe initiatieven: @jarnoduursma op Twitter.

3. Vraag- en antwoord Het vraag- en antwoordformat is een van de meest gebruikte in de eerste weken van Periscopes bestaan. ‘Ik heb een Apple Watch gekocht, vraag me alles’ is een directe uitnodiging

Jarno Duursma is zelfstandig consultant

voor kijkers om in gesprek te gaan. ‘Ik keek net de nieuwste

en trainer op het gebied van social media

aflevering Game of Thrones. Wat vinden jullie?’ En ook

en digitale trends. Hij is auteur van de

zakelijk is het interessant. ‘Wat betekent de nieuwe Google-

managementboek bestseller ‘Sociale media

update volgens jou voor je webshop?’

strategie in 60 minuten’.

4. Launches

Jarno is de oprichter van de Social Media Club Groningen en

Ook is Periscope uitermate geschikt om een productlan-

vaste tafelgast bij TV Noord om ‘de digitale wereld’ te duiden.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

13

Onderwerp: Klein is het nieuwe groot Spreker: Hans Korringa, ondernemer, organisatieadviseur en als parttime docent verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen Locatie: Data B. Mailservice in Leek

groot februari 2015

Klein is het nieuwe

14

Ondernemen in de samenleving 3.0 Strategische wendbaarheid, dat is waar de trenduitspraak ‘klein is het nieuwe groot’ volgens Hans Korringa om draait. Zijn betoog bij NOM on Tour - doorspekt met humor, kritische noten en scherpe observaties vatte hij aan het slot passend samen met een citaat van Charles Darwin: ‘Het is niet de sterkste soort die overleeft, ook niet de meest intelligente, maar degene die zich het best kan aanpassen aan verandering.’

Alles wordt groter en internationaler, terwijl tegelijk het kleine

organiseren vanuit de klant, meer menselijke maat, het belang

en lokale steeds meer groeit en bloeit. Beide krachten sluiten

van imago en de herwaardering van ambacht en vakman-

elkaar niet uit, integendeel, ze hangen met elkaar samen.

schap: dat kunnen volgens Korringa wel eens de factoren zijn

Banken als Triodos en ASN spinnen garen bij de schandalen

waar het klein-is-het-nieuwe-groot-denken eigenlijk over gaat.

waar grote banken mee geassocieerd worden en een initiatief

‘De massa pikt het niet meer dat grote bedrijven hun fouten

als Buurtzorg floreert mede dankzij de frustraties die grote

afkopen, er is een schreeuwend tekort aan mensen die iets

gefuseerde thuiszorgorganisaties oproepen. Bovendien merkt

met hun handen kunnen en de nieuwe generatie werknemers

Korringa dat bedrijven als Shell en DSM steeds vaker uit de

neigt naar kleine bedrijven waar ze ruimte krijgen, in tegen-

top vijf van studentenlijstjes verdwijnen, omdat ze zich meer

stelling tot de keurslijven van grote kolossen. Er is een massale

aangetrokken voelen tot kleinere, regionale bedrijven.

mindshift gaande die tot grote veranderingen leidt. Kijk alleen al naar het succes van crowdfunding. De oude machthebbers

Massale mindshift

zijn niet meer nodig voor nieuwe ontwikkelingen en dat

Kleinschaligheid bieden, dichter bij de klant staan of zelfs

schept meer dan ooit perspectieven voor ondernemerschap.’

•

JUNI 2015

Korringa is ervan overtuigd dat de geschetste veranderingen

Neem een dorpsgek aan

sneller doorzetten dan we denken. Wat zijn de consequen-

Korringa geeft ondernemers een paar tips om mee te

ties voor bestaande bedrijven? Moeten ze bewust klein

kunnen in het klein-is-het-nieuwe-groot-tijdperk. ‘Neem

blijven en kansen op groei laten liggen? Of moeten grote

verantwoordelijkheid voor de eigen leefomgeving door

bedrijven zichzelf opknippen? ‘Dat kan best gebeuren’, ver-

goede doelen te adopteren, lokale initiatieven te sponsoren

wacht Korringa, ‘maar het is zeker niet altijd nodig. Vooral

of zelf de handen uit de mouwen te steken. Dat wordt niet

in het MKB gaat het allereerst om het bepalen van de eigen

alleen gewaardeerd door klanten, het zijn steeds vaker

grenzen: wat wil de onderneming zelf? Ten tweede gaat het

harde eisen, bijvoorbeeld bij aanbestedingen. Bedrijven

om een mindshift in bedrijfsmodellen. Kijk naar initiatieven

staan niet meer op zichzelf, ze moeten nadenken over wat

als Buurtzorg, UBER en Airbnb – inmiddels bepaald geen

ze vertegenwoordigen en wat hun business toevoegt aan

kleintjes meer. Zij hebben succes doordat ze bestaande

de omgeving.’ Wie weet kan de dorpsgek daar bij helpen;

bedrijfsmodellen helemaal op z’n kop hebben gezet en

volgens Korringa is het namelijk slim om iemand aan te

daardoor beter inspelen op de behoeften van consumenten.

nemen die totaal niet in je bedrijf lijkt te passen. ‘De dorps-

De grootste uitdaging schuilt dus in de verschuivingen van

gek is een collega die kritisch durft te zijn en tegengeluid

je eigen business binnen de dynamiek van de markt.’

laat horen. Die mensen zijn goud waard, want met alle neuzen dezelfde kant op kun je nooit wendbaar zijn.’

Strategische wendbaarheid Als ondernemer en organisatieadviseur weet Korringa uit

Om diezelfde reden adviseert Korringa om vaker met

ervaring dat een succesvol verleden de grootste bedreiging

klanten én niet-klanten te praten, innovatie te organiseren,

voor bedrijven is. ‘Strategische wendbaarheid is - naast visie

slim samen te werken en niet bang te zijn voor mislukkingen.

en vasthoudendheid - dé cruciale factor voor succesvol

‘Besef ook dat nieuwe impulsen niet van vakbonden of

ondernemen. Bovendien betekent wendbaar tegenwoordig

brancheorganisaties komen, want het verticale maatschap-

dat je zelfs bereid bent om totaal nieuwe business aan te

pelijke landschap gaat verdwijnen of op z’n minst veran-

gaan als dat nodig is. Want tijdelijk is het nieuwe permanent.

deren. In onze nieuwe economie draait het veel meer om

Meerjarenplannen zijn letterlijk achterhaald, je moet drie

samenwerken en delen, kleinschalig organiseren, maat-

tot vier keer per jaar de strategie heroverwegen. Stip op

schappelijk en sociaal betrokken ondernemen, kortom:

de horizon? Misschien bestaat je bedrijf over vijf jaar niet

groot zijn in hernieuwde waarden en dichtbij of zelfs naast

eens meer in de huidige vorm; is het verkocht of bezig met

de klant staan. Voor kleine marktbestormers is dat eenvou-

nieuwe business. Meebewegen met uitdagingen die zich

diger, omdat zij minder gebonden zijn aan oude structuren

aandienen, dat is hoe de nieuwe generatie erin staat. Inves-

dan bedrijven die groot zijn geworden in de vorige eeuw.

teren in mensen is daarom essentieel, zodat zij in staat zijn

Maar klein of groot, uiteindelijk draait alles om goed onder-

om in de dynamiek van deze tijd mee te veranderen.’

nemerschap en strategische wendbaarheid.’

Want die dynamiek is een feit: meer misstanden, minder zekerheid. Dat leidt volgens Korringa tot een samenleving 3.0 waarin het draait om samenredzaamheid in sterke lokale gemeenschappen. ‘Deze maatschappelijke veranderingen hebben onmiskenbaar effect op de bedrijvigheid’, stelt hij.

On Tour bij Data B. Mailservice

‘Denk aan verantwoord groeien in plaats van graaien, com-

Gastheer bij deze NOM on Tour was Bert Wijkstra,

bineren in plaats van concurreren en opwekken in plaats

directeur van Data B. Mailservice in Leek. Dit bedrijf

van onttrekken. Het riedeltje ‘lokaal, eerlijk, persoonlijk en

is een prachtig voorbeeld van het belang van

groen’ kom je nu al veel tegen; het begint bij not-for-profit

strategische wendbaarheid, gezien de verschuiving

en de profitsector zal - al dan niet vrijwillig - daarin volgen.

van fysieke mailingen via print- en postservice naar

Zelf voorzie ik dat ondernemerschap steeds meer lokaal,

steeds meer digitale transactiemail via bijvoorbeeld

pragmatisch, divers en diffuus wordt georganiseerd.’

FiNBOX, Multichannel, AcceptEmail en e-billing.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

15

SPOTLICHT

ONDERNEMING UITGELICHT

MAS Coatings B.V. gaat met 16

Het begon allemaal met een ideaal: een transparante folie die je op je ramen plakt en die vervolgens licht omzet in elektriciteit. Dit SF-scenario kan met de Innovatieve TOPV-technologie (Transparent Organic Photo Voltaic) van MAS Coatings B.V. in Winschoten al snel realiteit worden.

Ruim een jaar geleden begonnen drie partners hun eigen coatings-fabriek, met als uiteindelijke doel het ideaal te verwezenlijken. ‘We hebben een drive, een passie en een beperkte mate van geduld. Hoewel we zo nu en dan ook graag even dromen, blijven we wel realistisch.’

Van het voetbalveld naar samen ondernemen

Ze kennen elkaar van het voetbal, de oprichters Afzal

Je moet het maar durven, een bedrijf starten in een sector

Chand en Stefan Smits. Twee vrienden die beiden succes-

die gedomineerd wordt door multinationals. Coatings-

vol waren in zeer uiteenlopende sectoren. Afzal was site-

producent MAS Coatings B.V. zette die gewaagde stap.

manager in de coatings-industrie, Stefan CFO van een grote

Hun filosofie: als kleine partij kun je flexibel, innovatief

commodity trader in de zuivel. Maar door verschillende

en klantgericht werken. Precies de punten waar de grote

oorzaken zaten ze een paar jaar geleden plotseling in het-

concerns vaak minder sterk in zijn. En het werkt!

zelfde schuitje: het was tijd voor een nieuwe uitdaging.

•

JUNI 2015

De klik was er al en die leidde tot de eerste gesprekken over een gezamenlijke toekomst. ‘Als we nu eens …’

Maatwerk op een commodity markt Afzal Chand had op dat moment 25 jaar ervaring in de coatings-industrie: ‘Ik werkte bij een Duitse multinational

Een partner die 27 jaar operationele ervaring in de

die overgenomen werd door een Amerikaans concern.

coatings-industrie meebracht. ‘Toen ik met de heren in

Met de nieuwe eigenaren kon ik prima overweg en ik

contact kwam begon het direct te kriebelen. Er lag een

maakte snel carrière. Bij verschillende coatings-fabrieken

goed plan waar ik graag een rol in wilde spelen. Als site-

in Europa ben ik site manager geweest. Nadat de chemie

manager van een multinational in de coatings-industrie

tussen mij en het bedrijf was uitgewerkt, werd het tijd

heb ik verschillende fabrieken op de kaart gezet. Maar

om afscheid te nemen.’

een eigen fabriek starten is natuurlijk een totaal andere

Stefan Smits heeft zijn ervaring opgedaan in de financiële

uitdaging. Je krijgt heel andere zaken op je bordje. Je

sector. ‘Ik ben 20 jaar geleden begonnen als assistent

hebt geen back-up van een grote organisatie, je moet

ongekende energie van start accountant bij PwC. Daarna heb ik als regio controller

alles zelf doen. Van scratch af beginnen, opbouwen,

(West-Europa) gewerkt bij een multinationale cement-

kennis overdragen en zo nu en dan zelf die overall weer

producent en tenslotte werd ik CFO in de zuivel trading

eens aantrekken.’

sector. Daarmee was chemie voor mij een onbekende

Met de komst van Jongerius waren alle facetten voor een

wereld.’

succesvolle onderneming ingevuld en kreeg de naam MAS een andere dimensie: Marcel, Afzal en Stefan.

Toch vonden Smits en Chand elkaar in een gezamenlijk plan. Chand zag kansen voor een coatings-bedrijf dat snel

Daadkracht in Winschoten

kan inspelen op innovatieve specifieke wensen van de

MAS houdt kantoor in het Gelderse Druten. Voor de pro-

klant. ‘De markt voor coatings is een commodity markt,

ductie zijn meerdere locaties bezocht verspreid door het

die wordt gedomineerd door een paar grote spelers. Alles

land. Mede door de positieve en coöperatieve houding

draait om enorme productie volgens vaste richtlijnen.

van de eigenaren Hans en Ina Luiken, viel de keus op het

Flexibiliteit past niet in dat plaatje. Als een klant iets

pand in Winschoten.

anders wil kan hij daar om vragen, maar iedere koerswijziging is een tijdrovende aangelegenheid. Als kleinere

Stefan Smits prijst de gemeente Oldambt voor hun steun

producent kan MAS snel inspelen op dat soort vragen en

en slagvaardigheid: ‘In samenwerking met de gemeente

tailormade ontwikkelen en produceren. Een bedrijf starten

Oldambt hebben we de omgevingsvergunning weten te

dat op die manier werkt en bovendien streeft naar eigen

realiseren binnen de wettelijk gestelde termijn van 26

innovaties leek Stefan en mij een mooie uitdaging.’ Dit

weken. Ze hebben ons steeds uitstekend bijgestaan en

leidde in september 2013 tot de oprichting van MAS

ons wegwijs gemaakt in de regio. Wij komen alle drie

(Manufacturing Afzal Stefan). ‘Mede dankzij Rabobank

uit grote concerns, dan denk je bijvoorbeeld niet direct

Druten en De Lage Landen Lease Eindhoven hebben

aan een lokale installateur als Jan Bos uit Beerta. Maar

we de financiering voor de start-up kunnen realiseren.’

dat bleek een uitstekende keus. Goede kwaliteit, punctueel, flexibel en prettig in de omgang. Prima.’

De M van MAS

Inmiddels is MAS Coatings een jaar in de running en

Nog geen half jaar later werd het team uitgebreid met

ontwikkelen en produceren ze speciale coatings voor

een andere goede kennis van Chand: Marcel Jongerius.

blikjes van bekende conservenmerken. ‘Dit is precies wat

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

17

V.l.n.r.: Smits, Chand, Jongerius

we voor ogen hadden’, leggen de heren uit. ‘Niet de markt

zijn behaald, maar dat een verdere doorontwikkeling

veroveren, maar dat ene product ontwikkelen waar de klant

veel geld kost. ‘Er bestaan verschillende methoden om

behoefte aan heeft. Specialties maken. Nu dat loopt hebben

dergelijke innovaties te financieren, zoals crowd funding,

we een basis waar we van kunnen bestaan. Daarmee zijn we

informal investors en ontwikkelingsmaatschappijen

op een punt beland dat we aan baanbrekende innovaties

zoals de NOM. Hoewel er brede interesse is bij investeer-

kunnen gaan werken.’

ders, spreekt de filosofie van de NOM ons het meest aan.

Enerzijds een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van

18

Energie opwekken met de lampen aan

MAS en anderzijds aan de economische ontwikkeling

Op dat gebied heeft MAS een geweldige troef in handen.

van de regio. Daarnaast kan de NOM met haar expertise

Een product dat de opwekking van energie een totaal

en wijd verbreid netwerk MAS helpen bij het vinden van

nieuwe draai kan geven. De zelf ontwikkelde TOPV-tech-

de juiste partners in de regio.‘

nologie kan namelijk iedere vorm van licht - dus niet alleen zonlicht - omzetten in elektriciteit. De toepassingsmoge-

Zin in de toekomst

lijkheden zijn volgens Chand legio, maar voorlopig beperkt

Onder voorbehoud van financiering duurt het volgens

MAS zich tot het verwerken op of in beglazing. ‘Wat wij

Jongerius naar verwachting nog zo’n twee jaar voor het

hebben ontwikkeld is zeg maar een transparante coating

als commercieel eindproduct op de markt verkrijgbaar is:

op een folie met draadjes eraan. Dat wordt op bestaande

‘Het is niet alleen de productontwikkeling, maar bijvoor-

beglazing op de binnenkant aangebracht, of door een

beeld ook de productie en vooral het vermarkten. We ge-

fabrikant verwerkt in nieuw glas. Iedere vorm van licht

loven er heilig in dat het een succes wordt, zeker nu de

die op het folie valt wordt omgezet in elektriciteit. Een

zoektocht naar alternatieve energiebronnen alsmaar

eerste testopstelling laat veelbelovende resultaten zien.

toeneemt. Wij zijn ons bewust dat MAS, als relatief

Hoger dan wat uit publicaties over vergelijkbare ontwikke-

klein bedrijf, niet de middelen heeft om het vermarkten

lingen bekend is. Wij verwachten dat binnen afzienbare

volledig in eigen hand te houden. Hierbij kunnen de

tijd het rendement van onze ontwikkeling dat van zonne-

expertise en het netwerk van de NOM voor MAS van

panelen zal overstijgen. Bijkomend voordeel is dat het

grote waarde zijn. We geloven in het resultaat en in onze

volledig transparant en eenvoudig toepasbaar is en een aan-

samenwerking. Qua persoonlijkheid, competenties en

zienlijk kortere terugverdientijd heeft dan zonnepanelen.’

ideeën zijn wij met zijn drieën behoorlijk complementair.

We zeggen elkaar wel eens de waarheid, maar we sluiten

Maar zover is het nog niet. Smits legt uit dat in de test-

altijd met een lach af.’ De heren van MAS hebben er

opstelling op klein formaat weliswaar prima resultaten

zichtbaar zin in.

•

JUNI 2015

Financiële cijfers 2014 De N.V. NOM heeft 2014 afgesloten met een positief resultaat van ruim € 9,0 miljoen, het netto resultaat van ontvangen rente, dividenden en overige resultaten op participaties.

Nom Finance Ten opzichte van 2013 was er sprake van een forse groei van het bedrag aan uitzettingen.

In totaal is er in 2014 € 9,2 miljoen geïnvesteerd in 18 bedrijven. 12 ondernemingen zijn nieuw in de portefeuille. Het investeringsniveau komt met € 9,2 miljoen ruim binnen de bandbreedte van € 8- € 12 miljoen die we ons intern ten doel stelden. Ook het aantal arbeidsplaatsen bij de NOM-deelnemingen hebben een groei doorgemaakt in 2014 (2.774 ten opzichte van 2.658 in 2013).

NOM Foreign Direct Investment (FDI) De resultaten ten aanzien van acquisitie (FDI) waren goed. De investeringen zijn hoger dan de doelstelling.

Ten aanzien van het aantal arbeidsplaatsen in de regio was er in 2014 sprake van een bovengemiddelde score van 388 nieuwe arbeidsplaatsen. Het meest opvallend was de aankondiging van Google in september 2014 om een groot datacenter te gaan bouwen in de Eemshaven, wat een aanzienlijke impact gaat hebben in de regio.

NOM Business Development (BD) Ook de resultaten van BD waren goed. Met € 20,5 miljoen aan investeringen in innovatieve projecten wordt de doelstelling ruim behaald. Dit vertaalt zich naar 109 manjaren arbeid die in ontwikkelprojecten zijn gerealiseerd het afgelopen jaar.

Als NOM kijken we terug op een succesvol jaar ten aanzien van onze drie kerntaken. De noordelijke economie herstelde zich heel licht, in overeenstemming met het landelijke beeld. De NOM zet zich graag in om dit herstel verder door te zetten.

Op www.nom.nl/media is het volledige jaarverslag te lezen.

U vindt hier ook een video met het verhaal achter de cijfers.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

19

Geconsolideerde balans 2014

Activa

2013

Materiële vaste activa 146

Inventaris 1

146

-

Financiële vaste activa Participaties 2

11.063

11.681

Vorderingen op participaties 3

8.073

6.008

Overige leningen u/g 4

1.069

672

Stimuleringskredieten 5

1.438

1.355

270

491

Pre Seed Capital Faciliteit 6

21.913

20.207

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa 7 Liquide middelen 8

20

Passiva

1.925

2.185

58.841

51.372 60.766

53.557

Totaal activa

82.825

73.764

Groepsvermogen 9

79.466

70.456

82

75

Voorzieningen 10 Langlopende schulden Lening Provincie Drenthe (TAFF) 11

-

Kortlopende schulden 12 Totaal passiva

•

JUNI 2015

1.500 -

1.500

3.277

1.733

82.825

73.764

Geconsolideerde winst- en verliesrekening 2014

Financieringsbedrijf

2013

Opbrengsten Rente- en provisiebaten 13

3.147

3.639

Ontvangen dividenden 14

10.106

3.948

40

48

5.251

469

-131

34

-30

-49

Opbrengst commissariaten 15 Resultaat verkopen participaties 16 Resultaat Ontwikkelingsfinanciering 17 Resultaat Pre Seed Capital Faciliteit 18

18.383

8.089

Kosten Personeelskosten 24

1.273

1.416

Overige kosten 25

1.044

765

Saldo van dotaties aan de voorziening voor financiĂŤle vaste activa 26

6.572

3.430 8.889

Resultaat Financieringsbedrijf

21

5.611 9.494

2.478

Ontwikkelingsbedrijf Opbrengsten / vergoedingen Ministerie van Economische Zaken 19

1.004

1.202

Bijdrage Provincies 20

556

547

Bijdrage Provincies inzake Regionale Netwerken 20

116

160

Bijdrage acquisitie Gemeenten, CID 20

160

146

Projectfinanciering 21

751

771

Opbrengst Detachering 22

433

262

6

2

Diensten aan derden 23

3.026

3.090

Kosten Personeelskosten 24

2.082

2.019

Overige kosten 25

1.428

1.153 3.510

3.172

Resultaat Ontwikkelingsbedrijf

-484

-82

Resultaat voor en na belasting

9.010

2.396

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Financiële belangen

22

Appelscha Assen

Bakkeveen Bruntinge Coevorden

Dokkum Emmen

Farmsum Franeker Giethoorn Groningen

Haren Haulerwijk Heerenveen Hoogeveen Hoogezand

G.H. Welles Holding B.V. Autotrust Europe B.V., Benaulim B.V., Drenthe Tours Holding B.V., Interwell Holding B.V., Store Contrl International B.V. Frisian Motors B.V. AS Pol B.V. DairyTuner B.V., GVZ Europark Coevorden Emlichheim GmbH, Prins Holding N.V. Applied Polymer Innovations Emmen B.V., Corvus Holland B.V., Hei-Tech B.V., Pipe Proteq B.V., Vleems Holding B.V., Wireless Value Beheer B.V. BioMethanol Chemie Holding B.V. Alu-Bouw Fryslân B.V. Jorritsma Holding B.V. &Talent B.V., AttachingIT Holding B.V., Bioclear Holding B.V., Conoship International B.V., Dutch Theatre Systems & Services B.V., Embrace SBS B.V., Energy Developments Holding B.V., Hoitsema Beheer B.V., Iwebination Group B.V., Kalooga B.V., Kiadis Pharma B.V., Mucosis B.V., Noordlease Holding B.V., NovaTrade B.V., Groningen (Londen) Orteq Ltd., Polyganics Holding B.V., Proflex Containermeten B.V., SenzAir B.V., Solenne B.V., Stabi Alert B.V., TCN SIG Telehousing B.V., Web-Based entertainment Media B.V. Anome B.V., Anome Projects B.V. Thazza B.V. Bosma Transport en Opslag B.V., ProStair Holding B.V. Inlicence B.V., Rovecom Holding B.V., SuperMailService, Syntri B.V. Kampen Mechanical Group B.V.

11

Franeker Franeker

Leeuwarden Leeuwarden

33

11 11

Dokkum Dokkum

Winsum Winsum

Bakkeveen Bakkeveen

33

Sneek Sneek Joure Joure

22

22

Heerenveen Heerenveen

11

Oranjewoud Oranjewoud

11 Wolvega Wolvega

11 Giethoorn Giethoorn

Peildatum: juni 2015

•

JUNI 2015

11

Farmsum Farmsum Groningen Groningen

22 22 Sappemeer Sappemeer

Leek Leek

Zuidbroek Zuidbroek

22

Marum Marum

Haren Haren

33

11

11

11

Hoogezand Hoogezand

11 22 11

Roden Roden

11

22 Tynaarlo Tynaarlo

11

11

Midlaren Midlaren

22

Scheemda Scheemda

33

Zuidlaren Zuidlaren

22

OudePekela Pekela Oude

Veendam Veendam

Haulerwijk Haulerwijk Assen Assen

55

11 Stadskanaal Stadskanaal

11 Appelscha Appelscha

Emmen Emmen

11

66

Bruntinge Bruntinge

11

Hoogeveen Hoogeveen

Klazienaveen Klazienaveen

44 Coevorden Coevorden

22

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Joure

Klazienaveen Leek

Leeuwarden

Marum Midlaren Oranjewoud Oude Pekela

Roden Sappemeer Scheemda Sneek

Stadskanaal Tynaarlo Veendam

Winsum (FR) Wolvega Zuidbroek Zuidlaren

Global Environmental Solutions B.V., Zonderland Holding B.V. Km-Engineering / Liquid Filtration Systems V.oF. Data B. Mailservice Holding B.V., PendraCare Holding B.V., VCN B.V. Led Light Europe B.V., Professionele Distributiegroep B.V., Vergnes Holding B.V. Baron-de Boer Beheer B.V. MXR Podoblock B.V. Tjaarda Oranjewoud B.V. Hennepverwerkingsbedrijf Dun Agro B.V., Strating Beheer B.V. Homemade Holding B.V., VmR Holding B.V., Smit Sappemeer Beheer B.V. Geo Plus Holding B.V. Donker Holding B.V., No Noises Holding B.V. , Via Drupsteen B.V. Zorg Office Nederland B.V. Hanggo B.V., WS Kalsbeek Holding B.V. Dynaplak Adhesive and Starches B.V., Nedmag Industries Mining and Manufacturing Holding B.V., Paragon Products Holding B.V. Dewulf Netherlands B.V. Vita Square B.V. KWIC Holding B.V. Longbloom B.V., Ritinimara B.V.

23

Week van de Ondernemer

zorg dat je businessplan fu 24

Futureproof Ondernemen, daar draaide het om bij de Week van de Ondernemer op 10 en 11 juni in Groningen.

De Week van de Ondernemer (WVDO) is een initiatief van MKB Nederland en ING en is het grootste ondernemersevenement

Stilstand is achteruitgang, was de boodschap. Maar hoe

van Nederland. Verdeeld over twee dagen

zorg je er nu voor dat je businessmodel klaar is voor de

Noord-Nederlandse editie in MartiniPlaza.

toekomst? Verschillende topondernemers en specialisten gaven hier antwoord op. De NOM was er ook bij en lanceerde NOMplus, het nieuwe kennisportal voor ondernemend Noord-Nederland.

bezochten zo’n 2500 ondernemers de Ze namen deel aan interessante kennissessies, er werd flink genetwerkt en er was een beurs waar allerlei bedrijven, organisaties en instanties zich presenteerden.

WVDO Academy: futureproof ondernemen Het plenaire ochtendprogramma WVDO Academy stond helemaal in het teken van futureproof ondernemen. In de grote theaterzaal van MartiniPlaza bogen jour-

•

JUNI 2015

2015:

kleine winstmarges toekomstbestendig. Water & Energy Solutions, dat fabrieken adviseert over het energiezuiniger maken van hun productieproces, pakt het heel anders aan dan in hun tak van sport de standaard is. Ze draaien tegen een vast tarief een half jaar echt mee op de werkvloer om zo beter advies te kunnen geven, in plaats van op basis van een korte periode al een rapport op te stellen. Dit is natuurlijk een grote investering in tijd en geld, maar betaalt zich volgens Haijer wel uit.

Aan het einde van de rit drukte Van der Pijl het publiek op het hart dat het heel belangrijk is dat je businessmodel futureproof is. Denk out of the box en durf! Anders eindig je, in de woorden van De Jong, als Nokia: ooit marktleider maar nu heeft bijna niemand meer een telefoon van het Finse bedrijf, omdat ze te laat de stap naar de smartphone hebben gezet.

Omgekeerde wereld bij ontbijtsessie NOM Voor de officiële aanvang van de WVDO had een behoorlijk aantal ondernemers zich al verzameld voor een

tureproof is

speciale ontbijtsessie van de NOM waarin een tiental financieringsfondsen zich voorstelde.

25

nalist Rens de Jong en businessmodel-deskundige Patrick van der Pijl zich samen met hun gasten over vragen als: hoe verdien je over vijf jaar je geld? Wat moet je doen om niet ingehaald te worden door de concurrentie? En waar liggen de kansen?

De Jong en Van der Pijl spraken onder meer met Dirk Lodewijk, directeur van Koopmans Koninklijke Meel-

Siem Jansen aan het woord tijdens de ontbijtsessie

fabrieken en met Aaldrik Haijer, partner bij Water & Energy Solutions en winnaar van de Jonge Ondernemers-

In de huidige markt is het steeds vaker noodzaak om

prijs van het Noorden in 2014. Lodewijk vertelde dat

gestapeld te financieren: een deel gaat bijvoorbeeld via de

zijn bedrijf met het oog op de toekomst een behoorlijke

bank, een deel komt van een externe investeerder als de

switch heeft gemaakt. Koopmans leverde altijd aan de

NOM en een ander deel wordt door crowdfunding bij el-

consument, maar is sinds een aantal jaar business-to-

kaar gebracht. Alleen al in het Noorden zijn er echter tien-

business georiënteerd, waarbij ze zich volledig focussen

tallen fondsen, allemaal met hun eigen voorwaarden. Het

op het optimaal benutten van de eigenschappen van de

is voor een ondernemer soms moeilijk om door de bomen

graankorrel. Door deze strategie zijn ze in een markt met

het bos te zien: welk fonds past bij zijn of haar bedrijf?

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

26

Het doel van de sessie was dan ook om een beeld te

ondernemers. De omgekeerde wereld dus: meestal moet

bieden van het uitgebreide aanbod. Onder leiding van

je juist als ondernemer de financier overtuigen van je

NOM-directeur Siem Jansen pitchten vertegenwoordigers

businessplan. Ondanks het vroege tijdstip werd de ses-

van onder meer de NOM, maar ook van bijvoorbeeld

sie enthousiast ontvangen. Klaar zijn voor de toekomst

het Doefonds Fryslân, de Kredietunie Groningen en het

betekent voor ondernemers namelijk ook een passende

MKB Fonds Drenthe in vijf minuten hun fonds aan de

financiering vinden, zodat ze zich kunnen richten op waar ze goed in zijn: ondernemen.

Workshop Nelleke Mulder over het belang van de eerste indruk ’s Middags, na het plenaire programma en een businesslunch, waren er verschillende workshops van topondernemers en experts, waaronder Olympisch kampioen Pieter van den Hoogenband en voetbalcoach Co Adriaanse. De NOM had Nelleke Mulder ingevlogen, om te vertellen over het belang van de eerste indruk. Haar bedrijf, de Nelleke Mulder Imago Groep, heeft vestigingen in Sneek en Amsterdam, ze won in 2004 de Jonge Ondernemersprijs van het Noorden en werd in 2009 verkozen tot Zakenvrouw van Het Noorden. Haar recept voor succes? Zorg dat je krijgt wat je hebben wil!

Futureproof ondernemen staat of valt bij het leggen van contacten en het binnenhalen van klanten. Volgens Mulder bepaal je binnen zeven seconden wat je van iemand vindt. Dat heeft te maken met de gunfactor, de Nelleke ‘first impression’ Mulder

•

JUNI 2015

allereerste indruk en die maak je elke dag weer naar de

op basis van dingen als kleding en kapsel voor beroep

klant. Die klant vindt wat van je. En dus moet je eerst

zou hebben. Dezelfde persoon werd zowel als biologie-

jezelf verkopen, en dan pas je product. Haar formule:

leraar en, na een make-over, als directeur van een bedrijf

zichtbaarheid x kwaliteit = succes.

geïdentificeerd. Haar boodschap: denk aan je uiterlijke presentatie. Verder gaf ze de zaal mee dat je aardig moet

Om de deelnemers het belang van de eerste indruk extra

zijn: een compliment kost niets. Heb oprechte aandacht

duidelijk te maken, had Mulder een aantal foto’s mee-

en luister goed naar je klant, in plaats van je alleen maar

genomen. Ze vroeg aan de zaal wat degene op de foto

te focussen op het verkopen van je product.

Een nieuw kennisportaal voor ondernemers

Blogs Video’s Infographics Tips & Tricks Lancering NOMplus, voor en door ondernemers

zodoende aan kon worden gegeven, maar ook omdat

Naast het plenaire programma en alle andere sessies was

werken helemaal past in het plaatje van futureproof

er ook de hele dag van alles te doen op de beursvloer.

ondernemen. Jansen verwacht dat NOMplus een rollende

De NOM was hier aanwezig met een stand die volledig

trein wordt waar steeds meer mensen opspringen. Ver-

in het teken stond van de lancering van NOMplus, waar

schillende ondernemers die de stand bezochten reageerden

video’s, blogs, infographics en nog veel meer samenkomen.

al even positief. Ze zien steeds meer behoefte aan samen-

Volgens NOM-directeur Siem Jansen is het mooie aan

werking en daar past het platform goed bij. Samen sta je

het platform dat het van iedereen is, juist ook van onder-

sterk, ook met het oog op de toekomst.

de WVDO juist voor en door ondernemers is en samen-

nemers. Zij kunnen hun kennis en expertise delen, en kennis delen is macht. Dat is ook de reden dat de NOM

Bent u benieuwd en wilt u meer weten over NOMplus? Bekijk

dit initiatief heeft ontplooid.

dan de video die gemaakt is tijdens de Week van de Ondernemer, met daarin onder meer een interview met NOM-directeur Siem

De WVDO was dé plek om NOMplus te lanceren. Niet

Jansen en de eerste reacties van enthousiaste ondernemers op

alleen vanwege de grote opkomst en de aandacht die er

www.nomplus.nl.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

27

Process2View: een nieuwe dimensie in online samenwerken Online samenwerken kan beter en vooral slimmer, vinden Haye Elgersma, Ronald van Asselt en Bert Weitenberg. Zeker wanneer er wordt samengewerkt met externe partijen. Vanuit Leeuwarden ontwikkelden ze daarom Process2View, een innovatief en gebruikersvriendelijk samenwerkingsplatform.

28

Samenwerken lijkt eenvoudig, maar de praktijk leert

middelen nodig. Werkkapitaal om de verkoop een boost

anders. ‘Vaak is immers de inbreng van externe partijen

te geven en geld voor het doorontwikkelen van de tool.

nodig’, vertelt Haye Elgersma. ‘Elk met hun eigen manier

Er werd contact gezocht met zowel de NOM als het Doe-

van werken, hun eigen instrumenten en hun eigen be-

fonds Fryslân dat financiering verstrekt aan Friese MKB’ers

drijfscultuur. En dat zorgt nogal eens voor verwarring,

met een innovatief idee en een gedegen businessplan.

versnippering van informatie en andere obstakels rondom

‘Haye, Ronald en Bert komen uit de bouw- en vastgoed-

samenwerken.’ Samen met Ronald van Asselt en Bert

sector, waar ze met veel verschillende partijen hebben

Weitenberg besloot hij mensen te helpen om beter en

samengewerkt’, vertelt Jan Martin Timmer, Investment

slimmer samen te werken. Het resulteerde in Process-

Manager van de NOM. ‘Vanuit hun eigen praktijkerva-

2View, een innovatieve tool waarmee iedereen werk-

ring hebben ze een tool ontwikkeld die voor elke samen-

zaamheden rondom een samenwerking effectief online

werkingsvorm van grote waarde kan zijn. Aan alles is te

kan organiseren.

merken dat ze heel goed weten waar mensen tijdens het online samenwerken zoal tegenaan lopen.’

Overzichtelijk en gestructureerd ‘Process2View is een samenwerkingsplatform, een online

Kansrijk

werkomgeving in de cloud, dat mensen in staat stelt om

Tijdens het financieringstraject trokken de NOM en het

snel en eenvoudig met elkaar te communiceren en rele-

Doefonds Fryslân intensief met elkaar op. ‘Waar de NOM

vante informatie met elkaar te delen’, legt Haye uit. ‘Op

een bijdrage levert om een goede start en een verdere groei

een overzichtelijke en gestructureerde manier en in een

van de organisatie te bewerkstelligen, hebben wij finan-

veilige en gebruiksvriendelijke omgeving. Process2View is

ciering beschikbaar gesteld voor de doorontwikkeling

bedoeld voor iedereen die effectief online wil samenwer-

van het product’, licht Diederik Jongema, Investment

ken. De tool is dan ook voor iedere samenwerkingsvorm

Manager van het Doefonds Fryslân, toe. ‘Process2View

in te richten op basis van de wensen en behoeften van

is een kansrijk bedrijf met slimme en gedreven initiatief-

de deelnemers. Het is dus helemaal op maat te maken, je

nemers die we samen met de NOM graag verder op gang

creëert je eigen werkproces.’

willen helpen.’

Praktijkervaring Om het concept snel uit te rollen waren financiële

Bekijk Process2View ook via www.nom.nl/process2view •

JUNI 2015

Jan Martin Timmer Investment Manager T (06) 292 408 99 • E jmtimmer@nom.nl

LoQit komt met revolutionair elektronisch slot De toekomst is aan elektronische sloten. Of beter: aan slimme sloten met een keur aan ingebouwde intelligentie. Vandaar dat in Drachten onlangs het bedrijf LoQit werd opgericht. ‘Alles wat in de toekomst nog zal worden bedacht kan eenvoudig worden ingebracht in het slimme slot van LoQit’, zegt algemeen directeur Sander Egbers.

Intelligente sloten worden steeds breder toegepast.

die dat met zich meebrengt gaat ongetwijfeld zorgen

In lockers, meubels, vitrines, bureaus, noem maar

voor extra werkgelegenheid in de provincie Friesland.

op. Overal dus waar slim en persoonsgebonden moet

Daarom hebben we samen met de NOM de krachten

worden afgesloten en/of geopend. ‘Ik verwacht dat de

gebundeld om hun financieringsvraag mogelijk te

technologische ontwikkelingen op het gebied van elek-

maken.’ Ook Jan Martin Timmer, Investment Manager

tronische sluitsystemen elkaar razendsnel opvolgen’, zegt

van de NOM, verwacht veel van het Drachtster bedrijf.

Sander Egbers, algemeen directeur van LoQit, een nieuw

‘De internationale potentie van het slimme slot is groot

bedrijf dat zich richt op de ontwikkeling en verkoop van

en bovenal is het bedrijf continu in beweging om ook

elektronische sloten en sluitsystemen. ‘Daarom kunnen

onderscheidend te blijven. Ook dat geeft ons veel ver-

verschillende componenten en functies flexibel in de

trouwen.’

elektronische sloten van LoQit worden ondergebracht.

Een revolutionaire oplossing, want voor het eerst zijn

Waardevol netwerk

uiteenlopende toepassingsmogelijkheden in één slot

Naast LoQit behoort ook Sonesto tot de Kastiel Groep.

geïntegreerd. Of het nu gaat om stand alone, een koppe-

Sonesto is gespecialiseerd in de ontwikkeling en verkoop

ling aan een netwerk of bediening met een pincode of

van opberg- en uitgiftesystemen, zoals lockers, kluisjes,

pasje. Bovendien kan elke door de klant gemaakte keuze

postvakken en garderobesystemen. ‘Hoewel Sonesto

in de toekomst altijd probleemloos worden gewijzigd.

een grote afnemer van LoQit zal zijn, begeeft LoQit zich

Zonder het slot te hoeven vervangen.’

zelfstandig en onafhankelijk op de sterk groeiende markt van slimme elektronische sluitsystemen’, onderstreept

Internationale potentie

Sander. ‘Daarbij maken we onder meer gebruik van de

LoQit, volledig eigendom van de Kastiel Groep, wordt

ondersteuning en het waardevolle netwerk van de NOM

mede gefinancierd door het Doefonds Fryslân en de

en het Doefonds Fryslân. Beide partijen kunnen van grote

NOM. ‘Het is een goed georganiseerd bedrijf dat de

toegevoegde waarde zijn om onze toekomstige groei te

markt verder kan openbreken’, vertelt Diederik Jongema,

stroomlijnen. De vooruitzichten zijn veelbelovend. Want

Investment Manager van het Doefonds Fryslân. ‘De groei

nu al is er voor het LoQit-slot, waarop verschillende patenten rusten, veel internationale belangstelling.’

Diederik Jongema

Investment Manager T (06) 557 122 96 • E jongema@doefondsfryslan.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

29

Vleugje

Noord-Nederland in

30

•

JUNI 2015

Ondernemerschap draait om inspelen op kansen. Zo kan het dat het innovatieve bedrijf Longbloom de stap van Noord-Nederland naar Zuid-Amerika neemt. Ecuador blijkt een belangrijke schakel in het veroveren van de markt voor lang houdbare (snij)bloemen en planten. Daarom verrijst daar het komende jaar een nieuwe fabriek, die alle ruimte biedt om het gepatenteerde procedé - dat nodig is om bloemen die houdbaarheid te geven toe te passen en verder te verfijnen.

lang houdbare wereldboeketten Nederland houdt van verse boeketten, daarom is de

Nieuwe deuren

markt voor lang houdbare bloemen hier zeer beperkt.

Rademaker en zijn zakenpartner Jeroen Dietvorst ont-

Op wereldschaal is Azië de grootste afzetmarkt voor deze

dekten dat kansen en investeerders niet automatisch

producten, in het bijzonder de hotel- en horecabranche.

tot snel succes leiden. ‘Grote inzet, bescheiden omzet’,

Dat lang houdbare bloemen voor veel meer doeleinden

zo vat Rademaker de eerste jaren samen. ‘Daarom heb

interessant zijn, blijkt uit twee recente projecten van

ik zoveel waardering voor het vertrouwen van de NOM.

het Zuidlarense Longbloom. Zo ontwikkelde het bedrijf

Zij geloofden steeds in ons product, ook al vraagt het

samen met Finkelstein Diamonds uit Antwerpen een

meer tijd dan verwacht om verschil te maken op deze

roos met diamant, een gewild cadeau voor aanzoeken of

markt. De basis van onze business is nog hetzelfde, maar

andere romantische gelegenheden. Verder stonden dit

inmiddels richten we ons door het succes in New York

voorjaar maar liefst 80.000 ‘Longbloemen’ te pronken in

op nieuwe doelgroepen en bloemenproducten. Het on-

de etalages van het bekende warenhuis Saks Fifth Avenue

derliggende bedrijfsmodel is wel veranderd, door de kans

in New York, waar in het kader van Moederdag ruim

die we in Ecuador kregen. Onze contacten daar en de

dertig parfummerken zich presenteerden met bijpassende

fabriek die we gaan bouwen, openen nieuwe deuren.’

bloemen. Lang houdbaar uiteraard, zodat ze de hele maand

Lang houdbaar

picobello bleven in de etalage.

De link met Noord-Nederland blijft. ‘Uiteraard, want de

Internationaal octrooi

samenwerking met de RUG en NOM staan nog steeds

Het succes in New York inspireert Longbloom om ook

aan de basis van Longbloom. Prachtig dat al die Noord-

voor feestdagen als Kerst en Valentijn passende producten

Nederlandse kennis tot mooie producten in New Yorkse

te ontwikkelen. ‘We verwachten hiermee door te breken

etalages leidt en Azië verovert. Mede mogelijk gemaakt

in Amerika, daarom zijn we blij dat ons unieke houdbaar-

door de NOM en dat is absoluut een wereldboeket waard.

heidsprocedé sinds kort internationaal is gepatenteerd’,

Lang houdbaar uiteraard.’

zegt oprichter Lex Rademaker. ‘We onderscheiden ons ten opzichte van fabrikanten die een intensiever en bovendien duurder chemisch proces toepassen om bloemen houdbaar te maken. Met andere woorden: we hebben een kansrijke concurrentiepositie op deze markt.’

Het procedé dat Longbloom toepast, is ontwikkeld in samenwerking met professor Gert Jan Euverink van de Rijksuniversiteit Groningen. De innovatieve toepassing en de internationale kansen waren in 2012 al reden voor de NOM om te investeren in het bedrijf.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

31

NOM KIJKT OM

Spelletjes zijn serious 32

Grendel Games oprichters Jan-Jaap Severs (links) en Tim Laning

Aan gaming kleeft nog steeds een speels imago, terwijl het serieuze kansen biedt voor training, oefening en zelfs gedragsverandering. Grendel Games klopte ooit bij de NOM aan voor het maken van entertainment producten, inmiddels zijn ze op de wereldmarkt een toonaangevende partij in het ontwikkelen van serious games. Hun kracht: het nuttige met het aangename verbinden.

Het is een echte mancave, de werkruimte van Grendel

we ondernemers’, vertelt Jan-Jaap. ‘Toen we in 2005 met

Games in de Blokhuispoort, al werken er ook een paar

een businessplan bij de NOM aanklopten, waren we nog

vrouwen bij het innovatieve bedrijf. De voormalige

zo groen als gras. Naast de financiering waren daarom ook

Leeuwarder gevangenis is een broedplaats voor creatieve

de coaching en het netwerk van de NOM welkom.’

ondernemers, een plek waar oprichters Jan-Jaap Severs en Tim Laning zich prima thuis voelen. Hun team is inmid-

Serieuze aanpak

dels gegroeid naar zestien mensen. Heel andere koek dan

De jonge gamedevelopers mochten destijds nog zo groen

toen het tweetal in 2003 op een zolderkamer begon met

als gras zijn, de NOM geloofde in hun plannen. ‘We hadden

het bouwen van entertainment games. ‘We wilden ge-

grootse ideeën voor het bouwen van concrete entertain-

woon maken wat we gaaf vonden en gaandeweg werden

ment producten. Wilden we dat echt goed aanpakken,

•

JUNI 2015

NOM kijkt om! dan kwamen we er natuurlijk niet met het geld dat we

Hoe gaat het eigenlijk met de bedrijven waar NOM in het ver-

met bijbaantjes bijeen schraapten. De lening van de

leden in participeerde? In deze rubriek kijken we samen met

NOM gaf ons - naast een bankfinanciering - de kans om

ondernemers terug naar de ontwikkeling tussen toen en nu.

het serieus aan te pakken: investeren in een werkruimte, software licenties en natuurlijk de ontwikkeluren. We bouwden een knokspel met Vikingen voor spelcomputers.

Het product was prachtig, maar het verkocht niet. Achteraf

‘Serious gaming is nog zo’n jonge industrie, dat weten-

niet erg, want intussen opende zich een interessante

schappelijk onderzoek van grote waarde is voor de verdere

nieuwe markt: serious gaming.’

ontwikkeling. Zodra we klanten die onderbouwing kunnen geven, merk je een verschuiving in de toon van

Eén van de bepalende eerste projecten op dat vlak was het

het gesprek. Toch vraagt deze business nog steeds over-

ontwikkelen van een simulator voor de zeevaartschool op

tuigingskracht en een lange aanloop. We hebben dat er

Terschelling. ‘We zagen toen dat wij onze technologische

graag voor over, omdat we het stadium van alleen maar

kennis en creativiteit ook op een andere manier konden

leuke spellen voor entertainment bouwen inmiddels allang

inzetten. Al was deze simulator vooral een serieus instru-

ontgroeid zijn. Met serious games voegen we echt een

ment voor training, zonder fun-elementen. Tegenwoordig

nieuwe dimensie toe, waarbij we focussen op de zorg en

business

duurzaam omgaan met energie. Ook dat wordt leuker en gemakkelijker met behulp van serious gaming. Zo kunnen wij op een manier die goed bij onze talenten past iets zinvols bijdragen aan de wereld.’

schuilt onze kracht juist in de combinatie van nuttig en

Toonaangevend blijven

leuk. Want dat blijkt veel meer effect te hebben. In de

De lening aan de NOM is inmiddels allang afbetaald,

medische sector bleken bestaande traininginstrumenten

maar het contact is er nog steeds. ‘Hun netwerk is van

zo saai, dat artsen er nauwelijks gebruik van maken. Voor

betekenis in het noorden. We maken daar nog wel eens

ons een geweldige uitdaging. Zo hebben we in samenwer-

gebruik van als we bijvoorbeeld participanten zoeken

king met het UMCG een serious game ontwikkeld voor

voor specifieke projecten. In het ondernemerschap zijn

het oefenen van laparoscopische chirurgie (zogenoemde

we gegroeid, al blijven sparringpartners wel belangrijk

knoopsgatoperaties, red.). Een schot in de roos en dat het

voor onze ontwikkeling. Onze huidige aandeelhouders -

een positief effect heeft op de bekwaamheid van artsen,

het UMCG en De Friesland Zorgverzekeraar - zijn op dat

blijkt uit promotieonderzoek.’

vlak waardevolle strategische partners voor het bepraten van zowel trends en marktpotentie als inhoudelijke

Nieuwe dimensie

vraagstukken. We kijken altijd naar kansen, houden oren

Dergelijk wetenschappelijk onderzoek en publicaties zijn

en ogen goed open. Aan vijfjarenplannen doen we niet,

voor Grendel Games een belangrijke overtuigingsfactor

daarvoor verandert de wereld te snel, maar we hebben

in de sales. ‘Bedrijven zijn nog heel voorzichtig met het

een duidelijke ambitie: toonaangevend zijn en blijven.’

investeren in games, omdat ze zich afvragen of zo’n spelletje wel voldoende vruchten afwerpt. Terwijl juist de

Nederland loopt wereldwijd behoorlijk voorop in serious

spelelementen bijdragen aan positieve trainingseffecten!

gaming en daar gaat Grendel Games in de toekomst meer

Kijk maar hoe snel en gemakkelijk kinderen leren als je

gebruik van maken. ‘Echte concurrenten hebben we hier

het speels aanpakt. Eigenlijk geldt dat ook voor volwas-

niet, elke ontwikkelaar heeft specifieke talenten en een

senen. Wat wij doen, is het aantrekkelijk maken om aan

eigen markt. Een nieuwe ontwikkeling is daarom dat

bepaalde vaardigheden of doelen te werken. Om dat voor

we meer met partners in Nederland gaan optrekken. We

elkaar te krijgen, is het samenspel met opdrachtgevers

krijgen altijd lovende reacties op onze producten, maar in

essentieel. Zonder het vakmanschap van klanten kunnen

bijvoorbeeld Azië vinden ze ons als bedrijf te klein. Door

wij geen goede serious games ontwikkelen. Onze business

een sterk netwerk te bouwen, kunnen we vanuit Neder-

draait om cocreatie en maatwerk. Bedrijfsmatig is dat wel

land een steviger basis leggen voor een rol van betekenis

eens lastig, maar that’s part of the game.’

op de wereldmarkt.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

33

DRESS FOR SUCCESS Wat trek je aan op een zakelijke afspraak? Speelt kleding een rol bij het verkrijgen van de gunfactor? Arco Kos, accountmanager bij Bloemenveiling FloraHolland (vestiging Eelde), wilde hier meer over weten.

Arco: ‘Ik heb detaillisten en tuincentra uit het noorden en een stukje Overijssel in mijn portefeuille. Ik bezoek mijn klanten op locatie.

Ik vind het belangrijk dat ik mijn kledingstijl aanpas aan de mensen die ik bezoek. Dus geen driedelig pak als je naar een autosloperij gaat. Deze foto’s zijn gemaakt na mijn bezoek aan de ‘Week van de Ondernemer’. Ik won de make-over tijdens de workshop van Nelleke Mulder ‘Hoe krijg je wat je hebben wilt’. Ik ging hierheen omdat ik graag samen met mijn vrouw, die kunstenaar is, een galerie wil openen. Daar hoort een bepaalde uitstraling bij en die begint bij een eerste indruk. In het weekend ben ik actief als DJ (djarco.nl). Waar iets te vieren valt ben ik aanwezig en draai 34

met mijn eigen apparatuur op diverse locaties.

Het pak gaat uit en de casual outfit aan. De make-over gaf mij waardevolle tips voor beide gelegenheden en de bevestiging dat die eerste indruk inderdaad ontzettend belangrijk is.’

•

JUNI 2015

‘Onzekere situaties kunnen organisaties juist inspireren tot creativiteit en daarmee nieuwe kansen creëren’ Klaar Zegers (links) en Henriëtte Veenstra

Onderneem ’t. De naam van dit bureau zegt meteen wat het doet: mensen uitdagen om ondernemend te worden of te zijn. Klaar Zegers en Henriëtte Veenstra startten dit bureau in 2011 nadat zij in de Groningse ‘aandachtswijken’ het lokale ondernemerschap met succes op de kaart zetten.

Onderneem ’t

De filosofie van Onderneem ’t is simpel: ondernemers gaan groeien en innoveren als ideeën, kennis en ervaring samenkomen.

Die verbinding tussen mensen komt in alle activiteiten terug; het online ondernemers-

ondernemerschap draait het juist om pro-

ganisatie worden benut. Door het ruimte

netwerk op ikonderneemhet.nl, de creatieve

activiteit, vindingrijkheid en actiegericht

geven aan nieuwe ideeën en creatieve

aanpak in projecten voor gemeenten en in

plannen. Flexibiliteit dus. Om als de markt

processen, ontstaan andere inzichten en

de wijze waarop Onderneem ‘t mens en or-

verandert daar razendsnel op te kunnen

nieuwe producten of diensten. Manage-

ganisatie ondersteunen bij het ontwikkelen

inspelen. Juist nu is de tijd rijp om ruimte

ment en medewerkers leren op een andere

van intern ondernemerschap. Want juist

te geven aan talent en kansrijke ideeën.

manier met elkaar te communiceren.

het ontwikkelen van intern ondernemer-

Die zitten vaak verscholen onder in de

schap kan grotere organisaties veel opleveren.

organisatie.

In de werkwijze van Onderneem ‘t draait

Bij projecten als intern ondernemerschap

het om ruimte geven aan passie, talent en

worden daarom de uitvoerende medewer-

ideeën en ervoor zorgen dat deze gereali-

kers betrokken, en draait het dus niet om

seerd kunnen worden. Dat vraagt wel iets

initiatieven vanuit het topmanagement.

van het management. Meer vertrouwen en

Het gaat erom dat medewerkers zich pro-

minder controle. Organisaties die aansturen

actief kunnen opstellen en vanuit eigen

Dat heeft een positieve weerslag op de cul-

op basis van controle denken dat de toe-

beweging initiatief mogen nemen met

tuur van de organisatie. Meer proactiviteit,

komst te voorspellen valt met resultaten

als doel het zien en realiseren van kansen

minder sturing en meer concurrentiever-

uit het verleden. Zij gaan onzekerheid te

voor de organisatie. Onzekere situaties

mogen. Er ontstaat een klimaat waarin

lijf met historische data aan de hand van

kunnen juist inspireren tot meer creativiteit

eigen initiatieven mogen ontstaan gericht

modellen, statistieken en excelsheets.

om de zaak eens anders aan te pakken

op de klant en de markt. Dan draait het

dan je gewend bent.

dus uiteindelijk om het bestaansrecht van

Evenals Flinc is Onderneem ’t ook altijd op zoek naar het beste voor ondernemers. Daar vinden we elkaar.

Liesbeth Omvlee, Project Manager Flinc

de organisatie, waaraan iedereen, van laag

Maar: wie succesvol wil zijn moet een neus hebben voor de kansen die zich aanbieden.

En wat levert dat nu allemaal op? Veel,

tot hoog, een bijdrage kan en mag leveren.

Dat werkt alleen als ondernemend gedrag

al was het maar omdat talent, passies en

www.onderneemhetgewoon.nl

in organisaties wordt beloond. Bij intern

ideeën van medewerkers binnen de or-

www.ikonderneemhet.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

35

DRIJFVEREN

Natuurlijk. Omzet draaien is belangrijk. Maar Wim Pater, CEO van Paragon Pet Products Europe BV, succesvol producent van plantaardige hondenkauwbotten streeft wel naar goede omzet. ‘Wat dat is?

Een gezonde groei tegen gezonde condities. Dat we met onze producten op de plekken liggen die we vooral zelf in gedachten hebben.’ Ondernemer op eigen voorwaarden. Met aandacht voor mens en milieu. Dat typeert Wim Pater. Een eigenwijs streven? Och. Dat is te zeggen. Begonnen in 2003 liggen de producten van Paragon inmiddels wereldwijd bij dierenspeciaalzaken.

36

Ik wil laten zien dat het beter kan Het praktisch idealisme van Wim Pater Het was niet per se Wim Pater’s droom om ondernemer te worden.

Je zou kunnen zeggen dat het hem is overkomen. In 1991 raakte hij na zijn studie chemische laboratoriumtechniek betrokken bij

Op eigen kracht

een project waarin Avebe en een onderzoeksinstituut uit Wage-

Uit onderzoek bleek dat er markt was voor het idee om met

ningen probeerden om van aardappelzetmeel biologisch afbreek-

kunststofverwerkende machines van levensmiddeleningrediënten

bare kunststoffen te maken. Toen Avebe zich daaruit terugtrok

hondenkauwartikelen te maken. Zo begon Paragon met de pro-

zag Pater de kans schoon om zijn eigen ideeën waar te maken.

ductie van gezonde hondensnacks. Mooie plantaardige producten,

Hij nam, met een collega en met hulp van een lokale bank,

gemaakt van slechts zes ingrediënten, zonder conserveermiddelen

de activiteiten over. ‘We besloten zo snel mogelijk te stoppen

en daardoor gemakkelijk over de hele wereld te exporteren.

met de productie van bioplastics, want op die markt tussen de

Aanvankelijk werden de hondensnacks als private labelproducten

chemiereuzen hadden we gewoon niets te zoeken. Nee. In mijn

op de markt gebracht. En met succes. Zelfs de grote Amerikaanse

visie moet je focussen. En is het beter een klein stukje heel erg

supermarktketen Walmart was geïnteresseerd ze in het assortiment

goed te doen dan allerlei verschillende ideeën na te jagen omdat

op te nemen. ‘Maar die samenwerking hebben we zonder blikken

je bang bent ergens de boot te missen. Ik wilde de unieke eigen-

of blozen afgewimpeld’, lacht Pater. ‘Dan zouden we zomaar te

schappen van het materiaal terug laten komen in een product

afhankelijk van ze kunnen worden. Met Paragon willen we op

waar consumenten emotionele betrokkenheid bij voelen. Want

eigen kracht de dingen goed doen. Niet de grootste, maar wel op

het zijn consumenten die producten kopen.’

een verantwoorde manier de beste worden.’

•

JUNI 2015

Sinds 2013 verovert Paragon met het eigen merk WHIMZEES in

Drijfveren zijn een belangrijke motor achter groei en

eerste instantie vooral de Amerikaanse markt. Vanaf 2014 zijn de

ontwikkeling, maar in hoeverre zijn bedrijven in Noord-

inspanningen ook gericht op Europa, Azië, de Pacific en is er een

Nederland daar bewust mee bezig? En hoe pakken ze

uitkijkje op Zuid-Amerika. Begonnen met zeven medewerkers ver-

dat aan? NOM is nieuwsgierig en interviewt voor deze

dienen inmiddels zo’n 35 mensen en meerdere uitzendkrachten

rubriek organisaties die hun beweegredenen actief

dagelijks bij Paragon hun brood.

onderzoeken.

Ervaringen meenemen De eerste jaren speelden zich af in een oud pand van Avebe.‘Daar heb ik veel van geleerd’, vertelt Pater, ‘want dat was bepaald geen

Futureproof

ideale locatie. Ik heb al mijn ervaringen meegenomen en opge-

De nieuwe plant is optimaal op toekomstige ontwikkelingen

slagen. En gebruikt toen ik de kans kreeg om het te doen zoals ik

voorbereid. Er is geïnvesteerd in een ultramodern machinepark

vind dat het zou moeten.’

dat voldoet aan de hoogste eisen op het gebied van voedselveilig-

In 2007 was het zover. En moest er dringend worden uitgebreid.

heid. ‘Technologisch gezien horen we bij de wereldtop’, aldus

De nieuwbouw op een ruim stuk grasland net buiten Veendam

Pater. De fabriek is zo gebouwd dat gemakkelijk naar alle kanten

is tot de laatste centimeter door hem uitgedacht. Hij vond het

toe kan worden uitgebreid. Deuren zijn groot, vloeren zijn vlak

belangrijk dat het pand niet alleen groter maar ook logischer zou

en plafonds bewust zo hoog mogelijk gehouden. Routes voor

worden ingericht. ‘Als je je kapitaalintensieve machines zo snel

mensen, materialen en machines zijn logisch uitgedacht. Muren

mogelijk uit wilt nutten dan is de operator het belangrijkst. Die

zijn brandwerend en er zijn overal sprinklerinstallaties en alarm.

heb ik dus in het gebouw letterlijk in het midden geplaatst.’

Er wordt efficiënt met energie omgesprongen, de restwarmte die

Pater heeft bij de inrichting van ‘zijn kindje’, zoals hij het gebouw

vrijkomt tijdens het productieproces wordt in andere ruimtes

glimlachend noemt, ook zijn persoonlijke idealen meegenomen.

slim hergebruikt.

Hij wilde een veilige en gezonde high tech productieomgeving creëren door duurzaam om te gaan met mensen, milieu en mid-

De mens centraal

delen. ‘Voor mij was de nieuwbouw een mogelijkheid om het in

In de bedrijfsvoering van Paragon staat de mens centraal.

alle opzichten beter te doen.’

Pater vindt het vanzelfsprekend dat hij als directeur, maar ook als privépersoon met een eigen stijl van leven, bijdraagt aan een gezonde bedrijfscultuur. ‘Een snoepautomaat zul je hier niet tegenkomen. Integendeel. Vijf dagen per week wordt er een kist ready to eat fruit voor alle medewerkers binnengebracht.

Iedereen die dat wil of nodig heeft kan eens in de twee weken gebruikmaken van een drukpuntenmassage. En we proberen mensen te helpen als ze willen stoppen met roken bijvoorbeeld.

Ik vind het belangrijk mijn medewerkers een bepaald bewustzijn mee te geven.’

Ook bedrijven uit de regio worden bij de activiteiten van Paragon betrokken. Voor schoonmaak- en inpakwerkzaamheden worden medewerkers van regionale sociale werkplaatsen ingehuurd.

‘We helpen ze mee om aan de stricte richtlijnen van HACCP te voldoen. Op dagelijkse basis zijn zo’n 80 tot 100 mensen bij onze activiteiten betrokken. Dat werkt perfect’, vertelt Pater enthousiast.

Blijven verbeteren Voorlopig is Pater nog niet uitgebouwd met Paragon. ‘Ik ga me weer meer bezighouden met productinnovatie. Er liggen hier op dat vlak nog voldoende uitdagingen. Ik wil blijven verbeteren.

Tevreden met het heden ben ik nooit. Wachten op veranderingen ligt gewoon niet in mijn aard.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

37

April 2015

onderwerp: Big Data spreker: Reinier Brongers en Kjeld van der Schaaf Locatie: StabiAlert, Groningen

NOM

38

BIG DATA Sander Oosterhof, NOM’s Manager Business

wel omstandigheden die van invloedrijk belang zijn op een

Development en buitenlandse investeringen,

eindconclusie.

NOM On Tour ging deze keer op bezoek bij deelneming

had er al voor gewaarschuwd. Hoe fantastisch

StabiAlert. Daar was een sessie over big data gearrangeerd.

StabiAlert uit Groningen, beheerder van fijnbesnaarde trillings-

de data ook zijn, zei hij in een intro, het gaat er

en bevingmeters en daarom ook beheerder van oneindig veel

wel altijd om dat die data in de juiste context

meetgegevens (data), en KxA uit Visvliet (dataspecialisten

tot stand komen.

en software-innovatie) deden uit de doeken wat ze met hun data kunnen.

Ter illustratie vertelde hij een aardige anekdote over een onderzoek waaruit zou blijken dat er meer drenkelingen mét

Meten is weten

reddingsvest dan zonder verdrinken. Dat lijkt onwaarschijnlijk,

Beide bedrijven verrichten prachtige metingen, verzamelen

maar wat bleek? Die zonder zwemvest waren ’s zomers te

onthullende gegevens en klanten kunnen daar geweldig

water geraakt, de anderen in de winter. En dat waren toch

hun voordeel mee doen. Neem StabiAlert, misschien wel het

•

JUNI 2015

meest nauwkeurige meetbedrijf ter wereld als het om bevingen

KxA is bijvoorbeeld bij de NDW (Nationale Databank

gaat. Ze registreren zelfs een afwijking tot 1/25.000-ste graad.

Wegverkeersgegevens) betrokken. Dat instituut maakt

In een door bevingen geteisterd gebied als Groningen is dat

gebruik van 25.000 meetpunten langs het vaderlandse

gouden informatie. De klanten zitten om de hoek. Maar juist

wegennet en zou aan de hand van het aantal vracht-

StabiAlert mag naar eigen zeggen de NAM niet tot haar klan-

wagens conclusies kunnen trekken over de economische

tenkring rekenen, waarmee de NAM een kans op nauwkeurige

groei. Ook onderzocht KxA voor Nedtrain de motoren in

en onbetwistbare gegevens over bevingschade laat liggen.

passagierstreinen. Van der Schaaf: ‘Wij vragen ons altijd

StabiAlert stak niet onder stoelen of banken deze gang van

vooraf af of beweringen wel kloppen. Ook in dit geval

zaken op z’n zachtst gezegd vreemd te vinden. Zijn bedrijf

bleek een aantal technische redeneringen niet te kloppen,

levert het beste van het beste, zo betoogde directeur Reinier

want uit metingen bleken de effecten toch anders te liggen.’

Brongers, en toch zitten grote partijen in het bevingsgebied

Van der Schaaf vertelde over oneindig veel meer projecten.

er niet op te wachten. Dat wekt bij StabiAlert niet alleen

Zo is het mogelijk vast te stellen of auto’s hun ABS-rem-

onbegrip maar ook stevige frustratie. ‘Soms is men ons liever

systeem gebruiken; en als dat op een bepaalde plek vaak

kwijt dan rijk, want we zijn te nauwkeurig’, concludeerde

gebeurt is de kans groot dat het daar glad is.

Brongers.

De Groningers verrichtten in Amsterdam heilzaam werk

De waarde van data

door exact vast te stellen wat voor afwijkingen de aanleg van

Sander Oosterhof had al vastgesteld dat data in de juiste

de Noord-Zuidlijn in Amsterdam veroorzaakte. Amsterdam

context tot stand moeten komen, maar deze bijeenkomt

wist zo precies wat er gaande was en dus kon het boren voor

leerde nog iets wat in feite al langer bekend is: data zijn

de metrolijn niet uit de hand lopen.

niet meer dan gegevens waar je al dan niet wat mee doet.

Data zijn een fantastisch instrument om tot nieuwe inzichten

De actie daarná is bepalend voor de waarde van data. Met

en andere oplossingen te komen, maar feit is dat juist daarin

andere woorden: als er niets gedaan wordt met de weten-

een groot probleem schuilt. Meten is weten, maar niet iedereen

schap dat op een bepaalde plek bovenmatig gebruik wordt

wordt daar gelukkig van als het tegelijk tot ander gedrag

gemaakt van het ABS-remsysteem, dan houdt alles op.

moet leiden.

Maar het zijn daarmee geen waardeloze data. Nee, het zijn

StabiAlert vergeleek de eigen metingen ook nog eens met

verwaarloosde data.

die van de NAM. Uit de getoonde grafieken viel maar één conclusie te trekken: de gegevens van StabiAlert vertelden veel meer over de kracht van de beving en ook nog eens over de natrillingen. Wie zit daar nou niet op te wachten, denken

On Tour bij StabiAlert

Brongers en de zijnen.

StabiAlert heeft een sensor ontwikkeld die extreem

Toepassingsmogelijkheden data

nauwkeurig hoekmetingen verricht en trillingen

Kjeld van der Schaaf trok zijn verhaal veel breder, ook omdat

registreert. Het product is bij uitstek geschikt om

hij zich met KxA in een breder veld beweegt. Niettemin heeft

verzakkingen, verschuivingen en trillingen aan

ook KxA ervaringen zoals die van StabiAlert, waardoor er

objecten of in de bodem te registreren. Het uitlezen

kansen blijven liggen. Neem het project WaterSense, dat de

van de metingen en genereren van de grafieken

bodemvochtigheid meet. Dat leverde waardevolle informatie

gebeurt realtime. Daarbij kan de software tevens

op, want je kunt zien of de planten te vochtig zijn, maar ook

automatisch, en ook realtime, een signaal in de

hoeveel water ze nodig hebben.

vorm van bijvoorbeeld SMS of e-mail naar de klant

Op de vraag vanuit de zaal wat dit nu opgeleverd heeft, zei

sturen. Op de website van StabiAlert is het StabiAlert

Van der Schaaf: ‘Dit project had best resultaat kunnen hebben,

Groninger Grid te volgen. StabiAlert heeft op een

maar waterschappen zijn nu eenmaal zeer behoudend in het

zestal plaatsen in de provincie (Slochteren, Huizinge,

toepassen van nieuwe kennis. Het zijn doorgaans de jongeren

Eelderwolde, Zeerijp, Appingedam, Beijum) sensoren

die de kansen er wel van inzien.’

geplaatst die men 24 uur per dag kan volgen op

Maar Van der Schaaf heeft ook tal van andere voorbeelden.

www.stabialert.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

39

Vloeistoffen, zoals melk, vruchtensappen en kokosmelk, die langer dan drie maanden houdbaar blijven.

En waarin ook nog eens belangrijke voedingsstoffen worden behouden.

Een baanbrekende ontwikkeling, mogelijk gemaakt door SieveCorp uit Leek. ‘Grote mondiale spelers tonen zich zeer geïnteresseerd’, zegt 40

Laurens Kruize, Investment Manager van de NOM.

SieveCorp gaat voor lange Innovatieve filtratietechnologie

•

JUNI 2015

Jarenlang werd er gesleuteld, getest en gefinetuned. Niets

helft van het jaar zullen de verse pakken melk vervol-

werd aan het toeval overgelaten. De inspanningen werden

gens wereldwijd worden geëxporteerd, voornamelijk

meer dan beloond. Want sinds kort is SieveCorp eigenaar

naar landen met een tekort aan verse melk, zoals China.

van een filtratietechnologie, waarmee bacteriën en sporen

Daarnaast zijn er vergaande gesprekken met een Filip-

van bacteriën uit vloeistoffen kunnen worden gezuiverd.

pijnse onderneming om in de nabije toekomst kokos-

De voordelen laten zich raden: de gefilterde vloeistof is

melk te zuiveren.’ Voor het filteren van de vloeistoffen

langer houdbaar en ook blijven belangrijke voedingsstoffen

maakt SieveCorp gebruik van eigen filterunits. Nadat een

optimaal behouden. Terwijl met de traditionele technologie,

joint venture is aangegaan worden de units tegen licen-

zoals pasteurisatie of hoge druk, sporen aanwezig blijven en

tiekosten aan de betreffende onderneming beschikbaar

voedingsstoffen en smaak deels vernietigd worden.

gesteld. De machines en de technologie blijven eigendom van SieveCorp dat tevens het onderhoud verzorgt.

Joint ventures De technologie van SieveCorp zal worden toegepast in

Juiste partij

de food- en beveragesector, met name in melk, vruchtensap-

De ontwikkeling en de productie van de filterunits

pen en kokosmelk. ‘Onze filtratietechnologie is bij uitstek

vinden in eigen huis plaats. Daarvoor was financiering

geschikt voor koude sterilisatie van vloeistoffen’, licht

nodig. En dus werd contact gezocht met de NOM. ‘Naast

directeur Floris Alkemade toe. ‘Verse melk bijvoorbeeld kan

directeur van SieveCorp ben ik tevens mede-eigenaar

zo meer dan drie maanden ook echt vers blijven. Er is

van PendraCare, een eveneens in Leek gevestigde inno-

wereldwijd geen partij die daartoe in staat is.’ De technologie

vatieve ontwikkelaar en producent van smart katheters,

wordt door SieveCorp niet verkocht, maar via joint ventures

waarin de NOM participeert’, verklaart Floris de keuze

beschikbaar gesteld aan bestaande ondernemingen over de

voor de NOM. ‘Op basis van eerdere ervaringen was ik

hele wereld. Het bedrijf uit Leek richt zich daarbij bewust

ervan overtuigd dat het juiste partij was om SieveCorp te

niet op Nederland. ‘Voor de vaderlandse markt is onze

ondersteunen in de verdere groei, met name in de tech-

technologie waarschijnlijk niet zo heel interessant’, vervolgt

nologieontwikkeling. Dat is uiteindelijk ook gebleken.’

Floris. ‘Nederlanders gaan vrijwel dagelijks naar de super-

41

markt om verse melk te kopen. Voor hen maakt het weinig

Mondiale spelers

uit of de melk een maand langer houdbaar is. Internationaal

‘Ik kwam er al snel achter dat de technologie van Sieve-

concurreren wij in feite met lokale verse melk en met melk

Corp echt baanbrekend is’, zegt Laurens Kruize, Invest-

die per luchtvracht wordt geïmporteerd. Door de lange

ment Manager van de NOM. ‘Grote mondiale spelers tonen zich zeer geïnteresseerd. Aan hun reacties te

houdbaarheid

merken kan SieveCorp de wereld van de houdbare vloeistoffen flink op z’n kop gaan zetten. Een familiebedrijf als Vecozuivel bijvoorbeeld, was er veel aan gelegen om filtratietechnologie beschikbaar te krijgen. Daarnaast zag ik dat naast Floris ook de andere leden van het management gemakkelijk contact leggen met ondernemingen

houdbaarheid van de melk kunnen wij dat echter per

die voor SieveCorp interessant kunnen zijn. Ze beschik-

zeecontainer doen. In vergelijking met luchtvracht is dat

ken dus niet alleen over een mooie technologie, maar

natuurlijk enorm kostenefficiënt. Dat betekent dat wij de

weten die ook nog eens heel goed te vermarkten. Dat

internationale markt kunnen verrijken met een zeer con-

gaf voor ons de doorslag om het bedrijf een financiering

currerend product. Melk van Nederlandse kwaliteit, voor

te verstrekken. Want ook wij

een aantrekkelijke prijs.’

hebben veel vertrouwen in een mooie toekomst van het

Eigen filterunits

bedrijf.’

Laurens Kruize Investment Manager NOM T (06) 505 177 05 • E kruize@nom.nl

Het eerste bedrijf waarmee SieveCorp een samenwerking is aangegaan is Vecozuivel uit Zeewolde, één van de snelst groeiende biologische zuivelfabrieken van Nederland. ‘Daar gaan we de eerste melk filteren’, vertelt Floris. ‘In de tweede

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Jeroen van Onna Investment Manager NOM T (06) 270 871 51 • E onna@nom.nl

MKB FONDS DRENTHE FINANCIERT BIOBOXX Timing is alles, bij innovatieve nieuwe ideeën. Harry de Jonge en Hans Govers hadden in 2006 al een concept bedacht dat groot verschil kan maken in duurzaam afvalmanagement. Nu lijkt de tijd rijp voor hun vernieuwende biobox: na een succesvolle pilot op Schiphol en de marktintroductie in 2014 won BioBoxx dit voorjaar al de Young Business Award 2015. Bovendien tonen diverse sectoren serieuze interesse voor het product. Reden om hun kersverse bedrijf naar een hoger niveau te tillen met steun van het MKB Fonds Drenthe.

BioBoxx wil de wereld veroveren Investmentmanager Dave de Groot van het MKB Fonds

snelle opschaling vragen als ze doorgaan. Wij willen daar

Drenthe hoefde niet lang na te denken toen De Jonge

klaar voor zijn en we hebben daar ook partners bij nodig.

en Govers hun ambitieuze plannen presenteerden. ‘Zo

Via het netwerk van het MKB Fonds hebben we contacten

doortimmerd zien we de plannen lang niet altijd. En het

kunnen leggen met een paar interessante bedrijven die

enthousiasme straalt er vanaf. Beide ondernemers zijn

voor BioBoxx een complementaire rol kunnen vervullen.’

50-plus, maar als je luistert naar hun bevlogen verhaal en

42

vele ideeën zijn het net twee jonge honden. Combineer

Verwachtingen waarmaken

dat met hun ruime ervaring en je krijgt een heldere visie,

Door de verkiezing tot Duurzaamste Bedrijf van Drenthe

eigentijdse strategie en gedegen bedrijfsplan. Ze willen

en de Young Business Award kreeg BioBoxx dit jaar al veel

de wereld veroveren en wij hebben daar vertrouwen in,

publiciteit. ‘Daar zijn we heel blij mee, maar we willen

daarom ondersteunt ons fonds BioBoxx van harte met een

het ook waarmaken. Lange tijd was duurzaamheid een

innovatiekrediet.’

holle frase, maar nu zetten bedrijven serieuze stappen om bijvoorbeeld CO2-uitstoot en transportbewegingen te ver-

Complementaire partners

minderen. Precies waar wij met onze box een bijdrage aan

De ondernemers merkten vanaf het begin dat het MKB

leveren, met als bijkomend voordeel een forse reductie

Fonds meer heeft te bieden dan alleen de achtergestelde

van de afvalkosten. Maar deze innovatieve doos heeft nog

lening. ‘We hebben er een deskundige sparringpartner

veel meer potentie om de wereld te verbeteren. Zo onder-

bij gekregen en bovendien een interessant netwerk’, stelt

zoeken we met contacten in India onze ideeën om de

Harry de Jonge. ‘Twee zaken die minstens zo belangrijk

biobox daar een rol te laten spelen in het aanpakken van

zijn voor de uitbouw van ons bedrijf als financiële mid-

de enorme afvalproblematiek daar. Gezinnen uit de laagste

delen. Op dit moment is er interesse voor ons product

kaste, die vaak op vuilnisbelten leven, kunnen met deze

vanuit verschillende hoeken; grote potentiële orders die

dozen mogelijk een menswaardiger bestaan opbouwen.’

Visie op afvalmanagement In het totaalconcept van BioBoxx is de box hét innovatieve middel om verschil te maken in de afvalbranche. De biologisch afbreekbare doos onderscheidt zich door de water- en vuilafstotende laag en gebruiksvriendelijke vouwtechniek. BioBoxx heeft bovendien een heldere visie op duurzaam afvalmanagement, die zowel bijdraagt aan slimme besparingen als het verkleinen van de ecologische voetafdruk. Het concept biedt kansen aan de horeca, zorg, supermarkten, overheid en alle andere sectoren die organisch (rest)afval produceren. Kijk voor meer informatie op: www.bioboxx.com.

•

JUNI 2015

E N E E N G L O E D N I E U W R E S TA U R A N T C O N C E P T Afgelopen 1 april opende Wereldrestaurant Puur haar deuren in Emmen. Wat is het precies voor concept? En waarom verstrekte het MKB Fonds Drenthe een financiering?

‘Hier ga ik mijn droom waarmaken’ Zoals de naam al doet vermoeden serveert Wereldrestaurant Puur gerechten van over de hele wereld. Maar ja, dat zien we natuurlijk wel vaker. Toch is Wereldrestaurant wel degelijk anders dan andere horeca-etablissementen. ‘We voeren een zogeheten all-inn-dining concept’, licht eigenaar Anton Hu toe. ‘Dit houdt in dat gasten voor een vast bedrag tweeënhalf uur onbeperkt kunnen eten en drinken, met uitzondering van alcoholische dranken waarvoor een kleine meerprijs wordt gevraagd. Door te spelen met verschillende ingrediënten en smaken proberen we gasten continu te verrassen met werelds eten. Daarnaast presenteren we buffetten en live-cooking, waardoor de gast altijd te midden van de actie zit. Het is echt een onderscheidende formule. En met ruimte voor 600 gasten is het tegelijkertijd één van de grootste restaurants in Noord-

43

Nederland.’

Financiering Al tijden liep Anton met het idee rond. Maar het begon

haalbaarheid van het plan getoetst. Om voor een finan-

pas echt te kriebelen toen hij samen met zijn oudere broer

ciering uit het fonds in aanmerking te komen moet er

Jun, met wie hij het restaurant runt, zo’n anderhalf jaar

reëel uitzicht zijn op financieel rendement. Dat bleek

geleden langs het pand aan de Westerstraat in Emmen

zeker het geval. Bovendien waren de andere financiers

reed. ‘Een prachtig pand op een geweldige locatie, precies

partijen met veel ervaring in de horeca. Zij kennen de

wat ik voor ogen had. Vanaf dat moment wist ik het zeker;

markt en de potentie van een dergelijk concept. Het plan

hier ga ik mijn droom waarmaken.’ Wereldrestaurant Puur

werd dus breed gedragen. En omdat er met zo’n 50 nieuwe

werd grotendeels uit eigen middelen en met hulp van de

medewerkers tevens werkgelegenheid wordt gecreëerd,

bank en een aantal andere partijen gefinancierd. Voor het

is er ook nog eens sprake van maatschappelijk rendement.

laatste stuk financiering werd contact gezocht met het

Voor het MKB Fonds Drenthe voldoende reden om

MKB Fonds Drenthe, een initiatief van de provincie Drenthe

Wereldrestaurant Puur een financiering te verstrekken.’

dat door de NOM wordt uitgevoerd.

Doortimmerd plan ‘Er werd een doortimmerd plan gepresenteerd’, vertelt Dave de Groot, Investment Manager van het MKB Fonds Drenthe, over de eerste kennismaking. ‘Ik kon merken dat Anton veel kennis van zaken had. Niet heel verwonderlijk, want hij is opgegroeid met de horeca, zijn ouders hebben jarenlang diverse restaurants gehad. Vervolgens heb ik de

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Dave de Groot Investment Manager T (06) 557 079 67 • E groot@mkbfondsdrenthe.nl

Opgeteld het beste voor ondernemers

Voor ondernemers door ondernemers

Ondernemers die op zoek zijn naar kennis en inspiratie kunnen hun borst nat maken. Want er is nu NOMplus: hĂŠt platform voor ondernemerschap in Noord-Nederland. NOMplus is een

Expert opinions

online marktplaats waar kennis wordt gedeeld: door de NOM, door ondernemers, voor ondernemers. Het is een platform waar je inspirerende verhalen van collega-ondernemers leest en je zelf je blog met je ervaringen post. Waar je tips & tricks van experts krijgt en je anderen helpt met slimme adviezen. NOMplus is altijd vers, verrassend en inspirerend. En ook nog eens gemakkelijk

Video’s

te benaderen: www.nomplus.nl. NOMplus, daar kun je als ondernemer niet omheen.

Delen is vermenigvuldigen

Infographics

Zit jij ook op kennis waarvan je vermoedt dat collega-ondernemers erop zitten te wachten?

Heb je een interessante wijsheid door schade en schande opgedaan? Vind je dat anderen absoluut op de hoogte moeten zijn van je managementboek top drie, je favoriete Ted-talk of economisch nieuwsbericht? Of ben je als ondernemer zoekende en kun je het antwoord op je vraag nergens vinden?

Ons advies: gebruik NOMplus, want dat is van ons allemaal. Alleen door te delen kunnen we van NOMplus opgeteld het beste maken. Stuur je blog, videoboodschap, infographic, vraag of antwoord naar communicatie@nom.nl. Wij nemen dan zo snel mogelijk contact met je op.

Je kunt ook bellen naar 050-521 45 02 en vragen naar Stephanie de Noord of Annemarie Atema.

Tips & Tricks