NOMMER 2

In dit nummer o.a. twee verhalen van buitenlandse bedrijven in het Noorden 6 Een verslag van Talent Pitch Noord 2008 10 • Waterprojecten in beeld 16 Pieken in Vogelvlucht 22 • Geld, advies en goede raad 30 • Flinc-nieuws 32

Onderweg naar Emmen luisterde ik naar radio Olympia.

De interviewer voerde een gesprek met Joop Alberda. Het ging met name over de vraag of Nederland meer medailles zou kunnen halen dan het aantal dat uiteindelijk in Beijing gehaald is. Het kan, mits je investeert in een versterking van het topsportklimaat in Nederland en door te focussen, aldus de succesvolle oud-volleybalcoach. De remedie voor succes lijkt dus relatief eenvoudig.

Stel duidelijke doelen, koppel daaraan trainingsprogramma’s en investeer in de begeleiding en faciliteiten. Met gemak moeten we dan in Londen meer medailles kunnen halen.

‘Remedie voor succes ...’

In ondernemersland zijn de begrippen investeren en focussen ook niet onbekend. Integendeel. Om een bedrijf tot een succes te maken zijn het wezenlijke voorwaarden. Ook voor de NOM geldt dat. Juist voor ons. We staan tussen markt en overheid en dan is de verleiding groot alles aan te pakken. Ook omgekeerd verwacht de omgeving vaak te veel. Problemen bij Honeywell. Wat doet de NOM? Doen we te weinig voor de strokarton? Vanzelfsprekend proberen we een goed beeld te hebben en te houden van de bewegingen in de Noord-Nederlandse economie. Het CIDprogramma (Current Investor Development zie bladzijde 6) is erop gericht om vroegtijdig signalen op te vangen en te kijken wat we voor bedrijven kunnen betekenen. Maar de economie zit ingewikkelder in elkaar en laat zich niet sturen door overheidsbemoeienis.

Toch is er wel sprake van beïnvloeding. Het ontwikkelen Siem Jansen jansen@nom.nl

van programma’s gericht op verbetering van de arbeidsproductiviteit, of de toepassing van nieuwe technologie geeft regionale bedrijven een betere uitgangspositie. Het beschikbaar stellen van kapitaal voor ambitieuze ondernemers die groeiversnelling zoeken, maar ook voor starters met innovatieve ideeën, draagt bij aan de versterking van het economisch klimaat in NoordNederland. Kenmerkend daarbij is dat het vrijwel uitsluitend gaat om MKB-bedrijven. Er zit voldoende potentie in ons bedrijfsleven voor groei. De successen komen daarbij met name tot stand door ook op langere termijn vast te houden aan gemaakte keuzes.

Deze NOMMER biedt u voorbeelden daarvan. En steeds weer is het de opdracht van de NOM om haar kennis en kapitaal beschikbaar te stellen. Zo investeren wij in ontwikkeling.

I N H O U D 6

10

18

22

Aan het woord

2

De remedie voor succes … door Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Vestigingsklimaat

6

Current Investor Development koestert buitenlandse bedrijven

Talent Pitch Noord

10

35 inschrijvingen, 18 deelnemers en één prijs van 20.000 euro

Piek in beeld

16

Het Noorden en de kracht van water, water en nog eens water

Update ICT

18

Onzichtbare oplossingen kennen soms grote gevolgen

Aan tafel

22

Tien man, vier pieken en veel stellingen

Participeren

30

Geld, advies en goede raad: schakel de NOM in!

Nieuw

32

Doe Flinc!

En verder … Colofon 4 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• Team NOM on tour 5 • Jan van de Maat over durven ondernemen 14 • Wist u dat 15 • NOMMER Jan Knol 20 De NOM piekt 21 nom.nl, de feiten 28 • NOMMER- Shop 31

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de

‘Ik wilde geen georganiseerde zakenreis. Ik ben domweg in

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij

een vliegtuig gestapt, ik had een ticket gekocht naar Peking

voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-

en had geen flauw idee hoe ik het aan moest pakken.’

en resultaatgericht en beschrijft de economische

(Peter van der Klok, FINN)

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

‘Ik heb er geen enkele behoefte aan om de casco’s ergens anders te laten maken en de zaak hier af te bouwen. Dan stop ik er liever mee, en zo denken de directieleden er ook over.’

(Jan Smit, Ferus Smit)

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

Pre-press: SYL dtp & vormgeving.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Manisch Creatief, Marloes Heeres, Siem Jansen, Jan Knol, Jan van de Maat, Rudy Noordenbos, Cees Verhagen, Machteld van der Werf, Lolle Wijnja.

4

‘Wij huren nu voor de werktuigbouwkunde capaciteit in. Wij doen de organisatie en staan daarbij voor de kwaliteit en de prijs. Dat betekent dat we wel kennis van zaken moeten hebben op de terreinen die we uitbesteden. Zie het maar zo: we zijn opgeschoven van elektricien naar aannemer.’

(Freerk Popma, Beenen)

Fotografie: Stijntje de Olde (cover), David Offereins, stock, archief NOM. Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

‘Het is toch idioot dat je je onderdelen uit het voormalige

Oplage: 3.000 exemplaren.

omgeving?’

Oostblok haalt, als het net zo goedkoop kan in je directe (Dick Vroonland, Moffett)

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder

‘Toen vader begon was er één medewerker, nu honderd-

voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden

zestig. Het is snel gegaan. Daarom moet je het wel beheers-

ontleend.

baar houden.’

(Albert Meijer, Meijer Plaatbewerking en Special Equipment)

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

‘Ons advies aan de deelnemers van het project was:

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

weet waar je staat. Breng dat in beeld. Weet waar je naar toe wil. Weet daarin te kiezen. Je kunt niet alles doen, je

Cover: finalisten Talent Pitch Noord, van links naar

moet je specialiseren. Dat moet je ook durven. En maak

rechts: Jentje Noppert van Bokano, Hante Ledeboer

kleine stapjes.’

van Floor jongerencommunicatie (winnares) en

(Sietze Bremer, Philips Drachten)

Jeroen de Vries van Kleemzand International bv.

I N V E S T E R E N

Team NOM on tour ...

Leuven

I N

O N T W I K K E L I N G

04 . 10 . 2008

... iedereen aanwezig? Nog even de noodzakelijke instructies en dan: en route! Leuven here we come ...

... met het aangename verenigd.

Snel even bijtanken, want hier is de lucht nog gratis.

Tijdens de reis werd het nuttige ...

De (reis)tijd vloog om ...

We begonnen de volgende dag vroeg want we hadden een vol programma ...

... eerst op bezoek bij IMEC (Europa’s grootste onderzoekscentrum in nanoelectronica) ...

... via het monumentale centrum ...

... door naar de universiteit ...

... langs de kerk ...

... opkijkend naar de gevels ...

... en voor je het weet ben je in Leuven.

Echt, een prachtige stad.

5

... richting Stella Artois

En zoals dat gaat komt aan al het goede weer een eind, dus ...

...voor een leerzame rondleiding, proost!

Nou, toen was het wel zo ongeveer etenstijd. Uitblazen en nieuwe energie opdoen ...

... want Leuven is ’s avonds ook best gezellig.

... moe, maar voldaan weer op weg naar huizzz ...

Current Investor Development

Dochters van buitenlandse moeders koesteren

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Investeren in ontwikkeling ‘De NOM komt vrij gemakkelijk aan tafel bij buitenlandse bedrijven die hier gevestigd zijn’, opent Errit Bekkering. ‘Niet zo gek, want zij hebben hier al stevig geïnvesteerd, de mensen hebben kennis en ervaring opgedaan

Het is natuurlijk fantastisch als een buitenlandse

en er is een complete infrastructuur opgebouwd.’

onderneming een vestiging in Nederland opent.

En het rendement van de gesprekken? Behoorlijk hoog: ‘In bijna de

Als het even kan in Noord-Nederland. Daar doet de

helft van de gesprekken vind je concrete aanknopingspunten voor

NOM dan ook alles aan. Maar dat betekent niet dat reeds aanwezige dochters van buitenlandse moeders aandacht tekortkomen. Integendeel, die koestert de NOM. Opdat ze hier blijven, voorspoedig groeien en -in het beste geval- economische nakomelingen krijgen. Dat ‘koesteren’ heet officieel Current Investor Development (CID). Errit Bekkering vertelt erover.

investeringen’, aldus Errit Bekkering.

En hij bewijst het met een aantal klinkende namen die hoofdrollen spelen in recente succesverhalen van CID: Haribo/Hoepman Suikerwerken

7

en Swedish Match.

De kracht van het Noorden Vanuit het hoofdkantoor van een multinational in -laten we zeggenPittsburgh, Pensylvania gezien, is een nieuwe investering in een vestiging in Delfzijl niet direct vanzelfsprekend.

Maar volgens Errit Bekkering moet je de kracht van het Noorden niet onderschatten: ‘Allereerst is NoordNederland nog altijd een springplank naar Europa. En hoewel China sneller groeit, is Europa nog steeds een grotere markt. Er wonen hier gewoon veel rijke consumenten. Ook onze werknemers zijn een belangrijke factor: goede vakmensen, hardwerkend en loyaal. Tenslotte doen onze kennis en innovatieve kracht ertoe. De prijs van de arbeid is niet voor iedere multinational doorslaggevend, hoor ...’

>

Hoe Haribo/Hoepman Suikerwerken de zoete smaak van de overwinning proeft Riegel (Haribo staat voor Hans Riegel Bonn) ervan te overtuigen dat Hoogezand voldoende potentie had. Méér potentie zelfs dan de vestiging in Antwerpen.

Een vergelijkende analyse van de vestigingsklimaten in Noord-Nederland en België, uitgevoerd door de NOM, legde een solide fundament onder deze stelling. De rest is historie: Kars Drenth ontving een invitatie voor ‘ein Einzelgespräch’ met Hans Riegel; Riegel had besloten dat Hoepman Suikerwerken dóór mocht.

Hoepman Suikerwerken bleef open, er werd fors geïnvesteerd in innovatie en het bedrijf brak vorig jaar alle records op het gebied van omzet en winst ...

8 Hoepman Suikerwerken was een familiebedrijf. Al drie generaties lang. Maar de vierde generatie maakte andere keuzes in het leven. Met als gevolg dat het bedrijf verkocht werd aan Haribo, snoepmultinational uit Duitsland, vertelt directeur Kars Drenth.

‘Een prima partner, financieel gezond en verkoopgericht.

Maar: de vestiging in Hoogezand ressorteerde onder Belgisch management. En er was een verborgen agenda: laat Hoogezand maar sluiten, dan hevelen wij de productie wel over naar Antwerpen. In april 2003 heb ik mijn mensen bijeen geroepen in de kantine en gezegd: ‘We vieren hier de Kerst nog, maar daarna staan we met zijn allen op straat ...’

Zover kwam het echter niet. Kars Drenth kende Sietse Wiersma van de NOM, en zei: ‘Sietse, nou moet je toch echt eens langskomen.’ Een bezoek met gevolgen: Ed van de Beek reisde in gezelschap van de burgemeester van Hoogezand-Sappemeer naar Bonn, teneinde Hans

>

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Hoe Swedish Match Lighters weer opvlamde

9

Swedish Match Lighters in Assen heeft een moeilijke

Zeker zo belangrijk is dat Swedish Match Lighters een

periode gekend, vertelt locatiemanager Pietjan Verhoog.

nieuwe markt aanboorde, wederom met steun van de

‘Het Zweedse management wilde de locatie Assen sluiten

NOM. ‘Een Amerikaanse onderneming heeft een brand-

en de productie overhevelen naar China en de Filippij-

stofcel ontwikkeld die op gas werkt. Het is net

nen. Maar begin 2008 kon ik melden dat Assen open zou

een batterij, maar met een véél langere levensduur:

blijven. Daarbij heeft de inzet van de NOM zeker een rol

een laptop draait er niet één of twee uur, maar bijna

gespeeld.’

een hele dag op.

De NOM heeft onderzocht of de cel kansrijk is en of dit

‘De NOM heeft gezorgd dat de papieren van Assen er

bedrijf een goede partner voor ons is. Nu levert Swedish

zo goed mogelijk uitzagen’, zegt Pietjan Verhoog. ‘Ze

Match de gascartridges die de consument nodig heeft

hebben ons ondersteund in gesprekken met het Zweedse

als ‘refill’. Wereldwijd. Als dat uitpakt zoals we hopen,

management, waarbij we erop wezen dat wij middenin

moeten we zelfs aan uitbreiding gaan denken ...’

de markt zitten; de lage transportkosten compenseren de iets hogere loonkosten. Het verschil is niet zo dramatisch, want we hebben óók een lean-traject doorlopen.’

<

Achttien deelnemers, allen met zeer uiteenlopende ideeën …

Innovatie is in! De deelnemers aan de Talent Pitch Noord introduceren allen zeer uiteenlopende maar tevens zeer nuttige vernieuwingen. Veel stof tot nadenken dus! Om een paar voorbeelden te noemen: röntgenapparatuur voor dierenartsen in paardenklinieken, een beeldhorloge voor mensen die niet kunnen klokkijken, of een mobiele telefoon die je eigen locatie

Say what?

10

‘Talent Pitch Noord laat jonge ondernemers groeien!’ met deze kreet gaf Talent Pitch Noord begin dit jaar het startschot voor de grootste innovatieve competitie in Noord-Nederland ooit! Van de ruim 35 inschrijvingen uit de drie noordelijke provincies werden er na een nauwkeurige selectie in totaal 18 geselecteerd die volgens de organisatie in aanmerking kwamen voor de NOM Talent Pitch Award. Deze prijs van maar liefst 20.000 euro werd uiteindelijk uitgereikt aan de ondernemer met het beste innovatieve idee van 2008.

en de locatie van je contactpersoon kan laten zien. En zo kunnen we nog wel even doorgaan! Groningen, Friesland en Drenthe hebben zich van hun beste kant laten zien!

It’s a tough job, but somebody’s got to do it!

De zes ondernemers per provincie werden vanaf begin september op de voet gevolgd door het camerateam van Moomba! Media uit Groningen.

Uiteindelijk vonden er drie voorrondes plaats waarvan per provincie één winnaar gekozen werd door een professionele vakjury.

Jacob Emmelkamp (voorzitter van de Kamer van Koophandel Noord-Nederland) had als voorzitter van de jury de taak om te letten op enthousiasme, Jury Talent Pitch Noord.

‘Ik hoop in de jury minstens 18 keer geïnspireerd te raken.’

Janneke Hadders, jury Talent Pitch Noord

I N V E S T E R E N

doorzettingsvermogen, haalbaarheid

Lilian Fopma (eigenaar/vennoot van

en winstgevendheid van het pro-

het gelijknamige constructie- en straal-

duct en het bedrijf. Dit alles onder

bedrijf in Harlingen) richtte zich met

het motto ‘een manager mag verlies

name op de commerciële haalbaar-

lijden, maar een ondernemer moet

heid en de originaliteit. Lilian: ‘Een

winst maken’.

gezonde dosis lef is onmisbaar om je

I N

O N T W I K K E L I N G

onderneming te laten bloeien.’

Janneke Hadders (ondernemer op het gebied van hightech teeltoptimalisatiesystemen in de agrarische sector) lette bij de jurering met name op de mate van innovatie: heeft de persoon in kwestie een vernieuwend

Nek aan nek race voor deelnemers in de finale

idee of bewandelt hij/zij gebaande

Jeroen de Vries geconcentreerd bezig met de slotopdracht.

Hante Ledeboer was winnend finalist voor de provincie Groningen.

FLOOR jongerencommunicatie, dat

paden? Vooraf aan de competitie zei

Vanuit de provincie Drenthe

sinds 2006 bestaat, houdt zich met

ze: ‘Ik hoop in de jury minstens 18

stond Jeroen de Vries, directeur van

name bezig met praktisch commu-

keer geïnspireerd te raken.’ Daar-

Kleemzand International BV in de

nicatieadvies. Het bureau betrekt

over hoefde Janneke zich gedurende

finale. Door de nieuwste technieken

de doelgroep actief bij het ontwik-

de competitie zeker geen zorgen te

toe te passen op een reeds eeuwen-

kelen van producten, diensten en

maken.

oude filosofie, is zijn bedrijf gekomen

reclames die voor hen bestemd zijn.

tot de bouw van een speciale fabriek

Een ‘denk-netwerk’ met 3.500 leden

(installatie) die plastische en elasti-

vormt daarbij de basis. ‘De jongeren

sche gronden kan verwerken tot een

die lid zijn van dit netwerk geven

volwaardige zandvervanger.

hun mening en komen met ideeën. >

‘Een manager mag verlies lijden, maar een ondernemer moet winst maken.’

Jacob Emmelkamp, Juryvoorzitter Talent Pitch Noord

11

systeem hoeft men niet meer te sjouwen met afdekzeilen, autobanden en grindslurven. Eén druk op de knop volstaat om de kuil volledig af te dekken.

Nadat de drie finalisten hun eindopdracht in de finale hadden uitgevoerd, bleef natuurlijk de grote vraag: wie oh wie gaat er vandoor met de felbegeerde NOM Talent Pitch Award ter waarde van 20.000 euro? Een moeilijke beslissing voor de jury.

And the winner is …

‘Een gezonde dosis lef is onmisbaar om je onderneming te laten bloeien.’

Op basis hiervan adviseren wij

12

onze opdrachtgevers, zoals commerciële organisaties, overheidsinstellingen en gemeenten’, aldus Hante.

De provincie Friesland tenslotte werd in de finale vertegenwoordigd door Jentje Noppert. Hij is medeeigenaar van Bokano vof. ‘Bokano is een van de weinige landbouwinnovaties waarbij de arbeidsomstandigheden van melkveehouders centraal hebben gestaan bij de ontwikkeling en uitwerking van het idee’, aldus Jentje. Door het Jentje Noppert werkt in stilte aan zijn slotopdracht.

Lilian Fopma, jury Talent Pitch Noord

... Hante Ledeboer van FLOOR jongerencommunicatie! Aan Siem Jansen de eer om de NOM Talent Pitch Award 2008 uit te reiken aan de meest innovatieve onderneemster van het noorden. En wel door een enorme taart te overhandigen, waarop de cheque ter waarde van 20.000 euro symbolisch was afgebeeld. <

I N V E S T E R E N

De Talent Pitch Noord is een initiatief van de NOM, Kamer van Koophandel Noord-Nederland, Syntens en Technologiecentrum Noord-Nederland (TCNN).

De NOM Talent Pitch Award voor 2008 is

I N

O N T W I K K E L I N G

TThheeddaayyaaftfe ter.r.....

Geachte NOM, beste Machte ld,

inmiddels uitgereikt, maar innovatieve ondernemers kunnen nog steeds via www.talentpitchnoord.nl eenvoudig via één loket in contact komen met adviseurs van genoemde organisaties.

Meer weten?

Neem gerust een kijkje op www.talentpitchnoord.nl!

Hante Ledeboer, de stralende winnares van Talent Pitch Noord!

Wát ’n dag... ! De opnames van de finale zijn voorbij, maar de adrenaline gi ert nog door mijn lijf.

De Talent Pi tch Noord wa s een geweld ige ervaring , en ik vind he t een eer da t we nummer één zijn geworden. We deden dan we l mee om te winnen, maar dat het ook gebeurde ...

We zijn vers chrikkelijk trots en blij .

De taart was trouwens heer lijk! Maar de cheque die erop lag viel nog het best in de smaak.

We hebben zoveel toekom stdromen ...

Eén ervan is het visueel maken van on ze diensten: gebruik gaan maken van video om de jongeren niet alleen een st em, maar ook een gezicht te geven. Me t de prachtig e geldprijs gaan we deze droom verwez enlijken. Be dankt daarvo or!

Met vermoeid e, maar hart elijke groet, Hante Ledebo er Directeur FL OOR jongeren comm

unicatie

Met veel genoegen las ik het stuk van mijn voorganger in NOMMER 1, Schelte Meinsma. Hij gaf aan dat ondernemen in Noord-Nederland heel anders is. Dat durf ik te betwijfelen.

Groningen, Drenthe en Friesland zijn onderdeel van het Noorden in een markt met 6 miljard consumenten.

AAN DE RAND VAN HET RAVIJN GROEIEN DE MOOISTE BLOEMEN

Mijn idee: onderscheid je, en zorg dat je zeker geen gemiddelde speler bent.

Door ons als Witec Fijnmechanische Techniek juist te positioneren, ben ik samen met mijn collega Bernard Winkel in staat geweest om het bedrijf in minder dan 4 jaar tijd in omzet te vertienvoudigen. Begonnen vanuit Ter Apel is, naast het feit dat we autonoom groeiden, in 2006 het bedrijf Witronic (spoelen en transformatoren) geacquireerd en in 2008 het bedrijf Wijdeven. Wijdeven is in Nederland marktleider in klantspecifieke inductieve systemen.

Hoe? Door passie, doorzettingsvermogen en lef.

14

Passie is in ons bedrijf en voor onze medewerkers een gegeven. Zonder passie: passieve klanten.

Zelfvertrouwen is wellicht nog het moeilijkst, in een steeds snellere en transparantere markt die bol staat van emoties op de beurs (dit is geschreven op 6 oktober, de dag dat de AEX 9,1% verloor). Toch moeten we onze eigen koers blijven varen. Terwijl je je ook razendsnel moet kunnen aanpassen

GEWOON DURVEN!

Jan van de Maat Algemeen Directeur Wijdeven

aan de markt. En dat vereist behoorlijk wat doorzettings-

vermogen!

jan.van.de.maat@wijdeven.nl En als laatste: lef. Hiervoor is een juiste samenstelling van het totale team van belang en een gezonde trots dat we het kunnen, ongeacht de moeite die het kost. Kan niet bestaat niet. Aan de rand van het ravijn groeien tenslotte de mooiste bloemen!

Conclusie: in het Noorden van Nederland wonen en werken fantastische ondernemers, net als in de rest van Nederland (en de wereld)!

I N V E S T E R E N

Wist u dat...

Er in Noord-Nederland minder rommel op straat ligt (13,8%) dan in de rest van Nederland (20,2%)?

I N

O N T W I K K E L I N G

Noord-Nederland

Proeftuin voor de watersector Water winnen, zuiveren, managen, verwerken, toepassen … De wereld roept om nieuwe technieken en

Oerol (dialect voor overal) een theater-, muzieken beeldende kunstfestival is dat jaarlijks plaatsvindt op Terschelling? Het eiland is het decor.

Letterlijk: de voorstellingen vinden in de buitenlucht plaats: op het strand, in de duinen of aan een binnenmeertje.

producten. Maar de weg van een goed idee naar de internationale markt is lang. Ideeën moeten zich bewijzen in de praktijk voordat een afnemer er in gelooft.

In Noord-Nederland kan dat. Het Noorden is dé Nederlandse proeftuin op het gebied van water. En hard op weg om zich te onderscheiden als

Er minder aanrijdingen in NoordNederland zijn (2,7%) dan in de rest van het land (3,9%)?

Europees centrum voor watertechnologie en watermanagement.

In Noord-Nederland draaien testen en demonstraties van tientallen innovatieve projecten. Nieuwe technieken waar de wereld reikhalzend

Groningen gezien wordt als één van de leukste studentensteden van Nederland?

Rondom de Drentsche Aa het best bewaarde beekdallandschap van West-Europa ligt?

Het percentage eengezinswoningen in Noord-Nederland hoger ligt dan elders in Nederland?

naar uitkijkt. Zoals de enige werkende proefinstallatie voor Blue Energy. Of de unieke door sensortechnologie aangestuurde IJkdijk. Maar bijvoorbeeld ook projecten rond industriële en decentrale waterzuivering en ontziltings- en waterwintechnieken.

Nergens anders vind je zo’n grote concentratie van waterprojecten die er toe doen. Het Noorden heeft een watersector die vooruit wil. Die wil vernieuwen en experimenteren. Het heeft Technologisch Top Instituut Wetsus, overheden die trots zijn op ‘hun watersector’ en speciale subsidies. Tel dat bij elkaar op en je krijgt een regio waar dingen gebeuren die ergens anders niet mogelijk zijn.

>

15

The Northern Netherlands: resources & developments in water projects LEEUWARDEN

Sexbierum

Noordburgum

Harlingen

Drachten Grou

Bolsward Sneek

Terherne Gorredijk Joure Spannenburg

Wolvega Lemmer

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Commercial projects Emmen Harlingen

Joure Leeuwarden Lemmer Offingawier Spannenburg

Dierenpark, living machine Greenship BV, ballast water Dutch Rainmaker, water production from air RedStack, Blue Energy electro dialysis Voltea, desalination Trilobes BV, fast detection AquaExplorer, fast detection Mobile water reuse device House boat development Hyflux CEPAration BV, ceramic membranes

Demosite

GRONINGEN

Gorredijk Harlingen Leeuwarden Noordburgum Sexbierum Sneek

Glimmen Wedde

Wedde Wolvega

Water treatment equipment Wetsalt, research site Sewer water treatment Vitens, water purification 'Waddenkas', innovative greenhouse WUR/Wetsus DESAR Hospital waste water treatment Duinterpen, decentralized water treatment IJkdijk, calibration dike Sludge reduction in water purification

Knowledge

Assen

Groningen Leeuwarden

Gieten

University of Groningen Wetsus Wetsus Academy Van Hall Larenstein Cartesius Institute Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Water Alliance

Laboratories

Emmen

Assen Glimmen Leeuwarden

Noorderzijlvest Laboratory Waterlaboratorium Noord Van Hall Institute Laboratories Vitens Laboratories Wetsus Laboratories Friesland Water Authority

Water management Bolsward Drachten Gieten Grou Leeuwarden Spannenburg Terherne

Rentex Floron BV, vapor recompression Nolimp, water framework Constructed wetlands filtration Ecofilter Aqualand De Blauwe Diamant / Water City International Vrijheidswijk, waterquality Groundwater purification Closed water cycle

Groundwater extraction

For more information: http://watermap.nom.nl

De stille kracht achter betere producten en diensten 18

ICT in Noord-Nederland: een update Wat doet de NOM allemaal op het gebied van de ICT in Noord-Nederland? Het is hoog tijd voor een update. Vooral omdat ICT-oplossingen de neiging hebben ‘onzichtbaar te zijn’: mensen gebruiken ze vaak zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. ICT is de stille kracht achter betere producten en diensten.

‘focussen’. We hebben sterke sectoren gekozen waar we ons mee bezig willen houden. ICT behoort daar niet toe. Toch doen we er veel aan want ICT is een ‘enabler’: ICT-oplossingen scheppen de voorwaarden voor betere producten en diensten, maar zijn zelf onzichtbaar.

Uw auto zit boordevol ICT, maar daar staat u niet bij stil als u van A naar B

Hard werken aan netwerken

rijdt.

Het werk van de NOM bestaat voor een groot deel uit netwerken, belangen behartigen, lobbyen. Hierbij zijn een hele reeks verenigingen, stichtingen en

Starters stimuleren

organisaties betrokken waarvan de NOM initiatiefnemer of op zijn minst actief

Iedere gezonde branche heeft starters

lid is: Internet Valley, Stichting Telematica Drenthe, Samenwerkingsverband

nodig, want starters hebben nieuwe

Noord-Nederland en MKB-Noord, bijvoorbeeld.

ideeën, starters zijn ambitieus en starters

Nu weet iedereen zo langzamerhand dat we in Noord-Nederland economisch

houden de vaart erin.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

De NOM, met de ‘O’ van Ontwikkeling, is aan haar stand verplicht starters te stimuleren. Dit gebeurt met verve.

Kijk maar eens in de twee startershuizen die recent geopend zijn in Assen, ééntje van HIT (Hanze Institute of

Serious gaming: een doorbraak!

Technology) en ééntje van YEAH! (Young Entrepreneurs are Here!). De starters vinden hier niet alleen onderdak,

Nederlanders zijn gewend

maar ook faciliteiten, financiering en contacten.

zich te wapenen tegen zee-

Samen in een startershuis zitten is ook goed voor de

water. We moeten wel, want

kruisbestuiving: het blijkt dat starters regelmatig bij elkaar

ons land ligt voor driekwart

‘buurten’ ...

onder de waterspiegel en wordt voortdurend bedreigd.

Sinds kort hebben we er een wapen bij in de strijd tegen het water en andere gevaren: serious gaming. Deze nieuwe technologie stelt ons in staat (natuur)rampen na te bootsen en ons er goed op voor te bereiden.

De reacties van het zeewater, de dijken en het land erachter op extreme omstandigheden, zoals windkracht 12, laten zich met serious gaming adequaat voorspellen. Een doorbraak, óók binnen het vakgebied van de ICT!

Serious gaming: serious business Videospelletjes worden steeds realistischer. De Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) neemt het voortouw op

maar ook op kleinere ongevallen, zoals een bedrijfsbrand.

dit vakgebied, dat het mogelijk maakt om situaties die

Bestrijdingsmethodes, vluchtroutes, interactie tussen de hulp-

zich in de werkelijkheid zouden kunnen voordoen, eerst

diensten: alles kan veilig getest worden, opdat het foutloos

na te spelen. Daardoor kunnen we ons beter voorbereiden

functioneert als het er echt op aan komt.

op grote rampen, zoals overstromingen en windhozen,

Integratie met SMS en GPS

Niet ‘tussen 1 en 5’, maar ‘om kwart voor drie’!

ICT is allang niet meer een kwestie van computers, computers en nog eens computers. Nee, de samenwerking met andere apparaten en systemen wordt met de dag belangrijker. Kijk maar wat de integratie van ICT met bekende toepassingen als

Ergert u zich ook weleens aan

mobiele telefonie en GPS teweeg kan brengen.

het wachten op een monteur,

Stel dat u een servicedienst belt voor onderhoud aan uw

een koerier of een leverancier?

woning. Tien tegen één dat u gevraagd wordt thuis te blijven

Dat hoeft binnenkort niet meer.

‘tussen 1 en 5 ‘s middags’. En vervolgens komt de monteur om

Want dankzij de integratie van

kwart voor vijf aanzetten ... Dat is binnenkort verleden tijd.

ICT met mobiele telefonie, GPS

Want dankzij de koppeling van computers aan mobiele tele-

en andere systemen kunt u zelf

foons en GPS-apparatuur kunt u op ieder moment kijken waar

zien hoe ver uw monteur, uw

de monteur zich bevindt. Gewoon, op uw eigen computer.

brief of uw bestelling is. Gewoon thuis, op uw eigen computer.

Vergelijkbare toepassingen zijn er voor het volgen van post-

Trouwens, deze techniek biedt ook mogelijkheden in de privé-

pakketjes, ván u en vóór u. Tenslotte kan mylocator.nl helpen

sfeer: op mylocator.nl kunt u bekijken waar vrienden, familie

bij het vinden van vrienden, familie en kennissen. Tenminste,

en kennissen zich bevinden. We zeiden het toch: ICT, de stille

als zij zich aangemeld hebben. Want als er iets is dat de ICT-

kracht achter betere producten en diensten!

branche niet wil, dan is het op de kwaadaardige ‘Big Brother’ van George Orwell lijken ...

19

Ondernemen is een vak apart en iedere ondernemer doet het op zijn eigen enthousiaste manier, maar één ding hebben ze gemeen, ze gaan door waar anderen stoppen.

Ik moest dan ook tijdens het schrijven van dit stukje terug denken aan mijn tijd op de Middelbare Detailhandelsschool te Groningen. Ergens in de bossen bij Roden kregen we een lezing van een ondernemer over, hoe kan het ook anders, ondernemen.

Aan het einde van de lezing gaf hij ons allemaal een houten blokje mee, dat ik overigens nog steeds heb, waarop geschreven stond

Ondernemers gaan door waar anderen stoppen

‘dóórgaan’, volgens hem dé essentie van het ondernemen.

Dóórgaan, soms makkelijker gezegd dan gedaan. Nee, als ondernemer is het niet altijd rozengeur en maneschijn. Dat ben ik mij terdege bewust, sterker nog, heb dit zelf ook, als ondernemer, meerdere malen aan den lijve ondervonden. Maar juist dan komt het ware karakter van de ondernemer naar boven. Als voorbeeld noem ik Joop van der Ende, succesvol mediamagnaat. Ook hij heeft in zijn carrière de nodige tegenslagen gehad maar is ondanks dat, steeds weer doorgegaan. Zo kreeg hij in 1989 geen uitzendrechten voor zijn televisiezender TV10 en enkele jaren later mislukte ook zijn televisiezender Sport7. En wat te denken van de mislukte musical op

20

Broadway ‘Cyrano’ en het televisiepretpark Showbizz City. Initiatieven die allemaal zeer veel geld, tijd en energie hebben gekost. Maar zoals we weten, zonder tegenslag is er nimmer overwinning, of zoals de Engelsen het zo mooi zeggen ‘No Guts – No Glory’.

Jan Knol Investment Manager

Ondernemerschap kent dus vele gezichten: omgaan met de

knol@nom.nl

risico’s, successen en tegenslagen. Een echte ondernemer weet daar meestal wel mee om te gaan. Hij is zich bewust van het feit dat hij de wind niet kan veranderen, maar wel de stand van de zeilen. Hij weet dat het niet de omstandigheden zijn, maar de mensen die het succes van de organisatie bepalen.

Hier raken we mijns inziens dan ook, naast dóórgaan, drie andere belangrijke vaardigheden van goed ondernemersschap, namelijk: Management, Management én Management. Verrassend?

Ik denk het niet. Een goede ondernemer beheerst de kunst van het ondernemen en weet zijn medewerkers en omgeving zo te inspireren, te motiveren en te stimuleren, dat de beste prestaties worden geleverd, dat iedereen zich bewust is van zijn of haar verantwoordelijkheid en dat ze hem kunnen volgen, zodat hij kan dóórgaan in de verwezenlijking van zijn droom.

NOM gezamenlijk met noordelijke watersector op Aquatech 2008 De NOM stond er samen met de Gemeente Leeuwarden,

De watersector in Noord-Nederland zit

Van Hall Larenstein, Water Alliantie en vier jonge bedrijven:

in de lift! Dat hebben we laten zien op

AquaExplorer, Westt, Capilix en Dutch Rainmaker.

de Aquatech in Amsterdam. Aquatech is â&#x20AC;&#x2122;s werelds meest toonaangevende internationale vakbeurs op het gebied van proces-, drink- en afvalwater met ruim 8.000 exposanten, waaronder alle internationale marktleiders.

De NOM piekt ...

De vier bedrijven demonstreerden samen met Van Hall Larenstein de nieuwste innovatieve technologieĂŤn op het gebied van watertechnologie en -management.

NOM, Water Alliance en de Gemeente Leeuwarden hebben laten zien welke mogelijkheden Noord-Nederland biedt aan bedrijven in de watertechnologie.

Noord-Nederland heeft zichzelf op de (water)kaart gezet!

21

Energy Delta Convention

Er is een aantal aansprekende key-

De NOM is dit jaar een van de

note speakers vastgelegd, waaronder

organiserende partijen op de Energy

Jeremy Rifkin en Marcel Kramer.

Delta Convention: het energiecongres

Niet te missen dus!

2008! De Energy Delta Convention

www.energyconvention.nl.

vindt plaats van 17 tot 19 november in Martiniplaza in Groningen.

Promotiedagen Noord-Nederland Op 4 en 5 november vinden de Promotiedagen NoordNederland plaats in Martiniplaza in Groningen. Ook de NOM is van de partij. Dit jaar te vinden op standnummers 845 en 846. Meer zien van onze nieuwe look & feel? Kom dan even langs, dan praten we bij! www.promotiedagen.nl.

22

De Pieken in de Delta in Een gesprek over Water, Energie, Sensortechnologie en

De Noordelijke economie telt vier sectoren die opvallen door hun economische potentie.

Sommige van oudsher, agribusiness/life sciences en energie, bijvoorbeeld, andere sinds korter: sensortechnologie en water. Op deze sectoren richt het stimuleringsbeleid van de NOM zich; we noemen ze de Pieken in de Delta. Wat zijn nu de lusten en de lasten van de status van Piek? Daarover belegde de NOM recentelijk een gesprek met sleutelfiguren uit de genoemde sectoren (zie kader). Gespreksleider was Ed van de Beek, directielid van de NOM.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

De deelnemers Ed van de Beek, NOM, gespreksleider Gerard Backx, HZPC Koen van den Berg, NOM, Water Johannes Boonstra, Wetsus Allard van Dijk, NOM, Energie Frans Jaspers, UMCG Henk Koopmans, Sensor Universe Gerard Lenstra, NOM, Life Sciences Eisse Luitjens, NOM, Agribusiness Hans Praat, NOM, Sensortechnologie Gerrit van Werven, Energy Valley

• De juiste mensen Deze stelling maakte de tongen meteen los, want schaarste aan goede medewerkers belemmert de groei in

Vogelvlucht

alle sectoren van de economie. Niet alleen in Noord-Nederland, overigens: Minister Donner stelt in NRC/ Handelsblad van zaterdag 27 september: ‘Banen zijn er, de juiste mensen niet’.

Agribusiness/Life Sciences

Het is dus een landelijk probleem.

Hoe gaan de bedrijven in de vier Pieksectoren ermee om?

Het is duidelijk dat de klassieke methoden van personeelswerving

Een gesprek met tien man over vier Pieken, voor je het weet

tekortschieten, allereerst omdat alle

wordt het een rijstebrijberg van woorden. Ed van de Beek reali-

bedrijven in dezelfde vijver vissen,

seerde zich dat terdege. Daarom poneerde hij stellingen, waarop

die van de technici en de beta’s, maar

de deelnemers konden reageren. ‘Spreek vrijuit’, moedigde hij

ook omdat het bestaande potentieel

hen aan.

aan werklozen de kennis en de vaardigheden grotendeels mist. Minister

Ed van de Beek, NOM, gespreksleider

De eerste stelling luidde: ‘Noord-Nederland piekt! Nu nog het

Donner noemt het ‘een kwalitatief

juiste werknemersaanbod’.

probleem’.

23

Eisse Luitjens, NOM, Agribusiness

Nee, je moet er eerder bij zijn: het werven van de werk-

plaatsten een kanttekening: ‘Nóg een aantal opleidingen

nemers van morgen begint op school.

erbij en het enige dat we bereiken is dat we studenten bij

NUON werkt samen met een scholengemeenschap in

onze bestaande afstudeerrichtingen weglokken ...’

Delfzijl die energietechnici opleidt, Wetsus verrijkt het lesmateriaal van basisscholen met speciale pakketten

Tenslotte dreigt de zuigkracht van het Westen onze plan-

opdat leerlingen later voor beta-studies kiezen.

nen te frustreren. Koen van den Berg (NOM, Piek Water) vraagt zich af: ‘Hartstikke mooi, al die samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen. Maar zien we straks alle afgestudeerden niet spoorslags vertrekken naar het Westen, de klassieke ‘brain drain’?’

Johannes Boonstra van Wetsus is optimistisch: ‘We moeten zorgen dat we spannende bedrijven werven en vasthouden. Als we sexy banen bieden, kunnen we de ‘brain drain’ ombuigen naar een ‘brain gain’.’

• Kruisbestuiving tussen de Pieken Het woord ‘Pieken’ roept associaties op aan eenzame hoogtes. Maar dat is de bedoeling niet, integendeel: interactie

24

is van het grootste belang. Interactie tussen kennisinstel-

‘Iedereen zoekt personeel, en we dreigen elkaars mensen op te vreten.’

Gerrit van Werven, Energy Valley

lingen, bedrijven en beleidsmakers, maar ook interactie tussen de Pieken onderling. Zo krijgen nieuwe inzichten de kans om zich te ontwikkelen tot vermarktbare toepassingen, zo ontstaan kansrijke ideeën op het snijvlak van de Pieken.

Zo zijn er meerdere voorbeelden van samenwerking

‘Hoe is het gesteld met deze kruisbestuiving?’, wil Ed van

tussen bedrijven en kennisinstellingen. Slim, maar is

de Beek weten.

daarmee het probleem opgelost? Nog niet helemaal: Gerrit van Werven (Energy Valley) signaleert het gevaar

Er blijken aanzienlijke verschillen te bestaan tussen de

van kannibalisme: ‘Gasunie groeit, de Eemshaven

Pieken onderling, zeker als het gaat om de kruisbestuiving

ontwikkelt zich stormachtig, enzovoort enzoverder.

tussen kennisinstellingen en MKB. En dat terwijl het MKB

Er is een grote vraag naar personeel, en we dreigen

onmisbaar is voor de sprong van idee naar commercieel

elkaars mensen op te vreten.’

product. Of eenvoudiger gezegd: het MKB moet het geld verdienen.

• Brain drain of brain gain?

De ervaringen lopen uiteen. Frans Jaspers (UMCG/Healthy Ageing) signaleert dat de ‘fit’ tussen fundamenteel onder-

Bovendien kan niet ieder bedrijf een op maat gesneden

zoek en het MKB een probleem van alle tijden is. Hij

opleiding laten ontwikkelen. Vertegenwoordigers van de

stelt: ‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het kader

Hanzehogeschool staan open voor samenwerking, maar

van Healthy Ageing, staat nogal ver af van wat het MKB

Allard van Dijk, NOM, Energie

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Verleggen we de aandacht naar de uitwisseling van kennis en ideeën in meer algemene zin, dan is het hele gezelschap het roerend eens. De teneur is: ‘Zoiets laat zich niet of nauwelijks organiseren en dat moet je ook niet willen.’

Innovatie is een creatief proces, relatief ongrijpbaar. Het zit in de informele sfeer.

Je moet innovatie dus niet organiseren, maar faciliteren: Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie) brengt het fenomeen ‘blorum’ ter sprake, een hybride van een forum en een blog. Deelnemers kunnen stellingen poneren en op andermans stellingen reageren, en elkaars

‘Fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld in het kader van Healthy ageing, staat nogal ver af van wat het MKB aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze vertaalslag gemakkelijker maken.’

wetenschappelijke werk becommentariëren en verrijken.

Frans Jaspers, UMCG/Healthy Ageing

aan innovaties zoekt. Grote industrieën kunnen deze vertaalslag gemakkelijker maken. Iedere kennisinstelling worstelt met dit probleem. Als je verder in de valorisatie-

25

keten komt gaat het beter: er zijn vindingen gedaan die tot ontwikkeling kunnen komen.’

Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie) heeft andere ervaringen: ‘Gebleken is dat het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de antwoorden op de plank heeft liggen. Ze doen er niets mee, omdat ze bezig zijn met de vraag ‘krijg ik dat contract wel?’ Dát is het probleem. Maar Gerard Lenstra, NOM, Life Sciences

ze hebben de kennis wel degelijk.’

• Niet organiseren, wél faciliteren

‘Gebleken is dat het MKB voor 60% van alle onderzoeksvragen de antwoorden op de plank heeft liggen.’

Henk Koopmans, Sensor Universe/Sensortechnologie

Wellicht, zo oppert Ed van de Beek, hebben de verschillen ook te maken met de rijpheid van de sector: Akkerbouw heeft een lange traditie, de kennisinstellingen zijn ontstaan vanuit de bestaande bedrijven-infrastructuur.

Gerrit Backx (HZPC/Agribusiness) vat het besprokene kern-

Life Sciences is pril, daar is kennis de kern waaromheen

achtig samen: ‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen

de bedrijven-infrastructuur nog moet ontstaan.

met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’

Hans Praat, NOM, Sensortechnologie

Koen van den Berg, NOM, Water (sinds 1 oktober 2008 manager van Flinc, Flinc wordt uitgevoerd door N.V. NOM).

Johannes Boonstra (Wetsus/Water) trapt af, hard en overtuigd: ‘Hoezo Pieken van de Toekomst? Wat mij betreft blijft het Noorden bij haar keuze voor de huidige Pieken zolang de regio bestaat!’

En inderdaad, de Pieken zijn niet voor niets gekozen: ze sluiten naadloos aan op de kennis, ervaring en infrastructuur van het Noorden.

Nieuwe Pieken zoeken is dus overbodig. Er valt namelijk zó veel te winnen door interactie tussen de Pieken: neem

‘Er moet een omgeving zijn waarin mensen met elkaar kunnen sparren. Het moet blijven bruisen.’

Gerard Backx, HZPC/Agribusiness

Blue Energy (elektriciteit uit zout en zoet water) dat Water en Energie met elkaar verbindt, neem Smart Factory (slimme fabrieken, die zuinig zijn met water en energie), waarbij Water, Energie en Sensortechnologie betrokken zijn, neem Healthy Ageing, waarin Agribusiness/Food, Sensortechnologie en ICT elkaar ontmoeten.

• De Pieken van de Toekomst

Henk Koopmans (Sensor Universe/Sensortechnologie) verwoordt de synergie tussen de Pieken beeldend:

Gezien de grote moeite die het secretariaat van de NOM

‘Er draaien een aantal schijven in Noord-Nederland,

moest doen (Giny en Stephanie, dankjewel!) om alle deel-

en ze komen steeds dichter bij elkaar ...’

nemers gezamenlijk aan tafel te krijgen, is dit ronde-tafel-

26

gesprek een echt buitenkansje. We grijpen de gelegenheid

Breng zoet en zout water bij elkaar, en je kunt stroom

om de blik van het visionaire gezelschap op de toekomst

opwekken. De werkelijkheid is natuurlijk een tikje inge-

te richten. Wat zijn de Pieken van de Toekomst?

wikkelder dan dit zinnetje suggereert, maar het is waar: er ontstaat spanning op ionselectieve membranen die zoet en zout water van elkaar scheiden. Duurzamer kan niet, want uitstoot van NOx, CO2 en andere schadelijke stoffen komt er niet aan te pas. Bovendien zijn zout en zoet water vrijwel onbeperkt leverbaar. Voor niets.

Het Noorden piekt op het gebied van deze zogenaamde Blue Energy. Logisch, het is een ontwikkeling op het snijvlak van Water en Energie. Studenten van Wetsus in Leeuwarden zien het helemaal voor zich: op de Afsluitdijk zou een nieuw te bouwen centrale de kracht van water kunnen benutten. Bekijk het filmpje over dit stoute plan op www.wetsus.nl.

‘Hoezo Pieken van de Toekomst? We hebben voor deze Pieken gekozen, die gooien we toch zeker niet na vijf jaar weg?’

Johannes Boonstra, Wetsus/Water

• Blue Energy: de kracht van water

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

De fabriek van morgen is een stuk slimmer dan die van vandaag: gebruikt minder water, neemt genoegen met minder energie. Hoe kan dat? In theorie is het simpel: fabrieken gebruiken nu continue voldoende energie voor de piekbelasting. Dat kan anders: sensoren zijn in staat het energieverbruik nauwkeurig te laten aansluiten bij de behoefte van het moment. Hetzelfde geldt voor water.

Natuurlijk is het Noorden er als de kippen bij. Want de Smart Factory verenigt niet minder dan drie Pieken in zich: Energie, Water en Sensortechnologie. De ontwikkelingen zijn nog pril, maar verdienen nu al het stempel â&#x20AC;&#x2DC;kansrijkâ&#x20AC;&#x2122;...

â&#x20AC;˘ Smart Factory: slim omgaan met energie en water 27

www.nom.nl

nom.nl

www.nom.nl Feiten, cijfers & statistieken

De nieuwe NOM-website is sinds de start in april 2007 opgebouwd als een nieuwssite. NoordNederland wordt gepresenteerd als een zakelijk, open en innovatieve omgeving met veel vestigingsmogelijkheden. Daarnaast worden nieuwsitems gepresenteerd in een omgeving met bijbehorende items zoals, filmpjes, statistieken, uitspraken van ondernemers en achtergrondinformatie. Ook een evenementenagenda ontbreekt niet (schroom niet om uw evenementen door te geven via info@nom.nl).

Het werken met een website die nieuws brengt in een context van ondernemen in NoordNederland is heel succesvol gebleken. Bezoekersaantallen zijn in de afgelopen jaren significant gestegen en de Google-ranking (de vindbaarheid) van de site is in een paar jaar van 0 naar 6 gestegen.

Het gebruik van de NOM-website Sinds de start van de hernieuwde website is het gebruik van de site meer dan verdubbeld.

28

8.000

Bezoeken 8.000

4.000

4.000 1 dec. 2007

1 mrt. 2008

1 jun. 2008

1 sep. 2008

Hieronder de bezoekersstatistieken van september 2008, in totaal gaat het om 7.500 bezoeken waarvan 5.300 unieke bezoekers.

500

Bezoeken 500

250

250

8 september

15 september

22 september

29 september

EcoNOMie Aan de bovenstaande grafiek is te zien dat de nieuwsbrief, de EcoNOMie, die iedere donderdag uitkomt, een piek geeft in het websitebezoek. De bezoekersaantallen lopen op tot 400 per dag.

Daarbij komt nog dat deze nieuwsbrief er momenteel elke week circa 35 nieuwe abonnees bij krijgt. Sinds kort brengen we ook maandelijks een Engelstalige nieuwsbrief uit (EcoNOMy).

Op dit moment voor zoâ&#x20AC;&#x2122;n 250 abonnees. Kent u nog mensen in uw netwerk die hierin geĂŻnteresseerd zijn? Zij kunnen zich aanmelden via de subscribe-banner op de Engelstalige NOM-site.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

www.nom.nl

nom.nl

Vindbaarheid Behalve dat de mensen via de nieuwsbrief op de site

Groningen 1.104

komen, gebeurt dit ook via een directe link of book-

Amsterdam 948

mark. Echter, zo’n 50% van onze bezoekers komt op

Leeuwarden 225

de site via een zoekmachine.

Rotterdam 211

Ze worden voor het merendeel doorverwezen via

Eelde 125

Google. Een bescheiden bijdrage aan de

Emmen 122

bezoekersaantallen wordt geleverd door Live, MSN

Haren 112

en GIC (Groninger Internet Courant).

Den Haag

Behalve de openingspagina’s van de site met het

Utrecht 105

wekelijkse nieuws, trekken de NOM-specifieke

Hilversum 103

pagina’s en de projectenpagina’s veel aandacht.

Tabel met top 10 in bezoekersaantallen naar locatie.

Geografische spreiding

Dat Amsterdam hierin goed scoort heeft vooral te

Geografisch trekt de site bezoekers uit heel de we-

maken met het feit dat veel organisaties via hun

reld. De internationale bezoekers aan de site kiezen

internetprovider uit Amsterdam lijken te komen.

al snel voor de internationale versie www.nvnom.eu.

Hetzelfde geldt in zekere mate voor Groningen

Hieronder een overzicht met een indicatie van het

waar ook een aantal belangrijke providers zitten.

aantal maandelijkse internationale bezoekers.

Opvallend is wel dat er veel belangstelling is voor

109

de NOM uit de Randstad.

België 137 Verenigd Koninkrijk 109 Duitsland 86 Verenigde Staten

58

Frankrijk 27 Tabel met de top 5 in bezoekersaantallen naar land van herkomst (september 2008).

Nationale aandacht is er niet alleen vanuit NoordNederland. In die zin komt de site tegemoet aan de doelstelling om voor heel Nederland, Noord-Nederland in de etalage te zetten.

Bezoeken 1

1.067

Impressie van de bezoekersaantallen verdeeld over Nederland.

29

Een participatie van de NOM, hoe werkt dat eigenlijk?

Als Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij staan we voor

denken we actief mee over mogelijke oplossingen. Want het

‘investeren in ontwikkeling’. Dat doen we onder andere

kan natuurlijk toch gebeuren dat het minder goed gaat dan

door te participeren in bedrijven en leningen te verstrekken.

verwacht. Soms zelfs worden de activiteiten gestaakt en gaat

Zo kunnen we ondernemingen een gezonde financiële

onze investering verloren. Dat behoort tot onze normale

basis geven en daarmee bijdragen aan de groei van de

ondernemingsrisico’s.

werkgelegenheid in Noord Nederland.

In principe heeft de NOM een minderheidspositie in de

We beginnen met een onderzoek naar het perspectief van

onderneming. De mogelijkheden om direct en dwingend

de onderneming. Ook maken we een inschatting van de

in te grijpen zijn meestal beperkt. En dat is maar goed ook.

kwaliteiten van de ondernemer en/of het management.

Zo blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid daar waar hij

Want het plan kan nog zo goed en kansrijk zijn, het is uit-

hoort: bij de ondernemer zelf.

eindelijk de ondernemer die er een succes van moet maken!

Nadat we besloten hebben te participeren of een lening te

Sinds NOMMER 1 kunnen we alweer melding maken van

verstrekken houden we nauwlettend de vinger aan de pols:

nieuwe participaties. Het totaaloverzicht is te vinden op

met goede raad als lid van de Raad van Commissarissen, of

www.nom.nl, door via het submenu ondernemen onder

in een direct contact. En als er zich problemen voordoen

deelnemingen te kijken.

Financiële belangen • Nieuwe participaties sinds NOMMER nr.1

30

4C Holding B.V. Pieterburen

I-see.tv Holding B.V. Groningen

Het aanbieden van mobiele teksttelefoon onder de naam

Ontwikkeling van televisie- en hieraan gerelateerde marke-

‘Annies’, waarbij de eerste doelgroep doven, slechthorenden

tingconcepten.

en hun directe sociale omgeving in Nederland is.

www.communitytelevision.eu

www.annies.nl

Orteq Limited Groningen, Londen BrandNew B.V. Sneek

Productie van bio-afbreekbaar meniscus-materiaal, dat

Nieuw reclameconcept dat door ondernemingen kan

zowel stevig als poreus is.

worden ingezet om nieuwe producten en diensten onder de

www.orteq.com

aandacht van de consument te brengen; dit wordt gedaan door shops te openen in drukke winkelstraten in Nederland,

Osiris Digital Printing B.V. Hengelo

die tegelijk voor campagnes ingezet kunnen worden.

Ontwikkeling, productie en verkoop van een digitale mode-

www.brand-new.nl

textielbedrukkingsmachine (de ISIS) op basis van exclusief gelicentieerde inkjettechnologie.

Capilix B.V. Leeuwarden

www.osiris-digital-prints.com

Ontwikkeling, productie en verkoop van een microchip monitoring en analyse-apparaat, speciaal gericht op de

Professionele Distributiegroep B.V. Leeuwarden

watermarkt.

Het ontwikkelen en leveren van computer-software.

www.capilix.com

www.prodist.nl

Hennepverwerkingsbedrijf Dun Agro B.V.

Roy Martina Experience B.V. Groningen

Oude Pekela

Onderneming gebouwd rond de ideeën van de heer Roy

Verwerking van hennepstro tot natuurvezels en hennephout

Martina, bekend van publicaties, workshops en optredens in

waarbij gebruik wordt gemaakt van een nieuwe generatie

diverse media, rond de onderwerpen vitaliteit, preventie en

scheidingstechniek.

zingeving. www.roymartina.com

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Nommer-Shop

1 Wie wil ‘em niet? Zo’n prachtig NOM shirt in kobaltblauw! Viel vanzelfsprekend al op tijdens de 4-mijl van Groningen. De NOM-collega’s liepen nog nooit zo hard en ja, dat ligt dus aan zo’n shirt. Daar is geen wetenschappelijk onderzoek voor nodig. Hiernaast ziet u een demonstratie van de ongekende mogelijkheden. Wees er snel bij, want op is op! Het shirt is voor € 7,50 te bestellen door een mail te sturen naar info@nom.nl. Doen!

NOM Collectors Items Het is rond, wit en hard. Ra ra, wat is het? Het tweede NOM Collectors Item: de NOM-golfbal! Past perfect bij het NOM-shirt van hierboven.

Sterker nog, we hebben al gehoord dat de combinatie voor menig ‘holein-one’ heeft gezorgd. Voor de kenners onder ons: het betreffen Pinnacle Gold ballen. Voor minder doen we het niet. En ook nog eens een koopje: drie ballen voor € 3,00!

Ook hiervoor geldt: stuur een mail naar info@nom.nl.

2

31

Een goed plan, lef en startkapitaal.

Doe Flinc!

Meer heeft een ondernemer niet nodig. De eerste twee heb je natuurlijk allang, het laatste is een kwestie van Flinc doen.

Wat is Flinc? Zie ons maar als een tussenpersoon. Iemand met verstand van zaken, iemand met een netwerk.

Wat doet Flinc? Eerst je bedrijfsplan aanscherpen, daarna contact leggen met een investeerder die jouw idee net zo goed vindt als jijzelf. Zo komt je onderneming snel van de grond.

32 Dus doe Flinc, pak de telefoon en maak een afspraak. Een restje hoogtevrees? Bekijk dan onze site voor je aan de klim begint.

Flinc. DĂŠ weg naar startkapitaal.

www.f-linc.nl

Flinc wordt uitgevoerd door NV NOM.

Paterswoldseweg 810 Postbus 424 9700 AK Groningen T (050) 521 44 34 F (050) 521 45 30 E info@f-linc.nl I www.f-linc.nl

DĂŠ weg naar startkapitaal