NOMMER 1

In dit nummer o.a. een terugblik op het Piekencongres in 2007 6 • APA spuit zonnecellen in Leeuwarden 12 Het nieuwe logo, een eigentijds statement 14 • Financiële belangen in beeld 16 • IJkdijk, intelligente proefdijk 18 2007 in cijfers 23 • Nefit ‘Fabrik des Jahres 2007’ 26

De meeste mensen associëren dat al snel met kou en guur en typische herfstbeelden. Zelf houd ik wel van wind. Als zeiler zeker en ook als Noorderling. Wanneer ik al hardlopend tegen de wind in ga, is het alsof je gedachten als vanzelf wegwaaien en er ruimte komt voor nieuwe ideeën. Een frisse wind is een positief teken. Van zo’n frisse bries hebben we als NOM gebruikgemaakt om te kijken naar onze rol en plek in de Noordelijke economie.

Het resultaat daarvan presenteren we nu in een nieuw jasje met

‘Het waait altijd in het Noorden...’

een nieuw logo en nieuwe huisstijl. Maar dat is niet alles, ook onze visie (zie pagina 5) en missie hebben we kritisch bekeken en geactualiseerd. Die uiterlijke kenmerken krijgen inhoud als ook gedrag en houding van alle NOMMERS daaraan voldoen.

Met elan willen we dat uitdragen.

Fris heeft ook iets van onafhankelijk zijn. Dat willen we graag waarmaken. Onafhankelijk wil niet zeggen dat je maar je gang gaat, maar dat je aanpak en opvatting niet gekleurd zijn door vooringenomenheid of eigenbelang. Wij zijn er voor onze omgeving, voor u dus. En om de economie te stimuleren relateren we al onze inspanningen in geld en mensen op lange termijn aan bedrijfsmatige activiteiten. Vanzelfsprekend houden we daarbij rekening met onze aandeelhouders die de NOM ruimte bieden om activiteiten te ondernemen in Noord-Nederland.

Om voorwaarts bezig te zijn moet je ook terugkijken. In deze eerste NOMMER dan ook ons jaarbericht. Er zijn goede prestaties Siem Jansen jansen@nom.nl

geleverd. Nog nooit werden er zoveel financieringstransacties afgesloten met een stijgend percentage aan starters. Juist in deze categorie komen veel innovaties tot stand. Ook op het terrein van ontwikkelen en acquisities zijn prima scores gehaald.

Een bijzonder hoogtepunt was de Noordelijke pieken-manifestatie in oktober jl. Een toonbeeld van Noordelijke trots met een uitstekend programma dat hoog gewaardeerd is door de bezoekers.

Hierover meer op pagina 6 en 7.

Kortom, de NOM bruist van energie. Achterover leunen willen we daarbij in ieder geval niet. We gaan blijvend voor goud…

Een nieuw magazine dus. Aan de voorbereiding is met enthousiasme gewerkt en dat willen we ook uitstralen.

De komende jaren zullen we dat volhouden. Ik hoop dat u deze eerste NOMMER met veel genoegen leest en we zijn benieuwd naar uw reactie. Houd ons ook in dat opzicht scherp.

I N H O U D 6

12

23

18

Aan het woord

2

‘Het waait altijd in het Noorden …’ vindt Siem Jansen, directeur N.V. NOM

Visie

5

Sabine en Rick investeren in de ontwikkeling van de NOM

Speerpunten

6

Noord-Nederland piekt! Hoe onze pieken piekten in 2007

Bedrijf in beeld

12

APA bv producent van zonnecellen om te sprayen in Leeuwarden

Investeringen

16

Financiële belangen, we investeren in Noord-Nederland

In de schijnwerper

18

IJkdijk, intelligente proefdijk met wereldpotentie

Cijfers

23

De cijfers van 2007, interessante achtergronden

Successtory

26

Nefit, lean bedrijf wordt ‘Fabrik des Jahres’

En verder … Colofon 4

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• Schelte Meinsma over durven ondernemen in het Noorden 10 • Wist u dat al van de NOM? 11 • Het nieuwe logo, een eigentijds statement 14 • NOMMER Wytze G. Rijke 22 • nom.nl, interactief eentweetje 30 • Uitgelezen boeken 31

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en

‘Ondernemers zijn geen thrill seekers. Eigenlijk hebben ze

speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die

bij voorkeur zekerheid over de goede afloop vóór ze

geïnteresseerd is in de activiteiten van de

beginnen. Maar die zekerheid bestaat niet. Risico nemen

investerings- en ontwikkelingsmaatschappij

is onlosmakelijk met het ondernemerschap verbonden.

voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst-

Daarom blijft het, als de voor- en nadelen, kansen en

en resultaatgericht en beschrijft de economische

bedreigingen op een rij gezet zijn, in laatste instantie een

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven

kwestie van gewoon durven.‘

en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

(Folkert van der Meulen, NOM)

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. ‘Mijn traditionele beeld van een fabriek wankelt.

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.

‘s Nachts, als de fabriek doordraait, is er zelfs niemand.

De dienstdoende werknemer kan, als iets mis gaat,

Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl.

thuis op de computer zien wat er aan de hand is. Vaak kan hij het probleem daar ook oplossen.’

Idee, art direction: Manisch Creatief.

(Henk Nicolai over Holland Malt)

Pre-press: Digitaal.

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Manisch Creatief, Siem Jansen, Schelte Meinsma, Rudy Noordenbos, Wytze Rijke, Lolle Wijnja.

4

‘De Porsche-man kwam langs, liep door de fabriek en kwam na een uurtje weer bij mij op het kantoor. Wat hij ervan vond?

Es gibt Chaos.’

(Gezienus Hoving, Nefit)

Fotografie: Roelof Bos (cover), Stijntje de Olde, archief NOM. Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

Oplage: 2.500 exemplaren.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder

‘Misschien zou je als Friese bedrijven met een topproduct eens samen op de miljonairsbeurs moeten gaan staan.

Horloges, jachten, bedden, dure fietsen ... Friesland op de kaart zetten. Het Nederlandse Scandinavië. Gewoon durven.’

(Roelf Kok, AVEK)

schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er kunnen geen rechten aan worden

‘Een Chinees roept gewoon alle toeleveranciers bij elkaar,

ontleend.

in één zaaltje, en loopt daar zelf van de een naar de ander,

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,

zolang tot hij vindt dat hij een goede prijs heeft bedongen.

Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

Paterswoldseweg 810, Groningen.

onderhandelt, gaat weer verder, komt weer terug … net Hij speelt ze tegen elkaar uit waar ze bij staan. Niemand mag d’r uit vóór hij het voor elkaar heeft.’

(Paul van der Graaf, Volharding Shipyards)

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

‘Een enorme gok. De waarde van het contract was hoger dan onze jaaromzet. Dat doe je normaal nooit.’

(Henk Slik, PMF)

NOM VISIE

Kijkend

over het Noordelijke landschap aan de rand van het bedrijven­ terrein ben ik in afwachting van mijn bezoekster. Ik heb een afspraak met Sabine van de NOM. Een bezoekje van een NOMMER levert altijd wel inspiratie op voor mijn bedrijf. Ze komt bijpraten. Het is trouwens boeiend om te horen wat ze vertelt over de dynamiek en creativiteit binnen de NOM om economische ontwikkeling te stimuleren. Een leuke tent om voor te werken. Sabine straalt dat uit.

Bij de relatiedagen van de NOM ervaar ik dat ook. Goed opgezet, leuk programma en ze weten altijd wel iets of iemand te vinden die je opscherpt.

Nee, die club weet waar ze het over hebben. Ze zijn goed geïnformeerd over economische ontwikkeling. Hun financiële mensen zijn zakelijk en denken mee. Het financiële arrangement voor mijn bedrijf van vorig jaar zat goed in elkaar. Het netwerk naar de overheid is in orde. Hoewel ze gefinancierd worden door die overheid ervaar ik ze als één van ons. Geen geneuzel, to the point, met kennis van zaken en gevoel voor ondernemen.

Ze hebben een goede neus voor de nieuwste technologische ontwikkelingen, zitten dicht bij broedplaatsen waar jongeren komen en pikken goede ideeën en talent snel op. Daarmee bezorgen ze me soms wel nieuwe concurrenten, maar tegelijkertijd heb ik er eentje in huis gehaald waar ik wat mee kan. Mijn opvolger heeft zich zo al aangediend.

Het idee om sensortechnologie toe te passen voor snelheidgeleiding langs provinciale wegen was prima. Een exportproduct waar ik nog jaren mee verder kan. Zij hebben mij in contact gebracht met een Vietnamees om dat systeem worldwide te gaan verkopen.

Het business-plan ziet er goed uit.

Daar heb je haar met collega Rick ... Ik zie het wel zitten met die mensen.

Jack van Slooten, NOFIXATION b.v.

5

‘In een waterwereld die volop in beweging is wil Waterbedrijf Groningen de waterbelangen in de regio duurzaam veilig stellen.

Samenwerken en innovatie zijn hierbij sleutelwoorden. Samenwerken is echter geen doel op zich. We doen het alleen als het toegevoegde waarde biedt. Niet alleen met andere partners in de waterketen, maar ook met kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties. Om uiteindelijk samen te komen tot creatieve en innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op het gebied van water.’

‘Een congres Noord-Nederland piekt! levert hier beslist een bijdrage aan! Het geeft bedrijven de mogelijkheid zich te presenteren en kennis uit te wisselen. Tegelijkertijd zet het ook Noord-Nederland goed op de kaart! Kortom, het congres stimuleert zaken als innovatie, samenwerking en kennisuitwisseling. Onderwerpen die ook voor Waterbedrijf Groningen van groot belang zijn.’

Harmen Hoogeveen Waterbedrijf Groningen

‘Het piekencongres vond ik een goede mix van Noordelijk ondernemerschap en samenwerking. Er waren praktische workshops en een lezing over publiek private samenwerking (wat ik voor het gemak maar noem het ‘Leuvense model’). En dat allemaal op één dag. Daarnaast was het een uitstekende gelegenheid om in een breder kader contacten te leggen tussen de verschillende pieken. Een geslaagde dag die wat mij betreft voor herhaling vatbaar is en een jaarlijks karakter verdient.’

Gerard Schouten, Westt BV

‘Zonder het bijzondere contact, opgedaan tijdens het piekencongres, kunnen wij niet pieken op de Frisian Solar Challenge! Op het juiste moment kwam de juiste persoon in onze stand. En misschien brengt die kleine stap in onze stand, ons bedrijf een grote stap voorwaarts.‘ Maurice Tax, Bright Spark BV

‘Met haar demonstratie van gebundelde kracht, door het NOMcongres aan haar deelnemers getoond, is eens te meer helder gemaakt dat Noord-Nederland alles in huis heeft om innovatief een wereld te veroveren’.

Bauke Lettenga Energy consultant, BioMCN

P I E K

water

energie

O N Z E

Wist u dat de Noordelijke energiesector groeit? De afgelopen

Wist u dat er 145 watergerelateerde bedrijven in Noord-

jaren is het aantal bedrijven toegenomen tot ruim 300, met

Nederland zitten en dat er 5.550 mensen werkzaam zijn in

zo’n 18.000 werknemers.

de Noord-Nederlandse watersector?

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

24 en 25 oktober 2007 NOM organiseerde internationaal congres

Noord-Nederland piekt!

Hoezo ‘Noord-Nederland piekt’?

Bescheidenheid wordt over het algemeen gezien als een eigenschap die de mens siert. Maar Noorderlingen overdrijven soms.

Dan worden ze zó bescheiden, dat ze zichzelf tekort doen.

Dat moet maar eens afgelopen zijn, vond de NOM. En organiseerde een internationaal congres onder het motto ‘NoordNederland piekt!’. Opinion leaders uit wetenschap, bestuur en bedrijfsleven, met wijdvertakte netwerken in binnen- en buitenland, werden op zelfbewuste toon geïnformeerd over de Vier Pieken. En kregen ook nog eens een goede indruk van de kwaliteit van het leven alhier. En nu maar hopen dat ze het doorvertellen... www.noordnederlandpiekt.nl

P I E K E N !

life sciences

sensortechnologie

E N

Wist u dat er inmiddels bijna 22.000 mensen werkzaam

Wist u dat de Noordelijke sensormarkt nog klein is, maar

zijn in de life sciences-/agro-sector en dat zo’n 300 bedrijven

ook snel groeit? Op dit moment zijn bijna 100 bedrijven en

in Noord-Nederland gespecialiseerd zijn in deze sector?

organisaties actief, met bij elkaar zo’n 1.200 arbeidsplaatsen.

En dan hebben we het over hooggekwalificeerde banen.

7

Wat is de gedachte erachter?

8

Vier Pieken in de Delta Heel eenvoudig. Je kunt als regio niet in alle sectoren

onze bodem zit, waardoor wij alles weten van het

uitblinken. Daarom moeten er keuzes gemaakt worden.

vinden, winnen, bewerken, opslaan en transporteren

Keuzes die gebaseerd zijn op de kracht van Noord-

van energie. Water omdat we wereldleiders zijn als

Nederland: de kennis en de ervaring van het verleden,

het gaat om de duurzame zuivering en behandeling

maar ook de kansen en het talent van de toekomst.

van water. Life sciences omdat het hier al eeuwenlang

Keuzes ook, die ondernemers in staat stellen om samen

goed boeren is. En Sensortechnologie omdat de regio

een stevige sector te vormen.

recht van spreken heeft, met partijen als Astron en

Zo ontstonden de Pieken Energie, Water, Life Sciences

Sensor Universe als stuwende krachten.

en Sensortechnologie. Energie omdat er gas en olie in

II N N VV EE SS TT EE RR EE N N

II N N

O ON N TT W W II KK KK EE LL II N NG G

Pieken door samenwerking Het Noorden piekt op veel verschillende manieren. Alleen krijgen we dat niet altijd zo mee. En dat heeft natuurlijk alles te maken met de verschillende stadia van onderzoek en vaak lange doorontwikkeltijden. Innovaties, nieuwe technologieën met economische hitpotentie, ze komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn het resultaat van een innige samenwerking tussen bedenkers, makers en marktpartijen. De NOM vervult in dit proces vaak en graag de rol van ‘matchmaker’.

Op ons verzoek bracht Meinoud Sportel een aantal samenwerkende partijen in beeld. Hij maakte, speciaal voor Noord-Nederland piekt! een reportage die laat zien wat pieken in de praktijk nu echt betekent. Bekijk op www.nom.nl onder het kopje NOM-TV de integrale film.

Zie hoe Wetsus, technologisch topinstituut voor duurzame watertechnologie en Westt, een bedrijf dat zorgt voor de vertaling van technologie naar toepassingen in de markt, samen werken aan ‘Blue Energy’. Energie die opgewekt wordt door het concentratieverschil tussen zoet en zout water.

En luister naar het verhaal van de Baarsma Wine Group, wijndistributeur met wijngaarden over de hele wereld, die met de teeltadviezen van het op de agrarische sector gerichte IT-bedrijf Dacom nog efficiënter kan werken.

Door de kennisbundeling van TNO-ICT en Landustrie, die samen werken in IJkdijk, testfaciliteit voor de toepassing van sensortechnologie in dijken, kades en keringen, kan de kwaliteit van dijken op afstand beter bewaakt worden.

Samen met GasTerra ontwikkelt Nefit in Buinen een nieuwe generatie HR-ketels: de HR-E ketels. Waarbij de E staat voor elektriciteit. Want deze ketels leveren niet alleen warmte maar ook elektriciteit. Hiermee staan deze bedrijven aan het begin van een nieuwe ontwikkeling: de decentrale opwekking van energie.

Of wat te denken van de samenwerking tussen glastuinbouwbedrijf Hartman in Sexbierum en het innovatieve adviesbureau E-kwadraat. Bij Hartman worden op laboratoriumschaal ontwikkelde energie-experimenten toegepast in de praktijk.

Vanzelfsprekend zijn dit nog maar enkele voorbeelden van het groot potentieel aan economische kansen en mogelijkheden in Noord-Nederland.

Op www.noordnederlandpiekt.nl is te zien dat dit nog maar het begin is.

9

Heerlijk uitdagend! Ondernemen in het Noorden van Nederland is heel anders dan in de rest van het land. Ik geniet er enorm van.

We zijn heerlijk stug, gaan niet zomaar overstag en zijn niet makkelijk in het uitgeven van geld. Maar daar staat tegenover dat als we iets doen, we het goed doen en voor een langere tijd. De ondernemer uit het Noorden kiest steeds meer voor loyaliteit en kwaliteit. Dat past bij ons, daar voelen we ons lekker bij.

De kleine Noordelijke markt

DE UITDAGING VAN ONDERNEMEN IN HET NOORDEN

Wat mij enorm opvalt is dat de Noordelijke markt relatief klein is.

Ik kom steeds meer bekenden tegen. Zoals iedereen hier bekenden tegenkomt. Inmiddels pakken wij zelf, hier in het Noorden, ook veel initiatieven op. De Bedrijfscontactdagen in Friesland waren een ongekend succes: veel deelnemers en veel bezoekers. En de Kamer van Koophandel Noord Nederland heeft sinds kort www.kvknetwerk.nl, daarop zijn inmiddels al zo’n 800 ondernemers actief.

Ondernemen in Groningen Ik ben in 2007 in Groningen begonnen. Eerst op de Grote Markt en sinds begin 2008 in de Mediacentrale op het Helperpark. Groningen heeft een ideaal ondernemersklimaat voor bedrijven in de interneten communicatiebranche. Naast goede netwerken is ook de onder-

10

linge sfeer tussen ICT-bedrijven erg plezierig. Het tweewekelijkse ICT-netwerk in ’t Feithhuis is bijvoorbeeld een succesvol initiatief.

Groningen heeft als ICT-stad een duidelijke uitstraling naar buiten toe en past bij het ondernemen in de ICT.

DoDo Drenthe, actief en aantrekkelijk In Drenthe loopt het initiatief DoDo Drenthe als een trein. DoDo probeert op een aantrekkelijke manier kennis van ICT aan Drentse ondernemers over te dragen. Veel ondernemers zijn hier enthousiast

GEWOON DURVEN!

Schelte Meinsma, directeur BekenT Internet Marketing BV

over. Dit stimulatieproject wordt geïnitieerd door Syntens, de Kamer van Koophandel en de NOM.

schelte@bekent.nl

De uitdaging van het Noorden Mijn uitdaging ligt in het zaken doen met het Noorden. Inmiddels reis ik wekelijks af naar Amsterdam, Woerden, Den Bosch, Zaltbommel, Almere, Den Haag en Utrecht. Werk is daar ruim voldoende. En toch blijft mijn basis het Noorden. Ik wil blijven genieten van de cultuur en de eigenheid van de zakelijke ondernemer in onze regio.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

WISTErgeabonneerd Uinmiddels DAT... ruim 1.400 mensen zijn op de digitale nieuwsbrief van de NOM?

Er in 2007 totaal 27 bedrijven zijn bijgekomen?

De NOM er is voor nieuwe bedrijven, maar zeker ook voor bestaande bedrijven?

De NOM het ondernemers gemakkelijk maakt door one stop shopping te bieden? Dus dat alle relevante info over Noord-Nederland voorhanden is: over infrastructuur, wegen en waterwegen, over energie en grondstoffen, over de beschikbaarheid van werknemers en zelfs over de kwaliteit van het leven alhier?

De NOM een gidsrol kan vervullen op het traject van idee naar implementatie? De NOM u helpt met informatie, u in contact brengt met een groot netwerk en u ondersteuning biedt bij innovatie-projectmanagement?

NICE TO KNOW

NEED TO KNOW

Er dagelijks gemiddeld 270 mensen www.nom.nl bezoeken?

U samen met de NOM uw financieringsplafond kunt verhogen?

11

Een film met de zon in de hoofdrol

12

APA bv vestigt zich in Leeuwarden

Voor niets gaat de zon op. Helaas geldt dat niet voor zonnepanelen; die zijn zelfs tamelijk kostbaar.

Maar dat gaat veranderen, want de onderneming Advanced Photovoltaic Applications bv (afgekort APA bv) heeft een revolutionaire techniek ontwikkeld om zonnepanelen goedkoper te produceren: de zonnecellen worden met een spray-techniek aangebracht op de panelen, eigenlijk net als lak op een auto.

Zo ontstaat een dunne laag, ofwel film, van zonnecellen.

Een film met de zon in de hoofdrol.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Geproduceerd op locatie in Leeuwarden APA bv gaat de nieuwe film produceren in Leeuwarden.

Daarvoor wordt een gebouw gerealiseerd dat onder-

De NOM als regisseur

zoeks- én productiefaciliteiten combineert. De techniek om zonnecellen te sprayen kan hier worden ‘opge-

Een onderneming als APA bv past precies

schaald’ van laboratorium- naar productieniveau.

bij de energie-ambities van het Noorden.

Er is capaciteit voor ± 40.000 m2 zonnepanelen per

Daarom heeft de NOM de rol van project-

jaar. De investering bedraagt ca. 7 miljoen en levert

coördinator van de acquisitie van APA bv

130 arbeidsplaatsen op.

op zich genomen. Vanaf het eerste contact (april 2007) tot de eerste paal (begin 2008)

Een happy end voor het milieu

van het nieuwe gebouw is sprake geweest

De uitvinders van APA bv hebben jaren gewerkt aan

van een intensief samenspel tussen APA en

het ontwikkelen van de spray-techniek. Want zonne-

de NOM met een optimale vestigingsomge-

cellen laten zich niet zomaar spuiten, die moeten eerst

ving als inzet. Niet alleen overigens, maar

met innovatieve chemie gebruiksklaar gemaakt worden.

samen met de gemeente Leeuwarden,

APA bv wil met de nieuwe techniek een prijsdoorbraak

Rabobank en Stichting Bedrijfsgebouwen

veroorzaken op de markt voor zonnepanelen, die nu

Leeuwarden. Zo kon een winnende combi-

nog 17 cent per kWh kosten. Omdat zonne-energie

natie van advies, financiering en huisvesting

brandschoon én duurzaam is, is de APA-film goed

aangeboden worden.

nieuws voor het milieu.

13

Nieuw hoogtepunt voor de Piek Energie We hadden al olie en gas, we hadden al verstand van het opsporen, winnen, verfijnen en distribueren van energie. Maar in de sector zonne-energie kon het Noorden nog wel wat versterking gebruiken. Ook daarom is de komst van APA bv een nieuw hoogtepunt - en we gaan voor meer - voor één van de vier pieken in de Delta: Energie.

Het nieuwe logo van de NOM vertelt nog beter het huidige en toekomstige verhaal van de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Logo, kleurgebruik, typografie en vormtaal zorgen samen voor een nieuwe visuele identiteit.

Het laat zien dat we van nu zijn en de tijdgeest begrijpen.

Een eigentijds statement

14

S PM

PMS

422

383

PMS 425

De NOM staat voor investeren in ontwikkeling. Niet alleen door middelen als

Kleurstelling Ook de gekozen kleuren

kennis, kapitaal en contacten aan te wenden, maar vooral ook door energie,

hebben zeggingskracht. Groen staat voor

enthousiasme en betrokkenheid te tonen. Het nieuwe logo van de NOM is een

groei en ontwikkeling. Grijs is verbindend

verbeelding van dit gedachtegoed.

en staat voor samenwerking en zakelijkheid. Ook de kleurovergang van licht

De letters N, O en M lopen op in dikte: er zit ontwikkeling in. De O vormt een

naar donkerder grijs draagt bij aan het

beeldmerk binnen het logo. Zo uitgevoerd dat het symbool voor inschakelen en

idee van ontwikkeling.

stand-by is ontstaan. De in de O verzonken I visualiseert ook de essentie van het werk van de NOM: investeren in ontwikkeling. Op deze manier presenteert de NOM zich in alle verschijningsvormen als een actieve en betrokken partner.

Het nieuwe logo, de bijbehorende huisstijl en de the-

De ronde vormen tonen vriendelijk en toegankelijk, en verder is het beeldmerk

matiek Investeren in Ontwikkeling zijn ontwikkeld door

stevig, helder en duidelijk. Typisch Noordelijk dus.

Manisch Creatief.

I N V E S T E R E N

Dus...

Agressief verkeersgedrag ligt in NoordNederland (8,4%) lager dan in de rest van Nederland (10,6%).

Dierenpark Emmen is door de lezers van het ANWB-blad Kampioen tot de beste dierentuin van Nederland gekozen.

In Noord-Nederland kun je overnachten in een vuurtoren, reddingsboot of havenkraan.

Ieder jaar aan het begin van de zomer vindt in Leeuwarden het bekende Fries Straatfestival plaats. Met twee dagen lang muziek en acts op bijzondere locaties en in een fantastische sfeer.

I N

O N T W I K K E L I N G

Investeringen in 2007 De NOM investeert in participaties.

We zetten ons kapitaal in als we verwachten dat er meerwaarde gecreĂŤerd kan worden voor de bedrijvigheid in het Noorden.

Basis hiervoor ligt vooral in onze ervaringen. Niet alleen vanuit ons eigen ondernemen, maar zeker ook vanuit de ervaringen met andere ondernemers. Als betrokken partner kan de NOM meerwaarde bieden.

Niet alleen door het verschaffen van kapitaal, maar ook door een rol als commissaris, als adviseur. En als het nodig is schakelen we daarbij ook ons uitgebreide netwerk in.

In 2007 hebben we 46 participaties en leningen verstrekt aan bedrijven; een all time high! En in meer dan de helft van de gevallen was dat aan

Mensen in Noord-Nederland voelen zich veiliger op straat dan in de rest van Nederland.

starters of doorstarters. Het aandeel starters neemt nog jaarlijks toe, en de verwachting is dat dat nog wel even door zal gaan. Want we hebben plannen om ons nog meer

Het Groninger museum trekt jaarlijks zo’n 230.000 bezoekers met spraakmakende tentoonstellingen.

te concentreren op jonge ondernemingen, in de start- en in de pre-startfase.

Ook in de pieken (energie, water, sensortechnologie en life sciences)

De luchtkwaliteit van Noord-Nederland is heel goed. De concentraties fijnstof en stikstofdioxide zijn hier lager dan in de rest van Nederland Restaurant Doozo in Leeuwarden was in 2007 verliezend finalist van Mijn Tent is Top, en Bij Jansen uit Groningen drong in 2008 door tot de finale. Voorwaar geen slechte prestaties!

hebben we meerwaarde kunnen bieden. Hier is er sprake van 11 participaties en leningen, en dat betreft dan vooral de energiesector.

15

FinanciĂŤle belangen Amsterdam Assen

Beetsterzwaag Bruntinge Coevorden

Delfzijl Dokkum Drachten Dwingeloo Eelde Eemshaven

Emmen

Farmsum

Franeker

Gasselte Glimmen Groningen

Grou Hallum Haren Harlingen Haulerwijk Heeg Heerenveen

Hoogeveen

Joure

Zijdewind

Cosmocows B.V. Amdico B.V., H.E.S. Heerema Holding B.V. (h.o. Hecas), Interwell Holding B.V., Nofiq Holding B.V. NOM / ABN AMRO Startersfonds B.V. More-to.com C.V. Europark Coevorden - Emlichheim GmbH, J.G. van den Pol Holding B.V. (h.o. Apollo), Profibas Brandalarmeringssystemen B.V. Koninklijke Wagenborg B.V., RSP Holding B.V. Prins Holding N.V. BAIR B.V., Haswold B.V. R.T. Dwingeloo B.V. (h.o. Planetron) Groningen Airpark Eelde B.V. Eemshaven Sugar Terminal C.V., Holland Malt B.V., V&F Holding B.V. Catch Holding B.V., Color Wings B.V., Storage & Network Equipment Holding B.V., Wireless Value Beheer B.V. BioMethanol Chemie Holding B.V., Noord-Nederlandse Oliemolen B.V. ALU-Bouw Fryslân V.o.F, Bijlsma Meubelen Holding B.V. Mennega Metaalconstructies B.V. Alobi B.V. (h.o. Biorock) Antheus Magnesium B.V., Avesis B.V., BekenT Internet Marketing B.V., Bioclear Holding B.V., De Verbinding B.V., DHP Holding B.V., Enable IT B.V., Gino B.V., Greenship B.V., Integron Industrieel Totaalconcept B.V., IQ Corporation B.V., Kalooga B.V., Kiadis Pharma B.V., Mucosis B.V., Participatiemaatschappij Ondernemend Groningen B.V., Pezy Holding B.V., Polyganics B.V., Solenne B.V., Sound Intelligence B.V., Stichting Groningen Internet Exchange, TCN/SIG Telehousing B.V., TSC Holding B.V., Zernike Seed Fund B.V., Zwartwoud Beheer B.V. S. Hoekstra Warten B.V (h.o. DATC) Oreel Beheer B.V. Domatops B.V. Tohil Nederland B.V. (h.o. Sierra Nevada) Machandel B.V., Thazza B.V. Hoora V.o.F. Abel Telecom B.V., Glice International B.V., Health Prevent B.V., LetsStat B.V., Massolt Holding B.V. HSF Holding B.V., N.C.H. Beheer B.V., Rovecom Holding B.V. Axes Automotive B.V., Cryo Store B.V., Eye Locus Netherlands B.V., Global Environmental Solutions B.V., Trilobes B.V. / Trilobes Power International B.V.

Peildatum: 1 mei 2008

Olde

1

Dokkum

1

Hallum

Noor

Zwaagwesteinde

1

Kornho

1 Franeker

11

2 1

1

Leeuwarden

1

Winsum

2

Harlingen

Drachten

Grou

1

1

1 Beetsterzwaag

3 1

Sneek

Nijehaske

5

Heeg

5

Heerenveen

Joure

5 1

Oranjewoud

1 1

Lemmer

Wolvega

W

I N V E S T E R E N

ehove

rdhorn

2 1

Farmsum

Westerbroek

24

orn

2 1

Leek

Haren

2

Glimmen

1 Eelde

Marum

1

2

Ten Post

Groningen

1

3

Delfzijl

Middelstum

1

1

1

Sappemeer

5

Noordlaren

Winschoten

1

Oude Pekela

2

Veendam

1

Vlagtwedde

Zuidlaren

Haulerwijk

1

2

Waskemeer

1

Assen

4

1

Stadskanaal

Gasselte Ter Apel

1 Westerbork

1

1

Dwingeloo

1

Bruntinge

4 1

1 3

Coevorden

4

3

Emmen

Veenoord

Wijster

Hoogeveen Meppel

O N T W I K K E L I N G

Eemshaven

3

1

I N

Kornhorn Leek

Leeuwarden

Lelystad Lemmer Marum Meppel

Middelstum Nijehaske

Noordhorn Noordlaren Oldehove Oranjewoud Oude Pekela Sappemeer Sneek

Stadskanaal Ten Post Ter Apel Veendam

Veenoord Vlagtwedde Waskemeer Westerbork Westerbroek

Wijster Winschoten Winsum (FR) Wolvega Zijdewind Zuidlaren Zwaagwesteinde

Storteboom Group B.V. CIM Flight Decks B.V. (h.o. SimMotion), Data B. Mailservice Holding B.V., PendraCare Holding B.V. Advanced Photovoltaic Applications B.V., AquaExplorer B.V., Datacenter Fryslân B.V., Grendel Games V.o.F., Heijne Reklame Groep, IT Accent B.V., Living Foods B.V., S. Keikes (h.o. De Gouden Phoenix), Paintcube B.V., Van Ulzen Leeuwarden Beheer B.V. (h.o. Wannit), Vergnes Holding B.V. Eclair-E N.V. Intelligent Controls Ymir V.o.F. Coöperatieve Vereniging De Nieuwe Band Agrifirm Verdeel B.V., Astava Holding B.V., B.V. Drentse Participatiemaatschappij, Varibel B.V. Vast Holding B.V. F. Bosma Beheer B.V., Merkus Hekwerk Expert B.V., Newion Investments Management B.V., R&G Beveiliging B.V., TBV Holding B.V. Micro Key B.V. Lyonesse B.V. I2 Controls Tjaarda Oranjewoud B.V. Drenth Holland B.V., Strating Beheer B.V. Smit Sappemeer Beheer B.V., Studio 4 Beheer B.V. Lampe Holding B.V., PID Stainless Products V.o.F., Thermo-Sound Cell Productions B.V. CrystalQ B.V. Amca Beheer B.V. / Amca Engineering B.V. Indugroep Participaties B.V. (h.o. Wijdeven) ABS Beheer B.V., Kisuma Euro B.V., N.V. Ontwikkelings- maatschappij Rail Service Centrum Groningen, Nedmag Industries Mining and Manufacturing Holding B.V., Zechstein Minerals B.V. Bischop Holding B.V. Emslandermeer B.V. ZiuZ B.V. Intelligent Lectern Systems B.V. A. Houwing Winschoten Beheer B.V., Volharding Shipyards Holding B.V. Hilbrands Laboratorium B.V. Degaboard B.V. / Adwen Beheer B.V. Miedema Holding Winsum B.V. Travaillé Beheer B.V. (h.o. Wolvega Panelen) Teamwork Technology B.V. Ritinimara B.V. O.K. Fish B.V.

Het water

de gedachten

18

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

keren,

laten stromen

19

Wat wil je, als je land voor een groot deel onder de zeespiegel ligt. Dan moet je vechten tegen het oprukkende water. Daarom zijn Nederlanders nogal goed in het ontwerpen en bouwen van waterkeringen, zoals dijken. Zo goed, dat we niet alleen zelf droge voeten houden, maar ook kennis en techniek exporteren naar andere landen waar het water loert en dreigt. En nu is er de IJkdijk, waarmee Nederland op zevenmijlslaarzen voortgaat op de ingeslagen weg.

www.ijkdijk.nl

IJkdijk, intelligente dijk De IJkdijk is op het eerste gezicht een gewone dijk. Maar dat is het niet.

Want deze dijk is uitgerust met een groot aantal sensoren, die voortdurend metingen doen. Peilmeters voor het waterniveau, glasvezel voor temperatuurverschillen en zogenaamde luisterbuizen voor trillingen, om er maar enkele te noemen.

De gegevens die deze sensoren leveren, worden verwerkt en geïnterpreteerd door de supercomputer Stella op de RUG in Groningen. Zodoende komen we steeds meer aan de weet over de oorzaken van dijkverzakking, -breuk of instorting en kunnen nieuwe gedachten over het ontwerpen en bouwen

Overal op de wereld liggen overstromingen

van waterkeringen vrijelijk stromen.

op de loer. Daarom is expertise van water-

Meer zekerheid, minder kosten

keringen veel geld waard. Reden waarom

De nieuwe ideeën die ontstaan dankzij de IJkdijk, kunnen mensenlevens

de NOM mede-initiatiefnemer van de

redden én een hoop geld besparen. Neenee, geen miljoenen, maar miljarden.

Want een dijk met sensoren houdt niet alleen de buitenkant, maar ook de binnenkant in de gaten en slaat alarm als er gevaar dreigt. Daardoor kunnen rampen voorkomen worden, omdat hun komst door sensoren ‘verraden’ wordt. Beter dan in het verleden kunnen we zien of evacuaties, plus de 20

De NOM als founding father

IJkdijk is, één van de vijf founding fathers.

De andere vier zijn Deltares, IDL Sensor Solutions, STOWA en TNO.

overlast en de kosten die ermee gepaard gaan, nodig zijn.

De vijf partners hebben elkaar nodig.

Een ander voordeel is dat de IJkdijk ons in staat stelt het ontwerp van een

Niet alleen omdat IJkdijk grootschalig is

dijk beter af te stemmen op de werkelijke dreiging. Dat kan betekenen dat een dijk veel minder hoog hoeft te worden dan aanvankelijk werd gedacht.

En de rekening ook.

en aanzienlijke investeringen vereist, maar vooral omdat ze elkaars kennis aanvullen.

Deltares en TNO zijn gericht op kennis, IDL

Kansen als water De IJkdijk is een levensgrote proeftuin waarin instellingen en ondernemers uit verschillende disciplines diverse experimenten uitvoeren en ideeën toetsen op haalbaarheid. Weg- en waterbouw, meet- en regeltechniek en

Sensor Solutions bevordert de toepassing van sensoren, STOWA legt de nadruk op de

informatietechnologie zijn de peilers, maar ook wetenschappers, adviseurs

aansluiting bij de dagelijkse praktijk van het

en overheden denken en doen enthousiast mee.

watermanagement en de NOM maakt zich

De IJkdijk vergroot de kansen van Nederlandse ondernemers op de wereldmarkt, want de kennis en de systemen die hier ontwikkeld worden, zijn toepasbaar in alle landen waar het water weleens wat té opdringerig wordt.

sterk voor het waarmaken van de economische belofte.

Bellingwedde • Bonn • Dhaka • New Orleans • Paris Welke plaats hoort in dit rijtje niet thuis?

interesse uit tal van landen die leven met water: Duitsland, Frankrijk en de Verenigde

Het lijkt een makkelijke vraag, maar u

Staten participeren al in het project, er is concrete belangstelling uit Bangladesh. Een

kunt zich zomaar vergissen: Belling-

dramatisch voorbeeld is de belangstelling uit de Amerikaanse stad New Orleans, die

wedde is de hoofdstad van de wereld

door toedoen van de orkaan Katrina overstroomde en grotendeels verwoest werd.

als het gaat om waterkeringen. Dat

Het stadsbestuur hoopt in Bellingwedde te leren hoe herhaling van dat scenario

komt allemaal door de IJkdijk. Die wekt

voorkomen kan worden.

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Laat ‘m maar breken, verzakken en instorten!

Het dorp Wilnis werd in de zomer van 2003 opgeschrikt door een dijkbreuk. Een hele woonwijk kwam onder water te staan. De ramp verraste iedereen, want de dijk leek zo solide. Nederland was in rep en roer, het nieuws haalde voorpagina’s over de hele wereld. Hoe kon dit gebeuren, uitgerekend in het land dat zo veel ervaring met waterkeringen heeft? En hoe zat het met die andere 17.000 kilometer dijk in ons land? Was die wel veilig? Daar wilden we het fijne van weten!

Om te voorkomen dat er nieuwe rampen gebeuren, mogen wetenschappers nu rampen nabootsen met de IJkdijk.

Laat ‘m maar breken, verzakken en instorten, maar breng alle processen die zich daarbij voltrekken in kaart met sensoren en de brute force computer Stella. Dan krijgen we meer inzicht in de oorzaken van dijkverzwakkingen en kunnen we rampen in de toekomst voorkomen. In eigen land, maar ook in de rest van de wereld.

21

Donderdagmorgen, de wekker gaat om kwart voor zes, het is 10 april en vandaag is de grote dag. Het belooft ook een mooie dag te worden, het is vannacht helder geweest.

Door de mistflarden rijd ik naar Harlingen. Onderweg steekt een koe af en toe haar kop boven de laaghangende mist uit, de thermometer zegt dat het iets boven nul is. Ik ga naar Harlingen want daar ligt Georgina P.G., een productentanker van bijna 130 meter met een vrachtcapaciteit van 10.000 ton. De tanker ligt klaar voor de laatste proefvaart met de mensen van de rederij, keuringsinstanties, leveranciers en natuurlijk de werf Volharding. Lekker op tijd loop ik de helling op, het is al een drukte van belang. De cateraars sjouwen eten voor een hele week aan boord, hoeveel mensen gaan er eigenlijk mee?

Het schip ziet er fantastisch uit, keurig in de verf, de pijpen aan

Trots op NoordNederlands Fabrikaat

dek glimmen en alles is lekker nieuw. Via een hoge trap bereik ik het dek en loop ik richting dekhuis alwaar de BHV-er de inschepingslijst bijhoudt. ‘Naam?’ Ik zeg mijn naam en ik sta gelukkig als gast op de lijst. ‘Zeg, hoeveel mensen gaan er eigenlijk mee vandaag?’ De man antwoordt: ‘Ruim 40, dat wordt dus een gezellige boel!’

Inmiddels wordt het steeds drukker aan boord en ik begin zo hier en daar eens even rond te neuzen. Het is lang geleden dat ik met een technische proefvaart mee ben geweest. Omdat ik voor de NOM de maritieme sector behartig, is het reuze leerzaam om dit oer NoordNederlandse eindproduct binnenstebuiten te keren, en daar is vandaag alle tijd en gelegenheid voor.

De loods is al op de brug en de sleepboot komt langszij, de trossen worden binnengehaald en langzaam varen we de Harlinger haven uit. Als we het zeegat tussen Vlieland en Terschelling naderen gaat de loods van boord en kunnen de proeven op zee beginnen.

Wytze G. Rijke rijke@nom.nl

Naast bijvoorbeeld het testen van het ankergerei is er ook een groot aantal testen dat minder spectaculair is. Zo worden geluid

en trillingen op verschillende plaatsen in het schip gemeten tijdens wisselende snelheden.

Volgens mij is hier met het ontwerp en de bouw prima rekening mee gehouden. De ‘noodstop’, van volle kracht vooruit naar volle kracht achteruit, valt qua lawaai en trilling ook enorm mee, maar goed, ik was niet in de machinekamer aanwezig. Verder is het de bedoeling dat we vier uur op vol vermogen draaien zonder dat er alarmbellen vanuit de machinekamer gaan rinkelen. Dit houdt in dat we met volle vaart tussen de Waddeneilanden heen en weer varen, en inderdaad, er klinken geen alarmsignalen. Ik heb het gevoel dat deze boot gewoon super is en knoop een praatje aan met de toekomstige Engelse kapitein. Hij weet mij te vertellen dat zijn rederij het liefst met Noord-Nederlands fabrikaat werkt en straalt nu al trots uit dat hij binnenkort met dit kwaliteitsschip mag varen.

Later op de avond varen we Harlingen weer binnen. Georgina P.G. wordt de volgende week aan de rederij overgedragen. De Georgina P.G. voldoet meer dan uitstekend aan alle eisen waarvoor ze gemaakt is. Het was een lange mooie dag …

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

‘Voor mij is de NOM een dynamische en duurzame (bio)brandstof voor heel ondernemend NoordNederland.’

Rob Prins,

Over 2007 heeft NOM Finance een resultaat behaald van 3,5 miljoen.

voorzitter Raad van Commissarissen

Dat is ongeveer gelijk aan het vorige jaar. Hierdoor hebben we fors in ontwikkelingen kunnen investeren: naast subsidies zo’n 1,8 miljoen uit onze eigen middelen. Hierdoor zal de concurrentiepositie van het ‘Ik zie de NOM vooral als een succesvolle participatiemaatschappij die stevig bijdraagt aan de ontwikkeling van Noord-Nederland.’

Henk Bosma,

MKB nog steviger worden.

Met onze aandeelhouders en subsidiegevers hebben we een aantal doelstellingen vastgesteld over de periode 2007-2010. De resultaten tot nu toe laten zien dat we goed op schema liggen: • Tot 2010 willen we € 80 miljoen uitzetten. Het resultaat van 2007 was € 15,4 miljoen. Dat vraagt om extra inspanningen.

lid Raad van Commissarissen

• Met de afspraak dat we in vier jaar 3.500 arbeidsplaatsen zouden creëren of behouden, lopen we met 1.490 in 2007 mooi op schema.

• Nuon besloot tot de vestiging van een multi fuel centrale. Hiermee ‘De NOM heeft een belangrijke rol gespeeld In het wegwerken van de achterstandsituatie van

is een investering gemoeid van 1,3 miljard. Het plan was om tot 2010 zo’n 800 miljoen aan investeringen uit te lokken!

• Met onze ontwikkelingsprojecten willen we in vier jaar een investeringsimpuls creëren van € 50 miljoen.

Noord-Nederland.’

23

Dolf Vogd, lid Raad van Commissarissen

‘Nuchter Noordelijk ondernemerschap, de best houdbare factor!’

2007

Jan E. de Vries, lid Raad van Commissarissen ‘Noord-Nederland kent vele stimulansen voor de economische ontwikkeling, maar de NOM is hèt echte instrument voor de stimulering van NoordNederland.’

H. Weggemans, lid Raad van Commissarissen

in cijfers

Geconsolideerde balans per 31 december 2007 (x â‚Ź 1.000,-) (voor resultaatbestemming)

2007

Activa

2006

FinanciĂŤle vaste activa 25.473 23.864 7.994 9.749 8.756 7.959 2.050 2.143 44.273

43.715

1.814 2.016 44.386 44.362 46.200

46.378

Totaal activa

90.473

90.093

Groepsvermogen

79.569

77.896

Participaties Vorderingen op participaties Overige leningen u/g Effecten

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

24

Passiva

Voorzieningen Personeelsvoorziening

1.934

1.896

1.934

1.896

Langlopende schulden Staat der Nederlanden / Samenwerkingsverband Noord Nederland inzake Innovatiefaciliteit Kredietinstellingen EU Programma Secretariaat

1.851 5.001 -

1.777 3.749 1.974

6.852

7.500

Kortlopende schulden

2.118

2.801

90.473

90.093

Totaal passiva

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2007 (x â‚Ź 1.000,-)

2007

Financieringsbedrijf

2006

Opbrengsten Rente- en provisiebaten Ontvangen dividenden Opbrengst commissariaten Resultaat verkopen participaties Bijdrage EU Programma Secretariaat

6.224 5.610 3.918 7.119 144 199 1.818 4.355 2.324 -

Resultaat Stimuleringskredieten en Innovatie- en Ontwikkelingskredieten Projectmanagement

88 411 9 9 14.525 17.703

Kosten Personeelskosten Overige kosten

1.585 1.403 1.070 1.002

Saldo van de dotaties aan de voorziening voor financiĂŤle vaste activa

Resultaat financieringsbedrijf

Ontwikkelingsbedrijf

8.393 11.318 11.048 13.723 3.477 3.980

Opbrengsten / vergoedingen Ministerie van Economische Zaken

2.379

2.388

Bijdrage Provincies

513

501

Bijdrage Provincies inz. Reg. Netwerken

415

415

Diensten aan derden

137

387

3.444 3.691

Kosten Personeelskosten

2.791 2.825

Overige kosten

2.457

Resultaat Ontwikkelingsbedrijf

Resultaat voor en na belastingen

2.138

5.248 4.963 -1.804 -1.272

1.673 2.708

25

De wereld ligt open voor Noordelijke bedrijven.

Maar dat geldt ook voor concurrenten uit lagelonenlanden. Om een rol te spelen in de strijd om de wereldmarkt is innovatie pure noodzaak. Autoproducent Toyota toont al jaren hoe zoiets aangepakt moet worden. Als een van de 26

weinige autofabrikanten ter wereld blijven zij groeien en veel winst maken.

Hun recept: Lean Thinking!

Lean maakt een bedrijf transparant, maakt duidelijk wat beter kan. Het betekent wel dat er grote veranderingen doorgevoerd moeten worden. Lean bedrijven zijn constant en systematisch bezig hun processen te verbeteren of te vernieuwen. Verspilling is een hoofdzonde en Pull het sleutelwoord: de orders van de klant bepalen wat er gemaakt wordt, niet de beschikbaarheid van machines

fitness

Lean

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

voor bedrijven

Thinking 27

NOM heeft het gedachtegoed

‘Ook voor het personeel moest de

achter lean omarmd omdat het

knop om. Dat kostte tijd, ondanks

MKB-bedrijven fitter maakt en

trainingen en workshops. Iedereen

een hefboomfunctie vervult naar

moest opeens denken in termen

innovatie. De afgelopen twee jaar

van verbeteren. Als iemand een

organiseerden we het netwerk-

fout ontdekte werd alles stil gezet

programma Lean Innovation; een

tot er een oplossing was.’ Ondanks

volgend, nog breder programma is

de aanloopproblemen had de

in voorbereiding.

nieuwe aanpak wel degelijk effect.

Lean werken loont. Toyota laat dat

Al snel kon dezelfde productie

zien in Japan, Nefit bewijst het in

gedraaid worden op 3 in plaats van

Noord-Nederland. Hoe een Drents

7 productielijnen. In 2003 was het

bedrijf zich met behulp van lean

bedrijf toe aan de volgende stap:

ontwikkelde tot internationaal rol-

één productielijn die helemaal aan

model…

de leanprincipes voldeed.

‘Verdubbel de productie binnen vijf jaar’ In 1993 werd ketelproducent Nefit overgenomen door het Duitse Buderus. Een droomhuwelijk, want via Buderus kon Nefit eindelijk 28

de Europese markt op. In 1999 vernam Plantmanager Hoving wat dat precies inhield: verdubbeling van de productie in vijf jaar. ‘Na de eerste schok was onze reactie: grond aankopen en uitbreiden!

De juiste onderdelen zijn steeds op de juiste plek voorhanden via een uitgekiend supermarktsysteem.

Maar daar stak Buderus een stokje voor. Volgens hen kon de bestaan-

Elke verspilling de deur uit

de productie een stuk efficiënter.

Deze overzichtelijke montagelijn

Ik was het daar niet mee eens, ik

is de basis van het recente succes.

dacht toen nog dat we het prima

Sinds 2003 zijn er continu verbete-

deden. Tót we in contact kwamen

ringen aangebracht die het werken

met leanspecialist Porsche Consul-

nog makkelijker maken. ‘Alles kan

ting. Na een paar bezoeken aan de

altijd beter! Dat is het uitgangs-

Porschefabrieken was ik helemaal

punt van lean en de filosofie van

om. Bekeerd.’

ons bedrijf. Als je alles transparant maakt, zie je steeds meer verbe-

Stapje voor stapje werd het produc-

terpunten.’ Elke verspilling bij

tieproces aangepakt volgens vier

Nefit is aangepakt. Wachttijden,

leanprincipes: Nul fouten, Klan-

omsteltijden, onontdekte fouten,

tentact, One-piece-flow en Pull.

overbodige voorraden en onnodige

Dit ging gepaard met de nodige

handelingen zijn geëlimineerd.

kinderziektes en aanloopkosten.

(Interne) transporttijden en de

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

resterende handelingen zijn tot

‘Alles kan altijd beter’ Nefit wint industrieprijs ‘Fabrik des Jahres’ door lean montageproces

een absoluut minimum beperkt. In plaats van een vaste taak aan een band, werkt elke medewerker aan zijn eigen apparaat. De werkplek draait mee met het productieproces, de juiste onderdelen zijn steeds op de juiste plek voorhanden via een uitgekiend supermarktsysteem.

‘De klantvraag bepaalt de productie’, legt Hoving uit. ‘Een medewerker krijgt een kaart met het bestelde type, leest die in en kan beginnen. Bij alle onderdelen die hij voor zijn apparaat nodig heeft branden lampjes. We kunnen elk type binnen een uur maken en dus op zeer korte termijn leveren. Onze leverbetrouwbaarheid is inmiddels 99,7%. Op deze manier hoeft de klant geen grote voorraden aan te houden en kunnen we onze productie precies afstemmen op de vraag uit de markt.’

Aan toeleveranciers stelt Nefit hoge eisen. Alle onderdelen moeten binnen 4 uur leverbaar zijn. ‘We proberen de leanprincipes ook aan onze toeleveranciers over te brengen. Onnodige voorraden in hun magazijn is ook verspilling.’

De meeste toeleveranciers houden

Gezienus Hoving (links op de foto naast Koos Slootweg,

een voorraad voor 2 weken aan in

directeur productie Nefit) heeft het de laatste tijd al vaak

een extern beheerde supplier hub

uitgelegd. Wat lean nu precies inhoudt. Wat er allemaal ver-

in het Friese Heeg. Nefit zelf heeft

anderd is bij Nefit. Hoe het zo gekomen is. Sinds Nefit in 2007

het onderdelenmagazijn afgeschaft.

de prestigieuze Duitse industrieprijs ‘Fabrik des Jahres’ won

De kleine voorraad die resteert, ligt

in de categorie ‘Hervorragende Montage’, staat de

direct naast de productielijn. ‘Als

Buinense fabriek in het middelpunt van de belangstelling.

ons Kanban-systeem aangeeft dat er onderdelen nodig zijn gaat er een signaal naar Heeg en dan is het hier binnen 4 uur. Met dit systeem hebben we een voorraadreductie van 30 naar 6 dagen gerealiseerd.’

29

www.nom.nl

nom.nl

Een nieuw logo, een nieuw magazine, een nieuwe website, ‘New NOM’. Is er nog iets bij het oude gebleven?

www.nom.nl In 2007 ontwikkelden we een nieuwe site. Met meer content, een

Participaties

betere uitstraling en meer mogelijkheden. Toch zullen we ook die

Mag niet ontbreken: een overzicht

binnenkort alweer inhoudelijk opnieuw onder de loep nemen.

van onze participaties. Bedrijven

Gelukkig kan dat vrij gemakkelijk.

waar de NOM door middel van een

Onze site is opgebouwd op basis van MMBase en maakt het

achtergestelde lening, risicoka-

mogelijk om ca. 90% van de informatie zelf aan te kunnen passen.

pitaal, aandelen of anderszins in

Niks lange lijnen dus. Korte klappen, daar houden we van. Als we

participeert. In het hart van deze

nu iets nieuws te melden hebben, dan weet u dat direct. Nom.nl

NOMMER vindt u alle participaties

geeft altijd een overzicht van de meest actuele stand van zaken.

letterlijk in kaart gebracht. De site geeft meer achtergrondinformatie

30

Handige iconen

per bedrijf met (als die aanwezig

Alle content op www.nom.nl is gekoppeld aan een onderwerp.

is) een directe doorlinkmogelijk-

En deze onderwerpen zijn weer gekoppeld aan een icoon. Een klik

heid.

hierop geeft een overzicht van alle berichten.

Projecten Evenementenkalender

Soms is het een project, vaak is het

We hebben bijvoorbeeld dé evenementenkalender van Noord-

veel meer dan dat. Toch hanteren

Nederland. Evenementen die passen binnen de strategie van de

we de term projecten om verdere

NOM plaatsen we. Laat het ons weten!

uitleg te geven over activiteiten waar de NOM in participeert.

Bedrijventerreinen

Duidelijk een groeiend element op

Op zoek naar een bedrijventerrein in Noord-Nederland? Op

de site. Leuk project. Hé, daar is de

www.nom.nl kunt u uw eigen criteria aangeven. De site geeft een

NOM bij betrokken!

overzicht én maakt een vergelijking tussen de terreinen. De selectie ervan is gedaan door de NOM in samenspraak met de Noord-

Nieuwsbrief

Nederlandse gemeenten. Criterium hierbij is dat de terreinen

Elke donderdag versturen we

geschikt zijn voor nationale en internationale acquisitie.

onze nieuwsbrief naar zo’n 1.400

De getoonde bedrijven per terrein hebben een bovenregionaal/

lezers! Noord-Nederlands nieuws,

internationaal karakter. Dit wil zeggen dat ze een miljoenenomzet

wekelijkse kost zeg maar. Nog niet

hebben en het grootste deel van deze omzet verwerven buiten

aangemeld? Gewoon snel even

Noord-Nederland. De bedrijvenselectie is gemaakt door de NOM.

doen! Op nom.nl.

Uitgelezen Wie durft?

I N V E S T E R E N

I N

O N T W I K K E L I N G

Bestellen U bestelt het boek (à € 20,-) door een mail met uw naw-gegevens te sturen naar gewoondurven@nom.nl.

Een boek met als titel ‘Gewoon

Dertien ondernemers namen ook

U kunt het bedrag overmaken (aantal boeken x € 20,00

Durven!’ maakt nieuwsgierig! En

het risico hun verhaal te vertellen.

incl. 6% BTW en verzendkosten) op TxU Bankrekening

terecht! Geen verhalen over bungy-

Folkert van der Meulen (NOM) en

67.04.47.595, o.v.v. Gewoon Durven. TxU BTW nummer

jumpen, het beklimmen van de

Henk Nicolai tekenden op.

NL804127451B01. U ontvangt het boek direct nadat

hoogste berg of gapende afgronden.

Het resultaat is bijna een ‘jongens-

uw betaling binnen is.

Wel verhalen van ondernemers uit

boek’, aldus Folkert, ‘maar is beslist

Noord-Nederland. Ondernemers

ook leesbaar voor meisjes’. De toon

die risico’s hebben durven nemen

is semi-literair, de verhalen zijn

of moesten nemen. En die samen

eerlijk en openhartig, en er ontstaat

met de NOM, in het kader van het

een beeld van ontwikkeling van

TxU (Toeleveren x Uitbesteden)-

mensen en hun bedrijven, maar

programma hun concurrentie- en

zeker ook van de Noordelijke eco-

groeistrategie bepaalden.

nomie in de afgelopen decennia.

De huizen zijn ruim en relatief goedkoop; mensen voelen zich veilig; files komen nagenoeg niet voor; de lucht is écht schoon; en dan zijn er nog de festivals, musea, sterrenrestaurants, et cetera.

Dit en nog meer leest u in Dit is super! Roadbook van het Noorden.

Het boek bestaat uit twee lagen.

De eerste vertelt het verhaal van De Noordelijke economie doet het goed! De werkloosheid neemt af, nieuwe bedrijven worden opgestart en ambitieuze plannen gerealiseerd. Maar dat is niet de enige reden waarom steeds meer mensen graag in Noord-Nederland wonen. Minstens zo belangrijk is het uitstekende woon- en leefklimaat.

DIT IS SUPER!

Roadbook van het Noorden

Dylan en Charlotte, die een rondreis maken door het Noorden. De tweede laag toont aan de hand van cijfers en kaarten aan dat het goed wonen, werken en leven is in Noord-Nederland.

Geïnteresseerd? Stuur een mail naar info@nom.nl.

31

Ambitie om te groeien?

Schakel de NOM in!

Het zit in de natuur van iedere ondernemer: de ambitie om te groeien. De zaak van de grond te krijgen, tot bloei te brengen en - uiteindelijk - resultaat te oogsten.

Dat is hard werken. Maar u staat er niet alleen voor, want de NOM helpt u graag om uw ambities waar te maken.

Bijvoorbeeld door u in contact te brengen met partners, leveranciers of adviseurs.

Door u een lening te verstrekken, op subsidiemogelijkheden te wijzen, u te helpen met het vinden van een geschikte locatie.

Of door aandeelhouder in uw bedrijf te worden en u met raad en daad terzijde te staan.

Zo legt de NOM een vruchtbare voedingsbodem voor Noord-Nederlandse ondernemingen.

Kijk eens rond op www.nom.nl. Ontdek wat de NOM voor u kan betekenen, bepaal met wie u om de tafel wilt en bel of stuur een e-mail.

Kortom: schakel de NOM in!

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Paterswoldseweg 810 Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 44 • F (050) 521 44 00 E info@nom.nl • I www.nom.nl

N.V. NOM Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland