Nutriënt & Supplement Magazine 4-2021

JAARGANG 1 • EDITIE 4 • 2021

VAKINFORMATIE VOOR GEZONDHEIDSPROFESSIONALS OVER HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN EN ORTHOMOLECULAIRE PREPARATEN

Vitamine

A

en het immuunsysteem

Migraine en darm-breincommunicatie

GABA

belangrijkste neuro­ transmitter in het centraal zenuwstelsel

De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor medische beroepsbeoefenaars

Kies voor puur Doordat wij plantaardige capsules gebruiken hebben we zo min mogelijk hulpstoffen nodig. Verder zijn ze ook nog eens vrij van geur-, kleur- en smaakstoffen. Echte pure supplementen dus!

Nu in een nieuwe, duurzamere verpakking gemaakt van 100% gerecycled plastic (rPET). Hierdoor hoeft er geen nieuw plastic geproduceerd te worden. En daar zijn we blij mee.

310 Ester-C • Natuurlijke vorm van vitamine C die het lichaam goed herkent en opneemt • Vitamine C ondersteunt de afweer en zorgt mede voor een goede weerstand • Als antioxidant helpt vitamine C het lichaam te beschermen tegen invloeden van buitenaf

605 L-Glutamine • Meest voorkomende nietessentiële aminozuur

1204 Pre-en Probiotica • Hoge dosering pre- en probiotica van het Lab4-complex

• Glutamine is een van de bouwstenen van glutathion

• Met 500 mg fructooligosacchariden (FOS)

• Komt onder andere voor in kwark, eieren, soja, tarwe, spinazie, bonen en tofoe

• Bacteriën uit het Lab4-complex hebben een goede maagoverleving en kunnen bij de maaltijd worden ingenomen

Scan de QR code en lees meer over AOV!

t 036 5460920 • i www.aov.nl

VOORWOORD

COLOFON Hoofdredactie Sacha van den Ende sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert maartje@inspiredcommunications.nl

Redactieadres Hoofdstraat 21 | 6994 AC | De Steeg

Een jaar Nutriënt & Supplement

Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Hoofdstraat 21 | 6994 AC | De Steeg info@inspiredcommunications.nl

Deze vierde editie van Nutriënt & Supplement maakt de eerste jaargang compleet! We willen iedereen bedanken voor de enthousiaste reacties. Die maken dat we met veel plezier aan de tweede jaargang gaan beginnen.

Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons

Advertentieverkoop Vertregt | S&C frans@vertregt.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk indienen bij de redactie per e-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, productinformatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie.

In deze editie kun je 3 diepte-artikelen lezen. Het eerste artikel is van Robert van Esch en Maurice Kool en gaat over de pathofysiologie van migraine en clusterhoofdpijn. Een uitgebreid artikel waarbij de auteurs zoveel interessante informatie vonden, dat we het artikel in 2 delen hebben geknipt. Het eerste deel lees je vanaf pagina 9 en het vervolg kun je lezen vanaf pagina 30.

Ook Jan Blaauw zoemt in zijn artikel weer in op vitaminen, mineralen en kruiden die door de pandemie de interesse van onderzoekers hebben gewekt. Deze keer gaat zijn artikel over vitamine A. “Aangezien vitamine A de virale replicatie kan remmen door de upregulatie van de aangeboren immuniteit, lijkt het erop dat vitamine A veelbelovend kan zijn in de preventie en behandeling van longinfecties die voortkomen uit COVID-19. ” Ten slotte nog een uitgebreid artikel over de werking en toepassing van GABA, de belangrijkste, inhiberende (remmende) neurotransmitter in het centraal zenuwstelsel.

Daarnaast kun je natuurlijk informatie lezen over nieuwe producten en ingrediënten en vind je nieuws uit het veld en boekentips.

We wensen je weer veel leesplezier toe!

Sacha van den Ende Hoofdredacteur

©Copyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

3

PROVIFORM HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN

100% VITAMINE C MAGNESIUM ASCORBAAT MET QUERCETINE, VEGAN D3 EN DRUIVENPITEXTRACT

Vitamine C1000 Magnesium PLUS 100% vitamine C magnesium ascorbaat Niet zure gebufferde vorm van vitamine C met magnesium 200 mg quercetine per dagdosering VEGAN vitamine D3 druivenpit extract 100% natuurlijke hulpstoffen Geschikt voor veganisten Glazen verpakking voor optimale versheid en bescherming van de ingrediënten tegen oxidatie

• Artikelnummer P395: 90 vcaps | consumentenprijs 25,90 • Artikelnummer P397: 180 vcaps | consumentenprijs 46,80

Samenstelling per 2 capsules: RI% Vitamine C (uit 1412 mg magnesium ascorbaat)

1200 mg

1500

94 mg

26

Vitamine D3 VEGAN (uit algen) 800 IE

20 mcg

400

Quercetine

200 mg

Druivenpit extract (95% polyfenolen)

120 mg

Magnesium (magnesium ascorbaat)

EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT

Voor meer informatie kijk op www.proviform.nl

3 Voorwoord en colofon 5 Inhoudsopgave 6 Visoliepreparaat met hoog gehalte DHA

7 Nieuw van Minami:

EPA + DHA Liquids

8 Vitamine C1000

Magnesium Plus

29 Seleen: Weerstand... en zoveel meer!

30 Vervolg: Migraine en

darm-brein-communicatie

35 Extra ondersteuning van het immuunsysteen

37 Vitamine D3 en vitamine K2 39 Kinderen en voedingssuppletie: een goede start

9 Migraine en darm-brein-

communicatie - Robert van Esch en Maurice Kool

15

Relaxcomplex: Magnesiumtauraat 1250 mg & Vitamine D3

17 Het belang van methylering 18 Beweging gunstig voor

microbioom

21

Synergie tussen vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen voor een optimale ondersteuning van het immuunsysteem

40 Pandemie haalt de interesse

van onderzoekers naar de inzet van vitaminen, mineralen en kruiden naar boven: vitamine A (deel 3) - Jan Blaauw

45 Opleidingen en congressen 51 Reverse engineering van

chronische aandoeningen

52 Boekrecensie 54 GABA 59 Ook huisdieren behandelen

met natuurlijke supplementen?

23 MultiPerfect van Nutalis

61 Wat zijn Edelgistvlokken?

24 Kort nieuws

62 Vitamine D bij prikkelbare-

27 Werking van Streptococcus

darmsyndroom

salivarius K12 (BLIS-K12TM)

5

VOORLICHTING VITALS

“De producten van Minami staan bekend om de uitzonderlijk hoge kwaliteit en zuiverheid.”

Visoliepreparaat met hoog gehalte DHA

DHA is een meervoudig onverzadigd omega 3-vetzuur. Het is een belangrijke bouwsteen voor de hersenen en draagt bij tot de instandhouding van de normale hersenfunctie. Verder ondersteunt DHA de conditie van het oog en helpt het om normaal te kunnen zien. Deze gunstige effecten worden verkregen bij een dagelijkse inname van 250 mg DHA. MorDHA Original voor zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven • belangrijk tijdens zwangerschap en borstvoeding • hoge dosering van 480 mg DHA per softgel • met aangename citroensmaak MorDHA Original is uitermate geschikt voor zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven. Extra inname van minimaal 200 mg DHA door de moeder, naast de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 250 mg EPA plus DHA, draagt bij tot de normale ontwikkeling van de ogen en de hersenen bij de foetus of bij de zuigeling die borstvoeding krijgt.

Minami Minami is een internationaal visolie-merk dat in Nederland wordt gedistribueerd door Vitals. Minami en Vitals hebben elkaar gevonden door een gedeelde ambitie om voedingssupplementen aan te bieden van de hoogste zuiverheid en kwaliteit.

6

De basis van elk Minami-product bestaat uit hoogwaardige omega 3-vetzuren (uit visolie of uit algen). Minami gebruikt hiervoor een gepatenteerde milieuvriendelijke productiemethode (superkritische CO2-extractie). Hierdoor worden zeer hoge doseringen omega 3 en een niet te evenaren zuiverheid bereikt.

Superkritische CO2-extractie vindt plaats bij lagere temperaturen. Dat is van groot belang voor het behouden van de gunstige eigenschappen van de kwetsbare onverzadigde omega 3-vetzuren.

Daarnaast worden er bij CO2-extractie geen chemische oplosmiddelen gebruikt, die anders in de olie achter zouden kunnen blijven. De producten van Minami staan bekend om de uitzonderlijk hoge kwaliteit en zuiverheid. Bij elke productie wordt door externe laboratoria de zuiverheid geanalyseerd. Zeker bij visolie is deze zorgvuldigheid heel erg belangrijk, omdat vis tegenwoordig helaas verontreinigingen kan bevatten door vervuiling van zeewater.

Lees meer over MorDHA Original op www.vitals.nl

VOORLICHTING VITALS

Nieuw van Minami:

EPA + DHA Liquids Hooggedoseerde vloeibare visoliesupplementen voor volwassenen en kinderen EPA + DHA Liquid • met maar liefst 1500 mg EPA en 1500 mg DHA per 5 milliliter • in triglyceridenvorm voor optimale opneembaarheid • in vloeibare vorm, dus gemakkelijk in te nemen • gemakkelijk te doseren met een theelepel • met een natuurlijk citroenaroma • aangevuld met vitamine D3 De omega 3-vetzuren EPA en DHA uit visolie zijn niet meer weg te denken uit onze dagelijkse basissuppletie. Verreweg de meeste visolieproducten bieden EPA en DHA in de vorm van softgels.

In bepaalde situaties kan een vloeibare vorm echter prettig zijn, zoals wanneer hoge doseringen EPA en DHA gewenst zijn, of wanneer iemand het lastig vindt om capsules te slikken. EPA + DHA Liquid, van visoliespecialist Minami, bestaat uit vloeibare visolie met een zeer hoge dosering EPA en DHA, aangevuld met vitamine D3. Het product is gemakkelijk te doseren door middel van een theelepel. Er is gezorgd voor een aangename smaak door toevoeging van een natuurlijk citroenaroma. Bovendien zijn de omega 3-vetzuren in dit product uitsluitend in de triglyceridenvorm, zodat de vetzuren optimaal opneembaar zijn.

EPA + DHA Liquid Kids • met maar liefst 750 mg EPA en 750 mg DHA per 2,5 milliliter • in triglyceridenvorm voor optimale opneembaarheid • in vloeibare vorm, dus gemakkelijk in

• • • •

te nemen door kinderen gemakkelijk te doseren met bijgevoegde maatlepel geschikt vanaf 1 jaar met een natuurlijk sinaasappel- en bessenaroma aangevuld met vitamine D3

“De omega 3-vetzuren EPA en DHA zijn zowel voor de gezondheid van volwassenen als voor kinderen van essentieel belang.”

De omega 3-vetzuren EPA en DHA zijn zowel voor de gezondheid van volwassenen als voor kinderen van essentieel belang. Echter, het kan een hele uitdaging zijn om ervoor te zorgen dat kinderen dagelijks hun visoliecapsules slikken of om voor heel jonge kinderen de capsules te moeten openmaken. Hier is nu een oplossing voor in de vorm van EPA + DHA Liquid Kids, van Minami. Dit product bestaat uit vloeibare visolie met een unieke hoge dosering EPA en DHA, aangevuld met vitamine D3. Door de vloeibare vorm en de bijgevoegde maatlepel is het gemakkelijk te doseren, en gemakkelijk in te nemen door kinderen.

Verder is er gezorgd voor een prettige smaak door toevoeging van een natuurlijk sinaasappel- en bessenaroma. Net als EPA + DHA Liquid voor volwassenen zijn de omega 3-vetzuren in dit product uitsluitend in de triglyceridenvorm, zodat de vetzuren optimaal opneembaar zijn.

Minami Minami is een internationaal visoliemerk dat in Nederland wordt gedistribueerd door Vitals. Minami en Vitals hebben elkaar gevonden door een gedeelde ambitie om voedingssupplementen aan te bieden van de hoogste zuiverheid en kwaliteit.

Lees meer over de Liquids van Minami op www.vitals.nl

7

VOORLICHTING PROVIFORM

Vitamine C1000 Magnesium Plus, de centrale topverdediger van een gezond systeem Proviform is gevestigd in Bergen op Zoom. De naam is een vrije samentrekking van de woorden ‘professionele vitamineformules’. Dat ze hun producten zelf ontwikkelen, maakt het mogelijk innovatief te werken en in te spelen op nieuwe inzichten. Het doel is de producten uit te brengen in krachtige en verantwoorde doseringen met een hoge biologische beschikbaarheid. Ook de werkzaamheid en zuiverheid moeten optimaal zijn. Proviformvoedingssupplementen zijn 100% glutenvrij. De donkere, glazen verpakking houdt de producten veel langer vers en beschermt tegen oxidatie.

Daarnaast is glas recyclebaar en dus milieuvriendelijk.

De meeste producten zijn geschikt voor vegetariërs en veganisten.

Trending topic: het immuunsysteem. Waarschijnlijk ook een veelbesproken onderwerp in jouw praktijk. Uiteraard was het altijd al belangrijk, maar in versneld tempo zien steeds meer mensen de waarde in van een goed werkend afweersysteem. En als therapeut ben jij de aangewezen persoon ze te helpen hun weerstand zo goed mogelijk te ondersteunen. En dat doe je met alle kennis en vaardigheden waarover je als zorgverlener beschikt.

Je zal dus altijd de beste supplementen voor willen schrijven. Voor het immuunsysteem is dat een complexpreparaat met zorgvuldig op elkaar afgestemde synergistische stoffen.

Dan is het goed om te weten dat Proviform de optimale weerstandsbeschermer van deze tijd heeft ontwikkeld: Vitamine C1000 Magnesium Plus.

Het bijzondere van dit geheel veganistische product zijn de hoge doseringen van vitamine C uit 100% magnesiumascorbaat, quercetine en vitamine D3V. Ook bevat het een relevante hoeveelheid druivenpitextract en is de plantaardige capsule gemakkelijk te slikken.

Vitamine D3V is een zeer hoogwaardige en kostbare vorm van cholecalciferol afkomstig van een 100% zuivere algenbron. De V staat voor vegan. D3V is geregistreerd bij de Engelse Vegan Society. Bovendien is het zowel koosjer als halal.

•

Magnesiumascorbaat is een goed opneembare gebufferde vorm van vitamine C die zacht is voor de maag en veilig voor het gebit. Magnesium heeft een licht ontzurende werking.

•

Quercetine is de meest actieve bioflavonoïde die in de natuur samengaat met vitamine C en belangrijke extra beschermende functies heeft.

•

Vitamine D3 wordt de laatste tijd steeds populairder dankzij de immuunversterkende eigenschappen en de brede werking.

•

Ook het druivenpitextract is een krachtige antioxidant die tot de bioflavonoïden behoort en het lichaam goed beschermt.

Met Proviform Vitamine C1000 Magnesium Plus heb je een product in handen dat uitstekend opneembaar is en voldoet aan de allerhoogste kwaliteitseisen. De formule is glutenvrij en geschikt voor veganisten.

“Proviform Vitamine C1000 Magnesium Plus, beschermt, bewaakt en bekrachtigt.”

Ga voor meer informatie naar www.proviform.nl

8

N&S REDACTIONEEL

Migraine en darm-brein­ communicatie Bijna drie miljoen Nederlanders ervaren jaarlijks migraine, wat migraine tot de meest voorkomende hersenziekten maakt. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie behoort migraine wereldwijd tot de zeven meest invaliderende aandoeningen. De verhouding tussen vrouwen en mannen is drie tot een. Ook komt migraine vaker voor in combinatie met depressie en angststoornissen. De behandeling van migraine bestaat meestal uit een combinatie van ontstekingsremming en specifieke medicinale interventie in de vorm van triptanen. De pathofysiologie van migraine en clusterhoofdpijn is een complexe interactie tussen het zenuwstelsel en immuunsysteem met hierbij een hoofdrol voor specifieke communicatiemoleculen.

Algemeen aanvaard is de betrokkenheid van cholinerge, catecholaminerge en vagale neuronen bij immunologische regulatie. Ook de integratie van het enterische zenuwstelsel bij de regulatie van een gastro-intestinale immuunrespons en betrokkenheid bij stress gerelateerde pathofysiologie is reeds enige tijd onderwerp van wetenschappelijke studies. Daarbij komt onder meer naar voren dat neurotransmitters kunnen fungeren als afweermodulatoren. Zij zijn in staat immunologische signaalfuncties te beïnvloeden door receptormodulatie van specifieke afweercellen. De meeste afweercellen beschikken over receptoren voor de belangrijkste boodschappermoleculen, die in het centrale zenuwstelsel te vinden zijn, zoals glutamaat, gamma-amino boterzuur (GABA), dopamine, acetylcholine en serotonine. Voorts kunnen afweercellen zelf neurotransmitters afgeven voor autocriene of paracriene modulatie.

NEURO-IMMUNOLOGISCHE COMMUNICATIE Interactie tussen neuronen en afweercellen komt reeds voor in de eerste, embryonale fase van het aangeboren immuunsysteem. Zowel hematopoëtische stamcellen als embryonale stamcellen in het beenmerg stammen af van de neurale buis. Stamcellen afkomstig van het embryonale bindweefsel hebben bijvoorbeeld dezelfde oorsprong als perifere sympathische neuronen

“Volgens de Wereld Gezondheids­ organisatie behoort migraine wereldwijd tot de zeven meest invaliderende aandoeningen.”

9

en Schwanncellen. Daarnaast vormen epitheelcellen vanaf de geboorte een fysieke barrière over het gehele lichaamsoppervlak, waarbij ze voortdurend worden bewaakt door een netwerk van strikt gereguleerde afweercellen en neuronen. Exogene pathogenen en allergenen provoceren de snelle afgifte van pro-inflammatoire cytokinen vanuit de epitheelbarrière richting het aangeboren immuunsysteem.

Deze wordt gevolgd door een reactie van het adaptieve immuunsysteem.

Tegelijkertijd wordt de weefselschade of -provocatie door neuronen waargenomen, die het centrale zenuwstelsel hierover informeren of dichtbij gelegen viscerale organen op efferente wijze stimuleren. Men vermoedt dat deze neuro-immunologische communicatie mogelijk is geëvolueerd om exogene microben, zoals parasieten, te elimineren die buiten bereik vallen van de cellulaire immuniteit. Zo kan de jeuksensatie, veroorzaakt door de aanwezigheid op de huid van een parasiet, zorgen voor een krabreflex, provoceren wormen in de darm de peristaltiek en zorgen microben in de luchtwegen voor een hoestreflex en mucusproductie. In dergelijke omstandigheden worden T-helpercellen type 2 (TH-2) geactiveerd, die in weefsels gevoelszenuwen stimuleren. Deze gezamenlijke neuro-immunologische defensie elimineert indringers middels de secretie van onder meer histamine en IL-4 en de productie van mucus en IgE-antilichamen.

Het lichaam kent tal van voorbeelden van samenwerking tussen neurotransmitters en afweercellen. In de lamina propria van de darmwand bevinden zich bijvoorbeeld macrofagen die cytokinencommunicatie uitwisselen met macrofagen in de musculaire structuren.

Adrenerge zenuwbanen uit het centrale zenuwstelsel, die vasoconstrictie stimuleren en de periferie lymfeklieren innerveren, zoals in de milt, oefenen invloed op het immuunsysteem. Omgekeerd kunnen afweercellen signalen afgeven die impact hebben op het centrale zenuwstelsel. Naast de afgifte van cytokinen kunnen perifere afweercellen resideren in de hersenen. In de sub-ventriculaire zone van verouderde hersenen bevinden zich bijvoorbeeld T-cellen die interferon produceren, waarmee ze

10

N&S REDACTIONEEL

“De wetenschappelijke consensus over de pathofysiologie van migraine stoelt op enkele aannames, namelijk dat sprake is van een functiestoornis bij de prikkelverwerking van het brein en dat ongewenste vasoconstrictie plaats heeft eventueel in opeenvolging van acute vasodilatatie.” de proliferatie van neurale stamcellen onderdrukken. Na een beroerte kunnen regulerende T-cellen (Treg) in het brein accumuleren om neurologisch herstel te versnellen. Tijdens hypothermie heeft men bij zoogdieren voorts vastgesteld dat macrofagen een alternatieve bron vormen van catecholaminen om middels activatie van het sympathische zenuwstelsel de thermogenese te handhaven.

De betrokkenheid van neurogene communicatiemoleculen bij de pathofysiologie van migraine en clusterhoofdpijn is ook onderwerp van wetenschappelijk onderzoek, waarbij zich een aantal kandidaten heeft aangediend.

CGRP De wetenschappelijke consensus over de pathofysiologie van migraine stoelt op enkele aannames, namelijk dat er sprake is van een functiestoornis bij de prikkelverwerking van het brein én dat ongewenste vasoconstrictie plaats heeft eventueel in opeenvolging van acute vasodilatatie. Daarbij wordt gesproken over de directe betrokkenheid van de trigeminal nuclei caudalis (TNC). Deze kernen liggen aan de basis van de nervus trigeminus ofwel de vijfde hersenzenuw en bevinden zich in de hersenstam.

De N.trigeminus bestaat uit drie delen: de nervus opthalmicus, de nervus maxillaris en de nervus mandibularis, die tezamen zorgen voor het zenuwgevoel en de doorbloeding van de hoofdhuid, gezichtshuid en de kauwspieren. De neuronale kernen in de trigeminale ganglia vormen in het brein een bron van Calcitonin Gene-Related Peptide (CGRP). Zowel centrale als perifere neuronen kunnen CGRP produceren.

Buiten het centrale zenuwstelsel is CGRP betrokken bij wondgenezing en weefselreparatie, maagzuursecretie,

temperatuurregulatie, calciumhuishouding en perifere doorbloeding.

Deze neuro-immunologische peptide wordt direct afgegeven op de plaats van stimulatie, waardoor het ter plekke het immuunsysteem beïnvloedt en tegelijkertijd een informatiestroom tot stand brengt naar de rest van het zenuwstelsel. CGRP heeft een modulerende werking op diverse afweercellen die over receptoren voor CGRP beschikken en het draagt bij aan het afremmen van de ontstekingsfase. Het reguleert onder meer de motiliteit en migratie van T-cellen, beïnvloedt de differentiatie van B-cellen, remt de rijping en migratie van dendritische cellen, stimuleert de polarisatie naar Th-2 ten koste van TH-1, remt de afgifte van histamine door mestcellen en stimuleert de afgifte van anti-inflammatoire cytokinen in macrofagen. Onder fysiologische omstandigheden speelt CGRP in de hersenen bovendien een belangrijke rol bij vasculaire homeostase en pijnperceptie. Het eiwitmolecuul is een potente vasodilatator en pijnregulator.

Over-activatie van de TNC lijdt tot hyperexcitatie van de N.trigeminus, wat vervolgens leidt tot onder meer lokale dilatatie van bloedvaten in de hersenvliezen. Tijdens die vasodilatatie geven de bloedvaten communicatiemoleculen af die lokale ontsteking veroorzaken.

Deze ontsteking activeert zenuwuiteinden rondom de bloedvaten in de hersenvliezen, waardoor een terugkoppeling ontstaat naar de TNC die opnieuw de N.trigeminus activeren. De dominante boodschappers bij deze (re) activatie zijn substance P en CGRP. De genetische expressie van CGRP staat deels onder controle van afweer- gerelateerde moleculen, zoals immunologische stikstofsynthase en TNF-α. Daarbij kunnen ook neurotransmitters fungeren als immunologische communicatiemoleculen, modulerend of stimulerend op

zowel de N.trigeminus als het immuunsysteem. Modulatie van die trigeminovasculaire innervatie staat onder invloed van de raphekernen, locus coeruleus, het pons en peri-aquaductal grey (PAG). Opvallend is dat de trigeminale ganglia, raphekernen en het PAG hoge concentraties serotonerge neuronen bevatten.

SEROTONINE Van serotonine is bekend dat het molecuul een essentiële rol vervult bij regulatie van het slaap-waakritme, de centrale aansturing van pijngevoeligheid, eetlustregulatie, temperatuurregulatie en remming van het seksuele gedrag. In het centrale zenuwstelsel wordt serotonine (5-HT) geproduceerd door neuronen van de raphekernen die zijn gelokaliseerd in de hersenstam. Echter, de centrale productie omhelst slechts tien procent van de totale lichaamsproductie. De meeste serotonineproductie komt tot stand in de enterochromaffine cellen van de tractus gastro-intestinalis (TGI), die korteketenvetzuren als brandstof ontvangen van intestinale bacteriën.

Die intestinale 5-HT, waarmee de intestinale peristaltiek wordt gereguleerd alsmede de synthese van stikstofoxide in het endotheel, wordt vervolgens naar de bloedbaan getransporteerd en door afweercellen opgenomen via specifieke serotoninetransportmechanismen, zoals bloedplaatjes.

Zij nemen de serotonine, die door enterochromaffine cellen is afgegeven, uit het bloedplasma op, slaan deze op en laten de serotonine op locatie los bij acute of chronische ontsteking.

Ten tijde van weefselschade en bloedklontering fungeert 5-HT als vasoconstrictiefactor en als mitotische factor bij weefselreparatie. Tevens kunnen mestcellen, macrofagen en T-cellen, in respons op ontsteking, zelf 5-HT

11

“De combinatie van verminderde serotoninebeschikbaarheid, immunologische activatie, toegenomen glutamaatactiviteit en oxidatieve stress vormen uiteindelijk een verstorende cocktail die ten laste komt van de breinhomeostase en aan de basis kan liggen van migraine.”

produceren door de sleutelenzymen tot expressie te brengen die benodigd zijn voor synthese middels tryptofaanhydroxylase (TPH) en afbraak middels mono-amine oxidase (MAO) van 5-HT uit tryptofaan.

Geschat wordt dat meer dan 95 procent van het tryptofaan uit de voeding gemetaboliseerd wordt via de IDO- en TDO-route en dat ongeveer twee procent beschikbaar blijft voor conversie via TPH naar serotonine en melatonine.

Tryptophan 2,3-dioxygenase (TDO) is verantwoordelijk voor de systemische metabolisatie van tryptofaan naar het metaboliet kynurenine en wordt geactiveerd door cortisol, prolactine en het aminozuur zelf. De grootste enzymconcentratie bevindt zich in de lever en het enzym is ook te vinden in de hersenen.

Het enzym indoleamine 2,3-dioxygenase (IDO) is aangetroffen in bepaalde hersendelen, longen, hart, nieren en darmstelsel en is daar het rate-limiting enzym dat precursor L-tryptofaan omzet in het aminozuur (N-formyl)kynurenine.

Chronische stimulatie van IDO of TDO leidt enerzijds tot dalende plasmaconcentraties van tryptofaan en hierdoor verminderde synthese van 5-HT in het centrale zenuwstelsel. Anderzijds is dan sprake van de verhoogde productie van neuro-actieve metabolieten van kynurenine, die fysiologische of toxische effecten kunnen hebben. Men vermoedt dat zestig tot tachtig procent van de hoeveelheid kynurenine in het brein uit de periferie afkomstig is en door de bloed-hersenbarrière wordt getransporteerd, zodra sprake is van systemische inflammatie. Als sprake is van immunologische activiteit die zich beperkt tot de hersenen, wordt kynurenine centraal geproduceerd uit het aanwezige tryptofaan.

De dominante metabolieten van kynurenine zijn kynureninezuur en

12

quinolinezuur. Normaliter passeren kynurenine- en quinolinezuur de bloed-hersenbarrière niet. De barrière is wel toegankelijk voor kynurenine, dat door astrocyten kan worden getransformeerd naar kynurinezuur en door microglia-cellen naar quinolinezuur.

Kynureninezuur kan fungeren als demper van de glutamaatreceptor N-methyl-D-aspartate (NMDA) en de cholinerge α7-nicotinereceptor. Beide receptoren zijn betrokken bij post- en presynaptische excitatie voornamelijk veroorzaakt door verhoogde calciuminstroom en spelen een rol bij neuronale plasticiteit. Uit onderzoek is gebleken dat lage concentraties van kynureninezuur al kan leiden tot ongeveer 35 procent verminderde aanwezigheid van glutamaat. Via diverse routes kan kynureninezuur tevens ontstekingsmechanismen onderdrukken in het centrale zenuwstelsel. Quinolinezuur kan, onder de meest gunstige omstandigheden, fungeren als precursor voor nicotinamide adenine dinucleotide (NAD+), dat onontbeerlijk is voor intracellulaire energieproductie.

Echter, onder pathofysiologische omstandigheden wordt quinolinezuur in grotere hoeveelheden geproduceerd dan geconverteerd kan worden naar NAD+, waardoor het gaat fungeren als potente agonist van de NMDAreceptor. Dientengevolge remt het de heropname van glutamaat door astrocyten met neurotoxiciteit tot gevolg.

Chronische productie van quinolinezuur kan uiteindelijk leiden tot pro-inflammatoire reacties van microgliacellen, vrije radicalenstress, verstoorde functionaliteit van de bloed-hersenbarrière, destabilisatie van cellulaire cytoskeletten, vorming van tau-proteïnen en verstoring van de cellulaire autofagie.

Voorts bepaalt de balans tussen quinolinezuur en kynureninezuur de structuur

en functie van breindelen, met name de kernen die beschikken over een hoge dichtheid aan NMDA-receptoren, zoals in de hippocampus. Tevens kan de plasmaratio tussen L-tryptofaan en kynurenine worden beschouwd als kenmerk voor immunologische activiteit geassocieerd met het IDO-enzym. Opvallend hierbij is dat vrijwel alle metabolieten die voortkomen uit de inductie van IDO en TDO worden geproduceerd middels downstream enzymen die afhankelijk zijn van pyridoxaal-5-phosfaat (P5P) ofwel biologisch actief vitamine B6.

De beschikbaarheid van B6 kan aldus impact hebben op de verhoudingen tussen kynureninezuur, quinolinezuur en NAD+.

Uit onderzoek is gebleken dat 5-HT verschillende signaalroutes van T-cellen stimuleert, afhankelijk van hun rijpingsstadium. Voorts brengen de meeste afweercellen op hun membraan serotoninereceptoren tot expressie. De meeste van deze receptoren hebben impact op de activatie of inhibitie van de afweerrespons. Microgliacellen, mastcellen, macrofagen, monocyten, dendritische cellen, T- en B-lymfocyten brengen alle één of meerdere serotoninereceptoren tot expressie. Van de zeven typen zijn, voor zover bekend, vijf receptoren aangetroffen bij de zenuwuiteinden van de N.trigeminus en aldus mogelijk betrokken bij de pathofysiologie van migraine.

Dientengevolge kan serotonine binnen en buiten het centrale zenuwstelsel zowel een ontstekingsremmende als -stimulerende werkzaamheid hebben.

Het is aangetoond dat gebruik van serotonineheropnameremmers, zoals SSRI, een afweer reducerende werking kan hebben, waarbij met name een verminderde lymfocytproliferatie en afgenomen cytokineproductie

N&S REDACTIONEEL

opvallend zijn. Bij een meta-analyse van data betreffende 827 patiënten met major depressive disorder bleek dat het gebruik van SSRI leidde tot gedaalde serumspiegels van pro-inflammatoire cytokines IL-6, TNF-α, IL-1b en anti-inflammatoire cytokine IL-10. Voorts heeft men bij MS-patiënten waargenomen dat de exogene toediening van 5-HT kan leiden tot de afgenomen cytokineproductie door T-helpercellen type 1 en type 17 en tot toenemende activiteit van overleving afhankelijk zijn van tryptofaan. Het enzym heeft onder meer de potentie tot het activeren van Treg en de onderdrukking van T-lymfocyten en NK-cellen.

De combinatie van verminderde serotoninebeschikbaarheid, immunologische activatie, toegenomen glutamaatactiviteit en oxidatieve stress vormen uiteindelijk een verstorende cocktail die ten laste komt van de breinhomeostase en aan de basis kan liggen van diverse neurogene ziektebeelden, zoals migraine. Zodoende vormt de inductie van IDO- en TDO een brug tussen het immuunsysteem en NMDA-functionaliteit.

GLUTAMAAT Glutamaat is een afgeleide van het niet-essentiële aminozuur glutaminezuur, dat nauw verwant is aan glutamine.

Glutamaat is de meest dominante excitatiefactor in het centrale zenuwstelsel, dat in de meeste synapsen te vinden is. De neurotransmitter speelt een voorname rol bij de synaptische plasticiteit en langetermijnpoten­ tiëring. Dientengevolge is het onder meer betrokken bij de ontwikkeling van cognitieve functies, zoals leren en geheugen. Zowel buiten als binnen het centrale zenuwstelsel kan glutamaat worden geproduceerd uit α-ketoglutaarzuur, dat als metaboliet verschijnt in de citroenzuurcyclus. Alleen in de hersenen kan glutamaat worden gerecycleerd uit de glutaminevoorraad door astrocyten. Deze cyclus bepaalt mede de verhouding tussen glutamaat en GABA in het centrale zenuwstelsel. Via het enzym glutamaatdecarboxylase, dat afhankelijk is van vitamine B6, kan glutamaat geconverteerd worden naar GABA, dat de dominante remmer in het centrale zenuwstelsel is. Die (her) vorming en degradatie van glutamaat is

ook onderdeel van het energiemetabolisme in het brein, waarbij het molecuul de citroenzuurcylus wordt ingebracht op het niveau van α-ketoglutaarzuur als een alternatief oxidatiesubstraat.

Glutamaat oefent zijn werkzaamheid uit middels specifieke transmembraanreceptoren: AMPA, kainate en NMDA. AMPA en kainate worden beschouwd als non-NMDA-receptoren. NMDA verwijst naar het molecuul N-methyl-Daspartaat dat ook selectief kan binden op de NMDA-receptor, maar niet op de non-NMDA-varianten. De blokkade van NMDA-receptoren wordt mede bepaald door de binding van extracellulair Mg2+ en Zn2+ aan de receptor.

Door depolarisatie van de cel wordt de magnesiumblokkade opgeheven, stroomt K+ de cel uit en stromen Ca2+ en Na+ de cel in. Naarmate de instroom van calcium toeneemt, stijgt de kans op neuronale schade.

> Lees verder op pagina 30

13

Adviseert u al Vitakruid in uw praktijk?

Populairste merk volgens Google

Compleet assortiment

Toegang tot 350.000 consumenten

Vitakruid is het meest

Een compleet, up-to-date

Een gratis vermelding als verkooppunt

gezochte supplementenmerk

en hoogwaardig

op vitakruid.nl: toegang tot 350.000 advies-

volgens Google Trends.

assortiment.

behoevende consumenten per maand.

1

Vraag een zakelijk account aan op zakelijk.vitakruid.nl

2 

Plaats uw installatieorder

3 

Meld u aan als verkooppunt en ervaar de vele voordelen

zakelijk.vitakruid.nl

Liever geen voorraad of verkooppunt? Bekijk dan het commissiesysteem op zakelijk.vitakruid.nl

VOORLICHTING VITAKRUID

Relaxcomplex: Magnesiumtauraat 1250 mg & Vitamine D3 Relaxcomplex helpt bij stress-situaties en vermoeidheid.* Het supplement bevat onder andere magnesium en vitamine D: essentieel voor een goede gezondheid. Maar wist je ook dat de een niet zonder de ander kan? Indien je niveau van beide nutriënten op peil is, werken ze als duo tenslotte goed voor je gemoedstoestand.* Verschillende vormen magnesium Laten we beginnen met de gezondheidsduizendpoot magnesium.

Het mineraal kent twee vormen: de organische vorm, die ons lichaam goed opneemt door de hoge biologische beschikbaarheid. Ook wel de vorm, die in tegenstelling tot zijn anorganische tegenhanger direct beschikbaar voor het lichaam is.

Vitamine D Deze zonnevitamine is officieel geen vitamine, maar een hormoonachtige stof die ons lichaam zelf kan aanmaken.

Vitamines hebben doorgaans de reputatie dat ze uit voeding komen. Dat geldt echter niet voor vitamine D! Daarom noemen we deze ook wel de zonnevitamine en kunnen we deze zelf aanmaken indien – het woord zegt het al – zonlicht onze huid bereikt.

De zonnevitamine is een van de belangrijkste nutriënten voor onze algehele gezondheid. Het draagt onder andere bij tot de normale opname van calcium en fosfor.* Daarnaast ondersteunt het hormoon ons immuunsysteem, een normale spierwerking en heeft het een gunstige invloed op het celdelingsproces.*

Magnesiummalaat, magnesiumtauraat en magnesiumbisglycinaat zijn echter de varianten die ons lichaam het best opneemt.

Naast organisch zijn deze vormen ook aminozuurgecheleerd.

Dat houdt in dat het magnesium is gebonden aan een aminozuur, zoals l-taurine. De binding is dan zo sterk dat ons lichaamssap het niet kan splitsen. Hierdoor bereikt het element in zijn geheel de dunne darm.

De synergie tussen magnesium en Vitamine D Hoe werken deze twee nutriënten nu precies met elkaar samen in het Relaxproces? Van beide nutriënten is het in elk geval cruciaal dat het lichaam van de juiste hoeveelheid is voorzien. Magnesium helpt zelfs vitamine D-levels in het lichaam te reguleren. Is het vitamine D-gehalte te laag of te hoog? Dan helpt magnesium het in balans te brengen. Tegelijkertijd zorgt vitamine D ook weer voor een betere opname van magnesium.

De werking van magnesium De veelzijdige werking van het mineraal vinden we terug in meer dan 300 biochemische processen binnen ons gestel. Hierom is het van belang om je magnesiumniveau op peil te houden.

Moeilijker dan je denkt, want je neemt maar 20 tot 60% magnesium uit de voeding op (anorganische vormen). Hoe minder nutriënten je samen met magnesium inneemt, hoe beter dit mineraal zelf wordt opgenomen. Anders bindt het met andere nutriënten, wat de opname vermoeilijkt. Suppletie kan hierbij een uitkomst bieden om je niveau extra te verhogen (organische vormen).

Magnesium ondersteunt daarnaast onder andere de normale werking van het zenuwstelsel en is goed voor het concentratiegeheugen en de gemoedstoestand.* Daarnaast draagt het mineraal bij aan geestelijke veerkracht.*

RelaxComplex Bovendien bevat RelaxComplex magnesiumtauraat. Dit is de vorm die het beste de hersenbloed-barrière passeert.1 We vertelden al dat vitamine D en magnesium hand in hand opereren.

Om deze reden kan vitamine D uiteraard niet achterblijven in de RelaxComplex-formule!

De toevoeging van vitamine B6 en folaat zorgt verder nog voor een verbeterde opname van magnesium. De combinatie van magnesium met vitamine B12 helpt overigens ook het verminderen van vermoeidheid.* Zoek je een totaal complex van nutriënten bij vermoeidheid en stress-situaties?* Dan biedt de combinatie van magnesium, vitamine D en B12 in RelaxComplex uitkomst. Deadline? Huilende kinderen? Zeurende echtgenoot? Jij hebt de controle!

*Goedgekeurde gezondheidsclaims voor RelaxComplex.

Met dank aan Rebecca Vermond van Vitakruid 1. Uysal, N., Kizildag, S., Yuce, Z., Guvendi, G., Kandis, S., Koc, B., ... & Ates, M. (2019). Timeline (bioavailability) of magnesium compounds in hours: which magnesium compound works best. Biol. Trace Elem. Res, 187, 128-136.

15

ALLEEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Multi-Guard Methyl

W

NIEU

✓ Optimale methylering heeft positieve invloed op vele reacties in het lichaam

✓ Maar liefs 23 actieve ingrediënten in relevante hoeveelheden

✓ De optimale ondersteuning het hele jaar door

✓ Alle belangrijke vitamines en mineralen in gemethyleerde vorm dus uitstekende opname

✓ Zoals Vitamine B6 als P-5-P en Vitamine B12 als Methylcobalamine ✓ Geschikt voor vegetariërs ✓ Vitamine D en K ✓ Uitstekende biologische beschikbaarheid en optimale stabiliteit

Kies voor Ook verkrijgbaar Vitamine B complex Methyl

www.lamberts.nl

VOORLICHTING LAMBERTS

Het belang van methylering Methylering duidt op de overdracht van een methylgroep naar een organische verbinding. Hoewel het een eenvoudig biochemisch proces is, is methylering fundamenteel voor het lichaam en speelt het zowel metabolisch als epigenetisch een cruciale rol.

Een verminderde methylering wordt in verband gebracht met tekortkomingen in het vermogen van het lichaam om belangrijke functies uit te voeren, wat dan weer resulteert in een breed scala aan gezondheidsproblemen.

Waarom is methylering belangrijk?

Methylering speelt een cruciale rol bij het faciliteren van vele lichaamsfuncties, waardoor we zowel fysiek als mentaal kunnen opereren.

De belangrijkste functies zijn: • Controle van het immuunsysteem • Detoxificatie (van o.a. homocysteïne en giftige metalen) • Cognitieve functie • Hormoonregulatie Verstoringen van de methyleringscyclus kunnen verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken die soms verband houden met de bovenstaande lichaamsfuncties.

Nutriëntentekorten als oorzaak van een verstoorde methylering Er zijn meerdere oorzaken maar voeding is een van de sterkst beïnvloedbare factoren die een directe rol speelt in de methyleringscyclus.

Daarom is de methylering sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van een aantal belangrijke micronutriënten in de voeding. Een tekort aan een van deze nutriënten kan ons vermogen om effectief te methyleren sterk verminderen.

Belangrijke nutriënten zijn: • Folaat (Foliumzuur) Omdat het lichaam geen foliumzuur kan synthetiseren, is de DNA-methyleringscyclus afhankelijk van een voldoende inname van dit nutriënt via de voeding. 5-MTHF, de actieve vorm van foliumzuur, is nodig is voor de aanmaak van methionine en vervolgens voor de vorming van de methyldonor, SAM. • Vitamine B12 Methylcobalamine, een cofactorvorm van vitamine B12, is nodig voor de methyleringscyclus. Deze ‘actieve’ vorm van B12 is essentieel voor de hermethylering van homocysteïne tot methionine.

• Vitamine B6 SAM-niveaus worden ook beïnvloed door een inname van vitamine B6 via de voeding. In zijn actieve vorm speelt pyridoxaal 5-fosfaat (P5P) een rol bij de omzetting van folaat in zijn actieve vorm, 5-MTHF. Andere oorzaken van een verminderde methylering zijn onder andere: genetische mutaties, leeftijd, stress, onvoldoende slaap, hoge blootstelling aan giftige metalen.

Aanpakken van nutriëntentekorten Door een drukke leefstijl en voedsel dat arm is aan nutriënten, hebben steeds meer cliënten ondersteuning nodig als het gaat om methylering.

Waar een tekort aan nutriënten een van de belangrijkste oorzaken is van verminderde methylering, kan een verhoogde inname van nutriënten zoals foliumzuur, vitamine B12 en vitamine B6 juist gunstig zijn.

• •

Vitamine B12: Vlees, vis, kaas, melk en eieren.

Vitamine B6: Varken, gevogelte, sommige vissen, pinda’s, sojabonen, tarwekiemen, haver, bananen en melk.

Goede niveaus van deze nutriënten zouden onder ideale omstandigheden via de voeding moeten worden verkregen Er zijn ook supplementen beschikbaar om de lichaamsreserves te versterken waar voldoende nutriëntenniveaus anders niet kunnen worden bereikt.

Gemethyleerde vitamines Ons lichaam kan moeite hebben om deze nutriënten om te zetten in hun actieve, gemethyleerde vorm.

Waar dit het geval is, zijn voedingssupplementen beschikbaar die deze nutriënten aanbieden in hun actieve vorm. Deze supplementen helpen om de biologische beschikbaarheid te garanderen, zelfs wanneer de efficiëntie van genen in het gedrang komt, of wanneer omgevingsfactoren het methylatieproces in gevaar brengen. Wanneer een vitamine op deze manier wordt ingenomen, kan het lichaam zijn functies versterken zonder zelf te hoeven methyleren.

Een multivitamine met o.a. methylfolaat, de actieve vorm van foliumzuur, met daarnaast ook vitamine B6 als pyridoxaal-5-fosfaat en vitamine B12 als methylcobalamine kan als zeer zinvol worden gezien.

Een voorbeeld van een dergelijke multivitamine is Lamberts MultiGuard Methyl.

Goede bronnen zijn: • Foliumzuur: Broccoli, witlof, groene bladgroenten, erwten, kikkererwten en kidneybonen.

Vraag de uitgebreide brochure aan over methyleren aan via info@lamberts.nl

17

Beweging gunstig voor microbioom Voeding, suppletie, stressreductie, het zijn allemaal wegen waarlangs het microbioom geoptimaliseerd kan worden.

Maar het inzicht dat ook beweging een rol speelt in de samenstelling en diversiteit van de darmflora, is relatief nieuw. Wat kunt u daarmee in uw praktijk?

Beweging zorgt in het algemeen voor een betere doorbloeding van het lichaam, waaronder in de darm. Dit zorgt voor een betere toevoer van nutriënten en dientengevolge een betere darmfunctie. Daarbij heeft het een gunstig effect op de motiliteit, waardoor de faeces niet te lang in het lichaam blijft zitten. Maar het inzicht dat beweging gunstig is voor de kwantitatieve én kwalitatieve aspecten van de darmflora, is relatief nieuw. Hoe werkt dat precies?

OMGEVINGSFACTOREN EN DARMFLORA Allereerst is het handig om een kort overzicht te hebben van omgevingsfactoren die de omvang en samenstelling van de darmflora negatief kunnen beïnvloeden: • Prenatale psychosociale stress bij de moeder • Obesitas bij de moeder • Keizersnede, geen of kortdurende borstvoeding • Antibioticagebruik, NSAID’s • Nutriëntarme voeding, toxinen • Overdaad aan suiker • Gebrek aan fermenteerbare vezels • Stress, burn-out, ouderdom, ziekte De invloed van de omgeving op de darmflora begint dus al in het vroege leven (Browne et al., 2017). Tegelijkertijd is een stabiel en breed darmmicrobioom het hele leven lang onmisbaar voor een normale fysiologie van de darmen. Bovendien draagt het bij aan een goede communicatie over de darm-microbioom-hersenas en, langs deze weg, de lichamelijke en psychische gezondheid van het individu (Monda et al., 2017).

BEWEGING EN DARMFLORA Recent reviewonderzoek laat zien dat beweging het aantal gunstige bacteriën in de darm kan verhogen en toont aan dat het microbioom reageert op homeostatische en fysiologische variaties daarin als gevolg van lichaamsbeweging (Monda et al., 2017). In het reviewartikel wordt geconcludeerd dat: “Er sterke aanwijzingen zijn dat beweging een omgevingsfactor is die veranderingen teweeg kan brengen in de kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling van de darmflora, met mogelijk positieve gezondheidseffecten voor de gastheer.”

Maar wat doet beweging dan precies voor de darmflora? Er zijn volgens de onderzoekers ruwweg vier belangrijke effecten aan te duiden: Beweging • vergroot de diversiteit van de darmflora • verbetert de verhouding bacteroïdetes/firmicutes • stimuleert de proliferatie van gunstige bacteriën • stimuleert de productie van kortketenige vetzuren door bacteriën.

18

N&S REDACTIONEEL

Om bij punt 1 te beginnen: diverse studies hebben aangetoond dat er bij gezonde mensen meer diversiteit in de darmflora zit dan bij zieke mensen. Bij zieke mensen is de diversiteit vaak sterk gereduceerd. Vooral jagers-verzamelaars, zoals de Hadza, hebben een veel breder microbioom dan de westerse mens (Segata, 2015). Bij deze stam – en vergelijkbare traditioneel levende volkeren – worden over het algemeen geen chronische ziekten zoals diabetes type 2 gerapporteerd. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of het hier werkelijk gaat om een oorzaak-gevolgrelatie, maar binnen de wetenschap wordt er steeds meer in deze richting gedacht (Browne et al., 2017).

Verder kan een betere verhouding van bacteroïdetes en firmicutes mogelijk bijdragen aan gewichtsreductie en verbetering van maagdarmklachten (Monda et al., 2017).

Proliferatie van gunstige bacteriën heeft een positief effect op de barrièrefunctie en verlaagt zo de kans op obesitas en metabole aandoeningen. En tot slot zorgen kortketenige vetzuren in de darm onder andere voor onderhoud van het darmepitheel (Morrison et al., 2016).

EFFECTEN DYSBIOSE OP HET LICHAAM Wanneer de vier bovengenoemde punten ongunstig uitpakken, is er sprake van een dysbiose. Wanneer het darmmicrobioom uit balans is, heeft dit invloed op een breed spectrum van lichaamsprocessen (Browne et al., 2017). Het onderzoek van de afgelopen 20 jaar heeft onder andere mogelijke invloeden blootgelegd op het gebied van: • Spijsvertering (enterocolitis, sepsis, buikklachten, constipatie)

• • •

Immuunsysteem (allergieën, eczeem, Crohn, coeliakie) Zenuwstelsel (koliek, stress, gedragsproblemen, neurologische aandoeningen) Longen (astma, bronchitis, COPD)

HET BELANG VOOR DE PRAKTIJK De onderzoekers concluderen op basis van hun review dat beweging als behandeling of preventie gebruikt kan worden bij dysbiose en de daaraan gerelateerde aandoeningen.

“Beweging kan gebruikt worden als behandeling voor het behoud van een gebalanceerde microflora of om deze weer in balans te krijgen na dysbiose. Op deze manier kan de gezondheidsstatus verbeterd worden. Desalniettemin is er meer onderzoek nodig om de processen die de samenstelling en functie van de microflora veranderen, nog beter te begrijpen.”

Oftewel: een goede gezondheid begint in de darm.

En dat begint weer met een goede voeding met veel vezels, weinig suiker, stressreductie en, waar nodig, het suppleren van L-glutamine, pre- en probiotica. Maar ook beweging mag dus zeker niet over het hoofd gezien worden.

Bronnen zijn op te vragen bij de redactie.

Dit artikel is mogelijk gemaakt door Natura Foundation.

19

Uw partner voor supplementen met kwaliteit

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift!

Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701

COLUMN

Synergie tussen vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen voor een optimale ondersteuning van het immuunsysteem ‘Synergie’ wordt in het Nederlands woordenboek omschreven als “het effect van samenwerking dat groter is dan wat de afzonderlijke partijen in totaal bereikt zouden hebben”. 1 + 1 = 3. Dit gaat op voor heel veel aspecten en zeker voor voeding. Nutriënten zijn voor hun werking afhankelijk van andere voedingsstoffen.

Vitamines, mineralen, aminozuren, lipiden, flavonoïden en vele andere stoffen en metabolieten werken in het lichaam met elkaar samen voor een bepaald doel. Dit doel kan bijvoorbeeld de productie van een hormoon zijn, het vormen van collageenstrucuren of de productie van immuunstoffen en het adequaat werken van het immuunsysteem.

Er is niet één enkele stof die hiervoor zorgt, maar een juiste combinatie van nutriënten.

Synergie in het immuunsysteem Er zijn veel nutriënten die betrokken zijn bij het functioneren van het immuunsysteem. Vitamine C, vitamine D en zink zijn redelijk bekend, maar ook selenium, omega 3-vetzuren en bioflavonoïden zoals bèta-caroteen, resveratrol en quercetine, of het complexe koolhydraat bèta-glucaan dragen bij aan het functioneren van het immuunsysteem. Mét elkaar zorgen zij ervoor dat het immuunsysteem optimaal werkt. Niet te zwak en niet te actief maar gemoduleerd. Juist de werking en effecten van de nutriënten bij elkaar zorgen ervoor dat het immuunsysteem in zijn geheel goed werkt.

Van modulatie tot anti-oxidatie Een optimaal werkend immuunsysteem kent vele taken waarin elk nutriënt zijn eigen specialiteit heeft. Allereerst moeten de huid en de slijmvliezen van de darm, luchtwegen en longen gezond zijn om invloeden van buitenaf te kunnen weren. Voor de opbouw van gezonde weefsels en slijmvliezen heb je onder andere vitamine A of bèta-caroteen, de voorloper van vitamine A, nodig. Maar ook zink en vitamine C spelen een rol in de gezondheid van slijmvliezen. Vervolgens moeten immuuncellen in voldoende mate aanwezig zijn en voldoende actief zijn om

bij contact met lichaamsvreemde stoffen adequaat te kunnen reageren. Ook hier zijn weer vitamine A, C en zink belangrijk, maar ook vitamine D, omega 3-vetzuren en bèta-glucanen ondersteunen het functioneren van immuuncellen. Zink en vitamine D zorgen onder andere voor een gebalanceerde immuunreactie en modulatie binnen het immuunsysteem. Omega 3-vetzuren reguleren ontstekingsreacties en bèta-glucanen activeren immuuncellen uit het aangeboren afweersysteem. Op het moment dat het immuunsysteem aan het werk is, bijvoorbeeld omdat er een lichaamsvreemde stof binnen is gekomen, zijn er weer andere mechanismen belangrijk die ervoor zorgen dat weefsels niet beschadigd raken door de vele immuunstoffen en oxidatieve schade.

Hier spelen antioxidanten zoals vitamine C en selenium een rol, maar ook bioflavonoïden zoals bèta-caroteen, resveratrol en quercetine kunnen hierin ondersteunen.

“Er zijn veel nutriënten die betrokken zijn bij het functioneren van het immuunsysteem.”

Puur en natuurlijk voor meer synergie Een pure, natuurlijke voeding levert een complex aan vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen. Zo leveren paddenstoelen onder andere bèta-glucanen en vitamine D. Groenten en fruit leveren bèta-caroteen, vitamine C en bioflavonoïden zoals quercetine. Vis levert omega 3-vetzuren, vitamine A, D, selenium en zink. Het zijn allemaal gezonde voedingsmiddelen die bijdragen aan een goed werkend immuunsysteem.

Naast deze nutriënten bevat een pure, natuurlijke voeding veel meer voedingsstoffen die belangrijk zijn voor andere gezondheidsdoeleinden.

Bronnen zijn op te vragen bij de redactie. Door Andrea van Vuuren, zelfstandig voedingskundige bij Voeding van Vuuren

21

Nutritional health

Inhoud: 60 capsules

Pocosyl

®

Helpt een normale bloedsuikerspiegel1 en normale testosterongehalten in stand houden2

Pocosyl is een voedingssupplement met een unieke combinatie van natuurlijke plantenstoffen, vitaminen en mineralen. Helpt een normale bloedsuikerspiegel1 en normale testosterongehalten2 in het bloed in stand te houden. Tevens rijk aan antioxidanten3.

Zink beschermt de cellen tegen oxidatieve stress.

Bevat zowel myo-inositol als D-chiro-inositol in een gunstige verhouding. In combinatie met o.m.

Berberine, Quercetine en Co-enzym Q10.

1

Chroom helpt een normale bloedsuikerspiegel in stand te houden.

Vitamine B6 helpt bij het regelen van de normale hormonale activiteit.

2

Zink draagt bij tot het behoud van normale testosterongehalten in het bloed.

Zink draagt ook bij aan de normale vruchtbaarheid van de vrouw.

Meer informatie: www.nutriphyt.nl 22

3

VOORLICHTING NUTRIPHYT

Nieuw!

MultiPerfect van Nutalis Dé multivitamine voor het hele gezin met alle 35 vitaminen en mineralen

De MultiPerfect DNU35 van Nutalis is een uitgebalanceerde multivitamine. DNU35 staat voor je Daily Nutritional Upgrade met 35 levensbelangrijke micronutriënten.

MultiPerfect bevat alle vitaminen en alle mineralen waaronder calcium uit Lithothamnium (alg) met ruim 70 spoorelementen van mariene oorsprong. De formule is aangevuld met waardevolle biologische stoffen zoals NADH, co-enzym Q10, PQQ en een breed scala aan hoogwaardige, plantaardige extracten waaronder Chlorella vulgaris, zeaxanthine, luteïne, citrusflavonoïden en anthocyanen uit bosbessen.

Alle kleuren van de natuur zijn vertegenwoordigd, van diep chlorellagroen naar geel, oranje, rood tot blauw-paars.

MultiPerfect is je perfecte dagelijkse basis en is geschikt voor het hele gezin.

MultiPerfect is een veilige keuze

vulgaris, blauwe bosbes met anthocyanen, citrus flavonoïdencomplex (met hesperidine), luteïne en zeaxanthine. Elke stof is gekozen vanwege unieke ondersteunende eigenschappen voor je lichaam. Samen met alle vitaminen en mineralen in deze formule vormt MultiPerfect de optimale ondersteuning voor vitaliteit en energie.

Een gezondheidsproduct dat je dagelijks inneemt, heeft als doel de natuurlijke intelligentie van je lichaam maximaal te ondersteunen. De ingrediënten moeten evenwichtig gedoseerd zijn en mogen je lichaam niet verstoren. Dat noemen we bij Nutalis ‘based on nature’s code’. MultiPerfect DNU35 is volledig samengesteld in lijn met hoe de natuur het bedoeld heeft, zodat je lichaam alle ingrediënten volledig kan benutten.

COMBINATIES MET MULTIPERFECT MultiPerfect kan perfect gecombineerd worden met andere producten van Nutalis en Nutriphyt, ook voor specifieke doeleinden. In combinatie met deze andere producten kan vaak volstaan worden met dagelijks 1 tablet MultiPerfect. Heb je vragen? Mail dan naar info@nutalis.nl of bel ons voor advies.

GESCHIKT VOOR HET HELE GEZIN Dankzij de optimale samenstelling is MultiPerfect geschikt voor het hele gezin. De ovale tabletten zijn klein, gemakkelijk te slikken en hebben een breuklijntje voor iedere gewenste dosering. De multivitamine is daardoor een perfecte keuze voor kinderen vanaf 6 jaar, voor jongeren, volwassenen, 50-plussers en de oudere mens. MultiPerfect biedt tevens de ideale ondersteuning voor mensen met een actieve leefstijl.

TOT IN DE PERFECTIE UITGEBALANCEERD MultiPerfect is een zorgvuldig uitgebalanceerde formule.

Met alle vitaminen, mineralen en waardevolle aanvullende essentiële stoffen biedt MultiPerfect in 1 of 2 tabletten alle voedingsstoffen die je nodig hebt voor je dagelijkse vitaliteit.

Als hoogwaardige aanvulling op een gezonde leefstijl, in een periode van herstel of als je lichaam wat extra’s kan gebruiken.

MultiPerfect is flexibel te doseren en is daardoor geschikt voor het hele gezin, van jong tot oud en voor vrouwen en mannen.

• • •

• •

Alle vitaminen en mineralen plus waardevolle specials en plantenextracten Uitgekiende formule voor optimale opname Geschikt voor het hele gezin: jong en oud, mannen en vrouwen én bij kinderwens, zwangerschap en borstvoeding Flexibel doseerbaar makkelijk slikbare ovale tablet met breuklijntje om tablet in tweeën te breken Bevat geen overbodige vulmiddelen

MEER DAN VITAMINEN EN MINERALEN MultiPerfect bevat diverse bijzondere en waardevolle voedingsstoffen, zoals co-enzym Q10, PQQ, NADH, Chlorella

Meer informatie: www.nutalis.com

23

4 suppletietips voor vegetariërs Eet je vegetarisch of veganistisch? Dan is het mogelijk dat je onvoldoende micronutriënten binnenkrijgt.

TIP 1. START MET EEN GOEDE MULTIVITAMINE Hoewel een vegetarisch en veganistisch voedingspatroon soms meer plantaardige voedingsmiddelen bevat dan het gemiddelde voedingspatroon, kunnen er dan toch tekorten ontstaan.

Daarom is een goede multivitamine aan te raden.

TIP 2. SUPPLEER EXTRA VITAMINE B12 Vitamine B12 is een essentiële vitamine die voornamelijk in vlees voorkomt. Mensen met een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon hebben daarom een verhoogd risico op een vitamine B12-tekort.

TIP 3. KIES VOOR OMEGA-3-VETZUREN UIT ALGENOLIE Voor mensen die liever geen vis of zeevoedsel eten en die liever geen visolie gebruiken, is algenolie het perfectie plantaardige alternatief. Algenolie is rijk aan het omega-3-vetzuur DHA. Algen zijn de meest zuivere bron van omega-3-vetzuren, omdat ze aan de basis staan van de voedselketen in zee.

TIP 4. VOORKOM EEN VITAMINE D3 TEKORT In dierlijke producten zoals vis, levertraan en eieren zit de lichaamseigen vorm vitamine D3. Uit schapenwolvet wordt vitamine D3 gehaald dat geschikt is voor vegetariërs. Voor mensen die liever geen producten van dierlijke oorsprong gebruiken, is vitamine D3 uit korstmos een geschikt alternatief.

www.bonusan.com

Tekort magnesium en foliumzuur inname door anticonceptiepil De anticonceptiepil, die uit twee middelen bestaat (oestrogeen en progestageen), kan bij langdurig gebruik van maanden tot jaren zorgen voor een afname van het magnesium en foliumzuur gehalte in het bloed. Dit is gebleken uit wetenschappelijk onderzoek. De afname van het magnesium of foliumzuur gehalte kan zorgen voor een tekort aan deze stoffen in je lichaam.

Hierdoor kunnen klachten ontstaan.

Bij langdurig gebruik van de anticonceptiepil, kan een extra inname van foliumzuur en magnesium nodig zijn.

www.ivg-info.nl/nieuws/

24

NIEUWS & ONTWIKKELINGEN

Duurzamere verpakkingen Dit jaar vind je de supplementen van AOV terug in een duurzamere verpakking van 100% gerecycled plastic, ofwel rPET. Door te kiezen voor rPET dragen we bij aan een meer circulaire economie. Hierdoor hoeft er geen nieuw plastic geproduceerd te worden en daar worden wij blij van!

Flacon van 100% gerecycled plastic (rPET) We hebben gekozen voor flacons die minder impact hebben op ons milieu.

Vooralsnog zijn we het eerste voedingssupplementenmerk in Nederland dat deze stap zet, maar we hopen natuurlijk dat er nog velen volgen. Want elke stap

telt! Wist je dat de huidige verpakking (dop, etiket en flacon) nu al recyclebaar is? We hebben alleen nu een stap extra gezet door onze nieuwe flacons te maken van 100% gerecycled plastic.

Wat is gerecycled plastic, rPET? • Opnieuw recyclebaar, draagt bij aan een circulaire economie • Foodgrade, dus veilig en geschikt voor voeding en supplementen • Gemaakt van drink- en waterflessen • Dezelfde eigenschappen als PET, voor dezelfde gegarandeerde houdbaarheid

www.aov.nl

RHODIOLA-LF

Ondersteunt bij stress en vermoeidheid

Het plantengeslacht rhodiola bestaat uit meer dan 130 soorten. De bekendste en meest onderzochte soort is Rhodiola rosea of rozewortel, die onder andere groeit in het koude Siberië. Rhodiola wordt al meer dan 2000 jaar gebruikt als kruidenpreparaat.

Rhodiola heeft een werking als adaptogeen. Dit wil zeggen dat rhodiola kan helpen om de veerkracht te behouden in stresssituaties. Tevens kan het ondersteuning bieden bij vermoeidheid.

Gezondheidseffecten van rhodiola*: • ondersteunt het vermogen om met stress om te gaan • kan helpen bij vermoeidheid • is een adaptogeen • ondersteunt de werking van het zenuwstelsel • draagt bij aan de fysieke prestaties en

het uithoudingsvermogen is goed voor de cognitieve functie ondersteunt de gezondheid van hart en bloedvaten • draagt bij aan een gezond maag-darmkanaal • is een antioxidant *Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

• •

www.vitals.nl

25

VOORLICHTING TRENKER

Werking van Streptococcus salivarius K12 (BLIS-K12™) BLIS K12™ koloniseert de mondholte door zich te hechten aan epitheelcellen van de keelholte, de tong, het tandvlees en beoefent zijn werking : • door de ontwikkeling van kiemen zoals Streptococcus pyogenes (farynx) te belemmeren, • door de afscheiding van cytokinen te verminderen (IL-8, IL-6, TNF-a), deze zijn verantwoordelijk voor ontstekingsprocessen als gevolg van contact met ziekteverwekkers, • door de productie van IFN-¡ te stimuleren, die tussenkomt in de strijd tegen virale en bacteriële infecties.

Dit koloniserend en regulerend effect maakt het mogelijk de flora in de mondholte aan te passen door ruimte te houden voor commensale bacteriën (niet ziekteverwekkend) en door deze te versterken (overdracht van “bacteriocine” plasmide naar de endogene Streptococcus salivarius) Streptococcus salivarius K12 heeft het bijzonder kenmerk bacteriocinen (Salivaricine A2 & Salivaricine B) of lantibiotica te produceren. Bacteriocinen zijn peptiden met antibiotische eigenschappen: • ofwel bactericide, dat wil zeggen in staat om bepaalde micro-organismen te doden.

• ofwel bacteriostatisch, dat wil zeggen in staat om de groei van bepaalde micro-organismen te belemmeren.

inbegrip van Streptococcus pyogenes. Deze interactie leidt tot het ontstaan van een porie door het bacteriële membraan heen.

Het drukverschil tussen de binnen- en buitenkant van de bacterie veroorzaakt dan de dood van de ziekteverwekkende bacterie * Lipide II is een precursormolecule van de synthese van de celwand van bacteriën.

Elke verstoring in de constructie van dit netwerk (cf. werking van de salivaricines) brengt de levensvatbaarheid van de beoogde bacterie, bijvoorbeeld Streptococcus pyogenes, in gevaar.

Zo hebben verschillende in-vitrostudies aangetoond dat de bacteriestam BLIS-K12: • alle geteste stammen van Streptococcus pyogenes vernietigt (bacteriëndodende doeltreffendheid), • de groei van de bacteriën Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae en Moraxella catarrhalis belemmert (bacteriostatisch effect); deze vier ziekteverwekkers zijn verantwoordelijk voor bijna alle gevallen van bacteriële faryngitis/amygdalitis en de meeste gevallen van middenoorontsteking bij kinderen en volwassenen.

De stam BLIS K12 ™ is verkrijgbaar in de vorm van zuigtabletten (1 x 10 CFU). Deze doseringsvorm, waarvan de werkzaamheid klinisch is bewezen, bevordert een optimale kolonisatie van de stam in de mond en keel, waardoor het aantal pathogene bacteriën wordt verminderd via competitie.

De 2 salivaricines, A2 en B, afgescheiden door Streptococcus salivarius K12, beginnen te interageren met de lipiden II*, over het algemeen aanwezig op het membraan van vele ziekteverwekkende soorten, met

Bronnen zijn op te vragen bij de redactie.

www.trenker.be

27

5

KENMERKEN

van een effectief Q10-preparaat

Wetenschappelijk gedocumenteerd effect Een goedkoop Q10-preparaat kan toch duur blijken te zijn als het geen effect heeft. Dan hebt u uw geld verspild. Als de effectiviteit ervan echter gedocumenteerd is met onderzoek dat in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift werd gepubliceerd, dan weet u zeker dat u een veilig en effectief product hebt.

Metingen van de opname na innemen van het product

De actieve stof van een Q10-product moet na inname door het lichaam worden opgenomen om werkzaam te zijn. Er moet daarom documentatie aanwezig zijn die de concentratie Q10 in het bloed voor en na inname van het product laat zien.

Opneembaarheid (%) vergeleken met die van Bio-Quinon Q10

100%

(mg/liter) × uren (%)

66%

1 Bio-Quinon Q10

2

60%

58%

3

4

3 andere Q10 producten

Het zelf Q10 aanmaken, maar onderzoek Q10lichaam is eenkan natuurlijke energiebron die laat zien dat de lichaamseigen productie al afneemt door iedereen kan worden gebruikt. na het 20e levensjaar.

Studies laten echter zien dat ouderen, intensieve sporters en hartpatiënten baat kunnen hebben bij een hogere dosis van de voedingsstof dan gemiddeld.

Vrij van onwerkzame Q10-kristallen

Veel Q10-preparaten bevatten onoplosbare en niet opneembare Q10-kristallen in olie. Zulke kristallen kunnen alleen oplossen wanneer ze blootgesteld worden aan temperaturen ver boven onze lichaamstemperatuur. Pharma Nord heeft een patent op een methode die de kristallen in “sneeuwvlokken” verandert die snel bij lichaamstemperatuur in de maag oplossen. Dat garandeert een effectieve opname in het lichaam.

Dezelfde kwaliteit als medicijnen Voedingssupplementen worden gefabriceerd volgens de richtlijnen voor voedsel. Anders dan medicijnen, hoeven supplementen hun effectiviteit niet aan te tonen. Maar als een Q10-preparaat wordt vervaardigd naar farmaceutische maatstaven, dan worden de grondstoffen en het productieproces streng gecontroleerd. Alles moet gedocumenteerd worden, net als bij medicijnen.

Q10 grondstof van medische kwaliteit

Om Q10-preparaten naar de eisen van medicijnproductie te kunnen maken, is een Q10-grondstof van medische kwaliteit vereist. Dat garandeert dat de verwerkte stof van hoge en gelijkblijvende kwaliteit is en geen onzuiverheden bevat.

Bio-Quinon Q10 Gold van Pharma Nord is een verantwoorde keuze. Het preparaat is in meer dan 100 wetenschappelijke studies gebruikt, waarvan 25 dubbelblind en placebo-gecontroleerd werden uitgevoerd.

Abonneer u op onze nieuwsbrief en bekijk al onze producten op www.pharmanord.nl.

Meer weten? Bel ons op 035-5430991 of email naar info@pharmanord.nl

www.pharmanord.nl

NL_Q10_Ad_NutrientSupplement_A4_1220

Het bevat gepatenteerde Q10 “sneeuwvlokken”, die het lichaam snel opneemt. De hele productie vindt plaats in Pharma Nords farmaceutische fabriek en wordt gecontroleerd door de Deense voedsel- en geneesmiddel-autoriteiten.

VOORLICHTING PHARMA NORD

Seleen: Weerstand... en zoveel meer!

Niet eerder was weerstand zo top of mind. Want een goede weerstand is een belangrijk wapen tegen infecties en virussen. Een belangrijke component is de combinatie van seleen en zink.

Ook zink is een spoorelement dat bijdraagt aan een goede weerstand. Zink is onder meer nodig bij de opbouw van eiwitten en een goede werking van het afweer-/ immuunsysteem.

Een goedwerkend immuunsysteem is essentieel om infecties en virussen buiten de deur te houden. Helaas heeft niet iedereen daar even veel aandacht voor en daarom hapert er nogal wat aan de weerstand van veel mensen.

Een belangrijke, maar vaak onderschatte component in het bouwen aan weerstand is seleen. Seleen is een spoorelement dat rode bloedlichaampjes en cellen tegen oxidatieve schade beschermt. Verder maakt seleen zware metalen, die soms in voeding terecht kunnen komen, minder giftig. Seleen is ook belangrijk voor een goede werking van de schildklier en is essentieel voor een goed functionerend immuunsysteem.

Seleen zit in de bodem en dus krijgen we dat vooral via onze voeding binnen. Naar schatting 20% van de Europese bevolking krijgt niet de dagelijks aanbevolen hoeveelheid van ongeveer 55 microgram seleen binnen. Vooral vegetariërs, veganisten en mensen die geen vlees eten, lopen kans op een seleentekort. De seleenconsumptie in Europa is aanzienlijk lager dan in andere delen van de wereld, zoals de Verenigde Staten en Japan. Dat is het resultaat van de bodemgesteldheid en eetgewoonten.

Seleen versterkt de weerstand, daarnaast is het een ontstekingsremmer. Het helpt bij artrose of artritis en is belangrijk voor de schildklierwerking. Het beschermt tegen vervuiling, licht en luchtvervuiling en neutraliseert zware metalen. Belangrijk is wel om de juiste variant van seleen te gebruiken, want deze variant wordt 150-200% beter opgenomen dan andere vormen.

Een goedwerkend immuunsysteem is essentieel om infecties en virussen buiten de deur te houden. Belangrijke componenten zijn spoorelementen als seleen en zink.

Het belang van een goede weerstand is nu wel duidelijk geworden. En de verwachting is dat dit top of mind zal blijven.

COMBINATIE Onderzoek laat zien dat seleen in combinatie met andere stoffen verrassend effectief kan zijn. Zo verlaagt de dagelijkse suppletie van seleen en het co-enzym Q10 de kans op overlijden aan hart- en vaatziekten met 54%. Dat bleek destijds uit het Zweedse KiSel-10 onderzoek, dat het effect van de twee supplementen testte bij gezonde oudere mannen en vrouwen.

Bekijk de producten van Pharma Nord op www.pharmanord.nl

29

> Vervolg artikel Migraine en darm-breincommunicatie De betrokkenheid van glutamaat bij de pathofysiologie van migraine kan worden onderbouwd aan de hand van diverse bevindingen. Zo blijkt dat bij migrainepatiënten de spiegels van glutamaat in het bloed, speeksel en de cerebrospinale vloeistof hoger zijn dan bij gezonde patiënten én dat ze stijgen tijdens een aanval van migraine. Voorts zijn bij migrainepatiënten verhoogde bloedspiegels waargenomen van metabolieten van kynurine, waarvan bekend is dat ze NMDA-receptoren kunnen moduleren. Daarnaast is uit genetische studies gebleken dat bij migraine de expressie van genen betrokken is, die te maken hebben met glutamaatcommunicatie en dat hierbij vaak sprake is van genetische mutaties. Uit dierstudies komt bovendien naar voren dat glutamaat een sleutelrol vervult bij onder meer pijntransmissie en centrale pijngevoeligheid. Daarbij blijkt de aanwezigheid van glutamaatreceptoren in het trigeminocervicale complex en op de neuronen van het TNC, waarvan de over-expressie nadrukkelijk betrokken is bij de kenmerkende symptomen van migraine.

DARM-BREIN AS Tussen het centrale zenuwstelsel en het zenuwstelsel van het darmstelsel bestaat een bilateraal communicatiesysteem, waarbij zintuigelijke waarneming betreffende voedselaanwezigheid, motorische activiteit en intestinale distensie via afferente zenuwbanen wordt geprojecteerd in zenuwkernen van de hersenstam. Vervolgens worden signalen doorgestuurd naar de hogere waarnemingsgebieden, zoals de hypothalamus. Tegelijkertijd kunnen efferente signalen vanuit het brein motorische, secretorische en immunologische functies van de darmen beïnvloeden. Het perifere zenuwstelsel dat op complexe wijze het darmstelsel innerveert wordt het enterische zenuwstelsel genoemd

en vormt een brug tussen het microbiële metabolisme en de innervatie met het centrale zenuwstelsel. Zoals reeds geconstateerd vormt het enterische zenuwstelsel de dominante bron van serotonineproductie in het lichaam.

Daarbij blijkt dat ook microben enzymen tot expressie brengen, die betrokken zijn bij metabolisatie van tryptofaan uit de voeding. Uit studies in vitro is gebleken dat onder meer Lactococcus lactis, Lactobacillus lactis, Lactobacillus plantarum, Streptococcus thermophilus en Escherichia coli uit tryptofaan 5-HT kunnen produceren. Andere microben behorende tot de stam der Firmicutes, zijn in staat om middels het enzym tryptofaan decarboxylase de productie van de tryptaminen tot stand te brengen.

Met behulp van DNA-onderzoek stelt men vast dat tenminste tien procent van de intestinale flora van de mens minstens een bacterie bevat, die codeert voor het decarboxylase-enzym, en dat deze wordt aangetroffen bij negentig procent van de onderzochte populatie. Metabolieten afkomstig van intestinale bacteriën, zoals korteketenvetzuren, kunnen bovendien invloed hebben op de activiteit van IDO en de productie van kynurenine. Ook kan orale toediening van antibiotica en probiotica impact hebben op de ratio tussen tryptofaan en kynurenine. Voorts blijken sommige bacteriën in staat tot de productie van GABA. Soorten onder meer behorende tot de Bacteroides en Escherichia brengen metabolisme tot expressie waarmee GABA wordt geproduceerd. Ook heeft men aan de hand van dierproeven waargenomen dat commensale melkzuurproducenten, zoals Lactobacillus rhamnosus en Bifidobacterium breve, tot GABAproductie in staat zijn.

De samenstelling van de intestinale flora heeft aldus (in)directe invloed op de interactie met het brein. Op

indirecte wijze gebeurt dit via van microben afkomstige neurotransmitters, hormonen en immunologische communicatiemoleculen. Op directe wijze middels stimulatie van zenuwuiteinden van de Nervus vagus. Uit onderzoek is daarnaast gebleken dat centrale communicatiemoleculen, zoals CGRP, substance P en neuropeptide Y, remmende impact kunnen hebben op specifieke bacterieculturen, waaronder E.coli, Enterococcus faecalis en Lactobacillus acidophilus. Aldus is sprake van een bilaterale relatie tussen het darmstelsel en het brein en mogelijk interactie bij hoofdpijn, migraine en prikkelbare darm of diarree.

Volgens de meest recente bewijsvoering is interactie tussen darm-brein-as en migraine verklaarbaar en aantoonbaar. Zo wordt die interactie wederzijds beïnvloed door een verscheidenheid aan factoren, waaronder ontstekingsactiviteit, microbiële samenstelling van de darm en de stofwisseling van serotonine en neuropeptiden. Bovendien bestaat co-morbiditeit tussen chronische hoofdpijn, migraine, infectie- en ontstekingsziekten van de darm en enige overlapping in de symptomatologie.

Interventies gericht op beïnvloeding van de microbiële flora in de gastro-intestinale tractus kunnen dientengevolge effect hebben op de manifestatie van migraine.

HUMANE STUDIES Reeds in 2001 werd een studie op migrainepatiënten toegepast gericht op verbetering van de fysiologische mechanismen voor assimilatie en eliminatie. Gedurende negentig dagen werd een groep van 5 mannen en 35 vrouwen met tenminste tweemaandelijkse migraine onderworpen aan een open-label interventie. Zij kregen twee combinatiesupplementen, waarvan een proteïnecombinatie met

“De samenstelling van de intestinale flora heeft (in)directe invloed op de interactie met het brein.”

30

N&S REDACTIONEEL

31

chlorofyl en de probiotische culturen Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus bulgaricus, Enterococcus faecium en Bifidobacterium bifidum. De andere formule was een combinatie van onder meer vitaminen en mineralen, orgaanextracten en de kruidenextracten Silybum marianum, Beta vulgaris, Nasturtium officinale, Apium graveolens, Taraxacum officinale, Apium petroselinum en Capsicum frutescens. Na de interventietermijn bemerkte 8 van de 40 deelnemers geen verbetering in de frequentie en duur van de migraine. Van de totale populatie ervaarde 24 deelnemers een vrijwel volledige afname van het aantal migraineaanvallen en een enorme verbetering van de kwaliteit van leven (MSQ Questionnaire) ten gevolge van de afname van migraine. Bij overige 8 deelnemers varieerde de mate van verbetering wat betreft de duur en frequentie van aanvallen.

De rol van probiotica bij de frequentie en/of intensiteit van migraine is verder onderzocht. Gedurende een openlabel pilotstudie werden 29 migrainepatiënten, waarvan 27 van het vrouwelijke geslacht, gedurende 12 weken dagelijks voorzien van probioticum. Bij de studiepopulatie was sprake van tenminste vier migraineaanvallen per maand met uitsluiting van chronische hoofdpijnen, gerelateerd medicijngebruik en recent gebruik van pro- of antibiotica. Het probioticum bestond uit de stammen Bifidobacterium bifidum W23, Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus acidophilus W37, Lactobacillus brevis W63, Lactobacillus casei W56, Lactobacillus salivarius W24, Lactococcus lactis W19 en Lactococcus lactis W58. Tijdens de studie vielen twee deelnemers af. Van de overgebleven deelnemers verminderde bij achttien personen het aantal dagen met migraine, bij vier personen nam het aantal migrainedagen juist toe en vijf personen merkten geen verschil.

De afname van migraine gebeurde niet eerder dan de tweede fase (week 5-8) van de behandelperiode en continueerde gedurende de laatste drie weken.

Deze graduele afname wijkt volgens de onderzoekers af van het placebo-effect.

Volgens studies naar het effect van placebo begint deze meestal direct na de behandeling en neemt af enkele

32

weken na aanvang.

Dezelfde onderzoeksgroep testte tevens de effecten van hetzelfde breedspectrum probioticum op migraine en signaalstoffen gerelateerd aan intestinale permeabiliteit middels een gerandomiseerde en gecontroleerde studie (RCT). Van de uiteindelijke 60 deelnemers, waarvan 56 vrouwen, ontvingen 31 participanten het probioticum en 29 een placebo gedurende 12 weken. Voor het meten van intestinale permeabiliteit gebruikte men de Lactulose/mannitol test en bepaling van zonuline in feces en serum. Ook werden in serum ontstekingsmediatoren bepaald in de vorm van IL-6, IL-10, TNF-α en CRP. De patiënten met het probioticum hadden gemiddeld zes dagen met migraine in de eerste maand, vier in de tweede en vijf in de laatste maand. Daar bij de placebogroep sprake was van respectievelijk vijf, vier en vier dagen, was aldus geen significant onderscheid waarneembaar.

Aldus stelden de onderzoekers geen significant effect vast van probioticumgebruik bij migraine ten opzichte van placebogebruik.

Opvallend is dat bij een soortgelijke studie een jaar later wel positief effect werd bereikt met een breedspectrum probioticum. Een groep, bestaande uit 35 vrouwen en 15 mannen met episodische migraine, en een gemengde groep van 37 vrouwen en 13 mannen met chronische migraine (meer dan 15 dagen per maand) werden gedurende respectievelijk tien en acht weken onderworpen aan een dubbelblind gecontroleerde RCT. Elke deelnemer ontving tweemaal daags een placebo of een probioticum met 14 stammen: Bacillus subtilis PXN 21, Bifidobacterium bifidum PXN 23, B.breve PXN 25, B.infantis PXN 27, Bifidobacterium longum PXN 30, Lactobacillus acidophilus PXN 35, L.Bulgaricus PXN 39, L. casei PXN 37, L.plantarum PXN 47, L.rhamnosus PXN

N&S REDACTIONEEL probioticum ontvingen werd significante verbetering waargenomen bij de frequentie en ernst van de aanvallen, het aantal migrainedagen en het medicijngebruik. Deze verbeteringen werden bij de placebogroepen niet waargenomen. Ook werd verschil waargenomen in het bloedserum van TNF-α ten tijde van de aanvallen in vergelijking tot migrainevrije perioden.

54, L.helveticus PXN 45, L.salivarius PXN 57, Lactococcus lactis PXN 63 en Streptococcus thermophilus PXN 66. Van de patiënten met episodische migraine doorliepen uiteindelijk 40 individuen de test en bij de groep met chronische migraine bedroeg dit aantal uiteindelijk 39 deelnemers. Zowel bij de deelnemers met episodische als chronische migraine die het breedspectrum

De beide RCT met probiotica kenden enkele afwijkingen. De studie met significante effecten ten opzichte van placebo bevatte de stam B.infantis, die ontbrak bij de studie zonder significant resultaat. Ook had de RCT met effecten een andere ratio tussen vrouwen en mannen, namelijk 2.7:1 ten opzichte van 14:1 bij de studie zonder significant verschil. Mogelijk dat die verschillen kunnen samenhangen met geslacht specifieke verschillen in de ecologische structuur van het intestinale microbioom. Meer onderzoek naar die relatie is nodig om hierover stellige uitspraken te kunnen doen. Wel kan enige stelling worden genomen omtrent de rol van intestinale dysbacteriose bij migraine.

Bij een recente metagenome-wide association studie werd middels shotgun-sequenced ontlastingsonderzoek de ontlasting van 54 vrouwen met migraine vergeleken met die van 54 vrouwen zonder migraine. Bij de migrainegroep werd een significante verlaging vastgesteld van soorten, geslacht en genetische variatie ten opzichte van de controlegroep. Daarbij constateerde men bij de migrainepatiënten meer aanwezigheid van Firmicutes en enkele potentiële pathogenen, zoals Clostridium species. Ook hadden de migrainevrije vrouwen meer gunstige bacteriën, zoals B.adolescentis, en

Robert werkt reeds 15 jaar als zorgverlener samen met de bedrijfsgeneeskunde, fysiotherapie, osteopathie en psychologie. Hij heeft mesologie gestudeerd en zich verder ontwikkeld in de psychoneuro-immunologie en CAM (complementary alternative medicine) met specialisatie fytotherapie. Zijn niet aflatende interesse voor de natuur, fysiologie en samenhang met omgevingsfactoren zoals leefstijl, heeft hem gevormd tot een veelzijdig denker en bevlogen docent van de stichting ReThink. www.rethinkfoundation.nl

F.prausnitzii, die producenten zijn van respectievelijk melkzuren en korteketenvetzuren. Bovendien constateerden de onderzoekers metabole verschillen tussen beide groepen bij de intestinale beschikbaarheid S-adenosylmethionine, intestinale synthese van GABA en degradatie van kynurenine en glutamaat.

CONCLUSIES Diverse communicatiemoleculen spelen een rol bij de complexe pathofysiologie van migraine. De neurogene en immunologische eigenschappen van die moleculen veroorzaken grotendeels de symptomen die kenmerkend zijn voor clusterhoofdpijnen en migraine.

Opvallend is dat serotonine en GABA een dominante positie innemen bij die expressie. Opvallend is ook dat beide neurotransmitters een centrale rol vervullen in het enterische zenuwstelsel en de interactie met het intestinale microbioom. De interactie tussen darmbrein-as en migraine kan wederzijds beïnvloed worden door een verscheidenheid aan factoren, waaronder ontstekingsactiviteit, microbiële samenstelling van de darm en de stofwisseling van serotonine en neuropeptiden. Uit een beperkt aantal studies bij mensen is gebleken dat interventies gericht op beïnvloeding van de microbiële flora in de gastro-intestinale tractus effect kunnen hebben op de symptomatologie van migraine en dat individuele compositie en metabolisme van het intestinale microbioom een rol kan spelen bij de expressie van migraine. Meer studies gericht op het begrijpen van de rol van en interactie met het microbioom bij de pathofysiologie van migraine zijn dientengevolge gerechtvaardigd.

Maurice Kool, Msc oprichter Rethink foundation

33

Wordt:

De kern van ons bestaan zit weer in de naam.

Stichting Educatie Atrium Innovations gaat verder als Stichting Orthomoleculaire Educatie.

Wij delen kennis over de relatie tussen voeding en gezondheid. Volgens de orthomoleculaire voedingsleer en vanuit de overtuiging dat een uitgebalanceerde voeding en een gezonde leefstijl essentieel zijn voor het behoud van een goede gezondheid. Wetenschappelijk onderzoek, vernieuwende inzichten en praktijkervaringen vormen al meer dan 30 jaar de basis van ons aanbod.

Therapeuten, artsen, diëtisten en andere gezondheidsprofessionals volgen onze educatieprogramma’s en gebruiken onze kennisbank als naslagwerk bij het adviseren van cliënten. Bovendien organiseren wij elk jaar de opleiding Orthomoleculaire Voedingsleer & Therapie waarmee al vele studenten de deuren van hun praktijk konden openen. Zien wij u ook bij een van onze educatieprogramma’s?

Kijk voor onze agenda, informatieve artikelen en veel meer op onze nieuwe website www.soe.nl

Educatie over gezondheid, voeding en suppletie 34

STICHTING EDUCATIE ATRIUM INNOVATIONS

Extra ondersteuning van het

IMMUUNSYSTEEM Extra ondersteuning van het immuunsysteem Een actieve leefstijl, een gezond gewicht, voldoende ontspanning en een optimale voorziening van macro- en microvoedingsstoffen zijn onmisbaar voor een goed werkend immuunsysteem. In het najaar is dit extra belangrijk, omdat infecties door virussen en bacteriën op de loer liggen. Het is daarom de moeite waard om het immuunsysteem met een gezonde leefstijl en de juiste nutriënten te ondersteunen.

VERGEET HET DARMMICROBIOOM NIET Voedingsbestanddelen met anti-inflammatoire en antioxidatieve eigenschappen zijn o.a. omega 3-vetzuren, vitamine A, B6, B12, C, D, foliumzuur, koper, selenium, ijzer en zink, maar ook plantenbestanddelen zoals polyfenolen en carotenoïden.Wat we niet moeten vergeten, is dat ook een gezonde darmmicrobiota belangrijk is voor een goed werkend immuunsysteem. 70% van de immuuncellen bevindt zich immers in de darm. Via fermentatie van niet alleen voedingsvezels, maar ook van andere plantenbestanddelen (polyfenolen) door darmbacteriën ontstaan tal van metabolieten, zoals korteketenvetzuren die eveneens anti-inflammatoire eigenschappen hebben.

VOEDING ALS BASIS Voeding voor een goede weerstand is rijk aan beschermende bestanddelen. In de praktijk betekent dit dat de voeding voldoende hoogwaardige eiwitten bevat zoals die voorkomen in vlees, zuivel, ei of plantaardige bron (peulvruchten of plantaardige combinaties). Een goede eiwitstatus verlaagt immers het risico op infectie, omdat antilichamen nu eenmaal uit eiwitten bestaan. In de praktijk levert dit bij de meeste Nederlanders geen problemen op. Daarnaast heeft een weerstandverhogende voeding een goede verhouding tussen omega 3- en omega 6-vetzuren door minimaal eenmaal per week vette vis te eten en omega 6-rijke voedingsmiddelen te beperken. Ten slotte ondersteunen we het immuunsysteem in de darm het beste door voldoende

fermenteerbare voedingsvezels en andere plantenbestanddelen binnen te krijgen uit granen en groenten. Hoewel de Gezondheidsraad minimaal 200 gram per dag adviseert, adviseer ik minimaal 500 gram.

DE REALITEIT IS ANDERS Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt uit voedselconsumptie-onderzoek van RIVM in Nederland. RIVM heeft van ruim 4000 mensen in de leeftijd van 1 tot en met 79 jaar van 2012 tot en met 2016 op twee dagen de voedselconsumptie gemeten en vergeleken met de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad.3 Helaas zijn de Richtlijnen die het minst worden gevolgd die voor groente, fruit, ongezouten noten, peulvruchten, suikerhoudende dranken en zout. En die zijn nu juist zo belangrijk voor een goed werkend immuunsysteem. Volwassenen eten gemiddeld slechts 143 gram groente en 112 gram fruit per dag. Gemiddeld drinken ze dagelijks gemiddeld bijna 300 ml suikerhoudende dranken; dat zijn al gauw 8 suikerklontjes. Wat betreft de inname van micronutriënten is in het bijzonder de vitamine D-inname een punt van zorg.

Slechts de helft van de vrouwen boven de vijftig en een op de vijf mannen van zeventig jaar en ouder gebruiken de door de Gezondheidsraad aanbevolen vitamine D-supplementen.

Deze vitamine is juist van groot belang voor een goed werkend immuunsysteem.

VUL DE VOEDING AAN! Ik hoop dan ook dat elke gezondheidsprofessional zijn of haar cliënten naast een voedingsadvies ook voorziet van een suppletie-advies, waarvan een multi een vast onderdeel is.

Maar dan wel afgestemd op leeftijd en omstandigheden en bij voorkeur minimaal 25 mcg vitamine D en voldoende van de hierboven genoemde weerstandverhogende nutriënten.

Zo bereikt de client een optimale voedingsstatus, die de weerstand verhoogt. Op basis van anamnese en eventueel laboratoriumonderzoek kunnen hieraan nog aanvullende voedingssupplementen worden toegevoegd.

“Voeding voor een goede weerstand is rijk aan beschermende bestanddelen. In de praktijk betekent dit dat de voeding voldoende hoogwaardige eiwitten bevat zoals die voorkomen in vlees, zuivel, ei of plantaardige bron.”

Voor meer informatie ga je naar: www.educatie-atrium-innovations.nl

35

HOGE DOSERING D3 MET K2

Een onmisbare combinatie Vitamine D3 en K2 versterken elkaar als synergisten.

Vitamine D3 draagt ertoe bij dat calcium goed wordt opgenomen uit de voeding en vitamine K2 zorgt vervolgens voor de opname van calcium in de botten. Bovendien draagt vitamine K2 bij tot een normale bloedstolling en ondersteunt vitamine D3 het immuunsysteem.     

Hoge dosering met 75 mcg D3 en 90 mcg K2 Actieve, goed opneembare vormen K2 in de natuurlijke vorm menaquinon-7 (MK7) In een vetmatrix van extra vierge olijfolie Het belang van deze combinatie is gebaseerd op recent wetenschappelijk onderzoek

Bestel het gemakkelijk via www.bonusan.com/d3k2

VOORLICHTING BONUSAN

Bonusan: Een onmisbare combinatie

Vitamine D3 en vitamine K2 WAAROM DE COMBINATIE VAN VITAMINE D EN VITAMINE K? Vitamine D en vitamine K zijn belangrijke synergisten: zij versterken elkaar in hun werking. Waar vitamine D zorgt voor normale calciumgehalten in het bloed, zorgt vitamine K voor de opname van calcium op de juiste plaats - in de botten - in plaats van ongewenste plekken zoals de nieren of de bloedvaten.

Bovendien spelen vitamine D en vitamine K een belangrijke rol in veel lichaamsprocessen. Zo draagt vitamine K bij aan een normale bloedstolling en, net als vitamine D, bij aan het behoud van sterke botten. Vitamine D draagt daarnaast bij aan het behoud van sterke spieren, een sterk gebit en ondersteunt het immuunsysteem.

VOLDOENDE VITAMINE D EN VITAMINE K AANMAKEN Dat het een uitdaging is om voldoende vitamine D aan te maken, is algemeen bekend. Dit geldt niet alleen voor de donkere dagen in het najaar, ook in de lente en zomer kan onze lichaamseigen vitamine D-aanmaak tekortschieten.

Zeker nu we de zon meer en meer vermijden. We zitten veel binnen en als we buiten komen, dragen we een zonnebril, zonwerende kleding en zonnebrand.

Bij het ontbreken of vermijden van zonlicht wordt vitamine D een essentieel nutriënt.

Het wordt dan noodzakelijk om vitamine D op een andere manier aan te vullen. We kunnen de zonnevitamine uit onze voeding halen, uit vette vis zoals zalm en makreel, lever en eigeel. Helaas is de hoeveelheid vitamine D die via voeding kan worden aangereikt, nooit zo hoog als eigen aanmaak in de huid en kampen we, vaak onbewust, met tekorten aan vitamine D. Een meta-analyse van wetenschappelijke onderzoeken bewees dat het nuttig is vitamine D-suppletie te combineren met vitamine K, omdat deze twee vitaminen samenwerken. Vitamine K kan ook door het lichaam zelf worden aangemaakt. Onze darmflora kan vitamine K2 produceren in de darmen.

Vitamine K2, met name menaquinon-7, wordt gezien als de meeste efficiënte bron van vitamine K. Deze vorm wordt geproduceerd door bepaalde bacteriën en komt in beperkte mate voor in vlees, zuivel en eieren. Mede om die reden lukt het ons lichaam vaak niet om voldoende vitamine K uit onze voeding te halen. Een supplement kan dan uitkomst bieden.

DE VOORDELEN VAN BONUSAN VITAMINE D3 & K2 Bonusan Vitamine D3 & K2 bevat een hoge dosering van zowel vitamine D als vitamine K, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. De softgels bevatten 75 mcg vitamine D in de vorm D3 en 90 mcg vitamine K als K2.

De kleine, prettig slikbare softgels zijn daardoor ideaal inzetbaar als basissuppletie, maar ook als onderdeel van een therapeutisch traject. De adviesdosering van één softgel per dag kan het beste tijdens of vlak na de maaltijd ingenomen worden.

HOGE KWALITEIT DANKZIJ BIOLOGISCHE ACTIEVE VORMEN VAN VITAMINE D3 EN K2 Om een goede opname in het lichaam te borgen van de vetoplosbare vitaminen D en K, lossen wij deze op in een vetmatrix van extra vierge olijfolie. Bonusan Vitamine D3 & K2 bevat dan ook geen onnodige toevoegingen.

GESCHIKT VOOR HET BEHOUDEN VAN STERKE BOTTEN, TANDEN EN SPIEREN Bonusan vitamine D3 & K2 is een basissupplement dat een extra aanvulling geeft van vitamine D3 en de belangrijke cofactor vitamine K2. Dankzij vitamine D3 ondersteunt dit voedingssupplement het immuunsysteem en draagt het bij aan het behoud van sterke spieren en een sterk gebit. De toevoeging van vitamine K maakt dit een waardevol product voor het behoud van sterke botten.

Raadpleeg een deskundige als u antistollingsmedicatie (bloedverdunners) gebruikt, vitamine K kan de werking daarvan beïnvloeden.

Ga voor meer informatie over producten van Bonusan naar Bonusan.nl

37

LIVE HAPPY. LIVE LIVE HEALTHY. HAPPY. LIVE LIVE NOW. HEALTHY. LIVE NOW.

Erkend distributeur van NOW in Nederland

www.vitortho.nl Erkend distributeur van NOW in Nederland

www.vitortho.nl

EEN GOEDE START VitOrtho helpt!

EEN GOEDE START VitOrtho helpt!

www.vitortho.nl

VOORLICHTING VITORTHO

Kinderen en voedingssuppletie: een goede start Kinderen in de groei moeten goed eten. Een ruime voorziening van macro- en micronutriënten is belangrijk voor een goede ontwikkeling van organen en orgaansystemen, zoals de spijsvertering, het zenuwstelsel, de spieren en het brein. Deze ontwikkeling is vaak bepalend voor de rest van het leven.

De periode van geboorte tot volwassenheid is in fysiek opzicht misschien wel de meest tumultueuze periode van de mens. In de eerste levensjaren groeit een kind enorm, doorloopt het verschillende ontwikkelingsfasen en ondergaat het diverse lichamelijke veranderingen. Hierbij zijn veel micronutriënten betrokken. Daarom is het van het grootste belang dat kinderen voldoende vitaminen en mineralen binnen krijgen.

VOEDINGSPATROON/LEEFSTIJL Het is echter niet zo best gesteld met de eetgewoonten van veel kinderen, waardoor al op jonge leeftijd tekorten aan belangrijke voedingsstoffen kunnen ontstaan.

Het voedingspatroon van schoolgaande kinderen is onevenwichtig, met een teveel aan geraffineerde suikers en verzadigde vetten en een tekort aan onder meer vezels, onverzadigde vetten en diverse micronutriënten. Terwijl ze juist in deze periode hun voedingsgewoonten en voorkeuren en afkeren van voedingsmiddelen ontwikkelen. Kinderen eten over het algemeen weinig groente, fruit en vis, maar vaak fast- en junkfood, witbrood en calorierijke tussendoortjes, zoals snoep, chips, koekjes en frisdrank.

Cijfers uit de meest recente Voedselconsumptiepeiling (2012-2016) van het RIVM bevestigen dit beeld. Gemiddeld eten kinderen vaak nog niet eens de helft van de aanbevolen porties groente en fruit en ze eten amper vis (zie tabel 1). Daarentegen drinken kinderen in de leeftijd van 4 tot 8 jaar al gemiddeld een halve liter frisdrank met suiker per dag.

Groente Fruit Vis

100-150 g/d > 150 g/d > 50 g/w Meisjes 4-8 jaar 74 128 6 Jongens 4-8 jaar 70 125 7

150-200 g/d > 200 g/d > 75 g/w Meisjes 9-13 jaar 89 114 7 Jongens 9-13 jaar 87 105 8

> 200 g/d > 200 g/d 100-125 g/w Meisjes 14-18 jaar 102 103 8 Jongens 14-18 jaar 99 90 10 Tabel 1: Gemiddelde groente-, fruit- en visconsumptie van Nederlandse kinderen (in grammen per dag of per week), afgezet tegen de adviezen van het Voedingscentrum.

Bronnen: Dutch National Food Consumption Survey 2012-2016, RIVM 2020; Richtlijnen Schijf van Vijf 2019, Voedingscentrum 2020.

Verder wordt het ontbijt vaak verwaarloosd of helemaal overgeslagen, terwijl wél ontbijten juist gunstige gezondheidseffecten kan hebben. Een goed ontbijt kan een belangrijke bron van vitamines en mineralen zijn. Ontbijten met vezelrijke granen blijkt de inname van vezels, calcium, foliumzuur, ijzer, vitamine C en zink aanzienlijk te verhogen.

BEWEGEN Een ander aspect dat van invloed is op de nutriëntenstatus van kinderen (en volwassenen) is de mate van lichaamsbeweging.

Bij onvoldoende bewegen verloopt de opname van nutriënten minder goed en neemt de kans op overgewicht toe. In 2017 voldeed 55,5% van de kinderen tussen de 4 en 11 jaar en 31% van de kinderen tussen de 12 en 17 jaar aan de beweegrichtlijnen (minstens elke dag een uur matig intensief bewegen en minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten).

De coronapandemie met lockdowns en lange perioden van thuisonderwijs heeft ervoor gezorgd dat kinderen nog minder zijn gaan bewegen en meer tijd zittend doorbrengen. Dat kan leiden tot een hoger risico op obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten.

Een kind heeft gezonde leef- en eetgewoonten nodig om in zijn latere leven fysiek en mentaal zo optimaal mogelijk te kunnen functioneren. Voedingssuppletie kan een waardevolle bijdrage leveren aan zo’n goede start.

Ga voor meer informatie over producten van Vitortho naar www.vitortho.nl

39

Pandemie haalt de interesse van onderzoekers naar de inzet van vitaminen, mineralen en kruiden naar boven: vitamine A DOOR: JAN BLAAUW

(DEEL 4)

In de eerste drie uitgaven van Nutriënt & Supplement is er een inleiding gemaakt met de inzet van vitaminen, mineralen en kruiden met de artikelen over SARS-CoV-2 in rol van ontdekker van vitamineen mineralentekorten en herontdekker van het Post Viraal Syndroom alsmede uitlokker van reactivatie van eerdere ziekten. Hierin is eerst vitamine D aan bod gekomen. In het tweede artikel is vitamine C besproken en in het derde artikel zink en selenium. Het is lastig om volledig te zijn, daar er vele onderzoeken zijn met daarnaast nog lopende onderzoeken. Dit geldt ook voor andere stoffen die behandeld (gaan) worden. In deze aflevering gaat het om vitamine A.

Claims die gemaakt mogen worden rondom nutriënten Eerder is aangegeven dat er 10 nutriënten zijn waarover je mag ‘claimen’ dat ze het immuunsysteem helpen versterken. Het gaat om vitamine A, C, D, B6, foliumzuur, B12 en de mineralen ijzer, koper, selenium en zink. De dikgedrukte nutriënten hebben we inmiddels behandeld.

De rol van vitamine A en claims die gemaakt mogen worden De betekenis van vitamine A voor het immuunsysteem is duidelijk aanwezig.

Wetenschappelijk advies over de onderbouwing van gezondheidsclaims met betrekking tot vitamine A die volgens EFSA (European Food Safety Authority) gemaakt mogen worden zijn de volgende.

Vitamine A ondersteunt: • celdifferentiatie (ID 14) • functie van het immuunsysteem (ID 14) • onderhoud van huid en slijmvliezen (ID 15, 17) • behoud van gezichtsvermogen (ID 16) • behoud van bot (ID 13, 17) • onderhoud van tanden (ID 13, 17) • onderhoud van haar (ID 17) • onderhoud van nagels (ID 17) • metabolisme van ijzer (ID 206) en • bescherming van DNA, eiwitten en lipiden tegen oxidatieve schade (ID 209) https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j. efsa.2009.1221 (geraadpleegd op 31-08-2021).

Welke rol speelt vitamine A in het lichaam als het gaat om het immuunsysteem?

Vitamine A (retinol) is een in vet oplosbare vitamine, ontdekt in 1913 door McCollum en Davis. Het heeft een lipidedrager nodig om opgenomen te worden. Vitamine A is een generieke term voor een aantal verschillende componenten. In het lichaam wordt retinol (via retinal) omgezet in retinoïnezuur, de component die genetische expressie reguleert. ẞ-caroteen, een carotenoïde (zie bij de bespreking van ß-caroteen), wordt wel een precursor (provitamine) van vitamine A genoemd, vanwege het feit dat ß-caroteen omgezet kan worden in vitamine A. Deze omzetting werkt in de fysiologie van de mens echter lang niet zo efficiënt als deze theoretisch mogelijk is. ß-caroteen is een voorloper van vitamine A. Dit wordt voornamelijk ingezet door de synthetische vorm met secundaire functie om als antioxidant te dienen. De natuurlijke vorm van ß-caroteen heeft primair een antioxidantfunctie en secundair het doel om tot vitamine A te worden omgezet.

Retinoïnezuur wordt omgezet in actieve RA-derivaten zoals all-trans RA, 9-Cis trans RA en 13-Cis trans RA door het in de cel

40

N&S REDACTIONEEL

“Vitamine A (retinol) is een in vet oplosbare vitamine en heeft een lipidedrager nodig om opgenomen te worden.”

te brengen wanneer de behoefte in de gastheer toeneemt, zoals bij een acute infectie. Deze actieve derivaten van retinol mediëren de synthese van Type-I IFN, de krachtigste antivirale bemiddelaar van de gastheerafweer, via nucleaire retinoïnezuurreceptoren (RAR en RXR).

Gesynthetiseerd Type-I IFN (α en β) verwijdert het virus uit het lichaam door het cellulaire en humorale immuunsysteem te versterken. Het maakt ook de ontwikkeling van een permanente immuunrespons tegen het virus mogelijk.

Vitamine A mag eigenlijk de definitie verdienen van ‘groeifactor’ of ‘hormoon A’, wat de benaming was toen het voor het eerst werd ontdekt. Het belangrijkste is dat we, voor velen, een nieuwe en eenvoudige optie hebben voor de behandeling van COVID. Zo wordt in dit artikel de hypothese gebezigd dat een grotere behoefte aan endogeen retinol door COVID een zogenaamd retinol depletiesyndroom (Retinoic Acid Depletion Syndrome” (RADS) veroorzaakt en dat dit mede een cytocinestorm kan uitlokken (Sarohan AR., 2020).

Wat laten een paar onderzoeken zien als het gaat om de inzet van vitamine A bij SARS-COV-2?

Daar er eigenlijk geen direct onderzoek met COVID-patiënten was gedaan, is in een multicenterstudie verder gekeken.

Hierbij waren 40 mensen gehospitaliseerd in Münster en Steinfurt in Duitsland met aangetoonde SARS-COV-2 infectie tussen maart en juni 2020.

De ernst van de ziekte werd gedefinieerd als kritiek (aanwezigheid van acute respiratory distress syndrome

[ARDS]; n = 22), ernstig (waarbij zuurstofsuppletie nodig is; n = 9) of matig (er was geen ARDS aanwezig en geen zuurstofsuppletie vereist; n = 9). ARDS werd gediagnosticeerd volgens de Berlin-definitie (bilaterale opaciteiten op thoraxfoto, uitsluiting van andere oorzaken van respiratoire insufficiëntie.

COVID-19-patiënten werden ingedeeld op basis van hun toestand op het moment van bloedafname. Binnen de eerste 24 uur na opname werd één bloedmonster per patiënt afgenomen.

Daarnaast werden 91 personen met een laboratorium bevestigde SARSCoV-2-infectie, die hersteld waren van een infectie, gecontacteerd voor donatie van bloedplasma. Het bloedmonster werd genomen na herstel van de ziekte. Hiervan werden er 47 handmatig geselecteerd om overeen te komen met de leeftijd en het geslacht van de opgenomen patiënten. Deze groep patiënten had slechts matige symptomen en ziekenhuisopname was niet nodig.

Vitamine A, zowel vrije/ongebonden vitamine A als vitamine A gebonden aan retinol bindend eiwit (RBD), werden gemeten. Vitamine A-waarden werden gegeven in mg/L. Voor verdere analyse werden de deelnemers in twee groepen verdeeld (Groep 1: vitamine A-plasmaspiegels ≥ 0,2 mg/L; Groep 2: vitamine A-plasmaspiegels < 0,2 mg/L) volgens internationale richtlijnen voor vitamine A-tekort van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, klinisch relevante nutritionele vitamine A-deficiëntie gedefinieerd als vitamine A-plasmaspiegels < 0,2 mg/L).

Verder werd gekeken naar de klinische laboratoriumbeoordeling en volledige bloedtelling en niveaus van D-dimeer,

creatinine, C-reactief proteïne (CRP), albumine, lactaatdehydrogenase (LDH), pseudocholinesterase (PCHe), ferritine, leuco’s en lymfo’s en alanine-aminotransferase (ALT). SAPS II (Simplified Acute Physiology Score) werd bepaald op de dag van de laboratoriummeting en gebruikt om de fysiologische toestand van gehospitaliseerde patiënten te karakteriseren.

In de totale studiegroep (n = 87) correleerden verlaagde vitamine A-plasmaspiegels significant met verhoogde niveaus van de ontstekingsmarkers C-reactief proteïne (r = −0,54, p < 0,001) en relatief aantal lymfocyten (r = 0,43, p < 0,001), verlaagde albuminespiegels (r = 0,65, p < 0,001) correleerde significant met verlaagde vitamine A-plasmaspiegels. Verhoogde niveaus van levermarkers (AST: r = -0,22, p < 0,05; gamma-GT: r = -0,29, p < 0,01) correleerden ook significant met verlaagde vitamine A-spiegels.

Verlaagde vitamine A-spiegels waren geassocieerd met verminderde pseudocholinesterase (PCHe) -spiegels als een parameter van de synthesecapaciteit van de lever (r = 0,53, p<0,001).

Er zijn wel wat tekortkomingen in de studie waardoor je niet mag spreken over causaliteit.

Het is onder andere bekend dat de leversynthese van RBP wordt verminderd na acutefasereacties in termen van prioritering van de lever voor de synthese van acutefase-eiwitten zoals CRP en ferritine (Tepasse, Phil Robin et al., juni 2021).

Vitamine A draagt verder bij om de mucosale barrières van het aangeboren immuunsysteem in stand te houden. Een belangrijk

41

“Aangezien vitamine A de virale replicatie kan remmen door de upregulatie van de aangeboren immuniteit, lijkt het erop dat vitamine A veelbelovend kan zijn in de preventie en behandeling van longinfecties die voortkomen uit COVID-19. ” verdedigingsmechanisme om ongewenste binnendringers buiten te houden. Vitamine A-deficiëntie (VAD) verhoogt de infectiegevoeligheid voor luchtweg- en gastro-intestinale infecties. VAD resulteert ook in een verminderde of veranderde respons van T- en B-cellen op een verscheidenheid aan pathogenen, ontregelde ontwikkeling van type IFN en veranderingen in het aantal en de functie van de aangeboren immuunpopulatie, inclusief monocyten, NK-cellen en DC-subsets.

In het bijzonder vermindert VAD de door Th2-cellen aangestuurde antilichaam-gemedieerde reacties, hoewel sommige aspecten van Th1 en Th17 gemedieerde immuniteit ook worden verminderd.

Verder is vitamine A belangrijk voor de vorming van humoraal IgA.

42

uit COVID-19. Vanwege mogelijke nadelige effecten moeten vitamine A-supplementen juist worden toegediend aan mensen met aanwijzingen voor VAD (Ross et al., 2011)(Ebrahimza et al., 2021).

Het metabolisme van retinol wordt uitgevoerd door de cytochroom P450 (CYP26)-enzymen.

SNP Affecting Status zover bekend is rs6564851 (BCO1) en dit geldt alleen voor carotenoiden.

Serumretinol is omgekeerd geassocieerd met de serumconcentratie van interleukine-6, de belangrijkste regulator bij de inductie van de acutefaserespons.

Genetische studies wezen op een significant verminderd ontstekingsmilieu in de geïnfecteerde longen van VAD-kalveren, met veranderingen in Th1- en Th17-immuunresponsen en abnormale mucineproductie. Bij kippen die een licht vitaminearm dieet kregen, was het risico op infectie met het infectieuze bronchitisvirus, een soort coronavirus, groter dan bij kippen die een dieet kregen dat goed was voor vitamine A.

Bioinformatica-bevindingen geven aan dat tot de werkingsmechanismen van vitamine A tegen SARS-CoV-2 de verrijking van de immuunreactie, de remming van de ontstekingsreactie en biologische processen met betrekking tot reactieve zuurstofsoorten (ROS) behoren.

In dit onderzoek analyseerde en identificeerde men 393 SARS-CoV-2geassocieerde genen uit de Genecarden OMIM-datasets. Bovendien werden 122 vitamine A farmacologische actiegenen geïdentificeerd na gegevenscorrectie met behulp van de UniProt-tool. Dit noemen we ook wel ‘silico pharmacology’, een methode die het gebruik van databases, kwantitatieve structuur-activiteitsrelaties, farmacoforen, homologiemodellen en andere moleculaire modelleringsbenaderingen, machine learning, datamining, netwerkanalysetools en data-analysetools omvatten, die door een computer wordt gebruikt.

Vitamine A bleek effectief te zijn bij mazelen-geassocieerde longontsteking bij kinderen.

Aangezien vitamine A de virale replicatie kan remmen door de upregulatie van de aangeboren immuniteit, lijkt het erop dat vitamine A veelbelovend kan zijn in de preventie en behandeling van longinfecties die voortkomen

Er werd een KEGG-pathway-analyse uitgevoerd om het mogelijke mechanisme dat ten grondslag ligt aan de anti-SARS-CoV-2-rol van vitamine A, beter te begrijpen.

De KEGG-routekaart is een moleculair interactie/reactienetwerkdiagram weergegeven in termen van de KEGG Orthologie (KO) groepen, zodat

experimenteel bewijs in specifieke organismen kan worden gegeneraliseerd naar andere organismen door middel van genomische informatie.

Elke kaart wordt handmatig getekend met de interne software KegSketch, die het KGML+-bestand genereert.

De resultaten benadrukten dat vitamine A een reeks signaalroutes zou kunnen reguleren die verband houden met virale infecties, zoals het humaan cytomegalovirus, influenza A, Kaposisarcoom-geassocieerd herpesvirus, humaan immunodeficiëntievirus 1, hepatitis C, Epstein-Barr en humaan papillomavirus.

Zeven kerndoelen van vitamine A tegen COVID-19 werden erkend. Dit zijn MAPK1 (mitogeen-geactiveerd proteïnekinase 1), IL-10 (interleukine 10), EGFR (epidermale groeifactorreceptor), ICAM1 (intercellulair adhesiemolecuul 1), MAPK14 (mitogeen-geactiveerd proteïnekinase 14), CAT (catalase) en PRKCB (eiwitkinase-C).

Hiermee wordt gezien dat vitamine A een potente behandelingsoptie kan inhouden (Li Rong, 2020).

Bovendien is gemeld dat vitamine A door COVID-19 veroorzaakte bijwerkingen op het angiotensinesysteem kan minimaliseren en medicatiegerelateerde bijwerkingen kan minimaliseren (Stephensen CB, jan 2021).

Europese dagbehoeften De Europese vitamine A PRI’s (population reference intakes) voor volwassenen zijn vastgesteld op 650 g RE/ dag (RE staat voor retinol equivalent) voor vrouwen en 750 μg RE/dag voor mannen, terwijl de UL (upper limit) is vastgesteld op 3000 RE/dag. Maar PRI’s verschillen afhankelijk van andere factoren, waaronder leeftijd, geslacht en fysiologische kenmerken. Vereisten en UL zijn lager voor kinderen en zuigelingen en PRI’s, maar niet de UL, maar

N&S REDACTIONEEL

zijn hoger voor zwangeren (700 g RE/ dag) en voor vrouwen die borstvoeding geven (1300 μg RE/dag).

Uit de innamegegevens per land blijkt dat Spanje in vergelijking met de andere geanalyseerde landen een land is dat het minste aan de vereiste vitamine A PRI (innamebehoefte van de bevolking aan vitamine A) voldoet (77,2%). Na Spanje, bevinden België en Finland zich op de op een na laagste positie wat betreft vitamine A PRI. Ondertussen laten Duitsland (256%) en Portugal (210%) in deze context de beste cijfers zien. In dit geval, met uitzondering van Finland, zijn landen met een suboptimale vitamine A-status gecorreleerd (hoewel niet significant) met hun COVID-19-incidentie en mortaliteit (Galmés, Sebastià,2020).

Voor Nederland weten we vanuit Voedsel Consumptie Peilingen dat vitamine A altijd aan de lage kant is en suppletie dus wel degelijk zin heeft.

Met name extra aandacht voor 14-18 jarigen (https://www.wateetnederland. nl/resultaten/vitamines-en-mineralen/ normen - geraadpleegd op 31-8-21).

Veiligheid Voor volwassenen wordt vitamine A als veilig beschouwd bij doses tot 10.000 IU per dag. Bij langdurig gebruik van hogere doses neemt het risico op bijwerkingen toe.

Deficiëntie Deficiënties ontstaan vaak door verminderde voedselinname, verminderde opname in de darmen, verhoogde vitamine-uitscheiding, verstoord vitaminegebruik of verhoogde metabolische vereisten van vitamine A. Symptomen deficiëntie • Oogproblemen: nachtblindheid en droge ogen.

• Broze nagels, dof haar, vroegtijdig grijs worden.

• Ademhalingsklachten (COPD).

• Droge schilferige huid, acne.

• Parkinson.

• Verminderde immuun activiteit (recidiverende virale infectieziekten).

• Onvruchtbaarheid.

•

•

Slechte toestand van het gebit (tandvlees, cariës, groeiproblemen, glazuur).

Als gevolg van een vetmalabsorptie (al dan niet als gevolg van een deficiëntie van het pancreasenzym) wordt voedingsvet niet voldoende afgebroken om de (vetoplosbare) vitamine A op te lossen en op te nemen.

Vitamine A-tekort gaat ook vaak gepaard met een zinktekort (zink is noodzakelijk voor RBP (retinol bindend proteïne) dat vitamine A transporteert.

Voedingsbronnen Lever, vlees en vleeswaren, boter, margarines (verrijkt), melk- en melkproducten, kaas, eidooier, vette vis, levertraan zijn voedingsbronnen voor vitamine A. Tevens zijn dit de plantaardige producten met voornamelijk bètacaroteen: wortelen, gele en oranje gekleurde vruchten zoals mango, rode peper, groene groenten zoals spinazie, zoete aardappel en koolsoorten.

43

N&S REDACTIONEEL

Conversie In de laatste editie van de Nederlandse voedingsmiddelentabel (NEVO 2006) is bij de berekening van het gehalte aan vitamine A uit plantaardige voedingsmiddelen voor bètacaroteen een factor 1:12 gebruikt en voor de overige carotenoïden 1:24. Dat betekent dat 1 mcg vitamine A gelijk is aan 12 mcg bètacaroteen of 24 mcg van een andere carotenoïde.

Tegenwoordig worden de microgrammen uitgedrukt als retinol activiteitsequivalenten (RAE). Er zijn grotere hoeveelheden carotenoïden nodig om de activiteit van retinol te evenaren.

Doseringen Over doseringen bij COVID is weinig bekend. Het streven is altijd om een goede status te hebben aangaande serumniveaus.

We weten vanuit ervaring dat, als je met virale aandoeningen te maken hebt, je hoog moet doseren. Een dagdoses van 10.000 – 50.000 eenheden is aangewezen. Wil je dit veilig doen, dan is het altijd verstandig om eventuele toxiciteit tegen te gaan door gelijktijdig vitamine E te suppleren.

In dit geval 100 -1000 IE per dag (let op bij coumarine derivaten boven de 400 IE).

We hebben te maken meteen maximale dosering per eenheid volgens NL-wetgeving van 4000 IE per capsule of tablet.

“We weten vanuit ervaring dat, als je met virale aandoeningen te maken hebt, je hoog moet doseren.”

1 RAE = 1 μg retinol = 12 μg bètacaroteen = 24 μg alfacaroteen of bèta-cryptoxanthine Soms wordt de oude notering van RE (retinolequivalenten) nog gebruikt. De omrekening is dan als volgt: 1 RAE = 3.33 IE retinol 1 IE vitamine A-activiteit = 0,3 μg retinol = 3.6 μg bèta-caroteen = 7.2 μg alf-caroteen of bèta-cryptoxanthine (Reader micronutriënten deel 1, Ortho Linea, 2020).

44

Jan Blaauw is orthomoleculair en natuurgeneeskundig therapeut bij Praktijk Blaauw.

Hij is tevens oprichter en hoofddocent van het opleidingsinstituut Ortho Linea.

Bijscholen

Start 1 oktober

SNRO Accreditatie 4-jarige BeroepsOpleiding Orthomoleculair Therapeut

OPLEIDINGEN EN CONGRESSEN

ORTHOMOLECULAIRE SCHOLING VOOR IEDEREEN Beginnen Instromen tweede jaar Beroeps Opleiding Orthomoleculair Therapeut is mogelijk na vergelijkbare basis gevolgd te hebben als jaar 1 bij Ortho Linea van 6 dagen

ORTHOMOLECULAIR KINDERCONSULENT 4 daagse opleiding maandag 11 oktober dinsdag 12 oktober maandag 15 november dinsdag 16 november the missing link !

w w w . o r t h o l i n e a . n l

Stichting Orthokennis

Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

Kom alles te weten over de meest gebruikte nutriënten in de orthomoleculaire praktijk!

Het doel van stichting Orthokennis is het verzamelen, documenteren, samenstellen en verspreiden van informatie over nutriënten ter bevordering van gezondheid en welzijn.

Clinics en cursussen Stichting Orthokennis organiseert speciale clinics en cursussen over variërende onderwerpen, altijd geaccrediteerd bij verschillende beroepsverenigingen als nascholing.

technische informatie die onontbeerlijk is voor elke therapeut of arts. De artikelen zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld en gaan altijd gepaard met referenties.

Informatieve website

Nieuw: webinars en webtalks Naast clinics en cursussen organiseert Orthokennis sinds kort webinars en webtalks. Met korte webtalks en informatieve webinars bent u snel op de hoogte. Meld u aan voor de Orthokennis

Op www.orthokennis.nl vindt u onze wetenschappelijke overzichtsartikelen, monografieën, behandelprotocollen, nieuws en een indicatie-index. Hier kunt u zich ook aanmelden voor de aankomende clinics en voor de maandelijkse nieuwsbrief.

nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze webinars en webtalks! Ga hiervoor naar www.orthokennis.nl of scan de QR-code.

Mocht u vragen hebben over onze diensten, dan kunt u contact met ons opnemen.

Wetenschappelijke artikelen Via wetenschappelijke artikelen wordt inzicht gegeven in de laatste stand van

Telefoon E-mail Website

+31 (0)75 640 81 80 info@orthokennis.nl www.orthokennis.nl

zaken met betrekking tot nutriënten die veel gebruikt worden in de praktijk, evenals monografieën met specialistische en

mede mogelijk gemaakt door:

the gut feeling Wie goed voor de darmen zorgt, voedt de hele gezondheid.

Vergroot uw kennis over de darmen en het microbioom.

Kijk voor actuele cursussen, workshops en webinars op www.naturafoundation.com/the-gut-feeling.

Workshop on demand Darmen herstelplan

8 daagse cursus energie en systeemdenken

8 daagse cursus voeding en preventie

Vanaf 8 november 2021 Online

16 november 2021 Online

18 januari 2022 Online

CURSUS

DOCENT

(START)DATUM

LOCATIE

MEER INFORMATIE

Behandelprotocollen Huid, haar en nagels

Wouter de Jong

12-10-2021

Digitaal

www.sohf.nl/bphhn

Orthomoleculair Specialist: Burn-out (3 dagen)

Audrey van Oosten

14-10-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/burn-out

Orthomoleculair Specialist: Hormonen

Erik Schut

19-10-2021

Den Bosch

www.sohf.nl/osh

Orthomoleculair Specialist Psyche

Wouter de Jong

20-10-2021

Digitaal

www.sohf.nl/psyche

Voeding voor Brein en Darmen

Lienke van Deuzen

25-10-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/vbd

Behandelprotocollen: Burn-out

Audrey van Oosten

29-10-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/bo

Orthomoleculair Specialist: Gewicht (3 dagen)

Evert Berkelaar

08-11-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/gewicht

Orthomoleculair Specialist Diabetes (3 dagen)

Wouter de Jong

9-11-2021

Digitaal

www.sohf.nl/diabetes

Orthomoleculaire zorg voor de verloskundige

Edwin Wiersma

11-11-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/verloskundige

Behandelprotocollen Fibromyalgie

Latoya Boelé

12-11-2021

Digitaal

www.sohf.nl/bpf

Behandelprotocollen Spijsvertering

Wouter de Jong

06-12-2021

Digitaal

www.sohf.nl/bps

Masterclass Maag Lever Darmen

Marijke de Waal Malefijt

22-11-2021

Hoofddorp

www.sohf.nl/mmld

Agenda najaar '21 Van Labonderzoek naar Therapieplan

Intermittent Fasting

30 september 2021 & 1 oktober 2021

15 november 2021

HGA 2. Ontwikkelingsstoornissen

HGA 3. Traumatic Brain Injury en Functionele Neurologie

7, 8 oktober 2021

18, 19 november 2021

Detoxificatie

Hoogsensitiviteit

11 oktober 2021

13 december 2021

Masterclass Nutrigenomics

HGA 4. Neurodegeneratie en Neurotoxiciteit

11, 12 november 2021 & 10 december 2021

16, 17 december 2021

CellCare Academy is een academie voor gezondheidswetenschappen, gebaseerd op hetwerkveld van Psycho-Neuro-Endocrino-Immunologie (PNEI).

Binnen PNEI denk- en werkmodellen draait het om: patroonherkenning oorzakelijke verbanden werkingsmechanismen herstellen en/of optimaliseren van fysiologische processen

Met oog voor een veranderend zorglandschap wordt een belangrijk fundament gevonden in de interactie tussen genetische aanleg (DNA en nutrigenomics) en omgevingsfactoren (epigenetica en methylering).

Een ander fundament binnen PNEI-modellen is de functionaliteit van neurotransmitters, immers deze interne communicatie tussen diverse lichaamssystemen heeft een hoge prioriteit bij het herstellen en behouden van een goede gezondheid.

Masterclasses Biochemische individualiteit alsook microbioom en de verschillende epigenetische aspecten komen aan bod. Elke uiteenzetting wordt voorzien van praktische trends en tips die onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk.

27 november ‘21: Fibromyalgie * een multifactorieel syndroom 11 december ‘21: Migraine het hoofd bieden? * Check energie- en oxidatieve status van het brein!

11-12 maart ‘22:

Ongezonde voedingskeuzes bij je cliënt?

Doorprik ze met krachtgerichte coaching!

10-11 juni ‘22:

De baarmoeder het energetisch centrum van vrouwelijke groei

Locatie:

Vida Verde Atelier Tessenderlo

* MBOG: per Masterclass: Orthomoleculair: 6 Algemeen Medisch: 1

€ 150 per lesdag incl. syllabus in kleur / terugkijklink - Live of Live stream Leden- en combinatievoordelen mogelijk, check de website

Kijk voor meer info en inschrijvingen op www.biok.center of scan de QR code

+

CellCare Essentials Een Essentials lijn waarin we strategisch verschillende voedingsstoffen met elkaar combineren in één product.

Wetenschappelijk onderbouwde werkingsmechanismen Synergie van de geselecteerde ingrediënten Verhoogt de effectiviteit van iedere behandeling Gebruiksgemak

Therapie-trouw

10%

korting!* Gebruik code:

16 verschillende producten

10%N&S

De CellCare Essentials lijn is ons paradepaardje met zorgvuldig samengestelde formules op basis van kwalitatief hoogwaardige kruiden, aminozuren, probiotica, antioxidanten en bio-identieke vitaminen en mineralen ter ondersteuning van belangrijke processen en orgaanfuncties.

Een Essentials lijn waarin we strategisch verschillende voedingsstoffen met elkaar combineren in één product op basis van wetenschappelijk onderbouwde werkingsmechanismen. *geldig t/m 16-07-2021 0341 743991 - www.cellcare.nl - info@cellcare.nl

VOORLICHTING CELLCARE

Reverse engineering van chronische aandoeningen In 2011 waren in Nederland meer dan 5,3 miljoen mensen met een chronische aandoening gediagnosticeerd, waarvan 1,9 miljoen met multimorbiditeit. Begin 2019 bleek de chronische aandoening zelfs 9,9 miljoen Nederlanders te treffen. En dat in een maatschappij waar gezondheidszorg op een hoog niveau functioneert ...

Bijna 10 miljoen mensen met een chronische aandoening. Vinden we dat acceptabel binnen een moderne maatschappij? Of hebben we het zelf in de hand? Wat je ook wil verbeteren, de tijd om te handelen is nu! Want later komt snel. Maar wat voor de één werkt, werkt niet altijd ook voor de ander. Ieder mens is immers uniek, omdat er verschillende varianten in genen bestaan. Of je nu behoefte hebt aan minder klachten, meer energie, een betere stressbeheersing, een effectieve manier van afvallen of meer gezondheid, de one-size-fits-all oplossing bestaat simpelweg niet.

“Je lichaam bestaat uit ongeveer 75 biljoen cellen die biomoleculen gebruiken om te kunnen functioneren en te blijven leven.”

Terug naar de basis. Leven wordt mogelijk gemaakt door (je) cellen, simpeler wordt het niet Je lichaam bestaat uit ongeveer 75 biljoen cellen die biomoleculen gebruiken om te kunnen functioneren en te blijven leven. Deze biomoleculen worden niet gemaakt van lucht, maar van alles wat je eet en drinkt. In andere woorden, je denken, voelen, perceptie, gedrag en ook je geluksgevoelens hebben een relatie met wat je eet.

Ook je stressbestendigheid verbetert door goede voeding Stress zelf is nooit het probleem. Een overmaat aan stress compenseert je lichaam door meer micronutriënten te gebruiken, wat uiteindelijk kan resulteren in specifieke tekorten. Chronische stress

verbruikt bijvoorbeeld veel B-vitamines.

Deze vitamines reguleren onder andere de cortisolrespons en bij stress maakt je lichaam dit hormoon meer aan.

Zelfs al een suboptimale voeding blijkt een risicofactor voor het ontstaan van chronische aandoeningen. Andersom zijn kwalitatief passende voedingskeuzes met als uitgangspunt vers, minimaal bewerkt, puur en dus vermijden van pakjes, toegevoegde suikers, smaakversterkers et cetera, het fundament voor het omkeren van chronische aandoeningen.

Gevarieerde voeding bevat ontzettend veel complexe moleculen die van belang zijn voor allerlei functies in je cellen.

Smaakversterkers versterken niet alleen smaak, ze versterken ook zenuwprikkels en dat kan leiden tot een toename van pijnwaarneming. Maar het kan je ook onrustig maken of zorgen dat je je denken niet kunt stoppen.

Wat je eet heeft dus ook bijna direct een invloed op de werking van je hersenen.

Het probleem is dat je dit proces zelden zelf herkent. Gelukkig constateren wij ook dat herstellen van tekorten in cellen over de tijd heen weer normaal werkende cellen kan opleveren. Hier heb je soms jaren voor nodig, afhankelijk van hoeveel tekort er was ontstaan.

Wij noemen het de peilstok in de rivier.

Als het waterpeil daalt, kan het verlies van leven in het water geven. Uiteindelijk kan de rivier opdrogen. Maar net als na het droogteseizoen, als het waterpeil weer stijgt, kan de rivier weer leven voortbrengen.

Kortom, onderschat de kracht van voeding niet!

Ga voor meer informatie over de producten van CellCare naar www.cellcare.nl Bronnen zijn op te vragen bij de redactie.

51

DPP-IV enzym Series

DPP-IV Optimum® Gold

DPP-IV enzym pionier sinds 2010.

Synergetische, maagzuurbestendige en hoog gedoseerde formules met de beste kwaliteit.

DPP-IV Gluten Tri-Phase

DPP-IV Optimum® Gold Basic

PEA 400-DPP-IV Gold®

WWW.EXENDO-EPIGENOMICS.COM

BOEKRECENSIE

Van klacht naar kans Verbeter je leven door naar je lijf te luisteren Lichamelijke ongemakken, sombere

In het tweede deel, Hoe is de relatie

stemmingen, het zijn signalen die we

tussen jou en jezelf? maakt hij de lezer

van ons lichaam ontvangen als we

bewust van onder andere de invloed

tegen onze natuur ingaan. Je kan ze

die je gedachten hebben op hoe je je

zien als lastig, pijnlijk of onverdraag-

voelt en dat je daar grote invloed op

lijk, maar je kan ze ook leren interpre-

hebt. Dan gaat het niet alleen om je

teren. Dan dienen ze als belangrijke

gemoedstoestand, maar ook om de

wegwijzers die je terugvoeren naar

gevolgen daarvan. Als je jezelf bijvoor-

wie jij in essentie bent. Galavazi is

beeld steeds voorhoudt dat je veel te

erin geslaagd om het onderwerp op

verliezen hebt als je een stap zet naar

verschillende manieren te benaderen,

waarnaar je verlangt, dan is de kans

waarbij duidelijk wordt dat hij alle

groot dat je die stap ook echt niet

creativiteit uit de kast heeft getrokken

gaat zetten. ‘Gedachten gaan altijd

om zijn boodschap duidelijk te maken.

vooraf aan een gevoel,’ zo stelt hij,

Met als doel dat de lezer niet alleen

wat hij overzichtelijk samenbrengt in

helemaal begrijpt wat de oorzaak van

het schema: gebeurtenis, gedachten,

zijn of haar probleem is, maar ook

gevoelens, gedrag en gevolg.

nieuwe inzichten verwerft om op een andere manier met ongemakken om te

In het laatste deel, Je lijf als perfecte

Een boek waarbij de relatie met jezelf

gaan dan tot nog toe de (onbewuste)

thermometer, gaat hij nog wat dieper

in alle opzichten centraal staat. Een

gewoonte was. Natuurlijk is hij niet de

in op het voorgaande door op gevoe-

praktische handleiding voor iedereen

eerste die een dergelijk boek schrijft.

lens en hun betekenis in te zoomen.

bij wie die relatie onder druk staat,

Schrijvers als Deepak Chopra, Louise

Hij verklaart waarom mensen toch

die in opstand komt tegen wat zich

Hay en Roy Martina gingen hem al

blijven doen wat niet goed voor ze is,

in het leven aandient of die al nooit

jaren geleden voor. Maar Galavazi heeft

ook al zijn ze zich bewust van de sig-

goed met zichzelf uit de voeten heeft

zeker wat toe te voegen.

nalen die hun lichaam hun geeft.

gekund.

Het boek bestaat uit drie delen met

Een lekker leesbaar zelfhulpboek

uiteenzettingen per onderwerp, prak-

met een uitstekend slotakkoord.

Van klacht naar kans

tijkvoorbeelden, oefeningen en samen-

In het slotwoord deelt hij namelijk

Juriaan Galavazi

vattingen. In het eerste behandelt hij

een aantal uitspraken die hem ‘tot

Uitgeverij Kosmos

de wijsheid van het lichaam, waarbij

op de dag van vandaag helpen om

ISBN 9789021574219

hij stelt dat dat misschien wel slimmer

leiderschap te houden over mijn eigen

is dan het hoofd. Daarbij duidt hij op

leven’. Alleen al als je deze leest, goed

het vermogen van het lijf om voor je

tot je laat doordringen en begrijpt, heb

op de rem te trappen met behulp van

je voldoende wijsheden beschikbaar

een lichamelijke klacht. Meestal zien

om je leven naar een hoger plan te

we die als negatief, maar in principe is

tillen en daar zelf de regie over te

het een vernuftig beschermingsmecha-

voeren. Nu nog toepassen.

Recensie door Ria Teeuw

nisme. Zo stelt Galavazi dat fysieke en mentale pijn niet tégen ons zijn, maar juist vóór ons.

53

Gamma-aminoboterzuur (GABA) is een niet-essentieel aminozuur dat bij planten, bacteriën, dieren en mensen voorkomt. Het is de belangrijkste, inhiberende (remmende) neurotransmitter in het centraal zenuwstelsel (CZS). GABA speelt een rol bij de neuronale ontwikkeling en moduleert de synaptische transmissie. Wanneer er te veel activiteit in neuronen ontstaat, waarborgt GABA de balans door de overactieve neuronen in hun werking te remmen.

Hierdoor heeft GABA een rustgevende en kalmerende werking. Naast het CZS is GABA ook aanwezig in het enterisch zenuwstelsel (het zenuwstelsel van het spijsverteringsstelsel) en wordt het aangetroffen in perifere weefsels. GABA speelt een rol bij de regulatie van angst en stress, bioritme, slaap en de hormoonregulatie. Daarnaast beïnvloedt het de cognitieve functies en de gemoedstoestand. Een verminderde werking van GABA kan zich uiten in verschillende neuropsychiatrische klachten en aandoeningen, zoals stress- en angststoornissen, slaapstoornissen en depressie. Vanwege het feit dat naast het CZS ook andere orgaansystemen en organen gebruikmaken van GABA, speelt GABA ook een rol bij het reguleren van de bloeddruk, de alvleesklier, de lever en het immuunsysteem. GABA kan zowel door het eigen lichaam worden aangemaakt als via de voeding worden ingenomen. Ook bacteriën in de darm kunnen GABA produceren.

54

WERKINGSMECHANISME EN FUNCTIE Inhiberende neurotransmitter GABA is een inhiberende neurotransmitter in het centraal zenuwstelsel (CZS) en komt daar in relatief hoge concentraties voor, verspreid over een groot deel van de hersenen. De meeste effecten worden gegenereerd via twee typen receptoren, de GABAa- en de GABAb-receptor. Binding op de GABAa-receptor zorgt voor een balans tussen activiteit en rust in de hersenen terwijl binding op de GABAb-receptor overactiviteit van de hersenen actief beëindigt. Doordat GABA de neurale excitatoire (stimulerende) activiteit van de neurotransmitter glutamaat afremt, wordt de prikkelgevoeligheid van het CZS verminderd. Door een inadequate werking van GABA in de hersenen kan er overactiviteit van de neurotransmitter glutamaat ontstaan.

Verschillende stressgerelateerde symptomen, zoals hoofdpijn, geïrriteerdheid, concentratieproblemen, hyperactiviteit, piekeren, angst en verschillende stemmingsstoornissen, zoals depressie, zijn met verminderde GABA-concentraties geassocieerd.

Omdat het GABA-erge systeem een essentiële rol speelt bij de zenuwoverdracht, is het ook van groot belang voor de concentratie en andere cognitieve functies. GABA functioneert ook als inhiberende neurotransmitter in het enterisch zenuwstelsel.

Bloeddrukverlagende werking GABA heeft een bloeddrukverlagende werking, maar het exacte mechanisme van het effect van GABA op de bloeddruk is nog niet helemaal duidelijk. In vitro onderzoek laat zien dat GABA het angiotensin 1-converting enzym (ACE), een enzym dat betrokken is bij de bloeddrukregulatie, kan remmen.

Onderzoek bij ratten heeft aangetoond dat de perifere toediening van GABA de bloedruk verlaagt door de output vanuit het autonome (sympathische) zenuwstelsel te moduleren.

Regulering hypofysehormonen (groeihormoon) De neurotransmitter GABA reguleert de productie van hypofysehormonen zoals het groeihormoon, betrokken bij groei en het onderhoud van botten en spieren. In vitro onderzoek suggereert dat GABA de afgifte van het groeihormoon stimuleert door te binden aan GABAb-receptoren op groeihormoon-producerende cellen in de hypofyse. Ook de orale toediening van GABA verhoogt de groeihormoonconcentratie in het bloed.

Antioxidatieve werking De antioxidatieve werking van GABA is aangetoond bij in vitro en in vivo onderzoek. GABA kan bijvoorbeeld de reactieve tussenproducten die tijdens de vetverbranding ontstaan wegvangen en de zeer reactieve pro-oxidant, malondialdehyde, onschadelijk maken.

Ontstekingsremmende werking GABA heeft een anti-inflammatoire (ontstekingsremmende) werking. In vitro en in vivo onderzoek laat zien dat GABA zowel in immuuncellen als in andere celtypen de productie van ontstekingsbevorderende signaalstoffen kan remmen. Ook remt GABA in vitro de uitstoot van histamine door immuuncellen, wat suggereert dat GABA een anti-allergische werking heeft. De ontstekingsremmende effecten van GABA worden waarschijnlijk veroorzaakt door de binding van GABA aan GABAa-receptoren.

Daarnaast kunnen immuuncellen ook zelf GABA produceren en afgeven.

N&S REDACTIONEEL

Alvleesklier en lever De rol van GABA in de perifere organen is minder goed onderzocht, maar studies laten zien dat GABA endocriene en exocriene functies kan moduleren. GABA wordt geproduceerd door de pancreas (alvleesklier) en kan de afgifte van het hormoon glucagon remmen. Ook heeft GABA een beschermende werking op de β-cellen van de pancreas. Verschillende dierstudies hebben aangetoond dat de inname van GABA of GABA-verrijkte voeding de cholesterol-, vetzuur-, glucose- en insulinewaarden positief beïnvloedt. Tevens heeft GABA een beschermende werking op levercellen (hepatocyten).

AANMAAK, AANVOER EN BRONNEN VAN GABA GABA kan zowel door het eigen lichaam worden aangemaakt (endogene productie) als via de voeding worden ingenomen. GABA wordt onder invloed van het enzym glutamaatdecarboxylase, met als cofactor vitamine B6 (pyridoxaal-5-fosfaat), gesynthetiseerd uit het niet-essentiële aminozuur glutamaat.

De aanmaak van GABA in de hersenen kan worden gestimuleerd door intensief te bewegen of door het praktiseren van yoga.

Ook het darmmicrobioom is een grote producent van neuroactieve stoffen en neurotransmitters, waaronder GABA. Het is aangetoond dat de Lactobacillus- en Bifidobacteriumstammen effectief de GABA-concentraties in het enterisch zenuwstelsel kunnen verhogen.

Natuurlijke voedingsbronnen van GABA zijn onder andere tuinbonen, groene (blad) groenten, tomaten, sojabonen, uien, scharreleieren en verse noten en zaden. Ook geneeskrachtige planten waaronder Valeriana officinalis (met name de wortels), Hypericum perforatum en Passiflora incarnata bevatten aanzienlijke concentraties GABA. Voedingsmiddelen kunnen ook met GABA worden verrijkt, bijvoorbeeld door middel van fermentatie. Bepaalde Lactobacillusstammen, zoals Lactobacillus brevis, zijn in staat (in vitro) grote hoeveelheden (103,5 g/l) GABA te produceren.

STOFWISSELING In het lichaam wordt GABA onder invloed van het enzym glutamaatdecarboxylase, met als cofactor actief vitamine B6, geproduceerd uit het niet-essentiële aminozuur glutamaat. In neuronen wordt GABA verpakt in synaptische vacuolen waarna het kan worden vrijgegeven

in de synaptische spleet. Na te zijn vrijgegeven in de synaptische spleet, wordt GABA voornamelijk geïnactiveerd via heropname door de GABA-selectieve heropnametransporteiwitten GAT-1 en GAT-3 in gliacellen en neuronen. In neuronen, maar niet in gliacellen, kan de heropgenomen GABA opnieuw worden verpakt in vacuolen en zo opnieuw worden vrijgegeven. De heropgenomen GABA kan ook worden afgebroken door GABA-transaminase (GABA-T) tot glutamaat. Glutamaat kan vervolgens weer omgezet worden in GABA door glutamaatdecarboxylase (GAD), een enzym dat alleen tot expressie wordt gebracht in neuronen die GABA als neurotransmitter gebruiken.

In gliacellen is dit enzym niet aanwezig en wordt GABA dus afgebroken tot glutamaat.

In de periferie wordt GABA, die onder andere afkomstig is uit de voeding of geproduceerd is door darmbacteriën, voornamelijk in de lever afgebroken door het enzym GABA-T. Onderzoek suggereert dat GABA de bloed-hersenbarrière niet kan passeren.

Toch laten verschillende studies positieve effecten zien van de orale inname van GABA op de hersenen. Het mechanisme achter deze bevindingen is tot nu toe nog onduidelijk.

Recenter onderzoek laat zien dat er een actief GABA-transportsysteem bestaat in de bloed-hersenbarrière en dat GABA, in kleine hoeveelheden, de hersenen kan bereiken. Er bestaat ook de mogelijkheid dat het effect van de orale inname van GABA zich manifesteert via het enterisch zenuwstelsel en de nervus vagus, een zenuw die informatie over de toestand van de organen naar het centrale zenuwstelsel communiceert. Echter, tot nu toe is er nog geen eenduidige verklaring.

BEHOEFTE EN TEKORTEN GABA wordt door het lichaam zelf aangemaakt en uit de dagelijkse voeding gehaald.

Bepaalde psychosociale factoren zoals stress, kunnen de hoeveelheid GABA in de hersenen negatief beïnvloeden. Ook de afwezigheid van bepaalde bacteriestammen in de darm kan de concentratie GABA in het lichaam negatief beïnvloeden.

Naarmate men ouder wordt, produceert het lichaam minder GABA. Dit is een natuurlijk proces dat mede zou kunnen verklaren dat naarmate de leeftijd vordert, mensen vaak slechter gaan slapen. Ook een gebrek aan vitamine B6 kan ervoor zorgen dat de GABAproductie minder goed verloopt.

“GABA kan zowel door het eigen lichaam worden aangemaakt (endogene productie) als via de voeding worden ingenomen.”

55

“Naast GABA is een optimale vitamine B6-status van belang voor de endogene GABAproductie.”

SUPPLETIE Als de eigen aanmaak van GABA tekortschiet, kan GABA-rijke voeding of (tijdelijke) suppletie uitkomst bieden. GABA is een natuurlijk voorkomend bestanddeel van bepaalde voedingsmiddelen, maar voeding kan ook worden verrijkt met GABA door middel van fermentatie. Bepaalde bacteriestammen, zoals Lactobacillus brevis, produceren GABA uit glutamaat. GABA kan ook als supplement worden ingenomen.

Naast GABA is een optimale vitamine B6-status van belang voor de endogene GABA-productie.

TOEPASSINGEN Stress en angst Zowel bij dieren als bij mensen heeft men kunnen vaststellen dat, wanneer het GABAerge systeem in de hersenen verstoord is, de kans op het ontwikkelen van een stemmingsstoornis aanzienlijk groter is.

Verschillende onderzoeken bij gezonde volwassenen wijzen erop dat een eenmalige orale inname van GABA al een kalmerend en angstreducerend effect geeft.

Slaapstoornissen In de hypothalamus, het deel van de hersenen dat betrokken is bij slaapprocessen, bevindt zich een groot deel van de GABA-receptoren. Er is een duidelijke relatie tussen slapeloosheid en een verlaagde GABA-concentratie. Suppletie met GABA kan vanwege de stressregulerende en rustgevende eigenschappen bijdragen aan een goede nachtrust.

Ook bij ouderen met een verminderde GABA-productie kan suppletie de slaap ondersteunen.

Bloeddruk In klinische studies is aangetoond dat de inname van GABA en GABA-rijke voeding een bloeddrukverlagend effect heeft.

Een 12 weken durende gerandomiseerd placebo-gecontroleerde studie liet zien dat de inname van GABA-verrijkte melk (10-12mg/100 ml) bij deelnemers met milde hypertensie al binnen een maand een positieve uitwerking had op de bloeddruk.

Concentratie/geheugen Het GABA-erge systeem speelt een essentiële rol bij de zenuwoverdracht en is dus van groot belang voor verschillende cognitieve functies. GABA is onder andere van belang voor de geheugenfunctie, de concentratie,

56

en de planvaardigheid. De orale inname van GABA kan de cognitieve functies positief beïnvloeden. Onderzoek bij gezonde proefpersonen liet zien, dat de eenmalige inname van 800 mg GABA het vermogen tot het plannen en selecteren van verschillende acties verbeterde.

Krachtsport GABA wordt ook ingezet om de afgifte van groeihormoon te stimuleren. Vooral bij krachtsporten zou dit positieve effecten kunnen hebben. De inname van 3 gram GABA verhoogde de concentratie groeihormoon in rust en na een intensieve trainingssessie in vergelijking met de inname van een placebo.

CONTRA-INDICATIES Het wordt afgeraden GABA-supplementen te gebruiken tijdens de zwangerschap en lactatieperiode. Voorzichtigheid is met name geboden bij, maar niet beperkt tot, alle middelen die ingrijpen op het GABAerge systeem, zoals benzodiazepinen, barbituraten, antidepressiva, alcohol en met GABA verrijkte voeding. GABA wordt tevens afgeraden in combinatie met medicijnen, kruiden en supplementen die de bloeddruk verlagen. Ook andere interacties zijn mogelijk. Bij overgevoeligheid dient het gebruik van GABA te worden vermeden.

DOSERING Gebaseerd op wetenschappelijke literatuur en practice-based evidence (toepassing in de praktijk) worden de volgende dagelijkse doseringen voor volwassenen aanbevolen: bij stressgerelateerde klachten waaronder slaap- en angststoornissen: 100-800 mg.

Deze dosis wordt ook aanbevolen om de cognitieve functies te verbeteren. Bij krachtsport kunnen de doseringen hoger liggen.

VEILIGHEID, BIJWERKINGEN EN INTERACTIES In dierproeven is aangetoond dat GABA een lage toxiciteit heeft. In een onderzoek bij ratten was de letale-dosismediaan (LD50) van GABA uit natuurlijke bronnen groter dan 5000 mg/kg. Bij mensen is het oraal gebruik van GABA veilig bevonden in meerdere studies die tot 12 weken duurden.

Normaal gesproken wordt GABA (oraal) goed getolereerd. Lichte bijwerkingen zijn gerapporteerd, waaronder maagklachten, misselijkheid, verminderde eetlust, constipatie, lichte keelverbranding, vermoeidheid

N&S REDACTIONEEL

en spierzwakte. Van langdurig gebruik (meer dan 12 weken) in hoge doseringen is geen wetenschappelijke informatie bekend. De toepassing van hoge concentraties (5 -10 gram) kan van invloed zijn op de endocriene functie van de alvleesklier.

GABA kan de bloeddruk verlagen en kan het risico op een onderdruk verhogen in combinatie met bloeddrukverlagende medicijnen (captopril, enalapril, losartan, valsartan, diltiazem, amlodipine, hydrochlorothiazide, furosemide en anderen), bepaalde kruiden (Plantago ovata) en bepaalde supplementen (onder andere alfalinoleenzuur, visolie).

Overleg hierover met een deskundige.

deze combinatie kan worden gebruikt ter behandeling van angst(stoornissen) en slaapproblemen.

ONDERSTEUNENDE STOFFEN EN SYNERGISTEN Valeriana officinalis (valeriaan) Valereenzuur uit Valeriana officinalis of valeriaan versterkt de activiteit van GABA. Daarnaast hebben andere actieve stoffen in valeriaan, waaronder valepotriaten, eveneens een kalmerend en angstremmend effect.

Magnesium Magnesium is een remmer van de NMDAreceptor en een GABA-agonist waardoor suppletie met magnesium een positieve invloed heeft op de slaap. Beide stoffen kunnen samen worden ingezet ter verbetering van de slaapduur en -kwaliteit.

Passiflora incarnata (wilde passiebloem) De GABA-erge werking en het bijbehorende angstremmende en slaapbevorderende effect is een gedeeld werkingsmechanisme van Passiflora incarnata en GABA, waardoor

Griffonia simplicifolia (slaapmutsjeskruid) Griffonia simplicifolia verbetert de slaap via modulatie van de serotoninesignalering.

Onderzoek heeft uitgewezen dat het simultaan beïnvloeden van deze serotoninesignalering en de GABA-signalering zorgt voor een sterkere verbetering in slaapkwaliteit en slaapduur. GABA en Griffonia simplicifolia kunnen dus samen worden ingezet ter behandeling van slaapproblemen of slaapstoornissen.

“Verschillende onderzoeken bij gezonde volwassenen wijzen erop dat een eenmalige orale inname van GABA al een kalmerend en angstreducerend effect geeft.”

B-vitamines Vitamine B6 is een essentiële cofactor nodig voor de synthese van GABA. Daarnaast is een optimale vitamine B-status van belang voor een goede werking van het CZS.

57

Natuurlijke supplementen voor honden Voor professionele natuurlijke dierzorg 100% biologische voedingssuplementen Z WA RTE KOM IJN 150 gram losse poeder • Makkelijk te doseren • Ondersteuning van de natuurlijke weerstand • Zeer goed opneembare vorm • 100% stoffen- en glutenvrij • S • • • • •

O S VLO /TEE K OM GEV INGS S PR AY 100 ml in glazen verpakking Zeer hoogwaardige samenstelling obv biologische essentiele olien Geschikt voor alle slaapplekken en verblijfruimtes Verkrijgbaar in de geur Eucalyptus of Limoenfris Te gebruiken in combinatie met SOS vachtspray

S O S

V LO/TEEK VACH TS PR AY 100ml in glazen verpakking • Gemakkelijke toediening op de vacht • Op basis van alchohol of olie • Minimale belasting voor mens, dier en milieu • Bioactieve ingredienten op basis van essentiele olien •

LEAF NO S TRILV ET • 2x 1500 mg inclusief neusapplicator • Unieke neusspray voor paarden • Directe werking als barriere • 100% natuurlijk • Zuivere cellulosepoeder GROENE K L E 150 gram losse poeder GMO vrij 100% natuurlijk product Diverse toepassingen mogelijk Hersluitbare verpakking met doseerschepje

I • • • • •

LEAF animal care omvat een groeiend assortiment van voedingssupplementen voor huisdieren samengesteld op basis van natuurlijke ingrediënten en geschikt voor dagelijks gebruik. De grondstoffen zijn bewezen effectief en door deze krachten te bundelen is er een mooie serie aan pure en eerlijke producten ontstaan.

• Alle producten zijn gemaakt van biologische grondstoffen • Samengesteld door deskundigen • Verpakkingen zijn biologisch afbreekbaar • Glazen verpakking voor bescherming van de ingredienten • 100% natuurlijk en glutenvrij Meer informatie: www.leaf-animalcare.nl LEAF Animal Care is onderdeel van stststststststsststs

VOORLICHTING TS HEALTH PRODUCTS

Ook huisdieren behandelen met natuurlijke supplementen?

“Ondanks het voeren van complete dagelijkse diervoeding kan het zo zijn dat dieren door stress, ziekte, dracht en/of ouderdom een extra voedingsbehoefte hebben.”

Wil je als diertherapeut huisdieren behandelen met de kracht van de natuur? Dan is gamma van LEAF Animal Care van TS Animal Health interessant voor jou!

Dierenartsen, therapeuten, dierenwinkels, trainers en trimmers willen steeds vaker preventieve zorg aanbieden in de vorm van kwalitatieve natuurlijke supplementen. Het belang van het voorkomen van ziekten of het ondersteunen van herstel zijn beweegredenen om baasjes te adviseren de voeding aan te vullen. De natuurlijke supplementenlijn LEAF Animal Care voor huisdieren is vanaf deze maand ook verkrijgbaar voor professionals die werken in de huisdierenzorg sector.

Waarom relevant?

Uit recent onderzoek van Mintel Research (2020) komt naar voren dat 76% van katten- en hondenbaasjes hun viervoeter graag ondersteunt met voeding voor goede spijsvertering.

Ondanks het voeren van complete dagelijkse diervoeding kan het zo zijn dat dieren door stress, ziekte, dracht en/of ouderdom een extra voedingsbehoefte hebben. Het inzetten van supplementen bij de voeding is niet nieuw, ook op internationale schaal zijn er diverse effectieve middelen en merken bekend die veilig kunnen worden gegeven bij de dagelijkse voeding. Voorbeelden hiervan zijn kruidenmengsels die omwille van hun fytologische kenmerken zijn samengesteld ter ondersteuning van organen zoals de spijsvertering. Er is wel een belangrijk verschil in werkzaamheid. Diervoer waarin kruiden en oliën al werden meegebakken, verliezen (een deel) van hun werking in het bewerkingsproces. Dierprofessionals die natuurlijk werken, zetten kruiden daarom liever puur en minimaal bewerkt in ter ondersteuning.

Biologische ingrediënten Werken met natuurlijke producten van biologisch gecertificeerde teelt die geschikt zijn voor menselijke consumptie heeft als

voordeel dat de ecologie maximaal wordt gerespecteerd van teelt tot de opname door het dier. Grote voordelen zijn te behalen door de inzet van kruiden die passen bij de spijsvertering van de diersoort.

Productgamma Het productgamma van TS Animal Health biedt dierprofessionals naast vertrouwde merken als LitoPet, Schussler celzouten en Bach Rescue nu ook het eigen merk LEAF Animal Care.

De productlijn werd samengesteld voor en door dierprofessionals en bevat tincturen, oliën en kruidenmengsels voor EHBO, weerstand, allergiepreventie en parasietenpreventie.

Het groeiend assortiment van voedingssupplementen voor huisdieren is geschikt voor dagelijks gebruik. De grondstoffen zijn bewezen effectief en door deze krachten te bundelen is er een mooie serie aan pure en eerlijke producten ontstaan.

• Alle producten zijn gemaakt van biologische grondstoffen • Samengesteld door deskundigen • Verpakkingen zijn biologisch afbreekbaar • Glazen verpakking voor bescherming van de ingrediënten • 100% natuurlijk en glutenvrij Er is een testset beschikbaar voor professionals met het volledige assortiment. Producten zijn te bestellen via de website met een login voor professionals via de website. Kijk voor meer informatie of om te bestellen op https://leaf-animalcare.com/word-jij-onzeleaf-partner/ LEAF Animal Care van TS Animal Health Producent en leverancier van LEAF Animal Care is onderdeel van het Nederlandse familiebedrijf TS Health. Al sinds 1988 een gedreven distributeur van voedingssupplementen, medische hulpmiddelen, homeopathische geneesmiddelen, kruiden tincturen.

TS Animal Health 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl | www.tshealthproducts.nl

59

Collageen Peptides Powders - Supplements - Shots

Collageen is een eiwit dat erg sterk en flexibel is. Ons lichaam maakt collageen aan tot ongeveer ons 25e levensjaar en daarna neemt het geleidelijk af. Collageen bevindt zich in onder andere huid, haar, kraakbeen en botten.

universalhealthstyle

Collageen Poeders & Supplementen - Type I

Collageen Supplementen - Type IIm

Brede ondersteuning van gewrichten*, bloedvaten*, nagels*, haar*, huid* en spieren*.

Sterke botten* en gewrichten* Collageen Type IIm met Vitamine C, Calcium, Magnesium, Hyaluronzuur en MSM

Collageen Puur:

Marine Collageen Poeder met 100% Vis-Collageen Runder Collageen Poeder met 100% Runder-Collageen Runder Collageen Grass-Fed Poeder met 100% Grasgevoerde Runder-Collageen

Collageen Blends:

Marine Collageen Blend van Vis-Collageen met Hyaluronzuur en Vitamine C voor de huid* Runder Collageen Blend brede werking met aanvullingen voor gewrichten* en botten* Collageen Latte Blend mix van Collageen Type l, MCT olie en Instant Koffie

mattisson.eu

*Geoorloofde EFSA claims

Liposomal Marine Collageen Drinks Hoge opneembaarheid en geeft een boost Collagen Beauty Drink met Vis-Collageen voor huid*, haar* en nagels* Collagen Bones & Joints Drink met Vis-Collageen voor gewrichten* en botten* Collagen Immunity Drink met Vis-Collageen voor het immuunsysteem*

VOORLICHTING MATTISSON

Wat zijn

Edelgistvlokken?

Edelgistvlokken worden gemaakt van een schimmel/ gist, genaamd Saccharomyces Cerevisiae. Deze schimmel/gist wordt ook veel gebruikt in bier, wijn en brood. De gist in deze producten is nog actief. Edelgist wordt gekweekt, geoogst, gewassen en uiteindelijk gedroogd om hem op die manier te deactiveren. Het deactiveren betekent onder andere dat de gist zijn rijzende eigenschappen verliest. Edelgist is dus een gedeactiveerd inactieve gist en daardoor te gebruiken in een gistvrij dieet.

SMAAK Edelgistvlokken hebben een lekkere kaas-nootachtige smaak en zijn daarmee een ideaal vegan alternatief voor kaas. Je kan ze over de pasta uitstrooien en ook in salades komen ze goed tot hun recht.

RECEPT Een lekker recept om ten volle van de smaak van Edelgistvlokken te genieten, is het volgende recept voor ‘Vegan Parmazaanse kaas’.

Vegan Parmezaanse kaas Ingrediënten • 2 eetlepels edelgistvlokken • 100 gram cashewnoten • Zout • Knoflookpoeder naar smaak Doe de edelgistvlokken met de cashewnoten, een snufje zout en wat knoflookpoeder in een keukenmachine en meng deze totdat er een poederige substantie ontstaat.

Strooi de vegan Parmazaanse kaas uit over de pasta of over een salade.

Ga voor meer informatie over de producten van Mattisson naar mattisson.eu

61

N&S REDACTIONEEL

Vitamine D bij prikkelbaredarmsyndroom Bij vitamine D denken we al snel aan zonlicht, spieren en immuunsysteem. Maar de toepassing van vitamine D blijkt veel breder: onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat vitamine D ook kan worden ingezet bij prikkel­ baredarmsyndroom. Dit is het eerste in-vivo-onderzoek naar het effect van vitamine D op de darmflora.

Een verstoorde darmflora wordt in verband gebracht met aandoeningen van het maagdarmkanaal, zoals prikkel­baredarmsyndroom, de ziekte van Crohn en darminfecties. Onderzoek wijst uit dat het zinvol is om dan extra vitamine D3 te suppleren. Maar waarom werkt dat eigenlijk?

“Vitamine D heeft een gunstig effect op de menselijke gezondheid, maar er is nog een gebrek aan in-vivogegevens over het effect van vitamine D3 op het microbioom in de darmen. Daarom hebben we de effecten van orale vitamine D3-suppletie op de darmflora onderzocht bij gezonde vrijwilligers”, aldus de wetenschappers van de universiteit van Graz.

Suppletie met vitamine D3 bleek de diversiteit van de flora in de maag en de dunne darm te verbeteren. Ook werden daar minder gramnegatieve bacteriën gevonden, waaronder ziekteverwekkende soorten uit de geslachten Pseudomonas, Escherichia en Shigella. In de dikke darm en in de ontlasting werden geen veranderingen gevonden.

“Vitamine D3 moduleert de darmflora van het bovenste spijsverteringskanaal. Dit zou kunnen verklaren waarom vitamine D3 een gunstig effect heeft op ontstekingsziekten van de darm en bacteriële infecties”, zeggen de onderzoekers.

KENNIS IN DE PRAKTIJK

Het onderzoek onderschrijft het gebruik van vitamine D3 bij ontstekingsgerelateerde aandoeningen van de darm en als adjuvans bij infecties met pathogenen, zoals E. coli. Maar ook preventief kunnen hoge doseringen vitamine D3 ingezet worden, bijvoorbeeld om het microbioom soortenrijker te maken en zo deze opportunistische bacteriën geen kans te geven.

OPZET VAN HET ONDERZOEK

Bij het pilotonderzoek werd een endoscopie gemaakt bij zestien gezonde vrijwilligers, die gedurende 8 weken een vitamine D3-supplement kregen. Zowel voor als na het onderzoek werden er monsters genomen uit de maag, dunne darm, dikke darm en de ontlasting. Op basis daarvan werd de samenstelling van het microbioom in de darmen bepaald.

Bronnen zijn op te vragen bij de redactie.

Dit artikel is mogelijk gemaakt door Natura Foundation.

“Vitamine D3 moduleert de darmflora van het bovenste spijsverteringskanaal. Dit zou kunnen verklaren waarom vitamine D3 een gunstig effect heeft op ontstekingsziekten van de darm en bacteriële infecties”

62

NIEUW!

Stress Support met Metafolin®, Lactium® en L-theanine & Slaap Support met valeriaan en citroenmelisse

Ondersteuning bij stress-situaties1, geestelijke inspanning2 en nachtrust3?

Ervaart uw cliënt een stress-situatie of drukte, bijvoorbeeld op werk, door een intensief gezinsleven of geestelijke of lichamelijke inspanning? Ter aanvulling op de gezonde voeding kunnen diverse nutriënten ondersteunen bij stress-situaties, bijdragen aan de geestelijke veerkracht en de nachtrust ondersteunen. Orthica biedt verschillende producten voor de persoonlijke behoefte van uw cliënt.

Stress Support

Magnesium Plus

Foliumzuur draagt bij aan de weerstand tegen stress en hersen- en zenuwfuncties betrokken bij concentratie.

Stress Support4 met 100 mcg foliumzuur (calcium L-methylfolaat als Metafolin®) kunt u voortaan adviseren. Ook bevat het 150 mg Lactium® (melkeiwithydrolysaat uit caseïne) en 50 mg L-theanine per dagdosering.

Magnesium helpt bij vermoeidheid, is goed voor de gemoedstoestand en de geestelijke veerkracht.

Het ayurvedische kruid ashwagandha draagt bij aan geestelijke ontspanning en ondersteunt bij stress-situaties*.

Magnesium Plus bevat 75 mg elementair magnesium als organisch gebonden, goed verdraagbaar magnesium (glycerofosfaat), dus ook geschikt bij zwakke spijsvertering.

En met 75 mg ashwagandha-extract gestandaardiseerd op 2,5% withanoliden.

Stress B-Complex Ter optimalisatie van de voedingsstatus en energie, bij lichamelijke en geestelijke inspanning en vermoeidheid kan Stress B-Complex worden ingezet. Het bevat alle 8 B-vitaminen met verwante stoffen (PABA, choline, inositol) en vitamine C. B-vitaminen zoals B6 zijn van belang voor het zenuwstelsel.

Daarnaast helpen vitamine B1, B2, B3, B5, B8 en B12 voor het vrijmaken van energie uit de voeding.

Stress B-Complex Forte Kan uw cliënt wel een extraatje gebruiken?

Stress B-complex Forte is aangevuld met choline, kalium, valeriaan en 500 mg vitamine C als extra. Choline ondersteunt de reinigende werking van de lever. En vitamine C draagt bij aan een heldere geest.

Slaap Support Valeriaan ondersteunt de nachtrust, helpt bij het bevorderen van de slaapbereidheid en helpt om lekker te slapen*.

Citroenmelisse is een natuurlijke rustgever en helpt te ontspannen*. Slaap Support4 heeft daarom 400 mg valeriaanextract gestandaardiseerd op 0,8% valereenzuren en 160 mg citroenmelisse-extract met 5% rozemarijnzuur. Daarnaast bevat het ook melatonine en actief vitamine B6 en B12.

Bestel of download op orthica.nl/professional adviesmateriaal zoals de advieskaart bij stress-situaties ter ondersteuning van uw advies.

Foliumzuur, vitamine B5 Vitamine B1, B3, B5, B6, B8, B11, B12, C, magnesium, ashwagandha* Valeriaan* 4 Dit product is op aanvraag verkrijgbaar bij uw Orthica productspecialist of de klantenservice van Orthica *Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toelating 1 2 3

Zorg voor jezelf

ELETE™ SPORTMINERALEN Presteer elke dag beter met natuurlijke elektrolyten in je bidon goede aanvulling van verloren elektrolyten tijdens het sporten (of met warm weer) geen suikers, calorieën en geur-, kleur-, smaak- of zoetstoffen gemakkelijk in gebruik met behulp van maatbekertje afkomstig uit het Great Salt Lake in Utah, Verenigde Staten geschikt voor topsporters, getest op de afwezigheid van doping Mensen die regelmatig en intensief sporten zijn gebaat

tot een goede vochtbalans. Elete™ Sportmineralen haalt

bij een aanvulling van elektrolyten. Met zweten verliest

zijn unieke kracht uit het mineraalrijke water afkomstig

men namelijk belangrijke elektrolyten zoals magnesium,

uit het Great Salt Lake in Utah (VS). Dit is een binnenzee

kalium en natrium. Elete™ Sportmineralen levert een

die door geothermische en verdampingsprocessen

natuurlijke aanvulling van deze elektrolyten, zonder

zeer hoge concentraties ionische mineralen en spoor­

suikers, zoetstoffen en calorieën. En het bevat extra

elementen bevat in een natuurlijke en uitgebalanceerde

veel magnesium. Magnesium speelt een rol bij het

samenstelling. Voor meer informatie over Elete™ Sport­

behouden van soepele en sterke spieren en draagt bij

mineralen gaat u naar Vitals.nl of bel 075­6476050.

ELKE DAG BETER

WWW.VITALS.NL