Ungdom nr 1 2017

UNGDOM MEDLEMSBLAD FOR NOREGS UNGDOMSLAG - 1/2017

101 .Å

R

GA

NG

tur

kul l a k o l e Levand Klar for sommarleir! • Landsmøte 2017 • Huset i bygda Tråante 2017 • Instruktørkurs • Rørosleken

Mette Vårdal Leiar i Noregs Ungdomslag

Redaktør: Guro Redalen Ansvarleg redaktør: Eli Ulvestad Opplag: 5000 Bladbunad, trykk og annonsebyrå: Flisa Trykkeri AS Framsidefoto: Sommarleirutvalet er klare for å sette segl for sommarleiren på Fana fhs.

Postadresse og besøksadresse: Øvre Slottsgate 2B, 0157 Oslo Telefon: 24 14 11 10 E-post: post@ungdomslag.no Generalsekretær: Eli Ulvestad Tlf.: 24 14 11 12, eli@ungdomslag.no Informasjonsrådgjevar: Guro Redalen Tlf. : 24 14 11 14, guro@ungdomslag.no Kulturrådgjevar: Solveig Brekke Hauknes Tlf.: 24 14 11 15, solveig@ungdomslag.no (NB! På NU-kontoret frå ultimo mai) Kulturrådgjevar: Inger Johanne Ruset Tlf.: 24 14 11 13, inger.johanne@ungdomslag.no Organisasjonskonsulent: Alf Steinar Nekstad, Tlf.: 24 14 11 16 alf.steinar@ungdomslag.no Kontonummer: 8101 07 00027 Organisasjonsnummer: 939 550 550 www.ungdomslag.no facebook.com/noregsungdomslag instagram.com/ungdomslag Stoffrist neste Ungdom: 27. april

2 UNGDOM 01/2017

EG TRENG FLEIRE VENER! N

ei, eg er ikkje einsam. Eg har mange vener, snille folk som stort sett er einige med meg. Dei gjer det same som meg på fritida, les dei same bøkene, likar dei same tinga på Facebook og har dei same meiningane som meg Eg likar dei venene eg har, men eg treng fleire. Eg treng fleire vener som ikkje er som meg. Nokon som kan gi meg nye idear, fortelje at eg ikkje alltid har rett, og at det finst mange ulike måtar å leve livet sitt og sjå verda på. ”Ekko-kammer” kallar dei sosiale medium. At vi har funne våre rom der vi møter dei som er like oss, og får bekrefta våre fortrinn og vårt verdisyn. Men ekko-kammeret strekkjer seg langt utanfor Facebook og Twitter.

Eg er aktiv i lokalpolitikken, og det hender debatten går friskt. Men når eg kjem på butikken eller går på kafé, så er det dei som er einige med meg, som kjem bort og gir meg eit klapp på aksla og seier at ”det er bra, fortset slik!”

Det er jo ein fin ting at det er enklare å seie noko pent og støtte kvarandre enn å vere

usamd og seie at eg tek feil. Men det er ikkje sikkert eg har rett. Og av og til så kunne eg ha godt av å få høyre det. Vi treng alle vener som motseier oss.

Utvikling er å bryne meiningar og erfaringar med andre som ikkje er samde med oss. Eg har eit ønske om at ungdomslaga skal vere ein plass der det skjer. Vi skal ikkje vere like. Vi treng ikkje meine det same, og vi kan godt fortelje kvarandre når vi er usamde.

Klarer vi å ha takhøgd for ulike meiningar, respekt for kvarandre og gode arenaer for å utveksle ulike syn og ulik kunnskap, så er vi komne langt. Anten vi jobbar fram ei revy-tekst, øver på dans eller diskuterer politikk, dei gode dialogane er grunnlag for spennande venskap.

Og snart er det landsmøtehelg i Oslo. Der håper eg å møte mange nye vener som kan fortelje meg at eg tek feil. Ikkje i alt, kanskje, og ikkje heile tida. Men eit landsmøte heilt utan debatt er ikkje moro.

LANDSMØTET 2017

Landsmøtet 2017 Noregs Ungdomslag sitt landsmøte blir halde på Scandic St. Olavs plass i Oslo (tidlegare Scandic Edderkoppen) laurdag 22. og søndag 23. april.

Det formelle landsmøtet startar laurdag, men det er lagt opp til fagleg og kulturelt program alt frå fredag, og deltakarane blir inviterte til å delta på ulike faglege seminar både fredag og laurdag. Det er òg reservert billettar til teaterframsyningar på Det Norske Teatret, som deltakarane kan bestille til fredag kveld.

SAKLISTE Etter at laga sin frist for å melde inn saker til møtet gjekk ut 24. februar, har styret sett opp ei endeleg sakliste for møtet: • Opning og konstituering • Årsmelding 2016 • Rekneskap 2016 • Kontingentsatsar 2018–2019 • Endringar i prinsipprogrammet • Fagpolitisk plattform for Noregs Ungdomslag • Innkomne saker frå laga • Fråsegner • Val Laga kan òg kome med forslag til fråsegner som dei ønskjer landsmøtet skal handsame.

Desse kan sendast inn på førehand eller presenterast på møtet. Med fråsegn blir det meint ein politisk uttale frå landsmøtet

til eksterne partar (t.d. kulturministeren) eller eit dokument som fastset eit politisk standpunkt eller ei retning internt i organisasjonen.

SEMINAR Fredag er det lagt opp til desse paralellseminara som deltakarane kan velje mellom:

TIDSRAMMER Seminar fredag kl. 17–19 Seminar laurdag kl. 9–11 Landsmøte laurdag kl. 11.30–17.30 og søndag kl. 9–15 Sakspapir og all informasjon om landsmøtet er publisert på www.ungdomslag.no/lm.

• Ungdomssamling • Hypersys 2.0 • Ein bunad for alle • Språk i ungdomslaga På laurdag kan deltakarane velje mellom desse seminara: • Korleis bli ein god arrangør • Ungdomslaga i framtida • Kan vi danse saman?

• Teater i ungdomslaga Ungdomssamling fredag ettermiddag/kveld: Alle ungdomar som deltek på landsmøtet, blir inviterte til ei eiga ungdomssamling fredag kveld. Denne samlinga blir leia av styremedlemmer frå NU.

INNHALD 4 6 10 12 14 16 18 19 20 21 22 24 27 28

Landsmøtet Sommarleiren Huset i bygda Notisar Medlemslag i NU Instruktørkurs folkedans Maurtua BUL Sarpsborg Minneord Britt Heggeli Minneord Olaug Hamre Dramas blir ny Museene danser ”Kurset er meir enn dansetrinna” Rørosleken Tråante 2017

3 UNGDOM 01/2017

LANDSMØTET 2017

KULTURTILBOD UNDER LANDSMØTET TEATERFRAMSYNING FREDAG (Ikkje inkludert i deltakaravgift) Kan nokon gripe inn?

Karakterane frå Stein Torleif Bjellas låtar blir levande i den store musikalske satsinga på Det Norske Teatret denne våren.

Vi er på ein stasjon ein stad på bygda. Dei fleste tog dundrar forbi, men det er framleis liv i stasjonsbygningen, som har sett sine beste dagar. Hit kjem dei som vil reise vekk, som vil sleppe frå, som lengtar etter at kjærasten skal komme, som søkjer kontakt – eller som berre vil at nokon skal gripe inn.

Sjå www.detnorsketeatret,no for meir Adresse: Det Norske Teatret, Kristian IVs gate 8.

DANSEFEST LAURDAG Einar Olav Larsen Trio spelar til dans I samband med landsmøtet blir det dansefest med Einar Olav Larsen Trio. På dansefesten blir det lagt opp til eit variert danseprogram med både runddans, turdans, bygdedans og songdans. Dansefesten blir halden i Bygdelagssamskipnaden sine lokale, som ligg knappe 150 meter frå landsmøtehotellet, og er open for andre enn landsmøteutsendingane.

Einar Olav Larsen Trio vart til etter eit møte mellom folkemusikar Einar Olav Larsen frå Verdal og bluespianisten Daniel Trustrup Røssing frå Levanger. Dei møttest første gongen på Hilmarfestivalen i 2006, og nettopp Hilmar Alexandersen og samspelet med pianisten Sturla Hallås

er den fremste inspirasjonskjelda for trioen. Dette er eit samspel kjenneteikna av elegant felespel og originalt pianoakkompagnement, som Alexandersen og Hallås har utvikla gjennom meir enn 20 år med speling i bryllaup og til fest på Innherred. Og det er denne sampelstradisjonen Einar Olav Larsen Trio byggjer vidare på.

Einar Olav Larsen Trio består denne kvelden av: Einar Olav Larsen, fele Daniel Røssing, piano Bárður Reinert Poulsen, kontrabass Adresse: Nordahl Bruns gate 22. Dansefesten tek til kl. 20.30. Pris: NU-medlem kr 100,– ikkje NU-medlem kr 200,– (landsmøteutsendingane har fri inngang).

LANDSMØTET 2017

Møteteknikk

– GRUNNLEGGJANDE REGLAR

Det finst visse generelle reglar for korleis eit møte skal styrast. Dei er ikkje lovfesta, men er innarbeidde gjennom lang praksis. Dei er ikkje alltid like frå ein organisasjon til ein annan, men er skapte ut frå det spesielle

behovet den enkelte organisasjonen har. Difor brukar ein å seie at det ikkje finst absolutte reglar i organisasjonspraksis.

Her er ein del reglar som blir rekna for god, demokratisk skikk i dei aller fleste organisasjonar og elles i offentlege styre og stell. Det er ein stor føremon for avviklinga av eit møte at møtelyden kjenner desse grunnleggjande reglane for møteteknikk, men særleg viktig er det sjølvsagt at ordstyraren kan dei.

EIN DEL OMGREP OG UTTRYKK Dagsorden Dagsorden betyr det same som saklista for møtet/timeplan.

Redaksjonsnemnd Redigerer skriftlege framlegg som er ufullstendige og uklåre, eller utformar skriftlege framlegg frå framlegg som berre er sette fram munnleg osb.

Nemnda kan eventuelt sy saman fleire framlegg for å oppnå semje om eit felles vedtaksframlegg. Redaksjonsnemnda blir vald av møtelyden.

Teljekorps Dei som tel opp røystene ved avrøystingar og val.

Replikk Skal handle konkret om det som siste talar tok opp. Replikken skal vere kort.

Saksopplysning Releva nt og oppkla rande faktaopplysning Eventuelt Saker som ikkje er komne med i innkallinga til eit møte, eller saker som ein møtedeltakar vil ha opp på møtet, kan kome under eventuelt. Denne posten er sist på saklista.

Strek Ordstyraren set strek under innlegget til neste talar. Det vil seie at dei som vil ha ordet må teikne seg medan denne personen snakkar.

TEIKN FOR Å SETJE SEG PÅ TALELISTA: Hald ein finger opp for å teikne deg til nytt innlegg Hald to fingrar opp for å teikne deg til replikk på forrigje innlegg.

Hald to flate hender opp som ein T for å teikne deg til saksopplysning eller dagsorden.

5 UNGDOM 01/2017

SOMMARLEIREN

(NESTEN) ALT DU TRENG å vite om Sommarleiren 2017!

Sommarens mest makelause eventyr går av stabelen frå tysdag 27. juni til søndag 2. juli.

Om du er i den heldige målgruppa frå 13 til 25 år, kan du utfalde deg fem dagar til ende i spektakulære omgjevnader på Fana Folkehøgskule utanfor Bergen.

OM SOMMARLEIREN Historisk sett er sommarleiren vår eit framhald av dei tidlegare landsstemna og sommarkursa som Noregs Ungdomslag har skipa til sidan slutten av 1890-talet. Men den første kimen til kva vi no kjenner som Sommarleiren høyrer vi om i 2001 då det vart skipa til “frå halling til hiphop” i samband med landsstemnet i Asker. Dei første åra var det berre kurs i folkedans, men frå 2008 då det var leir og festival i Lillesand vart det før første gong skipa til teaterkurs og spelkurs som gjekk

6 UNGDOM 01/2017

parallelt med dansekurset. På årets leir, den femtande i rekka, har vi ein kombinasjon med både lengre hovudkurs og kjappe kortkurs – i alle kategoriar - noko for alle!

let seg dokumentere heilt tilbake til 1528, då «Svartebrørne», Dominikanermunkane i Bergen, flytta ut til Store Milde etter at klosteret deira brann ned.

PÅ EIN GAMMAL HERREGARD

Herregarden kom under kongens eige på byrjinga av 1600-talet, og sidan har mange fornemme adelsfolk budd der. Hovudbygninga er frå 1723, og både rokokkosalen og regencesalen er bevart med originale vegg- og takmåleri. To av trea som då vart planta då bygget vart nytt, står framleis

Leirstaden vi har valt for 2017, ligg i nydelege omgjevnader ved Fanafjorden på Store Milde i Hordaland. Fana Folkehøgskule vart stifta i 1915, men historia om den gamle herregarden som blei folkehøgskole går mykje lengre tilbake i tid. Historia til Store Milde herregård

SOMMARLEIREN

I januar var sommarle irutvalet på skutejakt som del av leirplanlegginga. Frå venstr e: Ida Marie Rognsvåg , Mona Husby, Geir Såtvedt og Marit Kvamen. Torbjørn Lauen var ikkje til stades (Foto: Inger Joh anne Ruset/NU)

Seladon (på bildet) og Mathilde er to historiske skuter som skal ta med leirdeltakarane på tokt i Fanafjorden laurdag 1. juli (Foto: Smedholmen.no)

midt på skuletunet ved inngangsalléen står framleis midt på skuletunet.

I dag har det kome fleire bygg på herregarden, blant anna eit teoribygg med klasserom, samt tre internat Folkehøgskulen er oppteken av både gamle tradisjonar og nye impulsar, og har også hatt mange arrangement saman med Noregs Ungdomslag tidlegare.

TEMMELEG NATURSKJØNT Forutan eit historisk område er også naturen ikring skulen verdt å nemne. Leirdeltakarar vil kunne nytte seg av eit glimrande turterreng og gode bademoglegheiter! Vi synest dessutan det er ganske stilig at den næraste naboen til skulen er Det norske Arboretet.

Eit arboret er ei samling tre og busker som vert dyrka på friland med sikte på forsking, undervising og utprøving av plantar i kli-

maet vårt. Samtidig skal det vere til glede, gi naturopplevingar og stimulere til auka interesse for naturfag og botanikk. Arboretet på Store Milde har Nordens største samling av rhododendron og Noregs største rosesamling med over 500 sortar. Området har eksotiske busker og tre frå Nord-Amerika, Aust- Asia og den sørlege halvkula, og ikkje minst all verdas lyng i Lynghagen! Alt med fri tilgang for leirdeltakararne våre, kult kva?

BLI POTET! På sommarleiren har vi ei gruppe eldre ungdomar som går under namnet «poteter».

Desse ungdommane har vore med på leiren før, og har vorte plukka ut etter ein søknadsprosess til å få vere med å hjelpe på leiren.

Dei har hovudansvaret for det sosiale på leiren, og kan fungere som fadrar for dei heilt nye på leiren. Dei har òg andre

arbeidsoppgåver og kan nyttast til det meste (derav namnet potet).

Har du lyst til å bli potet og få dekka leiropphaldet? Send ei påmelding til torbjorn@ ungdomslag.no innan 1.april! Ingen spøk!

I tillegg til potetane er det ei rekke vaksenpersonar på leirområdet. På dagtid er dei tilsette i Noregs Ungdomslag til stades på kontoret, og vaksne dugnadsfolk frå lokallaga i område er i sving med matlaging, rydding og vakthald. Om nettene er det vaksne nattevakter til stades på området til ein kvar tid.

Så dette skal gå så bra så!

BLI DELTAKAR! Deltakarane på leiren er i alderen 13-25 år, eit ganske stort aldersspenn, men som berre har synt seg å vere ei styrke for leiren og

7 UNGDOM 01/2017

SOMMARLEIREN

Tore Bruvoll, kjend frå Hekla Stålstrenga, er ein av instruktørane under årets sommarleir (foto: Kalle Punsvik)

ni timar frå onsdag til fredag føremiddag. I år er den saftige menyen som følgjer: • Vokalteknikk (ved Lin Gloppen) • Bli ein betre fotograf (ved Knut-Inge Johnsen) • Playbackteater (ved Elisabet Dale) • Introduksjon til samspel (ved Kristoffer Kleiveland) • Samspel for vidarekomne (ved Tore Bruvoll) • Folkedans for nye (ved Maria Skjeldrum Toppe) • Folkedans for vidarekomne (ved Ami Dregelid og Synnøve S. Bjørset) Om ein har meldt seg på eit hovudkurs innan eitt spesifikt tema, så kan det jo hende at ein har lyst å teste ut noko heilt anna, eller kanskje fordjupe seg endå meir i yndlingsfaget sitt. Til det føremålet har vi ein eigen meny av kortkurs som går kvar ettermiddag frå onsdag til fredag. Her kan deltakaren skreddarsy eigen kurspakke når han eller ho melder seg på leiren.

KURS ONSDAG 28. JUNI

det sosiale miljøet. Dei eldste deltakarane har som oftast sjølv vore med i mange år og veit korleis det er å vere mellom dei yngste.

Deltakarane våre er flinke til å ta vare på kvarandre, og til å inkludere alle.

Som medlem av Noregs Ungdomslag får du fem dagar med aktivitetar, mat, kurs og kos for den nette sum av 2300 kr anten om du vil bu på flatseng i sovesal eller på vanleg seng på eit av internatbygga, og 2800 kr om du vil sove i seng på dobbeltrom. Leiren er open for alle ungdommar, men for ikkje-medlemmar kostar leiren meir.

Somme fylkeslag ordnar med fellestransport eller reisestønad til sine deltakarar. Ta kontakt med fylkeslaget ditt eller sjå www. sommarleiren.no for oppdatert informasjon!

KORLEIS KOME SEG DIT Fana Folkehøgskule ligg i nærleiken av Bergen, slik at ein lett kan ta seg til leirstaden med både fly, tog og buss. Dei som flyg til leiren vil møte ein representant frå

8 UNGDOM 01/2017

leiren på flyplassen som bringer dei vidare til leirplassen i taxi eller privatbil (ca. 10 min køyretur). Vi ordnar også skyss til flyplassen for dei som skal returnere med fly. Dei som kjem med tog, vil også møte ein representant frå leiren som sørgjer for at dei kjem seg vel fram til leirområdet. Dei som er komfortable med å reise kollektivt heilt fram og tilbake, kan til dømes ta buss nummer 53 mot Hjellestad/Milde frå Bergen sentrum. Om ein tek bussen til nestsiste stopp som heiter «Store Milde», så ser ein skulen når ein går av.

Du kan også ta bybanen frå Bergen sentrum til Birkelandskiftet, og hoppe over på buss 53 mot Hjellestad/Milde derifrå. Det går litt kjappare. Ruteavgangar for buss i Hordaland finn du på www.skyss.no

KURSOVERSIKT Det fine med å reise på leir, er at ein kan lære seg noko nytt utan at det involverer eksamenar eller karakterar. Vi legg opp til kurs vi veit er ettertrakta, med instruktørar vi veit er dyktige. Leirdeltakarar får høve til å delta på eit hovudkurs som strekk seg over

• • • • • • •

Folkedans for nye Kanopadling Teaterimpro Organisasjonsarbeid Harmonering i folkemusikken Toradar Polska

KURS TORSDAG 29. JUNI • • • • • •

Mørkeromsarbeid Kanopadling Songdansens løyndomar Komp i folkemusikken Å spele til dans Snuteknikk

KURS FREDAG 30. JUNI • • • • • •

Pinhole (fotografi) Salsa og latindans Folkemusikkgitar Toradar Vestlandsspringar Rudl

PS. Førstemann-til-mølla-prinsippet gjeld for alle kurs, og somme har svært avgrensa kapasitet!

Leir program I tillegg til kursprogram legg vi stor vekt på samvær med andre ungdommar innanfor trygge og rusfrie rammer. På kveldane er det mange valfrie aktivetar, frå dansefest til improkappleik der vi testar ut teatersport.

På laurdagen er det ingen kurs, men utflukt

med historiske skuter der det blir alt frå tautrekking til sjørøvarviser. Det blir stas!

Like fullt er kanskje det viktigaste som skjer på ein sommarleir alt det som skjer innimellom alt opplegget. Det er då ein kan la

humla suse eller ta ting på sparket, få nye venner og la leirmagien oppstå. Så, når du no les gjennom leirprogrammet, kan du også gjere eit forsøk på å lese mellom linjene og fylle tomromma med det innhaldet du kunne tenkje deg.

TYSDAG 27. JUNI

TORSDAG 29. JUNI

LAURDAG 1. JULI

12.00: Registreringa opnar 16.00: Enkle aktivitetar du kan hekte deg på når du kjem 18.00: Middag og opning av leiren

08.00: Frukost 08.45: Felles orientering om dagen.

09.00: Hovudkurs 12.00: Lunsj 13.30: Kortkurs 16.00: Mellommåltid 18.00: Middag 20.00: Filmkveld og andre små-aktivitetar

08.00: Frukost 10-16: Det er ikkje kvart år at leiren er plassert rett ved ein fjord og ei dugande brygge.

Det må sjølvsagt utnyttast. Bli med på sjørøvartokt med dei historiske skutene Seladon og Mathilde. Ship O’hoi!

18.00: Sommarleirfesten

ONSDAG 28. JUNI 08.00: Frukost 08.45: Felles orientering om dagen.

09.00: Hovudkurs 12.00: Lunsj 13.30: Kortkurs 16.00: Mellommåltid 18.00: Middag 20.00: Kveldsmoro

FREDAG 30. JUNI 08.00: Frukost 08.45: Felles orientering om dagen.

09.00: Hovudkurs 12.00: Lunsj 14.00: Kortkurs 16.00: Mellommåltid 18.00: Middag 20.00: Improkappleik 24.00: Nattdebatt

SUNDAG 2. JULI 08.00-10.00: Frukost og avreise 12.00: Skulen stenger/opprydding.

Med atterhald om endringar.

HALD DEG OPPDATERT! Les meir om Sommarleiren her: www.sommarleiren.no og her www.facebook.no/sommarleiren Les meir om Fana Folkehøgskule her: http://fanafolkehøgskule.no

HUSET I BYGDA

HER ER ANDLETET TIL ”HUSET I BYGDA” I MØRE OG ROMSDAL Organisasjonseigde kulturbygg finst i kvar ein krik og krok av Noreg, men det er først med prosjektet Huset i bygda at ein forsøkjer å få kartlagt dei og samtidig auke kompetansen til dei som driv husa. No utvidar prosjektet til det tredje fylket.

AVGJERANDE MED ENGASJEMENT

FLYTTA EIT TRØNDERLÅN

– Eg meiner det er viktig å ta vare på kulturlivet, styrkje det og på den måten gjere det attraktivt for folk å bu her også i framtida, seier Siri Skjerve om motivasjonen sin for å bli prosjektleiar i Møre og Romsdal. Og når ho seier det, så tenkjer ho også på seg sjølv. For det var ikkje eit heilt lett val då ho og familien tok sjansen og flytta heim til mannen si heimbygd – Todalen på Nordmøre.

37-åringen trur Todalen og det ivrige foreiningslivet der er typisk for gode bygdesamfunn.

– Noko av det vi meinte var avgjerande for å busetje oss her, var at det var ei engasjert og levande bygd, seier Siri om sin nye heimstad med litt over tre hundre innbyggjarar.

10 UNGDOM 01/2017

– Eg har gjort meg mange tankar om kor viktig nettopp det frivillige engasjementet er for at folk skal kunne trivast der dei bur. Alle blir synlege og rekna med. Mange kjenner eit ansvar for bygda si og dei felles arrangementa og møteplassane vi har, seier Siri.

Siri har bakgrunn som kunstnar og som lærar på folkehøgskule og barneskule, og ho er derfor oppteken av både kultur og gode

møtestader. Den nye heimen til familien hennar representerer også desse tinga. Det er nemleg eit gammalt trønderlån som dei flytta frå Fosen i Sør-Trøndelag til Todalen, så Siri har fått hausta mykje erfaring med restaurering av gamle hus.

– Huset vi bur i no, er eit gammalt, men nytt hus med mykje sjel og stor trivsel. Eg skal likevel ikkje leggje skjul på at det har vore mykje arbeid som ligg bak, ler Siri.

KARTLEGGING I STARTEN Prosjektleiarstillinga hennar er på knappe 20 prosent over tre år, men Siri har god tru

HUSET I BYGDA

domshus ca. 191 Grønnsakskurs i Øksendal Ung samling.)

(Fra Nordmøre Museums foto

4.

Kurs i folkeviseleik i Øksendal Ungdomsh us i Sunndal kommune. Fra Nordmøre Museums foto samlinger.

For meir informas jon, sjå www.huse tibygda.n o

av Todalen Ungdomshuset i Todalen vart bygd i 1900 drifta. over tslag Idret len Ungdomslag. I 2000 tok Toda leigd blir et, efolk ”Huset”, som det blir kalla av bygd st fylla ikkje det ut til private lag og arrangement når r, basa t, efes av aktivitetar som sjakkturnering, bygd revyframsyning, bygdekino med meir.

på at mykje skal kunne utrettast i løpet av perioden.

gjere dei lokale laga til meir kompetente huseigarar.

– Dei første månadane blir det nok mest kartlegging og telefonar til dei ulike kommunane og huseigarane, slik at eg kan leggje best mogleg til rette for gode og lærerike hussamlingar, seier den ferske prosjektleiaren.

HUSET I BYGDA

Ein viktig del av Huset i bygda er å kartleggje alle organisasjonseigde kulturbygg, slik at desse kan samlast i ein eigen database. Vidare skal prosjektet løfte fram forsamlingshusa som viktige kulturarenaer og utvikle møtestader og verktøy som kan

Prosjektet Huset i bygda vart initiert av Noregs Ungdomslag sitt fylkeslag i Sogn og Fjordane. Der starta prosjektet opp i 2010, og det er no inne i sitt sjuande driftsår.

I Hordaland fekk prosjektet midlar frå fylkeskommunen til eit treårig prosjekt frå 2013 og 2016, og no er det altså Møre og Romsdal som står for tur, også med fylkeskommunale midlar til eit treårig prosjekt.

Mange stader er dei små kulturbygga det einaste forsamlingshuset i bygda, eller

dei fungerer som eit viktig supplement til kommunale kulturhus. Prosjektet Huset i bygda har som føremål at ungdomslaga og andre organisasjonar som er eigarar av lokale kulturhus, skal vere kompetente huseigarar, slik at husa er godt eigna for å romme ein allsidig aktivitet og dermed skape levande lokalmiljø.

11 UNGDOM 01/2017

FRÅ LEIKARRINGEN SYMRA: SONGDANS OG TURDANS PÅ VEG UT? Symra set søkjelys på desse viktige danseområda helga 6.–8. okt. 2017 på Klækken hotell. Det blir seminar og drøfting, øving på dansar og leikfest.

Innleiarar er Ingrid Tuko (songdansen) og Vebjørn Bakken (turdansen). Ingrid tar utgangspunkt i Prøysen, som gjennom arbeidet sitt fekk mange av oss til å like song. Vebjørn vil snakke om turdans før og no. Kva slags utviklingstrekk ser vi? Det blir òg ei økt med bygdedans. Påmelding innan 1. juni pga. rom (først til mølla ...). Plan og prisar blir sende ut.

Halldis Folkedal (t.v) overleverer kultu rrådgjevarmaskina til Solveig B. Hauknes.

Velkomne til ei minnerik helg med mykje song og dans – og nye impulsar!

Kontakt Symra ved å sende e-post til: erik.haugros@gmail.com

AUKE I STUDIETIMAR OG KURS Det vart rapportert inn 526 gjennomførte kurs med 16 315 studietimar i Noregs Ungdomslag i 2016, noko som medførte at laga fekk tildelt totalt kr 1 413 566 i vaksenopplæringsmidlar. Dette er ein svært gledeleg auke på 1317 timar og 49 kurs frå 2015. Hald fram med det gode opplæringsarbeidet, og ikkje gløym å melde inn kurs til Studieforbundet kultur og tradisjon! http://www.kulturogtradisjon.no/tilskudd

SLUTTA OPP OM SOLIDARITETSMARKERING

NY KULTURRÅDGJEVAR FOLKEDANS Solveig Brekke Hauknes (f. 1993) er tilsett som kulturrådgjevar folkedans på NU-kontoret. Ho vart A-klassedansar i Dans fele i 2013 og har to gonger gått til topps på Landskappleiken og Landsfestivalen etter dette. Hauknes har òg gjennomført NTNU-studiet tradisjonskunnskap, tradisjonspraksis og norsk folkeleg dans og har sidan 2012 hatt mange oppdrag som danseinstruktør, for både unge og vaksne rundt om i landet. Solveig har vore med både som deltakar, instruktør og danseførebilete i folkedansprosjektet Bygda Dansar i Buskerud, Hedmark og Akershus.

Ho sit for tida i styret i Leikarringen i BUL Oslo og i Laget for Folkemusikk i Oslo. Den nye kulturrådgjevaren har ikkje starta opp arbeidskvardagen på NU-kontoret enno, men er på plass så snart bacheloroppgåva i prosjektledelse kunst og kreativ næring ved Westerdals Oslo School of Arts er levert.

Å vere frilyndt er å vere tolerant og å sjå mennesket for kva det er, og kva det kan vekse seg til å bli. Å dele menneske inn etter religion, hudfarge eller kjønn er det motsette av dette. Noregs Ungdomslag har eit frilyndt menneskesyn og var ein av mange organisasjonar som slutta opp om ei solidaritetsmarkering mot #muslimBan 31. januar.

Bunadopplæringa er ei kursrekkje som består av seks modular som til saman skal gje deltakarane ei brei innføring i praktisk bunadssaum. Kursrekkja er open for alle som ønskjer å lære meir om bunadssaum, anten som grunnlag for fritidsinteresse eller næring. Det er mogleg å ta heile kursrekkja eller berre enkeltmodular. Tilbodet er eit samarbeid mellom Norges Husflidslag, Studieforbundet kultur og tradisjon og Noregs Ungdomslag. Meir informasjon finn du her på nettsida til Studieforbundet kultur og tradisjon: kulturogtradisjon.no 12 UNGDOM 01/2017

DANSEFILMAR PÅ FOLKEPEDIA.NO Folkepedia er eit prosjekt med opplæringsfilmar i folkedans. I 2016 vart dei første filmane spela inn av barn og unge frå Bodø, Sunnmøre og Oslo. Desse filmane finn du på nettsida www.folkepedia.no.

Har du lyst til å lære deg fleire dansar eller kanskje ein songleik, gjer du som leikarringen til Romsdalsmuseet, klikk deg inn og prøv!

KULTURPRIS TIL LAVIKDAL UNGDOMSLAG Vi på NU-kontoret veit jo at vi har dei beste lokallaga®, og difor er det alltid stas når det smell til med litt ekstra merksemd i heimkommunen til laga! Lavikdal Ungdomslag vart vart tidlegare i desember 2016 tildelt Høyanger kommune sin kulturpris for 2016 på kr 10 000. Frå årsmeldinga for 2015 les vi at laget har lagt ned 1800 dugnadstimar (= 48 arbeidsveker) og arrangert Påskefest, 17. mai-feiring for heile bygda, marknadssundag, juletrefest, aerobic, linedance, eksplosiv trening, julegrantenning og jonsokmoro i samarbeid med Dalane 4H. Dei nemner òg at ungdomslaget arbeider aktivt for at barn og unge skal ha sine aktivitetar i nærmiljøet.

Biletet er frå ein landsfinale på 80-talet.

KVEN VEIT? 2017 For å lokke til seg dei siste laga før påmeldinga vart avslutta, vart det laga ein eigen lokallagslokk på Facebook:

Til lukke med prisen – og lukke til vidare med det viktige arbeidet de legg ned for levande lokalkultur!

Kom Frihug, kom Framhug, kom Heimhug kom Heim, kom Heimkjær, kom Heimly kom Daggry

NORDLEK 2018

Kom Heggeljom, kom Fridom, kom Framtidsvon Kom Vårdalen, kom Vårglimt, kom Vårsol, kom Midnattsol

Noregs Ungdomslag er med i det nordiske samarbeidet Nordlek, som ein av 23 nordiske organisasjonar innanfor folkedans og folkemusikk. Nordlek-samarbeidet femnar om dei store Nordlek-stemnene som vert skipa til kvart tredje år, Barnlek-stemner for barn og unge kvart tredje år, ungdomstreffet Nordring, mindre folkedansstemner som Isleik og Havleikur, i tillegg til kurs og utveksling mellom folkedans- og musikkgrupper.

I 2018 er Nordlek-stemnet i Falun 10. – 15. juli.

Sjå www.nordlek2018.se for oppdatert informasjon.

Kom Fram, kom Framsyn, kom Framsteg Kom Dag, Ja kom, alle ungdomslag!

Og han fungerte, for heile 465 deltakarar på 92 lag fordelte over 11 fylke tevlar i årets kunnskapstevling Kven veit?.

Det er ikkje sikkert det dukkar opp fleire lokkar på Facebook, men følg oss gjerne både der og på Instagram.

13 UNGDOM 01/2017

Foreininga Kulturhuset Hovtun er nytt NU-lag.

Foto: Hilde Maria Dias Sørensen.

KVA ER EIT MEDLEMSLAG I NU? Eit ungdomslag kan vera så mangt, men eit par viktige fellestrekk knyt dei saman. Alle laga arbeider med å skapa betre lokalsamfunn gjennom meiningsfylte kulturaktivitetar. Kven som helst kan bli med i eit ungdomslag, ung som gamal. I ungdomslaga er det stort mangfald og ingen krav om å halde på med ein spesiell type aktivitet.

Det finst ikkje noko standardoppskrift på korleis ein kan og bør drive eit ungdomslag.

Alle ungdomslag har lover eller vedtekter som medlemmene har bestemt, som fortel kva føremålet til laget er, og som legg rammene rundt engasjementet og aktiviteten i laget. Men fordelen med å vera mange og å stå saman er like aktuell i dag som i 1896 då Noregs Ungdomslag vart skipa. Det er berre gjennom eit fellesskap ein klarer å arbeide

14 UNGDOM 01/2017

fram fellesgode. Dei statlege støtteordningane til frivillig aktivitet har kome på plass etter innspel og arbeid i dei nasjonale organisasjonane. Det å stå samla i ein felles organisasjon gjer òg at ein har ressursar til å tilby service, kurs og møtestader for dei lokale laga og medlemmene i desse.

Noregs Ungdomslag er eit fellesskap med 400 ungdomslag spreidd utover heile landet.

Ikkje eitt er likt det andre, og det gjer NU til ein utypisk og spennande organisasjon!

Føremålet til organisasjonen, og det ungdomslaga har til felles, er å skapa engasjement og levande lokalkultur gjennom folkelege kulturaktivitetar. Ungdomslaga er frilyndte – altså opne og inkluderande, og medlemmene i laga er i alle aldrar.

MEDLEMSLAG I NU

NYTT NU-LAG Foreininga Kulturhuset Hovtun starta opp på vårparten 2016. Dette som ei følgje av at initiativgruppa bak ny vidaregåande skule på Hurum (Buskerud) fekk kjøpt det gamle rådhuset på Klokkarstua. Meininga hadde heile tida vore å starte skule, men i prosessen med skulen dukka det opp sterke indikasjonar på at Klokkarstua trengte noko meir, nemleg eit variert kulturtilbod. Det sportslege på Klokkarstua er godt vareteke av den lokale sportsklubben Huringen, men

anna fritidstilbod var det heller dårleg med.

Tanken om eit kulturhus vaks fram, og den frivillige foreininga vart stifta. For å markere dette blei det 29. august arrangert offisiell opning og gjenbruksmarknad i det gamle rådhuset. Opninga markerte starten på eit massivt dugnadsarbeid og etablering av eit omfattande lokalt kulturtilbod. Hausten 2016 var prega av kulturell breidd, og det blei sett i gang alt frå parkur og stuntman workshop for barn og unge, yoga for alle aldrar, ulike

foredrag og kurs i ølbrygging for vaksne og i bandfletting for barn. Tanken har vore å gå breitt ut for å finne ut kva som fenger, og kva behovet er. I desse dagar har Hurum sjakklubb sett dagens lys, dei låner lokala av oss til klubbkveldar. Også filmklubb er sett i gang, og det vil framover bli jamlege filmvisingar i kulturhuset. Foreininga Kulturhuset Hovtun har som ambisjon å bli ein kulturberar lokalt og kunna tilby alle aldersgrupper meiningsfylte og engasjerande aktivitetar!

SOM MEDLEMSLAG I NOREGS UNGDOMSLAG HAR EIN T.D. DESSE FORDELANE: TILGANG TIL FLEIRE STØTTEORDNINGAR ENN ELLES:

• Momskompensasjon kan alle lokallag i

• Gjennom KNIF Innkjøp har medlemslaga

Noregs Ungdomslag søkje om.

våre tilgang på gode innkjøpsordningar

• Frifond. Alle medlemslag som har meir

• Extrastiftelsen: Gjennom Stiftinga

på alt frå forbruksmateriell til inventar.

enn 5 medlemmer under 26 år, får etter søknad frifondmidlar. I dag gir vi eit grunntilskot på kr 4000 per lag i tillegg til eit variabelt tilskot per medlem under 26 år. (I fjor var dette på kr 442, slik at eit lag med 5 medlemmer under 26 år til saman fekk kr 5210 i tilskot til barne og ungdomsaktiviteten i laget.)

Helse og Rehabilitering kan laga søkje om tilskot til t.d. rehabilitering av ung-

KOMPETANSEHEVING

domshus. Tilskotet må vera relatert til

• Vi tilbyr instruktørkurs i både teater og

universell tilrettelegging. Medlemslag

folkedans for at laga skal få gode

i Noregs Ungdomslag har fått tilskot på

instruktørar til aktiviteten sin. Kursa er

alt frå kr 20 000 til 1 600 000 gjennom

rimelege og blir arrangert rundt om i

denne tilskotsordninga.

heile landet.

• Medlemslaga i Noregs Ungdomslag

midlar). Alle laga kan søkje om midlar

GODE AVTALAR OG RABATTORDNINGAR GJENNOM KNIF

til kurs- og opplæringsaktiviteten i

• Gjennom KNIF Trygghet kan laga få

pris kr 4000/5000 (avhengig av type kurs)

laget gjennom Studieforbundet kultur og

gode forsikringsavt for både ungdoms-

får laget ein instruktør heim til laget

tradisjon. Per i dag er tilskotet kr 95 per

huset og aktiviteten sin. Vi har fleire

sitt ei heil helg. Denne prisen inkluderer

time. Eit opplæringstiltak som går over

døme på ungdomsla som har spart

både reise, overnatting og honorar til

8 timar, og som har minimum 5 del-

mellom kr 10 000 og 20 000 på å skifte

instruktøren, då resten av kostnadene blir

takarar over 14 år, vil t.d. kunna få

forsikringsselskap til KNIF Trygghet.

dekt av NU.

• Støtte til opplæring (vaksenopplærings-

har òg moglegheit for å leige ein gjeste instruktør heim til laget. For ein fast

eit tilskot på kr 760.

15 UNGDOM 01/2017

INSTRUKTØRKURS FOLKEDANS

ENQUET: 5 PÅ INSTRUKTØRKURS Helga 17.-19. februar vart det arrangert instruktørkurs i runddansrytmar Oslo. Dette var det fyrste temabaserte kurset i den nye instruktørkursmodellen og var fullbooka allereie tre månadar før kurset skulle vera. Eit innspel frå helga var at det var ynskje om å kunna ta masterclass instruktør for instruktørar som har erfaring og som vil ha tettare oppfylging. Idéen var såpass god at me allereie har planar om å prøva ut eit slikt opplegg til hausten. Fylg med, fylg med så dukkar det opp meir info om det i løpet av våren. Takk til lokalt lokalt vertskap: Leikarringen i BUL Oslo. Her møter du fem av kursdeltakarane:

SIGNE DORTHE KROHN GJESSING

SUSANNE HEBNES

AUD DROTNINGSVIK

Alder: 20 år Lag: BUL Oslo, Norsk folkemuseums dansegruppe Kjem frå: Oslo

Alder: 30 år Lag: Folkedanslaget i BUL Tromsø Kjem frå: Stavanger

Alder: 52 år Lag: BUL Kongsberg Kjem frå: Odda

Kva har du lært på kurset: Eg har lært ulike innfallsvinklar for rytmeinnlæring, gode prinsipp for oppbygging av instruksjon, korleis tilpassa undervisiningen i forhold til ulike menneske, i tillegg til at eg har lært ein del om eigne særtrekk

Kva har du lært på kurset: Eg har lært at det er lurt å snakka mindre og dansa meir når ein er instruktør og at ein må vera tydeleg danseførebilete. Og at det kan vera lurt å variera innlæringa framover/ bakover, ikkje berre sidelengs.

Kva er favorittdansen din: Vals, fordi eg alltid oppdagar nye nyansar i den

Kva er favorittdansen din: Hamborgar.

Kva har du lært på kurset: Eg har lært om tydelegheit og kva ein gjer for å vera tydeleg. Også er det jo flott å overlevera dansen med eit smil.

Kva er favorittdansen din: Vals.

Om du måtte by opp ein kjendis til ein runddans, kven ville du ha valt og kvifor?

Eg ville ha bydd opp Kaptein Sabeltann til ein vals. Då måtte han ha lytta til andre med både øyre og kropp, det er det fleire som treng å øva på.

16 UNGDOM 01/2017

Om du måtte by opp ein kjendis til ein runddans, kven ville du ha valt og kvifor?

Leo Ajkic til polka. Fordi eg trur det ville ha vore veldig gøy.

Om du måtte by opp ein kjendis til ein runddans, kven ville du ha valt og kvifor?

Eg ville ha bydd opp Daniel Andre Tandé til ein reinlender. Fordi det er ein kjekk dans med energi og fart, og fordi eg trur at Daniel fort kunne fått den til.

INSTRUKTØRKURS FOLKEDANS

AUDUN GRÜNER HEGGE

HANNE HAMMERSETH

Alder: 27 år Lag: Leikarringen i BUL Oslo Kjem frå: Oslo

Alder: 29 år Lag: BUL Nidaros Kjem frå: Sarpsborg

Kva har du lært på kurset: At det er mange måtar å vera instruktør på.

Kva har du lært på kurset: Korleis dela ein dans ned i mindre grunnelement og korleis utnytta det i oppbygginga av instruksjonen.

Kva er favorittdansen din: Vals. Det er noko med flyten ein kan få og variasjonen som oppstår med ulik musikk.

Om du måtte by opp ein kjendis til ein runddans, kven ville du ha valt og kvifor?

Bjarte Tjøstheim eller Linda Eide.

Kva er favorittdansen din: Rørospols.

Om du måtte by opp ein kjendis til ein runddans, kven ville du ha valt og kvifor?

Har veldig dårleg oversyn over kjendisar.

Kan det vera ein fiktiv ein? Sherlock Holmes dansar jo vals …

INSTRUKTØRKURS I BERGEN Siste helga i januar vart det arrangert grunnleggande instruktørkurs i Bergen med 16 deltakarar. Dei fleste av deltakarane kom frå Hordaland, men det kom óg deltakarar heilt frå Skogn i Levanger. Sidan dei fleste på kurset var barneinstruktørar så vart barneinstruksjon ein naturleg del av kurset. Kurset tok elles for seg mellom anna metodar for å leia og læra bort dans, deltakarane fekk læra eit repertoar av dansar, korleis ein kan forenkla vanskelege dansar eller bryta dansen ned i små deler, rytmeøvingar og leik som læring. Same helga vart det óg gjennomført øving på samdansar til barnestemne som skal arrangerast i Bergen 9-11. juni.

17 UNGDOM 01/2017

BUL SARPSBORG

Fra v. Ruth Kristiansen, Gerd Pettersen, Ingunn Holme, kursleder Inger Berg Andersen, Marianne Stabbetorp, Kari Kjølbo og Bjørg Kultorp i flittig arbeid.

Men smilet og en lun replikk ligger på lur!

Av nålebinding kan så mangt lages. Her viser Ruth Kristiansen fram en lue hun har laget, Gerd Pettersen har laget et svært varmende skjerf, begge gode å ha i hustrige dager

MAURTUA TIL BUL

Tar vare på gamle husflidstradisjoner I 102 år nå har BUL sørget for folkedansaktiviteter i Sarpsborg. Mer ukjent er nok Maurtua, som holder til i Matstovas kjelleretasje. Initiativtaker til den aktiviteten var for øvrig et av BULs æresmedlemmer, Ingar Trønnes, som startet opp det hele for snart 40 år siden. Og det lever i beste velgående!

TEKST OG FOTO: ROLF JOHANSEN, BUL SARPSBORG

Tirsdag var en rekke kvinner i sving med nålebinding, et todagers kurs i regi av lagets Inger Berg Andersen. Nålebinding er så visst ingen ny oppfinnelse: Det er en håndarbeidsteknikk hvor man benytter en flat nål og tråd av ull, som man jobbet med allerede i vikingtiden.

– Nålebinding har blant annet den fordelen at den gir et mer slitesterkt resultat enn strikking, forteller kursleder Inger Berg Andersen. Å lage sokker og votter er produkter nålebinding med fordel kan brukes til. Nålebinding gjør at produktet ikke rakner, og man

18 UNGDOM 01/2017

kan til og med klippe av tuppen på en vott om det har blitt hull der, og så bare nålebinde på nytt og utnytte resten av votten på den måten, avslutter en mer enn begeistret kursleder.

Nålebinding er faktisk en så gammel håndarbeidsteknikk at forskere er sikre på at teknikken ble brukt allerede av de koptisk kristne i Egypt for over 1600 år siden. Og tradisjonen fortsetter altså i Sarpsborg anno 2017.

Men disse dedikerte og håndarbeidsinteresserte damene er ikke bare interessert i nålebinding eller andre gamle teknikker når de møtes: – Nei, her betyr det sosiale minst like mye, bedyrer Bjørg Kultorp med et smil i det hun setter over kaffekjelen. Det er hyggelig bare å treffes og slå av en god prat over bordet, det er sånt som også betyr veldig mye, avslutter hun.

MINNEORD

Minneord

ETTER BRIT MARY HEGGELI Like over nyttår fekk styret og nemnder i Hordaland Ungdomslag (HU) den triste meldinga om styreleiar Brit Mary Heggeli sin bortgang den 1. januar 2017. Dette etter at ho tapte kampen mot kreftsjukdomen som vart oppdaga hausten 2015.

Det er med vemod eg tenkjer attende på hausten 2007 og tida fram mot årsmøtet i HU vinteren 2008. Eg var medlem i valnemnda til HU, og saman med dei andre i nemnda arbeidde me iherdig med å finne tillitsvalde til HU sine mange nemnder og utval. Den største utfordringa den gongen som no var å finne nokon som var viljuge til å ta på seg leiarvervet i HU.

leiarsamlingar. Dette engasjementet står det stor respekt av.

Eg minnest siste gongen eg snakka med Brit.

Det var den 28. november 2016. Det var kalla inn til styremøte i HU denne kvelden, og eg hadde og fått innkalling sjølv om eg berre var medlem av leiknemnda. Eg kunne diverre ikkje delta og ringde difor til henne for å fortelje dette. Ho kunne heller ikkje delta grunna sjukdomen. Ho hadde knapt stemme på grunn av ein operasjon ho nyleg hadde hatt i halsen, men ho snakka likevel med meg ei stund.

Eg og dei andre i nemnda ringde rundt til leiarar og andre tillitsfolk i dei mange ungdomslaga me har i Hordaland. Eg kjende den gongen lite til HU og dei lokallaga som var medlemar av HU og Noregs Ungdomslag (NU). Me leita opp aktuelle ungdomslag og tillitsvalde for å spørje etter aktuelle kandidatar. Hjå Tørvikbygd UL fekk eg namnet til Brit Mary Heggeli, og etter å ha snakka litt med henne takka ho ja til leiarvervet.

Lite visste eg da at Tørvikbygd UL ikkje lenger var medlem av HU og NU, men dette løyste me etter årsmøtet med eit medlemskap i Innstranda UL like i nærleiken av Tørvikbygd.

Seinare vart ho medlem av Strandebarm UL. Eg var sjølv medlem av HU sitt arbeidsutval (AU) dei første åra Brit var leiar, og vart etter kvart godt kjend med henne. Ho var ein engasjerande leiar som klarte å få med seg folk.

Ho hadde òg ein stå-på-vilje ein i dag skal leite lenge etter for å finne. Ho hadde ofte ein kjapp replikk på lur, og ho var opptatt av og særs stolt over alt ungdomslaga i HU fekk til av aktivitetar.

Ho fortalde meg at ho ikkje hadde så gode prognosar for framtida lenger, men eg oppmuntra henne så godt eg kunne. Eg sa mellom anna til henne at eg i det minste håpte ho fekk leve til over nyttår. Det fekk ho med minst mogleg margin!

Brit Heggeli engasjert under eit gruppearbeid på Landsmøtet i 2012

Me hadde sjølvsagt mange gode diskusjonar den tida eg sat i styret. Me var ikkje alltid samde, men me fann som oftast ei god løysing på sakene me drøfta og elles arbeidde med, og gjekk frå møta som vener.

Brit var særs aktiv og deltok på alle dei møta ho hadde høve til å delta på for å representere HU. Det vart i den samanhengen mange reiser for henne land og strand rundt om i fylket og elles i landet på NU sine landsmøte og

Eg håpar ho fekk ei riktig så fin julefeiring saman med sine næraste, og at nyårsaftan vart ei like så fin markering for henne før ho sovna stille inn 1. nyttårsdag.

På vegner av Hordaland Ungdomslag og Hordaland Barne- og Ungdomsråd (HBUR) vil eg med dette takke Brit Mary Heggeli for alt det gode arbeidet ho la ned for HU og elles for barn og unge i Hordaland.

Øystein Rambjørg Fungerande leiar HU og avtroppande styreleiar HBUR

19 UNGDOM 01/2017

MINNEORD

Minneord

ETTER OLAUG HAMRE TEKST: JENS HÅKON BIRKELAND, LEIAR VOSS UL

Det var med stor sorg at me i jola tok imot meldinga om at Olaug Hamre var gått bort.

Det er få, om nokon i det heile, som har full oversikt over det arbeidet Olaug har lagt ned for ungdomslagsrørsla, fyrst og fremst lokalt, men òg i Hordaland Ungdomslag og Noregs Ungdomslag.

Olaug kom med i Voss UL i 1989, som nestleiar. På 90-talet var ho fyrst leiar i laget og sidan leiar i Husnemnda. Så tok Olaug over att som lagsleiar i 2000 og har sidan vore det.

Då Hordaland Ungdomslag var 100 år i 1998, vart årsmøtet og Landsstemna i Noregs Ungdomslag lagt til Voss. Olaug var med i hovudnemnda for stemna og gjorde ein stor innsats, langt ut over det ho hadde fått ansvaret for. Med Olaug sin energi, arbeidskraft og oversyn var ho med på å gjera dette til ei veke full av gode opplevingar for både bygdefolk og vitjande.

Olaug har òg sete i styret i Norske Lagsbruk der Noregs Ungdomslag var med og forvalta kulturbygga som ungdomslagshusa i landet vårt utgjer. Bladet Hardangerjol har òg hatt stor glede av Olaug sin store arbeidskapasitet og hennar evner gjennom mange år. På starten av 2000-talet var det restaurering

20 UNGDOM 01/2017

av Ungdomshallen som var det store prosjektet i laget. Olaug skal ha hovudæra for dette arbeidet òg. Mykje historisk materiale kom på bordet, og med Olaug sine evner til samarbeid med ulike aktørar vart det gjort klart for restaureringsarbeidet. Ole Didrik Lærum og Knut Myklebust var gode samarbeidspartar her. Saman med Ole Didrik Lærum la ho grunnlaget for finansiering på over 1,5 millionar kroner.

I desember 2006 tok Olaug på vegner av Voss UL imot kommunen sin miljøvernpris for utvendig restaurering av Ungdomshallen tilbake til «fordums prakt» – i tilnærma drakestil frå 1897.

Gjennom Ungdomslaget som huseigar vart Olaug Hamre engasjert i Vossevangen Hus-eigarlag, skipa oktober 1993. Ho har vore leiar der og sete i arbeidsnemnder med prosjekta Miljøgata og fargelegging av husa på Vangen.

Voss UL er i tillegg ein av tilskiparane av Osafestivalen, der Olaug sat i styret og samla mange av lagsmedlemene til ein god dugnadsgjeng for festivalen.

Så fann Olaug ut at Voss UL skulle starta med toradargruppe og fekk starta Toradarskulen rundt 2008.

Desse er no med og spelar konkurransar, og Oktoberfestivalen er òg eit arrangement som Olaug sat i førarsetet for. I 2013 vart Voss Kulturråd starta opp med Olaug som leiar.

Olaug har sete både som kasserar og styremedlem i Bergslistiftinga som driftar huset i Prestegardsmoen der Bergsli-brørne vaks opp. Alt dette gjorde ho som representant for ungdomslaget.

Ja, Olaug var verkeleg eit dugnadsmenneske.

Du har gjeve frå deg ein arv som me vil freista å ta vare på både gjennom vanleg lagsdrift og i saksførehavinga til større utfordringar enn ein møter dagstøtt.

Takk for alt du gjorde for oss.

Takk for alt du lærte oss.

Takk for laget.

Ei siste helsing frå Voss Ungdomslag ved styret i laget.

Kvil i fred, Olaug.

Også Landskappleikar har Voss UL vore med og arrangert, der Olaug sjølvsagt var med i hovudnemnda både i 2000 og 2010.

TEATER

DRAMAS BLIR NY I løpet av våren 2017 får Dramas ny nettside og nytt system for behandling av søknader. Målet med omleggingen er å gjøre tjenestene bedre og mer tilgjengelig for nye og gamle brukere.

KVA ER DRAMAS? Dramas er et serviceorgan for amatørteatergrupper i Norge, og er en del av virksomheten i Teateralliansen. Dramas bistår med alt fra å søke om spilletillatelser og låne ut manus for gjennomlesing, til å utferdige kontrakter for spilletillatelser.

ROYALTY OG RETTIGHETER – OFTE STILTE SPØRSMÅL:

Dramas har ansatt to nye rådgivere! Trine (t.v) er ansatt som rådgiver manus og informasjon.

Hun har bakgrunn fra forlag. Trine skal blant annet jobbe med Dramas sin nye nettside og utvikling av manusdatabasen. Rebekka er utdannet jurist og har stor interesse for kultur.

Hun skal jobbe som rådgiver på rettigheter.

-Den nye løsningen for dramas.no er valgt etter resultatene av en brukeundersøkelse og interne behov i Dramas. Den vil gjøre dramas.no mer brukervennlig, informativ og selvbetjent. Samtidig vil et nytt digitalt saksbehandlingssystem for søknader korte ned på saksbehandlingstidene i Dramas, sier prosjekteier Eli Ulvestad i Teateralliansen.

ENKLERE SAKSBEHANDLING OG MER SELVBETJENING Når det nye saksbehandlingssystemet er integrert i ny nettside vil det føre til en rekke positive endringer for brukerne. Det vil bli enklere å bruke selvbetjente funksjoner på dramas.no. Her er noen av endringene i ny digital plattform.

• Kontrakter for fremføringsrett sendes ut på e-post. Det legges til rette for å kunne undertegne per SMS.

•

•

Enklere søk i manusdatabasen. Etterhvert vil det også implementeres flere søkekriterier.

Etterhvert vil det også være mulig å bestille notemateriell til gjennomlesning og motta noter digitalt som PDF. Dramas skal i løpet av våren påbegynne digitaliseringen av notearkivet.

- Må man søke om rettigheter?

Ja. Alle offentlige forestillinger, enten det kreves inngangspenger eller ei, faller innunder åndsverkloven og det skal betales royalties/avgift til alle rettighetshavere. Unntaket er hvis man bruker et manus i undervisningsøyemed eller fremfører det internt i teatergruppen. Dersom man inviterer andre, for eksempel foreldre, venner o.l. er det å betrakte som en offentlig forestilling og tillatelse må innhentes.

- Hvordan søker man om rettigheter?

Gå inn på www.dramas.no Søk opp tittelen du ønsker å sette opp. Bestill for fremføring og fyll ut den elektroniske søknaden som kommer opp. Du gjør det på samme måte når du bestiller manus for lesing, men da slipper du å fylle ut elektronisk søknad.

- Hva koster det å sette opp et stykke?

Det varierer etter type verk og diverse annet. For eksempel koster utenlandske musikaler mer enn norsk dramatikk Se www.dramas.no for fleire spørsmål og oversikt over royaltysatser.

21 UNGDOM 01/2017

MUSEENE DANSER

BLI MED OG DANS PÅ DANSEGOLVET! At museer danser, er ikke noen selvfølge. På flere folkemuseer i Skandinavia opptrer leikarringer med sitt danserepertoar for turistene i sommersesongen og krydrer omvisninger og andre arrangementer på museene.

TEKST OG FOTO: TONE ERLIEN, PROSJEKTLEDER OG KURATOR FOR MUSEENE DANSER

Galleri og kunstmuseer rundt om i Europa har startet en trend med dansekunstnere både som et tillegg til museumsgjenstandene i utstillingene og som egne «performance» som tolker de utstilte verkene. Det er likevel sjelden å finne museer som tar dansearven på alvor .For å danse er en aktivitet, for de fleste en hyggelig aktivitet, en aktivitet som bør kunne spres til museets besøkende gjennom å invitere til samdans.

Og samdans blir det når man tar i bruk et av husene på Sverresborg Trøndelag Folkemuseum til dans! I vinter kan du danse, møte danseklubber, dansere og musikere i forsamlingshuset Skogheim hver lørdag og søndag fram til 18. mars. De er en del av utstillingen Livets dans – dans i fest og hverdag, en utstilling i regi av prosjektet

22 UNGDOM 01/2017

Museene danser. Museene danser lager danseutstillinger på museene i Trondheim, og Livets dans er den andre utstillingen i prosjektet. Første utstilling brakte publikum ut på dansegolvet på Ringve i fjor vår, og den tredje og siste vil fylle fjerde etasje på Rockheim med dans og danseinstallasjoner.

For hver utstilling er det et nytt tema og nytt konsept. Utstillingen Livets dans består av selve forsamlingshuset Skogheim med lillesal, siderom, scene og storesal og den dansen som fyller dansegolvet under arrangementene.

Vi har også hengt opp flotte dansefoto fra Schrøderarkivet til Sverresborg, vi viser gamle og nye filmer fra arkivet til Norsk senter for folkemusikk og folkedans, historier om dans både før og nå kan høres i en radioinstallasjon, filmopptak av vals, reinlender

og pols kan man se i 270 grader-avspilling på veggene i storesalen, og vi har skrevet et hefte med illustrasjoner av dans på lokalet på 1900-tallet. En viktig del av utstillingen er gjesteboka. Den ønsker vi at alle som er innom huset og danser, skal skrive i. Den skal bli til et innlegg på prosjektets blogg når utstillingen er over. Da kan man lese historien om de som fylte Skogheim med dans i 2017. Hele konseptet til prosjektet Museene danser er å skape og teste ut nye interaktive formidlingsmetoder for å spre kunnskap om og i dansetradisjoner på museer.

Dere kan følge aktiviteten til prosjektet på www.museenedanser.wordpress.com.

Den første utstillingen hadde navnet Dans i Norge og viste fram et flott mangfold av dans som aktivitet i Norge i dag. Årets utstilling

MUSEENE DANSER

Livets dans inviterer til dans på lokalet, et dykk i dansehistorien til de folkelige dansetradisjonene vi har hatt i Norge over lengre tid, og de nye dansetradisjonene som har vandret til oss på forskjellige måter. Vi smaker på dans fra Syria, twist fra USA og den ny-gamle samiske dansetradisjonen sydisdans. Vi har fått med oss et stort mangfold av danseverter som skal fylle Skogheim med dans i løpet av perioden utstillingen står, både gjennom et konsept vi kaller «okkupasjon», og åtte større arrangementer. Dette kan også leses mer om på bloggen.

SYDISDANS PÅ SKOGHEIM – ET SJELDENT DYKK I SAMISK DANSEHISTORIE Dette er det jeg skriver etter en dag på Skogheim i februar, nærmere bestemt på slutten av jubileumsuka Tråante 2017, lørdag 11. februar. Museene danser inviterte til temadag: Dans i samisk kultur.

«Jeg står med tårer i øynene når Skogheim fylles av dansere, med og uten kofte, som vil lære seg den samiske swingformen sydisdans. Det kom en stor gruppe ungdommer, og med både godt voksne og unge barn ble golvet på Skogheim stappfullt. En engasjerende

instruktør, Krasta Thomassen, og hans medinstruktør Inger Biret Kvernmo Gaup fikk alle oppmøtte med seg i dansen, og etter 1,5 time var mange steg lært og preparert til kveldens dansefest på Rockheim. Instruktøren bemerket at det egentlig var veldig bra golvet var helt fullt, for da tør alle å danse!

Sydisdans er en swingform som samene har skapt en egen form på. Mine forskerøyne ser en egenart i måten å sette føttene ned på i stega, omdansingen og den generelle stilen i kroppsholdning, bevegelse og energi.»

Og hva er vel bedre enn å få samene selv til å prate om sin kulturarv, til både de samiske og de ikke samiske som møtte opp til denne temadagen på Skogheim? Dagens danseinstruktør og dansekunstner i forestillinga Riegadeapmi (fødsel), Stina Anti Lorås Hessa, og nevø av en av de som har danset sydisdansen lengst, Johan Martin Stenfjell, stilte villig opp og fortalte om sitt syn på om det finnes dans i samisk tradisjon. Dans i førkristen tid, samt bevegelser fra samisk hverdagsliv som nå blir tatt inn i dansekunsten, er en del av det som i dag ses på som dans i samisk kultur.

Forsamlingshusets dansegolv ble knyttet til den samiske sydisdansen, som oppstod på 1970-tallet som en blanding av foxtrot og

en enkel swingform og ble danset mest i sørsamisk område. Selv har nok mange sørsamer danset mye sammen med nordmenn på dans på lokalet opp igjennom tiårene og swinget seg i vals, reinlender og masurka.

Sydisdansen er ikke en veldig gammel dansetradisjon, men allerede en dans som har blitt videreført til neste generasjon utøvere. Det viste kveldens dansefest på Rockheim, hvor ulike generasjoner av samer danset på hver sin måte, i stil og form på dansen. Selv en ung dansetradisjon er en tradisjon, spesielt når den tas opp av den yngre generasjonen, med et ønske om å utøve den og videreføre dansen som en del av sin kulturarv. I paneldebatten ble det også pratet om sydisdansen i dag, og med et slikt oppmøte på både dansekurs, forestilling og paneldebatt virker det som om flere vil gjenoppdage Ankarede på svensk side av Sapmie som stedet hvor midtsommersaften feires med sydisdans hele natta.

Tone Erlien er prosjektleder og kurator for Museene danser, et samarbeid mellom prosjekteier Norsk senter for folkemusikk og folkedans og Museene i Sør-Trøndelag.

Bruk gjerne #blimedogdans på alle dansebilder på Instagram.

23 UNGDOM 01/2017

TEKST INN HER

i riktig "Likevel hadde eg aldr ktert heilt eller bevisst refle gjelde over at det same skulle for meg som vaksen."

“Kurset er meir enn dansetrinna” Så framandt alt kan verke som ein ikkje forstår, og så sjølvsagt sjølv det raraste blir den dagen du knekkjer koden.

TEKST: TORUNN ELISE KVEEN, STUDIEFORBUNDET KULTUR OG TRADISJON FOTO: STUDIEFORBUNDET KULTUR OG TRADISJON

– Du verda for hårete mål, tenkte eg da eg stod med informasjonsbrosjyren frå den nye arbeidsplassen min i handa. Lite visste eg om Studieforbundet kultur og tradisjon, anna enn at dei var kopla til husflidslaga og sysla med noko ”bunadsgreier” på Raulandsakademiet.

Av brosjyren las eg ei liste over overordna mål som arbeidet i Studieforbundet skulle bidra til å nå. Demokratiet skulle styrkast, vi skulle bidra til berekraftig utvikling, gjere det mogleg for enkeltpersonar å påverke

24 UNGDOM 01/2017

eigen livssituasjon i tillegg til å kjempe mot utstøyting og bidra til inkludering. Alt dette skulle opplæring som teater, handverk, dans og båtbygging bidra effektivt til. Underleg var det, men eg kasta meg med bakoverbratt læringskurve ut i prosessen med å forstå. Litt etter litt opna landskapet seg opp framom meg, eg forstod språket og strukturane i organisasjonen, og eg fekk erfare korleis kursa vart gjennomførte og kva dei gjorde med dei som deltok. Deltaking, tilhøyrsle, å få bidra, å få lære hadde alt med opplæringa

i desse vel 40 medlemsorganisasjonane å gjere. Slik kunne vi bygge fellesskap, styrke demokratiet og bygge menneska innanfrå.

Det er rart kor lett og sjølvsagt alt blir når ein berre skjønar og forstår.

ALLE TRENG VI EIN FLOKK Strukturane i den nye frivilligverda kunne eg lite om, men med bakgrunn som lærar i grunnskulen støtta eg meg til erfaringa eg hadde omkring prosessar, teoriar og strategiar for læring. At ungar burde delta på aktivitetar

KULTUR OG TRADISJON

Torunn Elise Kveen er tilsett i Stud ieforbundet Kultur og Tradisjon.

LIVSLANG LÆRING

på fritida, hadde eg prata lenge og varmt om i skulesamanheng. Eg hadde messa mykje om kor viktig det var for læringsmiljøet og sosial tilhøyrsle at elevane hadde knaggar å henge samtalen og leiken på i friminutt og skulekvardag. Vi visste godt som lærarar kor mykje det gjorde for leiken at ein kunne samlast om den store, viktige fotballkampen dagen etter, om fellesskapet rundt konserten i kulturskulen, at Petter skulle vere med Jørgen heim før gitarøving. Kor viktig og riktig dette var, var sjølvsagt. Likevel hadde eg aldri riktig heilt eller bevisst reflektert over at det same skulle gjelde for meg som vaksen. At det skulle gjelde også for grepa og utåtvende Mari i nabohuset, for Samir frå Syria, for Kong Harald og for statsminister Erna. At det skulle gjelde for vaksne, for eldre, for sjuke og for friske – ja, for alle! Det er så grunnleggjande viktig for oss menneske å høyre til, dernest å kunne levere noko til denne flokken der nokon ventar på nettopp deg fordi ditt bidrag er viktig.

Opplæringa i dei vel i dei vel 40 medlemsorganisasjonane i Studieforbundet hadde alt med dei store, overordna måla å gjere, og praten over strikketøyet var meir enn berre triveleg småprat. Læringa har ein viktig funksjon i fellesskapet, både i form av å lære sjølv og å lære bort. Men kvifor er det så viktig for oss å stadig søkje oss vidare, å utvikle oss, å lære? Ein kan fort falle i ei felle å tenkje at i enden av valt utdanning og yrkesveg er jobben gjort. At vårt organiserte og institusjonaliserte samfunn leverer eit ferdig og vedlikehaldsfritt produkt i form av ein fiks ferdig vaksen, ein som er klar til å bidra, klar til å meine, klar til å brette opp ermene både fysisk og mentalt. Hevlar vi litt på, veit vi sjølvsagt at slik er det ikkje. Aldri kjenner ein seg vel mindre enn når ein kjem luskande inn i ny jobb, inn i nytt nabolag, heilt åleine – eller til eit heilt nytt land. Vanskeleg er det å vere den vaksne når mor blir borte og du sjølv med eitt må vere den klokaste. Liten er du når skoa du trudde skulle frakte deg trygt gjennom livet, plutseleg ikkje passar lenger og du må ut og finne heilt nye. Aldri blir vi ferdige produkt som vaksne – heldigvis. Kva for ei verd ville vi fått om det var slik? Kvar ville det teke utviklinga? Kva ville motivert oss til å halde koken, og kva ville drive oss framover? Korleis ville vi kunne handtere ei

verd i stadig endring, ei verd i stadig utvikling om vi ikkje sjølve stadig var til å endrast på?

EIN NATURLEG PLASS FOR ALLE Frivillige organisasjonar har ein plass for alle. Når eg ser korleis arenaer som teater, husflid og leikarringar inkluderer individa i flokken, tenkjer eg at kulturarenaer har ein unik eigenart. I teateret, til dømes, kjem individet inn i flokken, og rollene, strukturane og funksjonane til dette individet blir skapt omkring kvalitetane vedkommande har. Her er få førehandsstrukturar eller mønster deltakaren må innordne seg etter, eller ein posisjon ein må passe inn i eller oppfylle krava til.

Taket i teaterrommet er så uendeleg høgt og døra så vid ein får moglegheit i læringssituasjonen til å spele på det unike i alle og gje gode vilkår for at vi skal kjenne oss nyttige akkurat slike vi er.

Med eitt blir det ikkje så viktig å passe i ein boks eller kunne passere ein flaskehals. I ein slik flokk, i eit slikt læringsmiljø, vil eg påstå vi bringar utviklinga vidare – i oss sjølve og i samfunnet. Læring innanfor slike opne og rause rammer bygger menneske som med opne sinn kan stå ved nye vegeskil i livet og tenkje: – Dette har eg aldri prøvd før. Dette blir spennande.

25 UNGDOM 01/2017

VI GIR TRADISJONAR VENGER

FORFRISKANDE OG TRADISJONSTRU

UTFORDRANDE OG ANSVARLEG

IMØTEKOMMANDE OG TYDELEG

BONDEHEIMEN.COM

10818_Annonse_verdier_185x125mm_v1.indd 1

26 UNGDOM 01/2017

22.01.17 13.55

”RØROS-LEKEN” 5.–7. MAI Røros folkedanslag ønsker å invitere til ei inspirasjonsrik dansehelg andre helga i mai. Starten går i Gymbygget på fredagskvelden med Brekken Spellmannslag. Videre følger på lørdag middagsdans i Sangerhuset med Glåmos Spellmannslag.

Lørdag kveld er det leikfest i Gymbygget med Grämslaget. På søndag er det Etterpålag i Sangerhuset med lokale spellemenn.

Tre dager med sangdanser, turdanser, masse Rørospols og annen gammeldans. Se hjemmesiden til Røros folkedanslag for meir detaljert program www.rorosfolkedans.no

PROGRAM FREDAG 5. MAI KL. 20–01 «Bli kjent-kveld» i Gymbygget Musikk: Brekken Spellmannslag

LØRDAG 6. MAI KL. 12–15 «Middagsdans» i Sangerhuset Musikk: Glåmos Spellmannslag

ANNONSERE I UNGDOM? Ta kontakt med Tone Merete Møllerud tlf: 489 53 391 tone@flisamedia.no

LØRDAG 6. MAI KL. 19–02 «Leikfest» i Gymbygget.

Musikk: Gränslaget Masse pols og gammeldans. To avdelinger med sangdanser. Én avdeling med turdans. OBS! Kun forhåndspåmelding på denne festen! (Bindende)

SØNDAG 7. MAI KL. 11–14 «Etterpålag» i Sangerhuset Musikk: mange gode og kjente spellemenn

PÅMELDING Sendes som e-post til: festkomite@rorosfolkedans.no eller per telefon til Eystein Ryen: 957 99 882.

Påmeldingsfrist er 25. april. Påmelding er gyldig når betaling er gjort til: Røros folkedanslag, postboks 28, 7361 Røros på kontonr. 4280.05.28385. Nærmere opplysninger: Eystein Ryen, tlf. 957 99 882.

27 UNGDOM 01/2017

Returadresse: Noregs Ungdomslag, Øvre Slottsgate 2B, 0157 Oslo

Gry Kristine Fors i kofte fra Kvænangen/Loppa .

Fotografert under Fagdagane i bunad og folkedrakt 2016. Foto: Anne-Marte Før.

Elsa Laula Renberg fotografert i ei sørsamisk kofte. Typiske trekk for sørsamisk drakttradisjon inkludere r V-opning i både kvinne- og mannsko fter og bringeklede med tinntrådsbroderi .

TRÅANTE 2017 6. februar var det 100 år sidan det første samiske landsmøtet vart halde i Trondheim.

Møtet fann stad den 6.-9. februar og hadde enorm symbolsk tyding. 6. februar har sidan blitt ståande som samisk nasjonaldag på tvers av landegrensene. Ein av initiativtakarane var sørsamiske Elsa Laula Renberg, og møtet blei ein milepæl i samisk organisasjonshistorie.

Tråante 2017 er ei nasjonal markering og ei felles feiring av demokratiske verdiar.