Ungdom 1-2013

ungdom

Medlemsblad for Noregs Ungdomslag Nr. 1/2013 • 97. årgang

Heimafrå • Folkedansfestival • sommarleir • amatørteater • Familien dansar • Revy • Kulturpris • landsmøte • Folkedans • scenografi

Leiar

Redaktør: Andreas Løken Ansvarleg redaktør: Eli Ulvestad

leiar

Opplag: 6.500 Bladbunad: tinajerstad.com Trykk: Gunnarshaug trykkeri Annonsebyrå: Halsne Reklame & Media Framsidefoto: Odd Nordstoga og Ingebjørg H. Bratland Noregs Ungdomslag Postboks 414, Sentrum 0103 Oslo Telefon: 24 14 11 10 post@ungdomslag.no Besøksadresse: Noregs Ungdomslag Tollbugata 17, Oslo Generalsekretær: Eli Ulvestad 24 14 11 10 eli@ungdomslag.no Informasjonsrådgjevar: Andreas Løken 24 14 11 14 andreas@ungdomslag.no Kulturrådgjevar: Åshild Mjelde Nordås 24 14 11 13 ashild@ungdomslag.no Kulturrådgjevar: Halldis Folkedal 24 14 11 15 halldis@ungdomslag.no Organisasjonskonsulent: Alf Steinar Nekstad 24 14 11 16 alf.steinar@ungdomslag.no Kontonummer: Noregs Ungdomslag 8101 07 00027 Organisasjonsnummer: 939 550 550

www.ungdomslag.no facebook.com/noregsungdomslag

2

4. mars la Engerutvalet fram Kulturutredningen 2014 på oppdrag frå Kulturdepartementet. Eit omfattande dokument på over 300 sider og det viktigaste politiske kulturdokumentet på lenge.

I kulturverda har det knytt seg stor spenning i kva dokumentet vil innehalde, korleis fordelinga av kulturkronene har vore sidan 2005, då Kulturløftet 1 kom og kva område Engerutvalet meiner må styrkast i åra som kjem.

Me er no i eit samarbeid med Odd Nordstoga og Ingebjørg Bratland om konsertturneen Heimafrå. Dei kjem rundt i ei mengd ungdomshus gjennom våren og hausten og held små intime konsertar. Turneen er i gong men mykje av turneplanen er fortsatt ikkje lagd. Viss du ynskjer Odd og Ingebjørg heim til deg, må du ta kontakt med ditt lokallag og saman sende ein førespurnad til NU kontoret.

Anne Enger, leiar i utvalet har påpeika at satsinga på lokalkultur har vore for dårleg og at det er noko av det viktigaste som må styrkast.

Ho trekte fram kulturskulen, folkebiblioteka og frivillige organisasjonar. Det bør vel ikkje vere naudsynt å seie at her er NU sentrale. Med vårt breie nedslagsfelt og utallige ungdomshus er mykje av det som står i utgreiinga argumentasjon for oss. Noko som gjev oss moglegheiter, men som også forpliktar.

Me har eit ansvar for eigne bygder. La oss samla i NU vere aktive deltakarar når ny kulturpolitikk no skal formast.

Beste helsing endre kleiveland styreleiar

Kulturminister Hadia Tajik skal rundt på turne i alle fylka for å få innspel om kva som trengs lokalt og kva kulturlivet lokalt kan bidra med.

På denne turneen må NU vere aktive og synlege.

Me står sterkast lokalt og har mykje å bidra med. Eg ber lokallag og fylkeslag følgje med på når Tajik kjem til dykk og nytta høvet til å kome med innspel. Det er viktig at me er lagspelar med det offentlege. Eg er overtydd om at det er i samarbeid me får best resultat.

Enger la vekt på at det dei siste åra var brukt mykje pengar på kulturhus og tilrettelegging for kultur, men lite pengar på innhald. Store flotte kulturhus utan innhald høyrer ein jo frå tid til anna. Dette gjeld nok også for ein del ungdomshus. Sjølv om det er stor aktivitet i husa våre, er det fortsatt for mange kveldar med mørke vindauge. Styret i NU prøver å leggja til rette for meir aktivitet. Det siste me prøver ut er å bruke ungdomshusa som konsertarena for turnear. Fordelen med ungdomshusstrukturen vår er at me kan tilby konsertar nær der folk bur.

endre kleiveland leiar i noregs ungdomslag

Generalspalte

Nye utfordringar

Innhald sentrale tilskipingar, s . 4 irene hunstad, s. 5 folkedansfestivalen, s. 6

Tida går fort når ein har det kjekt. Til sommaren har eg vore generalsekretær i Noregs Ungdomslag i fire år. Dette har vore fire gjevande år, der eg har fått lære organisasjonen og mange medlemmer endå betre å kjenne. I skrivande stund har eg nettopp takka ja til eit nytt åremål som generalsekretær, og eg ser fram til å kunne få vere med å utvikle organisasjonen vidare i tida frametter.

Noregs Ungdomslag er ein gamal og stolt organisasjon, og vi må heile tida utvikle tenestene og rolla sentralleddet har overfor medlemslaga. Etter mi vurdering er ei sentral oppgåve å styrke rolla vår som ein opplæringsorganisasjon. I 2012 var det nærare 6.000 personar som deltok på kursog opplæringsaktivitet i regi av Noregs Ungdomslag, og det vart gjennomført nærare 20.000 opplæringstimar.

Kursaktiviteten i lokal- og fylkeslaga er eit viktig verktøy for å vidareføre tradisjonskunnskap, auke lagsaktiviteten og dyktiggjere leiarar og tillitsvalde. NU har ei viktig rolle i å utdanne instruktørar som kan gjennomføre både fleire og betre kurs for medlemmene. Dette er ei utfordring som vi i større grad må ta tak i. På denne måten kan vi også medverke til å realisere Vaksenopplæringsforbundet (VOFO) sitt mål om å doble deltakartalet på kursa i studieforbunda i løpet av den komande femårsperioden.

Ei anna utfordring er å auke servicen overfor dei ungdomslaga som eig ungdomshus.

Mange av husa er gamle, med eit auka behov for vedlikehald og rehabilitering. NU-kontoret blir kontakta av mange lag som treng råd og rettleiing i høve til drift og utvikling av huset. Etter at Norske kulturbygg blei lagt ned i haust, må NU ta ei sterkare rolle overfor huseigarlaga. Vi arbeider no målbevisst for å få statleg finansiering til å fylle denne rolla.

sommarleir 2013, s. 10 poteter til sommarleir, s. 12 ein annan dans i aust agder ungdomslag, s. 13 sandeidrevyen, S. 14 bilar og flammande kjærleik i rekkjedans, S. 15 heimafrå, s. 16 nytt frå teaterrådet, s. 18 nordic dance, s. 19 å setje i scene, s. 20

eli ulvestad generalsekretær

kongens fortenstmedalje til vebjørn bakken, s. 22 Dansedykk på riksscenen, s. 23 arsenikk og gamle kniplingar, s. 24

Føremålsparagrafen til NU seier at vi gjennom folkelege kulturaktivitetar skal skape engasjement og levande lokalmiljø. Eit sterkt fokus på kurs, opplæring og hus for kultur er sentralt for å realisere dette. Det gler eg meg til å arbeide vidare med.

bunadskikk og bruk, s. 26 landsmøte, s. 27 studieforbundet kultur og tradisjon, s. 28 framsyningskappleiken 2013, s. 32

eli ulvestad generalsekretær

Stoffrist til neste Stoffrist til neste Ungdom: Ungdom: 23. mai 2013 xxxx 2013

3

Nyhende

Nordic Dance 2012 på DVD Nordic Dance(ND) si framsyning frå Nordlek i Steinkjer kan no tingast på dvd.

ND var eit nordiske talentprosjektet som vart starta på initiativ frå Noregs Ungdomslag. Dei 16 dansarane og 8 musikarane frå Noreg, Sverige, Danmark og Finland har sett saman ei spanande scenisk framsyning. Framsyninga er full av flott koreografi basert på dei nordiske danse- og musikktradisjonane. DVDen kan tingast frå NU-kontoret og kostar kr 200,-

Sentrale tilskipingar 2013 Landsmøte Landsmøtet er organisasjonen sitt høgste demokratiske organ, og staden der dei viktigaste avgjerdslene som skal vere førande for NU det neste året vert fatta. Landsmøtet i Noregs Ungdomslag finn stad i Oslo 19.-21.april.

Sommarleir Ungdom mellom 14 og 26 år har høve til å delta på NU sin sommarleir på Kongsberg 4.-8.aug.

Sommarleiren vert arrangert like før folkedansfestivalen, og har kurs både i teater, folkedans, folkekultur og musikk i tillegg til sosial moro og turar. Du finn meir informasjon på heimesidene til sommarleiren: www.sommarleiren.no.

Folkedansfestivalen 2013 8. - 10. august vert det Folkedansfestival på Kongsberg. Arbeidet med programmering og planlegging er i full gang! Stikkord her er forestillingar, dansefest, stordans i gruvene og ei rekkje kurs.

Instruktørkurs

folkedans og organisasjon i tillegg til leiarkurs for tillitsvalde i fylkeslaga. 18.-20. oktober er det kurshelg i Kristiansund. Her vert det instruktørkurs modul 2 i dans og teater, organisasjonskurs og landsrådsmøte.

Fagseminar På fagseminara møtest rettleiarar og andre til fagleg påfyll og utveksling. Seminara er gjerne innanfor tema folkedans, teater, bunad og organisasjon, og blir halde i november månad. I 2013 er fagseminara delt inn i fleire kortare seminar og kursbolkar. Du kan velja å gå på dei seminara du har mest lyst til, uavhengig om det er teater, bunad eller folkedans! I år finn seminara stad på Riksscenen 10. og 11. november.

Reiseinstruktør Både danse- og teatergrupper i NU har høve til å tinge ein reiseinstruktør. Dette er ei subsidiert ordning der lokallaget betaler ein fast sum på kr 4000,- for ei kurshelg og NU bridreg med rett instruktør til rett kurs. Les meir om ordninga på heimesidene våre og ta kontakt med administrasjonen for å tinge ein instruktør.

Noregs Ungdomslag arrangerer instruktørkurs for teater,

Har du fornya medlemsskapet ditt for 2013?

Medlemsbladet Ungdom blir sendt ut til alle medlemmer over 14 år, dersom ein ikkje har reservert seg for å få bladet. NU har totalt omlag 14000 medlemmer, men til no i 2013 er det berre registrert vel 1700 medlemmer i medlemsregisteret vårt. Denne utgåva av Ungdom blir difor sendt til alle som var registrert som mottakar av bladet i fjor, i tillegg til dei som er registrert som nye medlemmer i år.

Vi minner om at det er viktig at laga oppdaterer medlemslistene

4

jamt og trutt i løpet av året, slik at NU-kontoret har eit samla oversyn over kven som er medlemmer i organisasjonen. Dette er viktig av fleire årsaker, men ikkje minst for at alle skal få tilsendt medlemsbladet.

Alle som sit i styret for laget har høve til å oppdatere medlemsregistret. Sit du i styret kan du difor lett sjekke om medlemslistene for laget ditt er oppdatert. Om ikkje, så sjekk gjerne med styret ditt om dei har hugsa å gjere oppdateringar for i år.

Nyhende

Ola Normann Strand 70 år 18.februar i år fylte tidlegare organisasjonssekretær og æresmedlem i NU 70 år. Ola byrja i NU ca 1970 som teaterleiar, og arbeidde det meste av tida som kontorleiar. Han er no pensjonist. Mange der ute hugsar nok Ola godt og vi nyttar høvet til å gratulere med dagen.

Irene Hunstad

Fornya åremål til generalsekretæren Det er med glede styret kan melde at Eli Ulvestad har takka ja til eit nytt åremål som generalsekretær. Generalsekretæren i NU har det øvste administrative ansvaret i organisasjonen og åremålet varer i 4 år .

ei frivillig skattekiste

Irene Hunstad fekk i februar tildelt Nordland Barne- og Ungdomsråd sin kulturpris for sitt særeigne arbeid for folkedansen og ungdom i utvikling i Bodø. Blant andre nominerte vart Irene vald ut på grunnlag av sin uvurderlege innsats som frivillig og hennar pågangsmot for å fremme unge leiarar. tekst: tone ingvaldsen foto: petter bergundhaugen

Ho har gjennom 30 år arbeidd for å formidle folkedans til barn og ungdom i skulen, i Bodø folkedanslag og ikkje minst gjennom Ungdomsringen Salten. Irene var ein av initiativtakarane som starta heile Ungdomsringen Salten.

Irene har heile tida vore ein pågangsdrivar for folkedanskulturen i Bodø og Nordland, og har oppretta tilbod der ein trong det.

Irene har også bidrege til ein god læringsarena for ungdom som ikkje berre vil lære å danse, men som vil ta steget vidare og lære seg å bli instruktør. Ho har gjort ein stor innsats for ungdom som vil sitte med verv og arbeidsoppgåver i styrene for dei ulike dansearenaene.

ha så godt som berre unge under 26 i styret. For Irene har uttrykket «Av ungdom, for ungdom» tydd mykje. Ho har vist eit frivillig engasjement for å halde liv i den norske folkekulturen og syte for at generasjonane held fram med å ta vare på arven og drive laga og ringane vidare.

Ho har hatt eit stort pågangsmot for unge leiarar og har vist tillit som har gitt unge rom til å utvikle seg båe personleg og i styresamanhen.

Irene speler framleis ei viktig rolle som støttespelar for ungdomane som driv hjartesaka hennar vidare.

Heile tida har Ungdomsringen Salten blitt oppmuntra til å

5

Folkedansfestivalen

FolkedaNsfestivalen FolkedaNsfestivalen 8.-13. aug 2013 Vi byr på nyskapande opningskonsert, leikfest med godt driv og eige festivalband, stordans i sølvgruvene og dansefest med Kvarts. Du får og dansekurs, turar i nærområdet, aktivitetar for barn og magisk nattkonsert i vakre Kongsberg Kirke. Nytt av året er at vi ikkje berre har ein festivalmusikar, men også ein eigen festivaldansar. Folkedansfestivalen er eit rusfritt arrangement tilrettelagt for alle aldersgrupper.

Les meir om programmet, høyr på artistane og ting billettar på www.folkedansfestivalen.no.

Overnatting: Vi har god overnattingskapasitet og avtale med hotell, billegare overnatting i gode senger og du kan sove på sovesal.

Sjå folkedansfestivalen.no.

Skrim festivalområde ligg utanfor sentrum og det vil bli satt opp transport til programpostar i sentrum, samt til gruveturen. I kafeen ved festivalkontoret kan du få energipåfyll av både drikke, salt og søt mat store deler av døgeret.

Reise til Kongsberg Det er gode tog- og bussamband til Kongsberg. Timeekspressen linje 1 kjem til Kongsberg kvar time nesten heile døgnet, www.timekspressen.no. Bussen har samband til Gardermoen. Sørlandsbana stoppar på Kongsberg og med lokaltoget mellom Eidsvoll og Kongsberg kan du kvar time reisa direkte frå Gardermoen, www.nsb.no.

Lokalbuss mellom Kongsberg sentrum og festivalarenaen går på dagtid, men ikkje sundag. Det vert sett opp eigen transport til utvalde tilskipingar.

Billettar – festivalpass

Over 14 år Deltakar på ungdomsleir Barn 6-14 år

6

før 15. mai 950,- 750,- 300,-

etter 15. mai 1150,950.300,-

Folkedansfestivalen

drønn!

”Drønn fra fjellet”

God dans krev musikarar som skjønar dans. Folkedansfestivalen har sett saman eit festivalband ”Drønn!” med lokale musikarar med ulik tradisjonsbakgrunn, og alle er røynde dansespelemenn. Leiar er festivalmusikar Steinar Strøm, og medverkande er John Ole Morken, Runar Hvamb Hannevold, Harald Skullerud og Ole Runar Bekkeseth. Vi har store forventningar til musikken som kjem ut av dette og gler oss til både opningskonsert og leikfest med dette topplaget som dansefølgje.

Opningskonserten ”Drønn fra fjellet” koplar eit mangfald innan norsk folkedans i tillegg til urbane uttrykk og andre dansesjangrar. Koreograf og festivaldansar Sigbjørn Rua lovar at opningskonserten skal vera ei ny og utfordrande oppleving for både publikum, dansarar og musikarar. Sigbjørn vil utfordra rammer som takt, koreografi og musikken som ofte omkransar dansesjangrane. Konserten vert samansett av mange ulike scener der ril møter runddans, songdans møter bygdedans.

Tonefølget er nykomponert musikk av Steinar Strøm. Musikarane og dansarane er alle individualistar, men saman lagar dei stemningar, frå drønn til vare tonar.

Opningskonserten må du få med deg!

Festivaldansar Nytt i år på festivalen er at vi har ein eigen festivaldansar, Sigbjørn Rua. Festivaldansaren har kunstnarleg ansvar for å skape gode danseopplevingar på festivalen.

Mange kjenner han nok som landskappleikvinnande lausdansar og medverkande på mange av Frikar sine oppsettingar. Sigbjørn er koreograf for opningskonserten til festivalen.

Festivalmusikar Steinar Strøm er årets festivalmusikar. Steinar er frå Sigdal og har hatt Nils Stubberud og Sigbjørn Bernhoft Osa som læremeistre. I tillegg til å vere A-klasse spelemann, er Steinar kjend for eit friskt og godt dansespel. Steinar vert å høyre på mange arenaer, både solo, som leiar av festivalbandet «Drønn», som leiar av regionalt spelemannslag og på konsert med andre.

«Det skal bli artig å samarbeide om ein konsert som er samansett av sceniske uttrykk og reine musikkinnslag.» steinar strøm

”Drønn fra leiken…”

Til Leikfesten spelar festivalbandet «Drønn» forsterka med Vegar Vårdal. Dei set dansetakt for ein god gamaldags leikfest. Mykje av danseprogrammet vil vere klart på førehand og lagt ut på nettsida, slik at dei som vil kan «dansa seg opp» på dansane. Det blir ein fin miks av runddans, bygdedans, turdans og songdans.

”Drønn i Gruvene…”

«Drønn fra fjellet…» er slagordet til festivalen. Så kva er meir naturleg enn å danse inne i fjellet, i gruvestollane og i fjellhallane! Dette blir noko verkeleg unikt for alle songdanselskarar!

Fredag formiddag samlast alle stordansglade i kjellaren på Grand hotell. Vi kjenner på stordansrytmane og syng oss opp til gruvedansen på laurdag. På laurdag tar vi gruvetoget 2300 m inn i fjellet. Med taktfaste rytmiske steg og songen som gjallar mellom bergveggane, vert det ei oppleving av dei sjeldne. Vi skal danse i den store fjellhallen og ute i dei lange gruvestollane. Undervegs får de ei musikalsk overrasking. Ver rask til å melde deg på gruvedansen, gruvetoget har avgrensa med plass.

«Dette blir eit nytt konsept og eg gler meg til å jobba saman med mange dyktige musikarar, songarar og dansarar i tida framover!» sigbjørn rua

7

Folkedansfestivalen

størst av alt Ein kyrkjekonsert med: Steinar Strøm (hardingfeler) Lajla Renate Buer Storli (song og hardingfeler) John Ole Morken (feler og gitar) Etter leikfesten fredag kveld vert det kyrkjekonsert i Kongsberg Kirke.

Vi kan love dykk ei mektig oppleving i eit av landets beste konsertlokale.

Konserten er bygd rundt temaet kjærleik. Når ein ser tilbake i tid, les ein om den store kjærleiken spelemenn og kvinner hadde til tonane dei spela. Det var som om musikken opna hjarta deira og gav næring også i tider som var harde og tronge.

Folketonane skildrar kjærleik til menneske og natur både med ord og tonar. Dette får dagens hjarter til å banke i takt med bodskapet frå ei anna tid.

Musikarane vil vekkje kjærleiken mellom utøvarar og publikum, slik at ein saman kan skape magi av orda og tonane.

Ein får og høyre folkemusikk i samspel med Glogerorgelet, eit historisk barokkorgel frå 1765. Konserten byr på ei magisk stemning mellom musikarar, publikum og klangen i det store kyrkjerommet.

Musikk på torsdag Etter opningskonserten, spelar lokale grupper opp til dans. Det vert runddans med innslag av både bygdedans og turdans. Dei lokale runddansgruppene Jennys og Hælmstubben spelar drivande godt dansespel.

Eiker Spellemannslag har mykje lokalt repertoar frå Eikerområdet og spelar både turdans og runddans. Vi får og dansa til Kongsbergregionens spelemannslag. Her ristar spelemenn frå Numedal og Sigdalsområdet seg saman under kyndig leiing av festivalmusikar Steinar Strøm.

Toradartalentet Trude Saatvedt Lien drar i gang nattdansen. Det er høve til buskspel og vi ser fram i mot interessante samansettingar av alle som har spelt tidlegare på kvelden.

Her vert det grunnlag for mykje god dans!

Middagsdans laurdag Kongsbergfolk skal og få merka at det er folkedansfestival i byen.

Laurdag blir det middagsdans i sentrum. Vi fyller gata med danseglade folk.

Steinar Strøm

8

Drønn på golvet laurdag Laurdagskvelden blir det bokstaveleg talt «Drønn på golvet…» med gruppa Kvarts. Kvarts er ei av dei mest markante folkemusikkgruppene i Noreg. Basert på norske tradisjonsformer arbeider Kvarts bevisst med å utvikle nye presentasjonsformer for folkemusikken. Medlemmene i Kvarts har ein brei musikalsk bakgrunn.

Dette gjer at dei kan kombinere ulike fleire musikalske uttrykk. Resultatet er som kvarts-steinen: Blank og gjennomsiktig i rein form, men blanda med andre materiale får den andre valørar.

turar og vandringar I Myllarens og Fykerudens fotspor – frå dansesal til dansesal Byvandringa er eit samarbeid med Norsk Bergverksmuseum. Her får du ei morosam orientering om gamle festlokale i Kongsberg. Omvisar Odd Arne Helleberg har stor kunnskap om lokalhistoria til Kongsberg og er ein glimrande forteljar. Odd Arne har skrive to bøker om sølvverkshistoria og er ei uuttømeleg kjelde om Kongsberg si historie.

Kvarts

Folkedansfestivalen

Kirketorget og Kongsberg kirke Ved Kirketorget står Bergseminaret frå 1757, ein flott trebygning som var den «første institusjon for høyere utdannelse i gruvedrift» i Europa. Du får også høyre om Naufgården som er ein av dei eldste gardane i Kongsberg. Etterpå går vi inn i den vakre Rokokkokyrkja som, etter 21 års byggetid, vart innvigd i 1761. Som avslutning får du høyra det vidkjende Glogerorgelet frå 1765.

kurs under festivalen

Tur i Gruveåsen Denne turen startar ved Haus Sachsen der mange gruvearbeidarar budde. Gruvene ved Haus Sachsen kom i drift i 1629. I dette området blei det i samband med gruvedrifta bygd eit sinnrikt system av dammar og vassrenner.

Sigdalsmasurka er ein miks mellom polkamasurka og masurka frå Austlandet og lærar er Guttorm Tovsrud frå Sigdal.

Vatnet dreiv vasshjul som omdanna krafta til å drive generatorar og vinsjar. Turen vil gå langs rennene og dammane som fortsatt er intakte. Anlegget er verkelig imponerande ingeniørkunst.

Andre turar Ta også turen til Bergverksmuseet, Skimuseet, Labromuseet og Lågdalsmuseet.

Vi har lagt vekt på å gje tilbod om lokale dansar, og då er sjølvsagt Numedalsspringar i fokus. Fredag og laurdag formiddag blir kurs i Numedalsspringar. Dette vil gje grunnleggande innføring og du vil koma ut med noko du kan bruka og vidareutvikla på dansegolvet.

Masurka frå Bingen er og ein masurkavariant. Bingen ligg mellom Kongsberg og Sigdal, og kurslærar Ingrid Maurstad Tuko har denne dansen i tradisjon frå bestefar sin.

Festivaldansar Sigbjørn Rua held kurs i dans og uttrykk og her kan du henta mange tips om stilfull dans, forhold mellom dans og musikk, bruk av armar og det å tora å gjera sprell og hopp!

Springarkurset og kurset til Sigbjørn har avgrensa plassar og her blir det påmelding på førehand. Vi legg også opp til kurs i litt andre rytmar.

tilbod til barn Folkedansfestivalen skal vere eit tilbod til heile familien og barna kan treffe kvarandre allereie fyrste festivaldagen, på bli-kjenttreff.

Fredagen vert det «tur» til det tekniske læringssenteret DevotekBank1 i Kongsberg bibliotek.

I fyrste gruppa kan dei frå 5 år utforske bie-roboten sine rørsler, medan dei opp til 13 år kan bygge straumkrinsar. Andre gruppa får prøve seg på ein mekanisk karusell. I same huset blir det song og songleik for dei minste saman med foreldre. Talet på deltakarar er avgrensa, så hugs å melde deg på!

Laurdagen drar vi på tur til gruveområdet i Saggrenda. Der kan du banke laus mineralar med hamar og meisel, vaske sølv og sjå fyrsetting. Også høyrer sjølvsagt ein solid barneleikfest med til festivalprogrammet. I tillegg kan ein både delta og sjå på framsyningskappleiken!

Du kan få ein smakebit på streetjazz, jazzdans og hiphop med Mana Rambod som instruktør.

Barneleikfest

Glogerorgelet i Kongsberg kirke

9

Sommarleir

fire datoar

Sommarleir 2013

10

Det vert kurs i alle variantar, spanande fritidsaktivitetar, og ikkje minst mange kjekke folk!

Alle detaljane var ikkje heilt på plass då Ungdom gjekk i trykken, så ta ein tur innom www.sommarleiren.no for dei siste oppdateringane, samt informasjon om reise, overnatting og anna praktisk informasjon.

Når det er sagt, så er det er berre fire datoar de må hugse på framover: 3. april, 15. mai, 3. juni og 4. august.

3. april opnar me for påmelding til sommarleiren. Påmelding og betaling skjer via nettsida www.sommarleiren.

Staden er Skrim Ungdomsskule på Kongsberg, og tida er 4.- 8. august.

no Når du melder deg på må du også velje kva kurs du vil vere med på, og det er ikkje like god plass på alle kursa så her gjeld det å vere tidleg ute!

at det ikkje er sikkert det er ledige plassar på dei kursa du helst vil gå på dersom du ventar til siste liten!

15. mai er påmeldingsfrist dersom du

leiren! Dette vert kjekt!

ynskjer billegare pris på sommarleiren og folkedansfestivalen. Sommarleiren kostar 1100,- for medlemar og 1500,for alle andre fram til og med denne datoen. Alle deltakarar på sommarleiren får 200kr i rabatt på festivalpass til folkedansfestivalen, anten de kjøper billett no eller seinare (750,- før 15. mai, 950,- etter 15. mai).

3. juni er absolutt siste frist for påmelding til sommarleiren. Hugs

4. august er fyrste dagen på sommarOg 8. august når sommarleiren er over då treng de ikkje vere lei dykk, for det er ikkje over likevel! Då startar nemleg folkedansfestivalen på same staden!

For meir informasjon om den, les her i Ungdom, eller sjekk ut heimesida www.folkedansfestivalen.no

fire om sommarleir

« «

Sommarleir Min mening er at en MÅ på Sommarleir fordi det er noe helt spesielt og noe som stikker seg ut fra alt annet. Bare det å være på Sommarleir er en opplevelse i seg selv, og det du er med på av kurs er utrolig moro. Man lærer mye og man får seg litt mosjon en uke i året! En av hovedgrunnene til at man absolutt MÅ på Sommarleir er menneskene man blit kjent med! Man kan være seg selv og du vil fortsatt bli tatt imot med åpne armer. Det er et av de beste miljøene jeg har vært borti fordi alle blir inkludert og alle betyr noe for hverandre. nicolai oslund, 16 år, ura

Sommeren er rett og slett ikkje den samme uten sommarleir. Det e en unik mulighet til å lære ting man alltid har hatt lyst til å lære og ting man ikkje visste man ville lære. Når så mange forskjellige ungdommer med forskjellige interesser møtes på samme plass, kan det ikkje bli anna enn bra! Syns i hvert fall æ. dina bruun, 20 år, bul nidaros

«

Du MÅ reise til Sommarleir på Kongsberg på grunn av alle menneskene du ikke visste at fantes! aila sinober, 17 år, bul oslo

«

Grunnen til å dra på Sommarleir på Kongsberg er at det er morro og sosialt! Du møter folk fra hele landet, til og med utlandet! Jeg selv var veldig usikker om jeg skulle dra første gang, men jeg reiste og det angrer jeg ikke et sekund på! Det er sosialt og du kommer definitivt ikke til å føle deg utenfor! De drar deg med og får deg til å smile og le på null sekunder!

Sommarleir er definitivt den beste delen av sommerferien! silje therese lund berglia, 16 år, jevnaker leikarring.

Gå inn på www.sommarleiren.no for oppdatert og utfyllande informasjon.

KURS Kursa nedanfor er alle på 3 timar, og mange av dei går parallelt, så det er berre å lage seg ei favorittliste allereie no – med atterhald om endringar.

Folkedans: Folkedans for nye Scenisk uttrykk med vekt på dans Personleg stil (for vidarekomne) Hallingspringar Swing Laus Telespringar/gangar Klinedans tango/foxtrot Turdans Dansefilm (over ein heil dag)

Song/musikk: Song og stemmebruk Song for røynde Prøv ei fele Arrangering av folkemusikk Godt dansespel Musikalnummer (tenk Glee) Teater: Improvisasjon (for vidarekomne) Skjult teater Menneskeleg dokke Chaplin: fysisk uttrykksform

Korleis laga ein god revysketsj Skodespelarteknikk-monologarbeid Teatersminke grunnkurs Teatersminke for vidarekomne Ymse: Organisasjonskurs; Inspirasjon og ideologi i lagsarbeid.

Toving av pulsvantar Brødbaking i steinomn Handarbeidskurs (ubestemt) Mat/Seterkurs (ubestemt)

11

Sommarleir

Film + folkedans = <3 Boblar du over av gode koreografi-idéar eller drøymer du om å arbeida med film?

Då vil me gjerne gje deg sjansen på sommarleiren! Under tysdagen på leiren får du sjanse til å arbeida med filmproduksjon. Fokuset er på folkedans, men utover det så står du ganske fritt ( så lenge det er gjennomførbart på ein dag).

Du må vere deltakar på heile sommarleiren for å kunne delta på dette kurset.

På dette heildagskurset er det avgrensa med plassar og deltakarane vil verta valt ut på grunnlag av søknadar.

Meir info om dette vil du finna på sommarleiren.no. I søknaden vil me at du skal skriva om du vil delta som dansar, musikar eller koreograf. Dersom du søkjer som koreograf må du også leggja ved ein eller fleire idéar om kva du har lyst til å arbeida med. Me vil gjerne at du tenkjer praktisk og inkluderer tankar om: • Idé: Kva idé byggjer koreografien din på og kva vil du formidla?

• Kor mange deltakarar vil du ha med deg?

• Vil du arbeida i lag med nokon du kjenner frå før? Det er med andre ord lov å søkja som ei lita gruppa.

• Kva musikk vil du bruka? Vil du ha levande musikk?

• Visuelt: Har du tankar/ynskjer om scenografi, sminke og/eller kostymer? Hugs at dette skal kunne gjennomførast på ein dag og utan at det krev store økonomiske ressursar eller mykje tid/arbeid å setje i stand før ein kan byrje å filme.

12

Me treng «poteter» til Sommarleiren! Å vere potet tyder at du kan nyttast til alt (for dei som har lest/sett Harry Potter: Prefects).

Antal poteter: 5

FELLES: innhald i epost:

Du får: gratis sommarleir. (inluderer privat overnatting 3.-4. august, men overnatting på skulen resten av tida).

1. Kvifor vil du vere potet på sommarleiren?

• At du deltek på eitt av kursa i kvar kursbolk, men med ansvar for å passe på at det til dømes er vatn å drikke, assistere læraren dersom han/ho treng noko, hjelpe til om nokon skadar seg etc.

2. Har du meldt deg på/skal du uansett melde deg på sommarleiren, gå inn på www.sommarleiren.no og meld deg på dei kursa du ynskjer å vere med på. Du vil då måtte betale for leiren, men om du vert valgt til å vere potet vil du straks få dei pengane refundert.

Reiser du berre dersom du vert valt til potet? Send e-post. Når du har gjort det, sender du ein epost til ashild@ ungdomslag.no (meir om innhaldet i den eposten nedanfor).

• At du tek nokre av skifta i leirkiosken.

3. Kor gamal er du per. 3. august 2013?

• At du hjelper til å få alle med på aktivitetar på ettermiddag/kveld (at alle føler seg inkluderte/ikkje fell utanfor).

4. Kan du kome til Kongsberg 3. august på dagtid, og bli ut 8. august?

Kva me krev av deg: • At du er over 18 år • At du møter dagen før leiren; 3. august, og deltek på førstehjelpskurs og informasjonsmøte.

• At du sjølv kjem deg til/frå sommarleiren.

5. Har du vore potet på leiren tidlegare, viss ja, kva år?

Korleis kan du melde di interesse?

6. Har du vore deltakar på NU sin sommarleir tidlegare? Viss ja, kva år?

Du sender ein epost til ashild@ungdomslag.no der du svarar på spørsmåla nedanfor:

7. Kva kurs vil du helst gå på? (maks to per dag, og dei kan ikkje vere samstundes).

Folkedans

Ein annan dans i Aust-Agder Ungdomslag!

Reiseinstruktørordninga til Noregs Ungdomslag Det er ei ordning der lokallag, fylkeslag og andre kan leiga inn reiseinstruktørar frå Noregs Ungdomslag.

Dette gjeld både folkedans og teater. I ordninga for folkedans kan ein velja mellom to variantar: 1. Kjøp av helgekurs på 12 timars folkedanskurs 2. Kjøp av dagskurs på 4-10 timar Avtalen omfattar: a. Undervisning i samsvar med studieplan for kurs på 12 timar. Kursarrangør betalar ein eigenandel på kr 4.000 (for lokallag/) kr 6.000 (for fylkeslag).

Dette dekker honorar, overnatting og reisekostnader for læraren.

tekst: halldis folkedal

- Me ynskjer å gjennomføra konseptet ”Familien dansar” og målet vårt er å auka danselysten både hjå barn og ungdom, men også hjå vaksne, seier Magne Blågestad.

Magne er leiar i Aust- Agder Ungdomslag som har teke intiativ til å auka danseaktiviteten i fylket og at dette skal skje ved å satsa på familiesamdans. Dette intiativet passar difor som hand i hanske til målsetnadane til folkedansarbeidet i Noregs Ungdomslag, der ein skal utvikla dansetilboda for familien i organisasjonen.

Utgangspunktet for satsinga i Aust-Agder var eit møte i januar der ungdomslagsfolk frå fylket var samla for å leggja strategiar for å auka interessa for dans i ungdomslaga.

I møtereferatet hentar eg eit sitat skrive av Arne Olsen:

På møtet i januar vart det ein god diskusjon om dans, og det vart sett ned ei nemnd som arbeider vidare med prosjektet. Allereie i mars set ein i gang med inspirasjonssamling i Froland, der nemnda leiger inn reiseinstruktør frå Noregs Ungdomslag. Dersom alt går etter planen vert det stort folkedanstreff i Arendal kulturhus til hausten.

Nemnda håpar på dansefeber og at alle ungdomslaga i fylket vert med!

b. 2 – 6 skoletimar undervisning på skule og 2 – 4 klokketimar undervisning i lokallaget på kveldstid.

Kursarrangør betalar ein eigendel på kr 4000.

Dette dekker honorar, overnatting og reisekostnader for læraren.

Reiseinstruktøren kan brukast til å inspirera, gje ny fagleg kunnskap, halda kurs og motivera til å driva folkedansarbeidet i laget.

Instruktøren kan også vera eit møtepunkt mellom laget lokalt og NU sentralt.

«Ser vi på vår fortid er Noregs Ungdomslag bygd opp på tradisjoner, der dans, teater og bunadarbeid sto sterkt. Vi er en unik organisasjon, med aktiviterer vi nesten er alene om. Og derfor har vi også et ansvar for å føre disse tradisjonene videre til kommende generasjoner.»

13

Revy

Sandeidrevyen 2013

Revy – mogelegheiter og møteplass Skal ein til med revy er det viktig at ein begynner tidleg. Viktig å få ein del tankar i gang, slik at ein kan fanga idèane når dei kjem. Og dei kjem fort, uventa for så å forsvinna. Dersom ein har litt bakteppe for ein komande revy, er det enklare å vera ute med håven og hanka ned dei gode poenga, sitata, og få dei på papiret.

tekst og foto: jostein apeland

Diskusjonen om kva form revyen skal ha – kor lokal han skal vera, skal ein laga alt stoff sjølv og kor vågale ein skal stå fram, er og viktige tema i startfasen. Det var denne diskusjonen som gav namnet til revyen vår dette året: “Kor långt kan me dra ‘an?”. Har ein i grove trekk fått dette på plass, har ein opna opp for eit mylder av mogelegheiter og innfall. Revy har ofte blitt oppfatta som veldig lokal, og i mange tilfelle stemmer det. Likevel skal det ofte lite til for å tilpassa han eit større publikum. Sandeid UL har alltid vore ute på små turnèar. Ein får då visa seg fram for eit nytt publikum, og gruppa får ein sosial møteplass.

GENERASJONSkultur Revy og teaterscena er flotte generasjonsmøteplassar. Det er noko me har lagt vinn på i alle år. I Sandeidrevyen 2013 “Kor långt kan me dra ‘an?” var aldersspennet 16- 75. I desse 30 åra me har halde på har me alltid fått positive tilbakemeldingar på denne generasjonsblandinga.

Revyskaping er ein fantastisk arena kor mange kunstformer møtes. Ein får knyta til seg svært mange ulike personar som saman dreg mot eit felles mål. Gruppa får ei samansetjing som gjer ho meir robust.

Folk som aldri kunne tenkja seg å stå på ei scene finn ein plutseleg som viktige brikker i ein produksjon. Skal gruppa eksistera er det viktig at ein heile tida knyter til seg nye personar slik at folk kan få “kvila” av og til.

14

Det er viktig å ha ein god organisasjon som underbyggjer arbeidet. Ofte er det eldsjeler i laga som er det drivande, - slik vil det nok måtta vera. Men åleine er det lite ein kan utretta. Får ein organisert dei ulike produksjonsledda godt har ein unngått mykje slitasje. Få tak i ansvarspersonar! Dei fleste som får ansvar, tek ansvar og forvaltar det på ein god måte. Bruk eit eventuelt overskot på nye prosjekt! Invester i utstyr og kompetanse.

Dette gjer det meir interessant for folk å bruka tida si på revy og teateraktivitet.

Ein føler trykket frå salen – bak scena i tussmørke spring skodespelarar, scenearbeiderar og elles berre “dei som har noko med det”. Mange, mange timar med arbeid skal presenterast, diskuterast og evaluerast. Og det er mange som har meiningar om revy, og det er godt. Det er den beste framdrifta og korreks for revygruppa, og den beste medisin for å gjera publikum nysgjerrige på neste framsyning og neste produksjon.

Folkedans

Kvalitet i dans:

bilar & flammande kjærleik i rekkjedans Håvard Ims hadde eit innlegg i sist utgåve av Ungdom som omhandla kvalitet i dans. Rettare sagt opna han opp for våre tankar om emnet. Han bad oss mellom anna å skrive om gode danseopplevingar.

tekst: stine skoglund machiedo, leiar i folkedansrådet

Dei beste danseopplevingane mine er dei dansane eg hugsar. Dei omhandlar kropp.

Følelsar. Bil? Og litt alvor.

Når dansen kjennest ut som ein køyretur på det finaste vinterføret, i glitrande sol. Med heilt nye vinterdekk. Godt grep på vegbana. Balanserte dekk som ikkje nykkjer i rattet. Mil etter mil. I fint landskap, god musikk på radioen. Og så, der framme, der er forholda perfekte! Sjå deg om etter andre trafikantar. Køyr med passe fart. Kjenn kor spenninga stig. Og så! Dra fort til i handbremsen, hardt til venstre med rattet! Kvine i fryd! Den perfekte brekksladd. Alle medpassasjerar fornøgde. Det er ei god danseoppleving!

Så køyrer vi vidare.

Når dansen løyser det umoglege for ein sjenert, forelska tenåring. Ein tenåring som slett ikkje tør by opp nokon gut.

Spesielt ikkje ein gut som får hormona til å stupe kråke, får pulsen til å sprenge

ei kvar pulsklokke, får nervane til å ligge utanpå huda som tentaklar frå ein brennmanet. Ein gut som alle andre jenter klengar seg på. Jenter som mest liknar sleipe akkarar der dei omslynger han med sine kvelande tentaklar. Det er då eg ser lyset. Det kjem rekande på ei fjøl i form av rekkjedans. Eg dansar. Og midt i mot meg, på motsatt rekkje, der står han! Byttomfot, fram og hels! 8,5 cm frå meg! Innvendig jublar eg! Eg tar fyr! Som å vinne Idol på julaftan! Utvendig er eg framleis ein sjenert tenåring. Men frå den stunda har eg elska å terpe på rekkjedans. I timesvis. Så lenge ein får vere ståpar med den rette på motsatt rekkje.

Når dansen ikkje er som den skal. Det er det eg hugsar best. På ein bursdagsfest i eit naust. Vi dansar swing. Det har vi gjort i lag så lenge vi har kunna dansa swing.

Vi har gått alle kurs saman. Vi har lært av kvarandre. Vi kjenner dansen vår. Men i dag er den ikkje som den pleier. Du mistar

balansen. Ramlar over ende. Vi ler. Men ikkje lenge. Det viser seg at du har ein svulst i hjernen. Ein som øydela dansen.

Det fine er at vi visste at det ikkje var normalt. At du ikkje brukar å ha dårlig balanse når du dansar. Då visste du. No ler vi igjen. Svulsten er blitt fjerna to gonger.

Dansen er tilbake. Den er som den skal. Vi brukar den så lenge vi har den!

God dans gjer noko med meg. Eg veit ikkje kva. Det er sanseintrykk. Noko ein må oppleve. Noko ein må kjenne med sin eigen kropp. Noko som gjer at hjernen må ut av rutinane sine. Noko personleg.

Dette var mykje drøyming og lite handfast frå ein realist! Eg vil i likheit med Håvard Ims høyre kva andre meiner. Eg sender stafettpinnen sørover til Bodø.

Eg utfordrar Anette Figenschou til å dele sine danseopplevinger i neste utgåve av Ungdom! Anette, kva pirrar deg på dansegolvet?

15

Intervju

Heimafrå På hausten i fjor fekk generalsekretær i Noregs Ungdomslag (NU) Eli Ulvestad ein litt uvanleg telefon.

«Hei det er Odd Nordstoga. Eg lurer på om de kan hjelpe oss med å finne nokre forsamlingshus som kan tenke seg å vere med på å huse ein turne med namnet «Heimafrå»?» NU organiserer om lag 300 ungdomshus, og såg på dette som ein god sjanse til å vitalisere ungdomshusscena. Odd Nordstoga og Ingebjørg H. Bratland har no slept plata «Heimafrå,» og dei første turnedatoane er på plass. I samband med dette har Ungdom fått eit intervju med dei to Vinje-artistane. tekst og foto: andreas løken

Eg treff artistane heime hjå han Odd på Lambertseter, der dei er i full gang med å øve til den komande turneen. Her treff eg forutan Odd og Ingebjørg, bassisten Gjermund Silset, som og er med på turneen. Ingebjørg, gullstrupen frå Edland i Vinje, er etterkvart eit godt kjend namn i folkemusikk-Norge, både med kveding på kappleik og bidrag på fleire plater og konsertar. Gjermund har spelt mykje med mellom anna Mari Boine-band og har bidrege på mange norske plateutgjevingar gjennom ei årrekkje.

Odd Nordstoga har spelt med både små og store band, men når dei to skulle gjere noko var det naturleg å ha eit lite band.

- Små band eignar seg best i litt mindre lokale, seier Odd, og ideen vart difor at ein kler seg opp etter forholda. Ein bil, få musikarar og eit eige lydanlegg.

- Vi tenkte at det hadde vore kjekt å reise rundt i Noreg og ikkje primært spele i dei store kulturhusa som blir brukt mest no til dags, men i dei kulturhusa som blei brukt for kanskje 30 år sidan. Då får ein litt mindre forsamlingslokale som ligg mykje tettare, seier han. Hus som både er litt nostalgiske å spele i og nostalgiske å gå på konsert i. Og så passar jo den musikken vi driv på med no veldig godt til det, då.

Kva er tanken bak den nye plata?

O: Den første tanken var at det hadde vore veldig kjekt å gjere noko saman. Då var det naturleg å ta utgangspunkt i tradisjons-

16

stoff frå øvre Telemark, der vi kjem i frå.

I: Og så har vi på mange måtar vakse opp i det, og det er eit bra miljø på den fronten i Vinje. Det er jo der ein kjem ifrå. Frå folkemusikken.

Når de seier at de tar utgangspunkt i tradisjonsstoff, er det då nye låtar eller gamle?

I: Det er heilt klart tradisjonsmusikk, men vi har gjort nye arrangement og vriar.

Tradisjonsmusikk på Odd og Ingebjørg sitt vis. Med gitarar og nye delar her og der, men det er basert på gamle opptak og nedskrivingar. Ting vi har høyrt sidan vi var små.

Det er mykje å kjenne seg igjen i for nokon og en kvar kanskje?

I: Noko av materialet kjenner kanskje folk andre variantar av, men vi har gjerne tatt utgagnspunkt i den varianten som kjem i frå Vest-Telemark. Her er det veldig mykje å ta av, men vi har plukka ut dei songane vi likar godt.

O: Det er også nokre balladar. Og så er det i alle fall ei skillingsvise. Ein lokalvariant av ”liljan ut i dalen”. Den er vel eigentlig svensk, men vart og spelt inn av Alf Prøysen.

Kva er likskapen eller ulikskapen mellom dykk to som artistar?

O: Likskapen kjem vel fram i at vi likar sama type musikk og vi har vel eit felles

tonespråk. Om det skulle vere ein vokalist som er nærast i slekt med meg, så er det nok Ingebjørg. Vi har same dialekt, og det kjennest veldig naturleg at vi spelar i hop.

I: Eg har høyrt veldig mykje på Odd og har vore superfan sidan eg var sju år. Det er vel ingen som har sunge så mykje med Odd som meg. Det er berre det at Odd ikkje var klar over det.

Det er kanskje der Heimafrå kjem i frå?

O: Ja eg forsøkte å forklare konseptet for managementet, der eg sa at vi liksom spelar musikk som kjem heimafrå. Og det syntes dei var ein kjempegod tittel, så då vart det slik.

I: Odd er heimafrå, eg er heimafrå, låtane er heimafrå og kjeldene er heimafrå. Det er berre Gjermund som ikkje er heimafrå, men han kjem jo heimafrå på eit vis han og då.

Korleis er språket på denne plata? Syng de berre på dialekt?

I: Det er jo dialekt, men noko er litt slik svorsk og litt blanding av bokmål og nynorsk. Vi syng dei slik dei er skrivne ned, og slik kjeldene song dei. Men det er nok hovudsakleg på dialekt.

NU er jo ein danseorganisasjon. Kva forhold har de til folkedans?

O: Mor mi var lærar på Vinje skule, og ho klarte å vri det til slik at vi fekk to timar med folkedans i veka. Så det var veldig mykje dansing hjå oss. Då gjekk det mykje

Intervju

i ringdansar og turdansar, men når ein kom opp i femte og sjette klasse fekk ein lære gangar og springar. Det er jo det som liksom er Mercedes Benz og Rolls Roys innanfor folkedansen då.

O: Eg har eit bevist politisk forhold til det også. Sei at ein skal i en femtiårsdag 40 år fram i tid og ein skal synge ein gamal klassikar. Også kjem det ein engelsk song.

Ein må jo få nye songar inn i den norske songtradisjonen. Ikkje at eg skal påberope meg at våre songar kjem i ein slik kanon, men nokon må jo halde på med det au.

I: Det var ikkje eit slikt miljø der eg kom ifrå. Men eg har vore mykje i folkemusikkmiljøet, og då må ein kunne i alle fall gangar og springar, men dei turdansane har eg ikkje gjort så mykje av, nei.

I: Det skal også seiast at om ei salme er på bokmål så syng eg den på bokmål. Har eg eit gamalt dikt som er skrive på gamalt riksmål så gjer eg ikkje nødvendigvis om det til dialekt.

Har de spelt til dans nokon gong?

O: Ja masse, men då er det gjerne med trekkspel. Særleg frå eg var 16-20. Men repertoaret har aldri vore så veldig bra. Eg kunne liksom to polkaer, fire reinlenderar og eit par valsar, så det vart vel litt kjedeleg i lengda. Når eg spelte med ”Blåmann blåmann” spelte vi gangar og springar og slikt. Då var det med trekkspel og fløyte og fele. Men eg har vel ikkje funne ut om det blei så god dansetakt. Men vi spelte til Martin Myhr på kappleik då.

Ny folkemusikk i dag har ofte ein ganske klar referanse til contryen. Kvifor er det slik, trur de?

O: Då tenkjer eg at det er dagens trend, og så blir neste trend sikkert ein annan.

Men det kjem jo frå det same treet. Mykje av den musikken som kom til Amerika frå Europa kom jo frå Norge også.

Kva er dykkar største inspirasjon som artistar?

I: Eg syns det er vanskeleg å hente inspirasjon frå andre. Det er så mykje bra. Det må faktisk vere Odd, trur eg. Og gamle folk som eg har lært av opp igjennom tida.

O: Det er ulike ting til ulik tid. Det første eg fikk eit skikkeleg kikk av var faktisk Elvis Presley med ”you aint nothing but a hound dog”. Bror min og søster mi fekk kjøpe kvar si plate på bensinstasjonen. Søster mi kjøpte ”Grease” og bror min kjøpte ”Elvis in concert”. Og den høyrte eg mykje på. Det var mykje eg ikkje skjønna meg på av det som var av rocken, men så kom det litt meir jordnære folk etterkvart. Springsteen han skjønte eg meg på! Innanfor norsk musikk, og i forhold til at eg starta å lage musikk sjølv, så var ”Slinkombas” ein inspirasjon.

Der har eg plukka mykje, og høyrt korleis dei gjorde ting. Og så har vi så klart Hellbillies. Endeleg kom det noko som var skitbra og som i tillegg var på ei dialekt som ikkje var så ulik di eiga. Ein såg liksom at; Ja det gjeng an.

Kva er dykkar forhold til å synge på dialekt, og kvifor?

Odd Nordstoga og Ingebjørg H. Bratland.

O: Den eigentlege grunnen til det er at eg kjem i frå ein familie der noko anna ville vore heilt feil. Det hadde blitt katastrofe.

Så det er vel ei blanding av patriotisme og målmedvit.

I: Det hadde blitt heilt corny om ein skulle gjort noko anna. Du må jo synge på dialekten som er der du er ifrå. Eg veit ikkje om éin norsk person som ikkje syng på den dialekten ein pratar. Noko anna ville blitt heilt corny og virka enormt lite truverdig.

O: Noko som er ekstremt viktig med å være artist er at det må vere eit ein-til-ein forhold mellom det du syng og deg sjølv.

Om du blir ein heilt anna pakke når du opnar kjeften og syng, mistar du kanskje noko av det som er det aller viktigaste med å vere ein songformidlar. Nemleg det at det må høyrast heilt ekte ut for publikum for at du skal bli trudd på. Då er det kanskje ikkje så dumt å synge på sitt eige mål.

For ti år sidan var arrangert folkemusikk veldig irskinspirert, og no er det meir Amerika. Dei som er det beste bandet av den sorten no til dags, Sudan Dudan, er no på veg til Afrika. Så det vil nok alltid vere slik. Om du er musikalsk så får du det til å høyrest bra ut, uansett.

Er det klarare referansar til andre tradisjonar i folkemusikkarangementa no enn før?

O: Skal du blande alt opp i ei gryte får liksom ingenting noko karakter, men om du studerer gitarspel frå Mali og brukar det så går det jo. Det er som Lars Saabye Christensen seier i Halvbroren: ”Det viktige er ikke det du ser, men det du tror du ser”.

Det gjeld nok litt med musikk også. Om ein høyrer på Gillian Welch og David Rawlings, til dømes. Countrymusikken høyrdes ikkje slik ut på 20-talet, men det dei gjer er at dei har funne opp ei pakke som gjer at eg får ei veldig autentisitetskjensle av det.

Og då er det jo det same om det er genuint ekte. Det følast for meg veldig ekte, og det er litt det som er poenget i musikk.

Følg med på facebooksida til Heimafrå for å sjå kva plassar turneen skal innom.

17

Teater

Nytt frå

teaterrådet Verda vert stadig meir digital, så teaterrådet i Noregs Ungdomslag har sett seg fore å verte meir aktiv på nett og via andre digitale kanalar. Som nokre av dykk allereie har lagt merke til, har teaterrådet i NU no ei eiga side på facebook, og Teaterliv er tilbake for fullt i ny utgåve.

Facebooksida til teaterrådet er www.facebook.com/teaterradetnu Her vil de finne oppdateringar om kva som rører seg av teateraktivitet i NU og andre stader, opplysingar om kurs, konkurransar, festivalar og mykje meir. Hugs at de også kan legge att kommentarar på saker rådet legg ut, lenke til vår/dykkar side, samt sende meldingar dersom det er noko de lurer på eller ynskjer å opplyse rådet om.

Teaterliv er NU sitt digitale nyhendebrev om teater/revy. Det har fire faste utsendingar; ei sending mellom kvar utgåve av Ungdom, og det kan kome ekstrautgåver dersom noko særskild skulle dukke opp. De treng med andre ord ikkje vere redde for å verte nedrente med epostar.

Nyhendebrevet er eit kortfatta dokument med aktuell informasjon til laga. Det kan vere oppdateringar på heimesidene våre, opplysingar om kurs og/eller festivalar, fristar for støtteordningar, omtale av ein ungdomslagsproduksjon i media m.m. Det vil vere til stor nytte for de der ute som driv teater/revyaktivitet om de melder dykk på nyhendebrevet.

18

Per dags dato, vert det sendt til hovudkontakten i dei laga som har registrert teateraktivitet i årsmeldinga si, så om du ikkje har motteke første utgåva i år er du ikkje komen med på den lista. - Det går enkelt an å rette på! Du kan melde deg på via teaterlivsida på www.ungdomslag.no, eller du kan sende ein epost med namn, epostadresse for teaterlivsendinga, og kva tilknyting du har til NU, til ashild@ungdomslag.no. Fint om du merker eposten med emnet ’teaterlivpåmelding’.

Teaterliv 1-2013 ligg no ute på www.ungdomslag.no under teater – teaterliv.

Teatersidene på www.ungdomslag.no har også vorte oppdaterte. No kan de finne mykje nyttig informasjon om teater, revy, musikalar eller andre sceneproduksjonar under teaterfana på NU sine nettsider. Sjå til dømes under Teater, nyttig Info. Der kan de finne informasjon om rettar, manusarkiv m.m.

Det vil kome meir informasjon på teatersidene etter kvart, men i mellomtida kan de også kike litt under lagssørvice-fana der

de finn informasjon om blant anna diverse stader de kan søke om tilskot, kurs m.m.

Men, teaterrådet og NU-kontoret kan vere så digitalt aktive dei berre orkar; utan respons frå de der kringom i landet er vårt digitale nærvær heilt fånyttes. ME TRENG DYKKAR INNSPEL! Om me sender ut Teaterliv og ingen les det, eller dei som les det meiner dei ikkje har nytte eller interesse av det, og heller ikkje vidareformidlar informasjonen til andre i laget som kan ha nytte av den, då må ein gjere endringar. Om ein er aktiv på facebook, men ingen likar eller går inn på sida er det også fånyttes arbeid. Det er berre via dykkar bruk og tilbakemeldingar om desse tilboda, at me kan gjera forbetringar.

Så gå inn på facebook, les, lik sida. Gå inn på nettsidene, les den informasjonen som ligg der, les Teaterliv, meld dykk på. Når de har fått sett på det som er der, er det flott om de gjer tilbakemeldingar dersom det er noko de saknar eller meiner treng endring.

Send då anten ei melding på facebook, ein epost til ashild@ungdomslag.no eller ring til NU-kontoret på tlf. 24 14 11 10.

Nordic Dance

Nordic Dance lever vidare!

Nordic Dance var ein av hovudattraksjonane på hovudscena under festivalen Umefolk som fann stad i Umeå i februar. Danseførestillinga vart synt for nærare tusen folkedans- og folkemusikkfrelste svenskar. Sjølv om Noregs Ungdomslag i haust avslutta sitt offisielle arbeid med å promotere og stø opp om Nordic Dance 2012, har vi deltakarane hatt ei så god oppleving at vi gjerne tek med oss førestillinga og samarbeidet vidare. tekst: annbjørg m. bergwitz og audun grüner-hegge Foto: bjarte edvardsen

Den umiddelbare reaksjonen frå deltakarane etter den siste førestillinga i 2012, då under Linköpings folkmusikfestival, var at dette er ei førestilling fleire måtte få høve til å sjå. Danse- og musikkgleda vår vil vi gjerne dele med så mange publikummarar som mogleg. Då held det ikkje å gi seg etter berre eit fåtal visningar. Sjølv om førestillinga har gjesta både Sverige, Finland og Noreg, vil vi ikkje gi oss. Å sette opp førestillinga krev eit stort

apparat der 20 dansarar og musikarar med ein stram timeplan skal organiserast og finansiere reisa utover eigne midlar.

Dette er kanskje den største utfordringa i arbeidet med å formidle det gode nordiske samarbeidet og dei tette banda som gjennom dette prosjektet har blitt knytt både fagleg og personleg.

ungdom, som meir enn noko anna ønskjer å komme saman for å vise fram ei førestilling vi er stolte av.

Med dette som bakgrunn vil vi på vegne av alle i Nordic Dance takke Noregs Ungdomslag og alle andre som har jobba for å skape gode rammer for utveksling av den norske og nordiske folkekulturen.

Førestillinga på Umefolk viser at dette apparatet er i rørsle og at det vert driven fram av ivrig danse- og speleglad nordisk

19

Teater

Å setje i scene Dei færraste ungdomslaga kringom er så heldige at dei har overflod av økonomiske midlar, stor moderne scene, rikeleg med lagringsplass, flotte verkstader, og profesjonell scenograf. Då lyt ein gjere det beste av det ein faktisk har når ein skal setje i scene ei framsyning, anten det er Dyra i Hakkebakkeskogen, Jeppe på Berget, revy eller ei danseframsyning.

tekst: åshild mjelde nordås

Her vil eg skrive litt om scenografi og bruken av denne i profesjonell verksemd, før eg overfører både dei praktiske og dei teoretiske elementa til amatørverksemda i Noregs Ungdomslag.

«Scenografi er kunsten å setja i scene eit dramaturgisk verk gjennom visuelle verkemiddel.

Ein brukar scenografi til å forklare aspekt som tid og rom og til å underbyggje og forsterke handlinga.»

I Noreg i dag dekkjer omgrepet scenografi alle områder av det visuelle; kulisser, dekor, rekvisittar, kostyme, lys, hår og sminke. Det tyder ikkje at ein person har ansvar for produksjonen av alle desse elementa, men at ein ofte har ansvaret for den kunstnarlege utforminga av dei. I profesjonelle produksjonar varierer det sterkt kor mange av desse elementa scenografen har ansvar for, men i dei fleste høve vert hovudfokuset lagt på kulisser og kostymer.

Når det er sagt, så lyt scenografen alltid samarbeide nært med dei andre fagområda for å få eit heilskapleg uttrykk. I tillegg er det stor variasjon i kor detaljerte meiningar regissøren har om det visuelle. Det er trass alt han/ho som har det øvste kreative ansvaret for ein produksjon.

«Scenografen frigjer teksten og historia bak via visuelle verkemiddel, ved å skape ei verd der auga ser det øyrene ikkje kan høyre.»

Ofte er scenografen ein av dei første

20

som vert hyra i ein produksjon. Gjerne før ein einaste skodespelar er bestemd, er scenografen i gong med å planlegge utforminga av det visuelle, i samarbeid med regissøren. Regissøren har gjerne tankar om kva stil han/ho ynskjer å gå for. Vert det store endringar i manus, eller brukar me det nett slik det er?

«Scenografi er den felles fråsegna regissøren og den visuelle kunstnaren gjer om deira syn på stykket, operaen eller dansen som vert presentert til publikum som eit samla verk.»

Nokre regissørar har gjerne tenkt og planlagt nett denne framsyninga i mange år, og har heilt bestemte tankar om korleis ting skal vere. Då vert gjerne scenografen si oppgåve korleis ein på best mogleg vis visualisera og materialisera ideane til regissøren. Andre gonger vert det eit nært samarbeid med regissøren der han/ho stiller seg svært open til kva tilnærming ein skal ha til stoffet. Kanskje hadde regissøren hatt ein laus idé om å lage ein notidsversjon av Hamlet, men så kjem scenografen med ein idé om å legge den til byrjinga av 1900-talet og regissøren fell pladask.

«Scenografen må vere ein kunstnar som kan forstå korleis ein kan arbeide med og inkorporere ideane til regissøren, forstå tekst som ein forfattar, vere sensitiv til behova utøvaren HAR MEDAN HAN/ HO ER EKSPONERT FOR PUBLIKUM, og skape oppfinnsame og passande rom for produksjonar…»

Når so konseptet og planen for den visuelle utforminga er på plass, er det tid for den praktiske produksjonen. Då kan det vere mange menneske i sving for å få alt på plass til premieren. Kostyme skal syast, prøvast og reviderast. Kulisser skal byggjast og målast. Dekor skal inn og rekvisittar skal verte både funne, produserte og testa ut på førehand. Lyssetjinga skal på plass, parykkar skal kanskje lagast og sminke vert testa ut. Det som ser fint ut på planen, fungerer kanskje ikkje slik som tenkt når det kjem på scena. Då må ein finne ei anna løysing. Ein skulle kanskje tru at profesjonelle produksjonar alltid har alt på plass i god tid før premieren, men eg kan love at det er like høgt stressnivå dagen før premieren på slike produksjonar også.

Med den sterke konkurransen det er, og med dei krava det er til inntening, er ofte tid det ein har aller minst av.

Ein grei regel å hugse for alle produksjonar, er denne: Vel to av dei tre tinga nedanfor: Tid – pengar – folk Har du mykje tid og mange folk, kan du klare deg med lite pengar. Har du få folk vil det krevje meir tid og meir pengar (kanskje må du kjøpe tenester du elles kunne fått andre i gruppa til å gjere). Dess meir i siste liten du er, dess dyrare vert det (ein har verken tid til å sjekke prisar eller lage sjølv).

Så kva gjer ein når ein skal lage framsyning av Aladdin på ei 15m2 scene med 30

Teater

God lyssetjing kan gjere sjølv dei enklaste kulisser spanande, og om kostymer og sminke er svært sterke og detaljerte, kan kulissene med fordel vere svært enkle.

utøvarar og berre har 5 000 kr? Brukar fantasien. Den er gratis.

Enklare sagt enn gjort kanskje, men her er nokre tips: Ikkje la regissøren sitje aleine med alt ansvar heilt fram til siste månaden før framsyninga, men lag ei produksjonsgruppe heilt frå starten av. Gruppa kan bestå av produsent (økonomi, logistikk og marknadsføring), regissør (øverste kunstnarlege ansvar, men med hovudfokus på handlinga og skodespelarane) og scenograf (det visuelle).

Når de er vorte einige om kva konseptet skal vere, kva rammer det er for tid og økonomi, då kan ein byrje å hanke inn den hjelpa ein treng. Denne perioden er ofte totalt oversett i mange amatørgrupper, fordi alle er med heile tida. Kanskje byrjar det med skodespelarane, dei finn eit stykke, så finn dei regissør –som dei då fortel nøyaktig kva dei vil ha- og så set dei i gang med øvingane. Resten får kome seinare.

Resultatet vert då ofte at innhaldet gjerne kan vere bra, fordi det har vorte arbeidd med heilt frå starten, men det visuelle ser ut som det er kasta saman veka før premieren, og tek difor fokus vekk frå alt det gode som skjer på scena. Underteikna har sett mange framsyningar der ein ikkje klarar å tru på rollefiguren fordi kostymet er så feil, eller at aktørane må gjere merkelege krumspring fordi kulissene ikkje er tilpassa

rørslene til aktørane. Det kan skape mykje ufrivillig komikk, eller ein kan rett og slett verte trist fordi ein ser at dei på scena arbeider så hardt, og er så flinke, men resten står ikkje i stil.

Når ein seier amatørteater til den gjengse mannen i gata, tenkjer dei gjerne på dårleg skodespel – men vel så mykje samanraska kostymer, grufulle parykkar, oversminking, og ikkje minst dårlege kulisser. Om dei tenkjer etter på dei framsyningane dei har sett kan du vere sikker på at mykje av det som vart oppfatta som dårleg skodespel ikkje hadde fått same stempelet dersom kostymer, hår og sminke, lyd, lys og kulisser var av betre kvalitet.

I farse, komedie og revyarbeid, spesielt det siste – står ein ofte friare enn om ein set opp til dømes Peer Gynt. Av den enkle grunn at heile poenget gjerne er at ein ikkje skal ta dei på scena seriøst, men le like mykje av dei som med dei. I revyarbeid ligg det også i naturen at ein treng raske kostyme-og sceneskift, noko publikum ofte har forståing for at kan skape behov for enkle og gjerne overdrivne verkemiddel, og dei let difor produksjonen sleppe unna med mykje – utan at det går ut over opplevinga i det heile.

Det aller viktigaste ei amatørgruppe kan gjere for å heve kvaliteten på den visuelle delen av framsyninga, er difor å legge like mykje fokus frå byrjinga av på det visuelle

som på innhaldet. Ha ein ansvarsperson frå starten, og fordel arbeidsoppgåvene etter kvart. De kan gjerne ha ein person som har ansvar for kostymer, ein for lys, ein for hår og sminke, ein for dekor og rekvisittar, ein for kulisser m.m. Det viktigaste då er å samarbeide, og byrje tidleg. Involver ressurspersonar i nærmiljøet; treng de eit flott maleri på veggen? Ta kontakt med ein lokal kunstnar for å høyre om han/ho vil låne, eller lage, eit bilete til dykk. Treng de folk som kan sy kostymer? Ta kontakt med det lokale husflidslaget eller designlinja på den lokale vidaregåande skulen. Kort sagt; ikkje avgrens dykk til dei som allereie er med i gruppa, men sjå på heile nærmiljøet.

Hugs også at dess fleire som føler seg knytt til produksjonen, dess fleire kjem for å sjå framsyningane dykkar!

Og her er endå eit par tips: reiseinstruktørordninga i NU kan også brukast i samband med det visuelle aspektet av framsyninga, ikkje berre til arbeidet med skodespelarane!

Ein kan også lage kvar avdeling (lys, kostyme, kulisser osb) som eit eige kurs, og slik kvalifisere til vaksenopplæringsmidlar frå Studieforbundet kultur og tradisjon.

Slik kan ein faktisk finansiere ein stor del av ein produksjon!

Sitat henta frå bok skrive av Pamela Howard: What is Scenography? Utgjevar: Routledge, 2002

21

Nyhende

Kongens fortenstmedalje til Vebjørn Bakken På julefesten i Leikarringen Symra laurdag 8. des. 2012 fekk Vebjørn Bakken Kongen si fortenstemedalje i sølv. Det var leiaren i Noregs Ungdomslag, Endre Kleiveland, som hadde fått det ærefulle oppdraget med å dele ut medaljen. Endre Kleiveland vektla i sin tale at Vebjørn Bakken hadde gjort ein framifrå stor innsats for folkedansarbeidet i landet. Ein trong slike eldsjeler. tekst: erik haugros, leiar i symra

Det var personar i Leikarringen Symra og Oslo Songdanslag som sto bak framlegget.

Søknaden var grunngjeve ut frå følgjande tre punkt: 1. Innsats innanfor frivillig lagsarbeid 2. Innsats for vidareutvikling og modernisering av folkedansen 3. Formidling av stoff om folkedans, folkemusikk og bunader gjennom heimeside.

Vebjørn Bakken har skrive to lagssoger for leikarringen Symra og ei (nyss utkomen) for Oslo Songdanslag. Desse inneheld mykje generelt stoff om historia til folke-

22

dansen i landet og særleg i Oslo.

Vebjørn Bakken har vidare laga brigde til mange songdansar som ein finn i heftet Danseviser.

Han har laga ei nettside om folkemusikk, folkedans og bunader (folkedans.com).

Denne sida er etter kvart vorte ein viktig referanse for dei som søkjer etter stoff om norsk folkedans, folkemusikk og bunader Etter utdelinga var det helsingar frå Bygdelagssamskipnaden i Oslo og frå desse leikarringane i Osloområdet: Leikarringen i BUL Oslo, Oslo Songdanslag, Sogn og Fjordaneringen, Hordaringen, Leikarringen

Symra, Leikarringen Hunar på Lørenskog og Leikarringen Rakne på Jessheim. Frå Egil Bakka og Johan Einar Bjerkem vart det lesen opp helsingar. Frå Haram kommune (heimekommunen) var det og helsing frå ordføraren.

Innimellom alle helsingane var det festlege innslag av familien til Vebjørn Bakken og spel av Benjamin Kehlet.

Det hadde lukkast å halde utdelinga løynd for Vebjørn heilt til laurdagskvelden Det var 101 personar til stades på den vellukka festen.

Folkedans

tekst: halldis folkedal

Nokre gonger i halvåret er det duka for dansedykk på Riksscenen for folkemusikk og folkedans i Oslo. I desse dansedykka kan ein fordjupa seg i ulike dansetradisjonar. Ungdom var med 9. februar då det var det store turdansdykket. Her fekk deltakarane prøva seg på både enkle turdansar og meir samansette rekkjedansar.

Turdans er ein mangfaldig sjanger, og i utgangspunktet er turdans ei samlenemning på dansar som er bygd opp av turar som kjem i fast rekkefylgje. I tillegg samsvarar dansane med den regelmessige formoppbygginga i musikken. Medan andre folkedansslekter har stor grad av improvisasjon, er det mindre grad av improvisasjon i

turdansane. Døme på turdansar kan vera rilar, pardansar som er i slekt med runddans eller bygdedans, dugleiksdansar, rekkjedans eller einmelodipardansar.

Tre av kurshaldarane på turdansdykket var Vegar Vårdal, Audun Grüner Hegge og Anbjørg Myhra Bergwitz. Me utfordra dei ved å stilla to spørsmål.

Spørsmål 1: Dersom du var åleina på ei aude øy, kva turdans ville du ha teke med deg?

Spørsmål 2: Kva er den beste/ mest magiske danseopplevinga du hugsar?

Audun: Eikerril. (det går aldri bra!)

Då eg og Anbjørg dansa anti-springleik på Voss.

Anbjørg: Ragu. Å dansa med Audun er magisk! Han dansar fornuftig, men overraskar alltid.

Vegar: Gilleråsen.

Eg hugsar spesielt godt ein gong eg spelte til dans i ein hotellkjellar under landskappleiken. Eg improviserte ein gangar, og eg følte at eg dansa like mykje som eg spelte, det var magisk!

Dansedykk på Riksscenen

23

Teater

Arsenikk og gamle kniplingar Regi: Marit Eriksen Manus: Joseph Kesselring Med: Randin Kummeneje, Frid Gellein Storø, Sigrid Farstad, Ola Jørgen Aalmo, Oda Tingstad, Robin von Bargen, Johann Camilo Myklebust, Mari Haug Sagdalen, Arild Johnsen, Ola Lauritz Vollan Bekken, Thale Kummeneje, Frid Gellein Storø, Arild Johansen, Gjermund Bungum Gorset og Tor Einar Bekken (banjo).

Med Arsenikk og gamle kniplingar har Ungdomsgruppe to i BUL i Nidaros gjeve seg i kast med ein av dei verkeleg store klassikarane i sin sjanger, skjønt kva sjanger er det eigentleg snakk om?

Stykket vert omtala som ein krimkomedie, men har også mange likskapar med den meir velkjende farsa; her er det karikerte karakterar som entrar og forlet scena gjennom tre dører, ei trapp og eit vindauge (helst på dei minst passande tidspunkta), lika er fleire, problema likeins – kort sagt eit godt utgangspunkt for forviklingar.

Ungdomsgruppa lukkast då òg i rimeleg stor grad i å servera oss desse forviklingane. Med lett forstørra gestar og ansiktsuttrykk, samt ein ytterst god sans for timing, stjel dei to komiske talenta Randin Kummeneje og Robin von Bargen showet som dei to eldre søstrene Abby

og Martha Brewster, men også Sigrid Farstad er verd å trekke fram som den smått forvirra onkel Teddy. Resten av ensemblet skal ein heller ikkje gløyme, dei osar av speleglede og syt for at publikum titt og ofte knekk saman i latterkrampar, sjølv om det til tider også er ein del poeng som regimessig vert skusla vekk. Instruktør Marit Eriksen kunne nok med fordel konsentrert seg enda meir om å dyrke vendepunkta og dei overraskande poenga i manuset, slik at enkelte av desse hadde kome tydelegare fram og gjort framsyninga enda meir morosam.

For potensialet var absolutt til stades.

Utan at underteikna veit kor lenge ungdomsgruppa har øvd på stykket, er det også naudsynt å stilla spørsmålet om Arsenikk og gamle kniplingar kanskje var eit litt for omfattande val av stykke med tanke på lengda. Framsyninga varar

tekst: eivind haugland foto: siri b. gellein (omsett til nynorsk av redaksjonen)

Fra venstre bak; Abby Brewster (Randin Kummeneje), Martha Brewster (Robin von Bargen) Fra venstre foran: Elaine Harper (Mari Haug Sagdalen), Mortimer Brewster (Johann Camilo Myklebust).

24

Fra venstre: Martha Brewster (Robin von Bargen), Konstabel Klein (Ola Jørgen Aalmo)

Teater

BUL-salen Trondheim, 14. februar 2013

i cirka to timar og eitt kvarter, og sjølv om dei unge skodespelarane meistrar utfordringa godt, kan det tenkast at dei reint skodespelarteknisk hadde fått enda meir ut av å arbeide med eit stykke med litt kortare lengd. I komedie spesielt, men også i all anna scenekunst, er det i detaljane det sit, og eit kortare stykke gjer ein som kjend

enda meir tid til å leike seg med -og pirke på- nettopp detaljane.

Når det er sagt er eg svært imponert over kva BUL i Nidaros har fått til med denne framsyninga, som tydelegvis berre er ei av mange framsyningar dei presenterar dette vårhalvåret. Det er ikkje mange

vekene sidan eg var og såg Banrøv av Anita Haarberg med ei litt eldre gruppe skodespelarar på same stad, og fram til oktober har dei minst fem premierer til å by på, ein produktivitet bl.a. Trøndelag Teater med fordel kunne læra litt av innimellom!

Nyttige datoar framover for dei som er interesserte i teater: Har de eit spel? Om de sender ei melding til informasjon@teater. no innan 30. mars kan de få informasjon om spelet dykkar inn i Friluftsspillkalenderen som er innstikk i neste Sceneliv. Dette er heilt gratis. Den informasjonen de må ha med då, er: Tittel: Tid: (dd. - dd. juli) Stad: Kort info om stykket (MAKS 10 ord): Informasjon: (arrangør, kontaktperson, tlf. e-post) Heimeside: Fylke:

4.- 8. august: Sommarleir i Kongsberg påmeldingsfrist 15.mai 6. oktober: Jubileumsfeiring av Det Norske Teatret, Oslo 18. - 20. oktober Instruktørkurs i teater (stad ikkje bestemt enno) Påmeldingsfrist 1.oktober 9.-10. november Fagseminar i Oslo Påmeldingsfrist 21. oktober 10.-15. Juni : 2014 Norsk Amatørteaterfestival, Oslo,

NB: Dei ber om at det ikkje vert brukt kun store bokstavar, dog sjølvsagt i eigennavn og starten av setningar.

25

Bunad

Innlegget her vart trykt i BUL Oslo sitt medlemsblad Olivant juni 1970. Bladstyrar den gongen var Astrid Hernes og ein kunne tinge bladet for kr 10,- i året. Vi i Bunadrådet tykjer at artikkelen er like relevant no som då.

Bunadskikk & bruk Kva verd har bunaden for deg?

Ei festdrakt, ei høgtidsdrakt, eit kjært minne om mor eller far, eit band til farne tider, til gamal bygdenorsk tradisjon – eller noko du tek på deg når du skal danse til framsyning med Leikaringen? Eg vonar for di eiga skuld at det siste eg nemnde har hatt minst å seia då du fekk deg bunad.

Sjølv fekk eg vokse opp med den innstillinga at eg var festkledd når eg fekk bunaden på, og eg vonar at borna mine skal kjenne den same gleda som eg sjølv over å vera bunadkledd ved dei rette høve. Eg vonar at dei skal kjenne seg heime i bunaden sin og bere han rett – og at dei skal trivast best når dei har på seg det som høyrer til – frå hovudbunad til sokkar og sko, frå inst – til sylvet og bunadkappa utanpå. Rett nok bryt vi litt med einskilde gamle skikkar, for underkleda var vel heller mangelfulle i gamal tid. Men her vinn vi truleg meir ved å finne fram til best mogleg stil og heilskap.

Frå gamalt har bunadene hatt sitt individuelle særpreg – det har ikkje vore noka uniform. Sume detaljar har vore knytte til distriktet, sume til bygda, sume til garden eller slekta. Sume har og vore utforma av den einskilde, men alt har vore bunde til gamal skikk og tradision.

Ja, tradisjon!

Kva veit du om den bunaden du ber? Kvar einskild bunad har sin eigen tradisjon, sitt særskilte opphav. Sume har vore i dagleg bruk frå uminnelege tider og heilt opp til våre dagar – andre har hatt kortare eller lengre kvileperiodar på loft eller i kister – og atter andre er nyskapingar. Nokre har vore nytta til bryllaup, andre til høgtids- og kyrkjebruk.

26

Korleis er det med din bunad? Veit du det? Kjenner du til kva du ber med deg av tradisjonar og symbolikk i saum, mønster og søljer?

Landsmøte Fredag 19. til søndag 21. april er det tid for landsmøtet.

Møtet blir halde i Oslo, i teatersalen til Bondeungdomslaget i Oslo. Nytt av året er at landsmøtet blir opna allereie fredags kveld.

Vi står på farten til stemne- og andre turar i inn og ut­land. Da er det naturleg at vi blir spurde om bunadene våre. Og det er gildt å kunne fortelje, ikkje berre å seia «eg veit ikkje».

Bli med på eit sommareventyr!

Landsmøtet samlar utsendingar frå lokallaga og fylkeslaga i Noregs Ungdomslag, og er det øvste demokratiske styringsorganet i NU. På landsmøtet blir det gjort vedtak som skal vere førande for sentralleddet sitt arbeid det komande året.

Snøen ligg enno i dalstroka in-

Styret sitt forslag til sakliste ser slik ut:

nafor, men Bunadrådet trur på

1. Konstituering 2. Årsmelding 2012 3. Rekneskap 2012 4. Huslag som ny medlemskategori 5. Medlemskontingent 2014 og 2015 5.1. Prinsipp for innkrevjing av medlemskontingent 5.2. Kontingentsatsar for 2014 og 2015 6. Noregs Ungdomslag i 2018 - drøftingssak 7. Endringar i lova til Noregs Ungdomslag 8. Fråsegner 9. Val

lysare - og snøfrie - tider. I veke 33 skipar me til rundtur gjennom Hallingdal og Numedal der du kan verte betre kjende med drakt- og handverkstradisjonane i desse dalføra. I dette området av landet vårt var den folkelege draktradisjonen levande til langt utpå 1900-talet, noko du vil få sjå og høyre mykje om undervegs.

Me besøker lokale samlinger og handverkarar. Turen startar og ender på Nesbyen dit det går både tog og buss - og riksveg. Me legg opp til at du kan kombinere turen med Folkedansfestivalen på Kongsberg.

Er du interessert så ta kontakt med Ellen Runderheim (ellen. runderheim@ungdomslag.no)

I sak 4 og 8 foreslår styret at det blir opna for at grendehus og forsamlingshus utan medlemsaktivitet kan bli godkjent som medlemslag i Noregs Ungdomslag. Bakgrunnen for dette er at styret meiner det vil vere føremålstenleg å styrke NU sin posisjon som politisk og fagleg organisasjon for dei lokale kulturhusa. Eit viktig steg i denne retninga vil etter styret si vurdering vere å inkludere fleire typar lokale kulturhus utanom dei tradisjonelle ungdomshusa i medlemsmassen.

Landsmøte

e i Noregs Ungdomslag 19.

–2

1. a pri

l 20

I sak 5 foreslår styret ei regulering av medlemskontingenten frå 2014. I forlenginga av dette foreslår også styret ein ny modell for korleis laga skal fakturerast for medlemskontingenten. Innhaldet i forslaget går kort fortalt ut på at laga blir fakturert for kontingent med bakgrunn i kor mange medlemmer laget hadde to år tidlegare. Bakgrunnen for begge forslaga er at Noregs Ungdomslag er avhengig av eit sikkert inntektsgrunnlag for å kunne ha ei forsvarleg drift.

Styret ønskjer også å starte ein framtidsdiskusjon om korleis Noregs Ungdomslag skal vere. Neste års landsmøte skal vedta

ny langtidsplan for perioden 2015-2018, og styret legg i sak 6 opp til ein førebuande diskusjon om visjon og langsiktige mål for organisasjonen.

I tillegg til dei formelle vedtaka, blir det fleire seminar for landsmøteutsendingane. På laurdag blir det debatt med førebels tema ”utfordringar for frivillig drivne forsamlingshus og frivillig arbeid lokalt.”.På søndagen blir det parallelle seminar med ulike organisasjonspolitiske tema.

Det blir sjølvsagt også eit kulturelt og sosialt program! Laurdags kveld har

13

landsmøteutsendingane høve til å få med meg seg Herborg Kråkevik si forestilling ”Kjære landsmenn” på Det Norske Teatret, før det bli landsmøtemiddag og landsmøtefest i ”ungdomshuset” Nordal Brunsgate 22, som er eigd av Bygdelagssamskipnaden, fylkeslaget for laga i Oslo og Akershus.

Noregs Ungdomslag har eigne landsmøtesider på nettsidene, og om du går til www.ungdomslag.no/lm vil du finne program og alle sakspapir og nødvendig informasjon om møtet. (Påmeldingsfristen var 18. mars)

27

Studieforbundet kultur og tradisjon

Nytt frå

NU på rett veg Auken i registrert kursaktivitet held fram På tross av 8 færre kurs, vart resultatet for 2012 at NU samla sett har 15 deltakarar og 531 fleire kurstimar enn i 2011. Studieforbundet kultur og tradisjon er saman med 14 andre studieforbund med i VOFO. Saman har vi ei målsetting om å få 1 million på rett kurs innan 2017. Det betyr om lag ei dobling av kursdeltakarar frå 2011. Fleire deltakarar gjer ikkje noko umiddelbar forskjell i kursstønaden. Den reknast ut frå tal på timar. Men det er eit mykje betre argument overfor dei som sit på pengesekken i å kunne seie at vi har 1 million deltakarar.

Norskdomslaget er fjorårets vinnar med 106 fleire deltakarar i 2012. Begge har fått med seg 85 fleire deltakarar på kursa sine. Om fleire gjer som desse når vi målet og meir til!

Totalt gjekk 5.870 deltakarar på NU sine 614 kurs i 2012.

Heile statistikken for ditt lag og alle andre lag i Studieforbundet finn du på: www.kulturogtradisjon.no/kursstatistikk

Har du ønskje om fagleg påfyll?

• Dans Høgskulekurset Norsk folkelig dans held fram til

hausten i den forma det opprinneleg hadde. Kurset gjev 15 studiepoeng. Du kan lese meir om Norsk folkelig dans på nettstaden www.norskfolkeligdans.no eller ta kontakt med Halldis Folkedal på NU-kontoret på epost: halldis@ungdomslag.no eller telefon 24 14 11 15 • Teaterinstruktør Hålogaland Amatørteaterselskap (HATS) har i samarbeid med høgskulen i Finnmark og Studieforbundet kultur og tradisjon starta opp instruktørutdanning.

Høgskulekurset rettar seg mot dei som arbeider eller skal arbeide med aktørar i det frivillige revy- og teaterfeltet. Utdanningen er samlingsbasert og gir 15 studiepoeng. Du finn meir informasjon på nettstaden til HATS: www.hats.no eller ta kontakt med Elin Danielsen 776 79030 eller elin@hats.no • Bli smed eller treskjerar Handverkskolen på Dovre, som Studieforbundet er med å eig, kan du ta utdanning i smedfaget eller treskjerarfaget. Sjå informasjon på www.hjerleid.no • Bli bunadtilverkar eller handvevar Bunadopplæringa og Vevopplæringa er modulbaserte opplæringstilbod som kan gje grunnlag for fagbrev i dei to faga. Meir informasjon om desse tilboda finn du på www.kulturogtradisjon.no/bunadopplaringa/ og www.kulturogtradisjon.no/vevopplaringa/

Studieforbundet kultur og tradisjon Vågå Næringshage, 2680 Vågå post@folkekultur.no, t: 61 21 77 50 28

29

Studer tradisjonsdans ved dansevitenskap i Trondheim 2013-14 Utvid og formaliser instruksjonskompetansen:

DANS1013 Folkedansmetodikk 1 (7,5 sp) DANS1014 Folkedansmetodikk 2 (7,5 sp)

Søknadsfrist 15. mai

- Instruksjonsteknikker og grunnlagstrening - Eksempler på instruksjonsmetoder - Refleksjon over tradisjonsgrunnlag og didaktiske problemstillinger - Praktisk dansepensum basert på arkivfilm - Praktisk instruksjon basert på skriftlig oppgave

Samlings- og praksisbasert undervisning: 18.-22.09.2013 20.-24.11.2013 12.-16.03.2014 Eksamen 22.-25.05.2014

Målgrupper: instruktører (swing, folkedans, kulturskole), dansepedagoger, dansere, kulturarbeidere, lærere og lærerstudenter

Informasjon om disse og andre åpne emner ved dansevitenskap: www.ntnu.no/musikk/forstudenter/dansevitenskap/danseemner tlf. 73596493, dansevitskap@hf.ntnu.no

Bunadsølv i 112 år!

Siden 1901 har vi levert bunadsølv som folk er stolte av å bære.

Gullsmed Sando vår nettbutikk finner du på

www.sando.no

Sam Eydes gt. 63, Rjukan Tlf 35 09 05 01

For annonse i Ungdom ta kontakt med Jorunn, tlf. 51 31 57 00, e-post: jorunn@hrme.no

30

Folkemusikkveka_91x126 22.02.13 10:29 Side 1

Unike studium i folkemusikk og folkekunst

18. - 26. MAI 2013

Norges eldste folkemusikkfestival har sidan 1976 gjeve oss god folkemusikk. Slik blir det også i 2013.

Kom for musikken. Kom for dansen. Kom for festen.

Toradertrioen og Stein Torleif Bjella kjem heilt sikkert.

Det same gjer Elias Akselsen og Stian Carstensen.

Sondre Bratland kjem. Ål-koret dukkar opp - og mange fleire. Bli med du også, og ta med naboen.

Årsstudium og 3-årige bachelorstudium i • Folkemusikk • Folkekunst - tre, metall eller tekstil Masterstudium i tradisjonskunst (folkemusikk eller folkekunst) Deltidsstudium: • Tradisjonsmat • Kreativ maskinstrikking • Design, redesign og saum av klede • Innføring i norsk folkemusikk Studietilbod ved Institutt for folkekultur høver for utøvarar av folkemusikk eller folkekunst og for deg som tek sikte på eit yrke innom kulturarbeid eller lærarverksemd.

Velkomen til eit innhaldsrikt studieår i flott natur, nye og funksjonelle lokaler med godt utstyrte verkstadar, lydstudio, pc-lab, øvingsrom m.m.

Søknadsfrist: 15. april 2013.

Folkemusikkveka - den gode folkemusikkfesten - velkomne alle saman!

Høgskolen i Telemark Billettelefon: 468 54 949 www.folkemusikkveka.no

Institutt for folkekultur

3864 Rauland Tlf. 35 95 29 00 rauland@hit.no www.hit.no/folkekultur

Nynorsk pressekontor leverer desse tenestene: Nyheiter og notisar med bilete • Featuresaker med bilete • Intervju med bilete • Nyheiter for nettaviser • Temasaker med bilete • Nynorske kryssord • Språkkurs og språktenester • Aktualitetstenester til NDLA (Norsk digital læringsarena)

Nynorsk pressekontor, boks 6817 St. Olavs plass, 0130 Oslo.

Besøksadresse: Akersgata 55 (inngang Apotekergata).

Telefon: 22 03 44 00 epost: npk@npk.no

31

Returadresse: Ungdom, postboks 414 Sentrum, 0103 Oslo

framsyningskappleiken 2013 Tenk deg dette: Med skinande auge står du der i lag med dine beste dansevener. Håret er sett stramt opp i ein topp, du ser smilande fjes rundt deg og du veit at alle gler seg til å sjå deg dansa. I fleire veker har du og venene dine øvd og tenkt koreografi til akkurat denne dagen, og no skal det skje.

Det er tid for framsyningskappleik.

I ein reklame for nokre år tilbake vart det hevda at det er på dei små scenene dei store draumane vert skapte. Dette trur me også på. Me vil gjerne at alle som dansar folkedans rundt om i landet, skal koma og visa oss dansen sin.

Kanskje kan du visa oss draumane dine også?

I år er framsyningskappleiken 9. august på Kongsberg under Folkedansfestivalen. Nytt av året er at laget kan vinna ei helg med danseøving i lag med instruktør/ koreograf via Noregs Ungdomslag si reiseinstruktørordning. På den måten kan laget ditt verta endå betre dansarar!

Dersom gruppa di kan tenkja seg levande musikk til framsyninga,

så kan musikar Vegar Vårdal spela til. Eigendelen på dette er 500 kroner per gruppe, og øvinga må skje torsdagen og fredagen under festivalen.

Påmeldingsfrist er 15. mai 2013.

Meld deg på ved hjelp av påmeldingsskjemaet på folkedansfestivalen.no.

Retningsliner for deltaking Påmelde grupper kan vere eit lag i Noregs Ungdomslag, eller det kan vere ei gruppe med deltakarar frå ulike lag. Grupper som deltek i framsyningskappleiken må ha minst fire deltakarar. Dette inkluderer musikarar og andre på scena. Alle deltakarane i gruppa må vera medlem i Noregs Ungdomslag.

• Framsyninga skal omfatte dansar frå minst to av dei seks hovudgruppene i norsk folkedans; songleik, songdans, turdans, runddans, bygdedans, og moderne folkeleg dans som til dømes sving, tango og foxtrot.

• Programmet skal vare maksimalt 9 minutt. Program som går over tida blir diskvalifiserte.

• Framsyninga kan gjerne fortelje noko om laget og/eller det lokalmiljøet som gruppa kjem frå, men ein kan også ta utgangspunkt i andre tema og konsept.

Brukar eit lag dansar frå andre land i framsyningsprogrammet, må dette vere knytt til tema for framsyninga. Det er ønskjeleg med levande musikk. Programmet kan gjerne innehalde anna stoff enn dans og musikk som rammer eller innslag.

Tre klassar: • Etablerte folkedanslag/leikarringar og prosjektorienterte folkedansgrupper over 10 deltakarar • Etablerte folkedanslag/leikarringar prosjektorienterte folkedansgrupper under 10 deltakarar • Barn (under 14 år) og vaksne i lag – med eit generasjonprogram der barn utgjer maksimalt 50 % av gruppa.

Bruk av tekniske hjelpemiddel må avklarast med arrangøren i god tid.

Noregs Ungdomslag • post@ungdomslag.no • Telefon: 24 14 11 10 • www.ungdomslag.no