Het moet, het kan. Op voor het plan!

Uit de vereniging

Het moet, het kan. Op voor het plan!

Een nieuw Plan van de Arbeid, door Michiel Zonneveld

Nivon viert 1 mei in het Koos Vorrinkhuis in Lage Vuursche, met als vast onderdeel, sinds 2017, de Koos Vorrinklezing. Jan Pronk was in 2017 de eerste die deze lezing verzorgde. Daarna volgden Kathalijne Buitenweg, Merijn Oudenampsen, Sadet Karabulut, Noortje Thijssen & Ferd Crone en Bas van Weegberg. Vast thema is de actuele stand van zaken in de linkse beweging. De spreker wordt nadrukkelijk gevraagd in zijn of haar verhaal voorstellen te doen voor de toekomstige agenda van links. En dat is na de verkiezingen van 22 november 2023 alleen maar belangrijker geworden. Dit jaar is aan journalist Michiel Zonneveld gevraagd de Koos Vorrinklezing 2024 te verzorgen. Geen gemakkelijke opgave, maar hij heeft de uitdaging aangenomen.

Tekst: Dannie Brus
Foto's aangeleverd door Michiel Zonneveld

Boek omslag: Plan van de Arbeid & Michiel Zonneveld

Michiel Zonneveld is de schrijver van het boek Het Plan van de Arbeid. “Dat kennen we toch,” zullen sommige Nivonners meteen zeggen, en dat klopt. Althans, de titel komt overeen met het Plan dat in 1935 is gemaakt door een commissie vanuit SDAP en NVV.

Michiel zegt over zijn ‘ontdekking’ van het Plan: “Een kennis vroeg me of ik wilde helpen een bestemming te vinden voor de boekenverzameling van zijn vader. Die boekenverzameling bleek een schatkamer vol oude werken over de socialistische beweging. Bij het uitruimen kon ik het niet laten regelmatig een van de boeken open te slaan. Tussen al die geschriften lag Het Plan van de Arbeid. Ik heb de verleiding weerstaan om me een deel van de collectie toe te eigenen. Met één uitzondering: Het Plan van de Arbeid. Wat me aansprak, en dat steeds meer is gaan doen, was dat het zo duidelijk richting gaf. Het doel – het verzekeren van bestaanszekerheid bij een behoorlijk levenspeil – was in het rapport zowel de start- als bewegingsmotor, het criterium waaraan alles ondergeschikt was.”

Dreiging toen en nu

1935 was er de dreiging van oorlog en het opkomend fascisme en nationaal-socialisme. De politieke verdeeldheid was in die jaren dertig niet minder dan die nu is. Toen deden vierenvijftig partijen mee aan de verkiezingen van de Tweede Kamer (die toen nog honderd leden telde). Daarin zaten uiteindelijk veertien partijen, waaronder de eenmansfracties van De Nederlandse Boeren-, Tuinders- Middenstandspartij en het Verbond voor Nationaal Herstel - slechts één minder dan de vijftien partijen en partijtjes die het Binnenhof op dit moment bevolken.

Die dreiging in 1935 was een extra reden om met een democratisch alternatief te komen dat de hoop op vooruitgang herstelde. Want ook in Nederland spraken de autoritaire alternatieven tot de verbeelding. Overal ontstonden fascistische en semi-fascistische partijtjes. 1935 was het jaar waarin de fascistische NSB meedeed aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Ze haalde in één klap acht procent van de stemmen.

“Ik kan het oude Plan natuurlijk niet lezen zonder te denken dat ook in deze tijd de democratie wankel is. Misschien minder dan toen, maar er gebeurt veel te veel om de ongerustheid weg te nemen. Zou je met een alternatief zoals het Plan van de Arbeid niet de hoop op vooruitgang en daarmee het vertrouwen in de democratie kunnen versterken?” vraagt

Michiel zich af. “Vrijwel meteen nadat ik het in handen kreeg, werd ik gegrepen door het verlangen naar een nieuw Plan van de Arbeid.”

Michiel Zonneveld heeft dat verlangen kunnen omzetten in een boek dat vorig jaar op 1 mei is gepresenteerd. Het boek bevat tien concrete voorstellen voor een nieuw Plan van de Arbeid. Wil je daar meer van horen, kom dan op 1 mei aanstaande naar het Koos Vorrinkhuis in Lage Vuursche. •