Een Winterswijkse meester

Een Winterswijkse meester

Jaap Rooke was een aardige schoolmeester met een heleboel onderwijsbevoegdheden, maar orde houden kon hij niet. Tekenen en schilderen echter, dat kon hij als de beste, terwijl hij op dat terrein autodidact was. Portretten van leerlingen en collega's, Achterhoekse landschappen en studies van paddenstoelen... door zijn werk als kunstenaar en natuurvriend zullen vooral veel Winterswijkers hem herinneren.

Jaap Rooke (1899-1984) volgt in Amsterdam de opleiding tot onderwijzer en krijgt onder andere les van Jac. P. Thijsse, medeoprichter van Natuurmonumenten en bekend van de Verkade-albums. In 1932 besluit Jaap te solliciteren op een vacature in Winterswijk. Daar zal hij tot 1955 blijven.

Idealist

Rooke kan met een gerust hart een idealist genoemd worden, een man van principes. Hij is lid van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP) en van de vakbond voor onderwijzers. Daarnaast sluit hij zich aan bij de Nederlandse Bond voor Arbeiders Esperantisten en is hij lid van de Nederlandse Vegetariërsbond. Op latere leeftijd is hij veganist.

En Jaap wordt lid van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO), de voorloper van Nivon. Dit instituut beoogde de arbeiders meer te ontwikkelen en te scholen. Belangrijk onderdeel van het werk was het zogenoemde natuurvriendenwerk: wandelen, kamperen en overnachten in Natuurvriendenhuizen in binnen- en buitenland. Daarbij maakte het overbrengen van ‘kennis der natuur’ deel uit van het programma.

Wondere planten

De IvAO-afdeling Winterswijk was heel actief en organiseerde lezingen over tal van maatschappelijke en culturele onderwerpen. Jaap voelt zich daar thuis en is er jaren secretaris en ook waarnemend voorzitter. Als afgevaardigde van de afdeling woont hij congressen en andere landelijke bijeenkomsten bij. Hij verzorgt niet alleen keurig de notulen maar houdt ook lezingen over uiteenlopende onderwerpen als ontkerkelijking en het leven van Troelstra, en hij leidt excursies en natuurwandelingen. Paddenstoelen hebben zijn bijzondere belangstelling. “Omdat er zoveel verschillende zijn, wat vorm, kleur, reuk betreft is het de moeite waard studie te maken van deze wondere planten.” Jaap is ook de organisator van een van de familiedagen op de Hermanshoeve, een Natuurvriendenhuis in het buurtschap Meddo, net buiten Winterswijk. Onderdeel van het programma was een “amusante causerie” van Jaap Rooke over het woord en het begrip Natuurvriend: “Getracht moet worden liefde voor de natuur op te wekken,” en “Natuurvrienden zijn voor alles vrije mensen en praktische idealisten.”

Ingezonden brieven

Na de oorlog wordt Rooke ook actief als voorzitter van de afdeling Winterswijk van de Nederlandse

Onderwijzersvereniging. Tekenen blijft zijn passie en hij maakt inmiddels deel uit van de Achterhoekse Kunstkring. Een aantal vakanties brengt hij door in buitenlandse natuurvriendenhuizen.

Dan, in 1955, vertrekt Jaap Rooke uit Winterswijk en verhuist naar Roden, naar een eigen woning (tot die tijd heeft hij als vrijgezel steeds ‘op kamers’ gewoond). In die periode ontpopt Rooke zich als een vaste ingezondenbrieven-schrijver in zijn lijfblad Het Vrije Volk . Hij irriteert zich bijvoorbeeld mateloos aan het toenemend aantal woorden die uit een andere taal worden overgenomen: “Zweefbal of eventueel netbal voldoen toch uitstekend. Waarom dan ‘volleyball’?”

Na zijn pensioen vestigt Jaap zich in Ermelo. Ook daar blijft hij tekenen en schilderen en legt zich toe op abstract werk. Tot zijn dood blijft hij Esperantist en idealist. Hij is voor de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau, tegen de modernisering van de kernbewapening en tegenstander van het apartheidsregime in Zuid-Afrika.

Vereniging Het Museum in Winterswijk beheert een grote collectie werken van Jaap Rooke. •

Bronnen: Freriks Nieuws nr.23, 1982 - Jaap Rooke door W. Pelletier, De Toorts, ledenblad van het IvAO, jaargangen 1932 t/m 1940, Diverse dag- en weekbladen via Delpher, De Vegetariërsbode.