Nibud Geldwijzer Middelbare scholieren 11-14 jaar (pdf)

uitgave 2019

Geld 11 - 14 jaar de kosten van middelbare scholieren

een Nibud e-book uitgave 2019

Inleiding en leeswijzer Gaat uw kind naar de middelbare school? Dan verandert er heel wat. Niet alleen voor uw kind, maar ook voor u. Weet u met welke kosten en uitgaven u rekening moet houden? Weet u welke vergoedingen er zijn? En hoe praat u met uw kind over geld? Welke afspraken maakt u over zakgeld, kleedgeld en bijvoorbeeld de smartphone?

Dit e-book geeft u inzicht in de kosten van een middelbaar scholier, helpt u uw kind te begeleiden naar financiële zelfredzaamheid en geeft u praktische tips over dilemma’s waar u ongetwijfeld mee te maken gaat krijgen.

Wat vindt u waar?

Hoofdstuk 1 - Wat verandert er financieel?

U leest de financiële veranderingen nu uw kind naar de middelbare school gaat.

Welke kosten heeft u voor de nieuwe school? Welke algemene kosten gaan omhoog? En welke vergoedingen zijn er?

Hoofdstuk 2 - Hoe help ik mijn kind met financiële zelfredzaamheid?

Met behulp van dit hoofdstuk kunt u beslissingen maken over zaken als kleedgeld en een mobiele telefoon. En met de handige checklist ziet u hoe zelfredzaam uw kind al is.

Hoofdstuk 3 - Welk geldtype is mijn kind en hoe ga ik daarmee om?

Dit hoofdstuk start met de Geldtypetest. Zo ontdekt u welk geldtype uw kind is.

Verder ligt de focus op praktische dilemma’s waar u mee te maken kunt krijgen.

Hoe pakken andere ouders het aan? Wat past bij u en uw kind?

Blijf in gesprek Tot slot nog een tip die even eenvoudig is als waardevol: praat met uw kind over geld. Blijf in gesprek, ook als het even tegenzit. Uiteindelijk leert uw kind daarvan het meest!

Nibud, januari 2019

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

3

1. Wat verandert er financieel?

Ga snel naar: >> Wat kost het voortgezet onderwijs? >> Welke algemene kosten voor mijn kind gaan omhoog? >> Welke vergoedingen krijgt u voor uw kind?

1.1 Wat kost het voortgezet onderwijs?

Ouderbijdrage € 30 - € 90 per kind per schooljaar (niet verplicht) De ouderbijdrage wordt gebruikt voor bijvoorbeeld computers, de bibliotheek of extra leerkrachten. Soms wordt er ook nog een vaste bijdrage gevraagd voor materialen en gereedschappen. De hoogte van de bijdragen verschilt per school.

Gemiddeld ligt de ouderbijdrage tussen de € 30 en € 90 per kind per jaar. Net als op de basisschool, is de ouderbijdrage niet wettelijk verplicht.

TIP

Veel scholen hebben een kortingsregeling voor ouders waarvan meerdere kinderen op dezelfde school zitten of voor ouders met een laag inkomen. Vraag ernaar.

Schoolboeken gratis Voor middelbare scholieren kosten schoolboeken niets; scholen verstrekken het lesmateriaal gratis aan de leerlingen. Andere boeken (zoals woordenboeken of een atlas) worden meestal niet gratis verstrekt.

schoolkosten € 205 - € 555 per kind per schooljaar Dit zijn de kosten voor bijvoorbeeld een rekenmachine, atlas, computer, schriften, mappen, pennen en potloden, maar ook gymkleding. Kijk in onderstaande tabel voor een overzicht van de kosten. De extra kosten voor bijvoorbeeld tweetalig

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

4

>> Klik hier om terug te keren naar de inhoudsopgave

Als uw kind naar de middelbare school gaat, krijgt u te maken met nieuwe kosten die u eerder niet had. Denk aan de aanschafkosten van spullen voor school, hogere kosten voor contributies en abonnementen, voeding en persoonlijke verzorging.

Toch is het niet per se zo dat u duurder uit bent. Want u heeft meestal ook recht op allerlei tegemoetkomingen. U leest in dit hoofdstuk alles over de nieuwe kosten en tegemoetkomingen.

2. Hoe help ik mijn kind met financiële zelfredzaamheid?

Ga snel naar: >> Waarom is financiële opvoeding zo belangrijk? >> Zakgeld >> Kleedgeld >> Mobiele telefoon >> Veilig pinnen >> Bijbaantje >> Checklist: wat kan mijn kind al?

2.1

Waarom is financiële opvoeding zo belangrijk?

Uit Nibud-onderzoek blijkt dat voor middelbare scholieren de belangrijkste leer- en informatiebron over geld de ouders zijn. Twee derde van de scholieren geeft aan zelf graag door hun ouders te worden geholpen. Daarnaast blijkt dat scholieren meer sparen en minder lenen als er thuis zak- en kleedgeld wordt gegeven en als ouders actief betrokken zijn bij de financiële opvoeding. Scholieren die regelmatig met hun ouders praten over geldzaken hebben ook vaker van hun ouders geleerd om te sparen, bewust geld uit te geven en te internetbankieren.

TIP

Vaak denken ouders weinig invloed te hebben op hun pubers, maar uit onderzoek blijkt dus anders. Dus ouders, ga vooral het gesprek aan met uw kind, toon actieve betrokkenheid en maak samen afspraken.

Meteen aan de slag met concrete tips? Lees dan hier verder >>

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

11

>> Klik hier om terug te keren naar de inhoudsopgave

U weet nu wat er financieel verandert. Maar hoe maakt u uw kind wegwijs in financiën? Een puber is niet van de ene op de andere dag financieel zelfredzaam.

Daarom komen in dit hoofdstuk allerlei thema’s aan bod die juist nu gaan spelen.

Van kleedgeld tot internetbankieren. Maar ook de mobiele telefoon en bijbaantjes komen uitgebreid aan bod. We sluiten af met een handige checklist waarmee u kunt checken wat uw kind al kan en waar u nog extra aandacht aan kunt besteden.

2.7

Checklist 12-14 jaar: wat kan mijn kind al?

Wilt u dat uw kind op zijn 18de financieel zelfstandig is? Bekijk dan deze checklist en kijk wat uw kind al onder de knie heeft en waar u hem nog bij kunt helpen.

Bijna

Helemaal

Bijna

Helemaal

Bijna Helemaal

Bijna Helemaal

Administratie op orde brengen Kan belangrijke documenten (op papier of digitaal), bijvoorbeeld contracten, garantiebewijzen, betalingsoverzichten, salarisspecificaties, op een overzichtelijke manier opbergen en direct terugvinden.

Kan de inloggegevens (van websites en inlogpagina’s) op een veilige manier bewaren.

Kan bonnetjes bewaren, voor de garantie of voor het ruilen van een product.

Transacties uitvoeren Kan zijn betalingen op tijd doen.

Kan op een veilige manier pinnen.

Kan bij het pinnen rekening houden met de gevaren hierbij.

Kan (pin-)codes, inloggegevens en wachtwoorden voor zichzelf houden.

Weet waar hij op moet letten om te zien of een website en/of e-mail veilig en betrouwbaar is.

Is op de hoogte van gevaren bij betalen, zoals phishing, geldezels, skimming.

Zelf geld verdienen Kan belasting terugvragen als hij werkt.

Overzicht houden over inkomsten en uitgaven Kan zijn uitgaven controleren.

Kan vaststellen hoeveel en waaraan hij elke maand geld uitgeeft.

Verantwoord besteden Bijna Helemaal

Keuzes maken Begrijpt de (positieve en negatieve) consequenties van zijn bestedingsbeslissingen.

Weet wat het verschil is tussen uitgaven die moeten en uitgaven die mogen.

Weet om welke uitgaven je niet heen kunt.

Kan voor aankoop beoordelen of die binnen het budget past.

Geeft niet meer geld uit dan hij heeft.

Begrijpt dat de sociale omgeving van invloed is op keuzes en andersom.

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

21

>> Klik hier om terug te keren naar de inhoudsopgave

In kaart brengen

Geldezels Er zijn criminelen die het bankpasje en de pincode aan een jongere vragen.

Ze gebruiken de rekening van de jongere om geld dat ze van een andere rekening hebben gestolen te storten op de rekening van de jongere.

Vervolgens halen ze het geld eraf met de pinpas van de jongere. De jongere is ‘de geldezel’. Hij is -ongewenst- medeplichtig aan het ‘witwassen’ van gestolen geld. Tegelijkertijd is de jongere ook het slachtoffer, want hij moet het gestolen geld terugbetalen. En de criminelen blijven onzichtbaar, omdat ze het pinpasje van een ander gebruiken. >> Klik hier om terug te keren naar de inhoudsopgave

Het risico van skimmen De (contactloze) pinpas van uw kind kan worden geskimd; tijdens het pinnen wordt de code van het pasje gelezen en later gebruikt. Ongemerkt wordt later geld van de rekening gehaald. Skimmen is lastig te voorkomen. U kunt uw kind alleen meegeven dat als het iets merkt dat ongebruikelijk is bij het pinnen, dat het dan niet doorgaat met pinnen, maar afbreekt. En natuurlijk erg belangrijk: maak uw kind heel erg duidelijk dat niemand mee moet kunnen kijken als het pint. Want als criminelen de pinpas hebben geskimd en de pincode weten, kunnen ze zo geld van de rekening halen.

Online bankieren Bankzaken worden steeds vaker online gedaan. Om vertrouwd en veilig online te bankieren heeft uw kind uw hulp nodig. Bij iedere bank is de internetbankieromgeving anders. Help uw kind hier dus bij. Meestal log je in met een paslezer maar soms ook met een gebruikersnaam en wachtwoord of met een inlogcode. Net als bij de pincode geldt dat dit soort gegevens geheim zijn!

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

18

Omgaan met financiële risico’s Helemaal

Inschatten van financiële risico's Weet dat er voorwaarden bestaan als hij een (online) product of dienst koopt of gebruikt en dat daar financiële consequenties aan verbonden kunnen zijn.

Kan nagaan welke financiële consequenties eraan verbonden zijn als iets gratis wordt aangeboden.

Weet wat de risico’s zijn als je geldt uitleent.

Bijna Helemaal Beoordelen van financiële consequenties.

Begrijpt de consequenties als hij geleend geld niet terug kan betalen.

Kennis over geld(zaken) Bijna Helemaal

Bijna Helemaal

De waarde van geld kennen Snapt dat de prijs van een product uit verschillende kosten is opgebouwd.

Weet dat je voor een euro over de tijd niet altijd hetzelfde kan blijven kopen.

Rechten en plichten kennen Weet dat hij en de werkgever zich moeten houden aan bepaalde regels als hij werkt.

Weet dat er een minimumjeugdloon bestaat.

Weet wat wit en wat zwart werken is.

Weet wat belasting is en waarom je dat betaalt.

Geldwijzer 11-14 jaar | de kosten van middelbare scholieren

23

>> Klik hier om terug te keren naar de inhoudsopgave

Bijna